1. ta je biodiverzitet?Biodiverzitet je raznolikost ivog svijeta, dijelimo ga na biodiverzitet gena, vrste i ekosistema.2. ta je biosistematika i njeni zadaci?Biosistematika je bioloka disciplina koja se bavi prouavanjem raznovrsnosti i uzrocima raznovrsnosti ivih bia. Njeni zadaci su: da vri klasifikaciju ivih bia u odreene grupe, bavi se njihovim imenovanjem, i odreivanjem mjesta u hijerarhijskom nizu sistematskih ili taksonomskih kategorija.3. Poredati sistematske kategorije po hijerarhijskom nizu.Vrsta, rod, porodica, red, razred (koljeno), odjeljak, carstvo i nadcarstvo.4. Podjela ivog svijeta prema novoj klasifikaciji.Monera - prokariotski organizmiProtista jednostavne eukarioteFungi gljivePlantae biljkeAnimalia ivotinje5. Svojstva virusaVirusi su acelularni oblici, mjere se u nanometrima. Po obliku su izdueni ili izodijametrini. Graeni su od jezgre i ljuske. Jezgru sainjava jedna od dvije nukleinske kiseline (DNK ili RNK), a ljusku bjelanevine i lipidi. Virusne estice iskljuivo se razmnoavaju ukoliko se nalaze u ivoj eliji. Nemaju vlastiti promet materija i ne mogu rasti.6. Kako se lijee bolesti koje izazivaju virusi?Virusi u ivotinjskoj i ljudskoj eliji ponaaju se kao vrlo aktivni antigeni na koje elija odgovara proizvodnjom odbrambenih tijela-antitijela. Nakon preboljele virusne bolesti ovjek najee postaje zatien od ponovnog obolijevanja. Imunitet se moe i vjetaki izazvati, upotrebom vakcine.7. Naini ishrane u ivom svijetu.Autotrofni, heterotrofni, miksotrofni, simbioza, parazitizam, poluparazitizam.8. Svojstva i znaaj bakterija.Bakterije su prokariotski organizmi, mikroskopske veliine. Na povrini imaju bieve (kretanje) i fimbrije (prianjanje za podlogu). Bakterije se razmnoavaju dijeljenjem elije (diobom). Nemaju jedro, a genetiki materijal je u obliku DNA zatvorenih u prstenu. Rasprostranjene su svuda, uestvuju u kruenju azota u prirodi, ali izazivaju i bolesti.9. Svojstva i znaaj gljivaGljive mogu biti jednoelijski ili vieelijski organizmi. Tijelo im je graeno od niti hifa, koje izgrauju micelij. elijski zid graen od hitina. Nikad nemaju plastide, krob se ne javlja kao rezervna materija. Heterotrofni su organizmi: saprofiti ili paraziti.Vanost gljiva u prirodi ogleda se u njihovoj ulozi u opem kruenju tvari (razarai). ovjeku slue kao hrana poto su obogaene bjelanevinama i fosforom. Koriste se u industriji za proizvodnju alkohola, vina, piva, organskih kiselina, vitamina. Posebno vane supstance su antibiotici koje stvaraju gljive.10. ta su talofite biljke i koje spadaju u tu grupu?Talofite biljke su one biljke koje nemaju razvijen korijen, stablo i list. U tu grupu spadaju alge, gljive i liajevi.11. ta su kormofite biljke i koje spadaju u tu grupu?Kormofite biljke su biljke koje imaju razvijen korijen, stablo i list. U tu grupu spadaju mahovine, papratnjae, golosjemenjae i skrivenosjemenjae.12. Klasifikacija golosjemenjaaBorovi bijeli, crni bor, jela, smra, endemina Panieva omorika, ariempresi tuja, smreka, empresTise jedina vrsta u Evropi je Taxus baccata13. Razmnoavanje skrivenosjemenjaaOplodnja je dvojna, jedna spermalna elija spaja se sa jajnom elijom i nastaje zigot iz kojeg e se razviti klica, a druga sa sekundarnom jezgrom embrionske vree i nastaje elija iz koje se razvija endosperm.Plod jedino stvaraju skrivenosjemenjae, a obrazuju se od plodnice.14. Graa cvijeta golosjemenjaa i skrivenosjemenjaaGolosjemenjae- muki cvjetovi se sastoje od veeg broja pranika koji nose paludnice u kojima stvaraju polenova zrna. enski cvjetovi se nalaze u cvati koja se sastoji od velikog broja pokrovnih i sjemenih ljuski. cvjetovi su uvijek jednopolni, i muki i enski.Skrivenosjemenjae- cvijet sluzi za razmnoavanje, cvijetni dijelovi su preobraeni listovi, svi cvijetni dijelovi smjeteni su na proirenom dijelu cvjetne osi, cjetitu.15. Graa sjemena16. Klasifikacija ivotinjskih organizama prema sloenosti grae tijelaPrema slozenosti gradje tijela zivotinje se klasifikuju na beskicmenjake I kicmenjake.17. Graa i podjela praivotinjaelija iz koje su graene praivotinje je sloenija od elije vieelijskih organizama i sposobna je da obnavlja sve ivotne procese koji se odvijaju i u tijelima vieelijskih organizama. Tijelo praivotinja nema nikakvih tkiva ni organa i sastoji se samo od neznatnog dijela protoplazme sa jednim ili vie jedara. Kod mnogih protozoa protoplazma je gola i nezatiena, pa im je zbog toga oblik promjenjiv. Meutim, kod nekih je povrina tijela zatiena tankom opnom, koja se naziva pelikula, a nastaje kao proizvod luenja protoplazme.Praivotinje se dijele u 4 klase:Amebe ili korjenici ameba, dizenterina ameba, radiolarijeSporozoe ili truskavci malarini plazmodijTrepljai paramecijum, stentorBiari biar ogrliar, tripanozoma18. Koje zarazne bolesti mogu biti izazvane praivotinjama?Paraziti izazivaju teke bolesti kod ovjeka:Srdobolja ameba parazitira u crijevima ovjeka izaziva srdobolju.Malarini plazmodij izaziva malariju ( prenosioc komarac sa uzdignutim zadnjim dijelom)Bolest spavanja biar vrtuljak Tripanozoma19. Koji su najjednostavniji visecelijski ivotinjski organizmi i zbog ega?Najjednostavniji ivotinjski organizmi su praivotinje jer su graeni samo od jedne elije.20. Koji su najei parazitski oblici pljosnatih i oblih glista?Najcesci parazitski oblici pljosnatih glista su metilji-parazitiraju u unim kanalima jetre goveeta.ovce,koze,ovjeka,zatim pantljiare-paraziti:svinjska,govea i psea-opasna za ovjeka jer se larva razvija u pluima i mozgu veliina djeije glave.Ehinococus. Kod oblih postoji oko 50 parazita u ovjeku:ovjekova glista,bijela glistica,rudasrka,trihina,filarija,a pored toga imamo i biljne parazite kod penice,eerne repe,krompira.21. Osnovne karakteristike hordata i po emu su dobili ime?Osnovna karakteristika hordata je prisustvo unutranjeg osovinskog skeleta ili endoskeleta, njihov osnovni oblik je uzduni stub vezivnog tkiva oznaen kao horda, po kojoj su i dobili ime.22. Klasifikacija hordataPoluhordatiPlatatBezlubnjaci - amfioksusKimenjaci23. Klasifikacija kimenjakaKimenjaci se dijele u 6 klasa:KolousteRibeVodozemciGmizavciPticeSisari24. Uporedna graa koe kimenjakaUporedna graa koe kimenjaka:Ribe-koza je sluzasta i prekrivena krljustima, gmizavci-koza je suha i bez lijezda, prekrivena koznim tvorevinama:krljusti, ploice, titovi, vodozemci-koa je gola i sluzava (bogata zlijezdama) i slui za disanje, ptice-koza suha i prekrivena perjem i kone lijezde nisu razvijene sem trtine lijezde, sisari-koza je prekrivena dlakama i neki povremeno mijenjaju dlaku-linjanje.25. Uporedna graa cirkulatornog sistema kimenjakaUporedna graa cirkulatornog sistema kod kimenjaka:ribe-kroz srce prolazi samo krv siromana kiseonikom i sastoji se od 1 komore i 1 pretkomore, gmizavci-srce se sastoji od 2 predkomore i jedne komore sa nepotpunom pregradom, vodozemci-srce se satoji od 2 predkomore i 1 komore (krv se mijea u komori), sisari-2 komore i 2 pretkomore, ne dolazi do mijesanja krvi, ptice-2 komore i 2 predkomore.26. Uporedna graa sistema organa za disanje kimenjakaUporedna graa organa za disanje kod kimenjaka:ribe-krge, vodozemci-krge kod punoglavaca i koe i plua kod aba, gmizavci-preko plua, ptice-na plua povezana sa 5 pari vazdunih kesa, sisari-plua.27. Uporedni nain razmnoavanja kimenjakaUporedni nain razmnoavanje kod kimenjaka:ribe-razmnoavanje spolno i naziva se mrijest, a oplodnja je spoljanja, riba polae ikru, vodozemci-spolno razmnozavanje i spoljna oplodnja, razvice potjee sa preobraajem ili metamorfozom (larva-punoglavac), gmizavci-spolna razmnozavnaje, unutrasnja oplodnja, ptice-polno razmnozavanje, unutrasnja oplodnja,sisari-razmnozavanje spolno, unutrasnja oplodnja, embrio(zaetak) se razvija u materici.28. Na emu se zasniva klasifikacija sisaraKlasifikacija sisara se zasniva na osobenostima embrionalnog razvia.29. Klasifikacija sisaraKljunari(udnovati kljunar), Torbari(veliki kengur-klokan),Vii sisari: Bubojedi-krtica, je, slijepi mievi, Glodari-hrak, vjeverica, mievi, zeevi,Zvijeri-medvjed, ris, leopard, kuna, lisica, tvor, Perajari-foke i morevi, Kitovi-plavi kit,kit ubojica, Surlai-azijski i afriki slon,Kopitari-nosorozi, zebre,magarci, Papkari-nilski konj, divlja svinja i preivari,Primati-ovjekoliki mamun.polumajmun, majmuni(gorila,ipanzo,gibon).30. ta je poikilotermija i homeotermija i koji organizmi spadaju u ove grupe?POIKILOTERMIJA - sposobnost organizama da se prilagode varijacijama temperature u okolini, ti org. imaju promjenljivu tjelesnu temperaturu (kolouste,ribe,vodozemci i gmizavci)HOMEOTERMIJA-nemogunost organizma da se prilagodi temperaturi okoline, organizmi sa nepromjenljivom tjelesnom temperaturom, a to su sisari i ptice.1. 1. ta su funkcionalni sistemi organa?Funkcionalni sistemi organa su karakteristine cjeline posebne bioloke namjene u iji rad su ukljuene pojedinane funkcije organa iz organskih sistema. Razliiti funkcionalni sistemi zadueni su za razmnoavanje, ishranu, disanje, cirkulaciju tjelesnih tenosti, izluivanje tetnih tvari, informiranje ili integraciju organizma.1. 2. Koja je funkcija nervnog sistema?Funkcija nervnog sistema je prevoenje,obrada i analiza primljenih vijesti,izbor adekvatnih odgovora i njihovog prosljeivanje do efektora.1. 3. Graa nervne elije i funkcije njenih dijelova?Osnovna organizaciona i funkcionalna jedinica nervnog sistema je nervna elija ili neuron. Sastoji se od tijela elije sa jedrom, dendrita (kratki nastavci koje prenose nadraaj ka tijelu neurona), neurita ili aksona (dugi nastavci koji prenose nadraaj od tijela neurona ka dendritu susjednog neurona), sinapse ili spojnice preko koje se ostvaruje funkcionalna veza izmeu aksona i dendrita susjednih neurona.Graa sinapse: terminalni dugmii sa sinaptikim mjecima koji sadre jedan od neuromedijatora, sinaptika pukotina, neuron prije sinaose je presinaptiki, a poslije sinapse je postsinaptiki.Aksoni kimenjaka imaju ui mjelinska ili bijela vlakna, graena od mjeline, vanove opne i Ranijeovih suenja i imaju amijelinska ili siva nervna vlakna.1. 4. ta je dra i nadraaj?Drai su sva ona fizika i hemijska djelovanja spoljne ili unutranje sredine koja u ivom sistemu izazivaju posebnu promjenu-nadraaj.1. 5. Kako se prenosi nadraaj kroz nervnu eliju i sa jedne nervne elije na drugu?-depolarizacijom membrane nastaje elektrini naboj akcioni potencijal-nadraaj na susjedni neuron se ne prenosi u bioelektrinom obliku, nego posredstvom neuromedijatora (acetilholin, noradrenalin), koji se lue u sinapsama.1. 6. Podjela cjevastog nervnog sistema!cjevasti nervni sistem je zastupljen kod hodata a dijeli se na:a)somatski modano-modinski, koji se sastoji iz CNS (mozak i kimena modina) i PNS (svi modani i modinski nervi). Regulira voljne aktivnosti miia glave i udova, kretanje u prostoru.b)autonomni moe biti simpatiki(simpatiko stablo, 2 povezana stabla parnih ganglija du bokova kimene modine) i parasimpatiki (10.mo. ivac i kompleks krstano modanih nerava, a ganglije su blizu ili u unutranjim organima). Djeluju antagonistiki, djeluje bez uea volje ili svijesti, kontrolira rad unutranjih organa 7. ta je refleks? Refleks je reakcija odreenog dijela tijela na primljeni specifini nadraaj bez uea viih centara nervnog sistema, kod ovjeka bez uea njegove volje i svijesti.1. 8. Bolesti nervnog sistema (meningitis, multiplaskleroza, epilepsija)Meningitis- upala modane ovojnice, ispoljava se kroz glavobolju, visoku temperaturu, povraanje, ukoenost vrata i gubitak svijesti. Bolest se zasniva na upali tkz.mehke modane ovojnice i uzrokovana je infekcijom.Epilepsija-nastupa u napadajima, manifestira se iznenadnim padom bolesnika na tlo i snanim krikom. Bolesnik gubi svijest, lice je modrocrveno, iznureno, eljusti vrsto stisnute, javlja se pjena na ustima, ake stegnute, a tijelo se trese.Multipla skleroza (MS) je neurodegenerativno oboljenje koje prvenstveno zahvata belu masu centralnog nervnog sistema. Multipla skleroza zahvata aksone, dugake produetke nervne elije - pojedini delovi mijelinskog omotaa aksona upalno reaguju i propadaju.1. 9. Funkcija i produkti endokrinog sistema!Hemijska kontrola i regulacija cjelovitosti ljudskog organizma ostvaruje se putem hormona. Izluuju ih lijezde sa unutranjim luenjem-endokrine lijezde. Imaju sposobnost fiziolokog djelovanja na druge elije, tkiva i organizam u cjelini. Endokrine lijezde svoje produkte izluuju direktno u krvotok i limfu.10. Graa i hormoni hipofize!Hipofiza-centralna lijezda endokrinog sistema i njegov najznaajniji objedinjujui inilac sa nervnim sistemom odranja individualnog integriteta. Graena je od prednjeg, srednjeg i zadnjeg renja. Prednji reanj-hormon rasta, podsticajni hormoni-stimulini, prolaktin-stimulator luenja mlijenih lijezda. Srednji reanj-melanotropni hormon-stimulira funkcije metalnocita (tj.produkciju tjelesnog pigmenta). Zadnji reanj-vazopresin-regulacija prometa vode i oksitocin-normalno funkcioniranje maternice prilikom porodjaja. Bolesti- prevelik i premal rast.11. Graa i hormoni spolnih lijezda!Splne lijezde graene su od spolnih hormona,a ti hormoni su1.kod mukaraca-HORMONI SJEMENIKA-testosteron (nastaju u posebnom tkivu izmeu sjemenih kanalia) i aldosteron(lui ga nadbubrena lijezda)2.kod ena-HORMONI JAJNIKA-estrogeni hormoni-estron i estradiol(utiu na pripremu materice za prihvatanje oploene jajne elije),progesteron(priprema matericu za plodnoenje) 13.Graa i hormoni nadbubrenih lijezda!Graene su od kore i sri. Hormoni kore-adrenalin-uestvuje u regluaciji koliine eera u krvi, djeluje suprotno od insulina, poveava koncentraciju eera u krvi; noradrenalin-izaziva stezanje arteriola i time utie na poveanje krvnog tlaka.12. Varenje u ustima, elucu, tankom I debelom crijevu?Usta- poetni dio probavnog sistema. Hrana se u ustima priprema za gutanje, pretvorena je u jednolinu masu koja sklizi kroz drijelo I jednjak. Probavni sistem se ukrta s disajnim u drijelu. gornji dio drijela je u vezi sa nosnom upljinom, a donji se nastavlja u grkljan. Ispred ulaza u grkljan nalazi se grleni poklopac. Prilikom gutanja jezik kree nazad, potiskuje poklopac, koji zatvara grkljan I sprjeava ulazak hrane u disajne puteve.Varenje u elucu-eludac vri povremene pokrete I tako pospjeuje varenje hrane. Hrana se vari pod uticajem eluanog soka, koji osim vode I mineralnih soli sadri I hlorovodinu kiselinu. Fermenti-pepsin-razlae bjelanevine do aminokiselina, lab ferment-grua mlijeko, lipaza- dolazi iz tankog crijeva.U tankom crijevu-dovrava se kompletna probava svih sastojaka hrane. Tri dijela-poetni dio (dvanaestopalano crijevo), sredinji dio (jejunum), zavrni dio (ileum). U varenju uestvuju pankreasni sok, crijevni sok I u. Pankreasni sok sadri proteolitike fermente amilazu, maltazu I lipazu. Amilaza razlae krob do maltose, a maltaza maltozu do glikoze. Lipaza razlae manti na glycerin I masne kiseline.Debelo crijevo-slijepo crijevi, okvirno debelo crijevo I pravo ili marno. Hrana biljnog porijekla se nastavlja variti debelom crijevu. U debelom crijevu vri se resorpcija vode.13. ta je resorpcija, kako I gdje se odvija?Pod resorpcijom se podrazumijeva prelazak svarenih sastojaka hrane, vode I drugih materija iz upljine probavnog sistema u krv I limfu. Najvei dio resorpcije odvija se u tankom crijevu. U elucu se u malim koliinama resorbuju samo voda I alcohol, a u debelom crijevu samo voda.Pri resorpciji crijevne resice obavljaju glavni dio posla. Sastojci hrane mogu se resorbirati samo u onom obliku koji je topiv u void. Process se odvija najveim dijelom putem osmoze, uz aktivno uee elija epitela I specifinih fermenata.14. Bolesti sistema organa za probavu (opstipacija, dijarea, trbuni tifus, kolera, paraziti)!Opstipacija-sporo kretanje fekalnih masa I sporo pranjenje crijeva, nastaje usljed slabljenja refleksa defekacije, atrofije glatkih miia debelog crijeva, neredovnog pranjenja crijevaDiarea-proljev, glavni uzroci su razne infekcije I infektivne bolesti..Trbuni tifus-bakterijsko oboljenje digestivnog trakta, prenosi se u nehigijenskim uslovima putem vode I hrane. Dolazi do upale sluznice, nastaju irevi koji mogu izazvati krvarenje crijeva.Kolera-rasprostranjena u Aziji, glavni izvor oneiena voda, te koritenje sirovih namirnica.Paraziti-trakavica I trichina. Trihina ivi u crijevu samo povremeno.15. ta su tjelesne tenosti?Tenost koja cirkulie u tijelu ivotinja i na taj nain obliva njihove elije i tkiva, te obavlja funkciju razmjene materije, naziva se tjelesna tenost.16. Hemijski sastav krvi!Krv- organski i neorganski sastav, sastoji se od krvne tenosti (krvne plazme) i krvnih elija (eritrociti, leukociti i trombociti). Krv sadri: voda 77-82%, organske materije 17-22% (glikoza, bjelanevine, albumine, globuline, fibrinogen), neorganske materije oko 1%.17. Odbrambena funkcija krvi-imunoloki sistem!Specifina i nespecifina imunoloka reakcija.Nespecifina- je prva etapa i bazira se na sposobnosti fagocitoze leukocita. Neutrofilni granulociti i monociti uvlae u svoju citoplazmu antigene bez obzira na vrstu, razlau ih i time ine nekodljivim. U daljem toku imunoloke reakcije fagociti i limfociti stupaju u interakciju, dolazi do blastne tranformacije limfocia, njihovom ubrzanom diobom u limfoidnim organima staraju se specifine materije- antitijela, koje su usmjerene ka eliminaciji odreenog antigena-sprecifine imunoloke reakcije.18. Krvne grupe!na osnovu sadraja aglutinogena u eritrocitima, kod ovjeka postoje 4 karakteristine grupe oznaene krvnim grupama.0 - eritrociti nemaju aglutinogena, imaju obje vrste aglutinina, alfa i beta. Univerzalni davalacA - eritrociti sadre aglutinogen A, a u plazimi aglutinin betaB - eritrociti sadre aglutinogen B, a u plazmi aglutinin alfa.AB - eritrociti sadre aglutinogen A i B, a u plazi nemaju aglutinin. Univerzalni primalac19. Graa srca (srano tkivo)srce je upalj popreno prugasti miini organ, smjeten u grudnoj duplji izmeu lijevog i desnog plunog krila. Ima dvije pretkomore i dvije komore. U desnoj polovini srca se nalaze tri zaliska, a u lijevoj dva. Kroz lijevu stranu protie oksidovana krv. U desnu pretkomoru ulijevaju se gornja i donja uplja vena, a iz nje izlazi pluna arterija. U lijevu pretkomoru ulijevaju se 4 plune vene, a iz nje polazi najvea arterija aorta.Srano tkivo ine tri sloja:a) miokard popreno prugasti miib) endokard unutranja srana opnac) perikard dvostruka opna izmeu koje se nalazi uzak prostor, koji se oznaava kao srana kesa.20. Krvni sudovi!Krvi sudovi-cjevasti organi kroz koje cirkulie krv.Po funkciji I grai 3 vrste:-arterije- cjevasti organi koji odovde krv iz srca do tkiva-vene-cjevasti organi koji vraaju krv u srce-kapilari-najsitniji krvni sudovi koji u tkivima povezuju arterije sa venama21. Rad srcarad srca karakteriziraju:a) automatija sposobnost srca da vri kontrakcije i izvan organizmab) pravilna periodinost ogleda se u grenju (sistola) pretkomora, zatim slijedi grenje komora, da bi za to vrijeme pretkomore dole u fazu oputanja (dijastola)2 centra automatije rada srca:-sinusni-nalazi se na mjestu ulijevanja upljih vena u pretkomoru-atrioventrikulatni-izmeu lijeve i desne predkomoreSrana revolucija- oznaava ciklus smjene ritminih kontrakcija srca sa periodom oputanja22. Krvni pritisak- pritisak koji nastaje usljed kretanja krvi u krvnim sudovima, a manifestira se na zidovima krvnih sudova.23. Bolesti srca I krvnih sudova (aterioskleroza, engina pectoris, tromboza, infarkt)Aterioskleroza-zakrenje arterija, javlja se u vie starosnoj dobi, nakupljanjem kalcijevih soli I masnih materija na zidovima arterija gubi se njihova elastinost, postaju krue I lomne, smanjuje se protok krvi.Engina pectoris-srani gr, bolni napadi stezanja srca.Infarkt- srana kap, moe nastupiti kada krvi ugruak zaepi koronarni krvni sud.Tromboza-upale vena u kojima se stvaraju ugruci krvi, tada dolazi do zaepljenja oboljelih krvnih sudova.24. ta je vanjsko, a ta unutranje disanje kod ovjeka I kako se odvija?Vanjsko disanje obavlja se izmeu zraka i krvi u plunim alveolama.Unutranje disanje se obavlja izmeu krvi i tkiva.25. Vitalni kapacitet plua I kako se mjeri?Vitalni kapacitet plua je koliina zraka koja se izdahne pri maksimalnoj ekspiraciji, kojoj je prethodina maksimalna inspiracija.26. Bolesti organa za disanje (tuberkoloza plua, hripavac, prehlada, alergija)Tuberkoloza plua-TBC, izaziva bolesti je tapiasti bacil tuberkoloze, koji u plua dospijeva udahnutim zrakom, ali I sa hranom, te kroz male rane u koi, a onda se iri krvotokom I limfom.Hripavac-veliki kaalj, prepoznaje se po snanim grevitim napadima kalja, koji moe potrajati. esto se napadi kalja zavravaju povraanjem. Bolest je zarazna. Uzronik je tapiasta bakterija.Prehlada-poznaje se po upali sluznice disajnog puta koja pocrveni, nabuja I lui mnogo sluzi. Nastaje peckanje, golicanje I svrbe.Alergija- osjetljivost na strane materije. Alergija se poznaje po kihavici, groznici, upali sluzokoe..27. Graa bubrega I nefrona!bubrezi su parni organi koji se nalaze ispod dijafragme sa obje strane kime.Na uzdunom presjeku bubrega, primjeujemo tri zone:a) omota/kapsula od vezivnog i masnog tkivab) bubrena kora u njoj se nalaze Malpigijeva tjelaca i poetni dijelovi bubrnih kanaliac) bubrena sr u centralnu upljinu se ulijevaju bubreni kanaliigraa nefrona:Baumanova ahura poetni dio nefronaGlomerul splet arterijskih kapilaraMalpigijevo tjelace izgraen od Baumanove ahure i od glomerulaBubreni kanali krivuda kriz koru, zatim silazi u sr, pa se ponovo vraa u koru, gdje se zajedno sa drugim nefronima ulijeva u sabirni kanaliHenleova petlja nalazi se na uzlaznom i silaznom dijelu bubrenog kanaliaSabirni kanalii ulijevaju se u bubrenu aicu, a one u bubrenu karlicu. Od bubrene karlice polazi mokrani kanal mokraovod (ureter), koji provodi mokrau, do mokrane beike (rezervoar mokrae). Mokrana cijev sa izvodom u spoljanju sredinu.28. Gdje se stvara I kako nastaje primarna I definitivna mokraa I njen sastav?Primarna mokraa poinje u Malpigijevom tjelacu gdje se vri filtracija krvne plazme kroz cjedilo zid kapilara i unutrasnji zid bubrega kod covjeka.Nastajeultrafiltrat krvi koji se od krvi razlikuje po odsustvu uoblicenih elemenata i bjelancevina.Ova tecnost naziva se primarna mokraca,za 24 h stvara se 180l.Sadrzi vodu,glukozu,hormone,vitamine,fermente.neorganske soli,proteine,aminokiseline.Definitivna mokraa-Resorpcija materije,tj.vracanje u krv vrsi se duz nefronskog kanalica-tubula.U pocetnom dijelu vrsi se aktivna resorpcija glukoze,aminokiselina,proteina,vitamina,neorganskih soli i znatan dio vode.U Henleovom luku stvara se hipotonicna mokraca putem izlucivanja Na.Kroz sabirne kanalice stvara se hipertonicna mokraca.Mokraca kod covjeka-zuckasta tecnost karakteristicnog mirisa,pH-4.8-7.4.Boja potice od uroblinogena produkta raspadanja hem grupe hemoglobina.Mirs na amonijak potice od uree.Luci se dnevno oko 1.5-1.2 l mokrace.29. Navesti redom sisteme organa za varenje?Jednoelijski organizmi- putem itave povrine, hranjive vacuole I specijalizirane stanine organelle-kontraktine vacuole; turbelarije-protonefridije; lankovite gliste-metanefridije; insekti- Malpigijevi sudovi; kimenjaci-bubrezi30. Graa miia (popreno-prugasti, glatki, miini)Popreno-prugasti- vezani za kosti, zajedno s njima daju oblik tijelu. Sastoje se od miinih vlakana u ijoj plazmi se smjenjuju tamna I svijetla polja to daje utisak pruga. U protoplazmi se nalaze miofibrili. Miina vlakna posjeduju veliki broj molekula bjelanevina aktina I miozina. Protoplazmu, jedra I miofibrile obavija tanka membrane-sarkolema. Miia vlakna grupisana u snopie. Ovo su miii voljnih pokreta.Glatki- grade zidove unutranjih organa. Nalaze se u koi uz dlake koje pokreu. Sastoje se od veeg broja vretenastih stanica koje imaju obino jedno jedro. Dijele se na viejedinane I utrobne. Ovi miii nisu pod voljnom kontrolom.Srani mii- jedini popreno-prugasti mii koji nije pod voljnom kontrolom. Sastoji se od veeg broja stanica koje su spojene citoplazmatikim produecima I grade mreastu strukturu sa veim brojem jedara.31. Tkiva koja izgrauju skeletni sistem ovjeka!Elastino hrskaviasto (stanice grupisane zajedno, izmeu njih meustanina masa, nosilac vrstine I elastinosti), kotano tkivo (stanice zvjezdastog oblika, meusobno povezane, izmeu stanica se nalazi kotana masa)32. Kako se dijele kosti prema obliku, veliini I povezanosti?Po obliku I veliini dijele se na: duge ( ulaze u sastav skeleta), kratke ( ake I stopala), pljosnate (grade lobanju, grudni ko, karlini pojas). Prema povezanost: nepokretno (kosti lubanje), pokretno (kosti udova), elastino (putem hrskavice)33. Graa kosti na uzdunom presjeku cjevaste kosti?Na presjeku: Haverzovi kanalii snadbjeveni krvnim sudovima I ograncima nerava, na povrini kosti nekoliko slojeva gradi pokosnicu.34. Koje su tvorevine koe I koja im je uloga?Tvorevine koze su:dlake(stite od vanjskih uticaja,kod ociju prolazak znoja),nokti(daju vrhovima prstiju oslonac),krzno(regulacija tjelesne toplote).35. Spolne bolesti (triper, sifilis, sida, kandidijaza, trihomonijaza)1. ta je ekologija i ta prouavaEkologija je nauka koja prouava odnose u prirodnim kompleksima ivih bia i ivotne sredine, tj. nauka o uzajamnim odnosima organizama i njihove ive(biotike) i neive(abiotike) prirode.1. Ko je prvi uveo pojam ekologije i koje je etimoloko znaenje ovog pojmaRije ekologija prvi put je spomenuo Hekel prije 130 godina, a potie od grke rijei oikos kua i logos nauka.1. Kako se ekologija dijeli i ta prouavaju odreene grupea)Prema predmetu prouavanja dijeli se na: Autoekologiju koja prouava jedinke, njihov meusobni odnos i odnos prema okolini, te utjecaj sredine na jedinkeSinekologiju bavi se meusobnim odnosima unutar grupa organizama i meuodnosima cjelokupnih grupa i njihove sredine.b)Prema biosistematskim kategorijama dijeli se na: ekologiju biljaka, ekologiju ivotinja, ekologiju ovjeka.Prema ivotnim prostorima dijeli se na: ekologija mora, limnoloka ekologija, terestrijalna ekologija...1. ta je geosfera i kako se dijeli?Geosfera(biogesfera, biosfera) je sloen sistem ivotnih zajednica i spoljanjih uvjeta koje pruaju ostale zemljine sfere, to je jedan veliki sloeni ekosistem. Dijeli se na ivotne sredine i ivotne oblasti.1. ta je ivotna sredina?ivotna sredina je megaekosistem sainjen od svih ivotnih stanita ne zemlji(biotopa). Postoje dva tipa ivotne sredine: vodena i zrana.1. ta su ekoloki faktori?Svi uticaji na iva bia koji dolaze iz njihove okoline i od drugih organizama i njihovih zajednica oznaeni su kao ekoloki faktori.1. Podjela ekolokih faktora i karakteristike svakog posebno!Ekoloki faktori se dijele na:abiotiki dejstva iz neive okoline. Obuhvataju klimatske (temperatura, vlanost, svjetlost, vjetar,), edafske (hemijski sastav tla, fizika struktura tla, vodni reim tla, druge osobine tla), orografske (nadmorska visina, nagib terena, izloenost tla, druge osobine reljefa) i hemijsko fizike faktore sredine (hemijsko fiziki procesi koji se deavaju u neivoj prirodi).Biotiki dejstva organizama i njihovih zajednica. Dijele se na virogene (potiu od virusa), fitogene (potiu od biljaka), zoogene (potiu od ivotinja), antropogene (potiu od dejstva ovjeka)1. Koje su osnovne dvije karakteristike ekolokih faktora?Ekoloka valenca i ograniavajui faktor1. ta je ekoloka valenca?Ekoloka valenca je variranje djelovanja ekolokog faktora unutar kojeg je mogu ivot neke vrste.1. ta je ograniavajui faktor?Ograniavajui faktor je utjecaj koji onemoguava irenje neke vrste zbog variranja djelovanja izvan granica ekoloke valence i njegovog pribliavanja pesimalnim granicama.1. Populacija i sve o populaciji!Grupa jedinki iste vrste koje naseljavaju odreeni prostor u odreeno vrijeme, razmnoavaju se i daju plodno potomstvo, naziva se populacijaPopulacija ima bioloke osobine i osobine grupe. Bioloke se poklapaju s osobinama organizama koji ine populaciju(ivotni ciklus stari, umire, mijenja se, adaptira...) Osobine populacije kao grupe su natalitet, mortalitet, starosni sastav, distribucija jedinki u prostoru i vremenska distribucija, gustina populacije...1. ta je natalitet (fizioloki i ekoloki)?Natalitet je broj roenih u jedinici vremena. Fizioloki natalitet je maximalna produkcija jedinki pod opitmalnim uslovima, poklapa se s biolokim kapacitetom. Ekoloki natalitet je stvarna produkcija novih jedinki u konkretnim ivotnim uslovima i zavisi od ekolokih faktora.1. ta je mortalitet (fizioloki i ekoloki)?Mortalitet je smrtnost jedinki u populaciji, a izraava se brojem uginulih jedinki u odreeno vrijeme, to je negativni faktor rasta populacije.Ekoloki mortalitet je stvarna smrtnost jedinki u populaciji, koja se ostvaruje pod datim ekolokim uvjetima i varira s njihovim promjenama.Fizioloki mortalitet je predstavlja smrtnost usljed fizioloke starosti, a ostvaruje se samo u optimalnim uvjetima ivota.1. Biocenoza i osnovne karakteristike biocenozeBiocenoza (ivotna zajednica) skup populacija raznih vrsta na odreenom prostoru i u odreeno vrijeme.Osnovne karakteristike biocenoze su strukturna i funkcionalna organizacija.Strukturna organizacija je:o kvalitativni sastav( broj vrsta populacija koje ulaze u sastav biocenoze)o kvantitativni sastav (broj jedinki u okviru populacije koje ine biocenozu),o prostorna struktura prostorni raspored populacija, koji moe biti horizontalni (u vodenim sistemima) i vertikalni (ispoljava se kao spratovnost ili stratifikacija, koja je uslovljena vertikalnom razlikom u intenzitetu ekolokih faktora.)o vremenska struktura prati se kroz periodine promjene (vezane za ritam dana i noi i smjenu godinjih doba) i sukcesivne promjene (smjenjivanje jedne biocenoze drugom)Funkcionalna organizacija biocenoze se najbolje ogleda u povezanosti populacije ishranom, tj. odnosima ishrane. U vezi s nainom ishrane razlikuju se tri osnovne ekoloke kategorije:a)producenti zelene biljkeb)konzumenti ive na raun producenata biljojedi, mesojedireducenti saprofitski organizmi1. ime je uslovljena spratovitost biocenoze?Spratovitost biocenoze je uslovljena vertikalnom razlikom u intenzitetu ekolokih faktora.1. Koje kategorije organizama izdvajamo u biocenozi prema njihovoj funkciji?Proizvoai ili producenti hrane, potroai ili konzumenti hrane, reducenti (organizmi koji razlau organsku materiju do neorganskih jedinjenja)1. ta je ekosistem?Ekosistem je sistem u kojem su zastupljeni odnosi izmeu ive i neive prirode. Obuhvata prostor koji naseljavaju biocenoze. Odnosi se ogledaju kroz promet materije i energije.1. U emu se ogleda interakcija izmeu ive i neive komponente ekosistema?Interakcija ive i neive komponente se ogleda u stalnoj razmjeni materije i energije.1. U emu se ogleda dinamika ekosistema i odnosi izmeu organizama?Dinamika se ogleda u stalnoj interakciji koja se odvija u vidu akcije(djelovanje abiotikih faktora na ive organizme), reakcije(djelovanje ivih organizama na neivu prirodu) i koakcije(meusobnog djelovanja samih organizama).1. Zato kaemo da materija krui, a energija protie kroz ekosistem?Energija protie kroz ekosistem jer osloboena prilikom disanja odlazi u svemir i ivi organizmi je ne mogu dalje koristiti, a materija krui kroz ekosistem jer materija neprekidno krui kroz ekosistem, organizmi poslije smrti podlijeu raspadanju i mineralizaciji i tako nastaju nove tvari koje se mogu ponovo koristiti.1. Od kojih faktora zavisi zakonitost distribucije ekosistema u geobiosferi?Distribucija ekosistema zavisi od ekoklime, matinog supstrata, biocenoze i zemljita.1. ta su biomi?Biomi su naseljene oblasti na zemlji.1. Koji zonalni ekosistemi se izdvajaju na horizontalnom profilu zemlje?Javljaju se u tropskoj zoni, vantropskoj zoni sjeverne hemisfere i u ekstratropskoj zoni june hemisfere.1. ta su primarni klimatogeni ekosistemi, ta antropogeni, sekundarni i tercijarni ekosistemi?Primarni klimatogeni ekosistemi su oni koji su prvi nastali, to su veliki osnovni ekosistemi ije se rasprostranjenje poklapa sa prostorom osnovnih klimatskih oblasti na Zemlji.(polarne pustinje, tundre, ume, savane, stepe, polupusteinje i pustinje)Antropogeni sekundarni ekosistemi su sistemi koji su nastali djelovanjem ovjeka na ekosistem primarnog klimatogenog sistema, koji biva zamijenjen ekosistemom livade (livade i panjaci). Oni su rezultat meudjelovanja ekolokih prilika prije dolaska ljudske populacije i onih koji su se odvijali tokom ljudske historije.Antropogeni tercijarni ekosistemi nastaju unitavanjem originalnog biljnog pokrova i njegovo zamjenjivanje kulturnom vegetacijom (ruralno i urbano podruje), nastaju daljom degradacijom sekundarnih a rjee degradacijom primarnih.1. ta je adaptacija?Adaptacija(prilagoavanje) je sposobnost organizma da odgovori na promjene uslova ivotne sredine.