วะฒนธรรมพนบ�านของจะงหวะดชลบรวะฒนธรรมพนบ�านของจะงหวะดชลบรวะฒนธรรมพนบ�านของจะงหวะดชลบรวะฒนธรรมพนบ�านของจะงหวะดชลบร

นางสาวภรณ�ทพย� สวาสดเพชร�

รหะสนะกศกษา

รายงานฉบะบนเป)นส*วนหนงของวชาสารสนเทศเพอการค�นคว�า

วะฒนธรรมพนบ�านของจะงหวะดชลบรวะฒนธรรมพนบ�านของจะงหวะดชลบรวะฒนธรรมพนบ�านของจะงหวะดชลบรวะฒนธรรมพนบ�านของจะงหวะดชลบร

โดย

นางสาวภรณ�ทพย� สวาสดเพชร�

รหะสนะกศกษา ๓๐๘๕๕๓๑๐๑๐

รายงานฉบะบนเป)นส*วนหนงของวชาสารสนเทศเพอการค�นคว�า

รายงานฉบะบนเป)นส*วนหนงของวชาสารสนเทศเพอการค�นคว�า

วะฒนธรรมพนบ�านของจะงหวะดชลบรวะฒนธรรมพนบ�านของจะงหวะดชลบรวะฒนธรรมพนบ�านของจะงหวะดชลบรวะฒนธรรมพนบ�านของจะงหวะดชลบร

เสนอ

อาจายร�กาญจนา วงศ�ม*าน

โดย

นางสาวภรณ�ทพย� สวาสดเพชร�

รหะสนะกศกษา ๓๐๘๕๕๓๑๐๑๐

รายงานฉบะบนเป)นส*วนหนงของวชาสารสนเทศเพอการค�นคว�า

รหะสวชา ๓๐๐ - ๑๒๐๐๒ (๓-๐-๖) ภาคเรยนท ๒ ป9การศกษา ๒๕๕๔

วทยาละยนาฏศลปจะนทบร สถาบะนบะณฑตพะฒนศลป? กรทรวงวะฒนธรรม

ก

คานาคานาคานาคานา รายงานเล*มนเป)นส*วนหนงของวชาสารนเทศเพอการศกษาค�นคว�า เนองจาก

ข�าพเจ�าจะดทาขนเพรามความสนใจในวะฒนธรรมพนเมองของจะงหวะดชลบรแลเพอ

ศกษาค�นคว�าโดยตรงเกยวกะบจะงหวะดชลบร ในเรองวะฒนธรรมโดยมเนอหา ดะงน

ชลบร

มรดกทางวะฒนธรรม

แหล*งปรวะตศาสตร�แลย*านปรวะตศาสตร�

แห*ลงอตสาหกรรม

สถาปDตยกรรมดเด*น

ขนบธรรมเนยมปรเพณ

งานปรจาจะงหวะด

เอกละกษณ�ทางวะฒนธรรม

วะฒนธรรมด�านอาหารการกน

การลเล*น

เป)นต�น

ข�าพเจ�าหวะงว*ารายงานเล*มนจมปรโยชน�แก*เยาวชนทกร*น แลปรชาชนทก

คนไม*มากกน�อย หากรายงานเล*มนมข�อบกพร*องปรการใดต�องขออภะยไว�ตรงน

ภรณ�ทพย� สวาสดเพชร�

ผ�จะดทา

สารบะสารบะสารบะสารบะญญญญ

หหหหน�น�น�น�าาาา

คาคาคาคานานานานา กกกก

ชลบรชลบรชลบรชลบร 1111

มรดกทางวะฒนธรรมมรดกทางวะฒนธรรมมรดกทางวะฒนธรรมมรดกทางวะฒนธรรม 2222

โบราณสถาน 2222

แหล*งโบราณสถานคด 3333

แหล*งปรวะตศาสตร�แลย*านปรวะตศาสตร� 5555

แหล*งอตสาหกรรม 7777

สถาปDตยกรรมดเด*นสถาปDตยกรรมดเด*นสถาปDตยกรรมดเด*นสถาปDตยกรรมดเด*น 7777

ปรเพณทางวะฒนธรรมปรเพณทางวะฒนธรรมปรเพณทางวะฒนธรรมปรเพณทางวะฒนธรรม 10101010

งานปรจาจะงหวะดชลบรงานปรจาจะงหวะดชลบรงานปรจาจะงหวะดชลบรงานปรจาจะงหวะดชลบร 13131313

เอกละกษณ�ทางวะฒนธรรมเอกละกษณ�ทางวะฒนธรรมเอกละกษณ�ทางวะฒนธรรมเอกละกษณ�ทางวะฒนธรรม 14141414

เครองสาน ผ�าทอ แลงานแกสละกหนเครองสาน ผ�าทอ แลงานแกสละกหนเครองสาน ผ�าทอ แลงานแกสละกหนเครองสาน ผ�าทอ แลงานแกสละกหน 14141414

วะฒนธรรมด�านอาหารการกนวะฒนธรรมด�านอาหารการกนวะฒนธรรมด�านอาหารการกนวะฒนธรรมด�านอาหารการกน 15151515

การลเล*นการลเล*นการลเล*นการลเล*น 18181818

บรรณนกรมบรรณนกรมบรรณนกรมบรรณนกรม 21212121

อธธานศะพท�อธธานศะพท�อธธานศะพท�อธธานศะพท� 23232323

ดดดดรรรรรรรรชนชนชนชน 25252525

ชลบรชลบรชลบรชลบร

จะงหวะดชลบร หรอทเรยกกะนสะนๆ ว*า

ฐานเมองท*า มาเป)นเวลายาวนานหลายร�อยป9

นาลกแหลมฉบะงทมความสาคะญรองจากท*าเรอกรงเทพ

เศรษฐกจทสาคะญ รวมทะงเป)นทตะงของนคมอตสาหกรรมแหลมฉบะง

สาคะญต*อการพาณชย�แลเศรษฐกจของชาต

ในอดตชายทเลเมองชลบรมอากาศดมาก

ตากอากาศของพรมหากษะตรย�

ปรากฏหม*พรราชฐานอะนงดงา

ระชกาลท 5 อย*บนเกาสชะง แลกลายเป)นแหล*งท*องเทยวยอดนยมแห*งหนงใน

ปDจจบะน

ด�วยทาเลทตะงทอย*ไม*ไกลจากกรงเทพฯ

สถานทท*องเทยวทมชอเสยงหลายแห*ง

จะงหวะดท*องเทยวแลเมองตากอากาศชายทเล

หรอทเรยกกะนสะนๆ ว*า “เมองชล” เป)นเมองทมความสาคะญใน

มาเป)นเวลายาวนานหลายร�อยป9 จนปDจจบะนกยะงคงเป)นทตะงของท*าเรอ

นาลกแหลมฉบะงทมความสาคะญรองจากท*าเรอกรงเทพ แลยะงเป)นแหล*งปลกพช

รวมทะงเป)นทตะงของนคมอตสาหกรรมแหลมฉบะง ทมบทบาท

สาคะญต*อการพาณชย�แลเศรษฐกจของชาต

ในอดตชายทเลเมองชลบรมอากาศดมาก จนถกใช�เป)นสถานพะกฟVWนผ�ปXวยแลท

ตากอากาศของพรมหากษะตรย� รวมถงเชอพรวงศ�ชะนสงหลายพรองค�

ปรากฏหม*พรราชฐานอะนงดงามของพรบาทสมเดจพรจลจอมเกล�าเจ�าอย*หะว

แลกลายเป)นแหล*งท*องเทยวยอดนยมแห*งหนงใน

ด�วยทาเลทตะงทอย*ไม*ไกลจากกรงเทพฯ แลท*าอากาศยานสวรรณภม อกทะงยะงม

สถานทท*องเทยวทมชอเสยงหลายแห*ง ชลบรจงมชอเสยงมากขนเรอยๆ

จะงหวะดท*องเทยวแลเมองตากอากาศชายทเล จนกรทะงกลายเป)นจะงหวะดท

๑

เป)นเมองทมความสาคะญใน

จนปDจจบะนกยะงคงเป)นทตะงของท*าเรอ

แลยะงเป)นแหล*งปลกพช

ทมบทบาท

จนถกใช�เป)นสถานพะกฟVWนผ�ปXวยแลท

รวมถงเชอพรวงศ�ชะนสงหลายพรองค� ดะง

มของพรบาทสมเดจพรจลจอมเกล�าเจ�าอย*หะว

แลกลายเป)นแหล*งท*องเทยวยอดนยมแห*งหนงใน

แลท*าอากาศยานสวรรณภม อกทะงยะงม

เสยงมากขนเรอยๆ ในฐาน

จนกรทะงกลายเป)นจะงหวะดท

อตสาหกรรมการท*องเทยวเตบโตมากทสดจะงหวะดหนงในภมภาค แลนารายได�

เข�าส*ปรเทศจานวนมหาศาลในทกๆ ป9ในปDจจบะน

จะงหวะดชลบรมเนอทปรมาณ 4,363 ตารางกโลเมตร หรอ 2,726,875 ไร* เป)นจะงหวะดทมขนาดใหญ*เป)นอะนดะบ 51 ของปรเทศ มชายฝD\งทเลทเว�าแหว*งคดโค�งสวยงาม เกดเป)นหน�าผาหน หาดทราย ปXาชายเลน แลปXาชายหาด รวมความยาวถง 160 กโลเมตร ละกษณภมปรเทศของจะงหวะดมความหลากหลาย ตะงแต*ทราบลกคลนแลเนนเขาทางด�านตวะนออก ทราบชายฝD\งทเลตะงแต*ปากแม*นาบางปกงไปจนถงอาเภอสะตหบ ทราบล*มแม*นาบางปกงทอดมสมบรณ�ด�วยดนตกอน เหมาสาหระบการทาการเกษตร แลพนทสงชะนแลภเขาทางตอนกลางแลด�านตวะนออกของจะงหวะด ไปจนถงเกาน�อยใหญ*อกมากมายถงกว*า 46 เกา ททาหน�าทเป)นปราการธรรมชาต ช*วยป]องกะนคลนลม ทาให�ชลบรไม*ค*อยมคลนขนาดใหญ* ชายฝD\งของชลบรจงเตมไปด�วยท*าจอดเรอปรมง แลเหมาสาหระบการสร�างท*าจอดเรอพาณชย�ขนาดใหญ* บรเวณจะงหวะดชลบรในปDจจบะนน สะนนษฐานว*ามชมชนอย*อาศะยมาตะงแต*ยคทวารวด โดยมเมองพรรถตะงอย*ในบรเวณทเป)นตาบลหน�าพรธาต อาเภอพนะสนคม ในปDจจบะน เป)นเมองศนย�กลางการคมนาคมของท�องถนในขณนะน เนองจากทตะงของเมองมลานาสายต*างๆ หลายสาย จงสามารถเดนทางทางนาไปยะงชมชนอนๆ เช*น เมองศรมโหสถ ในจะงหวะดปราจนบร หรอไปจนถงอระญปรเทศได� นอกจากนยะงมเส�นทางเดนเท�าผ*านเมองพญาเร* ซงเป)นเมองโบราณทสาคะญอกเมองหนงในพนท

มรดกทางวะฒนธรรมมรดกทางวะฒนธรรมมรดกทางวะฒนธรรมมรดกทางวะฒนธรรม

โบราณสถานโบราณสถานโบราณสถานโบราณสถาน โบราณสถานส*วนใหญ*ในจะงหวะดชลบรเป)นวะดในพรพทธศาสนาทสาคะญได�แก* วะดเขาบางทราย วะดใหญ* อนทารามวรวหาร วะดสวนตาล วะดบางพรวรวหาร วะดโบสถ� วะดอ*างศลา วะดบางเป]ง เป)นต�น

สรสเหลยมสรสเหลยมสรสเหลยมสรสเหลยม ละกษณเป)นสรรปสเหลยมจตระสเป)นสรนาทมมาแต*โบราณ สะนนษฐานว*า๑๓ - ๑๙ ในสมะยทวารวด ถงสมะยลพบร ชาวบ�านบรเวณใกล�เคยงเชอว*าเป)นทสถตของเจ�าพ*อหลายเจ�าพ*อเช*น เจ�าพ*อหลงคง เจ�าพ*อหลวง แลฮมอก เมอถงฤดยทรงเจ�ามาร*วมชมนมทาพธทรงเจ�าทบรเวณสรสเหลยมนเป)นปรจาสรพรรถ ปDจจบะนได�ขนทเบยนเป)นโบราณสถานแล�ว ตกมหาราชแลตาหนะกราชนตกมหาราชแลตาหนะกราชนตกมหาราชแลตาหนะกราชนตกมหาราชแลตาหนะกราชนอ*างศลา สร�างในระชสมะยพรบาทสมเดจพรจอมเกล�าเจ�าอย*หะวฟVWนของผ�ปXวย ต*อมาสมเดจพรศรพะชรนทราบรมราชนบรณปฏสะงขรณ�ขนใหม* แล�วพรราชทานนามตกหละงใหญ*ว*าหละงเลกว*าตกราชน

แหล*งโบราณสถานคดแหล*งโบราณสถานคดแหล*งโบราณสถานคดแหล*งโบราณสถานคด แหล*งโบราณคดทสาคะญของจะงหวะดชลบรได�แก* โคกพนมด โคกรกา โคกกรเหรยง เมองพรรถ เมองพรกแร* เมองศรพโลรายลเอยดได�กล*าวไว�แล�วในเรองพะฒนาการทางปรวะตศาสตร�

อย*ในเขตตาบลสวรสเหลยม อาเภอพนะสนคม มละกษณเป)นสรรปสเหลยมจตระส กว�างด�านล ๑๐ เมตร ขอบสรเป)นศลาแลง

บราณ สะนนษฐานว*า เป)นอารยธรรม ในช*วงพทธศตวรรษท ถงสมะยลพบร

ชาวบ�านบรเวณใกล�เคยงเชอว*าเป)นทสถตของเจ�าพ*อหลายเจ�าพ*อเช*น เจ�าพ*อหลวง แลฮมอก เมอถงฤดยทรงเจ�า บรรดาคนทรงจ

าทบรเวณสรสเหลยมนเป)นปรจา ชาวบ�านเรยกว*าปDจจบะนได�ขนทเบยนเป)นโบราณสถานแล�ว

ตกมหาราชแลตาหนะกราชนตกมหาราชแลตาหนะกราชนตกมหาราชแลตาหนะกราชนตกมหาราชแลตาหนะกราชน ตะงอย*รมทเลด�านตวะนตกของตาบลสร�างในระชสมะยพรบาทสมเดจพรจอมเกล�าเจ�าอย*หะว เพอใช�เป)นทพะก

ต*อมาสมเดจพรศรพะชรนทราบรมราชน ได�โปรดเกล�า ฯ ให�บรณปฏสะงขรณ�ขนใหม* แล�วพรราชทานนามตกหละงใหญ*ว*า ตกมหาราชแลตก

แหล*งโบราณคดทสาคะญของจะงหวะดชลบรได�แก* ถาเขาชอางห�ายอด โคกกรเหรยง เมองพรรถ เมองพรกแร* เมองศรพโล

รายลเอยดได�กล*าวไว�แล�วในเรองพะฒนาการทางปรวะตศาสตร�

๓

อย*ในเขตตาบลสวรสเหลยม อาเภอพนะสนคม มเมตร ขอบสรเป)นศลาแลง

เป)นอารยธรรม ในช*วงพทธศตวรรษท

ชาวบ�านบรเวณใกล�เคยงเชอว*าเป)นทสถตของเจ�าพ*อหลายเจ�าพ*อเช*น บรรดาคนทรงจ

ชาวบ�านเรยกว*า

ตะงอย*รมทเลด�านตวะนตกของตาบลเพอใช�เป)นทพะก

ได�โปรดเกล�า ฯ ให�ตกมหาราชแลตก

ถาเขาชอางห�ายอด โคกกรเหรยง เมองพรรถ เมองพรกแร* เมองศรพโล

แหล*งโบราณคดใต�นาแหล*งโบราณคดใต�นาแหล*งโบราณคดใต�นาแหล*งโบราณคดใต�นา จากการสารวจแหล*งโบราณคดใต�นาทเกาครามแลเการางเกวยน ได�พบโบราณวะตถจาพวกเครองสะงคโลกสโขทะย เครองถ�วยจนแลเวยดนามเป)นจานวนมาก เครองถ�วยไทยทพบมอายปรมาณพทธศตวรรษท ๑๙ - ๒๒ มจาน ชาม ถ�วย กรปก ส*วนเครองถ�วยจนกมอายอย*ในช*วงเวลาเดยวกะน มทะงเครองถ�วยสามสสมะยราชวงศ�ถะง เครองถ�วยจากหลงฉวน มณฑลเจ�อเจยง ได�แก* ชาม กรปก เคลอบสเขยวไข*กา เครองถ�วยอะนนะม นอกจากนยะงพบเหรยญจน ปVนใหญ* ก�อนแร* งาช�าง หนบด เต�าปนสารด เมอป9 พ.ศ.๒๕๒๕ ได�มการสารวจพนทอ*าวไทยทางตวะนตกของเกาสชะง ตามคาบอกเล*าของชาวปรมง พบแหล*งเรอจมสองบรเวณด�วยกะนให�ชอว*า แหล*งเรอสชะง ๑ แลแหล*งเรอสชะง ๒ จมอย*ห*างกะนปรมาณ ๒ กโลเมตร - แหล*งเรอสชะง ๑ อย*ห*างจากเกาสชะงไปทางทศตวะนตกปรมาณ ๓ กโลเมตร พบเปลอกเรอแลไม�โครงสร�างเรอโผล*อย*เหนอพนทราย พบโบราณวะตถทน*าสนใจได�แก*เครองถ�วยลายครามจนคณภาพด เตาเชงกรานแบบอยธยา หม�อหงต�ม อ*างขนาดต*าง ๆ กานาแบบมอรก* ชนส*วนเคองเงนพนสดาลอยลายมะงกร จกไม�ปcดฝาไห ฯลฯ - แหล*งเรอสชะง ๒ ตะวเรอแลบรเวณรอบ ๆ แลหละกฐานทโผล*เหนอพนทรายถกอวนลากของชาวปรมงกวาดตดไปหมด วะตถทพบเป)นเครองสะงคโลกลายปลา ลายพะนธ�พฤกษาจากแหล*งเตาศรสะชนาละย แลเครองเคลอบเซราค*อนของแหล*งเตาหลงฉวน แลพบเหรยญจนสมะยราชวงศ�หมง มอายอย*ปรมาณพทธศตวรรษท ๒๐ - ๒๑ - แหล*งเรอสชะง ๓ พบเมอป9 พ.ศ.๒๕๒๙ จมอย*ใต�ทเลในรดะบความลกปรมาณ ๒๔ เมตร โบราณวะตถทพบในเรอส*วนใหญ*เป)นภาชนดนเผาปรเภทไหส หเคลอบสนาตาล ส*วนใหญ*เป)นผลผลตจากแหล*งเตาแม*นาน�อย จะงหวะดสงห�บร รวมทะงไหปากกว�างขนาดย*อม แลขวดปากแบนขนาดเลก ไหดะงกล*าวเป)นภาชนบรรจสนค�าปรเภทไข* ยางสน (ผงชะน) เครองถ�วยทผลตจากแหล*งเตาในมณฑลทางใต�ของจนแลในเวยดนามมพบอย*บ�าง นอกจากนกรมศลปากรได�ร*วมกะบกองทะพเรอขดค�นศกษาแหล*งเรอจมทพะทยา พบซากเรอแลรวางสนค�าถงเจดรวาง สนค�าสาคะญในเรอมก�อนตกะวทรงปcรามด หรอตกะวนม รวมทะงภาชนดนเผาหลายปรเภท

๕

แหล*งปรวะตศาตร�แหล*งปรวะตศาตร�แหล*งปรวะตศาตร�แหล*งปรวะตศาตร� แลย*านปรวะตศาตร�แลย*านปรวะตศาตร�แลย*านปรวะตศาตร�แลย*านปรวะตศาตร� แหล*งปรวะตศาสตร� คอ สถานทเกดเหตการณ� หรอมส*วนเกยวข�องกะบเรองราว หรอเหตการณ�ในปรวะตศาสตร� ส*วนย*านปรวะตศาสตร�คอ ย*านชมชนทอย*อาศะย หรอย*านค�าขายทเคยมกจกรรมทน*าสนใจมาแต*อดต

วะดใหญ*วะดใหญ*วะดใหญ*วะดใหญ*อนทารามวรวหารอนทารามวรวหารอนทารามวรวหารอนทารามวรวหาร

เป)นสถานทสาคะญทางปรวะตศาสตร�ในสมะยอยธยาตอนปลาย ความสาคะญทางปรวะตศาสตร�ของวะดน คอ เป)นวะดทนายทองอย*นกเลก สาบานตนว*าจจงระกภะกดต*อพรยาวชรปราการ (สมเดจพรเจ�ากรงธนบร) แลให�ความรวมในรดมชายฉกรรจ� เพอกละบไปกอบก�กรงศรอยธยาคนจากพม*า

สพานหะวค*ายสพานหะวค*ายสพานหะวค*ายสพานหะวค*าย หรอสพานกลป]อมค*าย ในปDจจบะนเป)นสถานทพรยาวชรปราการ (สมเดจพรเจ�าตากสนมหาราช) นาไพร*พลมาตะงค*ายทพะกแรมอย*บรเวณน เมอคระงกละบมาจากรยองเพอจะดการเรองนายทองอย* นกเลก ก*อนไปจะนทบรเพอรวบรวมกาละงพลกละบไปกอบก�กรงศรอยธยาจากพม*า ท*าเกวยนท*าเกวยนท*าเกวยนท*าเกวยน อย*ในเขตตาบลบางปลาสร�อย อาเภอเมอง ฯ อย*รหว*างวะดใหญ*อนทาราม แลวะดต�นสน เคยเป)นสถานททบรรดาชาวไร*ชาวสวน นาผลผลตของตนบรรทกเกวยนมาขาย บรรดาเกวยนแลโคกรบอทบรรทกผลผลตจมาพะกรวมกะนอย*ในบรเวณน จงเรยกว*า ท*าเกวยน หน�าเกdงหน�าเกdงหน�าเกdงหน�าเกdง หรอศาลเจ�าเกdงหรอศาลเจ�าเกdงหรอศาลเจ�าเกdงหรอศาลเจ�าเกdง อย*รมถนนวชรปราการฝD\งตวะนออก รหว*างศาลเจ�าพ*อสาครกะบเชงสพานหะวค*าย ในสมะยทยะงไม*เลกโรงบ*อนเบย มโรงบ*อนเบยตะงอย*ตรงข�ามศาลเจ�าเกdง ลงไปทางทเลปรมาณ ๑๐๐ เมตร นายอากรบ*อนเบยจจะดให�มการลเล*น เช*น งว ลเก ให�ปรชาชนชมทกวะน เพอเรยกคนให�มาเทยวแลเล*นการพนะน มพ*อค�าแม*ค�านาของมาขาย ในทสดกกลายเป)นตลาด ต*อมาเมอยกเลกอากรบ*อนเบยแล�ว โรงบ*อนจงกลายเป)นโรงยาฝc\น แลมการสร�างโรงภาพยนต�ในบรเวณใกล�เคยง ทาให�บรเวณนเป)นแหล*งบะนเทงของชาวเมองชลบรในอดต

บ�านอ*างศลาบ�านอ*างศลาบ�านอ*างศลาบ�านอ*างศลา เป)นหม*บ�านชายทเลอย*รหว*างเขาสามมขกะบบางปลาสร�อย เป)นชมชนทมความสาคะญในระชสมะยพรบาทสมเดจพรจลจอมเกล�าเจ�าอย*หะว เพราชายทเลของอ*างศลาได�เป)\นทจอดพะกเรอสนค�าในฤดมรสม พรบาทสมเดจพรจลจอมเกล�าเจ�าอย*หะว ได�โปรดเกล�า ฯ ให�เจ�าพรยาพรคละงสร�างสพานหนยนลงไปในทเล เพออานวยความสดวกในการจอดพะกเรอสนค�า บ�านหะวถนนบ�านหะวถนนบ�านหะวถนนบ�านหะวถนน อย*ในเขตตาบลหะวถนน อาเภอพนะสนคม มเรองเล*าสบกะนมาวา ทบ�านหะวถนนมถนนสายหนงเชอมรหว*างตาบลหมอนนาง กะบตาบลสรสเหลยม ถนนสายน พรรถ เคยนาไก*ไปตพนะนน แลไปพะกให�นาไก*ทสรสเหลยม ต*อมาลาวอาสาปากนาได�อพยพมาตะงบ�านเรอน ทามาหากนด�วยการทานาทาให�ถนนดะงกล*าวถกทาลายไป เหลอเพยงแนวถนนเป)นเนนสง เพราส*วนทอย*ในบรเวณวะดหะวถนน แลบรเวณหม*บ�าน ชาวบ�านจงเรยกบรเวณนว*า หะวถนน ท*าบญมท*าบญมท*าบญมท*าบญม หม*บ�านท*าบญม เป)นหม*บ�านเก*ามขนาดใหญ* ชาวบ�านในหม*บ�านนได�อาศะยนาจากคลองหลวงในการดารงชพ ส*วนการคมนาคมทางบก ซงใช�เกวยนเป)นพาหน กต�องเดนทางผ*านคลองหลวง จดรวมของกองคาราวานเกวยนลากไม�คอ ท*านาทอย*ตดกะบบ�านของแม*เฒ*าบญม ซงเป)eนคนใจบญ เออเฟVWอเผอแผ*แก*ผ�เดนทางทะงเรองทพะก นาดมแลข�าวปลาอาหาร ผ�คนจงมะกเรยกตดปากว*า ท*าแม*เฒ*าบญม ต*อมาได�กลายเป)นท*าบญม บ�านท*าตกดบ�านท*าตกดบ�านท*าตกดบ�านท*าตกด อย*ในเขตอาเภอพานทอง เป)นย*านชมชนทสาคะญแห*งหนงในอดต เพราเป)นท*าเรอทสาคะญของเมองพนะสนคม เป)นศนย�รวมของการค�าขาย แลการขนส*งผลไม�แลพชผลการเกษตรต*าง ๆ ลงเรอไปขายทกรงเทพ ฯ แลมองอน ๆ โดยใช�เส�นทางจากท*าตกดไปตามลานาพานทอง ไปออกแม*นาบางปกง ออกอ*าวไทยไปยะงกรงเทพ ฯ บ�านท*ากรดานบ�านท*ากรดานบ�านท*ากรดานบ�านท*ากรดาน (อย*ในเขตตาบลโคกเพลา อาเภอพนะสนคม) บรเวณนเดมเป)นท*าเกวยนสาหระบเขนซงลงคลองของชาวบ�าน ในหลาย ๆ หม*บ�าน การขนซงต�องเขนลงคลอง เพอนาซงไปเลอยเป)นไม�กรดาน จงเรยกคลองนว*า คลองกรดาน ต*อมากลายเป)นชอหม*บ�านท*ากรดาน บ�านท*าข�ามบ�านท*าข�ามบ�านท*าข�ามบ�านท*าข�าม อย*ในเขตตาบลท*าข�าม อาเภอพนะสนคม เดมไม*มถนนหนทางเป)นปXาอ�อ ปXาแขม แลมร*องนาลกเรยกว*า ลาซวด มทตนอย*เฉพาบรเวณบ�านท*าข�ามเท*านะน ผ�ทเดนทางจต�องเดนข�ามลาซวด บรเวณตรงนเท*านะนเพรานา

๗

ตนพอข�ามได� ชาวบ�านจงเรยกบรเวณนว*า ท*าข�าม

แหล*งอตสาหกรรมแหล*งอตสาหกรรมแหล*งอตสาหกรรมแหล*งอตสาหกรรม แหล*งผลตเกลแหล*งผลตเกลแหล*งผลตเกลแหล*งผลตเกลออออ อย*ในเขตตาบลคลองตาหร อาเภอเมอง ในอดตจะงหวะดชลบรมแหล*งทานาเกลออย*สองแห*งคอ ทตาบลเสมด แลตาบลคลองตาหร อาเภอเมอง ฯ แหล*งผลตนาปลาแหล*งผลตนาปลาแหล*งผลตนาปลาแหล*งผลตนาปลา อย*ในเขตเทศบาลเมองชลบร แลเขตเทศบาลตาบลแสมสง มโรงงานขนาดใหญ*ผลตนาปลาแลนาซอส ออกจาหน*ายทะงในปรเทศแลต*างปรเทศ แหล*งผลตกปcแหล*งผลตกปcแหล*งผลตกปcแหล*งผลตกปc อย*ในเขตตาบลมขามหย*ง ตาบลบ�านสวน แหล*งผลตนาตาลแหล*งผลตนาตาลแหล*งผลตนาตาลแหล*งผลตนาตาล มทะงนาตาลทรายแดง แลนาตาลทรายขาว แหล*งผลตอย*ในเขตตาบลหนองซาก ตาบลบ�านบง ตาบลหนองอรณ ตาบลหนองไผ*แก�ว แหล*งผลตมะนสาปหละงแหล*งผลตมะนสาปหละงแหล*งผลตมะนสาปหละงแหล*งผลตมะนสาปหละง อย*ในเขตตาบลบ�านบง อาเภอบ�านบง ตาบลบ�านสวน ตาบลหนองร ตาบลเหมอง ตาบลห�วยกปc อาเภอเมอง ฯ การผลตมหลายรปแบบ ทะงมะนเส�น มะนอะดเมด แลแป]งมะนสาปหละง แหล*งผลตไม�แปรรปแหล*งผลตไม�แปรรปแหล*งผลตไม�แปรรปแหล*งผลตไม�แปรรป ในอดตชลบรมโรงงานผลตไม�แปรรปอย*ทตาบลสศรราชา อาเภอศรราชา คอ บรษะทปXาไม�ศรราชา ปDจจบะนคอ บรษะทศรมหาราชา จากะด แหล*งผลตหนแกสละกแหล*งผลตหนแกสละกแหล*งผลตหนแกสละกแหล*งผลตหนแกสละก อย*ในเขตตาบลอ*างศลา แลแหลมแท*น ตาบลแสนสข อาเภอเมอง ฯ มอย*ปรมาณ ๕๐ คระวเรอน ผลตภะณฑ�หนแกสละกได�แก* ครกโม* ในเสมา ลกนมตร ป]ายสสาน แลรปสะตว�ต*าง ๆ

สถาปDตยกรรมดเด*นสถาปDตยกรรมดเด*นสถาปDตยกรรมดเด*นสถาปDตยกรรมดเด*น สถาปDตยกรรมดเด*น หมายถง สงก*อสร�างททรงคณค*าในทางศลปสถาปDตยกรรมทสบทอดกะนมา แลศลปสถาปDตยกรรมร*วมสมะย ในจะงหวะดชลบรส*วนใหญ*เป)นสงก*อสร�างในพรพทธศานาได�แก* พรอโบสถวะดใหญ*อนทารามวรวหาร หอพรพทธศหงค� ฯ หอพรไตรปcฎก วะดใต�ต�นลาน พรเจดย�อโบสถ

วะดอะษฎางค� พรอโบสถวะดญาณสะงวรราม ฯพรพทธมณฑป ภปร. สก. เป)นต�น

ศาลาเทศบาทชลบรศาลาเทศบาทชลบรศาลาเทศบาทชลบรศาลาเทศบาทชลบรเดมเป)นทตะงของศาลากลางจะงหวะดจลจอมเกล�าเจ�าอย*หะว เป)นอาคารก*ออฐถอปนใหญ* หละงคาทรงปDWนหยา ด�านหน�าอาคารมมขยนยกขนไปสงเท*าความสงของหละงคา ตอนบนทามงกฎ มเสาหลอกลดหละนกะนไปส*วนกลางใต�ซ�มโค�งมรปสะญญละกษณ�ของจะงหวะดชลบร

วะดอะษฎางค� พรอโบสถวะดญาณสะงวรราม ฯ พรบรมธาตเจดย�มหาจะกรพพะฒน� . เป)นต�น ซงจได�นาเสนอในมรดกทางพรพทธศาสนา

ศาลาเทศบาทชลบรศาลาเทศบาทชลบรศาลาเทศบาทชลบรศาลาเทศบาทชลบร อย*ในเขตตาบลบางปลาสร�อย อาเภอเเดมเป)นทตะงของศาลากลางจะงหวะด สร�างในระชสมะยพรบาทสมเดจพรจลจอมเกล�าเจ�าอย*หะว เป)นอาคารก*ออฐถอปน ชะนเดยวยกพนสง เป)นอาคารขนาดใหญ* หละงคาทรงปDWนหยา ด�านหน�าอาคารมมขยน ส*วนบนของมขก*ออฐเป)นแผงยกขนไปสงเท*าความสงของหละงคา ตอนบนทาเป)นซ�มโค�ง แบบตวะนตก ทเรยกว*ามงกฎ มเสาหลอกลดหละนกะนไป หะวเสาปรดษฐ�เป)นรปหม�อนาแบบตวะนตกส*วนกลางใต�ซ�มโค�งมรปสะญญละกษณ�ของจะงหวะดชลบร

พรบรมธาตเจดย�มหาจะกรพพะฒน� ซงจได�นาเสนอในมรดกทางพรพทธศาสนา

อย*ในเขตตาบลบางปลาสร�อย อาเภอเมอง ฯ สร�างในระชสมะยพรบาทสมเดจพร

ชะนเดยวยกพนสง เป)นอาคารขนาดส*วนบนของมขก*ออฐเป)นแผง

แบบตวะนตก ทเรยกว*าหะวเสาปรดษฐ�เป)นรปหม�อนาแบบตวะนตก

อาคารสามะญศกษาจะงหวะดอาคารสามะญศกษาจะงหวะดอาคารสามะญศกษาจะงหวะดอาคารสามะญศกษาจะงหวะดพรบาทสมเดจพรจลจออมเกล�าเจ�าอย*หะวสง หละงคาทรงปDWนหยา ส*วนหน�าของอาคารยกสงมละกษณเป)นมงกฎ ตรงกลางมสะญญละกษณ�ตราแผ*นดน มเสาหลอกขนาดเลก ลดหละนกะนทะงสองข�างสถาปDตยกรรมทแสดงให�เหนถงอทธ

ตกพรพะนวสาตกพรพะนวสาตกพรพะนวสาตกพรพะนวสา ตะงอย*ทโรงพยาบาลสมเดจพรบรมราชเทว ณ ศรราชา เป)นอาคารก*ออฐถอปน

อาคารสามะญศกษาจะงหวะดอาคารสามะญศกษาจะงหวะดอาคารสามะญศกษาจะงหวะดอาคารสามะญศกษาจะงหวะด เดมเป)นทตะงศาลจะงหวะด สร�างในระชสมะยพรบาทสมเดจพรจลจออมเกล�าเจ�าอย*หะว เป)นอาคารชะนเดยวก*ออฐถอปน ยกพน

ส*วนหน�าของอาคารยกสงมละกษณเป)นมงกฎ ตรงกลางมมเสาหลอกขนาดเลก ลดหละนกะนทะงสองข�าง เป)น

สถาปDตยกรรมทแสดงให�เหนถงอทธพลทางสถาปDตยกรรมตวะนตก

ตะงอย*ทโรงพยาบาลสมเดจพรบรมราชเทว ณ ศร มทะงส*วนทเป)นสองชะนแลชะนเดยว หละงคาเป)นแบบ

๙

สร�างในระชสมะยเป)นอาคารชะนเดยวก*ออฐถอปน ยกพน

ส*วนหน�าของอาคารยกสงมละกษณเป)นมงกฎ ตรงกลางมเป)น

ตะงอย*ทโรงพยาบาลสมเดจพรบรมราชเทว ณ ศรมทะงส*วนทเป)นสองชะนแลชะนเดยว หละงคาเป)นแบบ

ผสมผสานคอ หละงคาทรงปDWนหยา แลแบบหน�าจะวตะดมม หละงคายกสง ชะนบนแลชะนล*างมส*วนทเป)นมขยนแลรเบยงลายลกมหวด มการตกแต*งด�วยช*องรบายอากาศใต�ชายคา มคายะนรหว*างช*วงเสาระบกะบชายคา

ขนบธรรมเนยมปรเพณขนบธรรมเนยมปรเพณขนบธรรมเนยมปรเพณขนบธรรมเนยมปรเพณ

ปรเพณวงควายปรเพณวงควายปรเพณวงควายปรเพณวงควาย

วงควาย เป)นปรเพณเก*าแก*ดะงเดมของจะงหวะดชลบรมอย*แห*งเดยวใน

เมองไทย เมอใกล�เทศกาลออกพรรษาคระงใดกแสดงว*าช*วงเวลาแห*งการไถหว*าน

ได�ผ*านพ�นไปแล�ว ถงเวลาทบรรดาชาวไร*ชาวนาจได�มโอกาสหยดพะกผ*อน เพอ

รอคอยเวลาทผลผลตจตกดอกออกรวงแลกเป)นเวลาทวะวควายจได�พะกเหนอย

เสยทหละงจากทถกใช�งานมาอย*างหนะก ในวะนงาน ชาวไร*ชาวนาจหยดงาน

ทะงหมดแลจตกแต*งควายของตนอย*างสวยงามด�วยผ�าแพรพรรณ แลลกปDดส

ต*างๆ แลนาควายมาชมนมกะนทตลาด พร�อมกะนนะนกจนาผลตผลของตน

บรรทกเกวยนมาขายให�ชาวบ�านร�านตลาดไปพร�อมๆ กะน เมอจะบจ*ายขาย

สนค�าซอหาของต�องปรสงค�เสรจแล�ว ต*างคนต*างกถอโอกาสมาพบปสนทนา

กะน บ�างกจงควายเข�าเทยวตลาดจนกลายมาเป)นการแข*งขะนวงควายกะนขน แลจาก

การทชาวไร*ชาวนาต*างกพากะนตกแต*งปรดะบปรดาควายของตนอย*างสวยงาม

นเอง ทาให�เกดการปรกวดปรชะนความสวยงามของควายกะนขน พร�อมๆ ไปกะบ

การแข*งขะนวงควาย

ปDจจบะน ปรเพณวงควายในเขตเทศบาลเมองชลบร จจะดในวะนขน 14 คา เดอน 11 อาเภอบ�านบงจะดในวะนขน 15 คา เดอน 11 ตลาดหนองเขน อาเภอบ�านบง จะดในวะนแรม 1 คา เดอน 11 วะดดอนกลาง ตาบลแสนสข อาเภอเมอง จะดวงควายในวะนทอดกฐนปรจาป9ของวะด ในวะนนนอกจากจจะดให�มการแข*งขะนวงควาย ปรกวดความงามของควาย แลปรกวดสขภาพของควายแล�วยะงมการ "ส*ขวะญควาย" หรอทาขวะญควายไปในตะวอกด�วยแม�ปDจจบะนเกษตรกรส*วนใหญ*ในปรเทศจหะนมาใช�เครองจะกรกลหรอทเรยกว*าควายเหลกช*วยผ*อนแรงในการทานาแล�วก

ตาม แต*ชาวชลบรกยะงคงอนระกษ�ปรเพณท�องถนอะนแปลกนอย*จเป)นเอกละกษณ�ของจะงหวะดแล�วอกด�วย

ปรเพณปรเพณปรเพณปรเพณวะนไหลวะนไหลวะนไหลวะนไหล

เมองพะทยาได�กาหนดจะด

กจกรรมต*างๆ เช*น ขบวนแห*พรพทธรปเพอให�ปรชาชนได�

ชายหาดพะทยา แลกจกรรมการลเล*นพนบ�านการแสดงศลปวะฒนธรรมต*าง ๆ

ปรเพณกองข�าวนาเกลอ รดนาดาหะวผ�สงอาย

การเล*นนาสงกรานต�บรรยากาศชายทเล

นา ซงวะนไหลพะทยาถอว*าเป)นทนยมสาหระบ

ชาวชลบรกยะงคงอนระกษ�ปรเพณท�องถนอะนแปลกนอย* เพรานอกจากจเป)นเอกละกษณ�ของจะงหวะดแล�ว ยะงเป)นเครองแสดงถงความสามะคคของชาวชลบร

ปรเพณวะนไหลปรเพณวะนไหลปรเพณวะนไหลปรเพณวะนไหล

เมองพะทยาได�กาหนดจะดงานวะนไหล ในวะนท 19 เมษายนของทกป9โดยม

ขบวนแห*พรพทธรปเพอให�ปรชาชนได�สรงนาพร

แลกจกรรมการลเล*นพนบ�านการแสดงศลปวะฒนธรรมต*าง ๆ

รดนาดาหะวผ�สงอาย การปรกวดนางสงกรานต�

เล*นนาสงกรานต�บรรยากาศชายทเล พธรดนาดาหะว ขบวนวะนไหล การสาด

ถอว*าเป)นทนยมสาหระบเทศกาลสงกรานต�เป)นอย*างมาก

๑๑

เพรานอกจากยะงเป)นเครองแสดงถงความสามะคคของชาวชลบร

เมษายนของทกป9โดยม

สรงนาพร ตลอด

แลกจกรรมการลเล*นพนบ�านการแสดงศลปวะฒนธรรมต*าง ๆ

การปรกวดนางสงกรานต� แล

ขบวนวะนไหล การสาด

เป)นอย*างมาก เพรา

ถนนเกอบทกสาย ภายในเมองพะทยา

สงกรานต�เกอบทกสาย

งานปรเพณกองข�าวงานปรเพณกองข�าวงานปรเพณกองข�าวงานปรเพณกองข�าว

อาเภอศรราชา เป)นปรเพณอะนเก*าแก*ของชาวเมองชลบร

ศรราชา ทยะงคงระกษาปรเพณนอย*

เดอน เมษายน ของทกป9 สถานทจะดอย*บรเวณหน�าสานะกงานเทศบาลตาบลศร

ราชา แลทบรเวณเกาลอยศรราชากจกรรมของงานจปรกอบไปด�วย

ขบวนแห*ทนาโดยกล*มผ�เฒ*าผ�แก*แลหน*วยงานต*าง ๆ

เมองพะทยาจมแต*นะกท*องเทยวออกมาเล*นสาดนา

เป)นปรเพณอะนเก*าแก*ของชาวเมองชลบร ปDจจบะนมทอาเภอ

ศรราชา ทยะงคงระกษาปรเพณนอย* โดยจะดให�มขนเป)นปรจาทกวะนท 19

สถานทจะดอย*บรเวณหน�าสานะกงานเทศบาลตาบลศร

แลทบรเวณเกาลอยศรราชากจกรรมของงานจปรกอบไปด�วย

ขบวนแห*ทนาโดยกล*มผ�เฒ*าผ�แก*แลหน*วยงานต*าง ๆ ทแต*งกายด�วยชดไทย

เล*นสาดนา

ปDจจบะนมทอาเภอ

19-21

สถานทจะดอย*บรเวณหน�าสานะกงานเทศบาลตาบลศร

แลทบรเวณเกาลอยศรราชากจกรรมของงานจปรกอบไปด�วย การจะด

ทแต*งกายด�วยชดไทย

๑๓

ปรจาบ�านเข�าร*วมขบวน พธบวงสรวงแลเซ*นสะงเวยผ การสาธต ปรเพณกองข�าว

การลเล*นพนบ�าน การสาธตแลจาหน*ายขนมพนบ�านอาหารพนเมอง

งานปรจาจะงหวะดชลบรงานปรจาจะงหวะดชลบรงานปรจาจะงหวะดชลบรงานปรจาจะงหวะดชลบร

เป)นงานปรจาป9ทชาวจะงหวะดชลบร ได�ร*วมกะนจะดตดต*อกะนมาตะงแต*ป9 พ.ศ.

2475 กจกรรมของงานได�รวมงาน "นมะสการพรพทธสหงค� งานสงกรานต� แล

งาน กาชาด" ไว�ด�วยกะนโดยถอเอาปรมาณกลางเดอนเมษายนของทกป9เป)นวะนจะด

งาน ปรกอบไปด�วยขบวนแห*พรพทธสหงค� พธรดนาดาหะวผ�ใหญ* การลเล*น

พนบ�าน การแสดงโขนของกรมศลปากร แลการแสดงทางวะฒนธรรม นทรรศการ

แล การออกร�าน เพอเป)นการส*งเสรม แลระกษาไว�ซงขนบธรรมเนยมปรเพณอะน

ดงามของท�องถน

งานเทศกาลพะทยางานเทศกาลพะทยางานเทศกาลพะทยางานเทศกาลพะทยา

จะดขนปรมาณกลางเดอนเมษายนของทกป9 เพอเป)นการส*งเสรมการ

ท*องเทยว แลเผยแพร*ชอเสยงของเมองพะทยา มการจะดขบวนแห*ทปรดะบด�วย

ดอกไม�ทสวยงาม การปรกวดนางงามพะทยา การแข*งขะนกฬาพนบ�านไทย แข*งขะน

กฬาทางนา การปรกวดก*อปราสาททราย จดพลแลดอกไม�ไฟทรมทเล การ

แสดงศลปวะฒนธรรมนทรรศการแลการจาหน*ายสนค�าทรลก

งานพะทยามาราธอนงานพะทยามาราธอนงานพะทยามาราธอนงานพะทยามาราธอน

จะดขนทบรเวณเมองพะทยา ปรมาณเดอนกรกฎาคม เพอเป)นการ

ส*งเสรม การท*องเทยวนอกฤดท*องเทยว มนะกวงจากหลายปรเทศมาร*วมงาน

โดย ได�ระบการสนะบสนนจากหน*วยงานของระฐแลเอกชน

งานบญกลางบ�านแลเครองจะกสานพนะสนคมงานบญกลางบ�านแลเครองจะกสานพนะสนคมงานบญกลางบ�านแลเครองจะกสานพนะสนคมงานบญกลางบ�านแลเครองจะกสานพนะสนคม

เป)นงานปรเพณทสบทอดกะนมาช�านานของชาวอาเภอพนะสนคม ซงจจะดขนใน

ราวเดอน 3-6 โดยผ�เฒ*าหรอชาวบ�านทเป)นทนะบถอจเป)นผ�กาหนดวะนทาบญ แล

ทาพธสเดาเคราห� เพอความร*มเยนเป)นสขของชาวบ�าน หละงพธสงฆ�จมการ

ระบปรทานอาหารร*วมกะนแลมการลเล*นพนบ�าน

เอกละกษณ�ทางวะฒนธรรมเอกละกษณ�ทางวะฒนธรรมเอกละกษณ�ทางวะฒนธรรมเอกละกษณ�ทางวะฒนธรรม

เครองสาน เครองสาน เครองสาน เครองสาน ผ�าทอ แลผ�าทอ แลผ�าทอ แลผ�าทอ แลงานงานงานงานแกสละกหนแกสละกหนแกสละกหนแกสละกหน

เป)นงานหตถกรรมทเกดขนจากภมปDญญาของชาวบ�านทนาเอาวะสดทมใน

ท�องถนมาปรดษฐ�เป)นเครองมอเครองใช�เพอการดารงชพ

เครองจะกสานเครองจะกสานเครองจะกสานเครองจะกสานพนะสนคมพนะสนคมพนะสนคมพนะสนคม

งานหะตถกรรมเครองจะกสานพนะสนคมเป)นภมปDญญาพนบ�านทสบทอดกะนมา

ชะวอายคน ปDจจบะนยะงดารงอย*เพรามการส*งเสรมพะฒนาในรปแบบต*างๆ เช*น

ตรกร�า กรจาด พะด ปDจจบะนมการพะฒนาเป)นไปในรปแบบต*างๆ เช*น

กล*องใส*ทชช แจกะน หมวกในแบบต*างๆ ฯลฯ นอกจากนอาเภอพนะสนคมยะง

มศนย�ส*งเสรมฝ9มอจะกสานดอกไม�ไผ*ตามโครงการพรราชดารฯ นเป)นทลอเลอง

แลได�ระบการยกย*องให�เป)นของดจะงหวะดชลบร กล*มแม*บ�านเหล*านนอกจากจม

ส*วนช*วยอนระกษ� แลพะฒนาภมปDญญาพนบ�านชลบรไว�แล�ว ยะงเป)นการรายได�

เสรมให�แก*กล*มแม*บ�านเหล*านะนด�วย

๑๕

ผ�าทออ*างศลาผ�าทออ*างศลาผ�าทออ*างศลาผ�าทออ*างศลา

เป)นหะตถกรรมของชาวอ*างศลา ซงมชอเสยงมาช�านาน นายตร

อมาตยกล ได�เขยนลงในหนะงสอนาเทยวชลบรว*า ผ�าทรงของมหากษะตย�กทอ

ไปจากอ*างศลา แลจะงหวะดจะนทบร แต*ทางจะนทบรได�เลทอไปก*อนแล�ว ใน

สมะยพรบาทสสมเดจพรจลจอมเกล�าเจ�าอย*หะว ผ�าทออ*างศลากยะงเป)นของ

พรองค�พรราชทานให�แก*ข�าราชกาลทกรงเทพฯ แต*หน�าเสยดายทงาน

หะตถกรรมทางนได�เสอมสญไปแล�วเพรามการเปลยนแปลงทางด�านเศรษฐกจแล

สะงคมของจะงหวะดชลบร

งานแกสละกหนอ*างศลางานแกสละกหนอ*างศลางานแกสละกหนอ*างศลางานแกสละกหนอ*างศลา

เป)นหะตถกรรมพนบ�านทสาคะญอกอย*างหนงของอ*างศลา งานแกสละกหน

แต*เดมมเพยงการทาครกหนแลโม*หน ครกหนอ*างศลาเกดจากความคดรเรม

ของชาวจน ซงอพยพมาในช*วงสงครามโลกคระงท 2 โดยเข�ามาตะงถนฐานเพอทา

มาหากนทอ*างศลา แลเหนว*าคนไทยใช�ครกเป)นเครองใช�ในคระวกะนทกคระวเรอน

จงรเรมทาครกหนแลแกสละกขน เล*ากะนว*าชาวจนทเรมแกสละกครกขนเป)นคน

แรกชอ นายหยกย� แซ�เจ�ง เคยเป)นช*างแกสละกหนมาก*อน ต*อมานายหยกย�

แซ�เจ�ง ได�สอนวธทาครกให�แก*เพอนบ�านทะวๆไป การแกสละกครกหนจง

ขยายตะวไปเป)น อตสาหกรรมพนบ�านของอ*างศลาทมชอเสยงกรจายไปทะปรเทศ

วะฒนธรรมด�านอาหารการกนวะฒนธรรมด�านอาหารการกนวะฒนธรรมด�านอาหารการกนวะฒนธรรมด�านอาหารการกน

จะงหวะดชลบรเป)นจะงหวะดชายฝD\งทเลด�านทศตวะนออกของอ*าวไทยทม

ทระพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ�แลมความมะนคงทางด�านเศรษฐกจมาช�านาน

ด�วยองค�ปรกอบดะงกล*าวปรชาชนจะงหวะดชลบรจงมความพร�อมทางด�านความ

เป)นอย*แลมความสมบรณ�ทางด�านอาหารการกนทะงอาหารคาวแลอาหารหวาน

อาหารคาวอาหารคาวอาหารคาวอาหารคาว

ปลาคก ปลาคก ปลาคก ปลาคก เป)นอาหารปรจาท�องถนมเฉพราในจะงหวะดชลบรเท*านะน แหล*ง

ททาปลาคก คอ ตาบลบางปลาสร�อยหรอท*าเกวยนนะนเอง ซงเป)นทร�จะกของ

คนทะวไป ปลาคกเป)นอาหารคาวทมส*วนปรกอบ คอ ปลาตเพยนทเล

ผะกกาดดอง ตไคร� กรเทยม พรกแห�งแลเกลอนามาต�มเคยวรวมกะนโดย

วางปลาไว�ข�างบน ใส*นาเป)ดพโล�ซงเป)นเคลดละบของความอร*อย ยกตะงบนเต*า

แลเคยวไฟอ*อนๆ ระบปรทานได�ทะงข�าวสวยแลข�าวต�ม

ห*อหมก ห*อหมก ห*อหมก ห*อหมก อาหารคาวทมชอเสยงของจะงชลบรทปรชาชนทะวไปนยมบรโภค

ได�แก* ห*อหมก เพราห*อหมกมคณค*าทางอาหารครบถ�วน มรสชาตอร*อย

ถกปาก บางคระงใช�รองระบแขกบ�านแขกเมองจะดเป)นอาหารสาหระบงานเลยงต*างๆ

เช*น งานอปสมบท งานศพ ปDจจบะนห*อหมกยะงเป)นอาหารทนยมกะนแพร*หลาย

เนองจากมจาหน*ายทะวไป รสชาตอร*อย ราคาไม*แพง นะกท*องเทยวทเดนทาง

มาเทยวสามารถซอกละบไปเป)นของฝากได�

แจงลอนแจงลอนแจงลอนแจงลอน เป)นอาหารพนบ�านของชาวชลบรเช*นกะนจะดอย*ในปรเภทอาหาร

คาว มเครองปรงเช*นเดยวกะบห*อหมก ต*างกะนแค*ว*า ห*อหมกกทแลมผะก

ต*างๆแต*แจงลอนจใส*มพร�าวขดทไม*ต�องคะดกทออกแลไม*ใส*ผะก นามาปDWนเป)น

ก�อนกลมๆ เสยบไม�ย*างพอสก จมกนหอมชวนระบปรทาน

ขนมจนขนมจนขนมจนขนมจน ขนมจนบ�านบงเป)นขนมจนทมชอเสยงไปทะวปรเทศ ทะงภายใน

จะงหวะดแลต*างจะงหวะด มะกมผ�สะงซอไปเลยงในงานบญต*างๆ เช*น งานทาบญ

ขนบ�านใหม* งานวะนเกด งานแต*งงาน เพรามความเชอว*าขนมจนมความยาว

แลเหนยวแน*นไม*แตกเลกรากะนไปเรว

ห�อยจkอห�อยจkอห�อยจkอห�อยจkอ เป)นอาหารทชอเสยงแลมต�นกาเนดในจะงหวะดชลบร เนองจาก

ทนมปม�าซงเป)นส*วนปรกอบหละกของห�อยจkออย*เป)นจานวนมากแลราคาถก

กdวยเตยวกdวยเตยวกdวยเตยวกdวยเตยว ถอเป)นเอกละกษณ�ของจะงหวะดชลบร กคอ เมยงกdวยเตยว

ซงมส*วนปรกอบเป)นเส�นกdวยเตยวตะดเป)นแผ*นสเหลยมปรมาณเท*าฝXามอ แล�ว

๑๗

นามาห*อใส*เครองปรง ปรกอบไปด�วย ก�งแห�ง ถะวลสง ไข*เจยวฝอย

ถะวงอก ใบกยช*ายลวกหยอดด�วยนาจมซงปรงด�วยนาปลา มนาว พรกขหน

ผะกช ปรงให�เปรยว หวาน เคม แล�วแต*ชอบ

แกงลาวแกงลาวแกงลาวแกงลาว เป)นอาหารพนเมองของชาวไทยเชอสายลาวในแถบอาเภอพนะส

นคม แลพานทอง ซงนยมระบปรทานกะนเป)นอย*างมาก เครองปรง

ปรกอบด�วย หน*อไม�ลวกเผ*า ใบย*านาง เหดฟางซก ชอมเดดเป)นท*อน

สะนๆ ฟDกทองหะนเป)นชนเลกๆ ข�าวโพด ข�าวเหนยว ใบแมงละก ตไคร�ทบ

หะนเป)นท*อน นาปลา นากรชายทบ ข�าวเบอนามาตาแลคะนกะบใบย*านางนามา

ปรง รสชาตโดยรวมจออกขมเพราใส*ย*านางกะบหน*อไม�เผ*า การใส*ผะกหลาย

ชนดจช*วยขะบลมแลช*วยเจรญอาหาร

อาหารหวานอาหารหวานอาหารหวานอาหารหวาน

ข�าวหลามข�าวหลามข�าวหลามข�าวหลาม ข�าวหลามเป)นขนมหวานทสามารถทารายได�ให�กะบชาวชลบร

เป)นอย*างมาก มการทาข�าวหลามเป)นจานวนมาก แลมะกจตะงชอข�าวหลาม

ตามชอคนทา เช*น ข�าวหลามแม*ไข* ข�าวหลามแม*ศร ข�าวหลามแม*ปรนอม

ฯลฯ นะกท*องเทยวส*วนใหญ*สามารถซอได�ในราคาทไม*แพง เป)นขนมมชอเสยง

ของชาวชลบร ดะงคาขวะญทว*า ทเลงาม ข�าวหลามอร*อย อ�อยหวาน จะก

สานด ปรเพณวงควาย

ข�าวเกรยบออ*นข�าวเกรยบออ*นข�าวเกรยบออ*นข�าวเกรยบออ*น เป)นขนมหวานชนดหนงทเป)นทนยมของชาวชลบร ม

จาหน*ายทะวไป ควบค*กะบถาด ขะนตอนวธการปรงไม*ยาก แต*อาจเสยเวลาบ�าง

เนองจากทาได�คระงลชน

ขนมก�นถะว ขนมหน�าถะว ขนมหน�าหมขนมก�นถะว ขนมหน�าถะว ขนมหน�าหมขนมก�นถะว ขนมหน�าถะว ขนมหน�าหมขนมก�นถะว ขนมหน�าถะว ขนมหน�าหม เป)นขนมไทยพนบ�านรปทรง

เหมอนขนมถ�วนตไล จดเด*นขนมของชนดนคอ มถะวเขยวผ*าซกคะวบรรจอย*ก�น

ถ�วนแลมรสชาตเข�มข�น หวานมะน กลมกล*อม

ข�าวต�มขาว ข�าวต�มแดงข�าวต�มขาว ข�าวต�มแดงข�าวต�มขาว ข�าวต�มแดงข�าวต�มขาว ข�าวต�มแดง เป)นขนมไทยโบราณทมส*วนผสมรหว*างแป]ง

ข�าวเหนยว มพร�าว แลนาตาลป9บ มขะนตอนในการปรงไม*ซะบซ�อน ทาได�

ง*าย ใช�เวลาช*วงสะนๆ เป)นขนมระบปรทานเล*นก แต*ทนยมมะกจะดเป)นขนม

สาระบเพอปรกอบพธกรรมต*างๆร*วมกะบการทาบายศร เช*น การแก�บน การ

ขนศาลพรภม การขนบ�านใหม* การโกนจก ฯลฯ

การลเล*นการลเล*นการลเล*นการลเล*น สบ�าสบ�าสบ�าสบ�า

การเล*นสบ�าจเล*นกะนทลานวะดหรอลานบ�าน แถบตาบลบ�านสวน แลตาบลแสนสข อาเภอเมองชลบร ตลอดจนสถานทอน ๆ ในจะงหวะดใกล�เคยง สร�างความสนกสนานแลได�ออกกาละงกายไปด�วย การเล*น ผ�เล*นจแบ*งออกเป)นสองฝXาย อปกรณ�การเล*น คอ เปลอกหอยแครง กะบลกสบ�าทกลงจากไม� ผ�เล*นทะงสองฝXายจผละดกะนเล*นท*าต*าง ๆ เช*น ล�อนง ยงดด หรอทอยหนบ เมอเล*นหมดทกท*าแล�วส*วนมากจประบให�ผ�แพ�รา

ลกช*วงลกช*วงลกช*วงลกช*วง การเล*นลกช*วงจเล*นกะนทลานวะดหรอลานบ�านแถบตาบลเหมอง อาเภอเมองชลบร ในรหว*างเทศกาลสงกรานต� โดยจเล*นกะนเกอบทกวะนเวลาบ*ายถงเยน การเล*นลกช*วงของชาวตาบลเหมองม 3 แบบ คอ ช*วงวง ช*วงรา แลช*วงเชลย การเล*นลกช*วงให�ความสนกสนาน ได�ออกกาละงกาย สร�างความสามะคค

ผกรด�งผกรด�งผกรด�งผกรด�ง ผกรด�ง หรอผนางด�วงจเล*นกะนลานบ�านรหว*างสงกรานต� โดยเล*นเพอความสนกสนานแหลหาของทหายไป จเล*นในเวลากลางคน โดยต�องจะดเตรยมเครองคาย (เหล�า นามะนใส*ผม แป]งผะดหน�า นาอบไทย นาหอมต*าง ๆ หว กรจก) เพอสะงเวยเจ�าท แล�วให�ผ�จเข�าทรงซงเป)นผ�ชายจะบขอบกรด�งมายนกลางวง มพเลยง 1 คน คนอนยนล�อมเป)นวง ทเลยงจะดธปเทยบเชญผแลร�องเพลงผกรด�วงพร�อม ๆ กะน ผจเหวยงกรด�งไปทสาว ๆ ให�มาราวงด�วย เมอจเลกเล*นกดงกรด�วงออกจากมอคนทรงผกจออก ถ�าเล*นเพอหาของหาย ผกรด�งจพาคนทรงเดนหรอวงไปยะงททของหายไปแลสามารถช*วยหาของได�

๑๙

ผลอบผลอบผลอบผลอบ การเล*นผลอบจเล*นในรหว*างเทศกาลสงกรานต� โดยเล*นตอนกลางคนทตาบลบางพร อาเภอศรราชา ตาบลแสนสถข ตาบลบ�านปmก อาเภอเมองชลบร ตาบลห�วยใหญ* อาเภอบางลมง นยมเล*นกะนทลานบ�าน โดยนาเครองเซ*นวางกองบนใบตอง ลอบตะงไว�ข�าง ๆ เอาไม�คานสอด เอาทนานสวมหะว ธปสามดอกเรยงเป)นแถว สากตาข�าววาง 2 ข�างเครองเซ*น ให�หญงสาว 2 คน นะนบนสากคนลอะน เอามอจะบลอบ คนอนล�อมวงร�องเพลงเชญผลอบ เมอผเข�าลอบจเหวยงไปมา ถ�าใครล�อเลยนลอบจไล*ตคนนะน เป)นทสนกสนาน ถ�าเอามอแหย*ทช*องรหว*างซลอบผกจออก

ผส*มผส*มผส*มผส*ม การเล*นผส*มจเล*นในรหว*างเทศกาลสงกรานต� นยมเล*นในเลากลางคนทลานบ�าน ตาบลหะวถนน อาเภอพนะสนคม แลทอน ๆ โดยให�คน 1-3 คน จเป)นหญงหรอชายกได�ผกตา แล�วมานะนบนครกควา จดธป 3 ดอก เอาส*มแลข�องใส*ปลาผกไว�ทเอวคนทรงคนอน ๆ ล�มวงร�องเพลงเชญ คนทรงจวงเอาส*มครอบปลาทคนรอบ ๆ โดย โดยสมมตท*อนไม�แทนปลา คนทรงจจะบปลาอย*างรวดเรว ถ�าปลาวงหน ทาให�เกดความสนกสนาน ถ�าให�ผออกต�องเอามอขยหทะงสองข�าง แลแก�ผ�าผกตากออก

คราดนา หรอวงคราดคราดนา หรอวงคราดคราดนา หรอวงคราดคราดนา หรอวงคราด ก*อนการปDกดานาตามแต*จกาหนดร*วมกะนว*าจเป)นวะนให เพอเป)นการเอาฤกษ�เอาชะยในการทานาน แลแสดงให�เหนถงความสาคะญของควาย ซงเป)นสะตว�จาเป)นในการทานาทตาบลบง ตาบลหนองชาก อาเภอบ�านบง จจะดให�มการวงคราด โดยผ�เข�าแข*งจะนส*วควาาย 1 ค* เทยมคราด แลคนถอหางคราด 1 คน สงในท�องนาทไถไว�แล�ว แบ*งเป)นล*ทางตรงตามยาว แต*ลค*ต�องเดนหรอวงตามล* จมเกณฑ�ตะดสนโดยดว*าค*ใดคราดได�ตรงทางแลละกษณควายด ไถคราดเก*ง ผ�ชนจได�ระบรางวะลต*าง ๆ ซงเป)นปรโยชน�ต*อเจ�าของควาย เป)นการสร�างเสรมความสามะคค

การราเทยนการราเทยนการราเทยนการราเทยน ส*วนใหญ*จเล*นในเวลาว*างงานตอนกลางคน ผ�เล*นเป)นชาวบ�านมขามเตย

ตาบลพนะสนคม อาเภอพนะสนคม ผ�เล*นทกคนถอเทยนทจดแล�วคนล 1 เล*ม ยนเป)นวงกลม เว�นรยพอให�ราได�สดวก มคนอกกล*มหนงร�องเพลงปรบมอให�จะงหว ผ�ราเทยนจต�องราโดยไม*ให�เทยนดะบ ถ�าเทยนดะบต�องออกมาอย*นอกวง เล*นไปจนเหลอคนสดท�ายทเทยนไม*ดะบ ถอว*าเป)นผ�ชนแลอาจจมรางวะล

หมากรกคนหมากรกคนหมากรกคนหมากรกคน นยมเล*นรหว*างสงกรานต� หรอในงานมงคลต*าง ๆ ทลานวะดหรอลานบ�าน ตาบลบ�านโขด อาเภอเมองชลบร ผ�เล*นหมากรกคน 2 คนนะงปรจากรดานหมากรก เตรยมเดนตะวหมากรก ผ�เล*นอก 32 คน แต*งกายแบบทหารโบราณ แบ*งเป)น 2 ฝXาย ฝXายล 16 คน เครองแต*งกายคนลส ศรณสมหะวแสดงให�ร�ว*าเป)นขน โคน ม�า เรอ หรอเบย ขะดตารางบนพน เมอผ�เล*นเดนหมากรกตะวใดไปตาไหนจมคนพากย�ทางไมโครโฟน ให�หมากรกคนเดนเหมอนตะวหมากรก มคน 1 คน ใช�ไม�ยาว ๆ คอยชว*าให�หมากรกคนเดนไปตาไหน คนพากย�บอกให�วงป9\พาทย�บรรเลงเพลงให�เหมาสม กะบลลาแลศะกดศรของหมากรกตะวนะน หากหมากรกตะวใดถกฝXายตรงข�ามกน คนชจชให�หมากรกตะวนะนออกจากการเล*น เล*นกะนไปจนฝXายใดฝXายหนงจน การเล*นหมากรกคนถอเป]นการเล*นทให�ความสนกสนาน แลฝmกปฏภาณไหวพรบอย*างหนง

๒๑

บรรณนกรมบรรณนกรมบรรณนกรมบรรณนกรม อารมณ� ปรพะนธ�แลคณ. มรดกทางธรรมท�องถน. สารานวะฒนธรรม พะฒนาการทางปรวะตศาสตร�เอกละกษณ�แลภมปDญญา จะงหวะดชลบร.กรงเทพ:ครสภาลาดพร�าว,๒๕๔๔.๑๓๐. อารมณ� ปรพะนธ�แลคณ. เครองจะกสานผ�าทอแลงานแกสละกหน. สารานกรมวะฒนธรรม พะฒนการทางปรวะตศาสตร� เอกละกษณ�แลภมปDญญา จะงหวะดชลบร.กรงเทพ:ครสภาลาดพร�าว,๒๕๔๔.๑๕๓. อารมณ� ปรพะนธ�แลคณ. การลเล*น. สารานกรมวะฒนธรรม พะฒนการทางปรวะตศาสตร� เอกละกษณ�แลภมปDญญา จะงหวะดชลบร.กรงเทพ:ครสภาลาดพร�าว,๒๕๔๔.๑๗๒. วเชยร ดอนแรมแลคณ. เอกละกษณ�ของจะงหวะดชลบร.วะฒนธรรม พะฒนการทางปรวะตศาสตร� เอกละกษณ�แลภมปDญญา จะงหวะดชลบร.กรงเทพ:ครสภาลาดพร�าว,๒๕๔๔.๒๖๖. วเชยร ดอนแรมแลคณ. งานหะตถกรรมช*างฝ9มอ. วะฒนธรรม พะฒนการทางปรวะตศาสตร� เอกละกษณ�แลภมปDญญา จะงหวะดชลบร.กรงเทพ:ครสภาลาดพร�าว,๒๕๔๔.๒๖๖. วเชยร ดอนแรมแลคณ. วะฒนธรรมด�านอาหารการกน.

วะฒนธรรม พะฒนการทางปรวะตศาสตร� เอกละกษณ�แลภมปDญญา จะงหวะดชลบร.กรงเทพ:ครสภาลาดพร�าว,๒๕๔๔.๒๗๐. วเชยร ดอนแรมแลคณ. ขนมธรรมเนยมปรณ.วะฒนธรรม. พะฒนการทางปรวะตศาสตร� เอกละกษณ�แลภมปDญญา จะงหวะดชลบร.กรงเทพ:ครสภาลาดพร�าว๒๕๔๔.๒๗๓. วเชยร ดอนแรมแลคณ. การลเล*นอนๆ. วะฒนธรรม พะฒนการทางปรวะตศาสตร� เอกละกษณ�แลภมปDญญา จะงหวะดชลบร.กรงเทพ:ครสภาลาดพร�าว,๒๕๕๓.๒๘๐. ไม*ปรากฏชอผ�แต*ง.”กจกรรมแลงานปรเพณ”[ออนไลน�] เข�าถงได�จาก :http://thai.tourismthailand.org/see-do-/events-festivals.สบค�น๑๐/๐๓/๑๕๕๔. ไม*ปรากฎชผ�แต*ง.”ชลบร”[ออนไลน�]เข�าถงได�จาก :http://thai.tourismthailand.org/where-to-go/cities-guide/guide/destinion/chon-buri.

สบค�น๐๕/๐๓/๒๕๕๔.

หน*วยการปกครองหน*วยการปกครองหน*วยการปกครองหน*วยการปกครอง

การปกครองแบ*งออกเป)น ๑๑

ภาคผนวกภาคผนวกภาคผนวกภาคผนวก

แผนทจะงหวะดชลบรแผนทจะงหวะดชลบรแผนทจะงหวะดชลบรแผนทจะงหวะดชลบร

๑๑ อาเภอ ๙๒ ตาบล ๖๘๗ หม*บ�าน

๒๓

1111.... อาเภอเมองอาเภอเมองอาเภอเมองอาเภอเมองชลบรชลบรชลบรชลบร

2222.... อาเภอบ�านอาเภอบ�านอาเภอบ�านอาเภอบ�านบงบงบงบง

3333.... อาเภออาเภออาเภออาเภอหนองใหญ*หนองใหญ*หนองใหญ*หนองใหญ*

4444.... อาเภอบางลอาเภอบางลอาเภอบางลอาเภอบางลมงมงมงมง

5555.... อาเภอพานอาเภอพานอาเภอพานอาเภอพานทองทองทองทอง

6666.... อาเภอพนะสอาเภอพนะสอาเภอพนะสอาเภอพนะสนคมนคมนคมนคม

7777.... อาเภอศรอาเภอศรอาเภอศรอาเภอศรราชาราชาราชาราชา

8888.... อาเภอเกาสอาเภอเกาสอาเภอเกาสอาเภอเกาสชะงชะงชะงชะง

9999.... อาเภอสะตหบอาเภอสะตหบอาเภอสะตหบอาเภอสะตหบ 10101010.... อาเภออาเภออาเภออาเภอ

บ*อทองบ*อทองบ*อทองบ*อทอง 11111111.... อาเภออาเภออาเภออาเภอ

เกาจะนทร�เกาจะนทร�เกาจะนทร�เกาจะนทร�

๒๕

อภธานศะอภธานศะอภธานศะอภธานศะพท�พท�พท�พท�

บรณ การซ*อมแซม

ปฏสะงขรณ� ซ*อมแซมทาให�กละบมาเหมอนเดม

เครองสะงคโลก ถ�วยชามโบราณ

เตาเชงกราน ทสาหระบเผาถ�วยชาม

ปรวะตศาสตร� วชาว*าด�วยเหตการณ�ทมาของปรชาชาต

มรดก ทระพย�สมบะตทสบทอด

สถาปDตยกรรม วชาทว*าด�วยการก*อสร�าง

มงกฎ เครองสวมพรเศยร

วะฒนธรรม สงททาให�เจรญงอกงามแก*หม*คณ วถชวตของหม*

คณ

อนระกษ� ระกษาให�คงเดม

ปรเพณ สงทนยมปรพฤตปฏบะตสยต*อกะนมาจนเป)นแบบแผน

การลเล*น การแสดงต*างๆเพอความสนกสนานรนเรง