PEYGAMBERİMİZ’İN (S.A.S.) VEDA HUTBESİNİ PEYGAMBERİMİZ’İN (S.A.S.) VEDA HUTBESİNİ ÎRÂDÎRÂDI I VE KADIN HAKLARI İLE İLGİLİ MESAJLARIVE KADIN HAKLARI İLE İLGİLİ MESAJLARI

HAZIRLAYANHAZIRLAYAN

İSMAİL ÖZENİSMAİL ÖZENKAYNARCA VAİZİKAYNARCA VAİZİ

Efendimiz (a.s) karanlık cahiliye devrine bir ışık huzmesi ve Efendimiz (a.s) karanlık cahiliye devrine bir ışık huzmesi ve taşlartaşlar kadar katı gönüllere bir rahmet esintisi olarak gelmiştir. Çöle inen bir nûrdu ve gönüllere inşirah salan bir huzur kaynağıydı O. ‘O ki O’nun sayesinde varız’[1] diye şairleri aşkıyla söylettiren büyük sevgili.. Evet, O bir insandı; ama taşlar içerisinde yakut misali değerli ve farklı… Adem (a.s.) ile başlayan insanlık sürecinin tekamül ufku.. Ve kâinat ağacının en mükemmel meyvesiydi O.. [1][1] N.Fazıl Kısakürek

Allah’ın insanlığa sunduğu son bir Allah’ın insanlığa sunduğu son bir kurtuluş eli olan Allah Rasülü kurtuluş eli olan Allah Rasülü (s.a.s) hayatını hep insanların (s.a.s) hayatını hep insanların

içinde sürdürmüştü. O, göklerin içinde sürdürmüştü. O, göklerin ötesine seyahat edip o lâhutî ötesine seyahat edip o lâhutî

âlemde cennetin baş döndüren âlemde cennetin baş döndüren nimetlerini bütün güzelliğiyle nimetlerini bütün güzelliğiyle

gördüğü halde yeniden gördüğü halde yeniden ümmetinin içine dönecek kadar ümmetinin içine dönecek kadar

fedakar ve onların da bu fedakar ve onların da bu nimetleri kazanabilmesi için nimetleri kazanabilmesi için

‘neredeyse kendisini öldürecek’ ‘neredeyse kendisini öldürecek’ kadar “harîs” bir Peygamberdi.. kadar “harîs” bir Peygamberdi.. Evliyaullah’tan Abdülkuddus bu Evliyaullah’tan Abdülkuddus bu konuda Nebi ve veli arasındaki konuda Nebi ve veli arasındaki

farkı ortaya koyarcasına: “Vallahi farkı ortaya koyarcasına: “Vallahi eğer ben olsaydım bu nimetleri eğer ben olsaydım bu nimetleri

gördükten sonra asla geri gördükten sonra asla geri dönmezdim!” diyecektir.dönmezdim!” diyecektir.

Evet, O (a.s.) ümmetine bu derece Evet, O (a.s.) ümmetine bu derece düşkündü. Ve bi’setinden ömrünün düşkündü. Ve bi’setinden ömrünün sonuna kadar insanları terk etmedi. sonuna kadar insanları terk etmedi.

Hep içinde yaşadığı toplumla beraber Hep içinde yaşadığı toplumla beraber oldu. Bütün bozukluklarına rağmen oldu. Bütün bozukluklarına rağmen

onların önünde bir rehber ve yol onların önünde bir rehber ve yol gösterici bir mürşit olarak daima gösterici bir mürşit olarak daima onlarla beraber yaşadı. Ama o onlarla beraber yaşadı. Ama o

topluma uyum sağlayıp onlardan biri topluma uyum sağlayıp onlardan biri haline de gelmedi. Zira toplumu haline de gelmedi. Zira toplumu

dönüştürme iddiasında olan hiçbir dönüştürme iddiasında olan hiçbir mürşit veya düşünce sistemi o mürşit veya düşünce sistemi o

toplumun değerlerine kuru bir buğzla toplumun değerlerine kuru bir buğzla ve sadece sözde kalan bir muhalefet ve sadece sözde kalan bir muhalefet duruşuyla karşı koyamaz. Bir toplumu duruşuyla karşı koyamaz. Bir toplumu

batıl düşünce ve değerlerinden batıl düşünce ve değerlerinden kurtarıp onlardan insanlığa örnek bir kurtarıp onlardan insanlığa örnek bir

toplum meydana getirmek ancak Allah toplum meydana getirmek ancak Allah Rasülü (a.s.) nün kendisini Rasülü (a.s.) nün kendisini

ihtiyarlattığını söylediği surede beyan ihtiyarlattığını söylediği surede beyan edildiği gibi “emrolunduğun gibi edildiği gibi “emrolunduğun gibi

dosdoğru olmak” düsturundan geçer.dosdoğru olmak” düsturundan geçer.

İşte O (a.s.) o insanı dehşete düşüren zalimliklerin kol gezdiği İşte O (a.s.) o insanı dehşete düşüren zalimliklerin kol gezdiği zor bir dönemde, hadiselerin bütün çıldırtıcılığına rağmen zor bir dönemde, hadiselerin bütün çıldırtıcılığına rağmen imanını sabır ve tevekkülüyle harmanlamış, insani bütün imanını sabır ve tevekkülüyle harmanlamış, insani bütün

duygularını merhametinin enginliğinde eritmiş ve insanların duygularını merhametinin enginliğinde eritmiş ve insanların içinde insanlara rağmen emrolunan istikameti temsil etmiş bir içinde insanlara rağmen emrolunan istikameti temsil etmiş bir

irade kahramanıydı... irade kahramanıydı... O’nun (s.a.s.) yaşadığı toplumla bu derece alakadar oluşudur ki O’nun (s.a.s.) yaşadığı toplumla bu derece alakadar oluşudur ki 23 sene gibi çok kısa bir zamanda zalimlikte vahşilere rahmet 23 sene gibi çok kısa bir zamanda zalimlikte vahşilere rahmet okutacak bir toplumdan, gelmiş gelecek bütün insanlığa örnek okutacak bir toplumdan, gelmiş gelecek bütün insanlığa örnek

bir topluluğu çıkartmıştır. O (s.a.s) kendisinden önce ve bir topluluğu çıkartmıştır. O (s.a.s) kendisinden önce ve kendisinden sonra dünyada insanca bir düzenin tesisi için kendisinden sonra dünyada insanca bir düzenin tesisi için kanunlar yapıp bildirgeler yayınlayanlardan çok farklı bir kanunlar yapıp bildirgeler yayınlayanlardan çok farklı bir

Mübelliğ’dir. O’nun (s.a.s) farkı; yaşadığı toplumda gördüğü Mübelliğ’dir. O’nun (s.a.s) farkı; yaşadığı toplumda gördüğü gayr-i insani bütün anlayışları bizzat kendi yakınlarından gayr-i insani bütün anlayışları bizzat kendi yakınlarından

başlayarak ortadan kaldırması ve vefatına yakın, sayıları 120 başlayarak ortadan kaldırması ve vefatına yakın, sayıları 120 bini bulan ashabına hitaben yaptığı konuşmasında, her bir bini bulan ashabına hitaben yaptığı konuşmasında, her bir

maddesi fiilen uygulanmış bir medeniyet manifestosunu ortaya maddesi fiilen uygulanmış bir medeniyet manifestosunu ortaya koymuştur. Hem öyle bir manifestodur ki bugün bu gelişmişlik koymuştur. Hem öyle bir manifestodur ki bugün bu gelişmişlik çağında bile hala bu seviyede uygulanabilmiş bir hukuki metin çağında bile hala bu seviyede uygulanabilmiş bir hukuki metin

ortaya konamamıştır.ortaya konamamıştır.

Efendimiz (s.a.s), vefatından 82 gün önce Efendimiz (s.a.s), vefatından 82 gün önce (h.10)Medineli 100 bin Müslümanla (h.10)Medineli 100 bin Müslümanla beraber son kez haccetmek üzere beraber son kez haccetmek üzere

Mekke’ye gelmiş ve bu esnada; Arefe Mekke’ye gelmiş ve bu esnada; Arefe günü ve bayramın birinci günü Arafat ve günü ve bayramın birinci günü Arafat ve

Mina’da, bir gün sonra tekrar Mina’da Mina’da, bir gün sonra tekrar Mina’da olmak üzere üç kez ashabına hitap olmak üzere üç kez ashabına hitap

etmiştir. Bir sene önce Mekke’li etmiştir. Bir sene önce Mekke’li müşriklere yapılan uyarılardan dolayı o müşriklere yapılan uyarılardan dolayı o gün Mekke boşalmış ve sadece, sayıları gün Mekke boşalmış ve sadece, sayıları 15-20 bini bulan Mekke’li Müslümanlar 15-20 bini bulan Mekke’li Müslümanlar

kalmıştı. Medine’den gelenler ve kalmıştı. Medine’den gelenler ve Mekke’de olanlarla beraber 120 bine Mekke’de olanlarla beraber 120 bine

yakın müslümana hitaben, farklı yakın müslümana hitaben, farklı zamanlarda ve yerlerde yapılan bu zamanlarda ve yerlerde yapılan bu konuşmaların bir araya getirilerek konuşmaların bir araya getirilerek

derlenmesi neticesinde bir metin ortaya derlenmesi neticesinde bir metin ortaya çıkmıştır. Genelde insanlarla ilgili bütün çıkmıştır. Genelde insanlarla ilgili bütün

hakları kapsayan ve özelde ise kadınlarla hakları kapsayan ve özelde ise kadınlarla ilgili hakların özellikle vurgulandığı bu ilgili hakların özellikle vurgulandığı bu metne, Peygamber efendimiz (s.a.s) in metne, Peygamber efendimiz (s.a.s) in

artık vazifesinin bittiğinin ve dar-ı bekaya artık vazifesinin bittiğinin ve dar-ı bekaya irtihalinin de bir işareti sayılmasından irtihalinin de bir işareti sayılmasından dolayı Veda Hutbesi adı verilmiştir.dolayı Veda Hutbesi adı verilmiştir.

VEDA HUTBESİNDE KADINLARLA İLGİLİ MESAJLARVEDA HUTBESİNDE KADINLARLA İLGİLİ MESAJLAR

Burada dikkat edilirse kadınların hakları konusunda erkekler, Allah Burada dikkat edilirse kadınların hakları konusunda erkekler, Allah korkusu ile muamelede bulunmaları noktasında uyarılmaktadır. Bu da korkusu ile muamelede bulunmaları noktasında uyarılmaktadır. Bu da

kadınların haklarının bizzat Allah tarafından korunması anlamına kadınların haklarının bizzat Allah tarafından korunması anlamına gelmektedir. Yani hanımına karşı haksızca bir muamelede bulunan bir gelmektedir. Yani hanımına karşı haksızca bir muamelede bulunan bir

erkeği evinin içerisinde hiç kimse görmeyebilir. Kas gücüne erkeği evinin içerisinde hiç kimse görmeyebilir. Kas gücüne güvenerek kadını sindirip başkalarına şikâyette bulunmasını da güvenerek kadını sindirip başkalarına şikâyette bulunmasını da

önleyebilir bir erkek. Ancak Allah’ın hesabından ve önleyebilir bir erkek. Ancak Allah’ın hesabından ve cezalandırmasından hiçbir şekilde kaçamayacaktır. Burada öncelikle cezalandırmasından hiçbir şekilde kaçamayacaktır. Burada öncelikle

bu vurgu çok anlamlıdır. Zira bütün kanun ve kuralların bu vurgu çok anlamlıdır. Zira bütün kanun ve kuralların uygulanmasında caydırıcılık çok önemli bir esastır. Her şeyi hakkıyla uygulanmasında caydırıcılık çok önemli bir esastır. Her şeyi hakkıyla

gören ve kendisinden hiçbir şeyin gizli kalamayacağı Allah’ın gören ve kendisinden hiçbir şeyin gizli kalamayacağı Allah’ın murakabesine inanma olmadıkça her insanın başına bir polis dikmek murakabesine inanma olmadıkça her insanın başına bir polis dikmek

icap eder ki bu mümkün değildir.icap eder ki bu mümkün değildir.

İkinci olarak temel insani değerlerden emanete sahip çıkma esası İkinci olarak temel insani değerlerden emanete sahip çıkma esası dikkate verilmektedir ki bu da muhatabın şeref ve haysiyetine işin dikkate verilmektedir ki bu da muhatabın şeref ve haysiyetine işin havale edildiği görülmektedir. ‘Kadınlar sizin kendilerini emanet havale edildiği görülmektedir. ‘Kadınlar sizin kendilerini emanet olarak aldığınız ve bir nevi artık sizin şeref ve haysiyetiniz haline olarak aldığınız ve bir nevi artık sizin şeref ve haysiyetiniz haline

gelmiş insanlardır.’ Denilmektedir adeta. Burada dikkatlerden gelmiş insanlardır.’ Denilmektedir adeta. Burada dikkatlerden kaçmaması gereken bir diğer husus da bu emanetin Allah’a izafe kaçmaması gereken bir diğer husus da bu emanetin Allah’a izafe edilmesidir. Bir şeyin değeri o şeyin ait olduğu varlığın değeri ile edilmesidir. Bir şeyin değeri o şeyin ait olduğu varlığın değeri ile

doğrudan alakalı olduğuna göre, kadınlar öyle bir varlığın tasarrufu doğrudan alakalı olduğuna göre, kadınlar öyle bir varlığın tasarrufu altında size emanet edilmiştir ki O (c.c.) ihanete veya hıyanete asla altında size emanet edilmiştir ki O (c.c.) ihanete veya hıyanete asla

izin vermeyen ve bunu cezalandırma konusunda başka hiçbir varlığın izin vermeyen ve bunu cezalandırma konusunda başka hiçbir varlığın kendisine denk olamayacağı bir Aziz-ü Cebbar’dır. kendisine denk olamayacağı bir Aziz-ü Cebbar’dır.

Üçüncü olarak, kadınları nikâhlarken onların nikâhla alakalı olan intifa Üçüncü olarak, kadınları nikâhlarken onların nikâhla alakalı olan intifa hakkının tecvizinin, kadının şahsı da aradan çıkarılarak bizzat Allah hakkının tecvizinin, kadının şahsı da aradan çıkarılarak bizzat Allah

tarafından yapıldığının ortaya konulması, bu konuda kadınların tarafından yapıldığının ortaya konulması, bu konuda kadınların Allah’ın tam bir velayeti (vesayeti) altında olduğunu ifade etmektedir. Allah’ın tam bir velayeti (vesayeti) altında olduğunu ifade etmektedir. Yani biraz daha halk diliyle söyleyecek olursak; sanki Allah, kadınlara Yani biraz daha halk diliyle söyleyecek olursak; sanki Allah, kadınlara karşı yapılan her türlü haksız ve kötü muameleyi bana karşı yapılmış karşı yapılan her türlü haksız ve kötü muameleyi bana karşı yapılmış

sayarım demektedir.sayarım demektedir.

İşte, işin daha başında Allah Rasülü (s.a.s.) İşte, işin daha başında Allah Rasülü (s.a.s.) bağlayıcılık açısından ciddi bir çizgi ortaya bağlayıcılık açısından ciddi bir çizgi ortaya koymuş ve ondan sonra kadın ve erkekler koymuş ve ondan sonra kadın ve erkekler

arasındaki hakları zikretmiştir. Bunlar ise eğer arasındaki hakları zikretmiştir. Bunlar ise eğer başlıklar halinde söyleyecek olursak:başlıklar halinde söyleyecek olursak:

ERKEKLERİN EŞLERİ ÜZERİNDEKİ HAKLARIERKEKLERİN EŞLERİ ÜZERİNDEKİ HAKLARIAilenin şeref ve haysiyetini korumaları, Ailenin şeref ve haysiyetini korumaları,

erkekleri küçük düşürecek şekilde aile sırlarını erkekleri küçük düşürecek şekilde aile sırlarını başkalarıyla paylaşmamaları,başkalarıyla paylaşmamaları,

Erkeğin hoşlanmadığı kimseleri evlerine alarak Erkeğin hoşlanmadığı kimseleri evlerine alarak fitne ve fesada zemin hazırlamamaları.. fitne ve fesada zemin hazırlamamaları..

KADINLARIN EŞLERİ ÜZERİNDEKİ HAKLARIKADINLARIN EŞLERİ ÜZERİNDEKİ HAKLARIÖrfe uygun bir ölçüde giyecek, yeme içme ve Örfe uygun bir ölçüde giyecek, yeme içme ve

barınma ihtiyaçlarının karşılanması..barınma ihtiyaçlarının karşılanması..

Veda Hutbesinde kadınların Veda Hutbesinde kadınların dövülebileceği ile ilgili bölüm dövülebileceği ile ilgili bölüm

ise; gerek konuyla ilgili ayetler ise; gerek konuyla ilgili ayetler ve gerekse diğer rivayetler ve gerekse diğer rivayetler

birlikte değerlendirilerek ancak birlikte değerlendirilerek ancak doğru bir şekilde anlaşılabilir. doğru bir şekilde anlaşılabilir. Sadece bu rivayetle, onu da Sadece bu rivayetle, onu da sadece zahiri manasıyla ele sadece zahiri manasıyla ele alarak böylesine önemli bir alarak böylesine önemli bir

konuda kanaat ortaya koymak konuda kanaat ortaya koymak yanlış bir tavır olacaktır.yanlış bir tavır olacaktır.

Bir kere burada öfkeyle ve hiddetle Bir kere burada öfkeyle ve hiddetle dövmeden değil, korkutmak ve dövmeden değil, korkutmak ve

serkeşlikten vazgeçirmek için hafifçe ve serkeşlikten vazgeçirmek için hafifçe ve şefkatle cezalandırmadan şefkatle cezalandırmadan

bahsedilmektedir. İkincisi, bu ruhsatın bahsedilmektedir. İkincisi, bu ruhsatın verildiği zamanla ilgili sosyal ortamı verildiği zamanla ilgili sosyal ortamı

dikkate almak gerekir. Ki bu ortam kadına dikkate almak gerekir. Ki bu ortam kadına hiçbir hakkın tanınmadığı bir ortamdır. hiçbir hakkın tanınmadığı bir ortamdır.

Yani muhatap kitle İslam’ı yeni tanımış ve Yani muhatap kitle İslam’ı yeni tanımış ve henüz kadına hiçbir hak tanınmayan henüz kadına hiçbir hak tanınmayan cahiliye anlayışından bazı kalıntılar cahiliye anlayışından bazı kalıntılar

taşımaktadır. Öyleyse bu ruhsatın, herkes taşımaktadır. Öyleyse bu ruhsatın, herkes için geçerli bir ruhsat olduğunu iddia için geçerli bir ruhsat olduğunu iddia

etmek insanın tekâmüle kapalı ilkel bir etmek insanın tekâmüle kapalı ilkel bir varlık olduğunu iddia etmek demektir. varlık olduğunu iddia etmek demektir. Ayrıca zaten ruhsatlar, asli hükümlere Ayrıca zaten ruhsatlar, asli hükümlere

hazırlık için konulmuş tali hükümlerdir. Bu hazırlık için konulmuş tali hükümlerdir. Bu hükümlerden kendisine hüküm çıkararak hükümlerden kendisine hüküm çıkararak

hanımlarını dövmenin caizliğini hanımlarını dövmenin caizliğini düşünenler peşinen kendilerinin tekâmül düşünenler peşinen kendilerinin tekâmül çizgisini de ortaya koymuş olurlar. Hakiki çizgisini de ortaya koymuş olurlar. Hakiki

Müslüman Hz. Peygamber’in (s.a.s.) Müslüman Hz. Peygamber’in (s.a.s.) kadınlarla muaşeret konusunda onlarca kadınlarla muaşeret konusunda onlarca başka hadis-i şerifinin ortaya koyduğu başka hadis-i şerifinin ortaya koyduğu

insan-ı kâmil çizgisine ulaşmaya çalışır ve insan-ı kâmil çizgisine ulaşmaya çalışır ve zamanlar üstü bir medeniyet telakkisinin zamanlar üstü bir medeniyet telakkisinin

temsilcisi olur.temsilcisi olur.