phat phap cho sinh vien - tk phat le - thien nhut phong dich

8/3/2019 Phat Phap Cho Sinh Vien - TK Phat Le - Thien Nhut Phong Dich

1/70

PHT PHP CHO SINH VIN(BUDDHA DHAMMA FOR STUDENTS)T kheo Pht L - (Buddhadasa Bhikkhu)

Thin Nht Phng DchNguyn tc Thi ng: "Lak Dhamma Samrab Nak Seuksa",

Bn dch Anh ng: "Buddha Dhamma For Students", ca Rod Bucknell---o0o---Ngun

http://thuvienhoasen.orgChuyn sang ebook 22-7-2009

Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc Lc

TA- Phn 1 - NHP 01.- c Pht dy v ti no?02.- c Pht dy c bit iu g?03.- "Xin ni vn tt, thng ip ca Pht gio l g?"04.- "Lm th no thc hnh vic chng chp nm v chng bm nu?"05.- "Ni no chng ta c th tu hc c?"06.- "Chnh Php c so snh vi iu g?"07.- "Ngi Pht t ti gia cn tu hc nhng g?"08.- "Amatadhamma, V sanh php, l g?"09.- "Php no l Php cao thng v thm su nht vt khi th gian v s cht

di mi hnh thc?"10.- "Trong Kinh in, nh ghi Tng Pali, im gio l no c c Pht nhnmnh nhiu nht?"11.- "c Pht dy ta phi tin iu g v tin ai?"12.- "Tm thc ca ngi thng v ngi Pht t khc nhau nh th no?"13.- "Tu tp th no l theo con ng thng thng v tu cch no l theo con ngngn v nhanh nht?"14.- "Nghip lc c vai tr no trong Pht hc?"

- Phn 2 -15.- "C cn phi nghe chnh c Pht ging Php mi c th chm dt au khchng?"16.- "Lm cch no gii quyt khi nghi rng mt gio l chng phi do c Phtdy?"17.- "c Pht ph phn dn chng qua cc thi i nh th no?"18.- "c Pht knh l nhng ai?"19.- "Tm thy Pht ni no?"20.- "c Pht c hin hu vo gi pht ny khng?"21.- "c Pht c chm dt xong Nghip lc ca Ngi hay khng?"22.- "i sng ni tm ca c Pht nh th no?"
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/PG%20Va%20Tuoi%20Tre/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/PG%20Va%20Tuoi%20Tre/


2/70

23.- "Ti sao li bo mun vt u rng vng, th gii ny l mt th gii rng vng?"24.- "Ti sao mt tm trng hiu bit s rng vng li c m t nh mt tm trnggii thot?"25.- "Vic g xy ra khi c s rng vng hon ton?"26.- "Nit bn l g?"

27.- "C nn gi s 'tho thch' trong Nit bn l mt s ham thch chng?"28.- "Chng c Nit bn sau khi cht hay cn sng?"29.- "Th vt thp km c c c Nit bn khng?"30.- "iu g l tt lnh tt bc cho nhn loi?"31.- "Vo thi bui ny, th gii c c cc bc A la hn chng?"32.- "Sng chn chnh l ngha lm sao?"33.- "Mun tr thnh A la hn, kh hay d?"34.- "Nu gp c mt bc A la hn, chng ta c th nhn ra khng?"35.- " Tm gp u ra mt v A la hn?"36.- "Thng nhn c th tr thnh A la hn chng?"37.- "Mt k "st nhn" m thnh A la hn c sao?"

38.- "Th gii hin trn y nhng g?"- Phn 3 -39.- "iu g em li nhiu phc, iu g em li t phc?"40.- "Phc c to ln nht tm thy u?"41.- "Tm u m gp c (...) hnh phc?"42.- "Chng ta nn quan tm n mc no v vn thn thng (iddhis)?"43.- "Hnh phc v au kh bt ngun t u?"44.- "Ti ni no, ta c th chm dt c au kh?"45.- "Khi gi l "tht s bit r", ta cn phi bit r n mc no?"46.- "Th no l "Nhp Lu", hay c bc vo "Dng Nc Nit Bn"?"47.- " ngha ca bn Cnh gii Thm c l g?"48.- "Li gio hun cui cng ca c Pht l g?"Vi nt v tc gi

---o0o---

TA

"Pht Php Cho Sinh vin" l kt qu ca hai bui ni chuyn o ca AjahnBuddhadsa vo thng Ging nm 1966 vi cc sinh vin vin i hcThammasat Bangkok. K t do y v cc nm v sau, nhiu thanh ninThi quay v vi Pht gio tm cu cc gii p v trin vng m nnhc vn hin i ca h theo kiu Ty phng cn cha cung ng tho ng.Trc cc s thay i nhanh chng ca x hi, nhiu lc gn a n s xotrn, h mong tm ra mt gii php bt bo ng cho cc vn v cc btcng ng thi. S quan tm ca h rt ng khen ngi nhng cn cnc du dt. ng dng mt cch m m v sai lm cc l thuyt Pht gio


3/70

vo tnh trng ri lon v tranh chp x hi, cng chng em li li imno. Do , Ajahn Buddhadsa mi n lc a, c gi ln tr, theo ng conng m Pht gio ch dy. Ngi thc hin cng tc y bng cch quayv vi cc nguyn l nguyn thy c c Pht nu ln, ri Ngi giithch cc nguyn l y mt cch gin d v trc tip, cng nu r tnh cchthch ng ca cc nguyn l ny vt c thi gian. Chn l lc no cngthch ng v c th em ng dng cho nc n thi xa cng nh Thi lan ngy nay, v ngay c ti cc nc pht trin vt bc Ty

phng na.

Cc bui ni chuyn o ny c t tn l "Lak Dhamma Samrab NakSeuksa" ("Cc nguyn l Pht php dnh cho Sinh vin"). Hy nhn vongha ca cc ch trong tiu trn, v ta s thy r rng mc ch caquyn sch ny.

Trc tin, chng ta phi hiu ngha ch "seuksa" (seuksa - c l xc-x -vn c vay mn t ting Phn v ch sikkh vi ngha tng ngtrong ting Pali). Ngi Thi thng dng ch seuksa phin dch danh tAnh ng "study" v "education", nhng s thng dng ngy nay lmgim bt ngha ca ch y so vi ngha nguyn thy. Ngha ca Seuksacn i xa hn l s thu thp cc kin thc v k thut chuyn nghip cachng ta ngy nay. N c ngha l hc tp v cc s vt tht s thch ngcho i sng v ng dng vo s t hun luyn chnh mnh ng theo cckin thc . N l "s hc tp" i su vo tm khm, ng nh ch sikkh

c phn tch ra thnh "sa" (bi, dnh cho v ni chnh mnh) v "ikkh"(nhn) -- "mnh nhn vo chnh mnh".

Nak (c l nc) ngha l "k ang lm cng tc, ngi kho lo hay mtbc chuyn vin" khi ni v mt hot ng c bit no. Mt nak seuksa lmt sinh vin, nhng chng phi ch v ghi tn hc ti mt trng, mangng phc, hay m nhiu sch v. Mt ngi sinh vin tht s phi seuksang vi mi ngha, mi phng din v mi cp bc ca ch seuksa ny,cho n khi tr thnh mt chuyn vin gii dn v seuksa. Chng c hc

vin no, thi kho no, hc trnh no c th dung cha c mt ngi sinhvin chnh hiu. L sinh vin, chnh l mt phn s cn bn ca mingi, mi chng sanh, sut trong thi gian m h cn ang th.

Lak (c l lc) ngha l "nguyn l, tiu chun, ct tr, thnh ly, mccm". Mt lak l mt vt chi m ta c th bm da vo -- mt cch khnngoan -- gi cho c n nh v an ton. Ngi sinh vin khn ngoan


4/70

bit bt u s kho st ca mnh v cc iu cn bn cho n khi no thymnh hon ton thm nhun vo cc nguyn l, ri by gi mi tin ln ixa hn na. Tht vy, cc iu tht s cn bn thng cng l ri. Bcu tin l pht hin v nhn chn cc nguyn l nh m ta i su vo ctty ca ti ang nghin cu. Cn thn suy t v cc nguyn l dn ns thng sut. Nhng ch ring khi no bit hi nhp chng vo i sng cachng ta qua s thc hnh, by gi cc nguyn l y mi tht s tr thnhcc thnh ly vng chc ng c tin cy.

Ch Dhamma (c l thm-m) tht kh cho ta phin dch [BuddhaDhamma c ngha l Gio php ca c Pht, c chnh Bc i Gicging dy]. Dhamma l ct li ca mi c gng v tm linh v ca mi isng, k c cc li sng cn trong vng th tc nht. Ch Dhamma va cngha l "s vt". "Gio l", va l "Chn l ti thng. y, khi u

mt cch thc tin, chng ta c th nhn mnh n bn ngha thit yu cach Dhamma:

1.- "Thin nhin" (php gii) -- tt c mi s vt, k c nhn loi, v tt cnhng g chng ta lm, cng bn cht ca cc s vt ;

2.- "nh lut" -- nh lut thin nhin hm tng v ang chi phi tt c mis vt ;

3.- "Bn phn" -- li sng m mi ngi, mi chng sanh phi noi theo,

ngay c trong khi th v vo mi c duyn, chiu ng theo nh lut thinnhin ;

4.- "Qu" -- kt qu ca bn phn thi hnh ng n tun theo nh lutthin nhin.

Bn ngha chnh l cn bn m ngi sinh vin hc hi v chn l cai sng cn phi ghi nhn tht thm su vo cc nguyn l ca mnh. Vy l chnh ci thc ti m mi s nghin cu cn phi hng n.

Samrab c ngha l "dnh cho". Cc nguyn l gio php chng phi angtri l lng trong bng m ca siu hnh hc hay trit hc. Chng c mtmc ch r rng v mt gi tr thc tin. Chng l ngun cm hng phong

ph cho cc sinh vin. Chng dnh cho nhng ngi thc mc tm hiu vcuc i, mun thu r nhng g chng ta hin ang theo ui y vchng ta s phi i v u, v h ang chn ngy trc s v k v kh no.Tuy nhin, cc nguyn l y chng phi dng lm nhng gio iu cn


5/70

c sng tn, ghi nh trong k c v c tng ln ct lm tho mn tnhcm trong mt o tng c an ninh. Cc nguyn l y phi c dnh chochng ta hc hi, nghin cu, thc nghim nh l mt phng tin cho isng nhn loi.

Quyn sch ny bn v mt s ln cc vn thng b lng qun hoc blm cho ri m, mc du cc vn y tht ra l ct ty tinh ty m Phtgio ang cng hin. Khi m nhng vn nh au kh, tnh khng, b ylui vo bng m kh nhn r ca s hm h do cc cuc m lun y tnhcht kinh vin rt thng thy ni cc mn phi Pht gio hin i, thAjahn Buddhadsa ang c gng gip chng ta nhn chn c chng ngaytrong hi th ca chng ta, ngay trong i sng hin ti ca chng ta. Nim cc ng "hn lm kiu cch", c ng phng v Ty phng, chnhn thy l thuyt v trit hc, chnh ni Ajahn Buddhadsa nhn ra

c nhng kh c cho i sng trong ho bnh v chn l. Li nhn v lich dy ca Ngi tht r rng v ngn gn: chng ti hi vng rng khi cpghin dch ra Anh ng, chng ti ang n p c phn nh no nngha i vi Ngi v vi cc S ph ca Ngi -- c Pht, Chnh Php,i sng v au kh.

Ni y ta tm thy cc cu hi m mi ngi bit vun bi Chnh phpthng t hi ly mnh, vo mt lc no trong cuc i. Nhng k khcchc cng hi chng ta v cc vn . Do , k cng tin li, lc cnn, ta c sn nhng cu tr li trong sut v gn gh. Hn th na, cc

cu tr li y li c trch dn t cc li ni ca chnh c Pht. V tt pnht l li Ngi cp n cc vn mt cch thc tin, d hiu, dp quamt bn cc iu thn b, cc chuyn thn thoi, m chng ta thng duim thch trong s xao lng. Theo ui s kho st -- trong quyn sch nyv ngay c trong i sng ca chng ta -- mt cch thc tin, xc tht vngay thng chng du dim hay ln trnh, l cch loi tr cc s hiulm, gii thch sai v nh d tin lm, thng thy nhan nhn trong cc tngio. i chiu cc chn l vi i sng hng ngy s pht hin c scao thm ca cc chn l v ng thi gii thot chng ta ra khi ni kh

au v nguyn nhn ca n l v minh.Quyn sch nh ny c in li vi ln k t khi T kheo Ariyananda (RodBucknell) phin dch ln u tin. K xut bn ny, tuy nhin, c tisa cha v sau c s gip ca Rod. Chng ti c sa li vi ch sailm nho nh v cc li v n lot, nhm gip cho quyn sch d c hn,nhng chng c s thay i no quan trng. Nhiu qu khch ca chng ti


6/70

n thm tu vin Suan Mokkh c a thm nhiu ngh v tip tay cgip bn in trong khi chun b vic n lot. Rt tic l danh tnh qi v nyrt ng, nn chng th nu ln ht c. Sau cng, T kheo DusadeeMetamkura, Chao Assava v cc thn hu trong Nhm Nghin cu v Thchnh Gio php (The Dhamma Study & Practice Group) trng nom vicxut bn. S nhit tm v ho ca qi v ph bin rt nhiu quyn schc gi tr v Chnh php rt ng c tri n, tn thn v h tr.

Nguyn cu n lc ca cc o hu nghin ngm quyn sch ny c tngphn thanh lng v tr hu, cng vi tt c cc bn khc trn khp th gii.Nguyn cu quyn sch nh ny c c i c li cn thn cho ccchn l cha ng trong y c dp bt r su vo tm thc ca chng ta.

Nguyn cu tt c chng ta u hc tp v sng ho iu vi cc chn l , dp tt ht mi tn tch ca s hiu lm, ch k v au kh.

T kheo SantikaroSuan MokkhabalrmaMu An c kt h, 1988.

---o0o---

- Phn 1 - NHP

Tha cc Bn o,

Bui ni chuyn hm nay c mng danh l "Pht Php Cho Sinh vin."

Ti mun ni r vi cc bn rng bui ni chuyn ny s bn n cc iuch yu v cc nguyn l cn bn, v c bit dnh cho cc sinh vin, tc lcc ngi tr thc. Ti s bn lun n cc nguyn l rng ri v Gio php(Chn l Thin nhin), di hnh thc vn p, trc t cu hi vi cc

bn, ri sau s cung ng cu tr li. c nghe cu hi trc, cc bn sthy cu tr li d hiu v d nh hn. Ti ngh rng cch ny ph hp nht trnh by vi cc bn sinh vin, tc l nhng ngi thng minh. Ngi ta

thng k rng, vo thi c Pht, cc bc thng minh chng hi g ngoicc im ch yu v cc nguyn l cn bn. H chng bao gi ch inhng li gii thch t nht. iu c nhiu li im, nht l tit kimc thi gi.

V y l vic ti s lm ngy hm nay: t mt cu hi nu ra mt ticho chng ta, ri tr li cu hi vi cc nguyn l cn bn. Bng cch y


7/70

cc bn s c c cc iu thit yu v mt s ln ti cng cc s kins gip cc bn dng lm nn tng tng qutv vng chc. C c mt nntng kin thc s em li thnh qu tt p trong tng lai; n s gip cc

bn nghin cu v hiu r cc din gi khc.

Mt im na. Hnh thc ca bui ni chuyn ca ti cn chun b cho ccbn c sn sng khi gp ngi ngoi quc, hoc ngi thuc tn giokhc hi n. N s gip cc bn tr li cc cu h hi, tr li ng n,chng gy thm s hiu lm no lin quan n Gio php. Xin nh k cciu va ni, chng hp thnh ct li ca vn . Nu cc bn kho nhc chng y, th s l mt vic rt tt, v ti tin rng, s c li tht toln cho tt c cc bn.

Gi y, ti xin ln lt bn lun v cc ti.

Th d nh chng ta c hi:

---o0o---

01.- c Pht dy v ti no?

Cch hay nht tr li iu y l vin dn li ni ca chnh c Pht. "Ny cc t kheo, Nh Lai ch dy v AU KH (Dukkha, au kh, bt toinguyn) v s chm dt au kh."

Cho du cc bn c ng vi cu tr li hay khng, ti cng xin bnghi nh ly n. Cn c nhiu cch khc tr li, nhng li gii p nychnh l li ca c Pht tm tt li tt c gio php ca Ngi rt ngngn.

c Pht ch ch dy c au kh v s dp tt au kh. iu ny khincho cc cu hi chng lin quan trc tip n s chm dt au kh tr thnhchng thch nghi vi vn . Cc bn khoan ngh n cc cu hi khc, nh:"Sau khi cht, cn c ti sanh khng?" hoc: "Ti sanh din ra nh th no?"

Cc cu hi s c cu xt n sau ny.

Vy th, nu mt ngi Ty phng hi chng ta cu hi trn, chng ta str li rng: "c Pht chng dy iu g khc hn l au kh, cng schm dt au kh."

* * *


8/70

Tip theo cu hi va qua, chng ta c th c hi thm:

---o0o---

02.- c Pht dy c bit iu g?

A.- Nh cc bn thy, y l mt vn ln c th tr li nhiu cch tutheo qun im khc nhau. Nu c hi nh trn, chng ta c th p, quantrng hn ht, Ngi dy chng ta i theo con ng Trung o, ng qukh hnh m cng ng qu d dui; ng ng theo cc oan ny cngchng theo cc oan kia. Mt mt, chng ta trnh s t p xc qu nhcnhn ca cc phi du gi (yiga) ch to thm s kh khn v ri rm. Mtkhc, chng ta phi trnh xa ng li thc hnh cn chp thun cc th vuinhc dc, cng nh bo: "C n, c ung, c vui a, v ngy mai chng tas cht mt!" y l li ni rt tr trn, ch thch hp vi hng ngi mui trong th vui vt cht.

Ngc li, con ng Trung o, mt mt chng to thm cc cc nhc chota, v mt khc, chng chiu theo dc vng hng th cc th vui nhcdc. i theo con ng Trung o s mang n c duyn nhm to iukin thun li cho s hc tp v thc hnh, v thnh cng trong vic chmdt au kh. T ng Con ng Trung o c th ng dng vo nhiu tnhtrng khc nhau. N chng th no a bn i lc ng c. N ch trngs tit ch. Bit cc nguyn nhn, bit cc hu qu, bit chnh mnh, bit n

mc no gi l , bit ng thi, bit ngi khc, bit cc cng ng: lBy iu Hiu Bit Cao thng lp thnh cc bc i theo Con ngTrung o.

l mt cch tr li cu hi trn.

B.- Chng ta cng c th tr li ng n bng cch ni rng c Pht dyS T Lc. Cc bn u hiu r c th no l t lc, chc chng cn phigii thch thm. Ni cch vn tt, chng ta chng nn tin cy vo thi vn vnh mng. Chng ta chng nn tin cy vo cc bc Tri, ngay c bc

thng c gi l "Thng ". Chng ta phi t lc, trng cy vo chnhmnh. Vin dn chnh li c Pht: "Ta l ni nng ta ca Ta." Ngay ctrong cc tn gio hu thn cng ni rng Thng ch cu gip nhng ai

bit t cu ly mnh. Trong cc o gio khc, vn t lc c th c nin hoc t hoc nhiu, nhng trong Pht gio, vn t lc rt l quantrng. Khi mt ngi b phin mun v b la phnh, au n v thng kh,ngi y phi bit quay v con ng t cu. c Pht bo: "Nh Lai ch


9/70

ch con ng. Cn n lc l iu mi ngi phi t mnh lm ly." Nicch khc, c Pht dy t lc. Ta nn ghi nh k iu y.

C.- Mt cch khc p cu hi trn l nhc li li c Pht dy rng:"Mi s vt u c gy nn v b iu kin ho. Mi s vt xut hin tythuc vo nguyn nhn v iu kin, ng theo nh lut." Li pht biu cng ging vi cu gii p ca mt v t kheo - Tn gi t b (*) - cho Tngi X li pht (*) trc khi v sau ny gia nhp Tng on: "c Pht cdy rng, mi s vt khi ln do nguyn nhn. Ta phi bit nguyn nhn cas vt cng s chm dt nguyn nhn ca n." Nguyn l ny ca GioPhp rt l khoa hc, ngay t ni bn cht, v chng ta c th khng nhrng cc nguyn l ca Pht gio u ph hp vi khoa hc. c Pht chngh dng cc d kin c nhn hay ch quan lm tiu chun; ni cch khc,Pht gio l mt tn gio ca L tr.

[*t b = Asjavit; X li pht = Sariputta.]

D.- Li cn mt cch khc gii p cu hi s 02, l c Pht dy,nh mt qui tc cho s thc hnh: "Hy trnh cc iu c, sing lm cc viclnh, thanh lc tm ." Ba iu y hp li thnh Ovda ptimokkha (Khchl Gii bn), c ngha l "tm tt cc li khuyn khch": trnh iu c, singlm lnh, thanh lc tm cho trong sch.

Trnh iu c v sing lm lnh chng cn phi gii thch thm; nhng cch

lm cho tm thc con ngi tr nn trong sch th cn cha nhn thy chin nhin. Nu mt ngi c lo chp nm v bm nu, ngay c vo iulnh i na, trong tm thc ngi y s khi ln s u: lo s chng nhnc iu lnh, lo s b t khc cc iu tt ang c, u su, phin mun,v quyn luyn ci ny, ci n coi nh l "ca ti". Tt c nhng th tonn au kh. Du cho chng ta c thnh cng trong vic trnh c v lmlnh, chng ta vn cn phi bit cch lm sao cho tm thc mnh c thanhtnh. ng chp nm v bm nu vo bt c s vt g coi nh l ta, hoc lca ta. Bng khng, s c khn kh v au kh (dukkha) nng tru ln.

Ni cch khc, chp nm v bm nu l gnh nng trn mnh. eo bn vaihay i trn u mt bt ngc ng chu bu cng nng y nh ang vc mt

bt si vy. Vy th, ng mang si , ngc ng chi c. Hy t chngxung. Bn ng vt nng no trn u (u , y, c ngha l tmthc). Thanh lc tm chnh l ngha .


10/70

Th nht trnh vic c, th hai sing lm lnh, cn th ba l thanh lc tmthc, l li dy ca ch Pht.

E.- V y l mt li dy quan trng khc na ng c nhc nh lun.c Pht dy rng: "Tt c nhng s vt hu vi (nhng vt t hp tc l ttc mi s vt, mi chng sanh trn th gii) u chuyn tri mi mi, lunlun tan v (ngha l u v thng). Mi ngi phi nn lun lun tnhthc!" Xin cc bn hy nghe cn thn cc ch ny: mi vt trn ci i nylun lun chuyn tri, ri tan v; tt c u v thng. ng chy theo vuia vi chng! Chng s cu x bn. Chng s tt vo mt bn. Chng stri buc bn tht cht ch. Ri bn s ngi bt xung t m khc than, v

bit u li mun ... t t!

Gi y, hy c kt li cc cch khc nhau tr li cu hi s 02. Nu

c hi, c Pht dy iu g, ta s tr li bng mt trong cc cu sauy:

- Ngi dy chng ta nn i theo con ng Trung o;- Ngi dy chng ta phi t lc;

- Ngi dy chng ta phi quen thuc vi nh lut Nhn qu v thch ngvi nguyn nhn hng nh mun ci hu qu s theo sau;

- Ngi dy chng ta mt nguyn tc thc hnh: trnh iu c, sing lm lnh,thanh lc tm ;

- v Ngi nhc nh chng ta phi bit cc s vt hu vi u v thng, lunlun chuyn bin v lc no chng ta cng phi tnh thc.

* * *

Gi y nu gp mt ngi ngoi quc hi:

---o0o---03.- "Xin ni vn tt, thng ip ca Pht gio l g?"

C th p ngay bng li ni vn tt ca c Pht: "Chng c bt c iu gc th chp nm v bm nu vo c."


11/70

Li Pht, "Chng c chi chp nm v bm nu vo c" l l mt cu cchngn, ngay trong tm tay ca ta, u cn mt thm thi gi i tra cu trongTam Tng Kinh in (cc li dy v Gio php c ghi chp li), v cungn gn y ni ln y v r rng. Trong tt c cc bn Kinh, trong tonth Gio php, nhiu n tm vn bn ngn ti, tt c u c th tm gntrong mt cu duy nht: "Chng c chi chp nm v bm nu vo c."Cu y dy ta rng h chp nm s vt v bm nu vo chng l au kh(dukkha). Mt khi hiu r c li ni y, th c th bo l bit tt ccc li Pht tht ra, ton b tm vn bn ngn Php mn. V h em cuy ra thc hnh, l ang thi hnh trn vn Gio php, trong mi giai onv di mi hnh thc.

L do v sao mt ngi tht bi trong vic gi gn gii cm, chnh l v y chp nm v bm nu vo s vt. Nu y bit t km ch chng chp nm v

chng bm nu vo bt c s vt chi v dp uc s thm kht cng s onght, th y chng th no phm vo gii c. L do v sao tm tr mtngi li lun xao lng v chng nh tm c, l v y ang chp nm v

bm nu vo mt iu g. L do v sao mt ngi cn thiu tr hu cngging nh vy. Mt khi anh ta bit tp tnh bung b chng chp nmna, lin anh tin theo Con ng Chnh o, t c Qu v v cuicng chng c Nit bn (Pali = Nibbna; Phn = Nirvna).

c Pht l ngi chng h nm bt iu chi c. Chnh Php ch dy sthc hnh vic bung b chng bm nu v qu v ca s t khc nm bt.

Tng gi (Cng ng cc v thnh t ca c Pht) gm c cc v thchnh s chng chp nm, mt s v cn ang tp luyn, mt s hon tt.

Khi c yu cu tm tt Gio php ca Ngi trong mt cu ngn, c Pht p: "Chng c bt c iu no m ta nn chp nm v bm nu vo c."

* * *

04.- "Lm th no thc hnh vic chng chp nm v chngbm nu?"

Khi bn gp mt ngi ngoi quc hi, bng cch no m thc hnh cvic chng chp nm, th bn nn, mt ln na, em cu ni ca chnh cPht ra m tr li. Khi cn a kin ring ca chng ta ra. c Pht dytht y nh sau:


12/70

"Khi mt thy mt vt, ch thy vt y. Khi tai nghe mt ting, ch ngheting y. Khi ni ngui mt mi, ch ngi mi y. Khi li nm mn g, chnm mn . Khi c cm xc trn dahay trn thn, ch bit n cm xc y.V khi mt ngh, mt i tng tm linh, khi ln trong tm, nh mt ttng xu chng hn, ch bit t tng y."

Ti xin hy c tr li li dy trn, gip nhng bn cha tng nghe ncu y. Khi nhn thy, ch c s thy m thi. Nu c th c, khi angthy, ch thy thi; khi nghe, ch nghe; khi ngi mi, ch ngi mi; khi nmv, ch nm; khi nhn mt cm gic trn da hay trn thn, ch th nghimcm gic y; v khi mt i tng tm linh khi ln trong tm thc, ch bitang c i tng . iu ny c ngha l chng nn cho t tng vthn kin ( ngh v ta) khi ln. c Pht dy, nu mt ngi nng thc tpnh ht, ci ta (ci t ng) chng th no khi sanh c; ri th s vng mt

ca ci ta (t ng) tc l s chm dt au kh (dukkha).

"Nhn thy mt vt qua con mt, ch thy m thi." Cn gii thch thm iuny. Khi c vt tip xc vi mt, hy quan st cng nhn ra vt y v bitcn phi lm iu g khi thy vt . Nhng ng cho thng, thch hayght, ch khi ln. Nu bn ni ln thng, bn s ham mun vt . Nu

bn cho ght ni ln, bn s mun ph hy n. Nh th l hin ang cmt c ngi thng ln k ght. y l iu c gi l ci Ta, ci Tng. Theo con ng ca ci Ta l ang au kh v tht vng. Khi mt vtc nhn thy, cn phi c tr thng minh cng s nhn bit. ng cho

cc nhim trong tm buc bn phi chp nm v bm nu. o luyn trthng minh bit iu g cn lm cho ng v thch hp. Nu thy chngcn lm g, th qun vt ngay i. Nu ang ch i mt kt qu no v vty, th c tin hnh lm ngay, vi s nhn bit ca tr thng minh, m chng cho thn kin ( tng v ci ta) c dp sanh khi ln c. Bng cchy, bn c c kt qu bn mong mun m chng c s au kh no xy rac. y l mt nguyn tc thc hnh Gio php rt gn, ng c xem ltuyt ho.

c Pht dy: "Khi thy, ch thy. Khi nghe, ch nghe (...) Khi nhn bit mti tng tm linh, ch nhn bit n." Hy ngng li ngay , v tr hu tnhin s chuyn ng. Hy chn ly li i ng n v thch hp. ng khaisanh thm "ngi thng" hay "k ght", v tng theo l ci mun hnhng theo s thng hay s ght, v y chnh l s khi sanh ra ci t ngtrong tm. Mt tm t nh th tr nn no ng, chng c t do. Tm ty hot ng chng c cht tr hu no c.


13/70

Ti sao ta li chng nu ln gii, nh, hu, to phc c hay b th linquan n mt cng c y thng qu nh th? Cc im y (gii, nh,v.v.) l nhng tr duyn gip cho hnh gi, ch chng chng phi l ct tyca Gio Php, cn cha phi l phn thit yu. Chng ta to phc c, bth, gi gii, tp nh, v pht trin tr hu, chnh l tr thnh ngi annh. Khi ang thy, ch thy; khi ang nghe, ch nghe. Thc hin iu ny,chng ta tr thnh an nh. Chng ta c c s an nh, s chng laychuyn v th qun bnh. Mc du cnh vt bn ngoi n tip xc vichng ta hng ngy, di nhiu hnh thc qua cc no ca giac quan, ci tng (Ta) cng chng sanh khi ra c. To phc c, b th l nhng

phng cch loi tr ci Ta ra. Gi gii l phng thc gip chng talm ch m tr c ci Ta, s luyn tp nh lc cng c hiu lc nh th.Pht trin tr hu dng tiu dit ci Ta. Ni y, chng ta chng bn nnhiu vn khc nhau, chng ta ch ni n mt vn khn cp hng

ngy. Hng ngy, i mt chng ta nhn thy vt ny, mn n, tai chng tanghe ting n, ting kia; mi chng ta ngi mi ny, hng n, v ri choch n su ca ca cc gic quan. Ch ring c cng phu thc tp ny cng bao trm ht mi cng phu. N chnh l bn cht, l tinh ty, ca s thchnh Gio php.

Nu c ngi ngoi quc no hi bn cu s 04 trn y, xin hy tr li nhva ni.

* * *

Th d nh mt ngi ngoi quc hay mt ngi khc tn gio vi bn, nhi bn rng:

05.- "Ni no chng ta c th tu hc c?"

Li mt ln na, chng ta p bng cch trch dn li ni ca c Pht,"ngay trong tm thn 'mt thc tm' ny, vi cc tri gic v cc hot ngtm linh." Tu hc ngay trong tm thn ca con ngi cng vi cc tri gic vhot ng tinh thn. Tm thn "thc tm" ny, cn ang sng ng, cngvi cc tri gic, cc hnh ng tm thc, tt c cc phn lp thnh conngi. S hin din ca tm thc bao hm cc tri gic, v s hin din cacc hot ng tm linh bao hm cc kin thc v t tng.

Trong tm thn "thc tm" cng vi cc tri gic v cc hot ng tmlinh, ng Nh Lai (c Pht) cho bit r rng th gii, ngun gc cath gii, s tn dit ca th gii, cng ng li thc hnh hon tt s


14/70

dit tn . Khi Ngi ni n ngun gc ca th gii, s hoi dit ca thgii, cng ng li thc hnh a n s tiu dit hon ton th gii ,

Ngi mun ni rng ton th Gio Php u phi tm thy ngay trong thntm ny. Tu hc ngay ni . ng i hc trng, ni hang ng, cnh rng hoang, trn ngn ni cao, hay trong tu vin. Cc ni u nm

bn ngoi chng ta. Hy xy dng mt ngi trng bn trong, thit lp mti hc ng ngay trong thn th. Ri hy nghin cu, hc tp, iu tra,su tm, thm thnh y, tm cu chn l v s to khi ca th gii, vu th gii li l sui ngun ca au kh, th gii c th c hu dithon ton chng (tc l s hu dit ca au kh) v lm cch no tn ditc n. Ni cch khc hn din t li ny, l hy t mnh khm

ph tr li Bn Chn L Nhim Mu (T Diu ). Bc i Gic (cPht) i khi dng danh t "th gii", i khi dng danh t "au kh"(Dukkha). Bn cht ca th gii, ca s au kh, bn cht ca s sanh khi

v ngun gc ca th gii, bn cht ca s dit tn hon ton ca th gii,ca au kh, cng vi bn cht ca cng phu tu tp theo Gio Php in s chm dt au kh: nhng vn cn c tm ti v nhn thy rangay trong thn tm ny, ch chng ni no khc. Nu ai tm thy ccvn ti mt ni no khc, th ch l bn tng trnh ghi trong schv, hoc l li n i, hay l danh t rng sung m thi, ch chng phi lChn l. Nu c tm thy ngay trong tm thn "thc tm" ny(fathom long body), cng vi tm thc, th mi tht l Chn l.

Vy th, nu c hi, cn phi tu hc ni no, bn s p, chng ta tu hcngay trong tm thn "thc tm" ny, cng vi cc tri gic v cc hot ngtm linh.

* * *

Gi y, chng ta c th c hi tip, c hiu thm r rng v ChnhPhp:

06.- "Chnh Php c so snh vi iu g?"

c Pht ni: "Chnh Php c th c so snh vi chic b," Ngi dngch chic b, v ngy xa chic b thng c x dng vt sang sngv cch gii thch Chnh Php nh th rt d hiu. Nhng li v d nymang mt ngha tht quan trng. Ta chng nn qu quyn luyn voChnh Php n ni qun c chnh mnh, qu hnh din mnh l "ng thy",mt nh hc gi, hay mt bc tr thc hc rng. Nu ta qun mt rng Chnh


15/70

Php ch nh chic b, cc nguy c y s li ni ln. Chnh Php l mtchic b, mt phng tin chuyn ch, a ta sang n b bn kia. n b bn kia v bc chn ln t lin, ta chng in khng g m mangvc chic b i theo ta na.

V d dy ta phi bit nhn chn ra v x dng chnh Php nh mtphng tin t n mc ch, ch chng chp bt v bm nu vo,cho n mc qun c chnh mnh i. Nu ta chng nhn chn ra nhim vtht s ca chic b, chng ta c th gi n li bn mnh ph trng hoc tranh ci vi k khc. i khi n li cn c em dng ua thuyn,tht l hao ph v v dng. N phi c x dng ng theo ch ch, bisang sng, vt dng nc. Kin thc v Chnh php cn phi c xdng vt qua bin kh. N chng nn c cm gi li v mc ch chi, nh chin u nhau bng ming li sc bn nh gm, hoc

tranh lun, hay c dng nh mt t vt tn th, l bi. Sau cng, xinng chp nm v bm nu vo n, n ni khi sang b bn kia, bcchn ln t lin ri m vn cn mun mang k k chic b theo mnh.

* * *

Chnh php kia, c xem ging nh chic b, p dng c cho ngi xutgia cng ngi vn cn sng trong gia nh. Gi d nh chng ta c hirng:

07.- "Ngi Pht t ti gia cn tu hc nhng g?"

Chng ta ng mt thi gi m i tm cch tr li theo ring ca mnh;nu ai mun nh th, th cng tt, chng iu chi ngn tr anh ta lm nhvy. Nhng nu chng ta mun gii p ng theo nhng g c Pht dy, th chng ta phi nn ni rng: "Ngi Pht t ti gia nn hc tt cKinh k, ngha l, tt c nhng bn Kinh m c Nh Lai dy v TnhKhng." (Sunnat, s rng vng).

Cc bn Kinh K hp thnh mt bn trn thuyt kho h thng ho cc li

ging trong Gio Php, l phn ct ty tinh tu ca cc li Pht dy. (...)Mt bn Kinh l mt bi ging tht kho sp t, c th t, v l tinh tyva mc (...)

Xin nh cho rng Kinh k chnh l li ni ca c Nh Lai (Tathgata). Ttc Kinh k ca c Pht thuyt ging u lin h n Tnh Khng (Sunnat,s rng vng). V vn ny, khi c ngi cn ti gia tha hi, h cn tu


16/70

hc v thc hnh nhng g c li lc to ln v c hnh phc, cPht p: "Cc Kinh k l nhng li ni ca Nh Lai, rt cao su, nghathm trm, l nhng phng cch vt thot ci th gian , v u lin hn Tnh Khng."

Danh t Tnh Khng, Sunnat, xem nh qu xa l i vi cc bn, nhngxin ng vi chn nn, v y l mt ch quan trng vo bc nht trongPht hc. Ch Sunnat c th c dch l s rng vng; nhng rng, vngthng c nhiu ngha v cch dng khc nhau. Ch Tnh Khng, Sunnat,trong Pht hc chng phi l s rng vng v vt cht; n chng phi l mtkhong trng khng chng cha ng mt cht vt liu no. Chng phi th!y l mt trng hp rng vng theo ci ngha chng c c cht bn ththit yu no, bi v tt c mi s vt khc vn cn hin din y .Vn cn c mun vn hnh vt khc trn y khp th gii, th m c

Pht dy rng, mun vt u rng vng, hay l mun vt u c tnh cchrng vng, ch v chng c mt cht g ni mun vt ng c xem l tng, l Ta (l chnh mnh) v thuc v ca Ta, thuc v t ng ca Ta. Lidy y nhm mc tiu l ch r, li mt ln na, l chng c g chp nmv bm nu vo c.

Ngi cn ti gia cn tu hc c bit v cc li ni ca c Pht lin quann Tnh Khng. Thng thng, mc ny b hiu lm l qu cao xa ivi ngi i. L do gin d l rt t ngi vui lng thc hnh theo cc lidy ca c Pht. Vy xin cc bn ghi nh cho rng, chng ring g cho

cc t kheo, ngi ti gia cng phi hc hi, thc hnh v nhin hu mikhm ph ra ngha ca Sunnat, ca Tnh khng.

Ti hi vng rng, cc bn cn ti gia s chng cn qu lo s v danh t v mc Sunnat, Tnh Khng na. Hy bc tng bc gia tng s hiu bitv kin thc v Tnh Khng. ti ny cn c s gii thch t nh v phctp, nn i hi nhiu thi gi. V l , chng ta ch bn y cc ct lica vn , bn cht tht s ca n m thi, v y cng l kh y ri, v nim v Tnh Khng ch l s rng vng chng c ci Ta, hay ci g

thuc v Ta. Nu tm thc ai nhn chn ra rng chng c g l t ng ( ciTa) v chng c g thuc v t ng, th tm thc y c "rng vng" v tdo. "Th gii ny rng vng" ch c ngha l nh th y.

* * *


17/70

Gi y, gi t nh c ngi hi, trong Pht hc ch no l ch ti thng,nh hi rng:

08.- "Amatadhamma, V sanh php, l g?"

"Amata" c ngha l "chng h cht", "bt t", "v sanh" V"Amatadhamma" l mt dhamma, mt php (s vt hay tnh trng) chng h

b cht i. Th ngha l sao? c Pht c ni: "S chm dt tham, sn, sichnh l amatadhamma, l v sanh php." V sanh php (v sanh=bt t,chng h cht i) l mt cnh gii bt dit, mt tnh trng chng bao gi btiu dit. Bt c khi no cn c tham, sn, si, th gi l tnh trng khvong (s b cht mt). Ta th nghim s au kh. Ta c ng kin ( kin vci Ta), khin cho ta phi chu s sanh ra, s gi lo, bnh tt v s cht. Khitham, sn v si chm dt (chm dt si m l ht ngu mui v hiu bit sai

lm), th nim sai lm v t ng (v ci Ta) chng khi ln , th lm g cnc ci Ta na cht i. Do , nu mun i tm mt cnh gii bt t(chng cht), amatadhamma, th phi tm ngay ni, hay tnh trng, hoc iukin, no m tham, sn, si hon ton vng mt. y l li dy ca c Pht.V sanh php, Amatadhamma, m ta thng nghe ni n, l ch ti hu, lli dy ti thng ca Pht hc.

Cc tn gio khc cng c ni v s "chng h cht i" nhng li mang ngha khc vi Pht gio. "Bt dit", theo ngha amata trong Pht hc, ch ls chm dt tham, sn, si.

* * *

Di nhiu tn khc nhau, ngi ta ni n Php (Chn L) cao thngnht, thm su nht. Th d nh c ngi hi:

09.- "Php no l Php cao thng v thm su nht vtkhi th gian v s cht di mi hnh thc?"

c Pht gi Php l Sunntappatisamyutt, ngha l Php lun v Tnh

Khng (Sunnat), hay l chnh ci Tnh Khng y. Php no lun v TnhKhng , l Php cao thng nht v thm su nht. Php y vt c thgian, s cht, v chng l g khc hn Amatadhamma, tnh trng v sanh,hay bt dit.

Gi y, ta t hi, Chnh Php, theo cc thuyt mi nht, gn y nht, lnhng g? c Pht ni: "Mt bn Kinh, bt c thuc loi no, thuc cp


18/70

bc no, du do mt thi s hay nh hin trit no sng tc, du di hnhthc vn vn, hoa l, m vn du dng i na, cng chng theo ng ChnhPhp nu chng c lin h n Tnh Khng." Xin cc bn hy nh k chocc ch quan trng ny: "chng lin h n Tnh Khng". V th, nu mt

bi Kinh no chng lin h n Tnh Khng, th l li ni ca mt ngi t v sau, mt s canh ci, mt gio l mi, ch chng phi l li ni cac Nh Lai, v do , phi c xem l thp km hn. Nu l li nica mt v t v chng bn n Tnh Khng, th phi xem nh ngoiGio php.

Nu chng ta mun tm thy Chnh php trung thc vi li dy nguyn thuca c Pht, chng c cch no khc hn l tm xuyn qua cc bi ging vTnh Khng (Sunnat, s rng vng).

* * *Nu bn c mt ngi ngoi quc hi:

10.- "Trong Kinh in, nh ghi Tng Pali, im gio l noc c Pht nhn mnh nhiu nht?"

Li mt ln na, ta hy dng li ca c Pht p cu hi trn: "Nm thun l v thng v v ng". Nm th un l nm nhm tp hp m mt "cnhn" c phn tch ra lm nm phn. Phn thn th vt cht c gi l

sc un (rpa); nhm cm gic, c vui thch ln au n, gi l th un(vedan); k c v cc tri gic gi chung l tng un (sanna); cc t tnghot ng gi l hnh un (sankhra); v tm thc vi kh nng bit cmi i tng qua ng cc gic quan l thc un (vinnna). Sc un, thun, tng un, hnh un, v thc un c gi l ng un (khandas). Nmnhm tp hp u v thng (anicca) v v ng (anatta). y chnh lim gio l c c Pht nhn mnh n nhiu nhtr, hn tt c mi

phng din khc ca Gio php. Nm un v thng, lun lun trichy v lin tc bin i. Chng chng c t ng, bi v chng hng luchuyn; chng c ai c th xem chng nh l Ta, hoc l ca Ta c.

Ti xin tm lc li ln na. Hy ghi nh k: trong tt c gio l, c Phtch nhn mnh n iu ny: mun vt u v thng, chng c vt chic xem l Ta, hay ca Ta.

* * *


19/70

Vn k tip m chng ta s cu xt l:

11.- "c Pht dy ta phi tin iu g v tin ai?"

Nu bn c hi nh trn, trh hy tr li vi li dy ca c Pht trong

bn Kinh Kalama: chng ta ch phi tin vo nhng g chnh chng ta thy rrng. Vn ngay y l rt cn thit phi hiu rnh t ng "thy r rng" lnh th no. N c ngha l thy r m chng cn n l lun, d c hay

phng on. Phi thy r rng nh mt ang nhn tay cm ly mt vt, rilm nh vy th thy kt qu ra nh th y. Thy r l nh th, chng cn chin l lun hay gi thit mi hiu. Trong Pht hc, chng ta c dy,chng nn tin ai, chng nn tin iu g, m cn cha chnh ta thy r rng stht l nh th.

Cc vn sau y gip ta hiu r thm v ngha nu trn. Ti sao chngta li b cnh co l chng c nn tin vo

Tam Tng Kinh in (Tipitaka, ba tng Kinh, Lut, Lun ca Pht gio),chng c tin vo v s ph no, chng c tin vo li n i hay boco, chng c tin vo nhng g do l lun, hay bin lun m ra? Ccnguyn tc gip vo chnh kin (s hiu bit ng n), bi v mi snh d tin mt cch m qung u l ngu di. Gi d nh chng ta m TamTng Kinh in ra v c mt on no, ri th lin tin theo m chng suyngh, chng trc nghim li, chng cht ph phn xt on. l mt s tin

tng kh di vo Tam Tng Kinh in, iu m c Pht khin trch.Tinli thy ni m cn cha chnh mt mnh thy, chnh tai mnh nghe iu thyni c ng nh s tht khng, l ngha ca li cnh co "khi tin vo vs ph no". i vi cc li n i, cc bo co, li cng nh vy. "Tin vonhng g do ng li bin lun m suy ra" c ngha l, v hc qua vc kinh nghim v cch lp lun, ta thng i n kt lun l mt mnh no , ng theo lun l hc, th phi xy ra nh th; nhng iu bin lunny xt ra vn cn cha ng n, ta chng nn t tin tng vo li binlun nh vy.

Tuy nhin ta nn cn thn k lng rng li dy trong Kinh Kalamachng h cm on ta c Tam Tng Kinh in. Cng nh iu y chngcm vic tha hi cc v thy, hoc c cc bo co, nghe li n, hay ldng phng php lun l hc. Tri li, chng ta c th c, nghe, tha hi,nhng chng nn ngy th chp nhn ngay, tr phi chng ta suy ngh k


20/70

trc, k dn cu xt cn thn, o su tn r, qun st mi kha cnh, vsau ht, chnh chng ta ang thy r rng s tht l nh th.

Hy ly mt th d, c Pht dy rng, tham, sn, si, l nguyn nhn gy raau kh. Nu chng ta cn cha bt r th no l tham, sn, si, th chng tachng cch no tin vo li dy , v cng chng cn tin lm chi v nu ctin nh th, ch l nh d m tin. Nhng nu chnh chng ta c kinhnghim v bit tham l nh th no, sn, si ra lm sao, v khi ba iu nykhi ln trong tm chng ta, chng gy ra au kh ta h nh c ngn laang nung nu chng ta; by gi chng ta mi tin li dy trn, cn c trnkinh nghim bn thn ca chng ta.

Th nn, li c Pht dy v lng tin ghi trong Tam Tng Kinh in l nhsau y. c hay nghe c mt iu g xong, ta nn d xt cho n khi

chng ta thy r rng iu y. Bng cn cha thy c r rng, th ta nndng l lun ri hy mt thi gian xem sao. V bt u, chng ta stin tng v khi cng ch thc tp nhng g chng ta thy r rng s thtl nh th y. Ri ln ln, chng ta s tin tng thm v li cng thy rrng hn ln. y l li khuyn rt bnh dn ca c Pht. Nu c ngingoi quc hi bn v lng tin, bn hy nn gii thch cho ng n bngkhng, bn s trnh by sai li Pht dy, v tnh phn li c Pht. Chngtin Kinh in, chng tin vo s ph, chng tin li bo co hay tin n,chng tin theo lp lun ca lun l hc, cc iu ny cn c ngha n knm ta phi c tm cho ra. Nh d m tin ngay l in cung. c Pht kt n

vic y rt nng n; Ngi dy, trc khi t nim tin vo u, hy trcnghim n cho n khi no thy n tht r rng ri mi tin, (...)

Chnh sch ca Pht gio v lng tin l: chng tin tng mt cch ngy th,chng tin cy vo k khc, vo sch gio khoa, gi thuyt, lp lun hay btc iu g m a s ngi ang tin, v ch tn nhim vo nhng g chnhmnh thy r rng s tht l nh th. Ngi Pht t chng ta phi theochnh sch .

* * *

Cu hi k tip l:


21/70

12.- "Tm thc ca ngi thng v ngi Pht t khc nhaunh th no?"

Gi y chng ta s cu xt vn khc bit hn km gia hai tm trng:Tm tr ca ngi thng v tm tr ca mt ngi Pht t "ng danhhiu". "Ngi thng" y c ngha l ngi cha thng hiu v cha htu tp theo ng li ca Pht gio chnh hiu. Mt ngi thng, qu lmcng ch ng c "gi l Pht t", v c cha m theo o Pht, v theotrong b s khai sanh hay l lch. Ni cch khc, y cha h tu theo o Pht,ch l ngi trong th tc. Cn mun tr thnh mt ngi Pht t "chnhhiu", mun lm mt bc Thnh (Ariya, bc tu hnh cao, i rt xa trnng tu hc), ta phi tho mn cc i hi v s hiu bit ng n (chnhkin) v cc iu chung quanh ta, vo mt trnh cao hn "ngi thng".

c Pht c ni, gia ci nhn ca bc Thnh v ci nhn ca ngi thng,c mt h cch v i. Nh th, di mt ca bc Thnh, v trong gii lutca bc ny, ca ht cng l mt vic nh than khc; khiu v l ma mayin r ca ngi khng; cn ci h h l thi u tr ca tr con. Ngithng cng ca ht, cng ci h h, hng vui m chng n khih thm mt. Trong gii lut ca bc Thnh, ca ht b xem nh ang khclc. Ta th nhn vo mt ngi ang ca ht, y c gn c ln ht to, chng ging nh ang khc sao; hn th, n tro ngc ra t xc ng tnhcm, no c khc g khc. Khiu v ging nh k in quay cung; hy ct quan st th thy, khi chng ta ng ln sn nhy, nu chng in n

mi phn trm th lm sao li nhn nhy ln nh th? Nhng m a s ungh y l cuc vui gii tr, cho nn chng ta chng nhn thy b dng cangi mt tr. Vi ngi thch ci to, v pht ln ting ci l c iu thch. Nhng bc thnh gi li xem l thi u tr ca tr con,(...) tt hn lnn t ci ha h. (...)

c Pht cng chng cm on chng ta lm nhng vic trn, khi chng tathch mun lm; nhng Ngi mun ta hiu rng, cn c thi cao, c cch thp, v chng nn c nhng hnh ng chng cn thit. Khi chng ta

cn cha l bc Thnh, c th chng ta mun th lm chi vi c ch thpkm . Nu lm th mt i ln, chng ta thy chng lc u c cht thchth, nhng v sau, ta s chn ngy chng i. V nh th, chng ta c thvn ln n gn hng thnh thin.

Vi ngi chng a nghe ni n k lut, bn n gii lut. H ngi rng skm ch s a n au kh (dukkha). Tuy nhin, tp t kim thc chng


22/70

bung tri theo tnh kh (thay i tht thng) l mt nguyn tc quan trngtrong Pht hc. Thc lim thn tm khi chiu theo s thay i tnh khnh th, u phi l au kh. Tri li, chnh l phng cch chinthng c au kh. Ta phi nn trnh khi s nn ca cc tng v khay nhim. Ta phi nn quyt tm chng cho cc iu nhim cm d,thc dc v ng tr chng ta. Hy nhn vo cc cp khiu v, v xem cc nhim ang kch thch ra sao, p o, ch phc nh th no; gi l t dosao?

Ho cho nn, chng ta phi tm cch ci thin qui ch ca chng ta phnno. ng mi mi l "ngi thng"! Hy ghi tn xin gia nhp vo "lng"ca Pht, tc l c kin thc, tr hu, tnh thc v chnh kin, khin chos au kh phi gim dn i. Trnh lm cc iu chng cn thit, ch khinthm bt li v kh nhc cho chng ta. y chnh l phn thng m bn s

gt hi c; bn s bc t cp thng nhn ln hng Pht t chn chnh,ri n bc Thnh, an tr trong gii lut ca hng ny.c Pht thng hyvng rng s c tht nhiu bc thnh gi trong hng cc ngi chng munmi mi lm ngi phm tc.

* * *

Ngay y, ti xin bn n Con ng o. Nu c ai hi bn:

13.- "Tu tp th no l theo con ng thng thng v tu cch

no l theo con ng ngn v nhanh nht?"

Bn c th tr li, con ng thng thng l Bt Chnh o -- c l bn c nghe nhiu ln ri -- gm c: Chnh kin, Chnh t duy. Chnh ng,Chnh mng, Chnh nghip, Chnh tinh tn, Chnh nim v Chnh nh.Tm ngnh ca con ng c kho sp xp, c th qui v ba nhm:gii, nh, v hu. Chng hp thnh mt i h thng v tu tp, c chngti xem nh l con ng tu tp theo li thng thng. N dnh cho nhngai cn cha theo c con ng ngn v nhanh. Con ng thng nychng phi l con ng sai lm, n tht l ng n; tuy nhin, i theo n,

phi mt nhiu thi gian.

c Pht cng c ch dy mt con ng tt. Ngi bo, khi chng ta chngchp nm v bm nu vo su cn (yatanas, cc gic quan) cng vo cc itng lin h vi chng, xem nh l t ng, th con ng Bt Chnho s t n m t ng khi ln, di y tm phng din. y l mtnguyn tc Gio Php quan trng v cn bn nht.


23/70

Trc nht, ta nn nh li: su cn (yatanas) l mt, tai, mi, li, thn vtm thc. Mi cn c nm phng din. Nh v mt, phng din th nhtl chnh con mt; th hai l hnh sc ca vt ang c s tip cn vi mt; th

ba l thc (vinnana) c kh nng lm cho ta nhn thy c vt i tng;th t l tc ng ca s xc chm (phassa) xy ra gia nhn thc, con mtv vt i tng; v th nm l cm gic (vedan), vui thch hoc au nc th khi sanh ln nh kt qu ca s tip cn. l nm phng din canhn cn. Cn tai, mi, v.v... mi cn cng c nm phng din nh vy.

Mi phng din c tc dng lm ta tr nn thiu tnh gic v khin ta cchp bt n (mt phng din) ri xem nh l "Ta". Nh th, chng ta chp bt nhn thc (phng din th ba) lm "Ta", v n khin "Ta", quai mt, thy v bit v vt i tng. Bi v chng ta hay bit n vti tng y, nn chng ta lin vi kt lun ngay l phi c ci "Ta" lm

ci cng vic thy bit . Cng theo li ging nh vy, chng ta chp btv bm nu vo mt v s tip cn (phng din th t) lm ci "Ta" thyc, hoc bm nu vo tng quan gia ba yu t: mt - tip cn - cm gic(phng din th nm) lm ci "Ta" bit c c cm gic vui thch hayau n.

i khi mt m thanh du dng n bn tai, chng ta lin nm bt ci nghebit c m iu y lm ci "Ta" ang nghe. i khi mt v khoi khu nvi li, chng ta lin bm nu vo s nm bit khu v lm ci "Ta"ang thng thc mn n.

Mi cn c nm phng din, tnh tng cng li l ba mi tt c. Miphng din u c th b chp nm ly lm ci Ta v bm nu mi vomt cch ht sc d dng, bit bao nhiu ln trong mt ngy. Va chp btv bm nu , tc th au kh lin ni ln ngay. Chng ta lm l v ty mnh sa vo ci khi au kh chng cht. y chng phi l ang i theocon ng o. Tuy nhin, c Pht ch dy chng ta ch c chp bt v

bm nu vo su cn cng cc i tng lin h vi chng. Nh lun luncanh phng, chng ta s chng xem bt c cn no, i tng no, lm ci

Ta c, v tc th con ng Bt Chnh o lin hin ln r vi chng ta,chnh ngay vo cng lc y. Ngay trong lc (chng bm nu) , lin hinhin ln chnh kin, chnh t duy, chnh ng, chnh mng, chnh nghip,chnh tinh tn, chnh nim v chnh nh. Thc tp c s chng bm nuvo su cn khin cho con ng Bt Chnh o ng thi hin khi lnngay tc khc. c Pht xem l con ng tt.


24/70

Trong mt bn Kinh, c Pht c dy con ng tt: s rng vng. Chngbm nu vo mt, tai, mi, li, thn v tm thc lm ci Ta, s khin chocon ng Bt Chnh o khi ln ngay lc , mt cch trn vn. Nuchng ta chng quyt nh chn con ng tt, th chng ta nn hc tp klng Con ng Bt Chnh o v gii, nh, v hu vy.T t tu tp tng

bc mt, khi u, ri ln ln tin xa qua cc giai on, nh th t phi tnnhiu thi gian hn.

Trong Pht hc, chng ta tm thy c mt con ng thng thng (l BtChnh o) v mt con ng thng tt (l nhip phc cc cn, chng chpnm v bm nu.)

* * *

Gi y, ti s bn v Nghip lc trong o Pht, bng cch t ra cu hiny:

14.- "Nghip lc c vai tr no trong Pht hc?"

Nhiu ngi Ty phng vit sch v Pht gio, c v rt hnh din v ccChng bn v Nghip lc (Pali: kamma; Sanskrit: Karma), v Ti sanh.

Nhng nhng li gii thch ca h u sai lm, hon ton sai lm! Cc ngiTy phng tuyn b gii ngha ch Kamma, Nghip lc, nhng tt cnhng g h vit cng ch l, "thin nghip l tt lnh, c nghip th d c";

"Lm iu lnh, c vic tt; lm vic c, chu iu xu", cng chng c gthm hn, ging y nh gio l ca cc tn gio khc. y chng phi lNghip lc, Kamma, c ging dy trong Pht hc.

i vi Ti sanh, cng vy. H tuyn b rt mnh m, lm nh chnh mt htrng thy r rng chnh cc c nhn ny ang ti sanh li. H trnh by rtsai lm bc thng ip chnh yu ca c Pht dy rng chng c shin hu ca "c nhn", hoc ca "T ng" (ci Ta). Mc du "Ti" angngi y, nhng chng c c nhn no y c. Khi chng c c nhnno, th ly ai m cht? Ri c ai u ti sanh? c Pht ging dy s

bt hin hu ca "c nhn", ca "con ngi". Nh th, sanh v cht l nhngchn l tng i. Tc gi cc quyn sch nhan l "Pht gio" thnggii thch Nghip lc, v Ti sanh hon ton sai lm.

Xin cc bn hy lu tm cn thn v vn Nghip lc. Mt bn trn thutca Pht hc cn phi trnh by y v s chm dr ca Nghip lc, chchng phi ch c Nghip lc v cc hu qu ca n -- nh tm thy trong


25/70

mi tn gio. Ch ng cv gi l gio l nh Pht, khi c s trnh by vvic chm dt Nghip lc.

K t dn s chm dt hon ton Nghip lc, ting Pali gi lsabbakammakkhayam patto (sabba = hon ton; kamma = nghip; khaya =chm dt, tn dit; patti = chng c, t n). c Pht dy rng, nghiplc chm dt vi s tn dit ca tham (rga), sn (dosa) v si (moha). iuny tht d nh. Nghip lc chm dt khi tham, sn, si chm dt hon tion,ngha l, khi cc lu hoc (cu nhim v tinh thn, hay cc li lm u bntrong tm) dp dt xong ht. Nu tham, sn, si cn cha chm dt, thnghip lc vn cha chm dt. Khi tham, sn, si chm dt, th nghip ccng chm dt, nghip hin nay chng c to thnh, v chng c nghiptng lai mi no c to na -- nh th, nghip qu kh, hin ti v tnglai phi chm dt. Khi mt ngi chm dt c tham, sn, v si, th

nghip lc chng cn na. y l li gii thch cn phi c ging dy.

Ch mt bn tng trnh v nghip lc nh th mi ng c gi l caPht hc.

Nh th, chng ta thy cn c mt loi nghip lc th ba. Phn ng ngita ch bit c hai loi nghip lc, loi th nht l thin nghip hay nghiplnh, loi th hai l c nghip hay nghip d. H cn cha bit n loinghip lc th ba. c Pht gi loi th nht l bch nghip hay thinnghip, tc l nghip trng, tt lnh; loi th hai l hc nghip hay c

nghip, tc l nghip en, d c. Loi th ba c th gi l chng trng chngen nhm chm dt c hai loi nghip trng v nghip en. Chnh c Pht dng cc ting bch nghip, hc nghip v bt hc bt bch nghip. Loith ba ny mi tht l nghip lc ng theo ngha ca Pht hc. Nh niqua, h chm dt tham, sn, si l chm dt ngay c nghip lc. Ni cchkhc, loi nghip lc th ba ny, chnh l con ng Bt Chnh o; nchng trng, chng en, n ch ring mang li s chm dt va bchnghip,va hc nghip. Con ng l con ng vt ci th gian(tokuttara, siu th), vt ln c iu thin ln iu c.

Loi nghip lc th ba ny chng h c cc ngi Ty phng bn ntrong cc Chng sch ca h v "Nghip lc v Ti sanh". Li dn gii cah u sai lm c, nn chng phi l Pht hc. (...)

Gi y,xin ni thm vi iu v loi th ba ca Nghip lc. V im ny,c Pht c ni: "Nh Lai t n s hiu bit r rng v iu ny,


26/70

nghip lc, xuyn qua tr hu cao c ca chnh Nh Lai." Bc i Gic (cPht) chng h vay mn ca ai, hay ca tn ngng hoc ca tn giono, Ngi bit c vi tr hu ca chnh Ngi v ch dy li cho mingi. (...) Cc bn nn ch trng n vn v nghin cu n cho cn thn,

Nghip lnh, nghip c u c ni n mi tn gio, (...) lm lnh liu tt, lm c l vic d, h u dy ging nhau nh th. Nhng c Pht

bo rng, ch ring to nghip lnh th cng chng dp tt c hn cc aukh v tinh thn, mt ch hon ton v tuyt i, bi v ta c th say m ri

bm cht vo thin nghip. Ni cch khc, thin nghip vn cn a y conngi vo trong vng sanh v cht ca Lun hi, du l s c sanh vocc cnh gi an lnh. N cha phi hn l s tn dit, s thanh lng ca

Nit bn (Nibbna).

Vy th, v Nghip lc, ch ring c c Pht mi thuyt ging y v

vai tr ca loi th ba l chm dt cc lu hoc tham, sn, si. Chnh xuynqua loi Nghip lc ny m bc tu hnh mi chng c qu v Nit bn(Nibbna).

---o0o---

- Phn 2 -

By gi ti mun lu cc bn n mt vn m ti ngh c l cc bn squan tm nhiu. Cu hi nu ra nh sau:

15.- "C cn phi nghe chnh c Pht ging Php mi c thchm dt au kh chng?"

C vi ngi qu quyt rng ta cn phi c nghe Chnh Php t ni chnhc Pht thuyt ging, th by gi mi c th tht s hiu r c. Nhngngay c Pht cng c ni, nhiu ngi, mc du chng c nghe ChnhPhp do Ngi thuyt ging, vn c sc i theo con ng chnh o.Cng c nhiu ngi, du chng c nghe Php t ni c Pht, nhngqua s qun st bn b v thc tp min mt, vn c th dn bc ln con

ng chnh o.

Th nn, chng ta nn chp tay ngng m s thnh tht ca c Pht chng xem Chnh Php l s hu c quyn ca mnh, v chng h t xemmnh l cn thit.

* * *


27/70

16.- "Lm cch no gii quyt khi nghi rng mt gio lchng phi do c Pht dy?"

c Pht c t ra mt nguyn tc trc nghim: cu xt v i chiu viKinh Tng (Suttas, cc bn Kinh) v Lut Tng (Vinaya, cc gii lut).

Nguyn tc l chng c tin tng ngay vo iu g ch c sao li(second hand) v chng c t nim tin vo k no xem nh c thm quyn. Nu c s nghi ng v li tuyn b ca mt ngi no xc nhchnh y nghe ni t ni c Pht, hoc t mt nhm Trng lo thngthi, lin quan ti vic a n s chm dt au kh, th c Pht bo rngcn phi trc nghim iu y theo hai cch:

1.- Cu xt v i chiu vi Kinh Tng. Cc b Kinh l mt h thng spxp tt c cc loi bi php lp thnh mt ng hng phn minh. Nu mt

li pht biu no chng theo ng ng hng th phi c gt b i.2.- i chiu vi Lut Tng. Cc Gii lut l khun mu, tiu chun, mt hthng c nh. Nu li pht biu ang c cu xt chng ph hp vi hthng , nu n chng tun theo cc gii lut, th phi gt b i.

ng qu tin cy vo mt v t kheo no, mt thnh phn no ca Tng gi,mt nhm Trng lo, mt tp on cc nh thng thi, hay cc tu s cnhn, thng hay xc nh l h nghe iu ny, iu n t ni c Pht.c Pht lun lun i hi chng ta trc ht mi vic, phi khi ln s

nghi ng v bt u iu tra. Ri i chiu li vi Kinh Tng, xem c thchnghi khng; i chiu vi Lut Tng, xem c ph hp khng?

Nguyn tc trn y nu c kho x dng mi, s l mt phng k gi vng Pht o chng b bp mo v b lm m m i, du cho nn Phthc c th ko di hai ngn nm, ba, bn, ... chn, mi ngn nm v sau.

Nguyn tc y c gi l i Tiu Chun (...). Tuy nhin, trong vic ichiu, c Pht khng ni n Lun Tng (Tng Diu Php), tng th baca Tam Tng Kinh in Pali.

* * *

Gi y, chng ta bn n "dn chng", c ci nhn k hn v chnhchng ta.


28/70

17.- "c Pht ph phn dn chng qua cc thi i nh thno?"

Trong mt bn Kinh, c Pht khin trch "chng ta ngy nay", c nghal, k t thi c Pht cho n ngy nay, mi th h mi "c lo th hngcc th vui chng chnh ng, li qu tham lam v hay nghing v cc giol t o." H thch th i tm cho mnh cc s kch thch chng ng n,ni cch khc, h qu hng ng (ch ngh n chnh mnh). H hon tonthiu s tnh gic, v nh th s tham luyn ca h rt mnh lit v thi qu.H ri vo cc gio l t ngy, bi v h lt hon ton vo vng th lcca cc lu hoc ( nhim tinh thn).

Li tuyn b ca c Pht c hn hai ngn nm, tuy nhin Ngi dngt ng "dn chng cc thi i sau", khong thi gian k t khi Ngi c li

phn xt cho ch n ngy nay. y, chng ta c bn phn phi nhn lichnh chng ta ngay trong hin ti. Dn chng trn th gii ngy nay c quthch th i tm cc lc th chng chnh ng, qu ch k, v nghing v cct thuyt hay khng? R rng, dn chng thi nay khc xa vi dn chngvo thi c Pht. Tuy nhin, nu ngy nay h mun sng ng theo mumc ca c Pht a ra, th tuy vn tm thy thch th trong mu sc,hnh dng, m thanh, hng, v v cc khch ng xc gic, h vn c thsng nh th m vn hng gi s tnh gic v chnh tri kin, v chng cho lng tham luyn tr nn thi qu. iu ny c ngha l, h chng munc c mu sc, hnh dng, m thanh, mi, v, v kch thch xc gic mt

cch nhiu hn mc cn thit, chng c c n qu mc. Ch ring danht "thi qu" ny, tc l hn mc cn thit, cng ni ln y nghaca cc nguyn nhn gy nn s xo trn, kh khn v bin ng trn thgii ngy nay.

Ti c c c v bit, theo Thin cha gio, khi mun ly qu hn s cnthit, l mt "ti". Theo tiu chun trong Thin cha gio, ngi no lynhiu hn s cn thit cho mnh l mt ngi c ti. Tuy nhin phi chngngy nay chng vn cha cho l mnh c ti, bi v chng ta chng quan tm

(n ti phc) hay bi v chng ta tht xem mnh nh cn cha i qumc? Phi chng chng ta ngh rng chng ta c iu g qu mc u?V vn ny, ch c th bn lun vi nhng ngi thnh tht vi chnhmnh.

Trong mt quyn sch ng ngn rt hay ca Ty tng, (ta c thy) cc loichim tu tp li vi nhau, v bn lun v cch no thc hnh Chnh php


29/70

mang li hnh phc. Mi loi pht biu kin, ri chng cng ng rng:"Chng ta s chng tm kim vt thc mt cch qu mc cn thit. l tihu." Sau cng, tt c c yu cu ng i kim n qu mc mnh cn. Cuchuyn chm dt .

Ai ai cng nn ngh rng, tm cu cho c nhiu hn mc mnh cn dng,chnh l ngun gc ca s au n v thng kh, nguyn nhn to nn ccri lon cho c nhn v x hi. Nn suy ngh k v iu ! Ng theo cc tthuyt c ngha l du bit r mt iu no rt sai lm, m vn c muniu chng cht lo ngi hoc h thn, bi v cc lu hoc (cu nhim tinhthn) ang trn ngp v p o. K no qu thm nhim theo li suy t nhth th tht l chng cht thch hp vi Chnh php.

Vy, nu ta mun vt khi kh au, chng ta phi quay v vi Chnh php.

* * *

Chng ta s ni v c Pht, v t cu hi ny:

18.- "c Pht knh l nhng ai?"

Chnh c Pht c ni: "Nh Lai knh l Chnh php v knh l Cng ngTng gi c y cc c tnh gng mu." Mt cng ng Tng gi vicc tu s c x tt v tu tp tinh tn c gi l Cng ng c y c

tnh gng mu. (...) Chng ta nn suy gm v iu chnh c Pht cngknh ngng Chnh php v tn trng knh l cc tp on t kheo gi gngii hnh vn ton.

im ny ngy nay c th p dng vo x hi Thi lan ca chng ta, cngnh trn ton th th gii. Knh Php, trng Tng l iu m hin nay chngta nn lm theo ng.

* * *

19.- "Tm thy Pht ni no?"c Pht c ni: "K no nhn thy Chnh php, k y thy c Nh Lai.K no chng nhn thy Chnh php th cn cha thy c Nh Lai. Btc ai cn cha thy Chnh php m du c nm o ca Nh Lai v gi lycht, cng chng th no thy c Nh Lai." Nh Lai (Tathgata) l danhhiu m c Pht thng t xng.


30/70

Li ni trn c ngha l, c Pht chng c th tm thy ra c ngoi tmthn vt cht. Hay ng hn, ch tm thy c Pht c tnh cao qi nitm ca Pht, cn c gi l Chnh php. l phn (thn th) cn cnhn thy ra trc khi tm thy c c Pht.

Mi khi chng ta qi ly trc tng Pht, tm chng ta tr vo hnh tng,ri vt qua thy c thn tng ca c Pht m hnh tng ang phdin. K n, chng ta nhn vt qua thn tng , i su vo tm Pht,cho n khi no chng ta thm vo cc c tnh cao qi ni Pht tm.Chng ta nhn ra cc c tnh y nh l Chnh php tht trong sut, chili, hin ho, chng gn cht chp th no, hon ton gii thot. V nh th,ta c th ni l ang tm thy c c Pht.

* * *

20.- "c Pht c hin hu vo gi pht ny khng?"

Nu c hi nh trn, chng ta c th vin dn chnh li c Pht ni viNgi A nan: "Ny A nan, Chnh php v Gii lut m Nh Lai ging dy vminh chng, hy ly lm Thy ca ng, khi Nh Lai qua i."

Ngy nay chng ang hc tp Chnh php v tun hnh Gii lut, thahng li lc do Chnh php v Gii lut mang li. Nh th th v Thy, bci o S, vn cn hin hu .

Bi K trn y rt c nhiu ngi bit n, v c c Pht tht lnngay vo lc Ngi sp qua i. Vy, cc bn nn ghi nh k, bi K dyta rng c Thy vn cn hin hu.

* * *

21.- "c Pht c chm dt xong Nghip lc ca Ngi haykhng?"

Nu c hi nh vy, chng ta phi d dt ng lm gim thanh gi cac Pht bng cc cu tr li bt cn v liu lnh. Tht ra, chng ta chngth no h thp ni c Pht, nhng li ni ca chng ta c th v tnh xemnh gi tr ca Ngi.

c Pht chc chn chm dt nghip lc ca mnh, bi v Ngi tndit tt c cc lu hoc, nh ng theo ngha ca ch "dt ht nghip lc".


31/70

Ngi siu thot ht tt c cc loi nghip lc, v chnh vic ny khindanh ting Ngi lng vang. Bc hin gi Gotama (c Pht) tr thnh vnghip tn c gi (sabbakammakkhayam patto)(sabba=trnvn;kamma=nghip lc; khaya=tiu dit;patto=chng c), tc l mt v thnh cng trong vic chm dt hon ton mi nghip lc ca mnh. Tin tcv bin c ny c loan truyn khp x n , n tai tn cc gio phingoi o khc. Nh, c mt o s ngi B la mn tn Bavari sai misu n yt kin c Pht tha hi Ngi v thu thp cc kin thc.

Nhiu k khc cng n, trc nghim Ngi.(...) Dn chng n vothi y t ra v cng hn hoan c nghe li ni ca mt bcsabbakammakkhayam patto, hay l mt bc"lu tn thng" [Lu tn thng:chm dt hon ton cc cu nhim v tinh thn]. (...)

Chng ta nn noi gng Ngi n lc chm dt nghip lc.

* * *

22.- "i sng ni tm ca c Pht nh th no?"

c Pht c ln ni v chnh mnh: "Nh lai an tr trong ngi n TnhKhng (Sunnat vihra, n i Tnh Khng, n i Rng vng)."

"n i" ny l mt n i tm linh, chng phi mt ngi n vt cht."Ngi n"(vihra) y ni n mt tm trng, thuc i sng ni tm.

Ngi n Rng vng ny m ch mt tnh trng tm linh thng trc, vngbng mi t tng v ci Ta v nhng g thuc v ca Ta. An tr trong ngin Rng vng l sng lun lun trong s tnh thc rng mun s vt uchng c t ng. l Tnh Khng, Sunnat, S Rng vng, v nhng ggi l ngi n Rng vng.

c Pht an tr trong ngi n Rng vng y, th nghim lun lun s anlc tuyt vi. y l nhng g c Pht ni v chnh mnh.

* * *

23.- "Ti sao li bo mun vt u rng vng, th gii ny l mtth gii rng vng?"

Tn cc tn gio khc s hi bn: "Ti sao li bo th gii ny rng vngkhi n cha y cc s vt? chng phi l vt cht hay sao? chng


32/70

phi l tm linh hay sao? chng phi l th gii y p nhng vt haysao?"

Vn chnh l, th gii ny ang rng vng, vng bng mi t ng vnhng g thuc v t ng. Chng c chi ly lm mt t ng. T ngchng c th tm thy ci chi c, chng ni tinh thn, chng ni vtcht, chng ni cc sn phm khi sanh t tinh thn hay t vt cht. Khic Pht tuyn b rng mun s vt rng vng, cng chng bo iu chikhc hn l s hay bit rng ni mun s vt u vng bng ci t ng.

* * *

24.- "Ti sao mt tm trng hiu bit s rng vng li c mt nh mt tm trng gii thot?"

C mt bi K trong Kinh Tng bo rng: "Tht s rng vng l rng vngv tham, sn, v si." Mt tm thc rng vng (chng b ngn ngi, chng brng buc, hay c t do, gii thot) khi tm thc c thot khitham, sn, v si.

Khi mt tm thc c thot khi mi vt tch ca tham, sn, v si, du theo bt c phng php no hay dng phng tin ra sao, th cng cgi l mt tm thc rng vng, mt tm thc t do (Thi ng gi l citwaang). Nhng y chng ta ch ni n nhng g c tch cc thi

hnh. (...) Khi ang ng, tm thc cng rng vng vy nhng chng ta uc nh to nn tnh trng . (...) Thc tp v Chnh php l phi c mtc gng no khin cho tm thc tr nn vng bt tham, sn, si, cho du chtrong mt thi gian ngn i na; c nh vy mi gi l mt tm thc tdo, trng khng, rng vng. S t do v rng vng c th c lm giatng ln t t cho n khi tr thnh trn vn -- hon ton t do v rng vng.Mt bc A la hn (hon ton v nhim) c tuyt i gii thot. Bc thnhgi, cc giai on ang tu tp, c gii thot kh rng ri. Thng nhni khi cng c s rng vng v thnh thong c t do.

Nu vo mt lc no m c gii thot khi c tham, sn v si, thtrong lc y chng c mt t tng no v ng kin c. Tm thc y cgi l tm thc rng vng v gii thot (theo Thi ng l cit waang).

* * *


33/70

25.- "Vic g xy ra khi c s rng vng hon ton?"

S rng vng trn vn, hay gii thot hon ton c gi l Nit bn(Phn:Nirvana; Pali: Nibbna). Nit bn l tnh trng rng vng khi sanh ts tn dit hon ton v trit ca ng kin.

C th ni vn tt, "Nit bn l s vng lng ti thng." l mt ci nhnc o vt qua mi kin thc thng thng. Chng ta c th vt ln khicc loi kin thc thng thng khi nhn xuyn qua thy "Nit bn l srng vng ti thng".

Nit bn l s rng vng ti thng, hoc s rng vng ti thng l Nitbn. Xin bn hy nh, s rng vng hon ton l iu chng ta cp nkhi ni v Nit bn.

* * *

26.- "Nit bn l g?"

Nu bn gp k no c i nu ra cu hi trn, bn hy p: Nit bn l mtyu t bt dit (amatadhtu). Hy ni l mt nguyn t chng h cht,mt i. Tt c mi yu t u s b tiu dit, nhng ch ring nguyn t ny,

Nit bn, l chng h tiu dit, bi v n uc gii thot khi tham, sn, vsi. Khi c s gii thot khi s si m, th chng c ng kin, chng c s

chp nm v bm nu vo t ng, v do chng th c s dit mt c. V chm dt s dit mt, nn mi ni l yu t bt dit. Yu t bt ditny chnh l s chm dt ca yu t kh dit.

* * *

27.- "C nn gi s 'tho thch' trong Nit bn l mt s hamthch chng?"

Pht t chng ta thng c dy rng chng nn ham thch hay ch ght,

hoc cm thy thch th v iu ny, bt mn v iu n. Nu c ai tm thys tho mn v Nit bn, chng ta phi gi s tho thch l g?

Thng c nghe rng s tho thch v Nit bn c gi l Php i(Dhamma rga, Php luyn, s luyn i v Php) hoc l Php lc (Dhammanandi, lc th v Php). Khi nghe nh th, vi ngi t ra c v hi honght v ch Pali: rga, (luyn i) c dng i i vi ch Dhamma


34/70

(Php). Nhng chng nn hiu rng ch luyn i, rga, c dng trong chPhp i chng phi hn l s tham mun v hnh sc, m thanh, hng, v vxc gic; n chng c ngha tham i v nhc dc. N ch c ngha l s thothch cao ging nh xc cm ca ngi gia ch thng thng tm thytrong s tho mn nhc dc. V trong trng hp c ni y, s thomn c tm thy ni s rng vng, ni s bt dit, ni Nit bn.

Thi by gi, chng ta thng gh s v chng thch g Nit bn, u munn gn n. Va nghe ni n hai ch y, chng ta lc u. Cha bao gichng ta c s ham thch v Chnh php, hay v Nit bn. Mi ham munca chng ta u hng v nhc dc: hnh sc, m thanh, hng, v . c cng bng, chng ta phi dnh s ham thch cho Nit bn cng nhiunh chng ta thch hnh sc, m thanh... vy. Ri nh m s tu tp vt thot ln khi s au kh, s c tin hnh d dng hn. Chnh vi

ngha ny m c Pht dng cc danh t Dhamma rga, Php i vDhamma nandi, Php lc.

* * *

y l cu hi th no cng c thng nu ln:

28.- "Chng c Nit bn sau khi cht hay cn sng?"

Cc v Php s thuyt ging (...) thng ch ni n ci Nit bn sau khi

cht. Tuy nhin trong Tam Tng Kinh in, chng ta chng thy iu y. Cnhng t ng nh sandittithika nibbna (Nit bn m chnh hnh gi thyc) v ditthadhamma nibbna (Nit bn ti y v by gi). Chng tac dy rng, cc trng thi an lc ca tm thc ang th nghim bn cnhgii sc thn (rpa jhnas) v bn cnh gii v sc thin (arpa jhnas) (=tm ng cp ca s thm nh) l sanditthika nibbna hay l ditthadhammanibbna. Tuy nhin, nhm mc ch tin li hin gi, chng ta c th hiurng cc cnh gii cng nh l nhng hng v c nm trc ca Nit

bn. Chng c hng v ging vi Nit bn, nhng chng phi l ng nhtvi Nit bn tht s. Bi v cc cnh gii cn cha tuyt i v honton, cho nn chng ch c gi l sanditthika nibbna v ditthadhammanibbna m thi.

Li cn c nhng t ng hay hn, r rng hn. Trong mt dp, c Pht cm t s chm dt ca tham, sn, v si nh l: "thy c trc tip"(sanditthikam), "c hiu lc ngay tc khc" (akalikam), "mi mi ngicng nhn thy" (ehipassikam), "hng ni"(opanayikam), v "c ngi


35/70

hin tr ring th nghim ly" (paccatam veditabbam vinnhi). Nhng t ngny u hm cha ngh c mt ngi cn sng ang cm thy, nhn ra vthng thc Nit bn, ri gi cc bn hu n cng nhn xem nhng gngi y va tm thy c. iu ny chng t r rng k y cn cha cht,v y ang thng thc hng v ca Nit bn ngay trong tm khm mnh.

Li cn c thm nhng t ng khc na, nh: Anupd parinibbna, nghal, nhng g chng c c khi cn sng; nh Parinibabbyati m ch ns qut sch kh au v lu hoc m chng cn i hi n s tan r v ditmt ca nm un (tc l thn tm), ni cch khc, l chng cn phi cht vth xc.

Trong ngn ng thng thng hng ngy, ch Nit bn thng mang ngha l "s mt m, s vng bng ca nng bc, s thiu mt ca au kh."

Ti mun mi cc bn cu xt n s minh trit ca t tin ngi Thichng ta qua cu ni: "Nit bn tm thy trong s hp hi trc khi cht."(...) Xin hy cn k cn nhc ngha ca cu ny, (ti xin ni r thm ra):"Nit bn tm thy trong s hp hi (ca ci t ng), trc khi (thn xc ny)cht i." u cn thn xc ny dit i mt; ch cn phi tiu dit, chnh ls chp cht vo ng kin ( kin v ci Ta). y mi l Nit bn. Ai thc hin c iu th ang chng c c nim an lc ti thng, mvn cn tip tc cuc sng (nh thng).

* * *

Nhm o su vn Nit bn hn, chng ta xt n cu:

29.- "Th vt thp km c c c Nit bn khng?"

Trong mt bn Kinh, c Pht dng cc t ng parinibbyati v parinibbutolin quan n cc th vt c hun luyn thun thc n mc chng dthn tnh cng ngnh i. Th d nh ch, voi, nga, hay bt c con th nokhc, khi c hun luyn cho n mc thun ho, chng cn ng nghchna, th chng ta dng ch parinibbuto; chnh ch ny li c ng dng

vo trng hp mt v A la hn, bc dit tr xong hon ton tt c cc luhoc. Hai t ng trn y cng c p dng cho mt ngi dp tt hn ccngn la, mt ngi hon ton lng du li. Trong ngn ng Pali nh c dng vo thi c Pht, t ng parinibbna cng c dng theo cch. Khi ng dng vo con ngi, n c ngha l s hon tt cng vic dp ttcc lu hoc, tc l o qu A la hn (s ton thin tinh thn). Khi ng dngvo hng sc sanh, n c ngha l dt hn th tnh cng ngnh. ng


36/70

dng vo la, n din t s tt ngm v ngui lnh ca cc tn than nh cnst li. Ni n cm nng bc hi, t ng parinibbna c dng chchn cm ngui. l mt ting thng dng hng ngy, ni n ccvt no ngui lnh, cc vt no chng cn gy tc hi na.

Vy th chng ta nn bit kho li dng ngha ch Nit bn v ng c lmt hn ngay c cc th vt m ch y cn p dng vo c na. ng chnch cho ti khi thn cht n; l s ngu mui tt cng, lng ph mt mnqu qi bu ca c Pht. Hy hc tp tr li ngay cc t ng Nibbna (Nit

bn) v Parinibbna (i bt Nit bn), cng vi ting ph thuc ca n lParinibbuto (c thun ho, tr nn trm tnh). Ri khi ln s can m vnhit tm tin su vo, sm chng c c Nit bn. Ch c co rt lili nh nhng k va nghe n hai ting Nit bn chng mt, lo u, hayt ra chn ngy.

Xin tt c cc bn hy c bit lu tm n ch Nit bn. S vt thot ccnh hng tai hi, ngay c vic tri qua cc giai on kh khn ca tuithanh thiu nin, c th c gi l mt th Nit bn, cng ta nh cc thvt c hun kuyn li b tnh cng ngnh nguy him ca chng;nhng iu l parinibbuta, ngha l, s trm tnh, s ngui lnh, honton ngui lnh. Vy th, chng ta nn lm ngi trm tnh, ngui lnh, chng cn c iu g lm "bc la" ln trong chng ta, nung nu, t chychng ta na c. ng bao gi khinh xut cho ngn la bc ln; trili cn t cho c phn thng Nit bn. Hy bt u ngay vi loi Nit

bn sanditthika nibbna hay ditthadhamma nibbna, ri t t qua cc giaion m thng tin n bc thang ca Nit bn tht s.

* * *

30.- "iu g l tt lnh tt bc cho nhn loi?"

Bc i Gic (c Pht) c ln ni rng: "Tt c ch Pht u bo, Nit bnl ti thng." Ti thng y c ngha l "iu tt lnh ti hu v cao cnht cho nhn loi." Trong ngn ng quc t v cc qui iu hnh ngng qui tc, c mt t ng La tinh l summum bonum (cc im ti ho,im tt cao tt), c ngha l s tt lnh cao tt, iu tt nht v cao c nhtm mt con ngi c th t c ngay trong i ny. Cc nh hc gi Phtgio ng rng trong Pht hc cng c mt summum bonum, v phi lchnh Nit bn. Vy, nu c ngi ngoi quc no hi bn, summum bonum


37/70

ca Pht gio l g, bn hy tr li rng: "Ch Pht u bo, Nit bn l tithng."

* * *

31.- "Vo thi bui ny, th gii c c cc bc A la hnchng?"

Tr li im ny, ta c th vin dn li c Pht: "Nu tt c cc t kheosng chn chnh, th gii chng vng bng cc A la hn." Li ny c cPht ni ngay vo ngy Ngi mt.

Nu c ai nghi ng, ct vn rng, ngy nay cn c bc A la hn chng, xinbn ng tr li gin d bng "C" hay "Khng". Tr li qu n gin nhth l mt li lm nghim trng. Phi nn dng li c Pht m p: "Nucc t kheo sng chn chnh, th gii chng vng bng cc bc A la hn."

* * *

Nh th, h s hi tip:

32.- "Sng chn chnh l ngha lm sao?"

"Sng chn chnh", tht ra, c mt ngha c bit ca n. Sng chn chnhl gin d duy tr cc iu kin khin cho cc lu hoc chng th c nuidng v pht trin ni. Do vy, iu chng l g khc hn l lun luntrong mi thi, sng vi mt tm trng gii thot v rng vng (Thi ng: citwaang, c l "cht-hong"), c ngha l, chng h chp nm v bm nu vo

bt c s vt g xem nh l Ta hay l thuc v ca Ta. Ri th, mc du tavn c tip tc ni nng, suy ngh, v hnh ng; vn tm cu, hng dng,v tiu th; ta chng h c mt tng no mun nm bt s vt no lmci Ta; ch lun lun hnh ng vi s tnh gic thng trc, hnh ngkhn kho, hnh ng vi tr hu, trong mi trng hp m mnh c lin hn -- y l nhng g c bit l "sng chn chnh". Ni cch khc, sng

chn chnh l sng cch no khin cho cc lu hoc chng cn phng th khi dy v c nui dng.

Chng ta c th ni cch khc hn na, sng chn chnh l gi ng theocon ng Bt Chnh o. Sng nh vy l sng chn chnh v chnh trikin, phng din th nht ca Bt Chnh o, cng ch l s hiu bit,kin thc, tr hu hon ton chng b che m, thu r rng, chng cn c


38/70

g chp nm v bm nu vo. Nh th, khi phn u, khi ni nng, trongbt c ng tc no, cng chng h c s chp th.

Nu chng ta sng chn chnh y nh m t, cc lu hoc (cc cu nhimtinh thn nh tham, sn, si...) u b thiu bi dng m tr nn "hc hc",("gy m") ri t chng, chng s ri rng ln ln m tiu dit mt i ht.Chng cn cch no cho chng ni ln tr li, v ta b c thi quendung tng chng khi ln ri. y l iu quan trng v cc khuynh hng

bt thin (anusaya, xu hng lm iu c), mi ngy c chng cht bntrong, ch l mt vn v qu quen thuc vi cc lu hoc. Tuy nhin,nhng ai chng bit c iu ny, c tng rng cc lu hoc l nhngthc th thng hng, ring c ci t ng, y l h ang vng phi t kinv thng kin (sassata ditthi, kin sai lm v s thng hng). Ai borng cc lu hoc l nhng thc th thng cn nm lng su bn trong tm

tnh, l ngi ang mc vo thng kin, m cht ly nim tin sai lc lc mt t ng vnh cu, (v bt bin) hoc l linh hn. Cn nhng ngi ctr hu v chnh tri kin cn c trn cc nguyn tc ca Pht hc th chngh xem cc lu hoc nh nhng thc th c lp v thng hng hay l tng. S hin hu ca cc lu hoc u c l do: s d chng khi ln v tun ng theo vi lut nhn qu. Khi chng thng khi ln qu nhiu ln,ta tr nn quen thuc vi chng, ri mi xem chng nh phng dinthng hng ca bn tnh mnh. Tin rng chng l nhng thc th thnghng s khin ta cho rng chng ang nm su bn trong tm ta mi mi.

Bn hy nn hiu, cc khuynh hng bt thin (anusaya) ch l thi quen xuhng ca chng ta, kt qu ca mt tin trnh tp lm quen (lu ngy) thi. (...)

* * *

Ri cu m h s hi tip na l:

33.- "Mun tr thnh A la hn, kh hay d?"

Hu ht mi ngi u tr li l kh v cng. Chng ai dm ngh rng vic cng d. Ngay y, ta nn gi ng nguyn tc l ng a ra cc li pchng c chnh. Ai m p chng chnh nh ni (...) "D m" hoc "Khlm", l ngi y cn cha xng danh hiu ca mt Pht t.

Nguyn tc ca c Pht nu ln l nguyn l nhn qu. Nu chng ta hnhng ng n, xuyn qua s hiu bit v nguyn l nhn qu, th vic tr


39/70

thnh bc A la hn l d. Nu chng ta i ngc vi nguyn l nhn qu, thvic rt chi l kh khn. Ch v chng ta quen (sng) vi cc lu hoccho nn vic tr thnh bc A la hn mi thy kh khn. y, chng ta nnnh li li c Pht ni, "Nu chng ta sng chn chnh, th gii ny schng vng bng cc bc A la hn." Cuc sng chn chnh u c qukh, n chng vt qu kh nng ca chng ta. Chn ng cc lu hocng cho chng c nui dng. Nu chng ta mun git cht mt concp, chng ta nht n vo chung, b i; chng c g n, n s cht mt.u cn chi phi i vo chung, tranh u vi cp, b cp cn x . y lmun ni rng vic y chng vt qu kh nng chng ta . V cng lmt k thut kho, nm ngay trong kh nng ca chng ta.

Do , mun tr thnh mt bc A la hn, kh hay d l ty theo chng ta cp dng phng php ng hay sai. Nu ta tun theo li Pht dy, th vic y

cng u kh khn chi lm. "Hy sng chn chnh, v th gii ny chngvng bng A la hn."

* * *

Li mt cu hi na (v vn trn) thng c nghe:

34.- "Nu gp c mt bc A la hn, chng ta c th nhn rakhng?"

Ngi ta thng thch nu cu hi trn y lm. Vi ngi nghi ng rng,du c gp mt bc A la hn, hin th gii ny, ang cng i trn ng,chng ta cng kh lng nhn ra c. (...) Hy suy gm: nu chng ta chngnhn ra ni ngi l v A la hn v chng bao gi nhn ra c bt c vno, th ngay c gia cc bc A la hn vi nhau, h cng chng nhn ra nhauc.

Truyn k rng ngay c Trng lo X li pht cng chng nhn ra c tkheo Lakuntakabhaddiya chng c A la hn ri. Trng lo c theoging Chnh php cho v t kheo , vi mc ch gip cho v y chng

c qu v A la hn. (...)

(...) Tuy nhin, mt v Tri ci Phm thin, tuy cha c qu v A la hn,cng c th nhn ra ai c vo hng A la hn. V Thin t ny c th tinon ai khi cht chng c Nit bn, v ai khi cht th cha c.


40/70

Nh th, khi p cu trn, chng ta nn bo, c th chng ta nhn ra c,c th chng nhn c, ty theo trng hp. Ngay c cc v A la hn vinhau, cn cha nhn c nhau ra. Chng ta (nh) ng a ra cc cu trli chng chnh, nh vi v php s trong ging ng thng hay t ra "qugio iu" v vn ny.

* * *

35.- " Tm gp u ra mt v A la hn?"

Chng ta phi tm gp c mt v A la hn ni no c s tn dit cc luhoc (cc cu nhim tinh thn). ng nhc cng i lng kim trong rng,ni tu vin, trong hang ng, trn nh ni, trong lng mc, ni thnh th,hay trung tm thin nh. Ch ni no c s chm dt hon ton cc lu

hoc mi tm ra c mt bc A la hn m thi. Bn c th a ra cc trcnghim, iu tra hoc th nghim ly, chng t vi bn s dp tt hn cclu hoc. Nu vic y chng th lm ni, th cng chng cn lng kim thmchi na, (...) t bn s hiu ly thi.

Ni no c s tn dit cc lu hoc, ni c v A la hn.

* * *

36.- "Thng nhn c th tr thnh A la hn chng?"

Ch vi a ra cu tr li chng chnh, bo rng c th c hoc chng thno c. Nn p rng, mt v A la hn vt ln trn c hai i sng thtc v tng l. Bn nn ghi nh k cho iu ny, tin rng mt ngi cA la hn phi gp gp xin th gii t kheo trong vng by ngy, bng khngs cht mt, y ch l li xc quyt ca cc "ng thy" qu t tn, qu cchp, ca i sau, v ch thy ghi trong cc Ch gii, Ph gii hay cc tc

phm hu kinh in m thi. Mt v A la hn bao gi cng siu thot c isng ti th v xut th. Chng c ai bt buc c mt v A la hn phiquay v lm ngi thng nhn sng theo th tc c, v v ny vt

ln trn ngay c cuc i tng l na.

Do , ng ( mt thi gi) i tuyn b, mt v A la hn c th sng tinh hay khng. Cho du ta c th bt buc mt v A la hn phi v nh sngi th tc, nhng chng ai p Ngi tr thnh mt ngi gia ch (cn b rng

buc) c. Ngi siu vit c hai: i sng ti gia v np sng tng l.


41/70

* * *

V y l mt cu hi khc, (cng lin quan n vn ):

37.- "Mt k "st nhn" m thnh A la hn c sao?"

Tr li cu hi ny tng cng kh d dng. Ni ting "st nhn", ch"nhn" l "c nhn"; chnh ci "c nhn" cn phi git cht trc i, rimi tr thnh A la hn. Nu iu m ta gi l "c nhn", l "nhn", l"ngi" m cha c dit hn, th chng c cch no c qu v A lahn c. Ta cn phi trc ht l git cht ci nim "ngi", "t ng", "Ta",v "n", "th vt", "chng sanh". Ni cch khc, cn phi chm dt mi s

bm cht vo cc nim, y l "th vt", y l "con ngi", y l mt"thc th thng tr", y l "t ng". V lm c nh th tc l phi loi

tr ra hn ci nim v "con ngi", hoc phi dp b cho sch hn ci gm ta xem nh l "t ng". ang lm c iu y l ng thi ang trthnh mt v A la hn. Bi l do mi ni, ta c git cht xong con ngith mi ng thnh A la hn. c Pht i khi li dng nhng ting cnmnh hn na. Trong nhiu dp, Ngi c ni, phi git cht cha m i mic th thnh A la hn. "Cha m", y, m ch cho cc cu nhim tinh thn(lu hoc) nh si m, kht i, v c chp, hoc bt c hnh ng to nghipno ng vai tr nh cha m, nh ngi truyn ging hip vi nhau khai sanh ra ci "con ngi", ci nim v "Ta". Vy ta cn phi dit trchng cho tit hn, phi git "cha", git "m" ca "con ngi" , mi mong

thnh A la hn.

Gi y, (nhc li) chuyn Angulimla, (Ch man hay ng qut ma la),mt k "st nhn" ni ting (vo thi c Pht). Ch man tr thnh A la hnkhi ng tiu dit hn "con ngi". Khi ng nghe c Pht bo "dng li",ng lin hiu r ngay ngha ng n ca hai ch . Vi ngi, v s hiulm, c gii ngha rng, c Pht mun ni, chnh Ngi dng li,ngha l dng s chm git ngi, trong khi Ch man vn cn tip tc gitchc, lc c hai gp g nhau. (...) Gii thch nh th chng c ng lm.Khi c Pht ni: "Ta dng li", Ngi mun bo, Ta dng li vic lm"con ngi", Ta chm dt hon ton l "con ngi" ". Ch man hiu rtng th no l thi, dng li, l "con ngi", hiu rt ng cho nmc ng ta c kh nng tiu tr (tn gc r) ci "con ngi" (ni tmng), dit b c hn ci nim v "con ngi", v "c nhn" ( trongu c ng). V th m Ch man mi thnh ng mt v A la hn.


42/70

Ch c my ch gin d "dng li" trong tch chuyn m c nhiu ngihiu ngha hon ton sai lm. Tch chuyn b hiu sai, gii thch sai,

bn ci sai, ging dy sai, khin n tr nn mu thun. Bo rng thnhng A la hn ch v gin d chm dt vic st hi con ngi, (ni nh thchng) l bun ci (lm hay sao?)

Vy th, ta phi dng li chng l "ngi" na v git cht ci vic tin tng( sai lm li) bn b vo ( nim v) "c nhn", "t ng", "Ta", v "chngn", trc khi ta c th lm ng mt bc A la hn. Ni cch khc, mun trthnh A la hn, hy git cht "con ngi".

* * *

n y, ti xin xt mt im nh gip cc bn hiu d dng cc vn

sp ti. Cu hi nh th ny:38.- "Th gii hin trn y nhng g?"

Vi ngi c vin nh nhn xa, s p: "Th gi ny y trn au kh(dukkha)". Th d nh h ni, ngoi vic khi ln, tr li ri dit mt ra,cng ch l mt ngun kh au thi. iu ny cng ng, nhng kh cho tahiu r c.

Tng nn dng li Pht ni p cu trn: "Th gii ny trn y cc vt

rng vng. Th gii ny rng vng. Chng c s vt g l "Ta" hoc "thucv ca Ta"."

Bn ng tho mn vi li p n gin l "trong th gii ny ch c aukh; chng c g ngoi ngun kh au m thi." Li tuyn b , tuy ng,nhng hm h, d b hiu lm; bi v cc s vt ni , nu chng ta ngchp bt v bm nu vo, th chng u h l ngun au kh. Hy ngh licho ng. Th gii ny v ngay c cc s vt trn th gii , t chng n,chng h gy ra au kh, chng tng l ngun gc ca au kh. Chnhvo lc ta chp nm v bm nu, au kh sanh ra. Nu chng chp th, sao

c au kh c? Bo rng i l (b) kh, l li ni cn ct, qu ngin, v u tr. i sng, khi b nm bt v bm nu vo, mi l au kh;chng chp th vo i sng th chng au kh.

Cuc sng ny c mc tiu, ch chng phi v ngha. Vi ngi thch borng i sng chng c mc tiu, ch v h chng bit cch em mc tiu licho i sng. Nu chng ta bit cch dng i sng ny lm mt kh c


43/70

thm st v th gii, v cc nguyn nhn ca th gii, v v cch thc hnh i n s tn dit ca th gii, th i sng s c mc tiu. Nh th, isng l mt phng cch nghin cu, thc tp, v nhn lnh cc thnhqu ca s thc tp y. N l mt phng tin tin ti hiu bit c mtiu tt nht m nhn loi c th bit, v phi bit, tc l Nit bn. Vy cc

bn nn nh, i sng c mc ch ch chng khng, mc du ngi kh vchng bit cch dng n, mi khin cho n thnh ra v ngha.

Th gii ny trn y nhng g? Nu nhn quan im thp, th ni, n ykh au. (...) Nhng nu nhn trn quan im cao hn, bn c th ni, thgii ny, chng l g khc hn mt tin trnh chng ngng ca sanh, tr, dit,ri li sanh, tr, dit... Nu chng ta chp nm v bm nu vo n, au khs c gy ra. Nu chng ta chng chp nm v bm nu vo n, th n cgin d tip din mi vic sanh, tr, v dit. Do , chng ta nn nh rng,

mt ngi c gii thot, t do, tr thnh bc A la hn, chng h xemmun vt nh sui ngun ca au kh, hay c ca hnh phc na. Nm un(tc l thn tm) v nhim ca bc A la hn chng th c xem l angvng mc vo s au kh. (Ni bc A la hn), ch c s tri chy, bin i,v chuyn hon ca nm un y, ng theo nguyn l nhn duyn.

Tm li, th gii ny y trn nhng g? N bao trm mun vt ang sanh,tr v dit. Chp th vo chng, chng s gy ra au kh. H ng nm btv bm nu vo chng, chng chng h to nn kh au.

---o0o---

- Phn 3 -

Thng nhn hay hi cu ny:

39.- "iu g em li nhiu phc, iu g em li t phc?"

c Pht dy: "Gi tr ca vic to phc, cn c trn s tham lam, chngbng mt phn mi su gi tr ca vic vun trng tm t (mett)."

Vic to phc cn c trn lng tham bao gm cc vic lm phc v danhvng, lm phc v mun nh i vi vic sanh ln ci Tri hay cnhThin ng, lm phc c ti sanh li lm bc giu sang, v lm phc c hng cc th vui nhc dc. (...) ch l nm bt v bm nu. To

phc nh th , tuy vn c c phc c, nhng gi tr ca n chngbng mt phn mi su ca vic tu tp tm T (Mett). Lng T chng da


44/70

trn t li; n c thc tp v li ch ca ngi khc. "T " l s thngyu ph qut n mi chng sanh. S to phc cn c trn tm T c mtgi tr cao rng, to ln hn nhiu so vi vic to phc cn c trn lngtham.

[Trong ngn ng Pali, khi mun ch s khc bit to ln gia cc vt, ngita thng dng thnh ng: "phn mi su ly (ch nh) mi su ln". Thd nh ta c mt n v ca vt g. Ch n v y ra lm mi su phn, lymt; ri em phn mi su ch ra lm mi su phn na, ri ly mt...c th c thy mi su ln ch, mi c phn mi su ca phn misu.]

(...)

* * *40.- "Phc c to ln nht tm thy u?"

c ln c Pht ni: "Pht trin s hiu bit r v v thng(aniccaann), du ch trong ci khy ngn tay cng em li nhiu hiu quv phc c hn l cng dng thc phm cho c Tng on c c Phthng dn."

iu ny c ngha l, nu chng ta c th thnh Tng on v c Pht (...)

n hin cng thc phm, chng ta vn cn cha c phc bng victhnh cng trong s pht trin thc v v thng, du ch xy ra ngn nginh ci khy ngn tay. y l im cn bn nht.

Do , cc bn nn t ra d dt trc cc i cng tc b th ca vi ngic trng by trn tng cc n i, bi v cc th ch quan tm ncc lc th nhc dc. i phc bu phi l iu m c Pht m t.Pht trin thc v l v thng, du ch trong pht chc, cng cn qi hntt c cc loi cng dng cho ch t kheo.

* * *

41.- "Tm u m gp c (...) hnh phc?"

Trong Kinh in, c mt on thut li rng, cc v Tri (devatas) hp hi,sp qua i, v hng ht phc c, nn n giai on cht ca ih. on Kinh cn ni, ch Thin c mong t n mt tnh trng an lc,


45/70

tm cu v hi vng bit c ni y. Sau cng, h i n kt lun l tnhtrng an lc c th tm thy ci nhn gian. H ng thanh ni ln trongs vui mng: "Nguyn cu mi c mong c thnh tu! Hy i n cnhan lc ci nhn gian!"

T ng "cnh an lc ci nhn gian" c ngha l, ci nhn gian l vthng, s bt toi nguyn, v l v ng u c th nhn thy c d dnghn l ci ch Thin. Ni ci nhn gian, c cc bc gic ng, c cc bc Ala hn, v c c c Pht, Chnh Php, cng Tng gi. Trn ci Tri, (gia)rng lc th nhc dc, chng c cc iu (qu bu) va k. V vy, cc bcTri n ci nhn gian tm cnh an lc. Tht l bun ci khi loingi li mun sanh ln Tri c sung sng! Vy m nhiu ngimun tm cch sanh ln thin ng, tm hnh phc cho kip sau. H "ut" vo vic bng cch to phc, b th, bn nh ca ca ci, v xy ct

(...) cha chin. Cnh hnh phc tht s vo u? Xin cc bn hy suy gmk li.

* * *

Tip theo y, lin quan n vn thn thng (iddhis), cu hi thng nuln l:

42.- "Chng ta nn quan tm n mc no v vn thn thng(iddhis)?"

Trc nht, (...) ch iddhis (tm dch l thn thng), c ngha l "nng lc".Nguyn trc kia, ting c dng hng ngy, ch mt vt trongnh c cng dng gp phn tin li cho ta lm xong m mn mt cng vicmt cch hon ton thng thng. Bt c vt g gip ta c tin li nh thu c gi l iddhi. Ngha gc ny sau c dng rng ra ni ncc vic k diu, l thng, ri sau cng, mi ch n cc "php mu thnthng" vn l nhng hin tng hon ton v tm linh. V cc thn thng c tnh cch tm linh, chng c c cc c tnh to tc v tin li khinchng tr thnh k diu hn v bao qut hn, so vi cc s vic vt cht.Chng cng ta nh cc dng c, my mc tn nhn lc ca chng tangy nay, (...) nh cc xe trc t (i t) p ng, v.v... Cc dng c cng c th c gi l iddhis, nhng chng ch l nhng "k quan" vt chtm thi. Cn cc iddhis, thn thng, m chng ta mun ni n, li lin quann tm thn, chng (...) chng phi l vt cht.


46/70

Mt ngi biu din thn thng (iddhis) hun luyn tinh thn mnh chon mc m y c th khin cho k khc th nghim c bt c cm gicno m y mun cho k khc cm xc c. Y c th khin cho cc ngikhc thy vt vi chnh mt ca h, ng nh y mun cho h thy; nghec r rng v phn bit cc m thanh no m y mun cho h nghe; ngimi hng no m y mun h ngi c; nm v no m y mun h cnm bng chnh li ca h; v cm xc qua ln da ca h s mm du haycng rn v cc kch thch khc v xc gic. Phng cch cn tip dincho n khi ngi biu din thn thng c th khin cho k khc th nghims s st, s thng yu, hoc l cc tm trng khc na m h chng bitc l do ti sao. Thn thng, iddhis, nh th t ra rt tin li v tht lk diu.

Nhng thn thng l mt loi hin tng thuc v tm linh, (...) chng th

to nn cc mn vt cht tht s c gi tr hu dng c. Chng chngth to dng am cc cho ch Tng, n miu, la go, c hay thc phmc (...) Cc i tng (gi ln ) dng nh c tht trc mt, tai, mi,li, thn, hay tm, nhng ch ko di trong khong thi gian m thn thngc thi trin, ri sau chng bin i mt. Cc thn thng, t chng, chngct ni am cc, cha chin,.(...), K vin t, Trc lm tnh x phi do tn xy dng v cng dng ln c Pht. V nhiu phen, chnh cPht nhn i v nn i km; n lu m mch dnh nui nga, v mingy ch mt nm la thi.

Cc im nu trn nhc nh ta rng, vt cht v tinh thn l hai cnh giikhc bit nhau. C th biu din thn thng (iddhis) v c hai mt. c Phtchng ph nhn cc thn thng v tm linh, nhng Ngi cc lc cm ons biu din chng v chng ch l nhng o gic khng hn khng km.

Ngi cm cc t kheo thi trin thn thng, v chnh Ngi cng t ch, chngdng n. Chng ta chng c thy trong Tam Tng Kinh in (Tipitaka) con no ni n vic c Pht thi trin thn thng. Cng c nhiu on kli vic c Pht thi trin thn thng, nhng ch thy ghi trong cc bn Chgii, Ph gii, v cc tc phm khc; do , s tht ca cc li tng thut

vn cn ng nghi ng -- mc du chng ta ngh, u c cn g phn onng hay sai.

c Pht c ln ni rng: "Cc loi thn thng c thi trin nh bay trnkhng, tng hnh, thin nh, thin nhn, v cc loi tng t khc u c linh vi cc lu hoc v cc chp th (ssav v upadhik)." Ssav c nghal "lin h vi cc lu hoc (= savs, tc l cht m r chy (lu) ra ni cc


47/70

vt c tinh thn nh t kin v si m). Ni cch khc, thn thng hu lu,ssav iddhis, c thi trin v cc lu hoc t kin hoc si m thc dc.Cn ch upadhik ngha l chp th (= bm nu), do upadhik iddhis lcc thn thng v s chp th m thi trin ln. C hai loi thn thng c ngi ph din ra vi mt tm trng nhim cn chp nm v bmnu.

Gi y, hy ch tm n hai loi thn thng chn chnh hn, l ansaviddhis (thn thng v lu) v anuppadhik iddhis (thn thng min chp,ngha l chng chp th), tc l ci kh nng bit kim sot v lm ch ctm tr mnh theo nh mun. Th d nh kh nng nhn bt c s vt nom chng so o phn bit l p hay xu, l d thng hay ng ght: thyvt p, chng cho l p; m thy vt xu chng cho l xu; cng xem mivt chng p, chng xu, bnh ng nh nhau. Kh nng gip ta kim

sot hon ton c tm tr mnh khin cho mnh gi c s tnh gicthng hng v c tm bnh ng ng trc cc vt i tng bn ngoinh hnh sc, m thanh, hung v, xc gic. S tnh gic, tnh hng hay bitv bnh ng tm l nhng thn thng (iddhis) c gi l thn thng vlu (ansav iddhis) v thn thng min chp (anuppadhik iddhis) (chngc s chp th, bm nu vo), cc thn thng ny mi tht ng cho ta lutm n chng.

Cc loi thn thng hu lu v chp th (ssav iddhis vi upadhilk iddhis),nu mun thi trin c, cn phi c s tp luyn rt kh khn, i hi nhiu

n lc nhc mt. Chng cng c th c thc hin ng hong, nhng chdo mt s t ngi m thi; ngoi ra c nhiu bin loi kh phc tp, xem rach l nhng mu mo hon ton phnh gt, i khi li cn lm dng n cc

ba ch, ph php na.

Ngc li, cc loi c gi l ansav iddhis, thn thng v lu vanuppadhik iddhis, thn thng min chp, u nm trong kh nng luyntp ca a s mi ngi, khin cho s tnh gic v bnh ng tm c phttrin, mi tht l cc thn thng ng c ngi Pht t quan tm v tp

luyn. (*)[*- Ngi dch xin chn thnh sm hi vi Php S din gi, v chng dchng theo nguyn vn bn on cht ca bi php v Thn thng, m ch ly trong bi ra vit li. (Thin Nht).]

* * *


48/70

Gi y, ta bn n vn :

43.- "Hnh phc v au kh bt ngun t u?"

Thng c nghe ni rng, Hnh phc v au kh bt ngun t Nghip

c (Kamma). l cu tr li thiu ng n nht. au kh l nhng g khi ln do nguyn nhn v iu kin; cc nguyn nhn v iu kin crt nhiu loi, nhiu hng, nhiu th khc nhau, nh: v minh (si m) l mtnguyn nhn; kht i l mt nguyn nhn; nghip lc cng cng l nguynnhn na. Nay bo rng au kh bt ngun t nghip lc, ta phi ngh nci nghip hin ti, ngay trong i ny, tc l s si m, s kht i, s thamluyn, ang cn "mi toanh" y. Xin hy suy gm v cc yu t c trchnhim gy ra au kh, l ci ngun ca s khi sanh ra au kh. Chng ta

phi nhn nh ra l nghip lc c chng th chng chi li vi nghip lc

mi, bi v chng ta ang nm trong tay quyn lc to nn nghip mi. Nicu hi s 14, chng ta bit nghip lc mi, ci nghip loi th ba, c khnng dp b c hon ton nghip c. Nghip c bao gm c thin nghipv c nghip. Chng cn c loi nghip c no ngoi hai th va k. Tuynhin, nghip mi c th l mt trong (hai) loi nghip (thin v c) , v lnghip th ba; nghip th ba ny chng g khc hn Con ng Bt Chnho. Khi chng ta khin cho Con ng ny rng m trc mt ta v dn

bc i theo n, Con ng s n p v trit tiu loi nghip th nhtv loi nghip th hai. Nu chng ta sng hon ton ng theo Bt Chnho, tc l ang chm dt trit cc lu hoc, th nghip mi (do Bt

Chnh o to nn) s trn ngp n v chn vi ht c hai c nghip vthin nghip ca nghip lc c. Ni cch khc, nghip c (gm loi th nhtv th hai) chng chng c ni vi Nghip mi (l loi nghip th ba).

Do vy, chng ta phi nn quan tm n ci iu m ta gi l "Con ngBt Chnh o" . Trc y, ti c ni n con ng nh th no,nu ta i theo ng thng thng m tu tp, v phng php thc hnh nhth no nu mun theo li tt (Xin xem li cu hi s 13). (Nay xin nhc li,)S thc hnh theo con ng tt l trc tip t qun st ly mnh, nhm mc

tiu dp b hn s chp bt v bm nu vo ci tng v Ta, v nhng gthuc v ca Ta (tc l chp th vo T ng v Ng s ). Nghip lc miny, thuc vo loi nghip th ba, v mnh m nht trong mi loi nghip.Mt khi n c khi to ln, n s "bn nh gm ao" v c th tiu ditc mt s tht ln cc nghip c lu i. au kh cng khi ln tnghip mi do hot ng ca s si m, kht i v tham luyn ca ngy nay.Cc lu hoc ny khi ln xuyn qua cc vic chng ta tip xc, ngy


49/70

hm qua, ngy hm kia, vi cc hnh sc, m thanh, hng v bn ngoi.Cc lu hoc c th b vt b qua mt bn, do nghip mi m chng taang to khi. ng b phnh gt khi ngh rng chng u do nghip cgy nn c. Nghip c c th tm thy li qua mt chui di cc nguynnhn ( qua), m trong hin ti chng ta c th qut sch c. Xin ngqun rng nghip mi rt mnh lit, n c th v hiu ho hon ton v trit nghip c.

* * *

Gi y, chng ta xt tip n vn :

44.- "Ti ni no, ta c th chm dt c au kh?"

Chng ta chng chm dt ht au kh ti trong tu vin, ni rng vng, tigia nh, hay trn ni. Chng ta phi chm dt au kh, ngay ti chnh ninguyn nhn sanh ra au kh. iu chng ta cn phi lm l tm cho ra aukh gy ra hng ngy ni ta bng cch no v do t ci ngun no n sanh khi. Ri chng ta phi ct t ngay ngn gc . S au kh cangy hm qua din ra v i qua ri. N chng th no tr li li c; n c gii quyt. Chnh s au kh ngy nay, ngay gi pht ny, mi lvn . S au kh ca ngy mai cn cha phi l vn ; ch c s au khang khi din ngay pht ny l cn phi c dp tt. Vy th, phi dp ttngay ch no y? Dp tt ngay ni ngun gc ca n. Chng ta cn hc

tp v i sng cho n khi no nhn thc c, nh li c Pht ni,rng au kh ch sanh khi ln do s chp nm v bm nu (do s chp th).

Thng c nghe tuyn b hng hn, nhng hi m h rng, sanh, gi vcht l au kh. Nhng sanh chng l kh, gi chng l kh, cht cngchng l kh, khi m chng c s bm cht vo s sanh, gi, cht borng "ti sanh", "ti gi", "ti cht". Vo gi pht y, chng ta chp nm ssanh, gi v cht ly lm "ca Ta". Nu ta chng chp bt, chngchng th l au kh c, v chng ch l nhng s thay i ca tm thnm thi. Khi thn th thay i nh vy, ta lin bo l "sanh"; thay i thkia, li bo l "gi", thay i th n, cng bo l "cht", v chng nhn thyra c (cho r rng) ch l s thay i v thn th. Chng ta xem nhtht c s sanh, gi, cht v hn th na, li gi d l "Ta sanh", "Ta gi","Ta cht". y l mt s si m a dng: tin khi l "Ta" l si m th nht,k n thy s thay i ca thn th ri bo "Ta sanh", hoc "Ta gi", y lsi m th hai. Chng ta chng nhn ra ni ch l s bin i ca thn th.

phat phap cho sinh vien - tk phat le - thien nhut phong dich

Documents