phƯƠng phÁp thu thẬp dỮ liỆu sƠ cẤp trong nghiÊn cỨu cÁc hiỆn tƯỢng kinh tẾ...

8/4/2019 PHNG PHP THU THP D LIU S CP TRONG NGHIN CU CC HIN TNG KINH T X HI

1/18

PHNG PHP THU THP D LIU S CPTRONG NGHIN CU CC HIN TNG KINH T X HI

Ngi vit: V Hi Th

Thu thp d liu l mt giai on c ngha v cng quan trng i vi qu trnh nghin cu chin tng kinh t x hi. Tuy nhin vic thu thp d liu li thng tn nhiu thi gian, cng sc v

chi ph; do cn phi nm chc cc phng php thu thp d liu t chn ra cc phng phthch hp vi hin tng, lm c s lp k hoch thu thp d liu mt cch khoa hc, nhm c hiu qu cao nht ca giai on quan trng ny.

Trong ni dung bi vit ny, ch yu cp n cc phng php thu thp d liu s cp. nhng d liu cha qua x l, c thu thp ln u, v thu thp trc tip t cc n v ca tng thnghin cu thng qua cc cuc iu tra thng k. D liu s cp p ng tt yu cu nghin cu, tunhin vic thu thp d liu s cp li thng phc tp, tn km. khc phc nhc im ny, ngta khng tin hnh iu tra ht ton b cc n v ca tng th, m ch iu tra trn 1 s n v gi iu tra chn mu. Bi vit cng cp n mt s vn lin quan n vic t chc iu tra chmu trong thu thp d liu s cp nh: phng php chn mu, phng php thit k thang o vphng php thit k bng cu hi khi thu thp d liu.

I-PHNG PHP THU THP D LIU S CP:C nhiu phng php thu thp d liu s cp. Nhn chung khi tin hnh thu thp d liu cho m

cuc nghin cu, thng phi s dng phi hp nhiu phng php vi nhau t c hiu qumong mun. Sau y l cc phng php thng dng:

1-Phng php quan st (observation):1.1.Ni dung phng php: Quan st l phng php ghi li c kim sot cc s kin hoc c

hnh vi ng x ca con ngi. Phng php ny thng c dng kt hp vi cc phng php kh kim tra cho chnh xc ca d liu thu thp. C th chia ra:

-Quan st trc tip v quan st gin tip:Quan st trc tip l tin hnh quan st khi s kin ang din ra. V d: Quan st thi c

khch hng khi thng thc cc mn n ca mt nh hngQuan st gin tip l tin hnh quan st kt qu hay tc ng ca hnh vi, ch khng trc tiquan st hnh vi. V d: Nghin cu h s v doanh s bn trong tng ngy ca mt siu th c ththy c xu hng tiu dng ca khch hng trong tng thi k. Nghin cu v h s ghi li hng tkho c th thy c xu hng chuyn dch ca th trng.

-Quan st ngu trang v quan st cng khai:Quan st ngu trang c ngha l i tng c nghin cu khng h bit h ang b quan st. V

d: B mt quan st mc phc v v thi i x ca nhn vin.Quan st cng khai c ngha l i tng c nghin cu bit h ang b quan st. V d: n

nghin cu s dng thit b in t gn vo ti vi ghi nhn xem khch hng xem nhng i nochng trnh no, thi gian no

-Cng c quan st :Quan st do con ngi ngha l dng gic quan con ngi quan st i tng nghin cu. Vd: Kim k hng ha; quan st s ngi ra vo cc trung tm thng mi

Quan st bng thit b ngha l dng thit b quan st i tng nghin cu. Chng hn dnmy m s ngi ra vo cc ca hng, dng my c qut ghi li hnh vi ngi tiu dng khi musn phm ti cc ca hng bn l; hay dng my o c m s ghi li cc hnh vi ca ngi xemvi

1.2-u nhc im:Thu c chnh xc hnh nh v hnh vi ngi tiu dng v h khng h bit rng mnh ang b

quan st. Thu c thng tin chnh xc v hnh vi ngi tiu dng trong khi h khng th no nh n


2/18

hnh vi ca h mt cch chnh xc. V d mun tm hiu xem nh mt ngi thng xem nhng g, tm hiu xem mt ngi ch lm th tc ngn hng phi mt my ln lic nhn ng h ? p dnkt hp phng php quan st vi phng php khc kim tra cho chnh xc. Tuy nhin kt ququan st c khng c tnh i din cho s ng. Khng thu thp c nhng vn ng sau hnvi c quan st nh ng c, thi l gii cho cc hnh vi quan st c, ngi nghin cthng phi suy din ch quan.

2-Phng php phng vn bng th(mail interview):2.1-Ni dung phng php: Gi bng cu hi son sn, km phong b dn tem n ngmun iu tra qua ng bu in. Nu mi vic tri chy, i tng iu tra s tr li v gi li bncu hi cho c quan iu tra cng qua ng bu in.

p dng khi ngi m ta cn hi rt kh i mt, do h qu xa, hay h sng qu phn tn, hah sng khu dnh ring rt kh vo, hay h thuc gii kinh doanh mun gp phi qua bo v thk; khi vn cn iu tra thuc loi kh ni, ring t (chng hn: k hoch ho gia nh, thu nhchi tiu,); khi vn cn iu tra cc k hp dn i vi ngi c phng vn. (chng hn: ph nvi vn m phm, nh qun tr vi vn qun l,); khi vn cn iu tra cn thit phi c stham kho tra cu nht nh no

2.2-u nhc im:C th iu tra vi s lng ln n v, c th cp n nhiu vn ring t t nh, c th

dng hnh nh minh ho km vi bng cu hi. Thun li cho ngi tr li v h c thi gian sungh k cu tr li, h c th tr li vo lc rnh ri. Chi ph iu tra thp; chi ph tng thm thp, ch tn thm tin gi th, ch khng tn km tin th lao cho phng vn vin. Tuy nhin t l tr lthng thp, mt nhiu thi gian ch i th i v th hi m, khng kim sot c ngi tr lingi tr li th c th khng ng i tng m ta nhm ti

2.3-Cc bin php lm tng t l tr li th :T l hi p ca phng php ny nu t trn 15% cng l mt thnh cng. Tuy nhin cc bi

php sau s lm gia tng t l tr li:- Thng bo trc cho ngi c phng vn : Dng mt bu nh thng bo trc khong chn

nm ngy trc khi gi bng cu hi. Trong ghi c th: h tn ngi nhn (ghi r chc danh) vthng bo mc ch. Hoc dng mt th bo hay dng in thoi bo trc.

- Chun b k phong b:Phong b cn trang trng bng giy tt, c in tn ni gi v h tn a cngi nhn. Trn in m dng ch: y l cuc iu tra chng ti thng bo vi qu v. Tutrng hp c th in hay khng in tn cng ty m ta cn iu tra v to tm l tt ni ngi nhth.

- Chun b k bc th.Bc th phi kch thch ngi nhn th in vo bng cu hi v gi trli. Bc th phi c in p trang trng, mang mu sc c nhn, trnh to ra cm gic l th in hnlot gi cho bt c ai. Bt u th l li ku gi s gip , nu tm quan trng ca vn thuyphc h tr li. Th cp vn tt n mc ch nghin cu, cao tm quan trng ca i tng hi, ha hn li ch nu h tham gia (chng hn s gi h tm tt bng kt qu iu tra), cui cnnhc n tnh n gin ca bng cu hi, v thi gian ngn tr li.

- Dng kch thch vt cht:i khi cn c mt mn qu nh nh mt cy bt, mt tm thipkm theo th. Cng c ngi km theo 500 mi mi mt cc c ph hay tng chu btrong gia nh. Nu mn qu c ga tr tng i, ta c th ha hn gi n sau khi nhn c bng tli. C th nh s th t vo bc th ngi tr li c tham d x s trng thng khi tr li thTuy nhin mt mn qu qu hu h i khi lm ngi tr li lm cho bn vui lng thay v tr li trunthc theo h.

- Ch n hnh thc trnh by ca bng cu hi:Bng cu hi nn c b ngoi n gin, hdn, d c, d tr li. i vi cc cu hi m cn cha trng tr li. Nn dng tranh khi hnh gy s thch th v kch thch tr li.

- Chun b phong b c dn tem tr li vi a ch ni nhn


3/18

- Theo di qu trnh hi p: Khong t 3 n 5 ngy sau khi gi bng cu hi, nn c bu thigi n nhc nh. Ngoi ra phi dng mt bc th mi ku gi s tr li, km theo mt bng chi v phong b c dn tem th tr li, gi khong 3 n 4 tun sau khi gi bng cu hi ln th nh d phng khi i tng bn cng tc hay i ngh php

3-Phng php phng vn bng in thoi (telephone interview):3.1-Ni dung phng php: Nhn vin iu tra tin hnh vic phng vn i tng c iu t

bng in thoi theo mt bng cu hi c son sn.p dng khi mu nghin cu gm nhiu i tng l c quan x nghip, hay nhng ngi c thnhp cao (v h u c in thoi); hoc i tng nghin cu phn b phn tn trn nhiu a bn tphng vn bng in thoi c chi ph thp hn phng vn bng th. Nn s dng kt hp phng vbng in thoi vi phng php thu thp d liu khc tng thm hiu qu ca phng php.

3.2-u nhc im:D thit lp quan h vi i tng (v nghe in thoi reo, i tng c s thi thc phi tr li

C th kim sot c vn vin do nng cao c cht lng phng vn. D chn mu (v cng x nghip no cng c in thoi, nn da vo nin gim in thoi s d dng chn mu). T l tr lcao (c th ln n 80%). Nhanh v tit kim chi ph. C th ci tin bng cu hi trong qu trnphng vn (c th ci tin bng cu hi hon thin hn, hoc c th thay i th t cu hi). Tunhin thi gian phng vn b hn ch v ngi tr li thng khng sn lng ni chuyn lu qua ithoi, nhiu khi ngi cn hi t chi tr li hay khng c nhKhng th trnh by cc mu minho v mu qung co, ti liu thm d kin.

3.3-Bin php lm tng hiu qu phng vn qua in thoi:Dng my vi tnh tr gip x l cc cu hi m (p vin tr li theo thch ca h). Nh

my tnh ni vi in thoi, cc cu tr li cho cu hi m s c ghi li v sau s c x lNgi ta cn cn c vo ng iu v cng m thanh o lng mc cm nhn ca i tng

4-Phng php phng vn c nhn trc tip (personal interviews):4.1- Ni dung phng php: Nhn vin iu tra n gp trc tip i tng c iu tra

phng vn theo mt bng cu hi son sn.p dng khi hin tng nghin cu phc tp, cn phi thu thp nhiu d liu; khi mun thm d

kin i tng qua cc cu hi ngn gn v c th tr li nhanh c,4.2-u nhc im:Do gp mt trc tip nn nhn vin iu tra c th thuyt phc i tng tr li, c th gii thc

r cho i tng v cc cu hi, c th dng hnh nh kt hp vi li ni gii thch, c th kim trd liu ti ch trc khi ghi vo phiu iu tra. Tuy nhin chi ph cao, mt nhiu thi gian v cng s

4.3-Bin php nng cao hiu qu ca phng vn c nhn trc tip:-Nng cao tnh chuyn nghip ca vn vin : K nng t cu hi phi kho lo, tinh t; khng

cho quan im ring ca mnh nh hng n cu tr li ca p vin; phi trung thc (khng c bra cu tr li, b bt cu tr li t in ly cho nhanh); phi c k nng giao tip tt (ging ni, ngiu, y phc phi ph hp vi nhm ngi s giao tip)

-p dng phng php ny ti ch hay siu th v chi ph r, thun li, d kim tra, mu nghicu a dng (chi ph t nhng hi c nhiu ngi nhng a bn khc nhau), c th s dng tranthit b h tr (thu mt phng ca trung tm thng mi b tr cc trang thit b nh trang thit nu n, trang b my chiu video, phng phng vn tp th, trnh by v cc qung co hay minh hotrong qu trnh phng vn). Tuy nhin s c nhng hn ch nh: Do mu chn ti cc trung tmthng mi l mu phi xc sut nn khng cho php ta suy din kt qu cho tng th ln hn; nhnngi lui ti ch hay siu th mua sm khng c nhiu thi gian tr li. Vn vin s mang tm lvi vng y nhanh tc hi nn kh t c cht lng hi cao.

5-Phng php iu tra nhm c nh (panels)5.1-Ni dung phng php:


4/18

Nhm c nh l mt mu nghin cu c nh gm cc con ngi, cc h gia nh, cc doannghip c thnh lp nh k tr li cc bng cu hi qua hnh thc phng vn bng in thobng th hay phng vn c nhn. Mi thnh vin trong nhm c nh c giao mt cun nht k tghi chp cc mc lin h (thu nhp, chi tiu, gii tr,) hoc c giao mt thit b in t gn vi ti t ng ghi li cc thng tin v vic xem ti vi nh chng trnh no, knh no, bao lu, ngy no,Nu thnh vin nhm c nh l ca hng, siu th hay trung tm thng mi th s c giao cc thib qut c in t (scanner) ghi li chi tit v s hng ho bn ra nh: s lng, chng loi, g

cMt s cng ty nghin cu dng nhm c nh thu thp thng tin lin tc t thng ny quthng khc, ri em bn li cho nhng ni cn s dng. C cng ty lp nhm c nh quy m khng vi mt triu i tng, bao gm mi thnh phn khch hng c tr trn khp cc a bn, c thphc v cho nhiu ngnh tip thi khc nhau.

5.2-u nhc im:Chi ph r do lp li nhiu ln mt bng cu hi theo mu lp sn. Gip cho vic phn tch

tin hnh lu di v lin tc. V d: Nh theo di phn ng ca mt ngi, mt h hay mt doannghip qua mt thi gian di; gip cho vic o lng c tc ng ca mt s nhn t i vi hnh mua sm ca ngi tiu dng, t gip ta d tm ra tnh quy lut trong tiu dng. Tuy nhin kinnghim cho thy t l tham gia nhm c nh ch t di 50%. Hn ch do bin ng trong nhm (Dt rt lui, do b ph sn, ngng hot ng, do chuyn ngnh, do qua i, chuyn ch , ). Hn ch vthi ca nhm c nh. Nu ta c lin tc nghin cu v mt s yu t c nh (nh hi h muhng ho nhn hiu g) th s gy tc ng n tc phong ca h lm sai lch kt qu nghin cu.

6-Phng php iu tra nhm chuyn : (forcus groups)6.1-Ni dung phng php: Nhn vin iu tra tin hnh t cu hi phng vn tng nhm

thng t 7 n 12 ngi c am hiu v kinh nghim v mt vn no , thng qua tho lun do trong nhm nhm lm bt ln vn nhiu kha cnh su sc, t gip cho nh nghin cu cth nhn nhn vn mt cch thu o v ton din.

p dng trong vic xy dng hay trin khai mt bng cu hi s dng trong nghin cu nlng v sau; lm c s to ra nhng gi thit cn kim nh trong nghin cu. Chng hn: Trnghim phn ng ca ngi tiu dng i vi cc mu qung co, i vi sn phm mi, tm ra cnguyn nhn lm gim doanh s

6.2-u nhc im:Thu thp d liu a dng, khch quan v khoa hc. Tuy nhin kt qu thu c khng c tnh

din cho tng th chung, cht lng d liu thu c hon ton ph thuc vo k nng ca ngi ikhin tho lun, cc cu hi thng khng theo mt cu trc c sn nn kh phn tch x l.

6.3-Bin php nng cao hiu qu ca phng vn nhm chuyn :- Cc ngi tham gia nhm phi p ng cc iu kin sau: Tp hp nhm t 7 n 12 ng

(nu t hn 7 s khng c s lng kin trao i qua li, nu ln hn12 s kh kim sot cuc tho lun). Nhm phi c kin thc v kinh nghim v vn ang nghin cu. Mi nhm ngm ton nam hay ton n d kim sot hn. Tr th lao cho nhng ngi tham d nhm

- Ngi iu khin nhm phi p ng cc iu kin: thn thin, ci m, hiu bit su sc v v, nhy cm, linh hot vi vn , gi thi trung lp, c kh nng kim sot cuc tho lun khnxa ri ch chnh.

II-PHNG PHP CHN MU:iu tra chn mu c ngha l khng tin hnh iu tra ht ton b cc n v ca tng th, m

ch iu tra trn 1 s n v nhm tit kim thi gian, cng sc v chi ph. Vn quan trng nht lm bo cho tng th mu phi c kh nng i din c cho tng th chung.

Qu trnh t chc iu tra chn mu thng gm 6 bc sau:- Xc nh tng th chung(ta phi xc nh r tng th chung, bi v ta s chn mu t )- Xc nh khung chn mu hay danh sch chn mu:Cc khung chn mu c sn, thng

s dng l: Cc danh b in thoi hay nin gim in thoi xp theo tn c nhn, cng ty, doan


5/18

nghip, c quan; cc nin gim in thoi xp theo tn ng, hay tn qun huyn thnh ph; dansch lin lc th tn : hi vin ca cc cu lc b, hip hi, c gi mua bo di hn ca cc to sobo; danh sch tn v a ch khch hng c lin h vi cng ty (thng qua phiu bo hnh), ckhch mi n d cc cuc trng by v gii thiu sn phm

- La chn phng php chn mu: Da vo mc ch nghin cu, tm quan trng ca cng trnnghin cu, thi gian tin hnh nghin cu, kinh ph dnh cho nghin cu, k nng ca nhm nghicu, quyt nh chn phng php chn mu xc sut hay phi xc sut; sau tip tc chn

hnh thc c th ca phng php ny.- Xc nh quy m mu (sample size): Xc nh quy m mu thng da vo : yu cu v chnh xc, khung chn mu c sn cha, phng php thu thp d liu, chi ph cho php. i vmu xc sut: thng c cng thc tnh c mu; i vi mu phi xc sut: thng da vo kinnghim v s am hiu v vn nghin cu chn c mu.

- Xc nh cc ch th nhn din c n v mu trong thc t: i vi mu xc sut: phxc nh r cch thc chn tng n v trong tng th chung vo mu sao cho m bo mi n u c kh nng c chn nh nhau.

- Kim tra qu trnh chn mu:thng kim tra trn cc mt sau: Kim tra n v trong mu cng i tng nghin cu khng? (v thng mc sai lm khu chn i tng: do thu thp thntin ni khng thch hp, nhng ngi khng thch hp, hoc b qua thng tin ca nhng ngi ra phi c phng vn). Kim tra s cng tc ca ngi tr li (hi cng di th s t chi tr lcng ln). Kim tra t l hon tt (xem thu thp s n v cn thit trn mu cha) : trong phnvn bng th c khi th b tr li do khng c ngi nhn, trong phng vn bng in thoi c thkhng tip xc c vi ngi cn hi v h khng c mt hay h khng c in thoi.

i su vo phng php chn mu ta c 2 phng php chn mu c bn l :1-Phng php chn mu ngu nhin (probability sampling methods):Chn mu ngu nhin (hay chn mu xc sut) l phng php chn mu m kh nng c ch

vo tng th mu ca tt c cc n v ca tng th u nh nhau. y l phng php tt nht ta cth chn ra mt mu c kh nng i biu cho tng th. V c th tnh c sai s do chn mu, nh ta c th p dng c cc phng php c lng thng k, kim nh gi thuyt thng k trong x ld liu suy rng kt qu trn mu cho tng th chung

Tuy nhin ta kh p dng phng php ny khi khng xc nh c danh sch c th ca tnth chung (v d nghin cu trn tng th tim n); tn km nhiu thi gian, chi ph, nhn lc cho vithu thp d liu khi i tng phn tn trn nhiu a bn cch xa nhau,

*Cc phng php chn mu ngu nhin:Chn mu ngu nhin n gin (simple random sampling):Trc tin lp danh sch cc n v ca tng th chung theo mt trt t no : lp theo vn c

tn, hoc theo quy m, hoc theo a ch, sau nh s th t cc n v trong danh sch; ri rthm, quay s, dng bng s ngu nhin, hoc dng my tnh chn ra tng n v trong tng thchung vo mu.

Thng vn dng khi cc n v ca tng th chung khng phn b qu rng v mt a l, cn v kh ng u nhau v c im ang nghin cu. Thng p dng trong kim tra cht lng sphm trong cc dy chuyn sn xut hng lot.

Chn mu ngu nhin h thng(systematic sampling):Trc tin lp danh sch cc n v ca tng th chung theo mt trt t quy c no , sau

nh s th t cc n v trong danh sch. u tin chn ngu nhin 1 n v trong danh sch ; sau c cch u k n v li chn ra 1 n v vo mu,c nh th cho n khi chn s n v cmu. V d : Da vo danh sch bu c ti 1 thnh ph, ta c danh sch theo th t vn ca tn ch hbao gm 240.000 h. Ta mun chn ra mt mu c 2000 h. Vy khong cch chn l : k240000/2000 = 120, c ngha l c cch 120 h th ta chn mt h vo mu.

Chn mu c khi (cluster sampling):


6/18

Trc tin lp danh sch tng th chung theo tng khi (nh lng, x, phng, lng sn phmsn xut trong 1 khong thi gian). Sau , ta chn ngu nhin mt s khi v iu tra tt c cc v trong khi chn. Thng dng phng php ny khi khng c sn danh sch y ca cc v trong tng th cn nghin cu. V d : Tng th chung l sinh vin ca mt trng i hc. Khi ts lp danh sch cc lp ch khng lp danh sch sinh vin, sau chn ra cc lp iu tra.

Chn mu phn tng (stratified sampling):Trc tin phn chia tng th thnh cc t theo 1 tiu thc hay nhiu tiu thc c lin quan

mc ch nghin cu (nh phn t cc DN theo vng, theo khu vc, theo loi hnh, theo quy m,Sau trong tng t, dng cch chn mu ngu nhin n gin hay chn mu h thng chn ra cn v ca mu. i vi chn mu phn tng, s n v chn ra mi t c th tun theo t l s v t chim trong tng th, hoc c th khng tun theo t l. V d : Mt to son bo mun tihnh nghin cu trn mt mu 1000 doanh nghip trn c nc v s quan tm ca h i vi t bnhm tip th vic a thng tin qung co trn bo. To son c th cn c vo cc tiu thc : vna l (min Bc, min Trung, min Nam) ; hnh thc s hu (quc doanh, ngoi quc doanh, cng 100% vn nc ngoi,) quyt nh c cu ca mu nghin cu.

Chn mu nhiu giai on (multi-stage sampling):Phng php ny thng p dng i vi tng th chung c quy m qu ln v a bn nghi

cu qu rng. Vic chn mu phi tri qua nhiu giai on (nhiu cp). Trc tin phn chia tng thchung thnh cc n v cp I, ri chn cc n v mu cp I. Tip n phn chia mi n v mu cpthnh cc n v cp II, ri chn cc n v mu cp IITrong mi cp c th p dng cc cch chmu ngu nhin n gin, chn mu h thng, chn mu phn tng, chn mu c khi chn ra cn v mu. V d :Mun chn ngu nhin 50 h t mt thnh ph c 10 khu ph, mi khu ph c 5h. Cch tin hnh nh sau : Trc tin nh s th t cc khu ph t 1 n 10, chn ngu nhin tron 5 khu ph. nh s th t cc h trong tng khu ph c chn. Chn ngu nhin ra 10 h tronmi khu ph ta s c mu cn thit.

2-Phung php chn mu phi ngu nhin (non-probability sampling methods):Chn mu phi ngu nhin (hay chn mu phi xc sut) l phng php chn mu m cc n

trong tng th chung khng c kh nng ngang nhau c chn vo mu nghin cu. Chng hnTa tin hnh phng vn cc b ni tr ti mua hng ti siu th ti mt thi im no ; nh vy s crt nhiu b ni tr do khng ti mua hng ti thi im nn s khng c kh nng c chn

Vic chn mu phi ngu nhin hon ton ph thuc vo kinh nghim v s hiu bit v tng thca ngi nghin cu nn kt qu iu tra thng mang tnh ch quan ca ngi nghin cu. Mt khta khng th tnh c sai s do chn mu, do khng th p dng phng php c lng thng k suy rng kt qu trn mu cho tng th chung

Cc phng php chn mu phi ngu nhin:Chn mu thun tin (convenience sampling):C ngha l ly mu da trn s thun li hay da trn tnh d tip cn ca i tng, nhn

ni m nhn vin iu tra c nhiu kh nng gp c i tng. Chng hn nhn vin iu tra c tchn bt c ngi no m h gp trung tm thng mi, ng ph, ca hng,.. xin thc hicuc phng vn. Nu ngi c phng vn khng ng th h chuyn sang i tng khc. Lmu thun tin thng c dng trong nghin cu khm ph, xc nh ngha thc tin ca vn nghin cu; hoc kim tra trc bng cu hi nhm hon chnh bng; hoc khi mun c lng b v vn ang quan tm m khng mun mt nhiu thi gian v chi ph.

Chn mu phn on (judgement sampling):L phng php m phng vn vin l ngi t a ra phn on v i tng cn chn v

mu. Nh vy tnh i din ca mu ph thuc nhiu vo kinh nghim v s hiu bit ca ngi chc vic iu tra v c ngi i thu thp d liu. Chng hn, nhn vin phng vn c yu cu cc trung tm thng mi chn cc ph n n mc sang trng phng vn. Nh vy khng c tichun c th th no l sang trng m hon ton da vo phn on chn ra ngi cn phng vn

Chn mu nh ngch (quota sampling):


7/18

i vi phng php chn mu ny, trc tin ta tin hnh phn t tng th theo mt tiu thno m ta ang quan tm, cng ging nh chn mu ngu nhin phn tng, tuy nhin sau ta ldng phng php chn mu thun tin hay chn mu phn on chn cc n v trong tng t tin hnh iu tra. S phn b s n v cn iu tra cho tng t c chia hon ton theo kinh nghich quan ca ngi nghin cu. Chng hn nh nghin cu yu cu cc vn vin i phng vn 80ngi c tui trn 18 ti 1 thnh ph. Nu p dng phng php chn mu nh ngch, ta c th pht theo gii tnh v tui nh sau:chn 400 ngi (200 nam v 200 n) c tui t 18 n 40, chn 40

ngi (200 nam v 200 n) c tui t 40 tr ln. Sau nhn vin iu tra c th chn nhng nggn nh hay thun li cho vic iu tra ca h d nhanh chng hon thnh cng vic.

III. PHNG PHP THIT K THANG O:

1-Khi nim v phn loi thang o:Thang o l cng c dng m ho cc biu hin khc nhau ca cc c trng nghin cu.

thun li cho vic x l d liu trn my vi tnh ngi ta thng m ho thang o bng cc con s hobng cc k t. Vic thit k thang o gip ta c th o lng c cc c tnh ca s vt (chiu cacn nng, mc hi lng ca ngi tiu dng i vi 1 sp,), phc v cho vic phn tch nh lncc vn nghin cu, mt khc to thun li cho vic thit k bng cu hi phc v cho vic iu tv cho vic x l d liu sau . Thng chia lm 4 loi thang o sau:

Thang o nh danh (nominal scale):Phn nh s khc nhau v tn gi, mu sc, tnh cht, c imca cc n v. Nhng con

c gn cho mi biu hin ca thang o ch mang tnh quy c, ni ln s khc bit v thuc tngia cc n v, ch khng ni ln s khc bit v lng gia cc n v , khng th dng cc con sny tnh ton. V d:

-Gii tnh ca ngi tr li: n (0), nam (1)-Tnh trng hn nhn ca ngi tr li : c gia nh (1), cha c gia nh (2)-Cc ca hng m ngi tiu dng n mua sm: ca hng A, ca hng B, ca hng C, c

hng DThang o th t (ordinal scale):Thang o th t phn nh s khc bit v thuc tnh v v th t hn km gia cc n v. C th

dng cc con s xp theo th t tng dn hay gim dn biu hin thang o ny. Khng th tnh totrn nhng con s ny.

V d: Mc a thch ca bn i vi cc ca hng m bn n mua sm (xp theo th t1,2,3,ngha l t a thch nht tr xung): -ca hng A (4) -ca hng B (1) -ca hng C (2) -chng D (3)

Thang o khong (interval scale):Thang o khong l mt dng c bit ca thang o th t, trong khong cch gia cc th t

u nhau. Thng dng mt dy s u nhau 1 n 5, 1 n 7, 1 n 10, biu hin thang o nC th tnh cc tham s trong thng k m t trn thang o ny nh s trung bnh, s trung v, phnsai, lch chun,; tuy nhin khng th lm php chia t l gia cc con s ca thang o, v gi tr ca thang o ch l con s quy c, c th thay i tu , ni cch khc l cc gi tr s ca thang khong khng c im gc 0.

V d: Anh (ch) hy nh gi mc quan trng ca cc yu t sau trong mt thng tin qunco trn truyn hnh:Yu t mc quan trng

rt quantrng

kh quan trng quan trng kh khng quantrng

rt khng qutrng

S ngn gn dnh

1 2 3 4 5

Hnh nh 1 2 3 4 5


8/18

m thanh 1 2 3 4 5Thang o t l (ratio scale):Thang o t l l mt dng c bit ca thang o khong, trong gi tr 0 ca thang o l i

gc c nh. Thang o t l c tt c cc tnh cht ca thang o nh danh, th t, khong. C th lmphp chia t l gia cc con s ca thang o, c th p dng tt c cc phng php thng k cho thano ny.

V d: Ngi iu tra hi mt khch hng: nu cho anh ta 100 im c nh anh ta cho im

ca hng nghin cu theo mc a thch ca anh ta i vi tng ca hng ny, th anh ta s phn bim nh th no ?Gi s cu tr li l: -ca hng A (0 im) -ca hng B (60 im) -ca hng C (20 im) -c

hng D (20 im). Ta c th hiu: anh ta khng a thch mt cht no i vi ca hng Bc; mc thch ca hng Nam v Bc l bng nhau; mc a thch ca hng Ty nhiu gp 3 ln mc thch ca hng Ty v ca hng Nam.

2-K thut thit k thang o:C 2 k thut thit k thang o c bn l:

2.1-K thut to thang o so snh:Mc ch: To ra nhng so snh trc tip gia cc i tng nghin cu. Thng c 4 dng nh

sau: Thang o so snh tng cp:V d: So snh mc a thch gia 5 nhn hiu du gi u : A, B, C, D, E. Bng cch to r

nhng so snh tng cp : A-B, A-C, A-D, A-E, B-C, B-D, B-E, C-D, C-E, D-E.So snh mc quan trng ca cc yu t nghin cu, khi khch hng mun mua mt chic x

my, bng cch to ra nhng so snh tng cp gia cc yu t: gi - bn - kiu dng mu scThang o ny n gin nhng ch thch hp trong trng hp cc yu t c a vo so sn

tng cp c s lng khng nhiu v c th a ra ngay s la chn chnh xc. Tuy nhin nhng ngi trong so snh tng cp ny thng khng l thch tuyt i. i khi nhng gi thit v cc snh bc cu s lm sai lch kt qu.

Thang o xp hng theo th t:a ra nhiu i tng cng mt ln v to ra s xp hng th t gia chng v mt c i

no . V d: Hy xp hng theo th t t 1 n 5 cho 5 nhn hiu du gi sau y v tc dng emli s bng mt cho tc (s 1 l tt nht, s 5 l xu nht)

Ngi tr li phi phn bit s hn km gia cc i tng, tn t thi gian hn, d tr li hn (v d trn, nu l so snh cp th ngi tr li phi c 10 ln xp hng theo tng cp). Tuy nhin ch cth p dng k thut ny i vi d liu c th xp theo th t. Ngi tr li thng ch n nhnxp hng u v cui, hn l cc xp hng gia. Nu ngi tr li khng c sn thch so snh gicc i tng th cu tr li ca h s khng c ngha. Khng th bit c l do v sao ngi tr lxp hng nh vy.

Thang o c tng s im c nh:Ngi nghin cu a ra mt tng im c nh ph hp vi c th ca i tng nghin c

sau yu cu ngi tr li chia tng im ny bng s tuyt i hay tng i cho cc i tnc lit k sn

V d: Hy chia 100% cho s nh gi ca bn v tm quan trng ca cc yu t sau y khi bquyt nh mua qun o th thao cho chi tenis. Yu t no c bn nh gi cng quan trng th bcho im cng cao, nu n hon ton khng quan trng i vi bn th bn hy cho im 0.

Tin li khi mc ..%, bn .%, nhn hiu ni ting%, kiu dng..%, gi c hp l.%hp thi trang..%/. Cng 100%

Cho php phn bit nhanh s khc bit gia cc ni dung c nh gi. Tuy nhin thang khng lit k c ht cc ni dung ca vn ang nghin cu (v d ngoi 7 yu t trn c th cnhng yu t c tm quan trng i vi ngi tiu dng nhng li khng c nu trong bng chim ny). D gp trng hp ngi tr li cho im nhiu hn hay t hn tng im c nh. D g


9/18

s nhm ln v chn nn cho ngi tr li khi phi tnh ton chia cho ht tng im. Thng thng chnn lit k ti a l 10 khon mc.

K thut thang o Q-Sort:Ngi nghin cu dng thang o so snh sp xp cc i tng theo th t tng dn hay gi

dn v cng o lng thi ca ngi iu tra v mt i tng no . m bo tcy khi o lng, nn hi t 60 n 90 ngi (t tiu chun mu ln).

V d: Cng ty ng Tm c 80 slogan gi t cc chuyn gia, mun chn ra 1 slogan, cc

thc tin hnh cho cc i tng c hi nh sau:Bc 1: dng thang im 5 ( rt hay : 5, hay: 4, khng kin: 3, khng hay : 2, rt khng ha1) chn ra 10 slogan m bn cho l rt hay.

Bc 2: t 70 slogan cn li, chn ra 10 slogan m bn cho l hay.Bc 3: t 60 slogan cn li, chn ra 15 slogan m bn cho l khng hayBc 4: t 45 slogan cn li, chn ra 15 slogan m bn cho l rt khng hayBc 5: 30 slogan cn li l s slogan m bn khng c kin

2.2-K thut to thang o khng so snh:Mc ch: Cc i tng c o lng mt cch c lp vi nhau. Bao gm cc dng sau:Thang o t l lin tc:

C ngha l s dng thang o khong to ra cc mc la chn, ngi tr li s chn mt m nh du vo . S mc l chn hay l khng c s sai bit g ng k. Nu dng s l th ngi trli hay c xu hng trung dung bng cch chn mc gia, cn nu dng s chn th ngi tr ls th hin nghing nhiu hn v hng no.

V d:-Cho bit kin ca bn v vn .. : ng , Khng ng -Bn a thch ngnh hc ca mnh mc no: Rt thch Kh thch Bnh thng Khnthch Rt ght

Thang im Likert:y l mt dng thang o lng v mc ng hay khng ng vi cc mc c ngh

c trnh by di dng mt bng. Trong bng thng bao gm 2 phn: Phn nu ni dung, v phnu nhng nh gi theo tng ni dung ; vi thang o ny ngi tr li phi biu th mt la chtheo nhng ngh c trnh by sn trong bng.

V d: Mt mu thang im Likert nghin cu nh gi ca khch hng i vi hot ng caca hng :

Ni dung nhn nh Hon tonng

Ni chung lng

Khng c kin

Khng ng

Hon tonkhng ng

a dng v chng loihng

1 2 3 4 5

a dng v mu mcho mi chng loihng

1 2 3 4 5

Trng by hng p 1 2 3 4 5Thang im c hai cc i lp:y l mt thang im, c biu hin di dng mt dy s lin tc t 1 n 5, hay t 1 n

hay t -3 n +3; trong hai cc ca thang o ny lun i lp nhau v mt ng ngha. D liu thc trong thang o ny thng c phn tch di dng im trung bnh ca tt c mu nghin ctheo tng ni dung c hi, v kt qu c trnh by di dng biu c th so snh trc quanhng nh gi ring bit ca hai hay nhiu i tng nghin cu vi nhau.

V d: Hy nu cc nhn nh ca bn v cc mt sau y ca nh hng A. Hy khoanh trn stng ng vi s la chn ca bn:Sch 1 2 3 4 5 6 7 Bn


10/18

R 1 2 3 4 5 6 7 tPhc v nhanh 1 2 3 4 5 6 7 Phc v chmNgon 1 2 3 4 5 6 7 D

Thang im Stapel:y l mt thang im, c biu hin di dng mt dy s lin tc t dng (+) n m (-

chng hn t +3 n -3, +5 n -5 o lng hng v cng ca thi ca ngi tr li. Tronthang o ny ch dng mt tnh t duy nht, thng tng ng vi s 0 nm gia. L mt bin tn

ca thang im c hai cc i lp.V d: Nu dng thang im Stapel cho nhn nh v nh hng A th thit k nh sau:+3 +2 +1 0 -1 -2 -3

Sch R Phc v nhanh Ngon

Thang o ny trnh kh khn cho ngi hi khi phi tm nhng cp t din t cc trng thi nghch nhau

3-Cc tiu chun nh gi thang o:

tin cy: Mt thang o cung cp nhng kt qu nht qun qua nhng ln o khc nhau coi l m bo tin cy v n loi tr c nhng sai s ngu nhin, m bo cht lng ca dliu thu thp. nh gi tin cy ca thang o thng dng 3 cch sau:

-o lng lp li (test retest): dng 1 cch o lng cho ngi tr li nhng hai thi ikhc nhau (thng cch khong t 2 n 4 tun) xem kt qu thu c c tng t nhau khng.

-o lng bng dng c tng ng: Dng dng c o lng tng ng i vi cng mt svt xem kt qu thu c c tng t nhau khng.

Gi tr ca thang o: L kh nng o lng ng nhng g m nh nghin cu cn o. Mum bo ga tr ca thang o, cn xc nh ng cc c tnh cn o v la chn cc cp o lnthch hp.

Gia tin cy v gi tr ca thang o c mi lin h cht ch vi nhau: Mt thang o mun c

gi tr th phi m bo tin cy tc l loi tr c sai s ngu nhin. Mt thang o m bo tin cy th cha hn c gi tr nu cn tn ti sai s h thng.Tnh a dng ca thang o :Mt thang o phi p ng c nhiu mc ch s dng : gi

thch cho kt qu nghin cu, t kt qu thu thp a ra nhng kt lun suy on khcTnh d tr li: Khi thu thp d liu bng phng thc phng vn, khng c xy ra tn

trng ngi c hi t chi tr li v kh tr li, hay tnh trng a ra nhng nhn nh sai lch bcht do cch t cu hi khng ph hp

IV-PHNG PHP THIT K BNG CU HI:Bng cu hi l mt cng c dng thu thp d liu. Bng cu hi bao gm mt tp hp c

cu hi v cc cu tr li c sp xp theo logic nht nh. Bng cu hi l phng tin dng gia

tip gia ngi nghin cu v ngi tr li trong tt c cc phng php phng vn. Thng thng c8 bc c bn sau y thit k mt bng cu hi:1- Xc nh cc d liu cn tm:Da vo mc tiu v ni dung nghin cu, xc nh c th tng th nghin cu v ni dun

cc d liu cn phi thu thp trn tng th .2-Xc nh phng php phng vn :Tu theo phng php phng vn (gi th, gi in thoi, phng vn trc tip, phng vn bn

th in t) s thit k bng cu hi khc nhau.-Phng vn bng th: phi t cu hi ht sc n gin v c nhng ch dn v cch tr li tht r

rng chi tit.


11/18

-Phng vn qua in thoi: vn vin phi gii thch cn k r rng ngi tr li hiu r cu hv tr li chnh xc; bi v ngi tr li khng thy c bng cu hi v cc hnh nh minh ho

-Phng vn trc tip: c th dng cu hi di v phc tp v vn vin c iu kin gii thch rcu hi, km theo c th dng hnh nh minh ho.

-Phng vn bng th in t: c th dng cc cu hi phc tp v c th gi km hnh nh minho.

3-Phc tho ni dung bng cu hi:

Tng ng vi tng ni dung cn nghin cu, phc tho cc cu hi cn t ra. Cn sp xp ccu hi theo tng ch im mt cch hp l4-Chn dng cho cu hi: C 2 dng cu hi: cu hi ng v cu hi m*Cu hi m: L dng cu hi khng cu trc sn phng n tr li, do ngi tr li c th

tr li hon ton theo h, v nhn vin iu tra c nhim v phi ghi chp li y cc cu tr li.*Cu hi ng: L dng cu hi m ta cu trc sn phng n tr li. Bao gm 4 dng sau :-Cu hi phn i: L dng cu hi m cu tr li c dng: c hoc khng.-Cu hi xp hng th t: L dng cu hi m ta a ra sn cc phng n tr li, v ch

ngi tr li la chn, so snh v xp hng chng theo th t.V d: Nhn t tc ng n quyt nh ghi danh hc ngnh qun tr kinh doanh ca bn l g

(Xp hng t 1 n 5 theo th t t nhn t c tc ng ln nht n nhn t c tc ng t nht :Do thch ca bn thn , Do hng dn, gi ca ngi thn , Do nh hng ca bn b

Do nh hng ca sinh vin cc kho trc , Do uy tn ca ging vin -Cu hi nh du tnh hung trong danh sch: L dng cu hi m ta a ra sn danh sch c

phng n tr li, v ngi tr li s nh du vo nhng mc ph hp vi h.V d: Bn hy nh du vo nhn hiu kem nh rng m bn s dng nhiu nht trong dan

sch cc nhn hiu lit k di y (ch chn 1 phng n tr li):Nhn P/S , nhn Colgate , nhn Close-up, nhn Fresh , nhn khc (ghi r tn)-Cu hi dng bc thang: L dng cu hi dng thang o th t hoc thang o khong hi v

mc ng hay phn i, mc thch hay ghtca ngi tr li v mt vn no .V d: i vi cng dng to mi thm cho qun o ca sn phm bt git OMO, mc h

lng ca bn v sn phm nh th no (ch c chn mt trong nhng phng n tr li sau):rt thch , thch va phi , khng thch khng ght , ght va phi , rt ght 5. Xc nh t ng thch hp cho bng cu hi:Nn tun theo nguyn tc chung sau y khi xc nh t ng cho bng cu hi:-Nn dng t ng quen thuc, trnh dng ting lng hoc t chuyn mn-Nn dng t ng d hiu, mi ngi bt c trnh no cng c th hiu c.-Trnh a ra cu hi di qu-Trnh t cu hi m h, khng r rng. V d: Khng nn hi : Bn c thng xuyn i mu

sm ti siu th khng? (ngi tr li s khng bit thng xuyn l bao nhiu ln?)-Trnh a ra cu hi qu c th. V d: Khng nn hi: Khi n mt vin bo tng, bn

bao nhiu ln cc bng ghi hng dn v hin vt c trng by (ngi tr li kh nh c th s lc ca mnh)

-Trnh hi trc tip nhng vn ring t c nhn. V d: Khng nn hi con s c th v thnhp ca mt ngi, m ch nn hi theo tng nhm : chng hn di 1 triu /thng, t 1 n 3 tri, t 3 n 5 triu,

-Trnh a ra cu hi qu cng iu hay qu nhn mnh vo mt kha cnh no . V d: Bc ng h vic tng gi in u t pht trin ngnh in trong iu kin lm pht gi c hin nakhng ?

-Trnh t cu hi gi sn cu tr li. V d: Bn c tn thnh vic khng cho hc sinh sdng xe my n trng nhm lm gim bt tai nn giao thng khng?

-Trnh t cu hi da theo gi tr x hi xc nhn. V d: ng c kim nhiu tin hn vkhng? (thng thng s nhn c cu tr li l c v theo quan nim x hi th chng phi hn v


12/18

-Trnh dng ngn t c sn s nh gi thin kin. V d: Khng nn dng nhng t nh : sphm hng u, sn phm i h gi,

6. Xc nh cu trc bng cu hi:*Yu cu : Nn sp xp cc cu hi theo trnh t hp l. Cu hi ny phi dn n cu hi k ti

theo mt trnh t hp l, theo mt dng t tng lin tc. Mt vn ln nn phn ra nhiu vn nh. Trong cc cu tr li li tip tc t ra cu hi phn nhnh tip tc sng lc thng tin.

Nn tun theo trnh t v tm l: Sau khi thit lp mi quan h thn thin tt p th mi h

cc cu hi ring t. Nn theo trnh t l hi ci chung ri mi n ci ring; nhng cu hi t gy hnth nn hi cui cng, nn theo trnh t khi gi tr nh v cc s vic qua.*Cu trc bng cu hi :thng bao gm 5 phn :-Phn m u: C tc dng gy thin cm to nn s hp tc ca ngi tr li lc bt u bu

phng vn.-Cu hi nh tnh: C tc dng xc nh r i tng c phng vn-Cu hi hm nng: C tc dng gi nh tp trung vo ch m bng cu hi ang hn

ti.-Cu hi c th: C tc dng lm r ni dung cn nghin cu-Cu hi ph: C tc dng thu thp thm thng tin v c im nhn khu ngi tr li (gii tnh

tui tc, ngh nghip,..)7- Thit k vic trnh by bng cu hi:Cn quan tm n vic in n trnh by bng cu hi to thin cm v li cun ngi tr l

tham gia vo cuc phng vn. Dng giy mu c tc dng kch thch tr li hn. In bng cu hi thntp c tc dng hp dn hn so vi trang ri.

8-iu tra th trc nghim bng cu hi:V nguyn tc, mt bng cu hi cn phi c iu tra th trc nghim trc khi phng v

chnh thc. Vic iu tra c tin hnh trn mt mu nh c chn ra t tng th mu cn nghicu, xem ngi tr li c hiu v tr li ng khng, xem ngi phng vn c lm tt nhim vkhng, xem thng tin c thu thp nh th no, v xc nh thi gian cho thc hin phng vn mngi. Sau khi iu tra th s x l v phn tch d liu qua chnh sa, loi b, b sung thm chi

TI LIU THAM KHO

1-Thng k ng dng trong kinh t x hi Hong Trng v Chu Nguyn Mng Ngc NXB Thnk 20072-Nghin cu marketing David J. Luck / Ronald S. Rubin NXB Thng k 20043-Nghin cu marketing kho hng ng dng Dng Hu Hnh NXB Thng k 20044-Nghin cu tip th - Trn Xun Kim v Nguyn vn Thi NXB Lao ng x hi 2006

.


13/18

III.XC NH QUY M MU :

1-Cc khi nim:1.1.Mc chnh xc do vic chn mu mang li:Mc chnh xc do vic chn mu mang li t l thun vi bnh phng ca quy m mu. K

tng quy m mu ln k ln th mc chnh xc s tng ln k ln.

V d: Khi tng quy m mu t 500 ngi ln 1000 ngi, tc tng gp 2 ln th mc chnxc tng ln gp 2 ln, tc l tng 40%. Cn mun tng chnh xc ln gp 2 ln th phi tng qum mu ln gp 4 ln.

Ch : Mc chnh xc do vic chn mu mang li # mc chnh xc ca kt qu iu tra.Bi v mc chnh xc ca kt qu iu tra chu tc ng ca nhiu yu t nh: mc chn

xc do vic chn mu mang li, bng cu hi c xy dng hon chnh cha, vn vin lm nquy trnh cha,

1.2.Sai s do chn mu (sampling error):Sai s do chn mu l chnh lch gia gi tr tham s thu c trn mu v gi tr tham s

trn tng th chung1.3.Khong tin cy (confidence interval):*Khong tin cy l khong gi tr m da vo gi tr tham s trn mu, ta c lng gi tr tha

s ca tng th s ri vo 1.4. tin cy (confidence level) : l kh nng ng khi ta c lng gi tr tham s ca tng th

nm trong khong tin cy.Ch : Ch c mu c chn theo phng php chn mu xc sut, ta mi c th xc nh

khong tin cy v tin cy.

2-Xc nh quy m mu khi c lng gi tr tham s trn tng th chung:2.1-Trng hp gi tr tham s ca tng th l mt s tuyt i:Chng hn t gi tr trung bnh ca mu, ta mun c lng gi tr trung bnh ca tng th vi

tin cy )%1( , vi sai s cho php gia trung bnh mu v trung bnh tng th l , ta c cng thc lng c mu nh sau :

2

22

2/

zn = hoc

2

22

2/

sz

n =

Ch :-Thng thng ta khng bit c phng sai tng th 2 , do ta dng 1 trong 3 cch sau:

+Da vo kt qu nghin cu tng t trc y+iu tra th mt mu c c mu 30 n v tnh phng sai mu 2s theo cng th

2

22

2/

sz

n =

+Da vo kinh nghim v s hiu bit v tng th nghin cu suy on.-Nu bit c quy m ca tng th chung N th c 2 trng hp :

+Nu t l n/N < 5% th ta s dng cng thc c mu nh trn.+Nu t l n/N > 5% th ta c th dng cng thc sau tnh c mu nhm tit kim chi ph

iu tra:2

2/

22

22

2/.

zsN

szNn

+

=

2.2-Trng hp gi tr tham s ca tng th l mt s tng i:Chng hn t gi tr t l ca mu, ta mun c lng gi tr t l ca tng th vi tin c)%1( , vi sai s cho php gia t l mu v t l tng th l , ta c cng thc c lng c m

nh sau :


14/18

2

2

2/..

zqp

n = hay2

2

2/..

zqp

n =

Ch :-Thng thng ta khng bit c t l p, q ca tng th chung; do ta c th dng 1 trong

cch sau:+Da vo kt qu nghin cu tng t trc y+iu tra th mt mu c c mu 30 n v tnh p v

+Do tnh cht: p+q=1, do tch p.q s ln nht khi p=q=0,5 => p.q =0,25 => thay vcng thc trn xc nh c mu n. Tuy nhin khi t gi nh ny th quy m mu s ln nht do tn km chi ph iu tra.

-Nu ta bit c quy m ca tng th chung N th c 2 trng hp :+Nu t l n/N < 5% th ta s dng cng thc c mu nh trn.

+Nu t l n/N > 5% th ta c th dng cng thc hiu chnh sau tnh c mu nhm tit

kim chi ph iu tra:2

2/

2

2

2/

..

.

zqpN

zNpqn

+

=

THP D LIU

I. KHI NIM :* Khi nim: Bng cu hi l mt cng c dng thu thp d liu; bng cu hi bao gm m

tp hp cc cu hi v cc cu tr li c sp xp theo logic nht nh. Bng cu hi l phng tidng giao tip gia ngi nghin cu v ngi tr li trong tt c cc phng php phng vn

* Cu trc bng cu hi: thng bao gm 3 phn:-Phn gii thiu: nu ln ch nghin cu, thi gian thc hin cuc phng vn, nhn mnh t

quan trng ca c nhn hay h gia nh tham gia cuc phng vn to ra s tham d t nguyn ch. Phn gii thiu thng c cu hi sng lc i tng iu tra c thc s nm trong mu nghin c

khng.Ch : Thng khng nn nu r n v ch qun ca cuc iu tra l ai v d tc ng n ngtr li. Chng hn nu bit cuc iu tra do ban gim c tin hnh th cc cng nhn s tr li khvi cuc iu tra do cng on tin hnh.

-Phn ni dung cu hi: bao gm cc cu hi v cc cu tr li.-Phn s liu c bn: bao gm cc thng tin thm v c nhn hay h gia nh nh : tn, tui, gi

tnh, tnh trng hn nhn, s nh, s in thoi, quy m v c im h gia nh, mc thu nhp, a bc tr, hon cnh phng vn (ngy gi, tn ca vn vin, a bn ca khch hng). Phn thng tny thng gip ta kim nghim li vic chn mu, v dng phn tch kt qu iu tra mt cch ssc hn.

II. CC BC TIN HNH THIT K MT BNG CU HI:C 8 bc c bn sau y thit k mt bng cu hi:

Bc 1- Xc nh cc d liu cn tm:Da mc tiu v ni dung nghin cu, xc nh c th tng th nghin cu v ni dung cc d

liu cn phi thu thp trn tng th .

Bc 2-Xc nh phng php phng vn :Tu theo phng php phng vn (gi th, gi in thoi, phng vn trc tip, phng vn bn

th in t) s thit k bng cu hi khc nhau.


15/18

-Phng vn bng th: phi t cu hi ht sc n gin v c nhng ch dn v cch tr li tht rrng chi tit.

-Phng vn qua in thoi: v ngi tr li khng thy c bng cu hi v cc hnh nh minho, do vn vin phi gii thch cn k r rng ngi tr li hiu r cu hi v tr li chnh xc.

-Phng vn trc tip: c th dng cu hi di v phc tp v vn vin c iu kin gii thch rcu hi, km theo c th dng hnh nh minh ho.

-Phng vn bng th in t: c th dng cc cu hi phc tp v c th gi km hnh nh min

ho.Bc 3-Phc tho ni dung bng cu hi:-Tng ng vi tng ni dung cn nghin cu, phc tho cc cu hi cn t ra.-Sp xp cc cu hi theo tng ch im mt cch hp l

Bc 4-Chn dng cho cu hi. C 2 dng cu hi: cu hi ng v cu hi m Khi nim v cu hi m: L dng cu hi khng cu trc sn phng n tr li, do ng

tr li c th tr li hon ton theo h, v vn vin c nhim v phi ghi chp li y cc cu tli.

V d: Theo bn sn phm cn nhc im no na khng ?V d: L do no khin bn thch s dng giy Nike trn nhng mt sau:-Mu m : .-Mu sc:..- bn..*u im: C th thu thp c cc cu tr li bt ng, khng d liu trc. C th gi ch

p vin tr li thm cho y nhm to c cc cu tr li hon chnh so vi yu cu ca cu hban u. Ngi tr li c th thoi mi ni ln quan im ca mnh v mt vn no m khng rng buc trong mt khun kh nht nh. Thng c tc dng tt khi khi u bui phng vn nhto nn quan h hp tc tt khi phng vn sau .

*Nhc im: Rt kh hiu c ht ca ngi tr li nu kh nng din t ca h kmMt nhiu thi gian v ngi tr li thng ni lan man. Nu ngi vn vin khng ghi chp y ththng tin s b b st. Kh cho khu x l d liu sau ny.

Khi nim v cu hi ng: L dng cu hi m ta cu trc sn phng n tr li. Bao g4 dng sau :

a-Cu hi phn i: L dng cu hi m cu tr li c dng: c hoc khng , ng haphn i.

*u im: thit k cu hi nhanh chng, d dng cho ngi tr li v cho ngi i iu tra, d xl d liu.

*nhc im: cch dng t ng phi tht chnh xc, khng cung cp c thng tin chi tit, khi bt buc ngi tr li phi la chn mt phng n m h cha chc chn lm.

b-Cu hi xp hng th t: L dng cu hi m ta a ra sn cc phng n tr li, v chngi tr li la chn, so snh v xp hng chng theo th t.

V d: Nhn t tc ng n quyt nh ghi danh vo ngnh qun tr kinh doanh ca bn l g (Xp hng theo th t t nhn t c tc ng ln nht (1) n nhn t c tc ng t nht (5):

-Do thch ca bn thn-Do hng dn, gi ca ngi thn-Do nh hng ca bn b-Do nh hng ca sinh vin cc kho trc-Do uy tn ca ging vin*u im: D gii thch cho ngi tr li.Thu thp d liu nhanh chng. Thun li i vi vi

x l d liu.


16/18

*Nhc im: Khng ch ra c nhng cch bit gia cc la chn. Cu tr li thng ch gihn trong phm vi t 5 n 6 mc (nu nhiu hn th s gy kh khn cho ngi tr li khi phi snh la chn gia cc mc). Ngi tr li phi c hiu bit v tt c cc mc a ra. Ngi cu hi kh bao qut ht cc tnh hung cho cu hi.

c-Cu hi nh du tnh hung trong danh sch: L dng cu hi m ta a ra sn danh sccc phng n tr li, v ngi tr li s nh du vo nhng mc ph hp vi h.

V d: Bn hy nh du vo cc nhn hiu kem nh rng m bn bit trong danh sch lit k

di y:-Nhn P/S, nhn Colgate, nhn Close-up, nhn Fresh, nhn khc (ghi r tn)V d: Bn hy nh du vo nhn hiu kem nh rng m bn s dng nhiu nht trong dan

sch cc nhn hiu lit k di y (ch chn 1 phng n tr li):-Nhn P/S, nhn Colgate, nhn Close-up, nhn Fresh, nhn khc (ghi r tn)d-Cu hi dng bc thang: L dng cu hi dng thang o th t hoc thang o khong h

v mc ng hay phn i, mc thch hay ghtca ngi tr li v mt vn no .V d: i vi cng dng to mi thm cho qun o ca sn phm bt git OMO, mc h

lng ca bn v sn phm nh th no (hy nh du X vo mt trong cc sau):rt thch , thch va phi , khng thch khng ght , ght va phi , rt ght

Bc 5: Xc nh t ng thch hp cho bng cu hi:Nn tun theo nguyn tc chung sau y khi xc nh t ng cho bng cu hi:-Nn dng t ng quen thuc, trnh dng ting lng hoc t chuyn mn-Nn dng t ng d hiu, mi ngi bt c trnh no cng c th hiu c.-Trnh a ra cu hi di qu (khin p vin phi mt cng theo di cu hi, nn d nn lng-Trnh t cu hi m h, khng r rng.V d: Khng nn hi : Bn c thng xuyn i mua sm ti siu th k? (ngi tr li s khn

bit thng xuyn l bao nhiu ln?) do c th thay bng cu hi:Bn n siu th mua sm my ln trong 1 tun:1 ln , 2-3 ln , 4-5 ln , trn 5 ln Hay: Ln cui cng bn n siu th mua sm l khi no ? hay trung bnh mt tun/ 1 thng

siu th my ln mua sm ?)-Trnh a ra cu hi bt ngi tr li phi hi tng nhiu (v khi ngi tr li ph

phng on lm cho d liu khng chnh xc)V d: Trc khi ci nhau, anh/ch h hn i chi chung vi nhau bao nhiu ln ?V d: Khi mua thc n nhanh, bao nhiu % trong tng s ln bn mua loi thc n ca hn

XY ? (c th t cu hi l : trong 10 ln mua thc n nhanh gn y nht,.)-Trnh a ra cu hi qu c th:V d: Khi n mt vin bo tng, bn c bao nhiu ln cc bng ghi hng dn v hin v

c trng by (c th t cu hi: bn thng xuyn c/ i khi c / him khi c/ khng bao gc cc bng hng dn)

-Trnh a ra cu hi qu cng iu hay qu nhn mnh vo mt kha cnh no V d: Bn c ng h vic tng gi in u t pht trin ngnh in trong iu kin lm ph

gi c hin nay khng ?-Trnh t cu hi gi sn cu tr li.V d: Bn c tn thnh vic gii hn hn na tc xe my gim bt t vong do TNG

khng?Bn c tn thnh vic cho hc sinh s dng xe my n trng nhm gim bt tai nn gia

thng khng?-Trnh t cu hi lm cho ngi tr li c xu hng tr li cc oan.V d: Cm nhn ca bn v mt mu thi trang : Thch ; Khng thch khng ght , Ght (V cu tr li khng thch khng ght hi m h, nn h s c xu hng chn thch hay gh

hn. Do cn thit k thang o c nhiu mc hn cho h la chn nhm trnh s cc oan nyrt thch, kh thch, hi thch, khng thch khng ght, hi ght, kh ght, rt ght).


17/18

-Trnh t cu hi da theo gi tr x hi xc nhn.V d: ng c kim nhiu tin hn v khng? th thng nhn c cu tr li l c v the

quan nim x hi th chng phi hn v.-Trnh dng ngn t khng ph hp vi i tng c hi.V d: Khi i tng l nng dn, khng nn dng t thu nhp m dng t kim c ba

nhiu tin, hoc tu theo a phng m dng t ph hp. Tuy nhin nu i tng l nhm chuymn th c th dng t chuyn mn khi phi din t di dng v mt thi gian gii thch.

-Trnh dng ngn t c sn s nh gi thin kin.Chng hn: sn phm hng u, sn phm i h gi,-Trnh hi trc tip nhng vn ring t c nhn.Chng hn: khng nn hi con s c th v thu nhp ca mt ngi, m ch nn hi theo tn

nhm : chng hn di 1 triu /thng, t 1 n 3 triu , t 3 n 5 triu,Hoc i vi ph n, khng nn hi tui c th m nn a ra cc nhm tui-C th dng nhng cu hi tr hnh xo tan tm l e ngi ca ngi tr liChng hn khi mun hi s lng bia ung trong mt ngy d gp tnh hung ngi ung b

mun giu thng tin ny, bi vy ta dng cu hi tr hnh nh sau:Bn hy cho bit bn a thch nht : x phng tm hiu g ? kem nh rng hiu g ? bia hi

g ? (ngi khng ung bia s khng tr li, cn ngi ung bia s tr li ngay tn nhn hiu bia mna thch).

Sau ta hi tip: Xin cho bit s lng bia m bn dng trong 1 tun ?Hy a cho ngi mt bng m ghi cc k t chng hn: A (ung nhiu : >60 lon), B (un

kh : 49-60 lon), C (ung va : 37 48 lon), D (ung va va: 25-36 lon), E (ung t: 13-24 lonF(ung hi t: 7-12 lon), G (ung rt t :


18/18

*Cu hi ph: C tc dng thu thp thm thng tin v c im nhn khu ngi tr li (gitnh, tui tc, ngh nghip,..)

Bc 7- Thit k vic trnh by bng cu hi:Cn quan tm n vic in n trnh by bng cu hi to thin cm v li cun ngi tr l

tham gia vo cuc phng vn. Dng giy mu c tc dng kch thch tr li hn. In bng thnh tp scnh c tc dng hp dn hn nhiu trang ri.

Bc 8-iu tra th trc nghim bng cu hi:V nguyn tc, mt bng cu hi cn phi c iu tra th trc nghim trc khi phng v

chnh thc.Vic iu tra c tin hnh trn mt mu nh c chn ra t tng th mu cn nghin cu,

xem ngi tr li c hiu v tr li ng khng, xem ngi phng vn c lm tt nhim v khn xem thng tin c thu thp nh th no, v xc nh thi gian cho thc hin phng vn mt ngl bao nhiu?...

Sau khi iu tra th s x l v phn tch d liu qua chnh sa, loi b, b sung thm chi

phƯƠng phÁp thu thẬp dỮ liỆu sƠ cẤp trong nghiÊn cỨu cÁc hiỆn tƯỢng kinh tẾ...

Documents