เอกสารประกอบ วชาขอบเขตและวธการศกษา(9902)

ปรชญาแหงศาสตร VI

การเปลยนแปลงทางสงคมวฒนธรรม และการปรบเปลยนกระบวนทศนมมมองหลก

Philosophy of Science VI Socio-cultural Change and Paradigm Shift

โดย

ศ.พเศษ ดร.จรโชค วระสย

โครงการปรชญาดษฎบณฑตทางสงคมศาสตร

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2557 วนอาทตยท 5 ตลาคม 2557

ปรชญาแหงศาสตร VI การเปลยนแปลงทางสงคมวฒนธรรม

และการปรบเปลยนกระบวนทศนมมมองหลก Philosophy of Science VI

Socio-cultural Change and Paradigm Shift ศ.พเศษ ดร.จรโชค วระสย Jirachoke Virasaya, Ph.D. (Berkeley)

1. ความน า

1.1 สจธรรมพระพทธศาสนา ความเปนอนจจง คอความไมเทยงแทถาวรทเรยกวา “ไตรลกษณ” ประกอบดวยอนจจง ทกขง อนตตา

กลาวคอ การไมอยคงทเหมอนเดม เปนเรองปกตวสย ซงเกยวโยงกบ บรรดาสรรพสง ทงหลายในจกรวาล (cosmos)

การเปลยนแปลงปรากฏอยทวไปไมวาจะเปนในโลกธรรมชาต (natural world) คอ ดน น า ลม ไฟ สงของ สงมชวต คอ พชสตว มนษย หรอ โลกทางสงคม (social world) ตงแต 1) ขนาดยอย (S) ทมกเรยกกนวาบาน คอครอบครวซงมทงครอบครวหนวยกลาง (nuclear family)

และครอบครวขยาย (extended) 2) ขนาดกลาง (M) คอ สถาบน เชน สถาบนศาสนา, เศรษฐกจการเมอง กฎหมาย การสาธารณสข 3) การเปลยนแปลงขนาดใหญ (L) คอ องครวมทวทงหมดของสงคม (society) การรวมตวขนเปน

หนวยทางสงคมการเมองทเปนไม วาในระดบแหงความเปน ชาต-รฐหรอรฐประชาชาต (nation-state)

ศ.พเศษ ดร. จรโชค (บรรพต) วระสย JIRACHOKE (Banphot) VIRASAYA ไดรบทนรฐบาลไทยศกษาจบ ปรญญาตรทางสงคมวทยาวทยานพนธเกยรตนยม B.A. HONORS THESIS IN SOCIOLOGY, มหาวทยาลยแคลฟอรเนย ณ นครเบอรคลย UNIVERSITY OF CALIFORNIA (BERKELEY) ; ปรญญาโท M.A. IN POLITICAL SCIENCE (UC, BERKELEY) ; ปรญญาเอก Ph. D. UC. BERKELEY ; ไดรบแตงตงเปนสมาชกสมาคมเกยรตนยมระดบชาตของ U.S.A. ตงแตป 1962 PI SIGMA ALPHA, National Political Science Honor Society, U.S.A., 1962. กรรมการและเลขานการคณะกรรมการจดตงมหาวทยาลยรามค าแหง (2513-14) Founding Member, Ramkhamhaeng University หวหนาภาคผกอตงภาควชาสงคมวทยา (Founding Chairman)

คณบดผกอตงคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง (Founding Dean), Faculty of Political Science Ramkhamhaeng University, Bangkok, 10240 Tel.02-310-8483-9 ตอ 41, 36 อดตรองอธการบดฝายวชาการ, อดตรอง ผอ.สถาบนสวนภมภาควาดวยการอดมศกษา, Former Deputy Director, Regional Institute of Higher Education, (RIHED) Singapore. อดตประธานสภาวจยแหงชาต สาขาสงคมวทยา สภาวจยแหงชาต : อดต ผอ. สนง. โครงการพฒนามหาวทยาลย(university of Development) ทบวงมหาวทยาลย(ปจจบน สกอ.)

รก.ผอ.โครงการปรชญาดษฎบณฑตทางสงคมศาสตร, Acting Director ,Doctoral Program in Social Sciences, (10 สาขาวชา) อาคารทาชย มหาวทยาลยรามคาแหง,02-310-8566-7 ปรบปรง 04/11

ประกอบกระบวนวชาขอบเขตและวธการศกษา 9902 วนอาทตยท 5 ตลาคม 2557 *หมายเหต: สงวนลขสทธ ผเขยนทาการคนควาและเรยบเรยงเองทงหมด อนงมภาษาองกฤษประกอบมากขนเพอเขาส AEC Revised 12/09/2013, Additionally 02/10/14 PC

2

4) ระดบ XL คอ การรวมตวขนเปนองคการระดบ ภมภาค (regional) เชน ประชาคมอาเซยน (AEC) สหภาพยโรป (European Union) และเขาสระดบโลก (global) เชน องคการ UN และสาขาของ UN คอ Unesco, WHO, Escap, Unicef เปนตน

1.2 ในสงคม ยครวมสมย (contemporary) มลกษณะแหงความทนสมย หรอ ความเปนยคใหม ซงพจารณาไดจากรปลกษณภายนอกแหง 1) ความเปนเมองหรอชมชนนคร (urbanization) และ 2) ความเปนโลกวสย (secular) คอลดความเครงทางศาสนา มากยงขน 3) มการนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยดานตาง ๆ มาใช ในชวตประจาวนมากยงขน

ทงนเปนผลจากพลวตแหงการเปลยนแปลง (dynamics of change) คอ การไมนงอยกบท นานนก มการพฒนาของเกาสรางสงใหม ๆ (innovations) ทงนโยงเกยวถง ความคดวทยาการดานตาง ๆ(อยางท ทอมส คหน (Thomas Kuhn, 1922-1996) นกวชาการชวงครงหลงของศตวรรษท 20 บญญตศพท เรยกวา paradigm- พาราไดม- กระบวนทศน หรอทรรศนะแมบท) หรอมมมองหลกแปรเปลยนอยเสมอ

2. จากยคกลางสสงคมสมยใหม

2.1 ประวตศาสตรระบวามการแปรเปลยนจาก ยคกลางของยโรป วาเปนยคกอนสมยใหม (pre-modern) ดงท Nicholas Abercrombie, et al., The Penguin Dictionary of Sociology. Third edition. London : Penguin Books, 1994, p.270.) ระบวา “Modernity is distinguished on economic, political, social and cultural grounds. For example, modern societies typically have

1) industrial, capitalist economies เศรษฐกจแบบอตสาหกรรม, แบบนายทน 2) democratic political organization and 3) a social structure fornded on a division into social classes.”

2.2 ยคกอนสมยใหม (pre-modern) ในยโรป ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช เขยนหนงสอชอ ฝรงศกดนา สานกพมพกาวหนา, 2504 และอธบายความรงเรองและความเสอมของระบบศกดนา (feudalism) ซงเปนปรากฏการณในยคกลาง (Middle Ages, Medieval Times) แหงยโรป

ในวนท 12 ตลาคม ค.ศ.1492 เกนกวา 500 ป มาแลว มจดสาคญ (milestone) ถอวาเปนหลก “หมด” หรอหลก “ไมล” ไดแก การคนพบทวปอเมรกา โดยครสโตเฟอร โคลมบส (Christopher Columbus, ซงชอในภาษาอตาเลยนอนเปนเชอชาตของเขา คอชาวเยนว (Genoe) คอ Christoforo Colombo, (1451-1506)

2.3 การคนพบในเชงภมศาสตร ระดบทยงใหญโดยโคลมบสชาวอตาเลยน ผไดรบการสนบสนนการเงนจาก Queen Isabella และ King Ferdinand แหงสเปน ผลสาเรจของโคลมบส

3

เขาเดนทางโดยใชเรอใบชอ Santa Maria เปนการมงไปอนเดยแตไปผดทาง ระยะหลงตองปรบปรงพาหนะ และโดยเฉพาะเทคโนโลยใน 1) การตอเรอและวทยาการในการเดนเรอ ซงตองใชเวลานานพอสมควรโดยเฉพาะ 2) ผมความสามารถในการบงคบบญชาในการเดนทางระยะไกลทางเรอ ซงมลกเรอทอาจทารายผ

เปน captain ไดตลอดเวลา 3) การประดษฐเขมทศ (compass) ทเชอถอได เพอไมหลงทาง

2.4 ตอจากโคลมบส มนกเดนเรอทประสบผลสาเรจในการเดนทางไปยงสวนตางๆ ของโลก รวมทงการเดนทางของชาวโปรตเกส ทมาสประเทศไทยยคกรงศรอยธยาประมาณ 400 ปลวงมาแลว

การคนพบทวปอเมรกาเปนการเปดโลก ใหกวางขวางกวาเดมของคนยโรปยคนน กอใหเกดผลกระทบตอความคดดานตางๆ ทอยในวงแคบๆ แบบยคสมยกลางหรอบางครงเรยกวา “ยคมด” (Dark Ages, 476 A.D. - 10 th century)

2.5 ผลงานของโคลมบสมผลกระทบตอวถคด (mindset) แบบดงเดมทเชอวาโลกแบน เหมอนแผนกระดาษและมมนษยอาศยอยเฉพาะในยโรปและบรเวณใกลๆ เทานน

อนง ในยครวมสมยมผเขยนชอ โลกแบน (The World Is Flat (1st ed.). Farrar, Straus and Giroux. 2005.) คอ Thomas L. Friedman ซงใชวลดงกลาวเปนการเปรยบเทยบวาโลกเขาสยค ultra Hi-Tech ทาใหสามารถตดตอกนไดทวถงเหมอนกบมองขามพนทเรยบๆ จากบรเวณหนงไปทใกลๆ

การคนพบของโคลมบสการเปดประตสแผนดน และนานน าอนไพศาล อกทงไดพบปะ ผคนหลายเผาพนธซงมขนบธรรมเนยม และมวถแหงการดาเนนชวตทแตกตางจากคนยโรปยคสมย ศกดนา และในชวงเวลากอนและหลงจากนนมผลทาใหเกดการตนตว และมการเปลยนแปลงเกดขน ซงเปนการนาทางส ยคสมยใหม (modern world—มดเดรน) คอ ยคททามาหาเลยงชพดวยการแลกเปลยน (barter) สนคาและพฒนาเครองมอ (tool) เครองใชเครองจกร ( machine) ททนแรงคอ ลดการใชแรงงานคนลง

ทงนยคสมยใหมไดรบฉายาโดยนกคดชอทอฟเลอร Alvin Toffler วาเปนระลอกคลนท 2 (จากหนงสอชอ The Third Wave) นอกจากนมผลงานโดย Alvin and Heidi. Revolutionary Wealth: How it will be created and how it will change our lives. Doubleday, 2006.

3. ทรรศนะวาดวยการแปรเปลยนเขาสยคใหม (Modernization Views)

3.1 การเปลยนแปลงเปนทสนใจของนกวชาการจานวนมาก ผทโดดเดน 2 คนในชวงเวลา 150 ปทผานมา ไดแก คารล มารกซ (Karl Marx, 1818-1883) และประมาณ 100 ปทผานมาคอ แมกซ(มกซ) เวเบอร (Max Weber 1864-1920) ทงสองคนเปนชาวเยอรมน

มารกซ เกดกอนและเสยชวตกอน แมกซ เวเบอร ประมาณ 40 ป

4

3.2 คารล มารกซ มองสงคมยคใหมวาถกขบเคลอนโดยพลงจากทนนยม เขากลาววาทนนยมเนนการแขงขน ซงมการประดษฐคดคนสงใหมทางดานเทคโนโลย (technological innovation) มการมงผลตและขายสนคาใหไดมาก จงพยายามหาตนทนทราคาถก คอ วสดและคาแรงงานทต า คารล มารกซ ถอวาอทธพลหรอปจจยทางเศรษฐกจมบทบาทสาคญ (economic factors) ดงทไดเขยนไวโดยนกสงคมวทยา Anthony Giddens แหงมหาวทยาลยเคมบรดจ (Cambridge University) ซงเปนสถาบนเกาแกอายเกนกวา 800 ปในประเทศองกฤษในหนงสอชอ Sociology. Polity Press, 1989, pp.707-708.

3.3 ส าหรบทรรศนะของแมกซ เวเบอร ซง สนใจศกษาสงคมและเรองตางๆ ในเชงประวตศาสตรคนควาและมผลงานเลมหนงคอ จรยธรรมค าสอนของนกายโปรเตสแตนทกบจตวญญาณแหงลทธนายทน (The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism)

หนงสอเลมนมกเปนหนงสอบงคบใหอานตงแตระดบป 1 ในหลกสตรปรญญาตรทางดานสงคมศาสตร ซงในชวงทผเขยน (จรโชค วระสย) ศกษาอยในสหรฐอเมรกาในฐานะนกศกษาทเรยนวชาเอกระดบปรญญาตรทางสงคมวทยา ณ มหาวทยาลยแคลฟอรเนย ณ นครเบรคลย (University of California, Berkeley) ตองอานมาตงแตตน

หนงสอ ดงกลาวใหความสาคญกบคาสงสอนทางศาสนาแนว เพยวรแตนนสม (Puritanism) ซงโดยรบอทธพลจากลทธแคลวน (Calvinism) เนนการมธยสถรจกอดออม และการคมตนเอง ใหประพฤตอยในกรอบ (austerity) อนงใหยดมนวาพระผเปนเจาอยนอกเหนอการดาดเดาหรอการหยงรโดยตรงโดยมนษย (inscrutible God) แตใหเชอวาทกชวตถกก าหนดชะตาไวลวงหนา (predestination)

3.4 แมกซ เวเบอร เหนวาคาสอนดงกลาวมอทธพลส าคญตอการก าเนดของลทธนายทนเรยกวาเปนผลลพธระยะตอไปหรอทมกเปรยบวาเปน outcome ไมใดผลทนทซงเปน output

ผลมทงระยะสนและระยะยาวและเปนเรองทไมไดตงใจหรอคาดคดวาจะมผลเชนวานน ตอมา Robert Merton นกสงคมวทยาอเมรกน ใชศพทวาผล แบบไมตงใจ (unintended

consequence) ทงนเปนเพราะการประหยดและไมใชชวตหรหรา (conspicuous consumption ตามศพทของ Thorstein Veblen นกวชาการสงคมชาวอเมรกน) ทาใหมเงน “เกบ” มากและจากการทไมทราบพระประสงคของพระเจาวาจะตดสนชะตาชวตในอนาคตอยางไร คอจะไปสวรรคหรอนรก ดงนน จงคดเอาเองวาหากประสบผลสาเรจในกจการจนกระทงมความมงคงรารวยยอมเปน sign คอ เปนนมตหรอสญญาณบงบอกวาเมอลวงลบไปแลวจะไดไปสวรรค

การใชเหตผลทานองนมผลคอ ทาใหมการนาเงนทออมไวไปลงทน (invest) และเมอไดกาไรกนาไปลงทนตอ ซงเวเบอรกลาววา ผลคอการกาเนดของลทธนายทน (Capitalism)

3.5 มนกคดบางทาน แสดงความเหนวาคาสอนทางศาสนามอทธพลกจรงอย แตพงใหความสาคญกบ

5

การเปลยนแปลงในบรรยากาศทางปญญา (intellectual climate) คอความคดทเปดกวางกวาเดม (R.H. Tawney. Religion and the Rise of Capitalism. London : Allen and Unwin, 1926.)

กลาวคอ คนยคภายหลงสมยกลางของยโรป รสกวาถกปลดปลอยจากความเชอและ วถชวตเกา ๆ ซาซากจาเจ จงรสกเปนอสระทจะทาสงแปลกใหม ซงเดมอยตดกบพนทไมมโอกาสเดนทางไปไกล ๆ

3.6 ลทธนายทน เกยวโยงกบการโยกยายสถานทคาขายมการเดนทางไปไกล ๆ ซงมความเสยงอนตรายจากทองถนและขนบธรรมเนยมวฒนธรรมแปลก ๆ

รฐบาล ใหความสาคญกบพอคา (merchants) จงยนมอเขาชวยโดยใหกาลงทหารคมครอง เรยกวาลทธเมอรแคนตลลสม (mercantilism)

3.7 ลกษณะแหงยคใหม คอ การเคลอนท (mobility) ไมอยทเดม (static) ซงแตกตางจากยคเกษตร ซงเปนสงคมซงสวนใหญตดกบทดนซงแตเกากอนจาเปนตองอยกบพนทเพอเกบดอกผลจากการทาการเกษตร เชน เลยงสตว และปลกพช ผลไม คอรอใหเกดผลตผลซงใชเวลานาน

4. ลกษณะและมตของสงคมสมยใหม

4.1 ปรากฏการณทท าใหเกดโลกยคใหม ดงทแมกซ เวเบอร กลาวไว คอการเขาสความเปนrationalization หรอความเปนเหตเปนผล (เพอประสทธภาพ)

ศพทนบญญตขนโดยแมกซ เวเบอร เพอใหหมายถงการจดการตาง ๆ ใหมความเปนตรรกะ เพอกอใหเกดความสะดวกและใหมประสทธภาพ (efficiency)

ตวอยางคอ การกาหนดวาหอง 201 หมายถงชน 2 หองท 1 ระบบ rationalization มอกตวอยางหนง คอ การจดเปนหมวดหมเพอสะดวกตอการจดเกบและคนหา เชน เลขหมของหองสมดตาง ๆ

4.2 ศพท “ประสทธภาพ” หมายถง 1) การประหยด เวลา 2) ประหยด พลงงาน 3) ประหยดพนทแตการมประสทธภาพ เชน การทาใหไดเรวอาจไมบรรลเปาหมายกได เชน ทางานรวดเรวแตแกเครองใหรถยนตดไมได ดงนน ตอมาจงมงใหเกดประสทธผล (effectiveness) ซงเกณฑการวดคอ ความส าเรจทางวตถ เชน ทาการคาขายอยางรวดเรว และไดกาไรมาก เปนความสาเรจหรอประสทธผลทางวตถ คอ ไมโยงเกยวกบความพงพอใจหรอมตทางจตวญญาณ (spiritual)

4.3 อทธพลของโลกยคใหมแหง “ประโยชนสง ประหยดสด” เปนทกระจางชดในทกวนน เชน ในการใหความสาคญกบการทางานทเปนประโยชนสงคอ มงวตถนยม (materialism) และตองการประหยดสด คอ ลงทน “เวลา” , “เงน” , “พลงงาน” แตนอย

แนวคดทแตกตาง ซงเปนปฏกรยาตอโลกยคใหมคอ Paradigm (พาราไดม--กระบวนทศน, มวลกระแสความคด, ทรรศนะแมบท) คอทศทาง (direction) แหงการคานงถงปจจยเชง “อวตถ”

6

หรอ เชง“จตวญญาณ” (spiritual) ซงเปนสขภาวะ (wellness) ดงปรากฏในวถทเนนกนมากในสงคมภฐาน หรอภฎานซงใหความสาคญกบดชนความสขมวลรวม Gross National Happiness, (GNH)

4.4 Paradigm ใหม (ซงความจรงยอนยคสวถแบบดงเดมหลายพนปหรอหลายรอยปมาแลว) คอการดารงชพโดยคานงถงความสมานฉนท (harmony) กบภมประเทศ ภมอากาศและมความเปนมตรกบสงมชวตซงเรยกรวมๆ กนวาชวาลย หรอชวมณฑล (biosphere--ไบ-โอ-สเฟยร) ทศทางทแปรเปลยนไป ไดแก การเนนคณภาพชวต (quality of life) และ “การอยดกนด” อยางมคณภาพ (Alan Swingewood. A Short History of Sociological Thought. 3rd ed. Palgrave Macmillan,

2000.)

5. การเขาสความเปนทนสมย (Modernization) ใน 4 มต

เกยวโยงใน 4 มตใหญ คอ การเมอง วฒนธรรม เศรษฐกจ และทางสงคม 5.1 การเขาสความทนสมยทางการเมอง Political modernization involves the development of key

institutions-political parties, parliaments, franchise and secret ballots-which support participatory decision-making.

5.2 การเขาสความทนสมยทางวฒนธรรม Cultural modernization typically produces secularization and adherence to nationalist ideologies.

5.3 การเขาสความทนสมยทางเศรษฐกจ Economic modernization, while distinct from industrialization, is associated with profound economic changes-an increasing division of labour, use of management techniques, improved technology and the growth of commercial facilities.

5.4 การเขาสความทนสมยทางสงคม Social modernization inmolves increasing literacy, urbanization and the decline of traditional authority.

6. การเปลยนแปลงระดบโลก : สบอภมหาแนวโนม (Megatrend)

นกวจารณสงคมชอ จอหน เนสบตต(John Naisbitt) สรปแนวเปลยนแปลงระดบโลกหรออภมหาแนวใหมไว ซงยอมมผลกระทบตอชวตของคนมากบาง นอยบาง 10 ประการดงน

6.1 จากสงคมอตสาหกรรมเขาสสงคมขาวสาร (Industrial Society to Information Society)สงคมขาวสารเปนลกษณะหนงของสงคมยคภายหลงอตสาหกรรม (Post Industrial Society)

6.2 Forced Technology เขาส High Tech/High Touch หมายถง เปลยนจากการใชเครองจกรทนาเบอและไมสะดวก เขามาสความเปนกนเองมความสมพนธแบบมนษยธรรมมากขนเปนไฮเทค-ไฮทช เชนแมตดตอทางโทรศพทขามประเทศ (Hi-Tech) ไดแตยงอยากพบตวตอตว (Hi Touch)

7

6.3 National Economy เขาส World Economy เศรษฐกจระดบชาตเขาสเศรษฐกจ ระดบผนพภพ เชน การขยายจานวนและขอบขายของบรรษทขามชาต (Transnational corporations)

6.4 Short Term เขาส Long Term การคานงถงกาไรและขาดทนเพยงปตอป จะตองขยบขยายเขาสการมองภาพในระยะไกล รวมทงประเดนเกยวกบ สงแวดลอม และคณภาพชวต

6.5 Centralization เขาส Decentralization อานาจหรอการกากบจากศนยกลาง (กระจก) กระจายไปสแตละหนวยยอย โดยแตละหนวยยอมรบผดชอบ มอานาจตดสนใจและดาเนนการเองไดมาก

6.6 Institutional Help เขาส Self-help การชวยเหลอจากบรรดาหนวยราชการ หนวยตาง ๆ ทางสงคมจะแปรเปลยนเขาสการพงตนเองตามหลกอตตาห อตตโน นาโถมากขน ไมวาจะเปนเรองสขภาพ เรองการซอมแซมของใชภายในบาน การอานหรอรบขาวสารเพอแกปญหาดวยตนเอง

6.7 Representative Democracy เขาส Participatory Democracy ประชาธปไตยแบบตวแทนและสประชาธปไตยแบบมสวนรวม ซงในชวงรวมสมยเนนมาก

6.8 Hierarchies ไฮ-รา-ค เขาส Networking การดาเนนการแบบลดหลนจากอ านาจสงสด หรอเชงบงคบบญชาเขาสการจดการแบบเครอขาย คอเสมอภาคมากยงขน

6.9 North เขาส South เหนอ ณ ทนหมายถง ประเทศในซกโลกเหนอ คอ ยโรป สหรฐอเมรกา จะมอานาจหรอบทบาทนอยลง เมอเทยบกบประเทศทางใต หมายถงกลมเอเชยและแอฟรกา

บางครงใชในความหมายรวมถง เอเชยและแปซฟคคออยในทศทางใตลงไปถงออสเตรเลย และนวซแลนด

6.10 Either/or เขาส Multiple Option จากทางเลอกแบบเกาซงมเพยง อยาง ใดอยางหนงเขาสนานาทางเลอก เชนอาชพ ยานพาหนะ ถนทอย (John Naisbitt. Megatrends : Ten New Directions Transforming Our Lives. New York : Warner, Books, 1984, 1.xvii)

7. การแปรเปลยนจากสงคมอตสาหกรรมสสงคมแหงขาวสาร

7.1 เนสบตต ไดกลาววา สงคมขาวสารมจดเรมตนในป ค.ศ.1956 (พ.ศ.2499) และป ค.ศ.1957 (พ.ศ. 2500) ป พ.ศ.2499 มการเจรญเตบโตในดานการผลตมความมงคง และการพฒนาทางอตสาหกรรมอยางสงในอเมรกาประธานาธบด Dwight D. Eisenhower (ชอเลน Ike--ไอค)ไดรบเลอกเปนครงท 2 และปนน ญปนไดเขาเปนสมาชกสหประชาชาต ซงญปนเพงจะฟนตวจากการพายแพมหาสงครามโลกครงท 2 ทสาคญยงกคอ มบรการโทรศพทขามทวปจากสหรฐอเมรกามายงยโรปเปนครงแรก

7.2 นอกจากนนมการจดพมพหนงสอทสาคญยงทางดานการบรหารจดการโดย William H. Whyte ชอมนษยองคการ (The Organization Man) ซงอธบายเกยวกบการจดการดานธรกจในสงคม

8

อตสาหกรรมแหงสหรฐอเมรกา สงสาคญยงในป ค.ศ.1956 กคอ เปนครงแรกทชนระดบชนกลางหรอสงกวาระดบกรรมกร คอ ระดบคอเสอสขาว (White-Collar workers) ซงทางานทางดานสถานะเปนหนวยชวยและการจดการเลก ๆ นอย ๆ มจ านวนมากกวาผใชแรงงานทเรยกกนวาเปนผมคอเสอปกสน าเงน (Blue-Collar workers)

สภาพหลายอยางเชนวาน สอเคาใหเหนวาสหรฐอเมรกาก าลงเขาสสงคมทไมเหมอนเดมเปนสงคมใหม (new society) ซงเปนครงแรกในประวตศาสตรทคนทาประกอบอาชพการใหบรการ (service) มากกวาการผลตสนคา (producers)

7.3 ในป ค.ศ.1957 เนสบตตกลาววาเปนจดเรมตนแหงการปฏวตทางดานการสอสาร (information revolution) ทมความเปนสากลทวผนพภพ (globalization) จดสาคญยงในประวตศาสตรมนษยชาต คอ การทสหภาพโซเวยตสามารถสรางความตนตะลงทว โลกดวยความสามารถในการสงยานอวกาศหรอดาวเทยม สปตนค (Sputnik) ในวนท 4 ตลาคม 2500 ซงเปนชวงทผเขยน (จรโชค (บรรพต) วระสย) ศกษาอย ณ สหรฐอเมรกาในฐานะเปนนกศกษาปท 1 ดานสงคมวทยา

7.4 ผลสาเรจของสหภาพโซเวยตดงกลาวทาใหสหรฐอเมรกาตองพยายามเรงความเรวในการคนควาหาความรเพมเตมโดยเฉพาะ เทคโนโลยในการสงดาวเทยม (artificial satellite) ออกสนอกโลก ซงถอวาเปนยคแหงอวกาศ (space age)

8. การกาวพนยคอตสาหกรรมแบบเกา

8.1 เนสบตตกลาววาชวง การเขาสยคอวกาศดงกลาวเปนจดผกผน (turning point) บงบอกถงการสนสดของยคอตสาหกรรมแบบเกา ทเนนการผลตสนคาใหเปนจานวนมากโดยระบบปลองไฟ(smokestack industries) ซงใชเชอเพลงแบบเกามควน (smoke)

8.2 ตอจากป 2500 ถอวาเปนยคผานขามเลยความเปนสงคมอตสาหกรรมแบบเกา (post-industrial society) ตามศพทของนกสงคมวทยาอเมรกน ชอ Daniel Bell ซงเนนกจการดานใหบรการ (services) วาดวยการคดสรางสรรคกระบวนการทาขนตอนตางๆ ใหเสรจสน (processing) การจาแนกแจกจาย (distribution) ของขอมลขาวสาร

8.3 อตสาหกรรมทเนนการใหบรการ ( service sector) มจานวนมากพอควรประมาณรอยละ 11-12 ซงเรมมาตงแตป ค.ศ.1950 แตองคประกอบไดเปลยนแปลงไป เชน 1) เกอบไมมผใหบรการทเรยกวาเปนผชวยแมบาน และ 2) เพมจ านวน ผททางานใหกบรานอาหารจานดวน เจาหนาทใหบรการมจานวนเพมขนมาก

ทเกยวของกบการใหขอมลขาวสาร ไดแกโปรแกรมเมอร คร เสมยน เลขานการ เหรญญก ผจดการ ขาราชการ นกกฎหมาย นกการธนาคาร และชางเทคนคตาง ๆ พนกงานธนาคารหรอผททางานในตลาดหนและผทอยในวงการประกน ทงหมดเหลานอยในงานทเกยวกบขาวสาร

9

ทงสน 8.4 แหลงแหงความมงคงคอการรวาจะท าอยางไร (know-how) ในสงคมอตสาหกรรมทรพยากรท

สาคญยงไดแก ทน (capital) เชนในการสรางโรงงานถลงเหลก ซงมนอยคนพอมเงนทสรางได การเขาสระบบนายทนแบบเกาจงอยในวงจากด แตในยครวมสมยทรพยากรทส าคญยงไดแก ขาวสาร ดงนน การเขาสระบบเศรษฐกจแบบใหมจงงายกวามาก

8.5 อตสาหกรรมยครวมสมยเนนมนสมอง (brain-intensive industry) ซงแตกตางจากสมยเดมทเนน ทน (capital-intensive) ระบบนายทน ในอดตเนนการผลตมวลรวม (mass-produce) คอผลตคราว ละมาก ๆ แตยครวมสมยทาการ 1) ผลต ขาวสารสคนจานวนมหาศาล (to mass-produce information) และ 2) ความรอบรตางๆ ใหแกคนมหาศาลพรอมๆ กน (to mass-produce knowledge) ทงสองกรณเปนการพลกผนมมมองหลกหรอเปลยน paradigm

8.6 กระแสทเหนไดชด คอการเปดสอน และมผสมครเรยนเปนจานวนมาก รวมทงการเปดหลกสตร ระยะสน โดยมแหลงแหงอ านาจ ไมไดอยทมเงนจานวนมากในมอของคนไมกคน แตสารสนเทศ (information) ในมอของคนจานวนมาก ความรเปนสงทไมเหมอนกบสงอน ๆ ซงจาเปนตองถนอมรกษาไวเทาทมอยความรสามารถทจะไดรบการสรางสรรค ขนได และสามารถถกท าลายไดแตสงสาคญคอ ผลรวมของสงยอย ๆ มมากกวาการเอาสวนตาง ๆ มาบวกเขาดวยกนใหมพลงรวม (synergetic)

8.7 นกวชาการระดบแนวหนาชอ ปเตอร เซนจ (Peter Senge) กลาวไวในหนงสอ The Fifth Discipline. ซงเปนตนแบบของทฤษฎแหงองคการทหนวยตางๆ ทปฏบตการมการเรยนรอยตลอดเวลา (Learning Organization)

คาแปลทไมถกดง “องคการแหงการเรยนร” ซงมความหมายเพยงการเปนโรงเรยนหรอสถานใหผคนไปฝกฝน แตองคการเรยนรหมายถง ผคนในหนวยงานหรอในองคการนนเองสนใจและเรยนรรวมกน เปนตน ดงน

“The productivity of knowledge has already become the key to productivity, competitive strength, and economic achievement. Knowledge has already become the primary industry, the industry that supplies the economy the essential and central resources of production.”

8.8 ในยคเรมตนระบบนายทนคารล มารกซ เปนเจาทฤษฎทใหความสาคญกบแรงงานเรยกวา “Labor Theory of Value” ในยคปจจบนเนสบตต กลาววา คณคาทงหลายมาจากความร จงนาใชศพทวา “Knowledge’s Theory of Value”

10

9. การเปลยนแปลงจากสงคมอตสาหกรรมสสงคมสารสนเทศ (Information Society)

9.1 มลกษณะ 5 ประการดงตอไปน 1) สงคมสารสนเทศเปนเรองจรงทางดานเศรษฐกจ (economic reality) ไมใชเปนสงทนกวชาการ

ไดผลตขนมา 2) สงทสรางขนใหม (นวตกรรม--innovations) ในดานการสอสารและเทคโนโลยทางดาน

คอมพวเตอร ทาใหการเปลยนแปลงมมากขน รวดเรวยงขน เชน การเปดตวในเดอน 10 กนยายน ใน USA. IPhone 6 ของบรษท Apple โดย Steve Jobs ซงในไทยมกซอเครองทหวมาจากตางประเทศโดยอาจขายในราคาสงถง 50,000 บาท

3) เทคโนโลยสารสนเทศใหม ๆ นาไปประยกต ใชกบกจการทาง อตสาหกรรมแบบเกา และคอยเปนคอยไปกอใหเกดกจกรรมกระบวนการและผลตผลใหมๆ

4) ในยคทการมความรไดรบการตอกย าและมปรากฏอยอยางมาก (literacy-intensive society) จาเปนทจะตองใชพนฐานแหงความรในการอานและการเขยนอยางมาก

5) เทคโนโลยแหงยคสารสนเทศไมใชเปนบทสรป สดทาย ทงนยอมสาเรจหรอลมเหลวกได ซงขนอยกบการทจะตองมทงเทคโนโลยระดบสงและการใชความรสกหรอการมน าใจ (high tech /high touch) ตอกนดวย

9.2 การลดชวงเวลาระหวางการสง (sending) กบการรบ (receiving) จงหวะ หรอ กาวแหงการเปลยนแปลง เพมความเรวขนเรอยๆ เทคโนโลยการสอสารลด

ชวงเวลา ทขาวสารอยใน ระหวางการเดนทางคอชวง การลอยของขอมลสารเทศ (Information Float) ปกตการสอสารจาเปนตองมผสง (sender) ผรบ (receiver) และม ชองทางแหงการสอสาร (communication channel)

เนสบตตยกตวอยางในกรณของการถกลอบฆาตกรรมประธานาธบดลนคอลน คอ Abraham Lincoln) ประมาณ 150 ปเศษมาแลว การรายงานขาวกระท าโดยโทรเลข (telegraph) เพอไปยงสวนตางๆ ของสหรฐอเมรกาและในขณะนนยงไมมการเชอมโยงตอในประเทศองกฤษ เปนระยะเวลาถง 5 วนกวาทคนทองกฤษจะรขาวเปรยบเทยบกบ ชวงป ค.ศ.1980-89 เมอประธานาธบดอเมรกน ชอเรแกน (Ronald Reagan) ถกลอบยง ขาวตาง ๆ กระจายชวงเวลาเพยง 1-2 นาทเทานนโดยโทรศพท และมภาพปรากฏในทางโทรทศน

9.3 เทคโนโลยการสอสาร IT--Information Technology ทาใหการสอสารผานชองสอสาร (information channel) รวดเรวเคลอนทไหลไป (flow) อยางรวดเรว ซงทาให ผสงและผรบใกลเคยงกนมากยงขน (collapsing the information float)

ยคกอนคอการสงจดหมายทางไปรษณย ซงใชเวลานาน ภาพยนตรเกยวกบพอมดนอย แฮร พอตเตอร (Harry Potter) เปนการสอสารแบบเกาโดยการใชนกฮก (owl) แตกตางจากรวมสมยทใช

11

การสอสารทรวดเรวมผลกระทบ ตอเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและการเมอง 9.4 ในทางเศรษฐกจมการใช ระบบอเลคตรอน (electrons) ซงสามารถสงเงนไดถงทกแหงในโลกได

โดยความเรวเทยบกบ ความเรวของแสง พอจะเทยบไดกบการเปลยนแปลงจากสมยเกากอนทม การแลกเปลยนสนคา (barter) ตอมาจงมการใช เงนตรา (money) ปรากฏการณทมขาวสารลน เชน มการสง E-Mail, FB, Twitter อยางมากมาย

ขอมลขาวสารทงหลายผานคอมพวเตอรม มากจนเรยกวา ขยะเขาไปและขยะออกมา (garbage—การบ-บจ in, garbage out) คอ จาเปนตองมการเลอกสรรขอมลสารสนเทศ เพอไดรวาอะไรเปนเรองใชประโยชนได หรอเรองจรง เรองเทจ

9.5 เนสบตตกลาววา มนษยก าลงจมน า เพราะมขอมลมากแตเราหวกระหายความร (We are drowning in information but starved for knowledge.) จงมคาเตอน ใหเลอกสรร การรบ และขอมล

ขอมลทอาจเปนโทษ เรยกวาเปน มลภาวะทางสารสนเทศ (information pollution) เทคโนโลยทางดานการสอสารพยายามทาใหเกดความเปนระเบยบจากการทวาขอมลตางๆ ทเปนมลพษไมมคณคา ดงนนจ าเปนตองมการคดเลอกหรอกรองออก (selection)

9.6 อนง ในขอเขยนเมอไมนานมาน จอหน แนสบตต (John Naisbitt) นกอนาคตศาสตรและนกวเคราะห กลาวไววา “The Most Reliable Way to Forecast The Future is To Try To Understand The Present.” หรอพดงายๆ คอ วธทจะคาดการณอนาคตอยางแมนยา คอ การพยายามเขาใจปจจบนใหได

เขาไดนาขอมลจากการสมภาษณผบรหารระดบสง 5 คนของ Price Waterhouse Cooper (PwC) บรษททปรกษาทางธรกจชนนาระดบโลก ซงเผยแพรในรายงาน PwC Global Annual Review 2013 เกยวกบวสยทศนและมมมองของ Maga Trends ทจะเกดขนในทศวรรษหนามาใหเผยแพรเราไดทราบกน

แมดเหมอนเปนสงทจะเกดขนในระยะยาว แตหลายประเดนเรมเกดการเปลยนแปลงและเหนผลกระทบบางแลวในปจจบน นอกจากน เพอใหผอานไดเหนภาพโอกาสทางธรกจทชดเจนขนผมจะยกตวอยางธรกจทเกยวเนองและธรกจทคาดวาจะไดอานสงคจาก Mega Trends ดงกลาวเพมเตมดวย

เทรนดท 1: การเปลยนแปลงโครงสรางประชากร (Demographic Shifts)

หลงสนสดยค Baby Boom ในชวงป 1965-1970 ประกอบกบวทยาการทางการแพทยสมยใหมทพฒนาขนมาสงผลใหประชากรมอายยนยาวขนกวาเดม ประกอบกบโครงสรางสงคมทเปลยนแปลงไป และขอจากดทางดานเศรษฐกจสงผลใหมการเปลยนแปลงขนาดของครอบครว

12

จากครอบครวทมขนาดใหญเปลยนไปสครอบครวเดยวมากขน รวมถงการแตงงานมครอบครวและมบตรมแนวโนมลดลงจงทาใหสดสวนประชากรสงอายเพมขนอยางมาก

ขณะเดยวกนสดสวนประชากรวยแรงงานกลดลงตามไปดวย สงผลตอเนองใหเกดการเปลยนแปลงโครงสรางระบบเศรษฐกจทงการผลตและการบรโภค ทงน คาดวาในป 2050 สดสวนประชากรทมอายมากกวา 60 ป จะเพมขนเปนรอยละ 21 ของประชากรโลก สงกวาปจจบนทมสดสวนราวรอยละ 10 ของประชากรโลก

ธรกจทคาดวาจะไดรบประโยชน ไดแก บรการ ดแลผสงอาย โรงพยาบาล อาหารเพอสขภาพ / อาหารสาหรบผสงอาย ธรกจออกแบบทอยอาศยส าหรบผสงอาย เครองจกร / หนยนตทใชในภาคอตสาหกรรมเพอทดแทนแรงงาน

เทรนท 2: การเปลยนขวอ านาจเศรษฐกจโลก (Shift in Global Economic Power)

จากเดมทเศรษฐกจโลกขบเคลอนโดยกลมประเทศพฒนาแลวโดยเฉพาะกลม G7 (สหรฐอเมรกา ญปน เยอรมน สหราชอาณาจกร ฝรงเศส อตาล และแคนาดา) แตขวอานาจของเศรษฐกจโลกกาลงจะเปลยนผานไปสประเทศตลาดเกดใหมอาท กลมประเทศ E7 (จน อนเดย บราซล รสเซย อนโดนเซย แมกซโก และตรก) ซงเศรษฐกจกาลงเตบโตอยางรวดเรว เนองจากกลมประเทศดงกลาวยงมทรพยากรสมบรณและมโอกาสในการพฒนาเศรษฐกจไดอกมาก ทงการคา การลงทน และการพฒนาโครงสรางพนฐาน ประกอบกบจานวนประชากรมหาศาลและมระดบรายไดทสงขนตอเนอง สงผลใหเกดความตองการสนคาและบรการใหมๆ เพมขนดวย

ในป 2009 GDP ของกลมประเทศ E7 มขนาดราวสองในสามของ GDP ของกลมประเทศ G7 แตคาดวาในป 2050 GDP ของกลมประเทศ E7 จะเพมขนอยางมากจนมขนาดใหญเปนสองเทาของ GDP ของกลม G7 ทาใหโครงสรางเศรษฐกจของกลมประเทศตลาดเกดใหมเปลยนไปจากเดมทเปนฐานการผลตและแหลงแรงงานราคาถก กาวไปสการเปนตลาดบรโภคแหงใหมของโลก

ธรกจทคาดวาจะไดรบประโยชน ไดแก ธรกจสงออกทปรบสนคาใหสอดคลองกบรสนยมการบรโภคของกลมประเทศตลาดเกดใหมมากขนโดยเฉพาะกลม E7 ซงแตละประเทศมรสนยมและวฒนธรรมการบรโภคทแตกตางกน รวมถงธรกจทเตบโตตามการขยายตวของเศรษฐกจ อาท สนคาฟมเฟอย บรการสขภาพ และสงอานวยความสะดวกตางๆ

เทรนดท 3: การเตบโตของสงคมเมอง (Accelerating Urbanisation)

ปจจบนเกอบครงหนงของประชากรโลกอาศยอยในเมอง แตหากยอนหลงไปในป 1950 จะพบวามเพยงรอยละ 30 ของประชากรโลกทอาศยอยในเมอง เนองดวยพฒนาเทคโนโลยตางๆ สงผลใหวถชวตของประชากรในเมองมความสะดวกสบายมากขน อาท ระบบคมนาคมขนสง ระบบสาธารณปโภค อาหาร เสอผา และทอยอาศย

13

ประชากรทเคยอาศยอยในชนบทกเรมยายเขามาอาศยในเมองมากขน เพอแสวงหารายไดและสงอานวยความสะดวกตางๆ ขณะเดยวกนนโยบายของหลายประเทศทมงกระจายรายไดและการพฒนาไปสชนบทมากขน ชวยยกระดบและพฒนาสงคมชนบทไปสการเปนสงคมเมอง ทาใหคาดวาในป 2050 สดสวนประชากรทอาศยอยในเมองจะสงถงรอยละ 72 โดยเฉพาะในภมภาคแอฟรกาตอนเหนอ (Sub-Saharan Africa) และเอเชย ทสงคมเมองเรมมแนวโนมพฒนาเตบโตอยางรวดเรว

ขอสงเกต: แตละประเทศมนยามของ “สงคมเมอง” ทแตกตางกนออกไป (สามารถดเพมเตมไดจากรายงาน World Urbanization Prospects 2011 Revision, UN) แตภาพรวมจะพจารณาจากจานวนประชากร ความหนาแนนของประชากรตอพนท กจกรรมทางเศรษฐกจและสงอานวยความสะดวกธรกจทคาดวาจะไดประโยชน: ธรกจกอสราง / วสดกอสราง พลงงาน โทรคมนาคม / อนเทอรเนต อาหารสาเรจรป เสอผา / เครองประดบ รถยนต

เทรนดท 4: การลดลงของทรพยากรและการเปลยนแปลงทางสภาวะอากาศ (Resource Scarcity and Climate Change)

การเพมขนของจานวนประชากรโลกสงผลใหการบรโภคทรพยากรตางๆ เพมขนตามไปดวยโดยเฉพาะการใชพลงงาน ทงจากถานหน นามน และกาซธรรมชาต รวมถงการบรโภคนาและอาหาร ทนบวนทรพยากรดงกลาวมแตลดลงอยางตอเนอง นอกจากน การบรโภคทรพยากรทเพมขนอยางรวดเรวยงสงผลกระทบตอสงแวดลอม ทงทางตรงและทางออม อาท มลภาวะทเกดจากการผลตในโรงงานอตสาหกรรม ขยะและของเหลอใชทไมไดถกนาไปรไซเคล และการปลอยกาซคารบอนไดออกไซคจากรถยนต

ทงน การประเมนวาหากรปแบบการบรโภคทรพยากรยงเปนดงเชนปจจบน จะสงผลกระทบตอบรรยากาศของโลกและทาใหอณหภมโลกเพมสงขร 0.5-1.5 องศาเซลเซยสในอก 20 ป ขางหนา ตลอดจนยงสงผลใหเกดการเปลยนแปลงของสภาวะอากาศ อาท ฝนแลง นาทวม และการเปลยนแปลงของระดบความเขมขนในนาทะเล ซงจะสงผลกระทบตอเนองไปยงภาคการเกษตรและการผลตอาหารของโลก

ดงนนทวโลกจงหนมาใหความสาคญกบการดแลและรกษาสงแวดลอมมากขน รวมถงในภาคธรกจทมการปรบปรงกระบวนการผลตหรอวตถดบทใชในการผลตเพอลดหรอชะลอผลกระทบจากสงแวดลอม

ตวอยางธรกจทคาดวาจะไดรบผลประโยชน: ธรกจสเขยว (ธรกจทใชวสดหรอมกระบวนการผลตทคานงถงสงแวดลอมหรอควบคมการปลอยมลภาวะตอสงแวดลอม) บรรจภณฑ

14

จากวสดธรรมชาต พลงงานทางเลอก เกษตร / อาหารอนทรย รไซเคลขยะและของเสย ทปรกษาและออกแบบการผลตโรงงานทคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอม บรการวศวกรรมสงแวดลอม

เทรนดท5: ความกาวหนาในการพฒนาเทคโนโลย (Technological Breakthroughs)

การวจยและพฒนาเทคโนโลยเปลยนโฉมหนาของโลกไปอยางมากจากในอดตทงรปแบบวถชวต รวมถงการพฒนาสงคมและเศรษฐกจ ตลอดจนการเปลยนแปลงในภาคธรกจดวย ไมวาจะเปนการนาเทคโนโลยเขามาใชในกระบวนการผลต การตลาด และการบรหารจดการภายในกจการ

นอกจากน เทคโนโลยยงชวยใหเกดธรกจใหมไดงายในเพยงชวขามคน อาท ธรกจออนไลน โดยอาศยประโยชนจากการพฒนาเทคโนโลยการสอสารทกอใหเกดสงคมเครอขายออนไลน (Social Network) แพรหลายดงเชนในทกวนน ซงชวยลดขอจากดของระยะทาง ทาใหสามารถทาตลาดไดอยางไรขอบเขต

ทงนปจจบนประชากรโลกมอปกรณสอสารมากกวา 1.84 เครองตอคน เพมขนจาก 0.08 เครองตอคนตอในป 2003 และคาดวาจะเพมเปน 3.47 และ 6.58 เครองตอคนในป 2015 และป 2020 ตามลาดบ สะทอนใหเหนถงการทเทคโนโลยจะกาวมาเปนสวนหนงของชวตประจาวนของมนษยมากขน ธรกจในอนาคตจงควรใหความสาคญกบการไขวควาโอกาสจากความสาคญของเทคโนโลยดงกลาว รวมถงไมพลาดทจะตดตามทศทางของเทคโนโลยใหมๆ ตลอดจนการเปลยนแปลงของพฤตกรรมการบรโภคผานเทคโนโลยสอสารตางๆ ทนบวนจะเกดขนและเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว

ตวอยางธรกจทคาดวาจะไดประโยชน: ธรกจออนไลน (ธรกจททาตลาดหรอใหบรการผานอนเตอรเนตหรอสงคมออนไลน) โทรคมนาคม อปกรณสอสาร บรการคอนเทนทออนไลน พฒนาซอฟตแวร / แอพพลเคชน

ทมา : วารสาร Marketeer ฉบบเดอนสงหาคม 2557 แปลโดย ดนย จนทรเจาฉาย

10. การแปรเปลยนจากเทคโนโลยทถกบงคบสสภาพแหงความสมดลยระหวางเทคโนโลยขนสงกบ

ความรสก เปนกนเอง (Hi Tech ส Hi Touch)

10.1 ในชวงทศวรรษ 1950-59 เทคโนโลยในวงการอตสาหกรรม พฒนาขนอยางมาก โดยเฉพาะในสหรฐอเมรกา เปนยคแหงการอยในระเบยบแบบแผนทเนนกรอบแหงวงการธรกจทตองใชสทสเทา (gray flannel suit) เพอใหดวาเอาจรงเอาจงในการปฏบตงาน และการปฏบตตามกตกาขององคการหรอหนวย อยางเครงครดเรยกวา เปนมนษยองคการ (organization man)

10.2 ในชวงเวลาดงกลาวประมาณรอยละ 65 ของแรงงานมอาชพทางอตสาหกรรม ซงจานวนไมใชนอยทางานอยในสายงานแบบทมการผลตโดยสายพาน คอทาเปนขนตอนเหมอนหนยนต (assembly-

15

line regimentation) ประมาณรอยละ32 ของผใชแรงงานดงกลาวอยภายใตกรอบกตกาของสหพนธแรงงาน

(unionized) ในทศวรรษ1960-69 (Sixties) สหรฐอเมรกาผลตสนคาจานวนมหาศาลระบบการตลาดส

มวลชน อนเปนผลจากเทคโนโลยขนสง High Tech มปรากฏทกหนทกแหงในสานกงาน ในระบบการสอสาร ในการขนสง ในการดแลสขภาพ

แมกระทงกจการ ในบาน ในขณะทเทคโนโลยก าลงเฟองแตตองมการสนองตอบจากคนทวไปคอ มปฏกรยาตอความไมเปนกนเอง (impersonal) ของเทคโนโลยปฏกรยาโตตอบเปนไปโดยธรรมชาตของมนษย คอกอใหเกด กระบวนการ (process) ทเนนการพงตนเอง (self-reliance) และขบวนการ (movement) ทมงสรางใหตวบคคลมการเจรญเตบโตหรอพฒนาขน (personal growth movement) คอมองกลบไปทตนเองมากกวาไปทเครองจกร และนามาสกระบวนการทเหนวามนษยมศกยภาพทจะท าอะไรไดหลายอยาง (human potential movement) ซงในอารยธรรมเกาแกแหงกรกโบราณ 2400 ปมาแลวเนนดลยภาพ (balance) ซงเมอมเทคโนโลยระดบสงยอมมความผกพน หรอความรสกทางใจ ทตองพฒนาใหทดเทยมกนหรอคขนานกนไป

10.3 เทคโนโลยทเขาไปเกยวของกบชวตมนษยอยางเหนชดแจงและมพลงและมผลกระทบอยางมหาศาล ไดแก โทรทศน และ internet รวมทงเครองประเภท IPAD, SAMSUNG GALAXY ซงทรงอทธพลมากกวาวทย หรอแมกระทงโทรศพทตามบาน เพราะสามารถเขาถงและเหนภาพชดมบรรยากาศทเกยวของดวย

ปฏกรยาโตตอบคอการเปลยนกระบวนการทเขาสการแกไขปญหาทางสขภาพรวมกนเปนกลม (group-therapy) และตอมาเขาส กระบวนการการเจรญเตบโตของบคคลในหลาย ๆ ดานโดยเฉพาะดานการแพทย

หลงจากนนเขาการพฒนาศกยภาพ ของมนษย เชนวธปฏบตสมาธขามพนทเรยกวา TM (Transcendental Meditation) โยคะ (Yoga) และแนวทางแบบเซน (zen)

10.4 อกตวอยางหนงของการประกบกนระหวาง High tech กบ High touch คอเทคโนโลยเกยวกบการเปลยนหวใจและการตรวจสอบสมองซงกระทากนทโรงพยาบาลหรอศนยการแพทยใหญ ๆ

ทาใหหนเหสนใจจากสวถแบบ High touch เขาสการมนายแพทยประจ าครอบครว และการมคลนก ชมชน อนงเทคโนโลยททาใหเครองบนไปไกล ๆ อยางรวดเรวซงเปนลกษณะของ High Tech แตสามารถทาใหเกดความใกลชดหรอความคนเคยกบความสนทชดแบบตวตอตวคอ High Touch มากยงขน จากการทเดนทางพบปะกนในการประชมนานาสถานทเปนเมอง หรอนานาชาตขน

10.5 การรกษาพยาบาลเปนเทคโนโลยระดบสง จงสามารถเลยงไขไวไดนาน มเครองมอททาใหยอชวต

16

(life-sustaining) เพราะฉะนนการตายจงยดออกไปไดและมขบวนการ “hospice movement” คอสรางบรรยากาศใหมลกษณะเหมอนกบบาน

อกทงมการสรางหองสาหรบการคลอดบตรโดยใชเทคโนโลยระดบตา (low-tech birthing rooms)

นอกจากนมการพฒนาพยาบาลแบบปฐมลกษณะ (เรยกวา Primary nursing) คอ พยาบาล 1 คนรบผดชอบเรองทงหมดของคนไข

10.6 เมอคอมพวเตอรในการเปนเครองจกรเขามาสการใชอยางมาก มกเขาใจกนวาลดความเปนมนษยลง (dehumanizing)

แตคอมพวเตอรสามารถท าใหเกดเสรภาพมากยงขน กลาวคอในอดตถาหากมพนกงานจานวนเปนหมน การดแลพนกงานมกจะคลาย ๆ กน แตในยคปจจบนเมอมพนกงานเปนหมนสามารถทจะอาศยเทคโนโลยของคอมพวเตอรทาขอตกลงหรอท าสญญาในเรอง 1) เงนเดอน 2) เงนบาเหนจบานาญ 3) ผลประโยชนสาหรบสขภาพ 4) การประกน 5) การมเวลาทางานทยดหยน

10.7 อนง ยงมการใชเทคโนโลยมากขนเพยงใด คนจะเขาไปชมนมกนมากขนเทานน เชน 1) โรงภาพยนตร 2) การจดคอนเสรตตาง ๆ 3) การจบจายใชสอย เมอมวทยโทรทศนใหม ๆ คนมกจะเกรงกนวาทาใหโรงภาพยนตรสญหายไป

ซงสวนหนงกเปนจรงคอ การลมสลายโรงภาพยนตรแบบทไมทนสมย ตอมาโรงภาพยนตรปรบใชเทคโนโลยระดบสง มคนเขาโรงภาพยนตรเปนจานวนมาก

และแปรสภาพเปน Cineplex ไมใช Cinema แบบเกา อกทง เรมมโรงภาพยนตประเภท 4 มต (4D) กรณของคอนเสรต มคนเขาชมอยางลนหลามและ ศนยการคา หรอทเรยกวา รานสรรพสนคา ทลายคลาสมยเชน Siam Paragon, Esplanadeม

การแสดงและการเลนเกม มเธค ตางๆ รวมทงการซอสนคาซงสามารถซอไดแทบทกชนดในรานเดยว อยางทเรยกวา one-stop shopping เปนทแพรหลายอยางมหาศาล

10.8 ในการทางานมความนยมทางาน โดยใชบานเปนออฟฟศอยางทเรยกกนวา “home office” และมศพทใหม คอ กระทอมอเลคทรอนก (electronic cot ages) หมายความวา ในบานสามารถตดตอเรองกจการงานไดทวไปหมด

ในหลาย ๆ ประเทศมการยอมใหทางานทบานซงสามารถตดตอกบสานกงานได และมการไปทสานกงานเปนครงคราว

ดงนนจงมผลกระทบตอ “ชวโมงท างาน” เพราะสามารถทางานได เหมอนกบอย ทส านกงาน

10.9 แมวาสามารถทใช High Tech ในหลาย ๆ ดาน เชนในการซอผานคอมพวเตอร (computer

17

buying) หรอ TV buying แตกยงมคนจานวนมาก เดน shopping เขาลกษณะ High Touch คอ สมผสกบสนคาดวยตนเอง

อนงแมสามารถจดการประชมทางไกล (teleconferencing) แตยงมประชมในหอประชมขนาดใหญ เพราะ video technology ไมเหมอนกบไดสมผสนงอยในหองเดยวกน มชวงเวลาคอฟฟเบรค ชวงเวลาสนทนาแบบเปนกนเอง

ในดานอตสาหกรรมปลอดภยมการใช เครองมอทนสมยยง คอ หนยนต (high-tech robots), CCTV แตในขณะเดยวกนมการทางานทใกลชดกน คอมปฏสมพนธซงกนและกนอยางทเรยกวา วงจรคณภาพ (QC—Quality Control)

11. เศรษฐกจระดบชาตสเศรษฐกจระดบโลก

11.1 อดตอธการบด แหงมหาวทยาลยศรลงกาชอ Arthur Clarke (ถงแกกรรม 2551) และตอมากลายเปนผโดงดงจากการเขยนนวนยายเกยวกบอนาคตศาสตร โดยเฉพาะการเดนทางของยานอวกาศสหวงมหาศาลแหงจกรวาล กลาววา มสงประดษฐ 2 อยางททาใหสหรฐอเมรกากาวไปขางหนา ไดแก 1) โทรเลข โทรศพท และ 2) รถไฟ

11.2 เนสบตต ไดกลาววา สงททาใหเศรษฐกจของประเทศตางๆ กลายเปนเศรษฐกจระดบโลก คอ 1) เครองบนเจท (Jet) 2) ดาวเทยมการสอสาร (communication satellite)

ทงสองอยางนทาใหดาวเคราะหโลกกลายสภาพเปนเหมอนกบหมบานทางเศรษฐกจระดบโลก (global economic village)

11.3 ในอดตถาเราเขยนเชคจายเงนวนจนทร ไมจาเปนตองเอาเงนใสธนาคารจนกระทงถงประมาณวนพธ เปนชวงลอย (float) คอชวงระหวางวน จนทรกบวนทตองเขาธนาคาร ซงในปจจบนนถอวาไดจาเปนตองเอาเงนเขาบญชเงนฝากเกอบทนททนใด

ในอดตตระกลทมงคง คอ The Rothschilds สามารถเพมความมงคงไดอยางมากจากการไดทราบลวงหนาโดยอาศยขาวสารทมาจากนกพราบ (carrier pigeons) วาจกรพรรดนโปเลยนไดแพกองทพองกฤษแลว

11.4 ในยครวมสมย การทรขาวสารเกยวกบ การเลนหน มผลกระทบอยางมาก แมวารลวงหนาเพยง 2-3 นาทเทานนเอง แตการเหลอมเวลา มนอยลงไปมาก ทงนเพราะวาไมวาอย ณ ทใด กเขาถงกนไดเทาเทยมกน (equal access) คอ ในเวลาทแทจรง (real time) หมายถงระยะเวลาตอนนน วาอตราคาแลกเปลยนเปนอยางไรหรอเหตการณตางๆ ซงสามารถนามาวนจฉยประกอบในการสงซอหรอขายหน เปนตน

11.5 สนคาทเคยเปน brand คอตรายหอของชาตใดชาตหนง ปรากฏวาในยครวมสมยมชนสวนตาง ๆ

18

ซงแยกกนผลตในประเทศตาง ๆ กลายเปนผลรวม ของความพยายามหรอกจการรวมกนในระดบนานาชาต

อนง การเปลยนแปลงทาใหแมกระทงประเทศเลก กลายเปนเสอทาง เศรษฐกจ เชนสงคโปร มความสามารถในฐานะเปนทาเรอ ระดบแหงท 3 ของโลกถดจากฮอลแลนด และสหรฐอเมรกา อนง ฮองกงและไตหวน กาลงลดการผลตทางดานเสอผา และเขามาสเทคโนโลยคอมพวเตอรทสลบซบซอนมากกวาเดม

เกาหลใต อนเดยและจน (ระยะหลง) กาลงแยงชงตลาดจากประเทศญปนในเรองเครองอเลคทรอนกสภายในบานซงสนคาตางๆ เหลานนของเกาหลขายผานรานคาในสหรฐอเมรกา เชน หางเซยร (Sears)

11.6 ในยคประธานาธบดจอหน เอฟ เคนเนด สหรฐอเมรกาสามารถสงออกไดถงรอยละ 16 แตในชวงหลงประมาณกอนป ค.ศ. 2000 อตราสวนไดลดลงเหลอเพยงรอยละ 11 และเงนเหรยญคอเงนดอลลารอเมรกน ซงในยค 1960-69 กระจายอยทวโลกประมาณรอยละ 50

แตปจจบนเหลอเพยงรอยละ 25 สหรฐอเมรกาเคยนาหนาทวโลกในฐานะผผลตจ าหนายรถยนต ญปนใชเทคโนโลยระดบสงรวมทงทใชหนยนต ทโรงงาน Zama plant สามารถผลตรถยนตได 1 คน ภายใน 9 ชวโมงในขณะทสหรฐอเมรกา เฉลยเวลาตอ 1 คนภายใน 31 ชวโมง

ดงนนในปค.ศ.1980 ญปนกลายเปนผผลตรถยนตอนดบ 1 ของโลก คอ ปละ 11 ลานคน ซงมากเกนกวาทผลตในประเทศสหรฐอเมรกาถงเกอบรอยละ 40 ตวเลขเมอกอนสนสดศตวรรษท 20

ปจจบนตวเลขดงกลางเปลยนแปลง 11.7 การรวมกนผลต (production sharing) ผสนทดกรณระดบ Guru เมธในวงการ คอ Peter

Drucker ไดกลาววาเศรษฐกจระดบโลกไดเขาสรปแบบพนพภพ (global modes) คอการรวมกนผลต (production sharing) ชนสวนรถยนตทนามาประกอบจากทวโลก

ตวอยางอน ๆ เชนการผลตถงมอหนงทใชในการเลนเบสบอล ซงเปนกฬาทสหรฐอเมรกาชอบมากทสด มการผลตเกนกวา 90 % ในไตหวนและเกาหล ใต

ทงนโดยทาจากหนงววอเมรกนซงสงตอไปยงบราซลเพอทาการฟอกและสงตอไปยงไตหวนและเกาหลเพอทาใหสาเรจรป

11.8 นอกจากนมตวอยางของบรษทวศวกรรมและสถาปตยกรรมอเมรกน ซงสราง 3 โรงแรมในซาอดอาระเบย มการใชสวนประกอบตาง ๆ ของหองพกตงแตทวางสบจนกระทงถงเครองใชไมสอย โตะ เกาอตาง ๆ ซงทาขนในประเทศบราซล แตแรงงานทใชในการสรางโรงแรมมาจาก เกาหลใต สวนคนอเมรกนทาหนาทจดการเกยวกบการกอสรางและในการใหขอมลตาง ๆ

11.9 ในสวนทเกยวกบการปรบโครงสราง ( structural adjustment) ปรากฏวาประเทศเยอรมนเคยเปน

19

อนดบ 1 ในอตสาหกรรมการตอเรอ ตอมานถกยดโดย เกาหลใต ไตหวน และบราซล แตเยอรมนกยงคงมสวนอยเหมอนเดมเพยงแตลดจานวนลงและไปเนนดานการซอมเรอแทน อกทงมการปรบปรงเครองยนตกลไกเพอใหลดการใชเชอเพลงลง

ประเทศเยอรมนปรบตวในการใหความสาคญกบ การพฒนาทรพยากรมนษย ดวยการเนนการ ฝกอบรมใหม (retrain) สวนองกฤษมนโยบายทไมสงเสรมการฝกฝนใหม คอ การปรบปรงทกษะในการทางานใหม ผลกคอความกาวหนาทางเศรษฐกจสเยอรมนไมได

11.10 เนสบตตกลาวในเรองเศรษฐกจโลก กบการลงทนระดบโลกวา ในชวงตนแหงทศวรรษ1980-89 ญปนคมบรษทททาการผลตของสหรฐอเมรกาประมาณ 225 บรษทไมวาโดยตรงหรอโดยออมซงมอยตามรฐตางๆ 42 รฐ และมคนทางานใหญปนประมาณ 100,000 คน

บรษทญปนชอ Nomura Securities International,Inc. เปนสมาชกแหงแรกของบรษทญปนในตลาดหนของนวยอรก (Stock Exchange) ตอมาบรษทฮตาชไดเขามาเปนสมาชกในป ค.ศ.1982

12. ผลงานของ Alvin Toffler ผโดงดง จากหนงสอ “คลนลกทสาม”

12.1 นกคดชาวอเมรกน ซงสนใจเรองการเปลยนแปลงโดยมองยอนกลบไปสอดตเปนเวลาเกนกวา 10,000 ปมาแลว ชอ ทอฟ-เลอร หรอ ทฟ-เลอร Alvin Toffler ไดบรรยายเรองราวของการเปลยนแปลงในหนงสอเลมแรกชอ อนาคตระทกขวญ (Future Shock) เลมท 2 เกยวกบ สามคลนแหงการเปลยนแปลง (The Third Wave) ซงเนนทศทางของการเปลยนแปลง หนงสอเลมท 3 ชอ อ านาจเปลยนหรอเปลยนความหมายของอ านาจ ซงการสะกดตวอกษรเปนการบญญตศพทใหมขนมา คอ ทวาดวยอานาจและการเปลยนแปลง นามาใชตดตอกนเปนคาเกยว คอ Power shift เลมท 4 วาดวยการปฏวตดานความมนคงหรอ “ความมงคงปฏวต” (Alvin and Heidi Toffler. Revolutionary Wealth. New York : Doubleday 2006)

12.2 ในค าน าไดกลาววา อนาคตระทกขวญ หมายถง 1) ความไมรจะท าอยางไร คอหลงทศทาง (disorientation) และ 2) ความเครยด (stress) ซงเกดจากการทมนษยพยายามเผชญกบการเปลยนแปลงหลาย ๆ อยาง

ในชวงระยะเวลาสน ๆ ประเดนหลก คอ การเปลยนแปลงทมจงหวะจะโคนทรวดเรวยงขน และทาใหเกดผล

ลพธตามมา ซงเปนทศทางทเปนจรงโดยไมคานงถงวาไปในทางทดหรอไมดตวบคคลและตวองคกร และแมกระทงชาต ตาง ๆ อาจตองเผชญกบการเปลยนแปลงทมากจนเกนไปในระยะเวลาทสนเกนไปจนกระทงไมทราบ จะหนเหทศทางไปในทางใด (disorientation) คอ หนรหนขวาง ทาใหเกดการพงทลายของความสามารถทจะรวมกนตดสนใจทเกดขนจาก ภม

20

ปญญา เพอใหปรบเปลยนเขากบสถานการณได 12.3 ดงนน ทอฟเลอร กลาววา ทง 3 ระดบ คอ 1) ระดบจลภาค (ของตวบคคล) 2) ระดบมชฌมภาค

(ตวองคการ) และ 3) ระดบมหภาค (ระดบชาต) ยอมตองเผชญกบอนาคตระทกขวญ (Future Shock)

ปรากฏการณ อนาคตระทกขวญตามความคดของ Toffler มดงตอไปน คอ 1) ครอบครวหนวยกลาง หรอครอบครวเลก (nuclear family) เกดการแตกราว (fractured) 2) มการปฏวตทางพนธกรรม (genetic revolution) 3) มการกาเนดขนของสงคมทใชของแบบชวคราวแลวโยนทงไป (throwaway society) 4)

มการปฏวตดานการศกษา

13. การเปลยนแปลงระดบคลนลกท 3

13.1 หนงสอชออนาคตระทกขวญ โดย Toffler จดพมพขนในสหรฐอเมรกาครงแรกในป ค.ศ.1970 ตอมาไดกลายเปนหนงสอทขายดระดบนานาชาต ศพท Future shock ไดเขาสศพทวงการนานาชาตหนงสอชอคลนลกทสาม (The Third

Wave) จดพมพขนในป ค.ศ.1980 กลาวถงการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยทเกดขนอยางไมนกฝน และ พจารณาการเปลยนแปลงตาง ๆ เหลานน

คลนลกทสามในเชงประวตศาสตรและมองวาจะทาใหเกดผลอยางไร กลาวถง การปฏวตดานการเกษตร ประมาณ 10,000 ปลวงมาแลววาเปนคลนลกท 1 ในการทาใหมการเปลยนแปลงอยางมหาศาล ในประวตศาสตรของมนษยชาต ตามตอมาดวยการปฏวตอตสาหกรรมยคใหม ซงเรยกวา คลนลกท 2 (Second Wave) ตามตอมาดวยการเปลยนแปลงสาคญทางสงคมและเทคโนโลยในชวงตนแหงทศวรรษ 1950-59

13.2 คลนลกท 3 (Third Wave) หมายถงอตสาหกรรมแนวใหมๆ อนเปนจดเรมตนแหงอารยธรรมใน ชวงท 2 ซง เนนปลองควนจากโรงงาน (post-smokestack civilization) การเปลยนแปลงตางๆ มดงตอไปนเชน 1) การพฒนาเครองจกรกลคอมพวเตอร (computers) 2) การพฒนาดานอเลกทรอนกส (electronics) 3) การพฒนาเทคโนโลยการขาวสาร (information) 4) ความกาวหนาทางเทคโนโลยชวภาพ (biotechnology) 5) การผลตทยดหยน (flexible manufacturing) 6) ตลาดยอยเฉพาะ (niche markets) 7) การแผขยายของการท างานแบบไมเปนเวลา (flexitime)

21

8) การท าใหสอลดการเปนมวลชนเปนจ านวนมาก (de-massification of the media) และ 9) มการผสมกนระหวางผผลตและผบรโภค (producer and consumer) ทงน Toffler ตงศพทใหมชอ prosumer

13.2 หนงสอเลมลาสด คอ อานาจเปลยน Power shift ซงมงความสนใจไปทบทบาททมการเปลยนแปลงไปของความรในสวนทสมพนธกบอ านาจ ดงนน ชอรองของหนงสอจงกลาวถง ความร อ านาจ และความรนแรงในชวงรอยตอขนสศตวรรษท 21 (Knowledge, Wealth, and

Violence at The Edge of the 21st Century)

14. การเปลยนแปลงทเกดขนจากความร

14.1 เดมมกกลาววา อ านาจมาจากความสามารถในการใชความรนแรง ตวอยาง คอคากลาวของเหมาเจอตง ทวา “อ านาจมาจากปลายกระบอกปน” (Power grows out of the gun barrel) และในหลายประเทศมคากลาวทวาเงนซอไดทกอยาง (“Money talks.”)

อกแนวหนง คอคากลาวของปราชญชาวองกฤษชอ Francis Bacon (1561-1626) กลาววา ความรคออ านาจ (“Knowledge litself is power”)

Toffler เรยกวายคแหงอ านาจเปลยน (Powershift Era) หมายถงโครงสรางทงหมดของอานาจ ซงเคยยดโยงใหโลกเปนอยางทเปนอยไดสภาวะแตกสลาย (disintegrating) และโครงสรางทแตกตางไปจากเดมทจากหนามอเปนหลงมอกาลงเกดขน

ทงนในทกระดบของสงคมมนษย ไมวาจะเปนท รานสรรพสนคา ธนาคาร ในหองทางานของฝายบรหาร ในวดวาอาราม ในโรงพยาบาล ในโรงเรยนและ ในบาน

รปแบบใหมแหงอานาจกาลงเกดขน 14.2 อ านาจเปลยนในระดบรฐเหนชด ในป ค.ศ. 1989 จกรวรรดสหภาพโซเวยต ซงยนยงคงกระพนมา

50 ป ไดลมสลายลง อานาจในยโรปตะวนออกไดหลดลอยไป สหภาพโซเวยตกลายเปนรสเซยและมประเทศอน ๆ ทเคยอยในจกรวรรด แยกตวออกมาเปนอสระในวงการทางธรกจและบรษททเคยยงยงเปนอนดบหนง ไดแก General Motors (GM) ของสหรฐอเมรกามอานาจทางการเมองดวย

14.3 แตตอมาอานาจทางเศรษฐกจ ไดลดลงไป กระจายไปสบรษทผลตรถยนตอน ๆโดยเฉพาะ ญปน อกตวอยางหนง คอ IBM ของสหรฐอเมรกาเดมเปนเจายทธจกร แตตอมาเผชญกบการแขงขนจาก NEC, Hitachi และ Fujitsu ใน ญปนและแขงขนกบบรษทอน ๆ ในฝรงเศสและองกฤษ

ทเปนขาวครกโครม ทวโลกคอเหตการณชวงกลางเดอนกนยายน 2551 ทบรษทใหญ เชนLehman Brothers ในสหรฐอเมรกา ลมมผลกระทบอยางมหาศาลและตอมาเรยกวาวกฤต Hamburger ซงเกดขนประมาณ 10 ป ใหหลงวกฤต“ตมยากง” ทเรมจากการลดคาเงนบาทในประเทศไทย

22

15. กระบวนทรรศนหรอทรรศนะแมบทหรอมมมองหลก

15.1 ศพท “กระบวนทศน” หรอ “กระบวนทรรศน” แปลมาจากศพทภาษาองกฤษซง ทอมส คหน (T.S. Kuhn 1922-1996) ไดบญญตขนและปรากฏในหนงสอททรงอทธพลยงชอ The Structure of Scientific Revolution, 1962. ซงเปน “ปรชญาแหงวทยาการ” (Philosophy of Science. ศพททใชโดย Kuhn มความหมายหลากหลายถง 21 ประเดนหลก

(George Ritzer.Sociological Theory.2nd ed.Mc Graw-Hill.International Edition,1988, p.508 15.2 ความหมายตามท Kuhn เขยนไวทเปนรากฐานคอ “A paradigm is a fundamental of the subject

matter within a science. It serves to define what should be studied, what questions should be asked, and what rules should be followed in interpreting the answers obtains. The paradigm is the broadest unit of consensus within a science and serves to differentiate one scientific community (or subcommunity) from another. It subsumes, defines, and interrelates the exemplars, theories [italics added], and methods and instruments that exist within it.”

15.3 ตามคาอธบายของตนต ารบผบญญตศพท Paradigm คอ Thomas Kuhn ความหมายจงกวางมากครอบคลม “ชมชนวชาการ” (intellectual community) เหนวา “ชมชนวทยาศาสตร” (scientific community) ของแตละชวงเวลาเชน ทรรศนะแมบทหรอมหทรรศนของฟสกสซงแตกตางจากเคมหรอสงคมวทยาแยกจากจตวทยา ทงนแลวแตชวง ในกรณฟสกสยคศตวรรษท 19 และกอนหนานนไดรบอทธพลของพาราไดมของไอแซค นวตน ในยครวมสมยพาราไดมทนกฟสกสและชมชนวชาการสาขาตางๆหนไปทศทางของพาราไดมแบบไอสไตนคอ “สมพทธภาพ” (relativism) คอเนนความเปนองครวม (holistic) อนหมายถงสภาวะแวดลอมนานาประการ

15.4 นกทฤษฎระดบนาของสหรฐอเมรกาคอ George Ritzer ไดอธบายไวดงน With this definition we can begin to see the relationship between paradigms and theories. Theories are only part of larger paradigms. To put it another way, a paradigm may encompass two or more theories, as well as different images of the subject matter, methods (and instruments), and exemplars (specific pieces of scientific work that stand as a model all of those who follow).

15.5 การมมมมองอยางใดอยางหนงอาจเรยกกวาง ๆ ไดวาเปน “ทรรศนะแมบท” หรอ “กระบวนทศน” (พาราไดม—paradigm) หรอเปน “ตวแบบ” (model) การกลาววา ความรมทมาจากประสาทสมผส(เชน ตา ห จมก) เทานนจดไดวาเปนกระบวนทศน หรอตวแบบจาลอง ( model) หรอเครองมอแหงความคด คอ สงทชวยให เกดความรขนได นกคดระดบตนแบบทางสงคมศาสตรชาวเยอรมน ชอแมกซ(มกซ) เวเบอร (Max Weber, 1864-1920 ใหศพท “heuristic device” ออกเสยง เออ-รส-ตค ) แปลวาเครองมอทใชใหเกดความร

15.6 กระบวนทศน คอ ทรรศนะทเปน “กระบวน” ไดแก มมมองหรอแนวทรรศนะระดบใหญ

23

พอสมควร ยคสมยหนง (นบเปนเวลา 100 ป หรอหลายรอยป) อาจมกระบวนทศน อยางหนงเชน 1)โลกแบน 2) ดวงอาทตยโคจรรอบโลก 3) คนมสขภาพไมด หรอเจบปวยเพราะกรรมเกา ขามชาตขามภพ 4) คนมลกษณะกาวราวหรอออนโยนเพราะถกกาหนดโดยพนธกรรมหรอทายะสมบต (heredity) 5) ความเปนประชาธปไตยขนอยกบสภาพ ภมศาสตร ของประเทศแตอกยคหนง มมมองแหงทรรศนะระดบ “กระบวน” คอ “ระดบใหญ” อาจเปลยนไป เชน 1)โลกกลม 2)โลกโคจรรอบดวงอาทตย 3)คนเจบปวยเพราะมตวเชอโรค 4) อปนสยกาวราว หรอออนโยนถกกาหนดโดยการ ขดเกลาอบรมจากสงคม (socialization)โดยขนอยกบ บ ว ว ร ร (บาน วด เวง โรงเรยน ราชการ) และอปนสยของคนในชาต (national character) เปนตน เวง หมายถง ชมชน

16. จดผกผนหรอพลกผน (Turning Point)

16.1 ในชวงทายแหงทศวรรษ 1990-1999 และชวงทายแหงศตวรรษท 20 ขนสศตวรรษใหมมการกลาวขวญถงหนงสอทเขยนโดย ฟรตจอฟ แคป(ฟรตจฟ) ชอ จดเปลยนแหงศตวรรษ ซงอาจแปลวา จดผกผนหรอจดพลกผน โดยมคาอธบายยอ ๆ วาเปน “ทศนะแมบทเพอการปฏวตวฒนธรรมใหม” (Fritjof Capra. The Turning Point) แปลโดยพระประชา ปสนน ธมโม และคณะ (พมพครงท 7 มลนธโกมลคมทอง, 2539) เมอแปลเปนภาษาไทยจดทารปเปน 3 เลมดวยกน สาระของหนงสอชใหเหนถงการเปลยนแปลง ทรรศนะแมบท หรอกระบวนทศนซงไดเรมมาแลวหลายทศวรรษ

ผลงานสาคญเปนของจอมอจฉรยะ อลเบรต ไอสไตน (Albert Einstein) ผคนพบทฤษฎสมพทธภาพ (Theory of relativity) ซงเปนทรรศนะแมบทใหมทสนสะเทอน วงวชาการระดบโลกและมผลกระทบตอรฐศาสตรดวย ดงขอเขยนของชยอนนต สมทวณช ในหนงสอชอ ฟสกสกบการเมอง

16.2 แนวคดแมบทแบบหนง คอกระบวนทรรศนพฤตกรรมศาสตร (behavioral sciences) และแนวพฤตกรรม (behavioral approach)

ผลพวงจากแนวคดหรอพาราไดมประจกษวาท หรอคตนยมพฤตกรรม(behaviorism) ซง พยายามจะใหสงคมศาสตรมความเปน “วทยาการ” แบบ “วทยาศาสตรธรรมชาต” สงคมศาสตรโดยปรกตจดอยในกลมศาสตรออน (soft sciences) เชนเดยวกบมนษยศาสตร (humanities) เชนปรชญา, จรยศาสตร, วรรณกรรม และ ศลปกรรมศาสตร (Fine Arts) ดรยางคศลปะ ซงมความเกยวพนกบความรสก (affective) คอนขางมากกระแสพฤตกรรมศาสตรมงแปรเปลยนสงคมศาสตรใหคลายวทยาศาสตรธรรมชาต (natural science) ซงมกไดรบฉายาวาเปน “ศาสตรแขง” (hard science) เพราะเปนกฎตายตว ไมยดหยน

16.3 พาราไดมแบบไอแซค นวตน คอเนนวทยาศาสตร หรอวทยาการแบบประจกษวาท (empirical

24

science) เกยวพนกบประเดนตามท William J. Earle. Introduction to Philosophy. McGraw-Hill, 1992, p.15. เสนอไวดงน 1) การสงเกต (observation) 2) การพรรณนา (description) 3) การใหค านยามหรอจ ากดความ (definition) 4) การจ าแนกแยกแยะทาเปนหมวดหม (classification) 5) การวดและการใชมาตรวด (measurement) 6) การทดลอง (experimentation) 7) การขยายความใหมขอบเขตใชไดทวๆ ไปคอในวงกวาง (generalization) 8) การอธบาย (explanation) 9) การท านาย (prediction) 10) การประเมน (evaluation) 11) ความสามารถในการควบคมโลกโดยอาศยความรนน (master of the world)

17. ทรรศนะแมบททเปลยนแปลง

17.1 ฟรตจอฟ(ฟรตจฟ) แคปปรา (Fritjof Capra) เปนศาสตราจารยอย ณ University of California, Berkeley. เขยนหนงสอ ชอ “จดผกผน” หรอ “จดพลกผน” The Turning Point ซงแปลโดยพระประชาปสนนธมโม และคณะ.กท. :สานกพมพเทยนวรรณ, 2529. โดยใชคาแปลวาจดเปลยนแปลงแหงศตวรรษ

ในหนารองจากปกมขอความวาเปนหนงสอซงมองสภาพความเปนจรงดวยทศนะใหมเชอมประสานระหวางวทยาศาสตรและจตวญญาณของมนษยเพอสงคมใหมในอนาคตทเปนไปไดจรง อนงเปนทนาสงเกตวา กอนถงหนาสารบญ ผแตง คอ Capraไดใสขอความจาก คมภรจนโบราณไวดงน

“หลงจากยคของความเสอม กมาถงจดแหงการเปลยนแปลง แสงอนทรงพลงทถกบดบง กลบสวางขนอกครงหนง มการเคลอนไหวเกดขน แตไมไดเปนไปโดยกาลงบงคบ.......หากเปนขบวนการตามธรรมชาตทเกดขนเอง ดวยเหตนการเปลยนแปลงสงเกาๆจงงาย สงเกาถกละทงไป สงใหมไดรบการเชอเชญเขามา ทงสองอยางนเปนไปตามจงหวะเวลาทเหมาะสมจงไมกอใหเกดโทษแตประการใด” จากคมภร อนจลกษณของจนโบราณ การใสขอความดงกลาวแสดงใหเหนถงการใหความส าคญของกบสตปญญาจากโลกตะวนออก

17.3 มค าน าในการพมพครงทสามโดยชยอนนต สมทวณชระบวา หนงสอของ Capra มสวนสาคญททาใหคนตะวนออกเองได รบรและเขาใจถงซงคณคาของปรชญาและความคดของตะวนออก

25

เพราะ Capra มความเขาใจลกซงพอทจะเปรยบเทยบปรชญา ทฤษฎ และความคดรากเหงาของสงคมตะวนตกกบสงคมตะวนออกอยางเปนระบบและเปนองครวม แมวาฟสกสใหมจะเกดขนเกอบรอยปมาแลว

17.4 การผสานฟสกสใหมกบ ทรรศนะใหม เกยวกบปรากฏการณทงปวงทางชววทยา จตวทยา เศรษฐศาสตร สงคม และวฒนธรรมและเสนอชวทศนแบบกระบวนระบบ อยางท Capra แสดงไว....แนวคดในหนงสอไดมสวนหนนเสรมใหเกดกระแสใหมในวงการตางๆ ซงหนมาใหความสนใจ แกการมอง แบบ “องครวม” (whole) ไมวาจะเปนวงการศกษาวงการแพทย วงการเกษตร หรอแมแตวงการ สงคมศาสตร รวมทงในทาง นเวศวทยา

17.5 ทรรศนะของแคปปรา ปรากฏในค าปรารภของผเขยน (แคปปรา) เองดงน ในชวงทศวรรษ 1970-1979 (2513-2523) ความสนใจหลกของขาพเจาตามแนวทางวชาชพ

นนจรดจออยท การเปลยนแปลงทางดานแนวความคดตาง ๆ ทเกดขนอยางรวดเรวในวชาฟสกสตลอดชวงสามสบปแรกของครสตศตวรรษน และเรองนยงอยในระหวางการเสรมแตงใหสมบรณยงขนในวงนกทฤษฎ เกยวกบสสารตราบจนถงยคสมยของเรา

ความคดใหม ๆ ในวชาฟสกสเหลานไดนาความเปลยนแปลงอยางลกซงมาสโลกทศนของเราคอ เปลยนจากความคดกลไกแบบเดสคาตสและนวตน มาเปนทศนะแบบองครวม (องครวม holistic รากเดมของ holistic มาจาก holos _ _whole ในภาษากรก หมายถงทศนะทถอวาความเปนจรงทงหมดของสงใด ยอมมคณสมบตสาคญเฉพาะตน ซงไมสามารถเขาใจไดโดยการแยกสงนนออกเปนสวนยอย ๆ แลวศกษาจากคณสมบตของสวน ยอย ๆ นน แมจะเอาคณสมบตของสวนยอย ๆ นนมารวมกนกไมสามารถเทยบความหมายหรอความส าคญกบคณสมบตขององครวมเดมไว) เชงนเวศวทยา ซงขาพเจาพบวาเปนการมองโลกทคลายคลงกบทศนะของผสาเรจทางรหสนยหรอผรแจง (mystics) ของทกยคทกสมยและทกกระแสวฒนธรรม

เมอตนศตวรรษท 20 นมใชวานกวทยาศาสตรจะยอมรบทรรศนะใหมเกยวกบจกรวาลทวาน กนงาย ๆ การสารวจเขาไปในโลกของ อะตอม (atom) และอนภาค (particle) ของอะตอม ทาใหนกวทยาศาสตรเหลานนเผชญกบความเปนจรงทแปลกประหลาด และไม เคยคาดคดกนมากอน ซงดเหมอนจะทาทายและขดกบคาอรรถาธบายทสมเหตสมผลทงหมดทเคยเชอกน ในการตอสเพอยดกมความเปนจรงใหมน

นกวทยาศาสตรรนนนตองเจบปวดเมอตระหนกวาความคดพนฐานตาง ๆ ตลอดจนภาษาทใชรวมทงวธคดทงหมดของตน ไมเพยงพอเสยแลว ทจะอธบายปรากฏการณของอะตอม ปญหาทเผชญกนนนไมไดเปนเพยงปญหาทางความคด เทานน หากไดขยายออกเปนวกฤตการณความตงเครยดทางอารมณ และอาจกลาวไดวา เปนวกฤตการณดานความหมายแหงการด ารงอยของชวตดวยนกวทยาศาสตรรนนนไดใชเวลาอนยาวนานกวาจะเอาชนะวกฤตการณทวานได

26

แตในทสดกไดรบผลออกมาเปนรางวลอนนาพอใจ กลาวคอ เกดปญญาอนลมลกทเขาใจถงธรรมชาตของสสารและความสมพนธระหวางสารกบจตใจของมนษย

“วกฤตการณน เกดจากขอเทจจรงทวา เราพยายามจะประยกตใชความคดตาง ๆ ของโลกทศนทพนสมย ดงเชนทเคยเกดขนในวชาฟสกส เมอทศวรรษ 1920 กลาวคอ นาโลกทศนวทยาศาสตรกลไกแบบเดสคาตส และนวตนมาใชกบความเปนจรงทไมสามารถจะเขาใจไดดวยหลกความคดเหลาน อกตอไปแลว

ทกวนน เราดารงชวตอยชนดทมความสมพนธเกยวโยงกนไปทงโลก ไมวาเปนปรากฏการณทางชววทยา ทางจตวทยา ทางสงคม หรอทางสงแวดลอมลวนเปนเหตปจจยกระทบถงกนและกนโดยตลอด การท เราจะอธบายโลกเชนนไดอยางเหมาะสม เราจาเปนตองอาศยการมองเชงนเวศวทยา (ecological) ซงโลกทศนแบบเดสคาตสไมสามารถจะเออใหได”

18. สภาคของจดเปลยนใหมหรอพลกผนของทรรศนะแมบท

18.1 การเปลยนแปลงทรรศนะแมบทหรอมมมองหลกน แคปปรา แบงออกเปนสภาค ดงน 1) ภาคแรก เปนบทนาเสนอแกนความคดหลก ๆ 2)ภาคทสอง อธบายถงพฒนาการทางประวตศาสตรของโลกทศนแบบเดสคาตส และ

การเปลยนแปลงความคดพนฐานอยางกะทนหนทเกดในวชาฟสกสสมยใหม 3) ภาคทสาม อภปรายถงอทธพลอนลกซงของความคดแบบเดสคาตส-นวตน ทมตอวชาชววทยา

แพทยศาสตร จตวทยา และเศรษฐศาสตร พรอมกบเสนอบทวพากษทศนะแมบทแบบกลไกในสาขาวชาเหลาน โดยเนนประเดนทวาขอจากดและระบบคณคาพนฐานของโลกทศนแบบนผลรายอนหนกหนวงตอสขภาพของปจเจกชนและสงคม

4) ภาคทส ของหนงสอเปนการอภปรายลงรายละเอยดถงการมองความเปนจรงอย างใหม รวมเอาระบบการมองชวตจตใจความสานกและววฒนาการแบบตาง ๆ ทกาลงผดขนมา มการกลาวถง การรกษาสขภาพและรกษาโรคแบบองครวม กบวธการทาง จตวทยา และ จตบาบด ทประสานกนระหวางแบบตะวนตกกบตะวนออก

18.2 มการระบกรอบความคดอยางใหมเกยวกบเศรษฐศาสตรและเทคโนโลย และรวมถงการมองโลกเชงนเวศวทยาและเชงอตถนยมหรอสทธสตร (feminism) ซงโดยแกนเปนเรองทางจตวญญาณอนจะนา ไปสการเปลยนแปลงอยางลกซงในโครงสรางทางสงคมและการเมองของเราจะเหนไดวาการอภปรายทงหมดน กนขอบเขตความคดและปรากฏการณตาง ๆ กวางขวางมากและขาพเจารตวเปนอยางดวาการนาเสนอรายละเอยดพฒนาการตางๆ ในหลายสาขาวชานน มทางทจะเปนไปอยางผวเผนได ภายใตขอจากดของพนท เวลาและความรของขาพเจา

18.3 อยางไรกตามตอนขาพเจาเขยนหนงสอเลมนนน ขาพเจาเกดความเชอมนมากวาการมองแบบ

27

กระบวนระบบทนาเสนอในหนงสอเลมน ไมมสวนประกอบพนฐานใด ๆ ในหนงสอเลมนทถอไดวาเปนความคดรเรมแปลกใหมของขาพเจาเองและหลายเรองขาพเจานาเสนอแบบ “ยอยใหงาย” แตทวา มรรควธ จดสวนประกอบตางๆประสานเขาเปนหนงเดยวกนทงหมด สาคญยงกวาสวนยอยแตละสวนในตวมนเอง บทบาทหลกของขาพเจากคอการเชอมโยงและถกทอความคดหลากหลายเขามาประสานสมพนธกนโดยขาพเจามความหวงอยวา ผลไดโดยรวมของความเปนทงหมดจะมมากกวาเพยงการเอาสวนประกอบตางๆทงหมดมารวมกน

18.4 สงทขาพเจา (แคปปรา) พดไมนอยในหนงสอเลมนเปนผลสะทอนของพฒนาการสวนตวของขาพเจาเอง ชวตของขาพเจาไดรบอทธพลอยางสาคญยงจากการปฏวตสองกระแสของทศวรรษ 1960 (2503-2513) คอ 1) การเคลอนไหวทางสงคม 2) ศาสนธรรมหรอทางจตวญญาณ ในหนงสอ “เตาแหงฟสกส” อนเปนหนงสอเลมแรกของ

ขาพเจานน ขาพเจาสามารถหาความเกยวโยงระหวางการปฏวตทางจตวญญาณ กบการงานของขาพเจาเองในฐานะนกฟสกส ขณะเดยวกนขาพเจาเชอวาการเคลอนยายทางความคด ในวชาฟสกสสมยใหมนนมนยสาคญทางสงคมดวย

18.5 ขาพเจาไดเขยนไวในตอนจบของหนงสอเลมนนวา “ขาพเจา เชอว าโลกทศน อนเกดจากวชาฟสกสสมยใหมนนไมสอดคลอง ตองกน

กบสงคมปจจบนของเรา ซงไมไดแสดงถงความสมพนธอนบรรสานสอดคลองดงทเราสงเกตเหนไดในธรรมชาต การทเราจะไดมาซงดลยภาพทมพลงเคลอนไหวอยภายในดงกลาวนน เราจาเปนจะตองมโครงสรางทางสงคมและเศรษฐกจทแตกตางออกไปจากสภาพปจจบนชนดหนามอเปนหลงมอ ซงยอมหมายถงการปฏวตทางวฒนธรรมในความหมายทแทจรงของคา ๆ น อารยธรรม ทงหมดของเราจะอยรอดไดหรอไมอาจจะขนอยกบวาเราสามารถนาใหเกดการเปลยนแปลงดงกลาวหรอไม”

19. ความสงทาย

กระแสแปรเปลยนเปนเรองปกตธรรมดา แตกตางในเชงของ 1) ความมากนอย (magnitude) 2) ความบอย (frequency) 3) ทศทาง (direction) 4) ระดบ (level) และอน ๆ เรองการเปลยนแปลงครอบคลมอยางเสยวแหงชวมณฑล และสภาวะ

นเวศนทงมวล comprehensive ทกสาขาวชา และแทรกอยทกสวน

28

20. หนงสออางองเพมเตม

1) Stephen R. Covey. Principle – Centered Leadership. New York : Free Press, 1991, p.313. 2) Marvard Business Review. On Change Managements. Boston : HBR Press, 2011. 3) Quienton Nichols. Advancing Core Competencies : Emphasizing Praetice Behaviors and

Outcomes, Boston : Pearson, 2012. 4) Stuart Harris and Andrew Mack, ed. Asia-Pacific Security The Economics-Politics Nexus.

Allen and Unwin in association with Research School of Pacific and Asian Studies, ANU, Canberra, 1997.

5) Common Global Governance. The report of the Commission on Global Governance. Oxford University Press, 1995.

6) Pramod K. Mishra. South Asia : Conflicts and Cooperation. Delhi : Kalinga Publications, 1997.

29

ภาคผนวก 1

วาดวยปรชญา

ศ.พเศษ ดร.จรโชค วระสย Jirachoke Virasaya, Ph.D. (Berkeley)

1. ความน า 1.1 ปรชญาในภาษาไทยแปลมาจากภาษาองกฤษ Philosophy ซงแปลมาจากภาษากรก คอ philos

(แปลวา friend, love) และ Sophos (wise) ตามความหมายตรงตวกคอ การมความรกหรอเปนเพอนของความรอบร (love of wisdom) (G. Vesey and P. Foulkes. Collins Dictionary of Philosophy. London and Glasgow: Collins, 1986, p.222.)

แตมปญหาวาอะไรคอ สงทเรยกวา เปนความรอบร สตปญญา นกคดจากชาวอตาเลยนแนวมารกซสตชอ Antonio Gramsci, (1891-1937) กลาววา ทกคนสามารถเปนนกปรชญาไดบางระดบ

นกปรชญาชาวองกฤษรนชวงสงครามโลกครงท 2 ทโดงดงและอายยนยาวถงเกอบ 100 ปในชวงศตวรรษท 20 ไดแก Bertrand Russell (1872-1970) กลาววา “ปรชญาเปนสงทเปนระหวางวทยาศาสตร และเทววทยา” (Science and Theology) (Richard Osborne Philosophy for Beginners, 1992, pp. 2-8)

1.2 นกปรชญาชาวเยอรมนชอ Karl Jaspers (1883-1969) กลาวไววา แกนของประวตศาสตรโลกชวงสาคญมชวงเวลา ประมาณ 500 ป กอนครสตศกราช (500 B.C.: Before Christ) ไดแก 1) ขงจอหรอขงจอ ตามขอกาหนดใหออกเสยงโดยรฐบาลจนปจจบน (Confucius, 551-479 B.C.) 2) เลาจอ (Lao-Tse, 604-531 B.C.) 3) คมภรอปนชาด (Upanishads) 4) พระพทธศาสนา อนเดย 5) คมภร Zarathustra ในเปอรเซย 6) ผประกาศคมภรเกา (Old Testament prophets) ในปาเลสไตน 7) Homer นกแตงกลอนในตานานชาวกรก ซงเชอกนวาเปนผแตงมหากาพยเรอง อเลยด และ

โอดสซย

30

8) นกปรชญา ในนครรฐกรกโบราณ (Greek city-states, หรอ polis) ของอาณาบรเวณทเรยกวา Greece เจรญรงเรองในฐานะเปนศนยกลางการคาขาย คนกรกไดพฒนาความคดทวาควรพงกฎเกณฑตาง ๆ แทนการดาเนนชวตทปลอยใหเปนไปแบบสบาย

2. นกคดกรก 2.1 บคคลทถกระบวาใหความสนใจ และมบทบาทในเรองของปรชญาคนแรก ไดแก เทลส (Thales)

ซงเปนทงนกการเมอง นกวทยาศาสตร และนกคด ในเมองทาเรอ ชอ Miletus กลาวกนวา เทลสสามารถทานายเกยวกบสรยปราคาไดอยางถกตอง เมอ 585 ปกอนครสตกาล (585 B.C.) เขาสนใจตานานแหงอดตสมยและแสวงหาความรในเรองของวาดวยโลก และจกรวาล Thales พยายามแยกวทยาศาสตร ออกจากเรองมายากล magic เทลสกลาคดเกยวกบโลก ระบวา คลาย ๆ วา ในตอนเรมตนน สงตาง ๆ นาจะเกดขนจากนา และคาตอบเชนวานน คอการพยายามพาสงทเปน เอกภาพของทกสงทกอยาง

2.2 นกเขยน Anaximander (611-546 B.C.) ประมาณ 546 ป กอนครสตศกราช ถอวาโลกแขวนอยในอวกาศ และทกสงทกอยางเกดขนจากนา และถอวามนษยพฒนาจากไฟ เขาสนใจในเรองของสงทเปนปฐมวสด (primal substance) เปนอนดบแรก และกฎเกณฑแหงธรรมชาต ซงทาใหเกดการสมดลระหวางสงตาง ๆ ในโลก

2.3 นกคดพธากอรส (Pythagoras, 570-495 B.C.) ผสมผสานระหวางการเปนนกวทยาศาสตร และความเปนผปฏบตตนแบบลกลบ mystic พธากอลสพดถงความสมานฉนทระดบจกรวาลโดยเนนไปทตวเลขทาใหมการเชอมโยงตอกนระหวางสวนตางๆ เขาเปนผทรเรมเรขาคณต เปนผทรเรมความคด ใชเหตผลแบบนรนย (deductive reasoning) คอเรมตนดวยการตง axiom ซงถอวาเหนชดในตวเอง (self-evident) แลวจงดาเนนการตอไปตามขนตอนแหงตรรกะ คอ ในแนวของเหตผล พธากอรสถอวาทกสงทกอยางเปนตวเลขทงสน

2.4 เฮอราไคลตส (Heraclitus, 535-475 B.C.) มชวตอยในชวง 500 ป กอนครสตศกราช เขากลาววา ทกสงทกอยางอยในภาวะแหงการเปลยนแปลง แตถอวามความยตธรรมแหงจกรวาล ซงทาใหเกดสมดลในโลก เขาถอวาธาตทเรมตนสาคญทสด ไดแก ไฟ เขาเนนเรองการเปลยนแปลง แมกระทงในเสยววนาทกมการเปลยนแปลงดงคากลาวทโดงดงของเขา วาไมมผใดทสามารถกระโดดลงไปในแมน า ไดสองครง (One cannot jump into the river twice.)

3. ยคกรกรงเรอง 3.1 ยคทนกประวตศาสตร เรยก “ยคกรกรงเรอง” วา The Glory That Was Greece (อนไดแก ยค

คลาสสก classical Greece) เปนชวงเวลาทชาวกรกในนครรฐตาง ๆ โดยเฉพาะในนครรฐ เอเธนส ไดสรางสรรคทางความคด และสงทเปนวสด อนเปนประจกษพยานจนถงทกวนน เชน 1) การเกดขนของนกปกครองระดบรฐบรษ (statesman) คอ เปอรคลส Pericles

31

2) ผประพนธผลงานอมตะประเภทโศกนาฏกรรม เชน Euripides รวมทงนกประวตศาสตร นกดนตร จตรกร และกว นอกจากนยงมสถาปนค นกคณตศาสตร และปรชญา อกมากมาย

3.2 ในยคนนมคากลาววาเราปกใจอยกบเรองของความงาม แตไมไดนาไปสความฟงเฟอ ความหลงใหลในสงทเปนเรองคด หรอทาใหเราไมออนแอ. (Our love of what is beautiful does not lead to extravagance : Our love of the things of the mind does not make us soft.)

3.3 มกกลาวกนวา ประชาธปไตยมจดเรมตนทนครรฐกรก แตตองยอมรบความจรงวามทาสเปนจ านวนมากในนครรฐเหลานน ซงมมากเกนกวารอยละ 60 ของผทอาศยอย

3.4 มนกคดแบบทเรยกวา เปนผสนใจใฝรในเรองทเกยวของกบมนษย แตไมสนใจเกยวของกบความจรง หรอสจธรรมทอยนอกเหนอชวตประจาวน ผทมความสนใจเชนวานไดฉายาวา ซอฟฟสต Sophists ใหความสนใจกบการทมนษยสามารถทาสงตาง ๆ เพอตนเอง เพอความอยรอด จงสอนคนทวไป

3.5 การพดปราศรย และการพดเพอเอาชนะ ในคดตาง ๆ โดยใชภาษาแบบ paradox และการมขอถกเถยงทนาไปสการเอาตวรอดได ตวอยาง ไดแก โปรธากอรส Protagoras ซงเปนบคคลทกลาววา ความรอนแทจรงเปนไปไมได ดงนนสงทพงเอาใจใสกคอ การมความคดเหนทเปนประโยชนเทานน เปนแนวปรชญาซงตอมาเรยกวา scepticism คอถอวา ขอถกเถยงความคดเหนแบบทแตกตางกนไมอาจจะมสรปโดยการอางไปยงสงทเปนความจรงหรอเปนสจธรรม

ถอวามนษยเปนผกาหนดวาอะไรถกอะไรผด ปรชญานนกคอ Man is the measure of all things.

3.6 ความคดของ Protagoras มความเปนสมพทธภาพ (relativism) คอไม ขนอย กบ ความถก ตอง อนสงสด นกคดแบ บซอฟ ฟลด อกผหน ง ไดแก

Thrasymachus ซงถอวาสงทถกตองกคอ แลวแตวาใครเปนผแขงแรงกวา ดงคากลาวทวา Justice is the advantage of stronger.

4. รงอรณแหงปรชญา 4.1 ผทเปนนกคดเหนแตกตางตรงกนขามกบแนวซอฟฟลต คอ Socrates (470-399 BC) เขาเปนบคคล

ทชอบแตงตวแบบตามสบาย เดนไปไหนมาไหนโดยไมใสรองเทา เปนคนทแขงแรง และมความกลาหาญในการตอส เขาชอบทจะถกเถยงตามสถานทชมนมชน ซอคกระตส หนมาสนใจประเดนทวาดวยจรยธรรม (Ethics) ซงเพมเตมจากการพจารณาหาความรเชงวทยาศาสตร เขาใสใจเรองความด ความชวเขาจงคนหาเรองความยตธรรม ความถกตอง และความด

4.2 Socrates ถอวาปรชญาเปนเรองวถแหงการดารงชวต แตฝาย Sophists ถอวา เปนเรองของอาชพ คอการไดมาซงผลประโยชนตอบแทน ซอคกระตส กลาววา สงททาใหมนษยทาผดเกดขนจากการ

32

ไมมความร ทงนเขาตความหมายวา ความรหมายถงอะไร ไมใชเปนเพยงเรองขาวสาร ขอมลทเหนเขาใจงาย ๆ

4.3 การมความรตรงกนขามกบสงทเรยกวาเปนอวชชา คอ รเหมอนกน แตเปนการรทผด ๆ ถาความรทถกตองเปนคณธรรม (virtue) เขาถอวาสามารถทจะบรรลเปาหมาย แหงสจธรรมไดโดยการออกกาลงทางสมอง ซงเขาใชวธการทเรยกวา วภาษวธ (Dialectic) เปนวธทเรยกวา ตงคาถามและตอบ เขาถอวาวธการเชนวานเปรยบเสมอนกบการเปนหมอตาแย หรอหมอทาคลอด (midwife) ทาใหเกดความเปนจรง ซอค (ซค) กระตส มองตวเองวาเหมอนกบเหลอบ (gad-fly) ซงทาใหคนอนตนตวอยเสมอ

5. เพลโต (Plato, 428-354 BC) 5.1 สบเชอสายจากตระกลด (aristocrat) เปนศษยของซอคกระตสหรอซคกระตส และเมอซอคกระตส

จบชวตลง เขาเดนทางทองเทยวไปตามทตาง ๆ และตอมาไดยอนกลบมาตงสถาบนทชอวา แอคเอดเดมม (Academy) ซงตามศพทแปลวา โยงเกยวกบตนไม คอ การเรยนไปภายใตรมเงาของพฤกษา การเรยนการสอนทเนนเรขาคณต ดาราศาสตร และการประสานเสยง สถาบนแอคเคดเดะม Academy เพยบพรอมดวยหองสมด

5.2 จดมงหมายของเพลโตในการสถาปนารฐของเพลโต กคอ เพอฝกใหรจกการคดโดยใชเหตผล ทงนไดยดแนววา การศกษาจะตองประกอบไปดวย ความพยายามรวมกนของคร และศษยเพอทจะบรรลเปาหมาย คอ ความเปนจรง ผลลพธทสาคญของสถาบนแหงน ไดแก Aristotle (อารสโตเตล) ซงศกษาและใชชวตอยทสถาบนแหงนเปนเวลาถง 20 ป

5.3 หนงสอทสาคญยงของเพลโต มชอวา อตมรฐ หรอเลศนคร (the Republic) ซงเขาไดวาดภาพแหงการมนครรฐทเลอเลศ โดยกาหนดวามเพยง 3 ชนชน เกดขนโดยลาดบแรกชนชนทเรยกวา ผพทกษ (guardians) ลาดบทสอง ไดแก ทหาร และลาดบทสาม ไดแก ประชาชนทวไป (masses) เพลโตเนนการฝกฝน บคคลทจะไปเปนผพทกษ และกาหนดวา แตละชนชนไดรบแรงกระตน ทางจตวทยาแตกตางกน กรณชนชนแรก แรงกระตนแลควบคมได คอ เหตผล ชนชนท สองทหารจาเปนตองมแรงกระตน คอ ความหาญกลา (courage) และสาหรบชนชนทวไปลกษณะสาคญคอ การถกควบคมโดยกเลส

6. อารสโตเตล (Aristotle, 384-322 B.C.) 6.1 เกดป 384 กอนปครตสศกราช บดาเปนแพทยราชสานก ซงสงเขามาเรยนทสานกอ Academy ของ

เพลโต เปนบคคลทมความเชยวชาญหลายเรอง ศกษาอยกบเพลโต และไดเดนทางไปตามทตาง ๆ อยางกวางขวาง

อารสโตเตลยกยองเพลโต แตในขณะเดยวกนไดเปลยนแนวจาก อดมคตนยม (idealism) มาสแนวประจกษวาท คอ การดจากประสบการณ ในป ค.ศ. 35 กอนครตศกราช เขาไดจดตง

33

โรงเรยนของเขาเองในกรงเอเธนส เรยก ลเซยม (Lyceum) และในชวงททาการสอนนน อารสโตเตล เดนไป และอธบายไป ดงนนนกศกษาทนนจงตองเคลอนไหวอยเสมอ

6.2 ศษยของอารสโตเตล คอ มกฎราชกมารแหงมาเซโดเนย โอรสของกษตรยฟลลปส อารสโตเตลเปนอาจารยของอเลกซานเดอร (Alexander the Great, 336-323 B.C.) อย 3 ป

ศษยผนเปนผทกระจรกระจายในการรบตงแตแมนาไนล ซกโลกตะวนตกจนกระทงถงแมนาสนธ ในโลกตะวนออก คอ อนเดย เขาขยายเขตแดนอยางมหาศาล ผลงานของอารสโตเตล มมากมาย แตการเขยนของเขานนไมมสภาวะคลายกบบทสนทนา หรอเปนการแฝง คอ เปนบทละครแบบของเพลโตผเปนอาจารย เขาเปนบคคลแรกทพยายามจดประเภทของความรออกเปนสาขาตาง ๆ เชน สาขาตรรกวทยา (Logic) อภปรชญา (Metaphysics) จรยธรรม (Ethics) การเมอง (Politics) ชววทยา (Biology) วาดวยบทกว (Poetics)

6.3 คณปการของอารสโตเตลทมตอตรรกวทยาทวาดวย syllogism ซงเกดขนจากการพจารณา 3 สวน ดงตอไปน

1) มนษยทกคนตองตาย (All men are mortal) 2) นาย ง เปนมนษยผหนง 3) นาย ง จงตองตาย (วนใดวนหนง)

อารสโตเตลระบ syllogism และรปแบบการคดทใชไมไดทเรยกวา fallacy หรอเหตผลวบต 6.4 ตรรกวทยา หรอตรรกศาสตร นาอารสโตเตลศกษาเกยวกบโครงสรางของการศกษา โดยใหมการ

แยกแยะระหวางความรทวาดวยความหมายของศพทตาง ๆ และความรวาดวยการตดสนพจารณา (judgments) ทเกยวกบศพทตาง ๆ เหลานน จงทาใหเขาแยกแยะวาศพทตาง ๆ มคาใดเปน categories ทวาดวย 10 ลกษณะในการพดจา หรอสอสาร คอวาดวย 1) เนอหาสาระ (substance) 2) คณภาพ (quality) 3) ปรมาณ (quantity) 4) ความสมพนธ (relation) 5) สถานท (place) 6) เวลา (time) 7) ตาแหนง (position) 8) ภาวะ (state) 9) การกระทา (action) 10) ความรสก (affection)

7. ขอแตกตางระหวางเพลโตกบอารสโตเตล 7.1 อารสโตเตลผเปนศษย มความคดเหนทแตกตางจากอาจารย คอ เพลโต คอแมวาทงสองคนจะสวน

ททง 2 คน เหนเหมอนกน คอ ตอตานทฤษฏของกลมซอฟฟสต เชน Protagoras ทวาความด ความถกตองมลกษณะทเปนสมพทธภาพ คอไมมความดบรสทธในตวของมนเอง เพลโตผเปนอาจารยไดสรางทฤษฏทวาดวยรปแบบถาวร Forms ซงเปนแกนแทของสงตาง ๆ หรอ เรองตาง ๆ อารสโตเตลมความเหนวารปแบบถาวรเชนวานน ยอมไมมการเคลอนไหว ไมมการเปลยนแปลง และไมไดชวยใหเขาใจวาอะไรเปนของแท และสงทสามารถเรยนรไดทงนเพราะมลกษณะเปนนามธรรม อารสโตเตลเสนอทฤษฏทวาดวยสาระหรอ “แกนแท” (Substance) ซงเกดขนผสมผสานกนตอสงทเปนวตถ (Matter) และรปแบบ (Form) ตวอยางคอ Substance หรอ แกน

34

แท เชน เสาหลกกลมทปรากฏอยตามโบสถวหารทวไป ประกอบไปดวยสงทเปนวตถ (matter) คอ หน ดน ทราย หรอ ซเมนต แตจะตองมสงทเรยกวา Form เปนการออกแบบวางรปรางตอไปวาจะเปนอยางไร

7.2 สวนการเปลยนแปลงทเกดขนนน อารสโตเตลอธบายโดยใชมโนทศนทวาดวย ความเปนจรง (actuality) และสงทเปนศกยภาพ (potentiality)

อารสโตเตลถอวาสาระสาคญเปนสงทนาพาทมทมศกยภาพของคณภาพตาง ๆ ซงผลสดทายไดเปนจรงในสงนน มความเปนจรงในตวของมนเอง ตวอยางคอ คากลาวทวานามนเปนสารททาใหเกดไฟไหมขนได ในความหมายของอารสโตเตลวามศกยภาพในการทจะเผาไหมอยในตวตนของนามน แตจาเปนทจะตองมไมขดทจะทาใหศกยภาพในการไหมเกดขนได

7.3 การใหความสนใจเกยวกบเรองการเปลยนแปลงนเปนลกษณะของอารสโตเตล ซงใหความสาคญกบสงทกลายเปน Becoming โดยถอวาสาคญกวาการพจารณาสภาวะทมอยเปนนรนดร คอความคงทแบบทอาจารยของเขาคอ เพลโตใหความสนใจ

เพลโต สนใจตวเหต (causality) ซงเขาระบวา ม 4 สาเหต การกระทาอะไรกตามจะเกยวของกบสาเหตทหนง คอ ตววตถ (material) เชน กอนหนกอนหนง

8. บทสงทายและอางองเพมเตม ปรชญามการววฒนาการจวบจนยครวมสมยซงไดรบอทธพลจากแนวทรรศนะหรอมมมอง

(perspective) วาดวย “ความเปนหลงสมยใหม” (Post-modernism) 1) James Bohman. New Philosophy of Social Science: Problem of Indeterminacy. The MIT Press,

1993. 2) Alan S. Zuckerman, ed. The Social Logic of Politics: Personal Network as Contexts for

Political Behavior. Temple University Press, 2005. 3) Ian Buchanan. A Dictionary of Critical Theory. First Edition, Oxford University Press, 2010.

35

ภาคผนวก 2

ไมนาแปลกใจเลยทคณภาพการศกษาของไทย อยอนดบรงทายของกลมอาเซยน

โดย โกวท วงศสวรวฒน มตชนรายวน, 11 ก.ย.2556 สภาเศรษฐกจโลก (World Economic Forum;WEF) เปนองคกรอสระทไมแสวงหาผลกาไรซงจดการประชมขนทกปทดาวอส ประเทศสวตเซอรแลนด กอตงเมอป พ.ศ. 2514 โดย ศาสตราจารยคลาอส มารตน สเควป (Klaus Martin Schwab) เปนอาจารยของมหาวทยาลยเจนวา โดยเชญนกบรหารธรกจชนนาของยโรป 444 คนมารวมประชมครงแรกใน พ.ศ. 2514 เดมชอ สภายโรป ตงขนพอหาทางออกจากวกฤตเศรษฐกจโลกใน พ.ศ. 2514 ขนเพราะการลมสลายของระบบ เบรตตน วดส (Bretton Woods System) คอเปนการยตการกาหนดคาของเงนดอลลารสหรฐไวกบทองคา ในอตรา 35 ดอลลารสหรฐตอทองคาหนก 1 ออนซ เพอใหประเทศตางๆ กาหนดคาเงนของตนไวกบเงนดอลลารสหรฐ โดยสหรฐอเมรกามพนธะผกพนทจะซอ หรอ ขายทองคาในอตราทางการ 35 ดอลลารสหรฐตอทองคาหนก 1 ออนซ แตสหรฐอเมรกาไดประกาศยกเลกพนธะผกพนนแลวใน พ.ศ. 2514 สภาวะการเงนของโลกจงไมมมาตราฐานเปนทยอมรบอยางเปนทางการอกตอไป ตอมาสภายโรปไดเปลยนชอเปนสภาเศรษฐกจโลก เมอ พ.ศ. 2530 โดยสภาเศรษฐกจโลกนเปนองคกรอสระทไมหวงผลกาไรไดรบการยอมรบอยางกวางขวางในระดบนานาชาต โดยผลทไดจากการประชม จะมสวนสาคญในการเสนอแนะทศทาง การกาหนดนโยบายดานเศรษฐกจ สงคม การพฒนาระหวางประเทศ จากขอมลการประชมของสภาเศรษฐกจโลกคอ รายงานความสามารถในการแขงขนของประเทศตางๆ ทวโลก พ.ศ. 2555-2556 (The Global Competitiveness Report 2012-2013) ไดจดอนดบคณภาพการศกษาของประเทศไทยในกลมอาเซยน อยในกลมสดทายอนดบท 8 เปนกลมทมคะแนนตาทสด สาหรบอนดบทจดเรยงจากสงไปหาตามดงนคอ 1.สงคโปร 2.มาเลเซย 3.บรไน 4.ฟลปปนส 5.อนโดนเซย 6.กมพชา 7.เวยดนาม 8.ไทย สวนลาวกบพมาไมไดรวมเขามาดวยเนองจากถกจดอยในกลมประเทศประเทศทพฒนานอยทสด (Least developed country) ความจรงกไมเหนนาจะแปลกใจหรอตกใจอะไรกนเลยเนองจากคณภาพการศกษาของไทยเราโดยรวมแลวกเหนไดชดแจงอยทกวนวาตามากจนไมนาเชอ ยกตวอยางเรอง "ภาษาองกฤษ" ทเดกไทยเรยนกนมาทงระดบประถมและมธยม 12 ป มาตอปรญญาตรอก 4 ป รวมเปน 16 ป แตคนไทยทเรยนภาษาองกฤษมา 16 ปนนสวนใหญ ประมาณ 90% ใชภาษาองกฤษไมไดเลย แตกระทรวงศกษาธการไมเคยออกมารบผดชอบเลย ทงๆ ทการเรยนภาษาองกฤษนนหากเรยนกนจรงๆ แลว แค 6 เดอนกนาจะเหนหนาเหนหลงกนแลว ครบ ! หลกสตรการเรยนการสอนภาษาองกฤษของกระทรวงศกษาธการทมงเนนเฉพาะ

36

ไวยากรณองกฤษไมเคยถกเปลยนแปลงเลย นอกจากนวฒนธรรมของการลอเลยนของพวกนกเรยนทขเกยจไมใสใจในการเรยนรภาษาองกฤษทบนทอนความตงใจของนกเรยนทปรารถนาทจะเรยนภาษาองกฤษใหใชการไดจรงกเปนปญหาทเรอรงทครและโรงเรยนจาเปนตองจดการใหเดดขาดเพราะการลอเลยนเสยๆ หายๆ ของเพอนรวมชนตอเดกและนกศกษาทตงใจในการเรยนภาษาองกฤษเปนสาเหตของการละ เลกเรยนภาษาองกฤษทใหญมากประการหนง โปรดอยาลมนะครบทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท 5 ทรงปฏรปการศกษาของไทยทงระบบตงแต พ.ศ. 2535 โดยยกเอาหลกสตรการศกษาขององกฤษมาใชในเมองไทย ดงนนศพทแสงตางๆ ทางวชาการของไทยจงมกเปนภาษาองกฤษแทบทงสน ตอมาภายหลงครอาจารยไทยไดรบทนการชวยเหลอจากรฐบาลอเมรกนใหไปศกษาทสหรฐอเมรกาเปนจานวนมากทาใหอทธพลทางการศกษาแบบอเมรกนแพรหลายในเมองไทยในปจจบน เมอเปนเชนนแลวการทไมรภาษาองกฤษของครและนกเรยนไทยจงมขอจากดอยางมากเพราะทงครและนกเรยนกจะไมสามารถเรยนรอะไรไดเลยนอกจากฟงคาบรรยายและทองจาจากชท (ขอความยอจากตารา) ทมเนอหาความรนอยมากเพราะเวลาบรรยายในชนเรยนมอยจากด หากกระทรวงศกษาธการจะไมยอมเปลยนแปลงวธการเรยนการสอนภาษาองกฤษกควรตงหนวยงานระดบกระทรวงแปลหนงสอสรรพวทยาการจากภาษาองกฤษเหมอนอยางประเทศญปนททามาตงแตสมยเมจจะไดไมตองเรยนไมตองสอนภาษาองกฤษกได นอกจากนกตองยอมใหเดกคดเอง ทาเองบางและกระตนความอยากร อยากเรยนรวมทงสอนใหอานหนงสอเปนดวยไมใชแตใชพาวเวอรพอยท (PowerPoint) และอานจากตาราใหเดกจดไปทองจาเทานน สาหรบโรงเรยนและมหาวทยาลยตองเลกเหนแกเงนทองกาไร งบประมาณ ระบบระเบยบราชการ เกณฑการวดผลทบงคบลงมาดวยอานาจราชการกนบาง ครบ ! เขยนเสรจแลวกหมดหวงละครบสาหรบการศกษาไทยเพราะไมรวาการทจรตสอบเขามาเปนขาราชการครของไทยเรมตงแตปไหน ?

37

ภาคผนวก 3

เปนหวงพทธศาสนาในไทย

ทองแถม นาถจ านง ม.ร.ว คกฤทธ ปราโมช เขยนเกยวกบพทธศาสนาไวมากมาย ขาพเจาเคยจดท าฉบบพเศษ

อภนนทนาการใหแฟนสยามรฐในโอกาสพเศษหลาย ๆครง บางครงกจดรวมเรองเกยวกบพทธศาสนาลวน ๆ เคยรวมเรองของอาจารยหมอมเกยวกบพทธศาสนาลวน ๆ ใหส านกพมพไปจดพมพ แตกยงมเรองทยงไมไดพมพเผยแพรซ าอยอกมากเหมอนกนเชนปาฐกถาเรอง ศาสนาทบาทหลวงไมมปญหาสอน กไมเหนมพมพซ าอก

วนนขาพเจาขอคดเลอกบางตอนจากปาฐกถานนมาลงในคอลมนนครบ เทาทกระผมไดสงเกตประมวลจากความคดเหนตาง ๆ ในเมองไทยทกวนน กระผมรสกวตกเปนอยางยงทแลเหนไปวา ศาสนาพทธของเราทกวนนปรากฏวาคนสวนมากกาลงมความเสอมศรทธาอยอยางนาวตกอยางยงทเดยว ความเสอมศรทธาเหลานกเนองมาจากความเขาใจผด คอการทไมสนใจศกษาใหเขาใจไดถกตอง หรอเพราะเหตวาชวตในปจจบนไมอานวยใหคนไดมเวลายบยงคด ไดมเวลาตรกตรองสงทรเหนดวยความเปนจรงและเขาใจความผดตาง ๆ ขนได และเมอมความเขาใจผดเชนนเขาแลว

บางกรณกทาใหเหนไปวาศาสนาพทธไมใชของสาคญ ไมควรไดรบความสนใจ หรอในบางกรณกทาใหเกดความเสอมในศรทธาในความเชอถอไดมาก ทาทาวาจะกลายเปนคนออกนอกศาสนาไปเลยทเดยว เหตเหลานเปนเหตสาคญทกระผมนกวาผทหวงดตอพระศาสนาควรจะไดสนใจ แลวเมอทราบเหตทราบขอเทจจรงบางอยางแลว กนาทจะไดชวยกนคดแกไข กระทาใหเหตเหลานนหายไปเพอความรงเรองของพระศาสนา

ความเขาใจผดอนแรกทผมไดยนทกวน แลวทานทงหลายกคงไดยนอยทกวนกคอมกจะมผกลาวเสมอ ๆ ในสมยน ซงถอกนวาเปนสมยทคนควรจะมใจกวางขวาง มคนกลาวกนอยเสมอวา ศาสนาดเหมอนกนทงนน เพราะศาสนาทกศาสนาตองการใหคนเปนคนด ความเขใจผดนเปนความเขาใจผดอยางฉกรรจ แลวถาหากวาปลอยใหทาใจกวางขวางกนอยางนแลว ในทสดคนทว ๆ ไปทมความคดไมลกซงพอ อาจจะเกดวามเขาใจวา เมอศาสนาเหมอนกนหมดแลว ศาสนากดเทากนทงนนแลว ศาสนาพทธเองกคงไมดกวาศาสนาอน ไมมความจาเปนอยางไรทจะตองเลอมใสในศาสนาพทธ

แลวในทสดกเมอศาสนาเปนแตเพยงระบบการสงสอนอยางหนงททาใหเปนคนดแลว คนเราจะดดวยเหตอนกม กฎหมายบานเมอกเปนของทบงคบใหคนเปนคนด การอบรมสงสอมรรยาทหรอจรรยาในโรงเรยนโรงราอะไร กเปนเรองททาใหด มนเปนเรองทใคร ๆ กสอนได ศาสนากหมดความสาคญไป เรองนผมไมทาบวาเกดมาไดอยางไร แตวามผพดอยมากในเมองไทยเรา ซงผมไมไดยนคนเดยวเปนแนนอน ทานทงหลายกคงจะไดยน พดไปพดมากศาสนาดเหมอนกนทงนน ศาสนาดเหมอนกนทงนน ถาหากวาเราถอเชนนนแลว ผมไมเขาใจจรง ๆ วา เราจะมานบถอศาสนาพทธกนดวยเรองอะไร

38

ทเรานบถอศาสนาพทธนนเพราะเราเชอมนวาศาสนาพทธนนดกวาศาสนาอน หรอคาสงสอนอนหรอลทธอน แลวกในศาสนาพทธเทาทผมเขาใจ วตถประสงคของศาสนาพทธกไมไดมงแตจะทาใหคนเปนคนด นนไมใชเปนวตถประสงคของศาสนาพทธเลย การสอนใหคนเปนคนดนนเพอเปนมรรค เพอนาไปสปญญา ไปสความสญสนแหงอวชา ไปสปฏเวธ นนตางหากทเปนวตถประสงคของศาสนาพทธ ไมใชสกแตสอนใหคนไมทาบาปทากรรม ทาตวดแลวกหมดเรองกนแคนน ไมใชเปนอนขาด

ความดสงสดของศาสนาพทธอยทปญญา ไมใชอยทความดงาย ๆ ความดไมลกทรพยไมกลาวเทจอะไรเหลานน นนฤาษชไพรทไหนเขากสอน แตความดของศาสนาพทธทสงสด คอการสนอวชา คอการถงปญญา แลวปญญาในทนกหมายถงปญญาทนาไปสความหลดพน ไมใชปญญาทจะสะสม ไมใชปญญาทจะทาใหเกดความยดถอตอไป เหลานเปนสงทเราควรจะสนใจกนใหมาก แลวกถาหากวามโอกาสสาหรบทานทงหลายทเปนฆราวาสนนงอยน ทไมไดศกษาธรรม เปนคนเขาวดเขาวากนาจะอธบายใหเยาวชนหรอทคนอนเขาไมมโอกาสทจะเขามาในวดไดทราบกนตอ ๆ ไป

คากลาวทวาศาสนาดเหมอนกนทกศาสนานน มนไมเปนความจรง เปนความเขาใจผด แลวศาสนาตาง ๆ ในโลก ถาจะหาวาผมใจแคบกตามท ผมกจะพดอยางน ศาสนาในโบกนอกจากศาสนาพทธแลว สอนใหทาดจรง แตดเพอยดถอ ดเพอยดมน ไมมทาทจะหลดพนไดแทจรงเหมอนกบศาสนาพทธของเราได ความดทสอนนนมนกตองตรงกนทงนน เพราะมนเปนทรรศนะของคนทวโบกกเหนวาอะไรดไมด แตทางดนนเปนมรรคในศาสนาพทธ ศาสนาอนกอาจจะสอนใหทาดแลวเขากพอใจกนแคนน ปอย-ฃะวางไวแคนน คนทาดแลวพระเจากพอใจ ตายแลวกขนสวรรค ดมนงาย ๆ อยางนน มนมความลกซงอะไรเกนกวานน ถาหากวาเราไปพดกนทว ๆไปวา ศาสนาดเหมอนกนหมดกเปนการตราคาศาสนาของตวเราเองใหตาลงไปรวมกบศาสนาอนเขา ซงความจรงดวยความเหนของผม ผมเหนวาไมเขาไจถงศาสนาพทธ แลวกความเขาใจผดอยางนไมมผใดแกไข ไมชวยกนสงชวยกนสอนชแจงใหเขาใจเสยแลว

ในทสดคาวาศาสนากกลายเปนของเรอ ๆ ไป เปนขอพน ๆ เดกรนหลงเตบโตตอมากเหนวาศาสนากไอเหมอนกนทงนแหละ กสกแตวาสอนใหด ไมเหนนาสนกสนานอะไร ทาความดกไมไดผลอะไร แลวในทสดกออกนอกศาสนากนหมด นเปนอนตรายอยางหนงของพทธศาสนาซงกระผมเหนวาควรจะไดแกไข ใน พ.ศ น ผคนทขาพเจาไดสมผส ทาใหขาพเจาเหนดวยกบประเดนท ม.ร.ว คกฤทธ ปราโมช เสนอไว (ปาฐกถาเรอง ศาสนาทบาทหลวงไมมปญญาสอน แสดง ณ วดมหาธาตยวราชรงสฤษฎ วนท 8 สงหาคม 2502) คอคนไทยโดยทวไปมองเหนแคโลกยธรรม ไมเหนโลกตรธรรมของศาสนาพทธ

ลก ๆ ของขาพเจากไมรบรเรองอยางนเชนกน ขาพเจามานกดวา ขาพเจาเองกไมเคยสอนลก เรองน คดตาหนตนเอง แตมานกดวา พอของขาพเจากไมเคยกลาวสอนเรองน การสอนใหคนเปนคนดนนเพอเปนมรรค นาไปสปญญา ไปสความสญสนแหงอวชา ไปสปฏเวธ อนเปนวตถประสงคของศาสนาพทธ ขาพเจาเรยนรจากการอานหนงสอ ตองอานหนงสอมากมากวาครงชวตจงพอจะเรมเขาใจบาง เรองอยางนจะไปบงคบกะเกณฑใหคนอนมาศกษา มาชมชอบมความสขเหมอนอยางเราไมได เราทาไดเพยงพยายามถายทอดสงทเราเขาใจวาถกตอง สวนผอนจะคดเหมอนเราหรอไม กขนกบตวเขาเอง

(cf.http://www.siamrath.co.th/web/?q=เปนหวงพทธศาสนาในไทย.html)

39

ภาคผนวก 4

วเคราะห World Economic Forum

โดย : สานกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและพฒนาคณภาพเยาวชน (สสค.)

วเคราะห World Economic Forum มองจดออนการศกษาไทย "แมจะอยกลางๆ แตประมาทไมได เพราะในระยะ 8 ปทผานมา อนดบรวมของกมพชาสงขนมา 23

อนดบ อนโดนเซยและฟลปปนสสงขนมา 19 อนดบ หากไทยยงยาอยทเดม อกไมกปขางหนาเราอาจเหนแตหลงเพอนอาเซยนทกคนกเปนได"

นบวาเสยงสะทอนจากภาคธรกจมสวนสาคญตอการยกระดบคณภาพการศกษาของไทย เมอเวลดอโคโนมคฟอรม (World Economic Forum : WEF) หรอเวทเศรษฐกจโลก ไดรายงานขดความสามารถในการแขงขนดานคณภาพการศกษา ประจาป 2555-2556 ซงพบวาคณภาพการศกษาไทยอยในอนดบ 8 รงทายของกลมประเทศอาเซยน

และลาสด WEF ยงไดเผยแพรผลการจดอนดบความสามารถในการแขงขนของประเทศตางๆ รายงานการศกษาปน (2556-2557) ประเทศไทยอยในอนดบท 37 จาก 148 ประเทศ แมวาอนดบของไทยจะดขนเลกนอยจากปทแลวอยในอนดบท 38 จาก 144 ประเทศ

ทมาทไปของการจดอนดบส านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.) จงไดคนควาวธประเมนของ WEF มาเลาแบบงายๆ เพอใหเกดความเขาใจถงมมมองของนกธรกจโลกทมตอศกยภาพการแขงขนของไทย โดยเฉพาะการศกษา ซงมผลตอการพฒนาคณภาพของคนในประเทศนนๆ

WEF เรมจดอนดบความสามารถในการแขงขนของประเทศตางๆ ครงแรกในป 2547 โดยใหความสาคญกบการพฒนาขดความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจ จงโยงการศกษาในฐานะปจจยหนนหรอถวงการพฒนาเศรษฐกจโดยเฉพาะเกยวกบภาคเอกชน เศรษฐกจไทยเราอยในกลมระดบกลางท

40

แขงขนดวยประสทธภาพและตนทนการผลตทตา สวนประเทศกลมทอยระดบเหนอกลมเรามกจะแขงขนดวยการผลตนวตกรรมใหมๆ แตประเทศกลมตากวากลมเรามกจะขดทรพยากรออกมาขายหรอใช

การศกษาไทยจงส าคญเนองจากแรงงานทมทกษะความสามารถเทานนจงจะชวยเพมประสทธภาพ และหากคนไทยมทกษะสงขนไปกจะเออใหเรากาวขนไปสเศรษฐกจนวตกรรมได

วธการเกบขอมลมาวเคราะหนน WEF อาศยขอมลสองประเภทคอ บรรดาสถตตางๆ กบความเหนของผนาดานเศรษฐกจในแตละประเทศ ซงการประเมนใหนาหนกความสาคญกบขอมลประเภทหลงนถง 2 ตอ 1 เมอเทยบกบขอมลประเภทสถต กลมตวอยางทตอบคาถามมจานวน 130 คน กวาครงมาจากสถานประกอบการทมคนงานนอยกวา 500 คน ผตอบมาจากภาคบรการรอยละ 55 ทเหลอมาจากภาคอตสาหกรรมและเกษตรกรรม ดงนนการตความผลประเมนของ WEF จงสะทอนมมมองและความคาดหวงของผประกอบการตามลกษณะกลมตวอยางดงกลาว

ส าหรบการประเมนคณภาพการศกษาไทย WEF ประเมนดวยตวชวดทงหมด 10 ตว ใน 2 หมวด ไดแก หมวดทเรยกวา “การศกษาขนสงและการฝกอบรม” ใชตวชวดเกยวกบมธยมศกษาจนถงอดมศกษาและการพฒนาทกษะขนสง ประเทศไทยไดอนดบท 66 ของโลกในหมวดน

ในขณะทผลประเมนประถมศกษาแยกไปรวมอยกบหมวดทเรยกวา “สาธารณสขและประถมศกษา” ซงประเทศไทยไดอนดบ 81 ของโลก โดยเมอเทยบกบกลมประเทศอาเซยนซงม 10 ประเทศ ประเทศไทยไดอนดบท 5 ในหมวด “การศกษาขนสงและการฝกอบรม” และอนดบท 7 ในหมวด “สาธารณสขและประถมศกษา”

แมจะอยกลางๆ แตประมาทไมได เพราะในระยะ 8 ปทผานมา อนดบรวมของกมพชาสงขนมา 23 อนดบ อนโดนเซยและฟลปปนสสงขนมา 19 อนดบ สงคโปรสงขนอยางตอเนองจากอนดบท 8 ในป 2549 เปนอนดบท 2 ในป 2554 ในขณะทมาเลเซยกบไทยอนดบถดถอยลง 4 และ5 อนดบ ตามลาดบ ดงนนหากฟลปปนส ลาว พมา อนโดนเซยกาวไปขางหนา โดยทไทยยงคงยาอยทเดม ในอกไมกปขางหนาเราอาจเหนแตหลงเพอนอาเซยนทกคนกเปนได

ทงน WEF บงบอกวาประเทศไทยควรแกไขระบบการศกษาทจดใด เรามจดออนแทบทกตวชวด (ดตาราง) แตตวทสะดดตาเพราะรงทายในอาเซยนนาจะไดแก 1.อตราเขาเรยนประถมศกษา 2. คณภาพระบบการศกษา และ 3. คณภาพประถมศกษา หมายเลข (3) “คณภาพประถมศกษา” นนมความหมายตรงไปตรงมา หมายเลข (2) “คณภาพระบบการศกษา” ใชค าถามอยในหมวดการศกษาขนสงและการฝกอบรม ตวชวดขอนจงบงชภาพกวางของคณภาพของมหาวทยาลย อาชวะขนสงรวมถงมธยมศกษา โดยรายงานหนา 35 WEF ใชค าบรรยายวาคณภาพการศกษาขนสงของไทยอยระดบ“ต าผดปกต”

สวนหมายเลข (1) “อตราเขาเรยนประถมศกษา” นนกลายเปนประเดนทคนมองขามกน โดยไทยยงมเดกเยาวชนดอยโอกาสทหลดออกจากระบบการศกษา (Dropouts) จานวนประมาณ 10% ของประชากร หากระบบการศกษาเพมความเทาเทยมอตราเขาเรยนประถมศกษาควรจะใกล100%

41

ผลการประเมนดานการศกษาอกหลายสถาบนยงชไปในทางเดยวกนกบ WEF ไดแก ดชนขดความสามารถในการแขงขน : ไอเอมด (IMD, 2556); ดชนการเรยนรของเพยรสน (2555); PISA (2552); TIMMS (2554) (cf. http://www.bangkokbiznews.com/home/detail/politics/education/20130910/528761/วเคราะห-World-Economic-

Forum.html)

ภาคผนวก 5

วาดวยเรองไทยบาเกาหล

แลวไทยกรจก "เหรยญทอง" กะเขาบางแลวในเอเชยนเกมส ทอนชอน เกาหลใต บทจะทอง กเนองนองไหลมา และมาในสไตล "มาตนปลาย" วางนเถอะ แตทนาสงเกต "ทอง" ทไทยเราได สวนใหญจะมาจากกฬา "ประเภททม" เชน ตะกรอ ซงไทยเราไดเหรยญทองทงชายและหญง และมความเปนไปไดสงท ทมฟตบอลชาย ทมวอลเลยบอลหญง จะนาทองมาใหคนไทยทงประเทศไดนาตารนกนดวยความเตมตนปตอก! กอนๆ ไทยเรา "เกงเฉพาะตว" เชน มวย เทนนส เปนตน แตเดยวน "เกงเปนทม" นบเปนนมตหมายทดวา คนไทยเรากาลงพฒนาขนไปอกระดบ คอระดบรจก "ทางานเปนทม"! การฝกฝนใหมความสาเรจบนความเปนทมนน "ยากมาก" เพราะโดยพนฐานมนษย แตละคนจะม "อตตา" คอยดถอตวเองสง ตองการใหตวเองเดนกวาคนอน ดงกวาคนอน ดกวาคนอนเสมอ ในแนวน การคดวา "ตวเอง" ตองมากอน "ทม" ไปไมรอด ฉนใด การสรางชาต-สรางอนาคต ทยดเฉพาะตวผนา ฝากไวเฉพาะตวผนา กฉนนน! ด-เดน-ดง เฉพาะตว มนกไดพกเดยว นาไปสจดหมายปลายทางไมสาเรจหรอก ยง ด-เดน-ดง เฉพาะตวมากเทาไหร "เปราะงาย-หกงาย-ฉบหายงาย" มากเทานน! การทงปวง จะสาเรจยงใหญได ตองรจก-เขาใจ-เขาถง "การทางานเปนทม" ไมมใครเดนกวาใคร ไมมใครดอยกวาใคร ไมมใครดงกวาใคร ไมมใครดกวาใคร มแต ลาน-แสน-หมน-พน-รอย-สบคน ผนกรวมเปน ๑! ในจกรวาลน อะไรใหญทสด? บางทานบอก...ตอบยาก แตหลายๆ ทานบอก...ตอบงาย ใหญทสดในจกรวาล เหนอจกรวาลคอ "ใจ"

42

พระพทธเจาตรสวา....."มโนปพพงคมา ธมมา มโนเสฏฐา มโนมยา ธรรมทงหลายมใจเปนใหญ มใจเปนประธาน สาเรจลงแลวดวยใจ" การฝกทม คอการฝกใจแตละคนใหรวมเปน ๑ นกกฬาทพบความสาเรจรอยละ ๙๙ ไปถามดเถอะ ทเขาพบความสาเรจในการแขงขน สงหนงทเขาฝก นอกเหนอกฬานน คอ... ฝกสมาธ! ฝกสมาธ คอฝกใจนนแหละ เพราะทกอยาง "สาเรจดวยใจ" ตอใหมฝมอลาเลศ แตขาดสมาธ ขาดการใชสมาธลบเหลยมอตตาทตองการ ด-เดน-ดง เฉพาะตวของตวเอง ไมรจกผนกจตเพอนรวมทมเปนตาขายพลงสามคค ทาอะไร แขงอะไรกลมเหลว! ใจทฝกแลว เมอมารวมแขงขน หรอรวมทางานเปนทม พลงจตของแตละคนคลายเทยนเลมหนง สวางพอประมาณ ครนนา "ทงทม" มาผนกรวมกน แสงวอมแวมจากเทยนแตละเลม จะกลายเปนดวงไฟทลกโพลง สงประกายฉาน พลงความรอน เผาไหมทกอยางทขวางหนาอยางกลาแขง ฉะนน ดแลว ทกฬาไทยเรา "กาวหนา" ดวยกฬาทรวมเลนกนเปนทม ประเทศชาตของเรา จะกาวสอนาคตใหมดวยโชตชวงชชวาล ในฐานะประเทศศนยกลางแหงความเปนอาเซยนได ตองพฒนาดวยการทางาน-ทาหนาทในลกษณะ "เปนทม" ครบ! ฝกคน...ดวยหวงสรางคณภาพคน ใหคนมคณภาพนนไปสรางประเทศชาตและสงคมคณภาพ ตอง "ฝกใจ" กอนจงสาเรจ! คนทงประเทศนะ ใชกฎหมายบงคบ-ควบคม มนกไดบาง ไมไดบาง ถงไดกพกเดยว แตถามวธการโนมนาใหประชาชนสวนใหญไดฝกใจรวมกน ไมตองมกฎหมาย ดวยใจทฝกแลว บานเมองกสงบ และเปนสข! โบราณบอก หนงตวอยาง ดกวารอย-ลานคาพด-คาสอน น...สมมตวา ใหนกกฬาทมวอลเลยบอลหญง ของโคชออต ของคณสมพร ใชบางยาง มาเปนพรเซนเตอร เพอสรางทรพยากรบคคล ดวยคานยม คนไทย "นยมคนเกง"! ผมวา นกกฬาวอลเลยบอลหญงชดน สามารถแนะแนวทาง "ฝกใจ" เพอการทางานเปนทมอยางมศกยภาพ ใหเยาวชนคนหนม-สาวรนใหมไดดทเดยว! คนรนใหมของเราวนน สวนใหญรากลอย ซงโทษเขาไมได ตองโทษรฐบาลแตละยค ตงกระทรวงการพฒนาสงคมฯ กระทรวงวฒนธรรมมาแลว ทาอะไรในการสรางคนใหมรากไดบาง กมองไมเหน คนวนนจงเหอเกาหล เหอญปน เหอดารา เหอแปลงเพศ เหอศลยกรรม ทาสวย ทาหลอ เพราะในตวเขาไมมอะไรเดน ดวยสญชาตญาณตามวย เขาตองการเดน ตองการดง ตองการเปนจดสนใจ เมอหาเดนเปนสาระไมได กตองไปพงเดนแบบไรสาระ กสมนาหนามยละ ทนกแสดงตลกเกาหล เขา

43

เอาคนไทยไปลอเลยน เปนตวตลกทเรศในสงคมโลก... คนไทยบาเหอเกาหล! ซงผมกเหนดวยทเขาลอเลยนเชงดาคนไทย "บาเกาหล" ตองศลยกรรมหนาตาแบบเกาหล ตองไปเทยวเกาหล กนอาหารเกาหล ซอเสอผา เครองสาอางเกาหล ซงเพอเจอ ไรสาระ ถาคนไทยจะ "บาเกาหล-เอาอยางเกาหล" จรงๆ แลว ทเปนสาระควรบา-ควรเลยนเยอะแยะ ทาไมไมเลยน? เกาหล มาจาก -๐ แตเขาตอสชวตและสงคมยงกวาคาวา "ตนถบ-ปากกด" ไมถง ๕๐ ปด เขาพลกสงพนบานธรรมดาทเขามเดมๆ ใหกลายเปน "จดแขง-จดขาย" ทคนไทยตองกลายเปนทาสสนคาและวฒนธรรม ชนดงมงายไรราก เพยงแคเขา ใสกน ใสวสยทศน ใสการเรยนร ใสการตลาด และใสใจมานะ-อดทน ทตองการชนะญปนเปนเบองปฐมเขาไปเทานน วนน...เกาหลขายไดหมด แมแตขยะยงผกโบขายคนไทยท "บาเกาหล" ไดจนกลายเปนเรองฮาของพวกเขา! แคซรสละครเกาหล เขาขายไมกสตางค แตคนไทยบา พวกอนาลอก ดจตอล ไปแยงกนซอมาออกจอสนองตลาด แยงกนจนกลายเปนวา "แขงราคา" ใหเขาจนเวอร เนอหาซรสละครเกาหล นนคอสาระทพวกทาละครไทย โดยเฉพาะชอง ๓ ควรตระหนกและคดคานงมากกวา กเรอง..กเรอง...ไมเหนนางเอก-นางรายตองกรดกราด ตบต ดาทอ แยงผว แยงเมยกน และกเรอง..กเรอง ไมเหนมตบจบ ผาหลดผาลยตะกยเตยง หงผว-หงเมย-เคลยช อยางละครชอง ๓ แตทาไมละครเขากลบมเสนหใหคนดหลงใหล ดงไปทวโลก? อยาง แดจงกม ขนาดผมหมดวยดละครโทรทศน ดวยความดง ยงตองไปหาแผนมาด ขอโทษ....อยาวาแตหนาอก-หนาใจนางเอกเลย ตนนางเอกกยงไมเหน! แตประทบใจ สรางชอ-สรางเอกลกษณวฒนธรรมสวยงาม สรางภาพลกษณ สรางตลาดทองเทยว ตลอดถงอาหารการกนใหเกาหลตราบถงวนน ละครชอง ๓ กสรางความประทบใจเหมอนกน ดแลว ตางชาตกมา ถามวามาตามรอยวฒนธรรมไทยหรอ? เปลาหรอก...มาตามรอยเซกซไทยตะหาก! การใชปมดอยใหเปนพลงสความสาเรจ ตรงนไทยเรานาเลยนแบบเกาหล แตไมยกมองใหเหน อยางซมซงพบความสาเรจขนาดสหรฐยงแขยง ในยคเปนโกลดสตาร ทาวทยทรานซสเตอร ผมไปเยยมบรษท ยงไดวทยตวอยางเกบไวดถงวนน ผานไป ๓๐ กวาป ไทยยงอยกบท ถอยหลงนดๆ ดวยซา แตโกลดสตาร เปนเจาโลก-เจาตลาดดวยซมซงไปแลว! ในขณะท "วทยธานนทร" ของไทย-ไทยทา มรณกรรมไปอยภพไหน-ชาตไหนแลวกไมร? แนวทางการตอสเพอชยชนะ การอดทน ฝกฝน มระเบยบวนย ทางานเปนทม อทศตวเพอชาต ภมใจใน

44

ชาตตวเอง คนเกาหลเขามสงมาก และเปนมมดๆ ทคนมอง ควรคนหา เพอเลยนแบบ แตไทยไมเอา.... เอาแตเสยมหนา ทาศลยกรรม กนอาหารเกาหล ซอเครองสาอางเกาหล บาดาราเกาหล แลวแตงชดเกาหลถายรปลงเฟซ อยาวาแตระดบชาวบานเลย ขนาดอดตนายกฯ หญง ยงเปนถงขนาดนน! นกๆ แลว ถาไทยสนชาต หรอถกกลนชาต.... กไมแปลกใจเลยจรงๆ! ในความท "โลกกลม" ไมมอะไรเรวไป-ชาไป-สายไป เรมตนเมอไหร กไดเมอนน ขอเพยงการเรมตนนน มจดหมาย-เปาหมาย ทงการฝกคน และทงการงานทตองใชคนทฝกแลวนนเปนตวขบเคลอน จะวาไปแลว ในความเปนกระทรวงการทองเทยวและกฬา นน สาคญในความเปนพนฐานมาก การกฬา เปนพนฐานสรางคน ใหคนทสรางแลวไปสรางชาต การทองเทยว เปนพนฐานสรางรายได ใหรายไดเปนปจจยไปสรางชาต ถา....รจกและเขาใจนะ!

(cf. http://www.thaipost.net/news/290914/96848)

45

ภาคผนวก 6

วาทะคารมบมความคด

Quotes Memorable

รวบรวม เรยบเรยงโดย ศ.พเศษ ดร. จรโชค วระสย Jirachoke Virasaya, Ph.D. (Berkeley)

“ภาวะผนาไมใชเพยงแคทาสงทถกตองเมออยตอหนากลองหรอตอนททกคนกาลงมองเราอย แตหมายถงการทาสงทถกตองดวยตวของเราเอง และทาไปเพราะรวาเปนสงทถกตอง เราตองสตอไปเพอใหลกหลานของเราไปไดไกลยงกวาเรา”

พ.ท.หญง ลดดา แทมม ดกเวรธ สมาชกสภาผแทนราษฎรเขต 8 รฐอลลนอยส สหรฐอเมรกา หนงสอพมพโพสตทเดย, 1 กนยายน 2556

ศ.พเศษ ดร. จรโชค วระสย JIRACHOKE VIRASAYA ไดรบทนรฐบาลไทยศกษาจบ ปรญญาตรทางสงคมวทยา

วทยานพนธเกยรตนยม B.A. HONORS THESIS IN SOCIOLOGY, มหาวทยาลยแคลฟอรเนย ณ นครเบอรคลย UNIVERSITY OF CALIFORNIA (BERKELEY) ; ปรญญาโท M.A. IN POLITICAL SCIENCE (UC, BERKELEY) ; ปรญญาเอก Ph. D. UC. BERKELEY ; ไดรบแตงตงเปนสมาชกสมาคมเกยรตนยมระดบชาตของ U.S.A. ตงแตป 1962 PI SIGMA ALPHA, National Political Science Honor Society, U.S.A., 1962. กรรมการและเลขานการคณะกรรมการจดตงมหาวทยาลยรามค าแหง (2513-14) Founding Member, Ramkhamhaeng University หวหนาภาคผกอตงภาควชาสงคมวทยา (Founding Chairman)

คณบดผกอตงคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง (Founding Dean), Faculty of Political Science Ramkhamhaeng University, Bangkok, 10240 Tel.02-310-8483-9 ตอ 41, 36 อดตรองอธการบดฝายวชาการ, อดตรอง ผอ.สถาบนสวนภมภาควาดวยการอดมศกษา, Former Deputy Director, Regional Institute of Higher Education, (RIHED) Singapore. อดตประธานสภาวจยแหงชาต สาขาสงคมวทยา สภาวจยแหงชาต : อดต ผอ. สนง. โครงการพฒนามหาวทยาลย ทบวงมหาวทยาลย

รก.ผอ.โครงการปรชญาดษฎบณฑตทางสงคมศาสตร, Acting Director ,Doctoral Program in Social Sciences, (10 สาขาวชา) อาคารทาชย มหาวทยาลยรามคาแหง,02-310-8566-7

02/09/13

46

Academic Ranking of World Universities - 2013 World Rank

Institution* Country /Region

National Rank

Total Score

Score on

1 Harvard University

1 100 100

2 Stanford University

2 72.6 40

3 University of California, Berkeley

3 71.3 67.8

4 Massachusetts Institute of Technology (MIT)

4 71.1 68

5 University of Cambridge

1 69.6 79.1

6 California Institute of Technology

5 62.9 47.8

7 Princeton University

6 61.9 52.9

8 Columbia University

7 59.8 66.1

9 University of Chicago

8 57.1 60.9

10 University of Oxford

2 55.9 51.8

11 Yale University

9 55.4 47.5

12 University of California, Los Angeles

10 52.9 27.3

13 Cornell University

11 50 38.2

14 University of California, San Diego

12 49.9 20

15 University of Pennsylvania

13 49.6 33

16 University of Washington

14 48.3 22

17 The Johns Hopkins University

15 46.9 39.3

18 University of California, San Francisco

16 46.2 0

19 University of Wisconsin - Madison

17 44.9 32.1

20 Swiss Federal Institute of Technology Zurich

1 43.5 30.7

21 The University of Tokyo

1 43 32.1

21 University College London

3 43 29.3

23 University of Michigan - Ann Arbor

18 42.6 33.4

24 The Imperial College of Science, Technology and Medicine

4 41.6 15.1

25 University of Illinois at Urbana-Champaign

19 41.1 31.2

26 Kyoto University

2 40.8 30.7

27 New York University

20 40.5 29.3

28 University of Toronto

1 40.3 20.7

47

29 University of Minnesota, Twin Cities

21 39.7 27.3

30 Northwestern University

22 38.9 16

31 Duke University

23 38.1 16

32 Washington University in St. Louis

24 37.5 19.3

33 University of Colorado at Boulder

25 37.3 13.1

34 Rockefeller University

26 37.1 17.7

35 University of California, Santa Barbara

27 35.9 15.1

36 The University of Texas at Austin

28 35.4 16.9

37 Pierre and Marie Curie University - Paris 6

1 35.3 35.1

38 University of Maryland, College Park

29 34.7 20

39 University of Paris Sud (Paris 11)

2 34.5 31.6

40 University of British Columbia

2 34.2 16

41 The University of Manchester

5 34 19.3

42 University of Copenhagen

1 33.8 22.7

43 University of North Carolina at Chapel Hill

30 33.7 9.3

44 Karolinska Institute

1 32.7 23.3

45 University of California, Irvine

31 32.4 0

46 The University of Texas Southwestern Medical Center at Dallas

32 31.4 19.3

47 University of California, Davis

33 31.3 0

47 University of Southern California

33 31.3 0

49 Vanderbilt University

35 31 16

50 Technical University Munich

1 30.6 36.3

51 The University of Edinburgh

6 30.5 21.4

52 Carnegie Mellon University

36 30.4 33

52 Utrecht University

1 30.4 23.9

54 Pennsylvania State University - University Park

37 30.2 10.7

54 University of Heidelberg

2 30.2 14.1

54 University of Melbourne

1 30.2 17.7

57 Purdue University - West Lafayette

38 30.1 14.1

48

Academic Ranking of World Universities - 2010

49

50

ศ.พเศษ ดร.จรโชค(บรรพต) วระสย Professor Jirachoke(Banphot) Virasaya, Ph.D.

1. การศกษา Education 1. ปรญญาตรวทยานพนธ เกยรตนยม B.A. (Honors thesis in Sociology, University of California, Berkeley) 2)

ปรญญาโท M.A. in Political Science, Berkeley 3) ปรญญาเอก Ph.D., Berkeley, 1968 ไดรบการเชดชเกยรตโดยเชญเขาเปนสมาชกของสมาคม ไพ ซกมา แอลฟา (Eelected to PI SIGMA

ALPHA, National Political Science Honor Society) U.S.A., 1962. Experiences คอ สมาคมเกยรตนยมรฐศาสตรระดบชาต U.S.A.

2. ประสบการณ 1. นกเรยนทนรฐบาลไทย หลงจากจบจากโรงเรยนเตรยมอดมศกษา สอบไดท 1 ทวประเทศ สาขาอกษรศาสตร

แลวไปศกษาตอ ณ สหรฐอเมรกา และเปนหวหนานกเรยนทนรฐบาลและผทอยในความดแลของ ก.พ. ณ UC Berkeley. Ranked no.1 in country-wide competitive exam and awarded scholarship to pursue B.A., M.A. and Ph.D. at UC Berkeley.

2. หวหนาภาควชาสงคมวทยา มหาวทยาลยเชยงใหม, 2512-2514 3. เลขาธการศนยวจยลานนาไทย มหาวทยาลยเชยงใหม , 2511-2514 4. กรรมการและเลขานการคณะกรรมการ เตรยมการจดตงมหาวทยาลยรามค าแหง, 2513-2514 Founding

Committee Member in the establishment of RU.โดยม ศ.ดร.ศกด ผาสขนรนต เปนประธานกรรมการ 5. คณบดผกอตงคณะรฐศาสตร (Founding Dean) มหาวทยาลยรามคาแหง, RU, 2516-2520 และรกษาการคณบด

อกหลายครง (and at times Interim Dean) 6. หวหนาภาคผจดตง (Founding Chairman, Sociology-Anthropology Dept.) ภาควชาสงคมวทยา-มานษยวทยา

มหาวทยาลยรามคาแหง, 2514-2520 7. รองอธการบดฝายวชาการ มหาวทยาลยรามคาแหง, 2530-2532 Vice-Rector, - Academic 8. Academic Deputy Director, Regional Institute of Higher Education (RIHED), Singapore, 1977-1980. รอง

ผอานวยการสถาบนภมภาควาดวยการอดมศกษาและการพฒนา ณ สงคโปร 9. Director, University Development Commission(UDC), Ministry of University Affairs (MUA) ผอ านวยการ

สานกงานโครงการพฒนามหาวทยาลย ทบวงมหาวทยาลย 10. ประธานสภาวจยแหงชาต สาขาสงคมวทยา 11. กรรมการบญญตศพทรฐศาสตร ราชบณฑตยสถาน 12. กรรมการสมาคมเพอนแคลฟอรเนย 13. Hon. Secretary-General, World Fellowship of Buddhist Youth (WFBY). เลขาธการกตตมศกดองคการยว

พทธศาสนกสมพนธแหงโลก (ยพสล), ซงม ม.จ.หญงพนพศมย ดศกล เปนองคประธาน พสล. และ ศ.สญญา ธรรมศกด เปนประธานองคการพทธศาสนกสมพนธแหงโลก (พสล.) คนตอมา

14. กรรมการบญญตศพทสงคมวทยา ราชบณฑตยสถาน Royal Institute

51

15. ประธานคณะอนกรรมการจดทาหลกวชาการสงคมวทยาตามพทธศาสตร โดยม ศ.ดร.ระว ภาวไล เปนประธานกรรมการจดทาหลกวชาการตามแนวพทธศาสตรสานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต

16. กรรมการสมาคมรฐประศาสนศาสตรและรฐศาสตรประยกตแหงประเทศไทย 17. รกษาการในตาแหนงคณบดคณะรฐศาสตร (Dean Interim) มหาวทยาลยรามคาแหง หลายครง 18. กรรมการสมาคมการกฬาและนนทนาการผสงอาย (ประเทศไทย) สกนอท. 19. กรรมการสมาคมสงคมวทยา-มานษยวทยา 20. กรรมการสมาคมไทย-อเมรกนศกษา 20. กรรมการสหพนธครอบครวเพอความสามคคและสนตภาพโลก(ประเทศไทย) มลนธเพอการพฒนาและสนต 21. รวมประชมทางวชาการนานาประเทศหลายครง 22. ผเขยนบทความทางวชาการและตาราทงสงคมวทยา,มานษยวทยา, รฐศาสตร, รฐประศาสนศาสตร, ศาสนา

และอน ๆ 23. รกษาการผอานวยการโครงการปรชญาดษฎบณฑตทางสงคมศาสตร (10 สาขาวชา) มหาวทยาลยรามคาแหง,

2547-. Acting Director, Ph.D. Program in Social Sciences. 24. เปนผบรรยายสถาบนตาง ๆ ทงภาคภาษาไทยและภาษาองกฤษ รวมทงการบรรยาย ณ วทยาลยปองกน

ราชอาณาจกร(วปอ.) เปนเวลาตดตอกนเกนกวา 25 ป นบตงแตป พ.ศ. 2513. 25. สนใจและเปนผบรรยายตงแตระดบปรญญาตร หรอระดบทวๆไป เพราะมงกระจายความรสผสนใจในดานตาง

ๆ เชงสหวทยาการในยครวมสมย สบสานมรดกทางปญญา วฒนธรรม ทงจากอารยธรรมตะวนออกและตะวนตก

3. งานทางวชาการ Academic works มความหลากหลายทง 3.1 ต ารา เชน สงคมวทยา-มานษยวทยา, รฐศาสตรทวไป, สงคมวทยาการเมอง และอน ๆ 3.2 บทความทางวชาการ เฉพาะลาสดประมาณ 45 รายการ 3.3 การวจย ทางสงคมวทยา สงคมวทยาการเมอง ฯลฯ 3.4 การบรรยาย ณ โอกาสตางๆกน รวมทงรายการวทยและวทยโทรทศน

4. ความถนด 4.1 เรองราวทางสงคม จตวทยาสงคม รฐศาสตรและการบรหารโดยทวไป 4.2 เรองการวเคราะหเชงพทธในนานาประเดนและนานาปญหา เชน เรองการพฒนา สนตภาพ

5. สถานทตดตอ Contact Address คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง 02-310-8483-6 ตอ 29 หรอโครงการปรชญาดษฎบณฑตทาง

สงคมศาสตร อาคารทาชย มหาวทยาลยรามคาแหง 02-312-8483-9 ตอ, exts. 41,36 ; 02-310-8566-67 ; Fax 310-8492, 310-8500, 310-8567

52

เอกสารอนๆ ประกอบการบรรยาย โดย ศ.พเศษ ดร.จรโชค (บรรพต) วระสย

1. หมายเลข 5 ทรรศนะแมบททเปลยนแปลง ผลกระทบตอวทยาการ PS 103, 500, 601, 701 2. หมายเลข 8 แนวคดและปรชญาตะวนออกวาดวยสงคมและการเมอง PS 103, 290, 293, 495, 500, 601, 605, 611,

639, 641, SO 477, 483 และอน ๆ 3. หมายเลข 9 กระแสแปรเปลยน ปญหาสงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ การเมองและจรยธรรมระดบนานาชาต SO 103,

233, 265, 268, 477, PS 103, 500, 503, 611, 639, 671, 798 และอน ๆ (04) 4. หมายเลข 11 อดมการณ ทฤษฎ และปรชญาทางสงคมและการเมอง PS 103, 190, 290, 500, 503, 601, 605, 611, 639,

641, SO 477, 483 และอน ๆ (04) 5. หมายเลข 14 สงคมกบการเมองประชาธปไตย SO 477, PS 103, 500, 503, 601, 639 และอน ๆ 6. หมายเลข 15 ทรพยากรและสงแวดลอมกบการพฒนาทยงยน PS 639, 672, 679 7. หมายเลข 25 สงคมไทยกบการพฒนา PS 103, 110, SO 103, 477, 483, PS 500, 639, 671, 691, 798 และอน ๆ 8. หมายเลข 27 จรยธรรมกบการพฒนา PS 103, SO 477, PS 639, 671, 691 และอน ๆ ราคา 30.- (03) 9. หมายเลข 28 นวสมยและผานเลยโพนนวสมย ทฤษฎและนานามตแหงการเปลยนแปลงเศรษฐกจ สงคมการเมอง PS

103, SO 477, PS 500, 503, 601, 639, 672 และอน ๆ 10. หมายเลข 29 การสบตอยคอตสาหกรรมนวสมยและยคผานเลยนวสมย SO 477, PS 103, 500, 503, 601, 639 และ

อน ๆ 11. หมายเลข 34 การจดการแบบราชการ PS 103, 672 12. หมายเลข 35 มโนทศน อดมการณ ทฤษฎทางสงคมและการเมอง SO 477, PS 103, 500, 503, 601, 639 และอน ๆ 13. หมายเลข 50 การเมองกระแสโลก อดมการณ ปรชญา PS 103, 130, 500, 503, 601 ราคา 40.- (03) 14. หมายเลข 53 แนวพนจเชงวฒนธรรม และวฒนธรรมทางการเมอง PS 605, 500, 601, 639, 798 และอน ๆ 15. หมายเลข 58 สงคมวฒนธรรมเปลยนและพฒนานานาประเดนปญหาแวดลอมรวมสมย PS 103, 500, 601, 639,

671, 672 16. หมายเลข 62 แนวคดวาดวย โครงสรางการหนาทประโยชน” PS 601, 17. หมายเลข 73 การมสวนรวมในสงคมการเมอง SO 477, PS 103, 500, 503, 601, 639 18. หมายเลข 74 มมมองรฐศาสตรจากผลงานตะวนตกและตะวนออก 19. หมายเลข 75 พรรคการเมอง PS 103, 500, 605, 639, SO 477 20. หมายเลข 79 กระแสการแปรเปลยนพฒนา สงคม เศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรมและเทคโนโลย PS 103, PA 330,

SO 103, 233, 477, 483, PS 500, 503, 601, 605, 611, 639, และอน ๆ 21. หมายเลข 98 การปฏวตอตสาหกรรม และผลกระทบ SO 477, PS 639 22. หมายเลข 100 เปลยนแปลงสการพฒนาและเศรษฐกจพอเพยง PS 103, 639,691, SO 477 และอน ๆ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- จดพมพโดยศนยเอกสารวชาการ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง กท. 10240 ตดตอไดท (02) 310-8483-9 ตอ 30 ตดตอศนยเอกสารฯ หลงอาคารรฐศาสตร (POB)

53

23. หมายเลข 111 ทรพยากรน าในนานาบรบท เพอการวางนโยบาย PS 103, 672,679 24. หมายเลข 112 การคดสรางสรรค และจดหกเหทางวชาการ PS 503, 601, 639 25. หมายเลข 113 แนวโนมแหงการเปลยนแปลงระดบผนพภพ SO 233, 477, PS 103, 500, 503, 601, 639 26. หมายเลข 114 ปรชญาสงคมศาสตรในเชงศาสตร PS 103, 500, 503, 601, 701 27. หมายเลข 115 ศพทานกรมและนกคด ปรชญาและแนวพนจรฐศาสตร PS 103, 483, 500, 503, 601, SO 477 28. หมายเลข 125 ความคด ทฤษฎ ปรชญาสงคม PS 103, SO 477, PS 483, 500, 601, 639 และอนๆ 29. หมายเลข 131 การพฒนาทรพยากรมนษย การวางแผนเชงกลยทธ PS 103, 500, 503, 672, 798, PA 261, 330, 331,

350, 200 30. หมายเลข 140 สถานการณสงคม เศรษฐกจและการเมองนานาประเทศ PS 103, 500, 601 ราคา 48.- 31. หมายเลข 144 การพฒนาและการจดทรพยากรมนษย PS 103, 500, 601 32. หมายเลข 146 การเพมศกยภาพองคการและบคคลโดย REENGINEERING PS500, 601, 639, 672 และอน ๆ 33. หมายเลข 148 รฐกบนโยบายสาธารณะ PS 103, 500, 601, 671, 672 34. หมายเลข 149 ประชาธปไตย การพฒนาสทธมนษยชน สตร เดก บทบาทของรฐเพอสทธสภาพแวดลอมในบรบท

โลกาภวตนและองคการระหวางประเทศ PS 103, 120, SO 103 , 477, PS 500, 601, 605, 611, 639, 671, 679, 798 และอน ๆ

35. หมายเลข 153 รฐ อดมการณ ปรชญา นโยบาย และการเปลยนแปลง PS 103, SO 477, 483, PS 500, 503, 601, 605, 611, 639, 672 และอน ๆ ในสาขา สงคมศาสตร

36. หมายเลข 171 การเพมศกยภาพองคการและทรพยากรบคคล PS 103,601, 707 37. หมายเลข 172 ศพทรวมสมย ศพทรฐศาสตร รฐประศาสนศาสตรและสงคมวทยา PS 103, 503, 601 38. หมายเลข 174 ปรชญาเชงวทยาการในรฐศาสตร PS 103, 500, 601,639, SO477 39. หมายเลข 175 สาธารณรฐอนเดย PS 103, 130, 456 และอน ๆ 40. หมายเลข 177 ประวตและการเมองการปกครองของสาธารณรฐอนเดย 41. หมายเลข 195 อดมการณทางการเมองสงคมกบฟาสซสม SO 477, PS 103, 500, 601, 639 42. หมายเลข 200 หลกทางพทธศาสนากบประชาธปไตย กรณความเสมอภาค PS 103,495,500 และอนๆ 43. หมายเลข 223 ขอบขายรฐศาสตรเชงพฤตกรรม PS 403, SO 477, PS 500, 639, 691 และอนๆ 44. หมายเลข 225 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงนานาประการ PS 103, SO 477, PS 500, 601, 605 45. หมายเลข 236 อธบายสรรสาระ และศพทส านวนรฐศาสตร รฐประศาสนศาสตร และสงคมศาสตรทวไป PS 103, PA 200, 210, 310, PS 500, 672 และอน ๆ

54

สารบญ เรอง หนา 1. ความนา ................................................................................................................................................. 1

2. จากยคกลางสสงคมสมยใหม ................................................................................................................ 2

3. ทรรศนะวาดวยการแปรเปลยนเขาสยคใหม (Modernization Views) ................................................... 3

4. ลกษณะและมตของสงคมสมยใหม ....................................................................................................... 5

5. การเขาสความเปนทนสมย (Modernization) ใน 4 มต ........................................................................... 6

6. การเปลยนแปลงระดบโลก : สบอภมหาแนวโนม (Megatrend)........................................................... 6

7. การแปรเปลยนจากสงคมอตสาหกรรมสสงคมแหงขาวสาร ................................................................. 7

8. การกาวพนยคอตสาหกรรมแบบเกา ....................................................................................................... 8

9. การเปลยนแปลงจากสงคมอตสาหกรรมสสงคมสารสนเทศ (Information Society) .......................... 10

10. การแปรเปลยนจากเทคโนโลยทถกบงคบสสภาพแหงความสมดลยระหวางเทคโนโลยขนสงกบความรสก เปนกนเอง (Hi Tech ส Hi Touch) ................................................................................... 14

11. เศรษฐกจระดบชาตสเศรษฐกจระดบโลก.......................................................................................... 17

12. ผลงานของ Alvin Toffler ผโดงดง จากหนงสอ “คลนลกทสาม” ..................................................... 19

13. การเปลยนแปลงระดบคลนลกท 3 .................................................................................................... 20

14. การเปลยนแปลงทเกดขนจากความร ................................................................................................. 21

15. กระบวนทรรศนหรอทรรศนะแมบทหรอมมมองหลก ..................................................................... 22

16. จดผกผนหรอพลกผน (Turning Point) .............................................................................................. 23

17. ทรรศนะแมบททเปลยนแปลง ........................................................................................................... 24

18. สภาคของจดเปลยนใหมหรอพลกผนของทรรศนะแมบท ................................................................. 26

19. ความสงทาย ...................................................................................................................................... 27

20. หนงสออางองเพมเตม ........................................................................................................................ 28

ภาคผนวก 1 วาดวยปรชญา ...................................................................................................................... 29

ภาคผนวก 2 ไมนาแปลกใจเลยทคณภาพการศกษาของไทย อยอนดบรงทายของกลมอาเซยน ............... 35

ภาคผนวก 3 เปนหวงพทธศาสนาในไทย ................................................................................................. 37

ภาคผนวก 4 วเคราะห World Economic Forum....................................................................................... 39

ภาคผนวก 5 วาดวยเรองไทยบาเกาหล ..................................................................................................... 41

ภาคผนวก 6 วาทะคารมบมความคด ......................................................................................................... 45