plan gospodarki odpadami dla miasta bydgoszczy na … · plan gospodarki odpadami dla miasta...

MIASTO BYDGOSZCZ

PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA MIASTA BYDGOSZCZY

NA LATA 2005 – 2012

Bydgoszcz, październik 2005

Wykonano na zlecenie: MIASTA BYDGOSZCZY

Wykonawca: Główni autorzy opracowania: Arcadis Ekokonrem Sp. z o.o. 50-512 Wrocław Wanda Zaworska-Matuga ul. Tarnogajska 18 Katarzyna Kobiela

Magdalena Kosiba Marcin Moczulski Paweł Szyszkowski Jarosław Zarzycki

PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA MIASTA BYDGOSZCZY NA LATA 2005 – 2012

1

SPIS TREŚCI

1. WSTĘP ........................................................................................................................................... 4

1.1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ....................................................................................... 4 1.2. KONCEPCJA PLANU................................................................................................................... 4 1.3. PLAN A PRAWO MIEJSCOWE...................................................................................................... 5 1.4. METODYKA OPRACOWANIA PLANU ......................................................................................... 6 1.5. ZAWARTOŚĆ DOKUMENTU ....................................................................................................... 6 1.6. CHARAKTERYSTYKA MIASTA BYDGOSZCZY ........................................................................... 7

1.6.1. Położenie fizyczno - geograficzne.................................................................................... 7 1.6.2. Warunki przyrodnicze, geologiczne i geomorfologiczne, hydrogeologiczne i hydrologiczne................................................................................................................................... 8

2. ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI................................................................... 11

2.1. SEKTOR KOMUNALNY ............................................................................................................ 11 2.1.1. Odpady komunalne ........................................................................................................ 11 2.1.2. Odpady opakowaniowe.................................................................................................. 25 2.1.3. Odpady z komunalnych oczyszczalni ścieków................................................................ 25

2.2. SEKTOR GOSPODARCZY.......................................................................................................... 26 2.2.1. Odpady z przemysłu....................................................................................................... 26 2.2.2. Odpady inne niż niebezpieczne ...................................................................................... 33 2.2.3. Odpady niebezpieczne.................................................................................................... 37 2.2.4. Odpady z jednostek służby zdrowia i jednostek weterynaryjnych.................................. 40 2.2.5. Wyeksploatowane pojazdy ............................................................................................. 44 2.2.6. Zużyte opony .................................................................................................................. 45 2.2.7. Oleje odpadowe ............................................................................................................. 45 2.2.8. Akumulatory i baterie .................................................................................................... 46 2.2.9. Azbest............................................................................................................................. 48 2.2.10. Farby i lakiery ............................................................................................................... 48 2.2.11. PCB................................................................................................................................ 49 2.2.12. Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne ............................................................... 49 2.2.13. Odpady poakcyjne ......................................................................................................... 50

3. PROGNOZY ZMIAN DO 2012 ROKU..................................................................................... 51

3.1. SEKTOR KOMUNALNY ............................................................................................................ 51 3.1.1. Odpady komunalne ........................................................................................................ 51 3.1.2. Odpady opakowaniowe.................................................................................................. 54 3.1.3. Odpady z komunalnych oczyszczalni ścieków................................................................ 55

3.2. SEKTOR GOSPODARCZY.......................................................................................................... 55 3.2.1. Odpady z przemysłu....................................................................................................... 55 3.2.2. Odpady z jednostek służby zdrowia i jednostek weterynaryjnych.................................. 55 3.2.3. Wyeksploatowane pojazdy ............................................................................................. 56 3.2.4. Zużyte opony .................................................................................................................. 56 3.2.5. Oleje odpadowe ............................................................................................................. 56 3.2.6. Akumulatory i baterie .................................................................................................... 56 3.2.7. Azbest............................................................................................................................. 56 3.2.8. Farby i lakiery ............................................................................................................... 56 3.2.9. PCB................................................................................................................................ 57 3.2.10. Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne ............................................................... 57

4. ZAŁOŻONE CELE I PRZYJĘTY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI ....................... 58

4.1. SEKTOR KOMUNALNY ............................................................................................................ 58 4.1.1. Odpady komunalne ........................................................................................................ 58


2

4.1.2. Odpady opakowaniowe.................................................................................................. 61 4.1.3. Odpady z komunalnych oczyszczalni ścieków................................................................ 62 4.1.4. Przyjęty system gospodarki odpadami komunalnymi .................................................... 62

4.2. SEKTOR GOSPODARCZY.......................................................................................................... 93 4.2.1. Odpady z przemysłu....................................................................................................... 93 4.2.2. Odpady z jednostek służby zdrowia i jednostek weterynaryjnych.................................. 94 4.2.3. Wyeksploatowane pojazdy ............................................................................................. 95 4.2.4. Złom metali .................................................................................................................... 96 4.2.5. Zużyte opony .................................................................................................................. 96 4.2.6. Oleje odpadowe ............................................................................................................. 96 4.2.7. Akumulatory i baterie .................................................................................................... 97 4.2.8. Azbest............................................................................................................................. 97 4.2.9. Farby i lakiery ............................................................................................................... 98 4.2.10. PCB................................................................................................................................ 98 4.2.11. Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne ............................................................... 98

5. ZADANIA STRATEGICZNE DO 2012 ROKU ....................................................................... 99

5.1. SEKTOR KOMUNALNY ............................................................................................................ 99 5.1.1. Odpady komunalne ........................................................................................................ 99 5.1.2. Odpady opakowaniowe.................................................................................................. 99 5.1.3. Odpady z komunalnych oczyszczalni ścieków.............................................................. 101

5.2. SEKTOR GOSPODARCZY........................................................................................................ 103 5.2.1. Odpady z przemysłu..................................................................................................... 106 5.2.2. Odpady z jednostek służby zdrowia i jednostek weterynaryjnych................................ 106 5.2.3. Wyeksploatowane pojazdy ........................................................................................... 106 5.2.4. Zużyte opony ................................................................................................................ 106 5.2.5. Oleje odpadowe ........................................................................................................... 106 5.2.6. Akumulatory i baterie .................................................................................................. 106 5.2.7. Azbest........................................................................................................................... 106 5.2.8. Farby i lakiery ............................................................................................................. 106 5.2.9. PCB.............................................................................................................................. 106 5.2.10. Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne ............................................................. 107

5.3. PODSUMOWANIE................................................................................................................... 107

6. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ....................................................... 108

6.1. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ W LATACH 2005 – 2008............................... 108 6.2. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ W LATACH 2009 – 2012............................... 111 6.3. KOSZTY WDROŻENIA PLANU................................................................................................ 111 6.4. KOSZTY EKSPLOATACYJNE .................................................................................................. 111 6.5. ZASADY FINANSOWANIA ...................................................................................................... 114

6.5.1. Koszty inwestycyjne ..................................................................................................... 114 6.5.2. Koszty eksploatacyjne.................................................................................................. 115 6.5.3. Możliwości finansowania planu................................................................................... 116 6.5.4. Źródła finansowania PGO........................................................................................... 121

7. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO I SPOSÓB ICH UWZGLĘDNIANIA W PLANIE................................................................... 122

8. SPOSÓB MONITORINGU I OCENY WDRAŻANIA PLANU ........................................... 124

8.1. ZASADY ZARZĄDZANIA SYSTEMEM GOSPODARKI ODPADAMI ............................................. 124 8.2. WSKAŹNIKI MONITOROWANIA I OCENY WDRAŻANIA PLANU .............................................. 125 8.3. HARMONOGRAM PROCEDURY WDRAŻANIA PGO ................................................................ 129

9. PROGRAM DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH.......................................................................... 130

9.1. STRATEGIA PROWADZENIA KAMPANII ................................................................................. 130


3

9.1.1. Zadania kampanii ........................................................................................................ 130 9.1.2. Elementy kampanii....................................................................................................... 130 9.1.3. Rodzaje kampanii podnoszenia świadomości społecznej ............................................ 130

9.2. TEMATY SZKOLEŃ ................................................................................................................ 130 9.3. WYBÓR FORMY PRZEKAZU................................................................................................... 131 9.4. PARTNERZY W PROGRAMACH INFORMACYJNYCH................................................................ 132

9.4.1. Współpraca ze szkołami............................................................................................... 132 9.4.2. Współpraca z organizacjami pozarządowymi ............................................................. 132

9.5. ZESTAWIENIE PRZYKŁADOWYCH DZIAŁAŃ W ZAKRESIE EDUKACJI..................................... 132 9.6. PRZYKŁADOWE TREŚCI MATERIAŁÓW INFORMACYJNYCH .................................................. 133 9.7. PRZYKŁADOWE TREŚCI ULOTEK........................................................................................... 134

STRESZCZENIE PLANU W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM........................................ 136

SPIS TABEL ...................................................................................................................................... 142

SPIS RYSUNKÓW............................................................................................................................ 145

WYKAZ SKRÓTÓW........................................................................................................................ 145

LITERATURA................................................................................................................................... 146

ZAŁĄCZNIK 1 - ORGANIZACJE ODZYSKU............................................................................. 147


4

1. WSTĘP

1.1. Podstawa prawna opracowania We wrześniu 2002 roku Rada Miasta Bydgoszczy uchwaliła "Program ochrony środowiska dla miasta Bydgoszczy na lata 2002 - 2010" wraz z "Planem gospodarki odpadami dla miasta Bydgoszczy na lata 2002 - 2010"1. Zgodnie z zapisami art.17.1. i art.14.2. Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm., zwanej dalej pos), program ochrony środowiska przyjmowany jest na cztery lata, co oznacza potrzebę jego cyklicznej aktualizacji. Dotyczy to także planu gospodarki odpadami, gdyż zgodnie z Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 o odpadach (Dz. U. 62 poz. 628 z późn. zm., zwaną dalej ustawą o odpadach), stanowi on część składową programu ochrony środowiska. Biorąc powyższe pod uwagę, Prezydent Miasta podjął decyzję o aktualizacji programu ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami. Uzgodniono, że zaktualizowane dokumenty otrzymają nazwę:

• Program ochrony środowiska dla miasta Bydgoszczy na lata 2005-2012 • Plan gospodarki odpadami dla miasta Bydgoszczy na lata 2005-2012.

1.2. Koncepcja planu Niniejszy Plan uwzględnia zapisy zawarte w aktualnie obowiązujących aktach prawnych z zakresu gospodarki odpadami oraz potrzeby miasta Bydgoszczy, dotyczące gospodarki odpadami. Plan Gospodarki Odpadami (PGO) określa (zgodnie z art. 14.2 ustawy o odpadach):

1. Aktualny stan gospodarki odpadami. 2. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami. 3. Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami. 4. Instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów. 5. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.

Oraz w szczególności (art. 15.3): 1. Rodzaj, ilość i źródło pochodzenia odpadów, które mają być poddane procesom odzysku

lub unieszkodliwiania. 2. Rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów

wraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie. 3. Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości

odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego postępowania z nimi, w tym ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na składowiska.

4. Projektowany system gospodarowania odpadami. Zgodnie z art. 15.7 ustawy o odpadach PGO obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie danej jednostki administracyjnej oraz przywożonych na jej teren, a w szczególności odpady komunalne z uwzględnieniem odpadów ulegających biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady budowlane, wraki samochodowe, opony oraz odpady inne niż niebezpieczne i odpady niebezpieczne, w tym odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory, farby i lakiery, PCB, azbest.

1 Zgodnie z ustawą o odpadach - plan gospodarki odpadami stanowi część składową programu ochrony środowiska


5

Wg §4 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 roku w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami gminny plan gospodarki odpadami określa:

1. aktualny stan gospodarki odpadami 2. prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym również wynikające ze zmian

demograficznych i gospodarczych; 3. działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami 4. projektowany system gospodarki odpadami, w szczególności gospodarki odpadami innymi

niż niebezpieczne, w tym odpadami komunalnymi i opakowaniowymi, uwzględniający ich zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie;

5. szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne proponowanego systemu, szacunkowe koszty realizacji poszczególnych działań oraz sposoby finansowania realizacji zamierzonych celów;

6. system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów pozwalający na określenie sposobu oraz stopnia realizacji celów i zadań zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzględnieniem ich jakości i ilości.

Dokumentem nadrzędnym wobec Planu Gospodarki Odpadami dla miasta Bydgoszczy jest Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami (WPGO). Ze względu na obszerność tez zawartych w WPGO, w Planie Gospodarki Odpadami dla miasta Bydgoszczy zrezygnowano ze szczegółowego omówienia powyższego dokumentu, przyjmując zasadę odwoływania się do jego treści. Zgodnie z zapisem art. 14.5 ustawy o odpadach, projekt planu gospodarki odpadami dla miasta Bydgoszczy (tzw. plan powiatowy/gminny) opracowuje Prezydent. Projekt Planu podlega zaopiniowaniu przez Zarząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz Radę Gospodarki Wodnej przy dyrektorze RZGW w Poznaniu i Radę Gospodarki Wodnej przy dyrektorze RZGW w Gdańsku. Powyższe organy udzielają opinii w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia otrzymania projektu. Nie udzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opinię pozytywną (art. 14.8). Sprawozdanie z realizacji powiatowego/gminnego planu gospodarki odpadami składane jest co 2 lata Radzie Miasta (art. 14.13), natomiast aktualizację planu przeprowadza się nie rzadziej niż co 4 lata (art. 14.14). Za przygotowanie raportów i aktualizację Planu odpowiedzialny jest Prezydent.

1.3. Plan a prawo miejscowe Plan Gospodarki Odpadami jest dokumentem, który nie stanowi prawa miejscowego, natomiast umożliwia ukierunkowanie gminy na rozwiązanie gospodarki odpadami na jej terenie. W związku z tym, w celu stworzenia warunków do wdrażania w życie jego postanowień, konieczne jest dokonanie aktualizacji i wydanie aktów, nadających treści zawartej w Planie, moc prawną. Aktami takimi mogą być m.in.:

- Uchwała Rady Miasta o szczegółowych zasadach utrzymania czystości i porządku na terenie miasta Bydgoszczy,

- Zarządzenie Prezydenta o wymaganiach jakie powinien spełnić przedsiębiorca ubiegający się o wydanie zezwolenia,

- Zarządzenie Prezydenta o sprawozdawczości statystycznej przedsiębiorców prowadzących działalność w oparciu o wydane zezwolenia,

- zezwolenia na odbieranie odpadów komunalnych, opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczystości ciekłych,

- zezwolenia na transport i zbieranie odpadów, - Uchwała Rady Miasta określająca stawki opłat za przyjęcie i składowanie odpadów na

terenie KUO, - pomocniczo dokumenty, określające zasady funkcjonowania KUO (regulaminy, instrukcje

itp.). Powyższe akty mogą ulegać stosownym modyfikacją.


6

1.4. Metodyka opracowania planu Zgodnie z wymaganiami ustawy pos i ustawy o odpadach duży nacisk położono na proces opracowania Planu i na elastyczność jego treści. Generalną zasadą procesu jest włączanie społeczności lokalnych, zarówno w przygotowanie Planu, jak i jego wdrażanie. Dlatego już w początkowych etapach prac nad projektem Planu zwrócono szczególną uwagę na wymianę informacji i konsultacje pomiędzy przedstawicielami instytucji/organizacji włączonych w zagadnienie gospodarki odpadami i rozwoju społeczno-gospodarczego miasta. W procesie tym zwanym procesem otwartego planowania wykorzystano takie narzędzia jak:

• spotkania robocze, • bieżące konsultacje ze specjalistami lokalnymi, • ankietyzację najważniejszych podmiotów gospodarczych.

W wyniku takiego prowadzenia prac, w tworzenie Planu zaangażowanych było wiele stron. Projekt Planu powiatowego/gminnego, opracowywany we współpracy z wieloma partnerami, uzgodniony z przedstawicielami Urzędu Miasta w Bydgoszczy, największymi zakładami przemysłowymi i przedsiębiorcami zajmującymi się gospodarką odpadami oraz przyjęty przez Prezydenta – zostaje skierowany do opiniowania przez odpowiednie Komisje Rady Miasta, Zarząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz Radę Gospodarki Wodnej. Końcowym etapem proceduralnym, kończącym prace nad Planem jest jego przyjęcie przez Radę Miasta w formie uchwały.

1.5. Zawartość dokumentu Dla potrzeb konstrukcyjnych niniejszego dokumentu dokonano podziału odpadów na dwie zasadnicze grupy:

• Odpady powstające w sektorze komunalnym: odpady komunalne, opakowaniowe, komunalne osady ściekowe,

• Odpady powstające w sektorze gospodarczym: odpady przemysłowe, odpady z jednostek służby zdrowia i weterynaryjnych, odpady azbestowe, PCB, baterie i akumulatory, farby i lakiery, oleje odpadowe, wyeksploatowane samochody, zużyte opony, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne.

W ramach każdej z grup omówiono odpady niebezpieczne. Jak już wcześniej powiedziano, zawartość planu gospodarki odpadami określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 roku w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami. Niniejszy Plan zawiera wszystkie elementy wskazane w tym rozporządzeniu. Zatem projekt „Planu Gospodarki Odpadami dla miasta Bydgoszczy na lata 2005 – 2012” zawiera rozdziały zgodne z zapisami §6.2. ww. Rozporządzenia. Są to: Rozdział 1 WSTĘP - W rozdziale tym oprócz powyższych zapisów przedstawiono położenie

fizyczno-geograficzne miasta, warunki przyrodnicze, geologiczne, hydrogeologiczne i hydrologiczne oraz sytuację demograficzną i gospodarczą.

Rozdział 2 ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI - Rozdział przedstawia analizę

aktualnego stanu gospodarki odpadami z sektora komunalnego i gospodarczego. W sektorze komunalnym uwzględniono odpady komunalne (wraz z niebezpiecznymi), odpady opakowaniowe oraz komunalne osady ściekowe. Natomiast w sektorze gospodarczym analizie poddano odpady inne niż niebezpieczne i niebezpieczne, szczególnie uwzględniając odpady przemysłowe, z jednostek służby zdrowia, weterynaryjne, odpady zawierające azbest, PCB, akumulatory i baterie, urządzenia elektryczne i elektroniczne, wyeksploatowane samochody, farby i lakiery oraz oleje odpadowe.


7

Rozdział 3 PROGNOZY ZMIAN DO 2012 ROKU - Rozdział zawiera prognozy zmian

poszczególnych strumieni odpadów z sektora komunalnego i gospodarczego.

Rozdział 4 ZAŁOŻONE CELE I PRZYJĘTY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI -Przedstawiono cele do 2012 roku oraz system gospodarki odpadami komunalnymi.

Rozdział 5 ZADANIA STRATEGICZNE DO 2012 ROKU - Zostały przedstawione zadania

które należy podjąć w celu poprawy gospodarki odpadami na terenie miasta Bydgoszczy

Rozdział 6 HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ - Przedstawiono listę

przedsięwzięć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych planowanych do realizacji w latach 2005 –2008 (ze wskazaniem roku realizacji, jednostki realizującej, kosztów i źródeł finansowania) oraz w sposób ogólny działania planowane do realizacji w latach 2009 – 2012 wraz z szacunkowymi kosztami. Ponadto podano koszty eksploatacyjne dotyczące zbierania, transportu, odzysku lub zagospodarowania pozostałych odpadów komunalnych, frakcji organicznej i surowców wtórnych oraz koszty eksploatacyjne odzysku i zagospodarowania odpadów budowlanych, wielkogabarytowych i niebezpiecznych.

Rozdział 7 WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO - W rozdziale tym przedstawiono wnioski z analizy oddziaływania na środowisko projektu Planu i sposób ich uwzględniania w Planie.

Rozdział 8 SPOSÓB MONITORINGU I OCENY WDRAŻANIA PLANU - W rozdziale

opisano zasady zarządzania systemem gospodarki odpadami, zadania powiatu i zadania miasta w zakresie gospodarki odpadami, procedury opiniowania, raportowania i aktualizacji Planu oraz wskaźniki efektywności wdrażania Planu.

Rozdział 9 PROGRAM DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH - Przedstawiony został program działań edukacyjnych zmierzających do podejmowania działań przez mieszkańców miasta w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami komunalnymi, zwłaszcza selektywnej zbiórki odpadów i kompostowania odpadów organicznych.

W niniejszym dokumencie zamieszczono również streszczenie Planu w języku niespecjalistycznym.

1.6. Charakterystyka Miasta Bydgoszczy

1.6.1. Położenie fizyczno - geograficzne Zgodnie z podziałem Polski na mezoregiony fizyczno-geograficzne (Kondracki J., 2000) miasto Bydgoszcz leży na skraju Kotliny Toruńskiej będącej częścią Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej. Zgodnie z systematyką Pradolina wchodzi w skład Pojezierzy Wielkopolskich choć jako rozległa, wklęsła forma morfologiczna rozciągająca się z zachodu na wschód uznawana jest za strukturę oddzielającą Pojezierza Wielkopolskie od Pomorskich. Od północy otaczają Bydgoszcz Dolina Brdy, Wysoczyzna Świecka i Dolina Fordońska, leżące w obrębie Pojezierzy Pomorskich. Bydgoszcz jest największą miejską aglomeracją Kotliny Toruńskiej. Wespół z odległym o 50 km na wschód Toruniem skupia zdecydowaną większość zamieszkujących ten region mieszańców. Jedną z podstaw usystematyzowania mikroregionów w obrębie Kotliny (Bartkowski T., 1970) był złożony układ morfologiczny i hydrograficzny. Strukturą, w obrębie której w przeważającej części znajduje się Bydgoszcz, jest około 25-kilometrowa Dolina Kanału Bydgoskiego biegnąca stąd na


8

zachód w kierunku Nakła. Mniejsza, północna część miasta wkracza na mikroregion zwany Lasem Bydgoskim, którego morfologicznym „fundamentem” jest terasa otaczająca ujściowy odcinek Brdy. Z uwagi na usytuowanie Bydgoszczy pośród kilku znaczących elementów systemu hydrograficznego (meander Wisły, ujście Brdy, wododział Wisły i Noteci, Kanał Bydgoski, Kanał Notecki) morfologię miasta charakteryzuje dość duże zróżnicowanie, będące efektem nakładania się wpływów poszczególnych czynników. Wysoczyzny rozczłonkowane rozległymi równinami terasowymi, liczne dolinki erozyjne oraz wyeksponowane krawędzie dolin rzecznych to najbardziej charakterystyczne elementy naturalnego krajobrazu Bydgoszczy i jej bliskich okolic. Podłoże terenów miejskich, co wynika z powyższej morfogenezy, stanowią głównie osady piaszczyste pochodzenia rzecznego. Z urozmaicenia rzeźby wynika dość wyraźne zróżnicowanie wysokości terenu – od 28 do 96 m n.p.m. (średnia wysokość bezwzględna to około 30 m n.p.m.). Miasto Bydgoszcz jest stolicą województwa kujawsko-pomorskiego i jest położone w środkowo-zachodniej części województwa. Miasto zajmuje powierzchnię 17 448 ha i jest zamieszkiwane przez ponad 370 tys. osób, co plasuje je na 8 miejscu pod względem liczby ludności na liście miast w Polsce. Tereny zainwestowane zajmują 6 776 ha (ok. 39% ogólnej powierzchni miasta), grunty leśne oraz zadrzewienia i zakrzewienia 5 408 ha (ok. 31%) a użytki rolne 3 541 ha (ok. 20%). Warunki naturalne (dolina rzeki Brdy) zadecydowały o wydłużonym kształcie miasta. Jego rozpiętość pomiędzy północno-wschodnią a zachodnią granicą miasta wynosi ok. 27 km, a pomiędzy granicą północną a południową ok. 9 km. Rzeka Wisła i jej dorzecze z rzeką Brdą, a w zachodniej części miasta Kanał Bydgoski (łączący Brdę z Notecią), stanowią unikalny w skali europejskiej węzeł hydrograficzny, co wpływa znacznie na rozwój gospodarczy miasta. Bydgoszcz jest jednym z najważniejszych węzłów komunikacyjnych (kolejowy i drogowy) w Polsce, posiada także lotnisko cywilne, położone w południowej części miasta, obsługujące ruch krajowy. Miasto Bydgoszcz jest ważnym ośrodkiem gospodarczym, naukowym i kulturalnym.

1.6.2. Warunki przyrodnicze, geologiczne i geomorfologiczne, hydrogeologiczne i hydrologiczne

Warunki przyrodnicze, geologiczne i geomorfologiczne Powierzchnia obszarów chronionych w Bydgoszczy wynosi 6 089,5 ha, co stanowi 34,9 % ogólnej powierzchni miasta. Administracyjne granice Bydgoszczy obejmują zatem fragmenty jednego parku krajobrazowego i trzech obszarów chronionego krajobrazu. Inną formą ochrony przyrody jest założony w Bydgoszczy użytek ekologiczny. Na terenie miasta znajdują się także 103 pomniki przyrody. Ponadto na terenie miasta lub w jego otoczeniu znajdują się cztery kompleksy leśne. Miasto Bydgoszcz otaczają z wszystkich stron lasy i część z nich leży w granicach administracyjnych miasta. Ogólna powierzchnia terenów leśnych oraz zadrzewień i zakrzewień (wg danych UM Bydgoszczy na dzień 01.01.2005 r.) wynosi 5 408 ha, w tym lasów 5 294 ha co daje wskaźnik 0,14 ha/1 mieszkańca (30,3% ogólnej powierzchni miasta). Największym zwartym kompleksem zieleni miejskiej na terenie Bydgoszczy jest Leśny Park Kultury i Wypoczynku w Myślęcinku (LPKiW) zlokalizowany jest w północnej części miasta. Dzięki sąsiedztwu drogi krajowej nr 5 park jest łatwo dostępny dla mieszkańców. Zajmuje powierzchnię 830 ha. W przeliczeniu na jednego mieszkańca przypada około 21 m2. Na obszarze parku zlokalizowany jest: Ogród Fauny Polskiej (jeden z pięciu ogrodów zoologicznych na świecie o podobnym profilu), Ogród Botaniczny, Alpinarium, Centrum Edukacji Ekologicznej, Ośrodek Rekreacji Konnej, Park Rozrywki, Myślęcińska Kolejka Parkowa, tereny i obiekty sportowo-rekreacyjne takie jak wyciąg narciarski z armatką śniegową, tor saneczkowy, autodrom, trasy rowerowe i konne, a także tereny "ciszy leśnej", tereny handlowo-wystawowe, parkingi itp.


9

Warunki hydrogeologiczne i hydrologiczne Na terenie miasta Bydgoszczy występują duże zasoby wód powierzchniowych płynących (rz. Brda i rz. Wisła) oraz zasoby wód podziemnych (GZWP nr 140 i GZWP nr 138). W 2004 roku stan czystości wód Wisły na stanowiskach kontrolnych w Łęgnowie i Fordonie sklasyfikowano w III klasie czystości (wody zadowalającej jakości), natomiast wód Brdy na stanowiskach kontrolnych aż do połączenia z wodami Kanału Bydgoskiego sklasyfikowano w II klasie czystości (wody dobrej jakości). Stan czystości wód Kanału Bydgoskiego na stanowisku kontrolnym przy ul. Spacerowej sklasyfikowano w V klasie czystości (wody złej jakości). W 2004 roku w punkcie obserwacyjnym sieci krajowej (708 – Bydgoszcz Fordon) badane wody sklasyfikowano jako wody niezadowalającej jakości – klasa IV, punkty obserwacyjne sieci regionalnej (28, 96 – Las Gdański) sklasyfikowano w klasie III – wody zadowalającej jakości, a punkt obserwacyjny sieci regionalnej (29 – Bydgoszcz "Frosta") posiada wody w klasie II – wody dobrej jakości. Głównym zagrożeniem dla jakości wód powierzchniowych są nieoczyszczone ścieki lub oczyszczone w stopniu niewystarczającym oraz zanieczyszczenia obszarowe, pochodzące z terenów wysoko uprzemysłowionych i zurbanizowanych. Za ogniska zanieczyszczeń rzutujących przede wszystkim na jakość wód podziemnych uznano: Zakłady Chemiczne „ZACHEM”, Teren Zakładu UNILEVER przy ul. Kraszewskiego, Składowiska Zespołu Elektrociepłowni Bydgoszcz przy ul. Toruńskiej i Nowotoruńskiej. MWiK Sp. z o.o. w Bydgoszczy pokrywa ok. 71% ogólnego zużycia wody w Bydgoszczy. Pozostałe 29% pokrywają (na podstawie uzyskanych pozwoleń wodnoprawnych) inne podmioty gospodarcze. MWiK Sp. z o.o. korzysta z dwóch podstawowych ujęć wody: „Czyżkówko”(ujęcie wody powierzchniowej z rzeki Brdy) i Ujęcie "Las Gdański" (ujęcie wód podziemnych). W roku 2004 woda podziemna stanowiła 51% ogólnego poboru wody przez MWiK (dla porównania w 2002 roku - 22,9%). Z systemu centralnego zaopatrzenia w wodę pitną korzysta ok. 95% mieszkańców Bydgoszczy. Obecnie ścieki nieoczyszczone stanowią ok. 6,5% ścieków ogółem. Obecnie w Bydgoszczy funkcjonują cztery miejskie oczyszczalnie ścieków (Fordon, Osowa Góra, Piaski, Kapuściska), przy czym oczyszczalnia "Kapuściska" przyjmuje również ścieki przemysłowe. Przepustowość projektowana oczyszczalni „Fordon” i „Kapuściska” (przy planowanej likwidacji oczyszczalni "Osowa Góra" i "Piaski") wynosi ok. 108 tys. m3 /d i w pełni pokryje zapotrzebowanie miasta Bydgoszczy. Do zakładów, które wytwarzają największe ilości ścieków przemysłowych należą: Zakłady Chemiczne ZACHEM, Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz S.A. EC II oraz Bydgoskie Zakłady Przemysłu Gumowego "STOMIL" S.A. Natomiast przyjmując kryterium jakości ścieków ok. 90% ładunku zawartego w ściekach przemysłowych przypada na ZACHEM, a po ok. 3 % na ZEC EC II i Stomil. Najbardziej zagrożone powodzią są tereny ujściowe rzeki Brdy w okresie wezbrań Wisły. Osadnictwo Układ przestrzenny miasta jest zróżnicowany, uwarunkowany odległością od rzeki i bliskością zwartych terenów leśnych. Zabudowa miasta ma charakter zwarty, skoncentrowany wzdłuż rzeki Brdy i Kanału Bydgoskiego z satelitarnym osiedlem Fordon na lewym brzegu Wisły, zabudową letniskową w części północno-zachodniej (Opławiec, Smukała) i północnej (Zamczysko). Ze wszystkich stron obszar zabudowy mieszkaniowej okalają powierzchnie leśne, jedynie od wschodu występują rozległe obszary przemysłowe. Najgęściej zaludniony rejon Śródmieścia i Centrum charakteryzuje się dużą ilością rozproszonych zakładów usługowych, obecnością zakładów produkcyjnych uciążliwych dla środowiska. Istniejąca zabudowa często stanowi wartość architektoniczną i historyczną (Stare Miasto). Istotnym elementem w krajobrazie miasta są obszary, które cechuje brak ładu przestrzennego. Należą do nich okolice opery i rejon Dworca PKP. W istniejącej strukturze zabudowy mieszkaniowej Bydgoszczy istnieją obszary o wysokiej intensywności zabudowy z dominującym budownictwem wielorodzinnym (centrum miasta, dzielnice: Fordon, Leśne, Bartodzieje, Wyżyny, Kapuściska, Wzgórze Wolności, Szwederowo, Błonie, Okole, Bielawy, Skrzetusko), o średniej intensywności zabudowy z dominującym budownictwem


10

jednorodzinnym (w zachodniej części miasta, dzielnice: Jary, Miedzyń, Flisy, Osowa Góra, Czyżkówko, Piaski, Jachcice, Glinki), niskiej intensywności zabudowy z dominującym budownictwem jednorodzinnym (północna i południowo-zachodnia część miasta, dzielnice: Prądy, Opławiec, Smukała, Fordon Górny Taras, Myślęcinek-Zamczysko). Ze względu na bliskość obszarów atrakcyjnych przyrodniczo w północnej (Myślęcinek – Zamczysko) i północno-zachodniej (Opławiec, Smukała) części miasta obok zabudowy mieszkaniowej występuje zabudowa letniskowa. Turystyka

Turystyka i rekreacja mogą stanowić źródło dochodu mieszkańców miasta. Potencjał posiadanych walorów kulturowych czyni miasto atrakcyjnym terenem turystycznym. Składają się na niego bliskość systemów leśnych na północ i południe od miasta (Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Wisły, Obszar Chronionego Krajobrazu Zalewu Koronowskiego, Puszcza Bydgoska, Bory Tucholskie), duża ilość obiektów zabytkowych i kulturowych w mieście, położenie miasta na skarpach nad Brdą i Wisłą, ciąg szlaków kajakowo-wioślarskich na Brdzie, znaczna koncentracja i duży udział terenów leśnych, szczególnie w północnej i północno-zachodniej części miasta (LPKiW w Myślecinku, zespół pałacowo-parkowy w Ostromecku), dostępność do form wypoczynku w ośrodkach rekreacyjno-sportowych i inne.


11

2. ANALIZA STANU GOSPODARKI ODPADAMI

2.1. Sektor komunalny

2.1.1. Odpady komunalne Wytwarzanie i zbieranie odpadów Zgodnie z treścią art. 3 ustawy o odpadach, odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpady komunalne powstają w:

• gospodarstwach domowych, • obiektach infrastruktury związanej z: handlem, usługami, szkolnictwem, turystyką,

działalności gospodarczą i wytwórczą. Wg danych uzyskanych z Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Bydgoszczy (WGKiOŚ) w roku 2004 na terenie miasta firmy wywozowe zebrały ok. 110 767 Mg stałych odpadów komunalnych, które zostały przywiezione na Kompleks Utylizacji Odpadów w Żółwinie – Wypaleniskach (KUO). Ilość 110 767 Mg stanowiła ok. 94% ogólnej ilości odpadów przywiezionych na Kompleks. Pozostałe 6% stanowiły odpady przywiezione spoza Bydgoszczy (np. gmin Białe Błota i Solec Kujawski). Dostępne dane nt. ilości zebranych odpadów w poprzednich latach nie uwzględniają procentowego udziału odpadów spoza Bydgoszczy. Dlatego przyjęto wskaźnik, że w latach 2002-2003 ilość odpadów zebranych na terenie miasta Bydgoszczy wynosiła także ok. 94% odpadów dostarczonych przez firmy wywozowe do KUO. Tabela 1 zawiera oszacowane w ten sposób dane dotyczące ilości odpadów komunalnych zebranych z terenu Bydgoszczy w latach 2002-2004.

Tabela 1 Ilość odpadów komunalnych zebranych z terenu Bydgoszczy w latach 2002-2004.

Rok 2002 2003 2004 Ilość Mg/rok 118 235 93 291 110 767

Źródło: ankietyzacja, szacunki własne. Zebrana ilość odpadów w przeliczeniu na jednego mieszkańca miasta Bydgoszczy kształtowała się w roku 2004 na poziomie 299,2 kg. Przy ocenie ilości wytwarzanych odpadów na terenie miasta Bydgoszczy korzystano m.in. z informacji ankietowych udostępnianych przez WGKiOŚ oraz Zakład Robót Publicznych. Były to główne źródła pozyskiwania danych na temat gospodarki odpadami. Informacje te były uzupełniane wywiadem przeprowadzonym w ramach wizji terenowej na terenie miasta, jak też i bieżącymi konsultacjami w trakcie prac nad projektem Planu. Biorąc pod uwagę fakt, iż dane zawarte w ewidencji miasta i udostępniane w formie ankiet, mogą nie odzwierciedlać w pełni rzeczywistej sytuacji, posługiwano się również danymi literaturowymi i badaniami prowadzonymi w różnych regionach Polski. Pomocnym źródłem informacji była Uchwała Nr 219 Rady Ministrów z dnia 29 października w sprawie Krajowego Planu Gospodarki Odpadami a także „Plan Gospodarki Odpadami dla województwa kujawsko-pomorskiego”. Przy ocenie poszczególnych strumieni odpadów wchodzących w skład odpadów komunalnych wzięto pod uwagę wskaźniki przedstawione w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami2 i równocześnie przyjęte w wojewódzkim planie gospodarki odpadami. Na podstawie ich wartości oraz liczby

2 Wskaźnik dla 2001 roku: wskaźnik dla miast – 300 kg/M/r


12

mieszkańców3 oszacowano, iż w roku 2004 wytworzono na terenie miasta Bydgoszczy około 126 994 Mg (daje to jednostkowy wskaźnik na mieszkańca na rok na poziomie 343 kg/Ma) odpadów komunalnych (koniecznych do zagospodarowania). Oszacowana ilość wytworzonych odpadów różni się od ilości odpadów wywiezionych z terenu miasta o 13 %, bezwzględna różnica wynosi 16 227 Mg. Należy mieć na uwadze, że w skład tego strumienia odpadów wchodzą odpady wykorzystywane przez mieszkańców we własnym zakresie, szczególnie: domowe odpady ulegające biodegradacji - kompostowane we własnym zakresie; papier – spalany, żużel, popiół, odpady budowlane – np. wysypywane na drogi czy odpady nagromadzone na tzw. dzikich wysypiskach oraz surowce wtórne przekazywane do punktów skupu. Całkowity strumień odpadów komunalnych stanowi sumę strumieni cząstkowych tzn.: odpadów powstających w gospodarstwach domowych, obiektach infrastruktury, odpadów budowlanych, wielkogabarytowych, z czyszczenia ulic i placów, z ogrodów i parków oraz niebezpiecznych. Przyjęto założenie, że odpady budowlane, wielkogabarytowe i niebezpieczne zostały wyodrębnione z odpadów powstających w gospodarstwach domowych i obiektach infrastruktury. Tak więc stanowią one odrębne strumienie odpadów. Największy strumień wytworzonych odpadów komunalnych pochodzi z gospodarstw domowych i wynosi około 66 037 Mg/rok (około 52,0 %). Strumień odpadów wielkości 33 272 Mg, tj. ok. 26,2 % odpadów komunalnych, pochodził z obiektów infrastrukturalnych. Ilości pozostałych grup odpadów komunalnych wytworzonych w roku 2004 przedstawiają się następująco:

• Odpady budowlane - 11 937 Mg/rok (9,4 %) • Wielkogabarytowe - 5 969 Mg/rok (4,7 %) • Odpady z czyszczenia ulic i placów - 5 080 Mg/rok (4,0 %) • Odpady z ogrodów i parków - 3 810 Mg/rok (3,0 %) • Niebezpieczne 889 Mg/rok (0,7 %).

Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, własne oszacowania. Wykorzystując informacje dotyczące ilości wytworzonych i wywiezionych odpadów komunalnych oszacowano, że w 2004 r. zorganizowaną zbiórką objętych było około 87 % wytworzonych odpadów komunalnych. Wg danych ankietowych zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych objętych jest blisko 100 % mieszkańców. Poniżej omówiono poszczególne strumienie odpadów komunalnych. Odpady komunalne z gospodarstw domowych Dla celów oszacowania ilości odpadów komunalnych z gospodarstw domowych przyjęto założenie, że średni wskaźnik emisji odpadów komunalnych z gospodarstw domowych wynosi 343 kg/M/rok. Ilość wytworzonych (koniecznych do zagospodarowania) odpadów komunalnych z gospodarstw domowych wyniosła w 2004 roku około 126 994 Mg. Ważnym aspektem przy definiowaniu wielkości odpadów zagospodarowywanych w sposób zorganizowany jest uwzględnienie tej części odpadów, która zostaje unieszkodliwiona we własnym zakresie przez mieszkańców, tj. głównie poprzez kompostowanie odpadów organicznych, spalanie papieru itp. Można z pewnym przybliżeniem założyć, iż różnica pomiędzy szacunkiem ilościowym (wg przyjętych wskaźników) a rzeczywistą wielkością wywożonych odpadów, daje ogólną informację na temat stopnia zagospodarowywania odpadów przez mieszkańców danego obszaru. Tabela 2 przedstawia skład morfologiczny odpadów komunalnych wytworzonych w gospodarstwach domowych na terenie miasta Bydgoszczy w 2004 roku.

3 Do oszacowań przyjęto, że liczba mieszkańców w 2004 roku wynosiła 370 245 mieszkańców.


13

Tabela 2 Skład morfologiczny odpadów komunalnych wytworzonych w gospodarstwach domowych na terenie miasta Bydgoszczy w 2004 roku.

Udział poszczególnych grup odpadów Strumień odpadu

% Mg Odpady ulegające biodegradacji 21,3 27 049 Odpady zielone 2,4 3 048 Papier i tektura (niopakowaniowe) 6,7 8 509 Opakowania z papieru i tektury 9,8 12 445 Opakowania wielomateriałowe 1,1 1 397 Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe) 11,4 14 477 Opakowania z tworzyw sztucznych 3,7 4 699 Tekstylia 2,9 3 683 Szkło (nieopakowaniowe) 0,5 635 Opakowania ze szkła 6,6 8 382 Metale 3,0 3 810 Opakowania z blachy stalowej 1,1 1 397 Opakowania z aluminium 0,3 381 Odpady mineralne 3,4 4 318 Drobna frakcja popiołowa 11,0 13 969 Odpady wielkogabarytowe 4,7 5 969 Odpady budowlane 9,4 11 937 Odpady niebezpieczne 0,7 889 Razem 100,0 126 994

Wskaźnik 343 kg/Ma Źródło: wskaźniki wg Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami, własne oszacowania

Odpady z obiektów infrastruktury Jako obiekty infrastruktury rozumieć należy obiekty handlowe, usługowe, turystyczne, a także związane ze szkolnictwem oraz działalnością gospodarczą i wytwórczą. Do oszacowania ilości powstających w tym sektorze odpadów przyjęto za Planem Gospodarki Odpadami dla województwa kujawsko-pomorskiego wskaźniki nagromadzenia na poziomie 89,8 kg/mieszkańca/rok. Wedle powyższych założeń ilość odpadów komunalnych wytworzonych w 2004 roku w obiektach infrastruktury oszacowano na 33 272 Mg/rok. Odpady wielkogabarytowe Na podstawie wskaźników z Planu Gospodarki Odpadami dla województwa kujawsko-pomorskiego oszacowano wielkość wytworzonego strumienia odpadów wielkogabarytowych na terenie miasta Bydgoszczy na poziomie 5 969 Mg. Tabela 3 przedstawia przeciętny skład morfologiczny odpadów wielkogabarytowych.

Tabela 3 Skład morfologiczny odpadów wielkogabarytowych

Strumień odpadu Udział poszczególnych grup

odpadów [%]

Wytworzone odpady w mieście Bydgoszczy

[Mg/rok] Drewno 60 3 581 Metale 30 1 791 Inne (balastowe, wielomateriałowe, tworzywa sztuczne itp.)

10 597

Razem 100 5 969 Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, własne oszacowania


14

Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych Istotnym elementem w zakresie planów gospodarki odpadami jest problematyka odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych, w tym organizacja ich zbiórki i utylizacji/unieszkodliwiania. Do tej grupy odpadów należą: aerozole, akumulatory, baterie, farby i lakiery, farmaceutyki, rozpuszczalniki, świetlówki, zużyte oleje oraz inne substancje chemiczne, takie jak np. kwasy i zasady, pestycydy itp. Do wyliczenia ilości tego rodzaju odpadów przejęto wskaźniki z Planu Gospodarki Odpadami dla województwa kujawsko-pomorskiego. Wielkość strumienia odpadów niebezpiecznych w mieście Bydgoszczy oszacowano na 889 Mg/rok. Natomiast udział poszczególnych grup odpadów niebezpiecznych przyjęto za Krajowym Planem Gospodarki Odpadami. Tabela 4 przedstawia udział poszczególnych grup odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych.

Tabela 4 Składniki odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych

Strumień odpadu Udział poszczególnych

grup odpadów [%]


[Mg/rok] Aerozole 4 35,56 Akumulatory 26 231,14 Baterie 6 53,34 Farby i lakiery 25 222,25 Farmaceutyki 6 53,34 Rozpuszczalniki 18 160,02 Świetlówki 1 8,89 Zużyte oleje 2 17,78 Inne (w tym inne substancje chemiczne np. kwasy i zasady, pestycydy itp.)

12 106,68

Łącznie 100 889,00 Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, własne oszacowania Przyjęcie założeń za dokumentami wyższych szczebli, przy braku danych pochodzących z badań powoduje, że określone ilości poszczególnych strumieni odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych mogą być nieodpowiednio oszacowane. Nie znaczy to, że taka ilość poszczególnych grup odpadów niebezpiecznych trafi do strumienia odpadów komunalnych (dla przykładu akumulatory trafią w znacznej ilości do odpowiednich placówek sprzedających tego rodzaju produkty). Należy pamiętać, że oszacowane ilości obciążają mieszkańców miasta Bydgoszczy, a nie funkcjonujące na obszarze miasta przedsiębiorstwa. Odpady budowlane Za odpady budowlane uznaje się odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych. Pomimo tego, iż odpady budowlane zakwalifikowane są w Katalogu odpadu do grupy 17 w niniejszym Planie przyjęto założenie, że są one częścią strumienia odpadów komunalnych. Oszacowana ilość wytworzonych odpadów w 2004 roku w mieście Bydgoszczy wyniosła około 11 937 Mg. Tabela 5 przedstawia ilości poszczególnych strumieni odpadów wchodzących w skład odpadów budowlanych i poremontowych oraz ich procentowy udział.


15

Tabela 5 Ilość poszczególnych strumieni odpadów wchodzących w skład odpadów budowlanych i poremontowych

Strumień odpadu Udział poszczególnych

grup odpadów [%]


[Mg/rok] Cegła 40 4 775 Beton 20 2 387 Tworzywa sztuczne 1 119 Bitumiczna powierzchnia dróg 9 1 074 Drewno 7 836 Metale 5 597 Piasek 14 1 672 Inne (np. szkło) 4 477 Łącznie 100 11 937

Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, własne oszacowania Odpady z ogrodów i parków (w tym z cmentarzy), z czyszczenia ulic i placów Za KPGO przyjęto założenie, iż jednostkowy wskaźnik powstawania odpadów z ogrodów i parków (80% odpadów organicznych, 20% odpadów mineralnych) kształtuje się na poziomie około 10,3 kg/M dla miast. Na tej podstawie oszacowano, że w 2004 roku powstało w mieście Bydgoszczy w przybliżeniu ok. 3 810 Mg tego rodzaju odpadów. Dla odpadów powstałych przy czyszczeniu ulic i placów przyjęto wskaźnik 13,7 kg/M/rok dla miasta (za KPGO). Wynika z tego, iż w 2004 roku wytworzono w mieście Bydgoszczy około 5 080 Mg tych odpadów. Gospodarka odpadami komunalnymi Obecnie głównym sposobem postępowania z odpadami komunalnymi z terenu miasta Bydgoszczy jest ich zagospodarowanie w Kompleksie Utylizacji Odpadów dla miasta Bydgoszczy przy ul. Prądocińskiej 28 (poniżej przedstawiono schemat KUO). Rysunek 1 przedstawia lokalizację KUO. W skład KUO wchodzą następujące instalacje (patrz Rysunek 2):

- stacja rozładunku i wstępnej segregacji – segregacja odpadów na frakcje do składowania na składowiskach balastu, kopcach BIO-EN-ER oraz wydzielenie surowców wtórnych do recyklingu, wydajność linii to 120 tys. Mg odpadów na rok (w trybie dwuzmianowym),

- Bioenergetyczny kopiec recyrkulacyjny BIO-EN-ER – deponowanie odpadów po wstępnej segregacji (biofrakcja),

- Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne tzw. składowisko balastu - składowanie odpadów po wstępnej segregacji (balastowych),

- Mogilnik – składowisko odpadów niebezpiecznych przemysłowych, - Grzebalnik dla małych zwierząt – użytkowany od 1995 r., w 2004r. zagospodarowano

3203 szt. padłych zwierząt - Instalacja odbioru biogazu - na terenie KUO biogaz jest odzyskiwany od 1995 roku

z terenu starego składowiska przy ul. Prądocińskiej, w roku 2004 z biogazu powstającego na terenie KUO odbieranego systemem studni wyprodukowano w małej elektrowni gazowej (MEG) 3 477 433,5 kWh energii elektrycznej. W przyszłości planuje się objęcie systemem odbioru biogazu kopców BIO-EN-ER.


16

Rysunek 1 Lokalizacja KUO


17

Rysunek 2 Schemat KUO

Odpady wielkogabarytowe Magazyn buforowy Załadunek odpadów

Do zago

spod

arow

ania

lub utylizacji

Zmieszane odpady komunalne

Zmieszane odpady komunalne

Szkło

Tworzywa sztuczne

Makulatura

Metale żelazne i nieżelazne

Segregacja wstępna – sortowanie ręczne

Odb

iorcy surowców wtórnych

Frakcja średnia 20<Dz<100 mm Frakcja drobna Dz<20mm Segregacja podstawowa – rozdział mechaniczny

Zmieszane odpady komunalne po segregacji

wstępnej

Kwatera składo

wania balastu

Frakcja gruba Dz>100 mm

Metale żelazne

Metale nieżelazne

Tworzywa sztuczne

Makulatura

Segregacja

szczegółowa frakcji grubej – sortowanie

ręczne

Odb


Balast

Kwatera składowania balastu

SEGREGACJA

SZCZEGÓŁOWA FRAKCJI ŚREDNIEJ

Separacja m

etali

nieżelazny

ch

Separacja

ferrom

agnetykó

w

Sortowanie ręczne

Odb


Makulatura

Pozostałe zanieczyszczenia

Szkło

Tworzywa sztuczne

Odb


Kwatera składo

wania balastu

Biofrakcja

KOPIEC BIO-EN-ER


18

Tabela 6 Charakterystyka KUO

Lp. Charakterystyka Kwatera BIOENER –I i II sektor

Kwatera balastu I sektor

Mogilnik

1. Data rozpoczęcia eksploatacji 01.09.2003 01.09.2003 08.11.1991 2. Rezerwa terenu [ha] 10,50 5,00 0,21 3. Objętość geometryczna w m3 330 000 każdy 447 000 - 4. Chłonność w m3 1 980 000 każdy 2 682 000 - 5. Składowanie w Mg w 2004r. 55118,98 41790,98 0,00 6. Dotychczasowe nagromadzenie (do

końca 2004r.) [Mg] 64880,26 56903,49 6141,97

7. Powierzchnia [ha] 2,20 każdy 2,50 - 8. Pojemność wykorzystana ogółem w

m3 66000 75000 -

9. Uszczelnienie składowisk Dwuwarstwowe: geomembrana bentonitowa, geomambrana PEHD gr. 1,5 mm ułożona na geomacie, na skarpach geomembrana dwustronnie teksturowana

10. Drenaż i ujęcie odcieków W warstwie filtracyjno-redukcyjnej nad ekranem izolacyjnym wykonano systematyczny drenaż podłoża. Zakończenia drenów zbiorczych wyprowadzono ponad skarpy w postaci przewodów wentylacyjnych z rurą wywiewną. Odcieki ujmowane są w każdym z sektorów

11. Ujęcie biogazu przygotowane - - 12. Monitoring 12 piezometrów, wg obowiązujących przepisów 13. Przewidywana eksploatacja 7 lat oba sektory 7 lat - I sektor 7 lat Źródło: ZRP


19

Poniżej przedstawiono ilości odpadów przyjętych na Kompleks Utylizacji Odpadów w Bydgoszczy przy ul. Prądocińskiej w latach 2002-2004 (łącznie z odpadami z gmin Solec Kujawski i Białe Błota).

Tabela 7 Ilości odpadów przyjętych na KUO w latach 2002-2004 w rozbiciu na kody4.

Kod odpadu Masa odpadów w 2002r. [Mg]

Masa odpadów w 2003r. [Mg]

Masa odpadów w 2004r. [Mg]

15 01 01 39,96 15,52 3,3

15 0102 7,56 4,88 2,48

15 01 06 62,46 102,38 43,9

15 01 07 brak danych 19,12 3,14

17 01 01 1 341,56 1 119,74 689,74

17 01 02 516,74 850,42 622,3

17 01 03 4,78 21,22 7,56

17 01 07 446,84 364,8 278,42

17 05 04 4 100,38 821,56 836,42

17 08 02 280,82 brak danych brak danych

17 09 04 brak danych 149,62 849,42

19 08 01 113,32 294,72 429,06

19 08 02 607 2,96 78,78

19 12 09 brak danych 1678,7 6695,3

19 12 12 brak danych 6 445,42 49 723,63

20 01 01 27,28 8,48 5,38

20 01 08 brak danych 2,9 4,54

20 01 38 1,14 brak danych brak danych

20 01 39 4,14 57,02 69,34

20 01 99 brak danych 22,62 45,96

20 02 01 707,76 569,44 465,32

20 03 01 116 455,61 85 359,07 54 690,62

20 03 02 brak danych 140,34 680,18

20 03 03 1 471,18 996,98 1 417,92

20 03 07 213,46 687,1 775,39

SUMA 126 401,99 99 735,01 118 418,10 Źródło: WGKiOŚ UM Bydgoszczy

Charakterystyka przedsiębiorstw zajmujących się odbiorem odpadów komunalnych

Przedsiębiorstwa zajmujące się gospodarką odpadami na terenie miasta Bydgoszcz Na obszarze miasta Bydgoszczy w zakresie odbioru i wywozu odpadów komunalnych zmieszanych działa ok. 30 przedsiębiorstw – Tabela 8 przedstawia ich wykaz.

4 Wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.u. Nr 112/01, poz. 1206).


20

Tabela 8 Podstawowe informacje o przedsiębiorstwach odbierających odpady komunalne

NAZWA PRZEDSIĘBIORCY ADRES Termin ważności

AUTOPOL SERVICE Sp. z o.o. 85-391 Bydgoszcz ul. Nakielska 205

24 kwietnia 2013 r.

Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe "SANITRANS" Ryszard Wolski

86-005 Białe Błota ul. Barycka 50

24 kwietnia 2013 r.

AUTOPOL SERVICE Grzegorz Pękała 85-391 Bydgoszcz ul. Nakielska 205

24 kwietnia 2013 r.

Przedsiębiorstwo Obrotu Surowcami Wtórnymi "DEPOL" Sp. z o.o.

85-503 Bydgoszcz ul. Rynkowska 2-4

24 kwietnia 2013 r.

Przedsiębiorstwo "Zieleń Miejska" Sp. z o.o. 85-220 Bydgoszcz ul. Czarna Droga 45

31 grudnia 2006 r. 18 kwietnia 2013 r.

P. W. "MICROS" Józef Lipiński 85-451 Bydgoszcz ul. Grunwaldzka 207

24 kwietnia 2013 r.

Przedsiębiorstwo Rekultywacji i Renowacji Obszarów Zabytkowych "EKO-PARK" Sp. z o.o.

85-183 Bydgoszcz ul. Mogileńska 54

24 kwietnia 2013 r.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe "PEPE" Piotr Armiński

85-168 Bydgoszcz ul. Ujejskiego 59/7

28 kwietnia 2013 r.

Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych "TARO" Sp. z o.o. 86-065 Łochowo Lisi Ogon 50 b

24 kwietnia 2013 r.

Transport Ciężarowy Jan Mińczyński 85-808 Bydgoszcz ul. Złotowska 9a

30 września 2005 r.

Zakład Usług Komunalnych "UNIKOM" Piotr Orłowicz 85-154 Bydgoszcz ul. Brzozowa 37/34

11 lutego 2006 r.

Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych SOLIDUS Sławomir Misiejuk

85-550 Bydgoszcz ul. Okrężna 12

7 marca 2006 r.

Przedsiębiorstwo "CLEAN OFFICE" sp. z o.o. 85-079 Bydgoszcz ul. Kościuszki 7

31 grudnia 2006 r.

"AGRO" Kwiatkowski, Makowski Spółka jawna 86-014 Sicienko Osówiec 1

31 grudnia 2006 r.

Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych "CORIMP" Sp. z o.o. 85-871 Bydgoszcz ul. Smoleńska 41

19 czerwca 2012 r.

Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjne "REMDROG" Sp. z o.o.

85-840 Bydgoszcz ul. Nowotoruńska 8/10

8 listopada 2012 r.

Firma Handlowo-Usługowa Piotr Przybysz 85-351 Bydgoszcz ul. Trentowskiego 17

8 listopada 2012 r.

Zakład Oczyszczania Miasta Zbigniew Strach 42-274 Konopiska Korzonek 98

2 stycznia 2013 r.

Przedsiębiorstwo Usługowe "SERVGOS" Sp. z o.o. 85-950 Bydgoszcz ul. Energetyczna 1

2 stycznia 2013 r.

Publiczny Transport Ciężarowy Zbigniew Nełke 85-317 Bydgoszcz ul. Okrzei 4/43

12 lutego 2013 r.

"EURO-CLEAR" spółka cywilna Piotr Armiński Magdalena Szczukowska

85-794 Bydgoszcz ul. Rataja 5

14 lutego 2013 r.

SOLIDUS-BIS Mariusz Meleń 85-550 Bydgoszcz ul. Okrężna 12

8 marca 2013 r.

Usługi Transportowe Sławomir Fabiszak 86-017 Wierzchucin Król. Łąsko Małe 20

30 czerwca 2013 r.

Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania Sp. z o.o. 87-100 Toruń ul. Grudziądzka 159

4 września 2013 r.

REMONDIS Bydgoszcz Sp. z o.o. 85-749 Bydgoszcz ul. Inwalidów 4

14 lutego 2015 r.

P.O.M. "EKO-NAKŁO" Mieczysław Klajda, Tomasz Brzykcy spółka jawna

89-100 Nakło ul. Młyńska 22

9 października 2013r.

ALBA EKOSERWIS Sp. z o.o. 41-922 Radzionków ul. Sikorskiego 5

6 stycznia 2014 r.


21

NAZWA PRZEDSIĘBIORCY ADRES Termin ważności

Zakład Sprzątania Placów i Ulic Mielczarek, Sobański spółka jawna

60-476 Poznań ul. Jasielska 7

10 lutego 2014 r.

Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe „JAWI” Sp. z o.o.

61-696 Poznań ul. Serbska 6

31 październik 2007 r.

Firma Handlowa „TESSO” spółka jawna Andrzej Kowalczyk, Dorota Kowalczyk

81-549 Gdynia ul. Spokojna 20 A

31 stycznia 2013 r.

Zakład Usługowo-Handlowy Iwona Ociepka 86-022 Dobrcz Borówno ul. Stawowa 3

21 marca 2015 r.

P.H.U. „Gitpol” Gabriela Kuca 96-100 Skierniewice ul. Nowomiejska 9

25 lipca 2015 r.

Leszek Wojteczek P.P.H.U. „WTÓRPOL” ZPChr. 26-110 Skarżysko-Kamienna ul. Żurawia 1

31 marca 2013 r.

Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy Powyższe przedsiębiorstwa dysponują odpowiednim sprzętem oraz kadrą, które pozwalają na pokrycie potrzeb miasta Bydgoszczy w zakresie odbioru i unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Największy udział w rynku odbioru odpadów mają trzy firmy: Remondis Bydgoszcz sp. z o.o., PUK Corimp sp. z o.o. PUK Taro sp. z o.o.. Udział tych firm w rynku odbioru i transportu odpadów komunalnych wynosi ok. 80 %. W celu wprowadzenia standaryzacji wymagań w stosunku do przedsiębiorców ubiegających się o wydanie zezwolenia Prezydent Miasta Bydgoszczy wydał Zarządzenie (z dnia 8 listopada 2004r.) dotyczące wymagań jakie powinny spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na świadczenie usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych. Gromadzenie odpadów komunalnych Do gromadzenia odpadów komunalnych są stosowane różne rodzaje pojemników. Na terenie miasta używane są najczęściej pojemniki o pojemności 110 l, 1100 l oraz kontenery (z reguły pojemność 6,5-10 m3). Ale stosuje się pojemniki w zakresie od 50 – 10 000 l). W przypadku terenów z zabudową jednorodzinną najlepiej sprawdzają się pojemniki o pojemności 110 l, natomiast na obszarach osiedli mieszkaniowych pojemniki o pojemności 1100 l. Pojemniki o pojemności 110 l należą do właścicieli nieruchomości. Są to pojemniki wykonywane z blachy ocynkowanej lub tworzywa sztucznego. Pojemniki są wyposażone w pokrywę dzięki której ograniczone jest pylenie z wypełnionego pojemnika. Pojemniki 110 l są bardzo często stosowane ze względu na szereg zalet, takich jak: estetyczny wygląd, łatwość utrzymania ich w czystości czy też bezhałasowe użytkowanie. Jedynym ograniczeniem w stosowaniu jest ich niska wytrzymałość na wysokie temperatury. Kolejny typ pojemnika to pojemnik 1100 l . Wykonany jest z blachy stalowej ocynkowanej. Najczęściej stosowane są na terenach miast ze względu na dużą ilość mieszkańców. Jeden pojemnik tego typu zastępuje 10 pojemników małych. Ułatwia to proces przeładunku. Pojemniki 1100 l opróżniane są przez przedsiębiorstwa obsługujące gospodarkę odpadami komunalnymi na danym terenie. Do gromadzenia odpadów stosowane są również kontenery (o pojemności 6,5 - 10 m3) wywożone specjalistycznym sprzętem. Najpopularniejsze są samochody z załadunkowym urządzeniem hakowym. Proces wymiany kontenera pełnego na pusty jest dokonywany przez kierowcę z kabiny samochodu. Kontenery wykonane są z blachy zabezpieczonej antykorozyjnymi powłokami. Tego typu kontenery stosowane są na obszarach o dużej intensywności gromadzenia odpadów (m.in.: obiekty użyteczności publicznej, zabudowa wielorodzinna, tereny handlowe).


22

Sortowanie i składowanie Odpady komunalne z terenu miasta Bydgoszczy są przywożone na Kompleks Utylizacji Odpadów Żółwinie-Wypaleniskach, gdzie są poddawane zagospodarowaniu poprzez sortowanie. Wyposażenie KUO spełnia wymagania określone Rozporządzeniem Ministra środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz.U. Nr 61, poz.549). Zakład Robót Publicznych prowadzi monitoring składowiska. W ostatnich latach wykonawcą badań jest PPHU PRO-LAB Sp. z o.o. we Włocławku. Strefa wokół składowiska wykazuje skażenia wód podziemnych czwartorzędowego poziomu wodonośnego, także trzeciorzędowy poziom wodonośny jest zagrożony poprzez migracje zanieczyszczeń z rejonu składowiska. Ogniskiem skażenia jest stare, nieizolowane składowisko odpadów komunalnych o pow. 10,5 ha, które jest w trakcie rekultywacji. Rekultywacja ma na celu ograniczenie infiltracji opadów atmosferycznych i wymywanie zanieczyszczeń do wód podziemnych. W bieżącym roku sieć monitoringu wód podziemnych zostanie rozbudowana. Składowisko Balastu oraz kopiec BIO-EN-ER mają boki i dna uszczelnione (uszczelnienie wielowarstwowe mata bentonitowa + folia PEHD). Dno składowiska Balastu i kopca BIO-EN-ER są zdrenowane, odcieki są kierowane na podczyszczanie ścieków i odcieków i zawracane do zraszania kopca BIO-EN-ER (obieg wód opadowych zamknięty). Kompleks Utylizacji Odpadów usytuowany jest poza obszarami zagrożenia powodziowego. „Dzikie” wysypiska Na terenie miasta znajdują się ponadto miejsca niekontrolowanego składowania głównie odpadów komunalnych tzw. „dzikie” wysypiska. Przede wszystkim są to naturalne zagłębienia terenu, byłe wyrobiska czy przydrożne rowy, które traktowane są jako nieodpłatne miejsca składowania odpadów. Miejsca takie można też zlokalizować w lasach czy na brzegach cieków wodnych. Rejestr takich zanieczyszczonych terenów prowadzi Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Bydgoszczy. Tereny te są na bieżąco oczyszczane. Selektywna zbiórka i segregacja odpadów Na terenie miasta Bydgoszczy, Urząd Miasta posiada rozstawionych ok. 800 pojemników do selektywnej zbiórki odpadów (makulatura, szkło, tworzywa sztuczne), których obsługą zajmuje się wybrana firma. Także trzy największe firmy zajmujące się odbiorem odpadów od mieszkańców (Remondis, Corimp i Taro) zawarły stosowne umowy z administratorami budynków i rozstawiły swoje pojemniki na surowce wtórne, równolegle do sieci miejskiej. Firmy te także wprowadziły system zbiórki selektywnej u źródła systemem workowym, w dzielnicach o zabudowie jednorodzinnej. Ponadto firma Remondis Bydgoszcz sp. z o.o. posiada sortownię odpadów komunalnych, gdzie są wydzielane przede wszystkim surowce wtórne ze strumienia odpadów komunalnych. Odpady po obróbce mechanicznej są wywożone na linię sortowniczą KUO a następnie kierowane na składowisko balastu lub kopiec BIO-EN-ER. Firma PUK Corimp sp. z o.o. posiada linię sortowniczą do doczyszczania surowców wtórnych. Także firma PUK Taro posiada niewielką linię sortowniczą do odpadów komunalnych. Istotnym problemem na terenie miasta jest duża ilość powstających punktów skupu złomu, które wprowadzają w wyglądzie miasta często poczucie nieładu. Tabela poniżej przedstawia wykaz odpadów zebranych selektywnie na terenie Bydgoszczy w 2004r. (łącznie z odpadami przetworzonymi na liniach sortowniczych Remondis i Corimp). Odpady zebrane selektywnie w 2004r. (oprócz odpadów posortowniczych) stanowią ok.4,1% odpadów zebranych ogółem. Natomiast odpady wysegregowane na liniach sortowniczych stanowią ok. 1,8 %. Odpady te są sprzedawane. Tabela 9 przedstawia wykaz odpadów zebranych selektywnie w Bydgoszczy przez poszczególne firmy w 2004r. Natomiast Tabela 10 przedstawia wykaz odpadów wysegregowanych na linii sortowniczej w KUO w 2004r.


23

Tabela 9 Wykaz odpadów zebranych selektywnie w Bydgoszczy przez poszczególne firmy w 2004r.

Opakowania Selektywna zbiórka

L.p. Przedsiębiorstwo papier

tworzywa sztuczne

Drewno metalowe wielo-

materiałowe zmieszane ze szkła tekstylia papier

tworzywa sztuczne

metale ulegające biodegra-dacji

Wielko-gabarytowe

Razem

1 Remondis-Bydgoszcz Sp. z o.o. 864,82 1003,36 151,52 1299,47 3319,17

2 Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych "Corimp" Sp. z o.o. 40,07 78,48 0 8,183 10,8 0,58 179,39 0 23,51 1,6 9,59 48,64 226,34 627,183

3 Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych "Taro" Sp. z o.o. 34,5 83,85 0 1,09 0 14,58 101,41 0 108,81 0 47,92 0 0 392,16

4 AUTOPOL SERVICE Sp. z o.o. 23,1 17,16 0 3,3 0 0 0 0 10 0 0 0 0 53,56

5 DEPOL Sp. z o.o. 0 0 0 0 0 0 0 0 74,08 40,88 45,9 0 0 160,86

6 Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe "SANITRANS" 12,135 13,207 145,895 0 0 0 5,196 0 0 3,07 0 0 65 244,503

7 Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych "SOLIDUS" 68,02 0,3 0 0 0 0 0 0 0 0,66 0 0 0 68,98

8 SOLIDUS-BIS 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 12,8 0 0 12,8

9 Firma Handlowo-Usługowa Piotr Przybysz 0 0 0 0 0 3,94 22,88 26,82

10 EURO-CLEAR s.c. 0,29 9,08 7,6 0 0 92,62 0 7,35 30,46 16,87 0,8 165,07

11 P.P.-H.-U. "PEPE" Piotr Armiński 0,2 0,1 0 0 0 0 0,42 0 0 0 0 0,72

12 Przedsiębiorstwo "Zieleń Miejska" Sp. z o.o. 1,75 6,49 0 0 0 0 21,54 0 0 0 0 292 0 3 21,78

13 Z.U.K. "UNIKOM" 30 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3014 PPHU "WTÓRPOL" ZPChr. 264,602 2 64,602

Razem 1 074,90 1 212,03 153,50 12,57 162,32 15,16 1 700,00 264,602 223,75 76,67 133,08 345,38 314,22 5 688,21Źródło: WGKiOŚ Bydgoszczy


24

Tabela 10 Wykaz odpadów wysegregowanych na linii sortowniczej w KUO w 2004r.

Opakowania Stacja Segregacji Odpadów Rodzaj

papier tworzywa sztuczne

metalowe.

Selekt. metal. SSO

papier metale żelazne

metale nie-żelazne

tworzywa sztuczne

szkło Opony

Baterie Ni-Cd

Baterie inne

RAZEM

kod 150101 150102 150104 200140 191201 191202 191203 191204 191205 160103 160602 160605 - styczeń 32,92 33,52 48,03 1,05 22,96 0 2 0 0 0,24 140,72luty 17,21 13,96 13,44 0 31,92 26,15 1,8 14,08 0 0,46 119,02

marzec 0 0 0 0 55,26 42,38 1,63 56,48 0 0,42 156,17kwiecień 0 0 0 0 50,96 38,97 6,43 57,56 51,58 0 0 205,5

maj 0 0 0 0 55,94 38,21 1,87 107,3 0 0 0,24 203,56czerwiec 36,9 104,96 37,28 0 18,8 9,2 0 9,18 57,55 0 0,24 274,11lipiec 14,88 72,68 44,45 0 19,32 0 0 0 43,59 17,3 1,2 213,42sierpień 21,22 82,4 50,37 0 24,28 0 0 0 0 8,58 0,02 0,77 187,64wrzesień 34,97 98,9 44,66 0 16,84 0 0 0 26,64 0 0 0 222,01

październik 17,31 118,82 59,13 0 31,64 0 0 0 59,19 0 0 0,2 286,29listopad 20,33 97,33 47,29 0 26,15 0 0 0 31,84 4,74 0 0,2 227,88grudzień 40,62 111,77 47,72 0 23,84 0 0 0 28,68 7,22 0 0,6 260,45RAZEM 236,36 734,34 392,37 1,05 377,91 154,91 13,73 244,6 299,07 37,84 0,02 4,57 2 496,77

Źródło: WGKIOŚ UM Bydgoszczy


25

2.1.2. Odpady opakowaniowe Ważnymi z punktu widzenia gospodarki komunalnej są odpady opakowaniowe. Stanowią one około 22,6 % całkowitego strumienia odpadów komunalnych. W przedstawionym wykazie odpady opakowaniowe ujęte są w sześciu grupach w zależności od rodzaju. Odpady opakowaniowe wg Katalogu odpadów stanowią grupę 15. W niniejszym opracowaniu zostały potraktowane jako jeden ze strumieni odpadów komunalnych (grupa 20). W celach obrazowych poniżej przedstawiono pewne informacje dotyczące głównie ilości powstających na terenie miasta odpadów opakowaniowych. Informacje te zaczerpnięto z rozdziału 2.1.2. niniejszego opracowania. Masę odpadów opakowaniowych powstających na obszarze miasta Bydgoszczy przedstawia Tabela 11.

Tabela 11 Masa odpadów opakowaniowych

Strumień odpadu Mg/rok % kg/ m3 m3/rok % Opakowania z papieru i tektury 12 445 43 90 138 278 51 Opakowania wielomateriałowe 1 397 5 146 9 568 4 Opakowania z tworzyw sztucznych 4 699 17 65 72 292 27 Opakowania ze szkła 8 382 29 195 42 985 16 Opakowania z blachy stalowej 1 397 5 190 7 353 3 Opakowania z aluminium 381 1 190 2005 1 Razem 28 701 100 105 272 481 100

Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, oszacowania własne Łączna oszacowana masa wytworzonych odpadów opakowaniowych w 2004 roku na terenie miasta Bydgoszczy wynosi ok. 29 tys. Mg (270 tys. m3), co w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi 78 kg (0,74 m3). Najwięcej wagowo powstaje opakowań z papieru i tektury 43% oraz opakowań ze szkła 29% całkowitej masy odpadów opakowaniowych. Objętościowo najwięcej powstaje opakowań z papieru i tektury (51 %) i opakowań z tworzyw sztucznych (27 %).

2.1.3. Odpady z komunalnych oczyszczalni ścieków Odpady wytwarzane na oczyszczalniach ścieków można podzielić na odpady skratek, odpady z piaskowników i odpady z procesów stabilizacji i odwadniania osadów. Na terenie miasta Bydgoszczy działają obecnie trzy oczyszczalnie ścieków komunalnych. Są to oczyszczalnie: Fordon, Osowa Góra (zarządzane przez Miejskie Wodociągi i Kanalizacja sp. z o.o.) oraz Oczyszczalnia Ścieków „Kapuściska” (zarządzana przez Spółkę Wodną „Kapuściska”). W oczyszczalniach tych powstaje rocznie ok. 30 tys. Mg osadów ściekowych (Tabela 12).

Tabela 12 Masa osadów ściekowych powstała w oczyszczalniach ścieków m. Bydgoszczy w roku 2004

L.p Nazwa oczyszczalni tys. Mg/rok (uwodnienie %) 1. Oczyszczalnia Ścieków „Kapuściska” 19,585 (75) 2. Oczyszczalnia ścieków „Fordon” 5,444 (80) 3. Oczyszczalnia Ścieków „Osowa Góra” 4,826 (80)

Razem 29,855 Tabela 13 zamieszczono charakterystykę osadów ściekowych z oczyszczalni „Kapuściska” i „Fordon”.


26

Tabela 13 Charakterystyka osadów ściekowych z oczyszczalni „Kapuściska” i „Fordon” (informacje z oczyszczalni) (mg/kg s.m.)

Wskaźnik Oczyszczalnia „Kapuściska”

Oczyszczalnia „Fordon”

pH 7,51 – 8,3 Brak danych mg/kg s.m.

Ołów 24,5 – 101,8 38,75 – 121,75 Kadm 6,6 – 42,2 1,05 – 6,50 Rtęć 1,4 – 4,5 0,575 – 2,48 Nikiel 21,5 – 124,3 29,5 – 649,5 Cynk 1 220 – 3 038 1 682,5 – 3 640,0 Miedź 123,5 – 565,3 153,75 – 214,5 Chrom 42,68 – 314,3 69,5 – 1 382,5

Ponieważ powyższe analizy nie charakteryzują w pełni składu osadów uzupełniono ich charakterystykę na podstawie danych literaturowych (w tabeli poniżej).

Tabela 14 Skład chemiczny osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków komunalnych w Polsce (Poradnik, 1999, Rosik – Dulewska, 2000)

Parametr Wartość Zawartość w % suchej masy

Sucha masa 2,9 - 85,0 Azot (N) 0,9 - 8,35 Fosfor (P2O5) 0,6 – 9,2 Potas (K2O) 0,06 - 0,69 Wapń (CaO) 0,63 - 13,49 Magnez (MgO) 0,19 - 0,98 Sód (Na2O) 0,05 - 0,69 Substancja organiczna 26,88 – 79,14 Popiół całkowity 17,96 – 73,16 Popiół rozpuszczalny 9,52 – 29,21 Krzemionka 4,65 – 57,13 Stosunek C/N 10 – 13: 1

Osady ściekowe powstające w Bydgoszczy (ok. 30 tys. Mg o uwodnieniu 60 - 80%) są aktualnie składowane oraz wykorzystywane do rekultywacji. W związku z tym, iż osady ściekowe można by wykorzystywać jako wsad do instalacji termicznego przekształcania odpadów poniżej przedstawiono, krótką charakterystykę ich wartości energetycznych. Ciepło spalania osadów zależy od ilości i rodzaju związków organicznych w nich zawartych, dlatego osady surowe charakteryzuje ciepło spalania w granicach 23 tys. do 29 tys. kJ/kg s.m. (wartość opałowa 15 – 21 tys. kJ/kg). Osady ustabilizowane (po fermentacji beztlenowej lub tlenowej stabilizacji) mają niższą wartość ciepła spalania wynoszącą od 9 tys. do 14 tys. kJ/kg s.m. (wartość opałowa 6,3 tys. – 18 tys. kJ/kg) (Oleszkiewicz, 1999, Rosik – Dulewska, 2000).

2.2. Sektor gospodarczy

2.2.1. Odpady z przemysłu Wg danych zawartych w opracowaniu „Stan środowiska Bydgoszczy w 2003 r.” na terenie miasta Bydgoszczy w roku 2003 wytworzono ok. 240,5 tys. Mg odpadów przemysłowych. Z ogólnej ilości wytworzonych odpadów 108 % poddano odzyskowi (w związku z zagospodarowaniem odpadów nagromadzonych w latach ubiegłych), 5 % składowano, 8 % unieszkodliwiono w sposób inny niż składowanie, 144 % magazynowano (z uwzględnieniem lat poprzednich). Stanowi to ok. 9 %


27

wszystkich odpadów wytworzonych w województwie kujawsko-pomorskim. Na terenach miasta nagromadzonych jest ok. 1.701,9 tys. Mg odpadów. Natomiast samych odpadów niebezpiecznych w 2003 roku wytworzono ok. 5 207 Mg (ok. 56 % stanowią odpady z grupy 13 02 – oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe) z czego 64,8 % poddano odzyskowi, 0,7 % składowano, 26,6 % unieszkodliwiono w sposób inny niż składowanie, 12,7 % magazynowano. Poniżej przedstawiono wykaz największych wytwórców odpadów przemysłowych oraz ich udział w ogólnym bilansie odpadów przemysłowych miasta w 2003r.

Tabela 15 Wykaz największych wytwórców odpadów przemysłowych oraz ich udział procentowy w ogólnym bilansie odpadów przemysłowych miasta w 2003r.

L.p. Nazwa zakładu % 1 Zespół elektrociepłowni Bydgoszcz S.A. I, II, III 50,8 2 Zakłady Chemiczne ZACHEM 7,9 3 Oczyszczalnia ścieków KAPUŚCISKA 7,8 4 Spółdzielnia Mleczarska OSOWA 7,1 5 Bydgoskie Zakłady Sklejek SKLEJKA-MULTI S.A. 5,6 6 MWiK Sp.z o.o. 4,0 7 Brau Union Sp. Z o.o. Oddział Browar KUJAWIAK

w Bydgoszczy 2,2

8 Zakłady Mięsne BYD-MEAT S.A. 1,9 9 Bydgoskie Fabryki Mebli S.A. 1,4 10 Pojazdy Szynowe PESA S.A. 1,4 Razem 90,1

Źródło: „Stan środowiska Bydgoszczy w 2003 r.” W ramach niniejszego Planu, niezależnie od danych zawartych w cytowanym powyżej opracowaniu zebrano informacje dotyczące ilości wytwarzanych odpadów przemysłowych także wśród małych i średnich producentów. Wykorzystano do tego celu dane ankietowe. Analizę stanu aktualnego i potrzeb w gospodarce odpadami przedstawiono w ujęciu sektorowym, biorąc pod uwagę specyfikę miasta. Przedsiębiorstwa zobligowane są do przesyłania do Urzędu Marszałkowskiego sprawozdań dotyczących wytwarzania, zbierania i unieszkodliwiania odpadów w terminie do końca marca roku bieżącego za rok poprzedni. Pomimo tego obowiązku szereg przedsiębiorstw nie stosuje się do tego zalecenia, dlatego trudno jest na podstawie cząstkowych danych oszacować stan gospodarki odpadami z sektora gospodarczego na terenie miasta Bydgoszczy. Kolejny problem stanowi dostępność tych danych w formie elektronicznej, można je uzyskać tylko w formie wydruku. W fazie przygotowania jest baza danych w wersji elektronicznej. Powstanie takiej bazy danych oraz zwiększenie kontroli nad spływem informacji do Urzędu Marszałkowskiego od przedsiębiorstw, pozwoli na uzyskanie danych w znacznym stopniu odzwierciedlających stan gospodarki odpadami w mieście, być może już w trakcie pierwszej weryfikacji niniejszego Planu. Obecnie system zbierania danych dotyczących rodzaju i ilości wytworzonych odpadów oraz sposobu ich zagospodarowania nie funkcjonuje tak jak należy. W związku z brakiem tych szczegółowych danych przeprowadzono ankietyzację największych przedsiębiorstw. Z analizy otrzymanych ankiet wynika, że w 2004 roku powstało ok. 164,6 tys. Mg odpadów, z czego ponad 99 % stanowią odpady inne niż niebezpieczne. Z ogólnej ilości wytworzonych odpadów 80, 4% zostało wykorzystanych gospodarczo, 12,3% składowano, 7,2% unieszkodliwiono w sposób inny niż składowanie, a ok. 0,15 % poddano magazynowaniu. Należy mieć na uwadze, że dane ankietowe również nie odzwierciedlają rzeczywistości (np. nie uzyskano informacji od wszystkich ankietyzowanych przedsiębiorstw - przedsiębiorstwa nie mają obowiązku wypełniania ankiety; Tabela 19 przedstawia przedsiębiorstwa od których otrzymano ankiety). Tak więc przedstawiona analiza ankiet dotyczy tylko tych przedsiębiorstw, od których nastąpił zwrot wypełnionych ankiet.


28

Poniżej przedstawiona została lista przedsiębiorstw, do których zostały skierowane ankiety: 1. Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz S.A. 2. BRAU UNION Polska Browar Kujawiak w Bydgoszczy 3. Bydgoskie Zakłady Sklejek ”SKLEJKA-MULTI” S.A. w Bydgoszczy 4. KPEC Sp. z o.o. w Bydgoszczy 5. Spółka Wodna „Kapuściska” w Bydgoszczy 6. Miejskie Zakłady Komunikacyjne Sp. z o.o. w Bydgoszczy 7. Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy 8. Zakład Robót Publicznych w Bydgoszczy 9. Centrum Onkologii w Bydgoszczy 10. Miejskie Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o. w Bydgoszczy 11. ORTIS S.A. w Bydgoszczy 12. Zakłady Chemiczne „ZACHEM” w Bydgoszczy 13. Remondis Bydgoszcz Sp. z o.o. 14. Przedsiębiorstwo Odzieżowe MODUS S.A. w Bydgoszczy 15. Unilever Polska S.A., Oddział Detergentów i Kosmetyków w Bydgoszczy 16. Bydgoska Fabryka Narzędzi BEFANA VIS Sp. z o.o. w Bydgoszczy 17. PKS Sp. z o.o. w Bydgoszczy 18. Bydgoskie Zakłady Przemysłu Gumowego "STOMIL" S.A. w Bydgoszczy 19. PKN ORLEN S.A. Płock, Regionalny Zespół Prewencji w Nowej Wsi Wielkiej 20. GlobalMalt Polska Sp. z o.o. , Słodownia Fordon w Bydgoszczy 21. Pojazdy Szynowe "PESA" Bydgoszcz S.A. 22. ELDA-ELTRA Elektrotechnika S.A. w Bydgoszczy 23. ARKTA S.A. w Bydgoszczy 24. FORM-PLAST Sp. z o.o. w Bydgoszczy 25. Tele-Fonika Kable S.A. Zakłady Bydgoszcz 26. STOVIT w Bydgoszczy 27. Zakłady Mięsne BYD-MEAT S.A. w Bydgoszczy 28. Cegielnie Polskie w Bydgoszczy 29. Spółdzielnia Mleczarska OSOWA w Bydgoszczy 30. Lucent Technologies Poland Sp. z o.o. w Bydgoszczy 31. FROSTA Polska Sp. z o.o. w Bydgoszczy 32. Administracja Domów Miejskich "ADM" Sp. z o.o. w Bydgoszczy 33. Tyco Electronics Polska Sp. z o.o. w Warszawie 34. Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Montażowe „ELEKTROMONTAŻ POMORSKI” S.A.

w Bydgoszczy 35. PASAMON Sp. z o.o. w Bydgoszczy 36. Hanplast Sp. z. o.o. w Bydgoszczy 37. Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. w Bydgoszczy 38. Bydgoskie Zakłady Maszyn Gastronomicznych MA – GA w Bydgoszczy

Tabela 16 i Tabela 17 przedstawiają ilość odpadów wytworzonych w 2004 roku w sektorze gospodarczym z uwzględnieniem sposobów postępowania z nimi. Natomiast Tabela 18 przedstawia charakterystykę wytworzonych w 2004 roku odpadów innych niż niebezpieczne i niebezpiecznych (wg grup głównych).

Tabela 16 Ilość odpadów wytworzonych w 2004 roku w sektorze gospodarczym z uwzględnieniem sposobów postępowania

Wyszczególnienie Wytwarzanie [Mg/rok]

Unieszkodliwianie5 [Mg/rok]

Gospodarcze wykorzystanie

[Mg/rok]

Składowanie [Mg/rok]

Magazynowanie [Mg/rok]

Odpady niebezpieczne 673,017 642,573 25,214 0,66 4,57Odpady inne niż niebezpieczne 163 928,983 11 205,801 132 305,01 20 181,65 236,522Odpady razem (wszystkie) 164 602,00 11 848,37 132 330,2 20 182,31 241,092

Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet

1 w sposób inny niż składowanie


29

Tabela 17 Sposoby postępowania z odpadami wytworzonymi w 2004 roku w sektorze gospodarczym [%]

Wyszczególnienie Unieszkodliwianie1

[%]


[%]

Składowanie [%]

Magazynowanie [%]

Razem [%]

Odpady niebezpieczne 95,477 3,746 0,098 0,679 100

Odpady inne niż niebezpieczne 6,836 80,708 12,311 0,144 100

Odpady razem (wszystkie) 7,198 80,394 12,261 0,146 100Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet

Tabela 18 Masa odpadów wytworzonych w roku 2004, wg grup głównych (wg ankiet)

Grupa Nazwa Ilość wytworzonych odpadów [Mg/rok]

2 Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności 14 885,90

3 Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury 2 305

4 Odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego 17,50

5 Odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla 0,063

6 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej 1 636,183

7 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej 20 093,580

8 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich 5,250

9 Odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych 9,61010 Odpady z procesów termicznych 116 574,8

11 Odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych 4,155

12 Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych 1 125,465

13 Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z, wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19) 33,167

15 Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach 1 640,574

16 Odpady nieujęte w innych grupach 2 979,970

17 Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych) 1 794,319

18 Odpady medyczne i weterynaryjne 0,019

19

Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych 789,137

20 Odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie 707,256Razem: 164 602,00Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet


30

Tabela 19 Wyszczególnienie wytwórców odpadów wraz z ilością odpadów wytworzonych w 2004 roku

Nazwa wytwórcy

Ilość wytworzonych

odpadów [Mg/rok]

Udział w całkowitej ilości

wytworzonych odpadów [%]

Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz S. A. 109 002,200 66,222

Zakłady Chemiczne "ZACHEM" w Bydgoszczy 21 210,430 12,886

Spółdzielnia Mleczarska "OSOWA" w Bydgoszczy 12 912,860 7,844

Tele-Fonika Kable S. A. Zakłady Bydgoszcz 5 094,046 3,094Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w Bydgoszczy

4 199,281 2,551

Zakłady Mięsne BYD - MEAT S. A. w Bydgoszczy 3 800,000 2,308

GlobalMalt Polska Sp. z o.o., Słodownia Fordon w Bydgoszczy 2 373,362 1,442

ORTIS S. A. w Bydgoszczy 1 924,120 1,168

Razem najwięksi wytwórcy 160 516,300 97,517Unilever Polska S. A. , Oddział Detergentów i Kosmetyków w Bydgoszczy 1 123,779 0,682

Cegielnie Polskie w Bydgoszczy 1 100 0,668

Bydgoskie Zakłady Sklejek "SKLEJKA-MULTI" S. A. w Bydgoszczy 659 0,400

Lucent Technologies Poland Sp. z o.o. w Bydgoszczy 328 0,199

Przedsiębiorstwo Odzieżowe MODUS S. A. w Bydgoszczy 229,300 0,139

FROSTA Polska Sp. z o.o. w Bydgoszczy 222,000 0,135

ELDA-ELTRA Elektrotechnika S. A. w Bydgoszczy 170,020 0,103Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy w Bydgoszczy

106,663 0,065

Bydgoska Fabryka Narzędzi "BEFANA-VIS" Sp. z o.o. w Bydgoszczy 59,551 0,036Bydgoskie Zakłady Maszyn Gastronomicznych "Ma-Ga" Sp. z o.o. w Bydgoszczy

43,320 0,026

PASAMON Sp. z o.o. w Bydgoszczy 41,100 0,025Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A. Płock, Regionalny Zespół Prewencji w Nowej Wsi Wielkiej

2,740 0,0016

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Montażowe "ELEKTROMONTAŻ POMORSKI" S. A. w Bydgoszczy

0,229 0,0001

Razem 164 602,000 100,000Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet Najwięksi wytwórcy wytworzyli w 2004 r ok. 160 516,300 Mg odpadów, co daje ok. 97,517 % wszystkich wytworzonych odpadów (wg ankiet -Tabela 19). Tabele poniżej przedstawiają dane odnoszące się do największych przedsiębiorstw (Tabela 20, Tabela 21, Tabela 22 i Tabela 24). Natomiast Tabela 24 przedstawia rodzaje odpadów wytwarzanych w największej ilości w 2004 r.


31

Tabela 20 Ilość odpadów wytworzonych w 2004 roku przez największych wytwórców odpadów [Mg/rok]

Wyszczególnienie Wytworzenie [Mg/rok]


[Mg/rok]




Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz S. A. 109 002,200 99 169,05 0 8 788,35 1044,8 Zakłady Chemiczne "ZACHEM" w Bydgoszczy 21 210,430 2 262,08 18 947,70 0,65 0 Spółdzielnia Mleczarska "OSOWA" w Bydgoszczy 12 912,860 12 815,36 96,7 0,8 0 Tele-Fonika Kable S. A. Zakłady Bydgoszcz 5 094,046 4 905,25 0 188,799 0 Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w Bydgoszczy 4 199,281 3 060,37 677,49 461,421 0 Zakłady Mięsne BYD - MEAT S. A. w Bydgoszczy 3 800,000 3 600,00 0 200 0 GlobalMalt Polska Sp. z o.o., Słodownia Fordon w Bydgoszczy 2 373,362 2 286,10 0 77,462 9,8 ORTIS S. A. w Bydgoszczy 1 924,120 32,24 76,6 1 815,28 0

RAZEM 160 516,30 128 130,45 19 798,49 11 532,76 1054,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet

Tabela 21 Gospodarka odpadami prowadzona przez poszczególnych największych wytwórców odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do ilości odpadów wytworzonych przez poszczególnych wytwórców]

Wyszczególnienie Gospodarcze wykorzystanie

[%]

Składowanie [%]

Unieszkodliwianie1 [%]

Magazynowanie

[%]

Razem [%]

Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz S. A. 90,97 0,000 8,063 0,959 100,000 Zakłady Chemiczne "ZACHEM" w Bydgoszczy

10,665 89,332 0,003 0,000 100,000

Spółdzielnia Mleczarska "OSOWA" w Bydgoszczy

99,245 0,749 0,006 0,000 100,000

Tele-Fonika Kable S. A. Zakłady Bydgoszcz

96,294 0,000 3,706 0,000 100,000

Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w Bydgoszczy

72,878 16,133 10,989 0,000 100,000

Zakłady Mięsne BYD - MEAT S. A. w Bydgoszczy

94,737 0,000 5,263 0,000 100,000

GlobalMalt Polska Sp. z o.o., Słodownia Fordon w Bydgoszczy

96,323 0,000 3,264 0,413 100,000 ORTIS S. A. w Bydgoszczy 1,675 3,981 94,343 0,000 100,000 RAZEM 79,340 12,074 7,495 1,091 100,000 Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet


32

Tabela 22 Gospodarka odpadami prowadzona przez poszczególnych największych wytwórców odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do ilości odpadów wytworzonych przez największych wytwórców]

Wyszczególnienie Wytworzenie

[%]


[%]

Składowanie[%]


Magazynowanie [%]

Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz S. A. 67,907

62,431 0,000 5,475 0,001

Zakłady Chemiczne "ZACHEM" w Bydgoszczy 13,213

0,274 11,543 0,311 1,083

Spółdzielnia Mleczarska "OSOWA" w Bydgoszczy 8,044

7,984 0,060 0,001 0,000

Tele-Fonika Kable S. A. Zakłady Bydgoszcz 3,173

3,055 0,000 0,117 0,000

Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w Bydgoszczy 2,616

1,906 0,422 0,287 0,000 Zakłady Mięsne BYD - MEAT S. A. w Bydgoszczy 2,367

2,242 0,000 0,124 0,000

GlobalMalt Polska Sp. z o.o., Słodownia Fordon w Bydgoszczy 1,478

1,424 0,000 0,048 0,061 ORTIS S. A. w Bydgoszczy 1,198 0,020 0,047 1,131 0,000 RAZEM 100,000 79,336 12,072 7,493 1,145 Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet

Tabela 23 Gospodarka odpadami prowadzona przez poszczególnych największych wytwórców odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do całkowitej ilości wytworzonych odpadów]


[%]

Gospodarcze wykorzystanie [%]

Składowanie [%]


Magazynowanie [%]


60,882 0,000 5,339 0,001


0,268 11,257 0,303 1,056

Spółdzielnia Mleczarska "OSOWA" w Bydgoszczy 7,844

7,785 0,058 0,001 0,000


2,980 0,000 0,1147 0,000

Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w Bydgoszczy 2,551

1,859 0,411 0,208 0,000

Zakłady Mięsne BYD - MEAT S. A. w Bydgoszczy 2,308

2,187 0,000 0,121 0,000

GlobalMalt Polska Sp. z o.o., Słodownia Fordon w Bydgoszczy 1,442

1,388 0,000 0,047 0,0059 ORTIS S. A. w Bydgoszczy 1,168 0,019 0,046 1,1028 0,000 RAZEM 95,517 77,368 11,772 7,236 1,063 Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet


33

Tabela 24 Rodzaje odpadów wytwarzanych w największej ilości w 2004 roku

kod Nazwa Ilość odpadów wytworzonych

[Mg/rok]

% w stosunku do całkowitej ilości wytworzonych odpadów [%]

Sposób postępowania

10 01 80 mieszanki popiołowo -żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych

23 553,000 14,309gospodarcze wykorzystanie

10 01 01 żużle, popioły paleniskowe i pyły z kotłów (z wyłączeniem pyłów z kotłów wymienionych w 10 01 04)

10 219,440 6,208gospodarcze wykorzystanie

07 02 13 odpady tworzyw sztucznych 788,135 0,478gospodarcze wykorzystanie

17 05 04 gleba i ziemia, w tym kamienie, inne niż wymienione w 17 05 03

718,440 0,436gospodarcze wykorzystanie

17 04 05 żelazo i stal 712,308 0,432gospodarcze wykorzystanie

12 01 03 odpady z toczenia i piłowania metali nieżelaznych

696,801 0,423gospodarcze wykorzystanie

15 01 01 opakowania z papieru i tektury 689,159 0,418gospodarcze wykorzystanie

20 03 01 niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne

679,818 0,413 składowane

19 09 03 osady z dekarbonizacji wody 578,500 0,351 unieszkodliwiane

15 01 03 opakowania z drewna 471,401 0,286gospodarcze wykorzystanie

Razem 40 699,560 23,758 Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet

2.2.2. Odpady inne niż niebezpieczne Tabela 25 i Tabela 26 przedstawiają ilość odpadów innych niż niebezpieczne wg grup wytworzonych w sektorze gospodarczym z uwzględnieniem sposobów postępowania. Tabela 27 porównuje ilości wytworzonych odpadów przez największych wytwórców w mieście w roku 2004. Tabela 28, Tabela 29 i Tabela 30 przedstawiają charakterystykę zagospodarowania odpadów innych niż niebezpieczne wytwarzanych przez największych wytwórców.


34

Tabela 25 Ilość odpadów innych niż niebezpieczne wg grup wytworzonych w 2004 roku w sektorze gospodarczym z uwzględnieniem sposobów postępowania [Mg/rok]

Grupa Ilość wytworzona

[Mg/rok[


[Mg/rok[


Unieszkodliwienie1 [Mg/rok[

Magazynowanie

[Mg/rok[ 2 14 885,900 14 621,500 0,000 264,400 0,0003 2 305,000 512,000 0,000 1 793,000 0,0004 17,500 17,500 0,000 0,000 0,0005 0,063 0,063 0,000 0,000 0,0006 1 599,433 1 344,500 197,300 57,633 0,0007 19 616,406 1 118,610 18 497,600 0,000 0,1968 5,200 0,200 0,000 5,000 0,0009 1,130 0,000 0,000 1,130 0,00010 116 574,848 108 438,300 0,000 8 136,508 0,00012 1 044,276 1 026,455 8,021 0,000 9,80013 0,792 0,000 0,000 0,792 0,00015 1 669,408 1 588,874 0,000 63,559 16,97516 2 956,497 2 856,515 0,000 18,067 81,91517 1 775,907 758,476 648,097 241,75 127,58418 0,019 0,000 0,017 0,002 0,00019 789,137 22,177 194,000 572,960 0,00020 687,466 0,542 635,830 51,000 0,096

RAZEM 163 928,983 132 305,751 20 180,865 11 205,801 236,566Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet

Tabela 26 Ilość odpadów innych niż niebezpieczne wg grup wytworzonych w 2004 roku w sektorze gospodarczym z uwzględnieniem sposobów postępowania [%]

Grupa Gospodarcze wykorzystanie

[%]

Składowanie [%]

Unieszkodliwienie1 [%] Magazynowanie

[%] Razem [%]

2 98,224 0,000 1,776 0,000 100,0003 22,212 0,000 77,788 0,000 100,0004 100,000 0,000 0,000 0,000 100,0005 100,000 0,000 0,000 0,000 100,0006 84,061 12,335 3,604 0,000 100,0007 5,702 94,297 0,000 0,001 100,0008 3,846 0,000 96,154 0,000 100,0009 0,000 0,000 100,000 0,000 100,00010 93,020 0,000 6,980 0,000 100,00012 98,293 0,768 0,000 0,939 100,00013 0,000 0,000 100,000 0,000 100,00015 95,176 0,000 3,807 1,017 100,00016 96,618 0,000 0,611 2,771 100,00017 42,709 36,494 13,613 7,184 100,00018 0,000 89,474 10,526 0,000 100,00019 2,810 24,584 72,606 0,000 100,00020 0,078 92,488 7,420 0,014 100,000

RAZEM 80,710 12,311 6,835 0,144 100,000Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet


35

Tabela 27 Wytwórcy, którzy wytwarzali ponad 90% całkowitej masy odpadów innych niż niebezpieczne z sektora gospodarczego w 2004 roku

L.p. Nazwa przedsiębiorstwa Masa

(Mg/rok) 1 Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz S. A. 108 978,608 2 Zakłady Chemiczne "ZACHEM" w Bydgoszczy 20 720,000 3 Spółdzielnia Mleczarska "OSOWA" w Bydgoszczy 12 912,060 4 Tele-Fonika Kable S. A. Zakłady Bydgoszcz 4 962,932 5 Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej

Spółka z o.o. w Bydgoszczy 4 198,653

6 Zakłady Mięsne BYD - MEAT S. A. w Bydgoszczy 3 800,000 7 GlobalMalt Polska Sp. z o.o., Słodownia Fordon

w Bydgoszczy 2 373,362

Razem 157 945,615 Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet

Tabela 28 Ilość odpadów innych niż niebezpieczne wytworzonych w 2004 roku przez największych wytwórców odpadów [Mg/rok]



[Mg/rok]




Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz S. A. 108 978,608

100 212,410 0,000 8 765,534 0,666

Zakłady Chemiczne "ZACHEM" w Bydgoszczy 20 720,000

1 772,3 18 947,7 0,000 0,000

Spółdzielnia Mleczarska "OSOWA" w Bydgoszczy 12 912,060

12 815,000 97,060 0,000 0,000

Tele-Fonika Kable S. A. Zakłady Bydgoszcz 4 962,932

4 884,429 0,000 78,503 0,000

Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w Bydgoszczy 4 198,653

3 060,000 896,400 242,253 0,000 Zakłady Mięsne BYD - MEAT S. A. w Bydgoszczy 3 800,000

3 800,000 0,000 0,000 0,000

GlobalMalt Polska Sp. z o.o., Słodownia Fordon w Bydgoszczy 2 373,362

2 286,100 0,000 77,462 9,800 RAZEM 157 945,62 128 830,24 19 941,16 9 163,75 10,47



36

Tabela 29 Gospodarka odpadami innymi niż niebezpieczne prowadzona przez poszczególnych największych wytwórców odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do ilości odpadów innych niż niebezpieczne wytworzonych przez poszczególnych wytwórców]

Wyszczególnienie Gospodarcze wykorzystanie

[%]

Składowanie [%]


Magazynowanie

[%]

Razem [%]

Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz S. A.

91,956 0,000 8,043 0,001 100,000

Zakłady Chemiczne "ZACHEM" w Bydgoszczy

8,554 91,446 0,000 0,000 100,000

Spółdzielnia Mleczarska "OSOWA" w Bydgoszczy

99,248 0,752 0,000 0,000 100,000


98,418 0,000 1,582 0,000 100,000

Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w Bydgoszczy

72,881 21,350 5,769 0,000 100,000 Zakłady Mięsne BYD - MEAT S. A. w Bydgoszczy

100,000 0,000 0,000 0,000 100,000

GlobalMalt Polska Sp. z o.o., Słodownia Fordon w Bydgoszczy

96,323 0,000 3,264 0,413 100,000 RAZEM 81,575 12,465 5,810 0,150 100,000


Tabela 30 Gospodarka odpadami innych niż niebezpieczne prowadzona przez poszczególnych największych wytwórców odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do ilości odpadów innych niż niebezpieczne wytworzonych przez największych wytwórców]


[%]


[%]

Składowanie [%]


Magazynowanie [%]

Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz S. A. 68,998 63,447 0,000 5,550 0,000 Zakłady Chemiczne "ZACHEM" w Bydgoszczy 13,118 1,122 11,996 0,000 0,000 Spółdzielnia Mleczarska "OSOWA" w Bydgoszczy 8,175 8,114 0,061 0,000 0,000 Tele-Fonika Kable S. A. Zakłady Bydgoszcz 3,142 3,092 0,000 0,050 0,000 Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w Bydgoszczy 2,658 1,937 0,568 0,153 0,000 Zakłady Mięsne BYD - MEAT S. A. w Bydgoszczy 2,406 2,406 0,000 0,000 0,000 GlobalMalt Polska Sp. z o.o., Słodownia Fordon w Bydgoszczy 1,503 1,447 0,000 0,049 0,006 RAZEM 100,000 81,566 12,625 5,802 0,007



37

2.2.3. Odpady niebezpieczne Tabela 31 i Tabela 32 przedstawiają dane za rok 2004 wg otrzymanych ankiet (bez odpadów medycznych i weterynaryjnych). Tabela 33, Tabela 34 i Tabela 35 przedstawiają informacje od największych wytwórców za rok 2003 wg otrzymanych ankiet (również bez odpadów medycznych i weterynaryjnych).

Tabela 31 Ilość odpadów niebezpiecznych wg grup wytworzonych w 2004 roku w sektorze gospodarczym z uwzględnieniem sposobów postępowania [Mg/rok]

Grupa Ilość wytworzona

[Mg/rok[


[Mg/rok]

Składowanie [Mg/rok[

Unieszkodliwienie1 [Mg/rok]

Magazynowanie [Mg/rok[

6 36,750 0,010 0,000 36,740 0,0007 477,176 0,000 0,000 477,176 0,0008 0,050 0,000 0,000 0,050 0,0009 8,480 0,000 0,000 8,480 0,00011 4,155 0,000 0,000 4,155 0,00012 81,188 11,908 0,000 69,280 0,00013 33,167 5,270 0,000 27,897 0,00015 8,560 0,000 0,000 8,560 0,00016 23,466 8,026 0,000 15,440 0,00017 0,025 0,000 0,000 0,025 0,000


Tabela 32 Ilość odpadów niebezpiecznych wg grup wytworzonych w 2004 roku w sektorze gospodarczym z uwzględnieniem sposobów postępowania [%]

Grupa Gospodarcze wykorzystanie

[%] Składowanie

[%] Unieszkodliwienie1 [%]

Magazynowanie [%]

Razem [%]

6 0,027 0,000 99,970 0,000 100,0007 0,000 0,000 100,000 0,000 100,0008 0,000 0,000 100,000 0,000 100,0009 0,000 0,000 100,000 0,000 100,00011 0,000 0,000 100,000 0,000 100,00012 14,667 0,000 85,333 0,000 100,00013 15,890 0,000 84,110 0,000 100,00015 0,000 0,000 100,000 0,000 100,00016 34,202 0,000 65,798 0,000 100,00017 0,000 0,000 100,000 0,000 100,000



38

Tabela 33 Ilość odpadów niebezpiecznych wytworzonych w 2004 roku przez największych wytwórców odpadów [Mg/rok]



[Mg/rok]





489,731 0,000 0,700 0,000


20,872 0,000 110,242 0,000


0,000 0,000 23,557 0,000

RAZEM 645,102 510,603 0,000 134,499 0,000 Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet

Tabela 34 Gospodarka odpadami niebezpiecznymi prowadzona przez poszczególnych największych wytwórców odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do ilości odpadów niebezpiecznych wytworzonych przez poszczególnych wytwórców]

Wyszczególnienie Gospodarcze wykorzystan

ie [%]

Składowanie [%]


Magazynowanie [%]

Razem [%]

Zakłady Chemiczne "ZACHEM" w Bydgoszczy

99,857 0,000 0,143 0,000 100,000


15,919 0,000 84,081 0,000 100,000

Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz S. A.

0,000 0,000 100,000 0,000 100,000

RAZEM 96,765 0,000 3,235 0,000 100,000 Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet

Tabela 35 Gospodarka odpadami niebezpiecznymi prowadzona przez poszczególnych największych wytwórców odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do ilości odpadów niebezpiecznych wytworzonych przez największych wytwórców]


[%]


[%]

Składowanie [%]

Unieszkodliwianie [%]

Magazynowanie [%]

Zakłady Chemiczne "ZACHEM" w Bydgoszczy 76,024 75,915 0,000 0,109 0,000 Tele-Fonika Kable S. A. Zakłady Bydgoszcz 20,324 3,235 0,000 17,089 0,000 Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz S. A. 3,652 0,000 0,000 3,652 0,000 RAZEM 100,000 79,151 0,000 20,849 0,000



39

Gospodarka odpadami z przemysłu

Składowanie i magazynowanie Na koniec 2003 roku na terenie miasta Bydgoszczy nagromadzonych było ok. 1 701,9 tys. Mg odpadów. Zespół Elektrociepłowni na terenie Bydgoszczy użytkuje miejsce magazynowania odpadów paleniskowych przy ul. Toruńskiej i Nowotoruńskiej. Monitoring prowadzony jest w oparciu o „Dokumentację geologiczną monitoringu lokalnego miejsc magazynowania odpadów paleniskowych z Elektrociepłowni II przy ul. Toruńskiej i Nowotoruńskiej w Bydgoszczy”, która została przyjęta przez Urząd Miasta bez zastrzeżeń. Dokumentacja programu badań monitoringowych została ponadto uzgodniona z Kujawsko-Pomorskim Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Środowiska, zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 982 z późn. zm.). Natomiast Zachem użytkuje cztery składowiska odpadów (Izolowane Składowisko Osadów Ściekowych przy ul Elektrycznej – planowana nadbudowa; Staw Sedymentacyjny Osadów Ściekowych – przygotowane do rekultywacji; Dwukomorowe Izolowane Składowisko Odpadów Niebezpiecznych przy ul. Lisiej i Ogólnozakładowe Składowisko przy ul. Zielonej – planowana nadbudowa składowiska z równoczesnym zwiększeniem selektywnego składowana odpadów). Na składowiskach w Zakładach Chemicznych ZACHEM nagromadzono ok. 294 tys. Mg, pozostała ilość gromadzona jest na terenach magazynowych należących do Zespołu Elektrociepłowni (1 170,7 tys. – na suchych składowiskach w miejscowości Wypaleniska i Żółwin). Składowiska spełniają wymagania zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61, poz. 549). Wojewoda Kujawsko-Pomorski wydał decyzje zatwierdzające Instrukcje eksploatacji składowisk. Zgodnie z instrukcjami w rejonie składowisk prowadzony jest monitoring wód podziemnych. Wyniki badań są opracowywane w ramach monitoringu lokalnego prowadzonego na terenie ZACHEMU. Zarówno miejsce magazynowania odpadów paleniskowych przy ul. Toruńskiej i Nowotoruńskiej, jak i składowiska odpadów Zakładów Chemicznych „ZACHEM” usytuowane są poza obszarami zagrożenia powodziowego. Tabela 36 zawiera dane dotyczące nagromadzenia odpadów należących do ZCh. ZACHEM, stan na koniec 2004r.


40

Tabela 36 Nagromadzenie odpadów na składowiskach należących do ZCh. Zachem [Mg] (stan na 31.12.2004r.)

Składowiska ZACHEMU S.A. Składowisko

dwukomorowe przy ul. Lisiej

Rodzaj odpadu Kod

odpadu Smół

podestyl Siarczynu pofenolow.

Staw Sedymentacyjny

Ogólno-zakładowe Składowisko Odpadów, ul. Zielona

ISO, ul. Elektryczna

Razem

Grys wapienny 06 02 99 - - - 13 145, 0 - 13 145, 0

Szlam azbestowy 06 07 01 - - - 45, 8 - 45, 8

Szlam solankowy 06 07 99 - - 3 030, 9 - - 3 030, 9

Ścinka żelaza nieużyteczna 06 11 99 - - - 328, 2 - 328, 2

Pofenolowy siarczyn sodu 07 01 08 - 4 796, 8 - - - 4 796, 8

Gips z produkcji EPI 07 01 12 - - 47 224, 5 - - 47 224, 5

07 01 12 - - 19 139, 2 91, 7 116 452, 6 135 683, 5Osady ściekowe

07 01 99 - - 21 475, 8 - 50 378, 3 71 854, 1

Żużel po spalaniu koksu 07 01 99 - - - 604, 8 - 604, 8

Odp. tw. szt. przemysłowe 07 02 13 - - - 63, 9 - 63, 9

Papier ze spieniania 07 02 99 - - - 73, 1 - 73, 1

Opakowania z papieru i tektury 15 01 01 - - - 22, 2 - 22, 2

Opak. z tworzyw sztucznych 15 01 02 - - - 9, 1 - 9, 1

Opak. wyk. z różnych mat. 15 01 05 - - - 63, 6 - 63, 6

Odp. opakowań zmieszane 15 01 06 - - - 299, 3 - 299, 3

Odzież ochronna 15 02 03 - - - 37, 5 - 37, 5

Gruz ceglany 17 01 02 - - - 7, 2 - 7, 2

Gruz poremontowy 17 01 07 - - - 8 666, 3 - 8 666, 3

Zużyta papa 17 03 04 - - - 19, 2 - 19, 2

Wełna mineralna 17 06 04 - - - 331, 5 - 331, 5

Odpady pod. do komunalnych 20 03 01 - - - 7 452, 8 - 7 452, 8

RAZEM 0, 0 4 796, 8 90 870, 4 31 261, 2 166 830, 9 293 759, 3Źródło: ankietyzacja przedsiębiorstw

2.2.4. Odpady z jednostek służby zdrowia i jednostek weterynaryjnych Inwentaryzacja miejsc powstawania odpadów medycznych Odpady medyczne powstają we wszystkich placówkach medycznych działających na terenie miasta w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz podczas prowadzenia badań i doświadczeń naukowych z zakresu medycyny. W mieście Bydgoszcz funkcjonują 543 zakłady opieki zdrowotnej i 333 praktyki lekarskie (Rocznik Statystyczny, US w Bydgoszczy, 2004). Bilans odpadów, powstających w placówkach medycznych Zgodnie z danymi WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) wśród odpadów, powstający w placówkach służby zdrowia ok.:

• 75 % - 90 % stanowią odpady nie stanowiące zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi (odpady komunalne)

• 10 % - 25 % odpady medyczne specyficzne dla działalności tych placówek - szczątki ludzkie i zwierzęce, chemiczne, radioaktywne itp.

Odpady powstające w placówkach medycznych można podzielić na 4 podstawowe grupy: Grupa A odpady komunalne, w tym np. biurowe, kuchenno – ogrodowe, wielkogabarytowe,

ampułki po użytych lekach, surowce wtórne i in. Grupa B odpady infekcyjne, np. zużyte opatrunki, krew i jej produkty z zawartością plazmy

i surowicy, tampony, przedmioty ostre (igły, strzykawki, skalpele, pipety itp.) i in. Grupa C Szczątki ludzkie i zwierzęce: tkanka pooperacyjna, rozpoznawalne szczątki ciała

ludzkiego


41

Grupa D Cytostatyki, niewykorzystane płyny z chemioterapii, odpady chemiczne i farmaceutyki (przeterminowane leki, materiały fotograficzne), odpady o wysokiej zawartości metali ciężkich (np. termometry rtęciowe, świetlówki) oraz radioaktywne.

Na podstawie danych ankietowych w Szpitalach i Zakładach opieki zdrowotnej zlokalizowanych na terenie miasta w 2004 roku wytworzono ok. 3 109,8 Mg odpadów, z czego 404,933 Mg to odpady niebezpieczne. Ankiety otrzymano z następujących jednostek: Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. dr A. Jurasza Akademii Medycznej, Wojewódzki Szpital Obserwacyjno- Zakaźny im. T. Browicza, Kujawsko- Pomorskie Centrum Pulmonologii, 10 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Centrum Onkologii Szpital im. prof. Franciszka Łukaszczyka. Tabela 37 przedstawia ilość wytworzonych odpadów przez jednostki służby zdrowia w 2004 roku na podstawie otrzymanych ankiet.

Tabela 37 Ilość wytworzonych odpadów przez jednostki służby zdrowia w 2004 roku [Mg].

Instytucja Odpady

niebezpieczne

Odpady inne niż

niebezpieczne Razem

Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. dr A. Jurasza Akademii Medycznej

127,32 1 916,31 2 043,63

Wojewódzki Szpital Obserwacyjno- Zakaźny im. T. Browicza 50,22 122,67 172,89

Kujawsko- Pomorskie Centrum Pulmonologii 25,71 290,17 315,8810 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej

83,29 358,59 441,88

Centrum Onkologii Szpital im. prof. Franciszka Łukaszczyka 118,38 17,13 135,51

Razem 404,93 2 704,87 3 109,80

Udział 13,02% 86,98% 100%Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet Tabela 38, Tabela 39, Tabela 40 i Tabela 41 przedstawiają ilości i sposoby zagospodarowania odpadów powstających w placówkach służby zdrowia w 2004 roku na podstawie otrzymanych ankiet. Odpady rozbito na odpady inne niż niebezpieczne i odpady niebezpieczne.

Tabela 38 Ilość wytworzonych w 2003 roku przez jednostki służby zdrowia odpadów innych niż niebezpieczne oraz sposób ich zagospodarowania (wg grup głównych)

Grupa Nazwa Ilość

Mg/rok Gospodarcze wykorzystanie Składowanie Unieszkodliwianie

2 Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności

63,480

0,000 0,000 63,480

9 Odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych

0,472

0,472 0,000 0,000

15 Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach

48,850

48,850 0,000 0,000

16 Odpady nieujęte w innych grupach 0,001 0,000 0,001

17

Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię w terenów zanieczyszczonych)

110,700

18,640

76,750 15,310

18 Odpady medyczne i weterynaryjne 81,160 0,000 0,000 81,160

19

Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych)

72,90

0,000

0,000 72,900

20 Odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie

2 327,310

0,000 2 327,310 0,000

Razem 2 704,874 67,962 2 404,060 232,851Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet


42

Tabela 39 Procentowy udział sposobów zagospodarowania odpadów innych niż niebezpieczne z jednostek służby zdrowia w 2004 roku (wg grup głównych)

Grupa Udział % Gospodarcze wykorzystanie

Składowanie Unieszkodliwianie

2 100 0,00% 0,00% 100,00%9 100 100,00% 0,00% 0,00%15 100 100,00% 0,00% 0,00%16 100 0,00% 0,00% 100,00%17 100 16,840% 69,330% 13,830%18 100 0,00% 0,00% 100,00%19 100 0,00% 0,00% 100,00%20 100 0,00% 100,00% 0,00%

Razem 100 2,512 88,878 8,610Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet

Tabela 40 Ilość wytworzonych przez jednostki służby zdrowia odpadów niebezpiecznych oraz sposób ich zagospodarowania w 2004 roku (wg grup głównych)

Grupa Nazwa Ilość

Mg/rok Gospodarcze wykorzystanie

Składowanie Unieszkodliwienie

1

6 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej

0,0008 0,000 0,000 0,0008

9 Odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych

27,822 2,640 0,000 25,182

13 Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19)

0,200 0,000 0,000 0,200

15 Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne

0,423 0,000 0,000 0,423

16 Odpady nieujęte w innych grupach 4,720 0,000 0,000 4,72018 Odpady medyczne i weterynaryjne 339,017 0,000 0,000 339,017

19

Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych

32,400 0,000 0,000 32,400

20 Odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie

0,350 0,350 0,000 0,000

Razem 404,933 2,990 0,000 401,943Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet


43

Tabela 41 Procentowy udział sposobów zagospodarowania odpadów innych niż niebezpieczne z jednostek służby zdrowia w 2004 roku (wg grup głównych)

Grupa Udział % Gospodarcze wykorzystanie

Składowanie Unieszkodliwienie

6 100 0,00% 0,00% 100,00%9 100 9,488% 0,00% 90,511%13 100 0,00% 0,00% 100,00%15 100 0,00% 0,00% 100,00%16 100 0,00% 0,00% 100,00%18 100 0,00% 0,00% 100,00%19 100 0,00% 0,00% 100,00%20 100 100,00% 0,00% 0,00%

Razem 100 0,738% 0,000% 99,262%Źródło: Opracowanie własne na podstawie otrzymanych ankiet

Tabela 42 przedstawia przykładowe ilości odpadów specyficznych, powstających w gabinetach lekarskich różnej specjalności.

Tabela 42 Ilość odpadów specyficznych, powstających w gabinetach lekarskich - wartości średnie dla Polski, 2002 r. w kg/ pacjent/ dzień

Gabinety lekarskie/ specjalność Masa odpadów Chirurgia 0,18 Ginekologia 0,37 Interna 0,02 Laboratoria analityczne 0,1 Laryngologia 0,08 Okulistyka 0,02 Ortopedia 0,15 Stomatologia 0,41 Urologia 0,37

Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami W regionalnym Centrum Onkologii w Bydgoszczy funkcjonuje spalarnia odpadów medycznych. W 2003 roku poddano spaleniu 318,671 Mg odpadów. Odpady weterynaryjne Odpady weterynaryjne powstają we wszystkich placówkach zajmujących się badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach. W ostatnich latach prócz licznych prywatnych gabinetów weterynaryjnych, prowadzących doraźne wizyty i wykonujących drobne zabiegi, powstały specjalistyczne całodobowe kliniki, oferujące wszechstronną pomoc weterynaryjną. Odpady powstające w placówkach weterynaryjnych, podobnie jak w placówkach medycznych, reprezentują materiał o bardzo zróżnicowanym poziomie zagrożenia chemicznego i sanitarnego jak również właściwościach fizycznych. Aktualnie brak jest wiarygodnych danych dotyczących wskaźników ilościowych i składu morfologicznego odpadów powstających w gabinetach i lecznicach weterynaryjnych. Skład odpadów powstających w placówkach weterynaryjnych wg KPGO przedstawia się następująco:

• tkanka zwierzęca – 39% • sprzęt jednorazowy – 37 % • środki opatrunkowe – 21% • opatrunki gipsowe – 3%.


44

Prócz laboratoriów i gabinetów weterynaryjnych część odpadów powstaje również w wyniku przeterminowania lub niewykorzystania środków farmaceutycznych, chemicznych itp. przeznaczonych dla zwierząt, a zakupionych w obiektach handlowych. Bilans i unieszkodliwianie odpadów weterynaryjnych

Z przyczyn podanych powyżej produkcja odpadów weterynaryjnych została oszacowana na podstawie wskaźników literaturowych. W gminie Bydgoszcz funkcjonuje kilkadziesiąt lecznic dla zwierząt. Szacuje się, że powstaje w nich rocznie ok. 1,5 Mg odpadów weterynaryjnych. Odpady o charakterze komunalnym odbierane są przez firmy wywozowe świadczące w danym regionie usługi odbioru odpadów od mieszkańców i dlatego też ich ilość została uwzględniona w produkcji odpadów komunalnych. Padłe zwierzęta są grzebane w grzebalniku zlokalizowanym na terenie KUO w Bydgoszczy. W 2004 roku zutylizowano tam 3 134 szt. padłych zwierząt.

2.2.5. Wyeksploatowane pojazdy Szybki rozwój motoryzacji stwarza konieczność prowadzenia racjonalnej gospodarki odpadami pochodzącymi z eksploatacji i złomowania pojazdów. Gwałtowny wzrost liczby samochodów oraz struktura wiekowa krajowego parku pojazdów, w której znaczny procent stanowią pojazdy stare i wyeksploatowane przyczyniać się będą do stałego wzrostu odpadów samochodowych. Według szacunku w Polsce wycofuje się z eksploatacji około 2 – 2,5% rocznie, ale na złom trafia tylko około 1 - 1,5%. Większość elementów z wyeksploatowanych pojazdów ma wartość surowcową. Niezbędne jest więc powtórne przetworzenie tych materiałów w taki sposób, aby można było wykorzystać je do wytwarzania nowych produktów. W Polsce w 2001 roku zarejestrowanych było ponad 10,5 miliona samochodów osobowych. Ilość zarejestrowanych samochodów osobowych w mieście Bydgoszczy w 2003 r. wynosiła ok. 592,7 tys. sztuk. W strukturze wiekowej parku samochodowego dominują pojazdy stare, prawie połowa jeżdżących pojazdów jest w wieku około 10 lat lub starsze. Oznacza to, że w najbliższych latach spodziewać się należy wzrostu liczby pojazdów wycofywanych z eksploatacji i przeznaczonych do złomowania. Obecnie samochody, które są wycofywane z eksploatacji trafiają głównie do tzw. auto-złomów zajmujących się skupem i demontażem pojazdów. Oszacowano, że w 2003 roku wyrejestrowano ok. 11 tys. samochodów. Przy założeniu, że wszystkie wyrejestrowane samochody zostały złomowane daje to ok. 10 tys. Mg na rok. Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego funkcjonuje 30 zakładów posiadających koncesję wojewody na kasację pojazdów. Zakłady te pokrywają zapotrzebowanie całego regionu w tym zakresie. Wycofane z eksploatacji pojazdy w większości przypadków trafiają do przedsiębiorstw, które zajmują się demontażem samochodów, ale także do warsztatów samochodowych i do przedsiębiorstw zajmujących się regeneracją części samochodowych. Są to na ogół przedsiębiorstwa niewielkie, zatrudniające kilka osób, słabo wyposażone technicznie, których podstawowe źródło przychodów stanowi sprzedaż używanych i regenerowanych części samochodowych oraz inne usługi (handel nowymi częściami, naprawy samochodów, zbiórka złomu, usługi transportowe). Materiały przeznaczone do recyklingu stanowią około 85% masy wraku samochodowego. Należą do nich przede wszystkim:

- złom stalowy - zużyte opony i guma - oleje i niezużyte resztki paliwa - szkło - płyny hamulcowe i chłodnicze.

Pozostałość nie nadającą się do recyklingu stanowi około 15% masy całego wraku samochodowego. Są to głównie pianki poliuretanowe, dla których brak jest odpowiedniej technologii odzysku lub unieszkodliwiania, zanieczyszczona guma, masy tłumiące hałas, niektóre rodzaje tworzyw (np. izolacje kabli elektrycznych).


45

2.2.6. Zużyte opony Dokładne określenie ilości zużytych opon jest trudne ze względu na brak ewidencji w tym zakresie. Szacunki wykonane w czasie pracy pt. „Opracowanie ogólnokrajowego sytemu utylizacji odpadów gumowych” wykazały, że w latach 2000 i 2005 będzie powstawać odpowiednio 120 tys. Mg i 150 tys. Mg zużytych opon, z czego wykorzystane jest średnio 35% odpadów (dane dla całego kraju). Szacuje się, że w mieście powstaje ok. 1000 Mg tych odpadów rocznie. Dokładną ilość opon zużytych przez właścicieli samochodów prywatnych można jedynie oszacować na podstawie ilości opon kupowanych na wymianę lub na podstawie ilości zarejestrowanych pojazdów uwzględniając czas zużycia opon. Odpady gumowe, a szczególnie zużyte opony, stanowią poważny problem ekologiczny ze względu na ich trwałość. Na podstawie badań Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Przemysłu Oponiarskiego zużyte opony stanowią ok. 70 % odpadów gumowych. Problem zużytych opon jest rozwiązywany poprzez:

• przedłużenie czasu ich użytkowania wskutek bieżnikowania i zwiększenia trwałości (wg danych statystycznych obecnie bieżnikuje się ok. 40% opon ciężarowych, opony osobowe są bieżnikowane w niewielkim stopniu);

• odbierane przez wyspecjalizowane firmy posiadające odpowiednie uprawnienia do zbierania, strzępienia i spalania odpadów gumowych;

• przewożenie na składowiska stanowiąc prawie 96% wszystkich wyrobów gumowych tam składowanych.

2.2.7. Oleje odpadowe Oleje odpadowe, a w tym oleje smarowe lub przemysłowe, w szczególności zużyte oleje silników spalinowych i oleje przekładniowe, a także oleje hydrauliczne stanowią grupę 13. W przemyśle oleje odpadowe powstają w trakcie wymiany:

• olejów stosowanych w przekładniach maszyn i instalacji przemysłowych; • olejów z hydraulicznych układów do przenoszenia energii; • olejów w systemach smarowania obiegowego (oleje maszynowe); • olejów transformatorowych.

W motoryzacji oleje odpadowe powstają w trakcie wymiany olejów silnikowych i przekładniowych z pojazdów samochodowych, a także na skutek eksploatacji pojazdów samochodowych np. w postaci odpadów z odwadniania w separatorach. Odzysk i unieszkodliwianie Odpady olejowe powstające na terenie miasta odbierane są przez firmy specjalistyczne trudniące się zbieraniem olejów przepracowanych, emulsji olejowo-wodnych, szlamów zaolejonych, prowadzące serwisy separatorów olejowych i odstojników. Odpady olejowe poddawane są procesowi odzysku lub unieszkodliwiania w istniejących na terenie kraju instalacjach. Głównie w:

1. Rafinerii Nafty Jedlicze, 2. Rafineria Nafty „Glimar S.A.”; Gorlice, 3. Port Service Sp. z o.o.; Gdańsk.

Odpady olejowe będą również przekazywane przedsiębiorstwom specjalistycznym trudniącym się zbieraniem olejów przepracowanych lub prowadzącym serwisy separatorów olejowych. Oleje odpadowe będą kierowane transportem samochodowym i kolejowym głównie na południe Polski, gdzie znajduje się szereg zakładów przekształcających (np. Rafineria Nafty „Jedlicze” S.A. koło Krosna). Jednym ze sposobów wykorzystania energetycznego olejów odpadowych jest ich spalanie w specjalnie do tego celu dostosowanych instalacjach. Istniejące w Polsce moce przerobowe w zakresie zagospodarowania olejów przepracowanych są wystarczające, tym bardziej, że planowane jest zwiększenie zdolności przerobowych Rafinerii Nafty „Jedlicze”.


46

Odpady olejowe są również spalane w spalarniach odpadów wspólnie z innymi odpadami (np. w Zakładach Chemicznych Rokita w Brzegu Dolnym), poddawane oczyszczaniu – odwadnianiu (AWAS Polska w Warszawie, SHIP-SERWICE S.A. Szczecin) lub unieszkodliwiane poprzez biodegradację. Część odpadów olejowych spalanych jest w niewielkich spalarkach, które nie spełniają wymogów ochrony środowiska. Odpady o wysokich właściwościach energetycznych będą wykorzystywane do podniesienia efektywności zakładu termicznego przekształcania odpadów.

2.2.8. Akumulatory i baterie Środki transportu, oprócz olejów odpadowych są źródłem akumulatorów wielkogabarytowych. Poza tym powstaje duża ilość akumulatorów małogabarytowych i baterii. Akumulatory samochodowe stanowią odpad niebezpieczny. Średnia trwałość akumulatora waha się w granicach 3 – 5 lat i zależy głównie od intensywności eksploatacji i przebiegu pojazdu. Ocenia się, że w wyniku nieprawidłowej obsługi 20-30% akumulatorów przedwcześnie zatraca swoje właściwości. Zużyte akumulatory są nabywane od ich użytkowników poprzez sieć skupu (sklepy motoryzacyjne, stacje paliw, stacje obsługi, bazy transportowe, zakłady mechaniczne). Akumulatory wraz z elektrolitem kierowane są do zakładów unieszkodliwiających, których jest w Polsce dostateczna ilość. Natomiast baterie i akumulatory małogabarytowe nie są przetwarzane, gdyż w kraju brak odpowiedniej technologii. Do czasu opracowania technologii odpady te powinny być składowane na składowiskach odpadów niebezpiecznych. Bilans odpadowych baterii i akumulatorów

Baterie i akumulatory ołowiowe 90% ilości zużytych akumulatorów powstaje w transporcie, zarówno podmiotów gospodarczych jak i indywidualnych użytkowników. Dlatego też ilość zużytych akumulatorów ołowiowych oszacowano na podstawie ilości zarejestrowanych samochodów osobowych i ciężarowych, przy przyjęciu następujących założeń:

1. średnia waga akumulatora (wraz z elektrolitem) samochodu osobowego – 12 kg, 2. średnia waga akumulatora do samochodów ciężarowych, autobusów i ciągników siodłowych

przy uwzględnieniu różnej ilości akumulatorów w pojeździe – 34 kg, 3. zmiana akumulatora w samochodzie osobowym – co 3,5 roku, 4. zmiana akumulatora w samochodzie ciężarowym – co 3 lata.

Założenia te zostały przyjęte przez zespół ekspertów w trakcie realizacji projektu PHARE „Analiza warunków niezbędnych do wdrożenia dyrektyw Unii Europejskiej dotyczących baterii i akumulatorów, zawierających substancje niebezpieczne”. W roku 2003 na terenie miasta Bydgoszczy użytkowanych (zarejestrowanych) było 592,7 tys. samochodów. Przy uwzględnieniu 3,5 rocznej wymiany akumulatorów w roku 2003 wymieniono ok. 169,3 tys. sztuk akumulatorów, co daje odpowiednio:

169 300 szt. x 12 kg/szt. = 2 031,6 Mg zużytych akumulatorów.

Poza akumulatorami ołowiowymi używanymi w środkach transportu, akumulatory używane są również jako stacjonarne źródła prądu. Średnio przyjmuje się, że z ich wymiany powstaje ok. 10% złomu ze środków transportu, czyli w mieście Bydgoszcz – około 203 Mg. Reasumując można szacować, że w Bydgoszczy w roku 2003 powstało około 2 234 Mg zużytych akumulatorów ołowiowych wraz z elektrolitem.


47

Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe Baterie i akumulatory Ni-Cd występują w postaci wielkogabarytowej i małogabarytowej Akumulatory Ni-Cd wielkogabarytowe Ilość akumulatorów Ni-Cd, wprowadzanych na rynek systematycznie maleje, ze względu na powszechne wycofywanie kadmu z procesów technologicznych. Wielkość powstawania odpadowych akumulatorów Ni-Cd jest trudna do określenia, ze względu na ich długą żywotność – rzędu 10-12 lat. Ilość akumulatorów Ni-Cd przechodząca do odpadów w skali roku, oszacowana w czasie realizacji projektu PHARE „Analiza warunków niezbędnych do wdrożenia dyrektyw Unii Europejskiej dotyczących baterii i akumulatorów, zawierających substancje niebezpieczne” na podstawie ilości akumulatorów wprowadzonych w okresie powojennym na rynek, wynosiła 2000 ton w skali roku. Można szacować, że ilość zużytych akumulatorów Ni-Cd wielkogabarytowych w skali roku jest rzędu 20 Mg. Akumulatory Ni-Cd małogabarytowe Ze względu na długi okres żywotności tych źródeł prądu w najbliższych latach będą one przechodzić do odpadów. W roku 1996 wprowadzono na rynek 314 ton akumulatorów małogabarytowych oraz około 700 tys. sztuk akumulatorów w telefonach bezprzewodowych i komórkowych, czyli dodatkowo około 70 Mg – razem 384 Mg. Biorąc pod uwagę powyższe dane oraz liczbę ludności w mieście oszacowano, że w najbliższych latach będzie powstawać około 10 Mg zużytych akumulatorów małogabarytowych. Tabela 43 przedstawia bilans wytworzonych w 2003 roku baterii i akumulatorów.

Tabela 43 Bilans wytworzonych w 2003 roku baterii i akumulatorów

Strumień odpadów Mg/rok Baterie i akumulatory ołowiowe 2 234,6

Środki transportu 2 031,6 Stacjonarne 203 Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe 30

Akumulatory Ni-Cd wielkogabarytowe 20 Akumulatory Ni-Cd małogabarytowe 10 Razem 2 264,6 Źródło: Własne oszacowania

Odzysk i unieszkodliwianie baterii i akumulatorów Baterie i akumulatory ołowiowe Zużyte akumulatory ołowiowe poddawane są procesom technologicznym mającym na celu odzysk ołowiu i kwasu siarkowego. Przerób tych odpadów przeprowadzany jest głównie w przedsiębiorstwie „Orzeł Biały” S.A. w Bytomiu (moc przerobowa 100 tys. Mg akumulatorów) oraz w „Baterpol” Sp. z o.o. w Świętochłowicach (moc przerobowa 70 tys. Mg). Istniejące moce przerobowe znacznie przekraczają zapotrzebowanie na przerób akumulatorów ołowiowych w kraju, którego wielkość szacowana jest na około 70 tys. Mg. Obie firmy posiadają sieć zbierania zużytych akumulatorów oraz pośredniczą w wyposażeniu odbiorców w kwasoodporne pojemniki do transportu akumulatorów. Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe Zużyte akumulatory wielkogabarytowe przerabiane są poza terenem Bydgoszczy. Odnośnie akumulatorów Ni-Cd małogabarytowych, w kraju brak było dotychczas jakichkolwiek działań zarówno w zakresie ich zbierania jak i przerobu; niewielkie ilości tych akumulatorów (w 2001 r. – 2 Mg) zostały przerobione w MarCo Ltd. W krajach Unii Europejskiej odpady te przerabiane są technikami pirolitycznymi w firmach SNAM we Francji i SNAFT w Szwecji.


48

Elektrolit z baterii i akumulatorów Elektrolit z baterii i akumulatorów ołowiowych unieszkodliwiany jest łącznie z akumulatorami i nie stanowi problemu. Przerabiany jest w instalacji firmy „Orzeł Biały” S.A. w Bytomiu, której moc przerobowa przewyższa aktualnie zapotrzebowanie na przerób elektrolitu, bądź w innych instalacjach. Ze względu na fakt bardzo dużego rozproszenia miejsc powstawania zużytych akumulatorów i baterii najbardziej istotnym czynnikiem determinującym gospodarkę tymi odpadami jest ich odzysk z rynku. Aktualnie zbieranie baterii pierwotnych i wtórnych funkcjonuje w kraju bardzo słabo, właściwie w sposób incydentalny (szkoły, miasta). Wprowadzający na rynek baterie i akumulatory małogabarytowe wolą wpłacać opłatę produktową niż podejmować działania w zakresie zbierania i recyklingu. Pozytywnym przykładem działań porządkujących gospodarkę zużytymi bateriami i akumulatorami jest polski dystrybutor aparatów komórkowych Nokia, który organizuje punkty zbiórki poprzez punkty serwisowe oraz prowadzi negocjacje związane z rozpoczęciem recyklingu tych odpadów. Gospodarkę bateriami i akumulatorami mogą wspomóc organizacje odzysku. Odbiorą one, każdą ilość wysegregowanych baterii i akumulatorów.

2.2.9. Azbest Obecnie główną masę wyrobów z azbestem w mieście stanowią materiały budowlane płaskie – płyty ścienne i dachowe oraz materiały rurowe – rury wodociągowe i kanalizacyjne. Ponadto azbest zawarty jest w płytkach podłogowych PCV, okładzinach hamulcowych, ubraniach ochronnych, kocach gaśniczych, płytkach stosowanych przy palnikach gazowych, uszczelkach i innych podobnych wyrobach. Krajowy plan gospodarki odpadami zgodnie z przyjętym przez Radę Ministrów RP 14 Maja 2002r. "Programem usuwania i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski" zakłada 30-letni okres usuwania wyrobów azbestowo-cementowych, jako okres graniczny ich bezpiecznego użytkowania w warunkach polskich. Zgodnie z "Programem ..." według stanu na rok 2000 na terenie województwa kujawsko-pomorskiego znajdowało się 767 140 Mg zabudowanych płyt azbestowo-cementowych oraz 24 500 Mg rur azbestowo-cementowych. Oszacowano także ilość wyrobów zawierających azbest zabudowanych w obiektach budowlanych, która dla województwa kujawsko-pomorskiego wynosi 791 640 Mg. Przy takich założeniach została obliczona ilość odpadów zawierających azbest, powstających na terenie województwa kujawsko-pomorskiego w perspektywie lat 2003-2032:

- w latach 2003 - 2012 powstanie 277 074 Mg, - w latach 2013 - 2022 powstanie 316 656 Mg, - w latach 2023 - 2032 powstanie 197 910 Mg odpadów zawierających azbest.

Określenie, jaki udział procentowy ma w tym miasto Bydgoszcz, wymagałoby przeprowadzenia szczegółowej inwentaryzacji. Nie ma to jednak zasadniczego wpływu na zasady i kierunki postępowania z odpadami azbestowymi. Regulacje odnoszące się do wyrobów azbestowych obejmują wszystkie etapy, tj. począwszy od ich demontażu, poprzez pakowanie, monitoring, przemieszczanie i transport, skończywszy na bezpiecznym składowaniu. Odpady azbestowe powstają głównie w budownictwie podczas prowadzonych prac demontażowych. Odpady azbestowe unieszkodliwia się przez ich składowanie.

2.2.10. Farby i lakiery Odpady farb i lakierów powstają zarówno w dużych zakładach, zajmujących się produkcją farb, klejów oraz działalnością poligraficzną, jak również w licznych, rozproszonych zakładach produkcyjnych i usługowych, należących generalnie do wszystkich branż przemysłowych. Należy zdawać sobie sprawę, że liczba ta ma znacznie zaniżone wartości, z uwagi na pominięcie w sprawozdawczości strumienia odpadów pochodzących od małych i średnich przedsiębiorstw. Zarówno różnorodność branż, w których powstawać mogą odpady kwalifikowane do grupy 08, jak i ich liczba i rozproszenie znacznie utrudniają przeprowadzenia analizy szacunkowej rzeczywistej masy powstających odpadów, jak i metod dalszego z nimi postępowania.


49

Według dostępnych danych odpady z tej grupy są poddawane różnym metodom unieszkodliwiania w 100% całego strumienia tej grupy.

2.2.11. PCB PCB (polichlorowane bifenyle) były szeroko stosowane w wielu gałęziach przemysłu, głównie w przemyśle elektrycznym, jako materiały elektorizolacyjne i chłodzące w kondensatorach i transformatorach, jako ciecze sprężarkowe hydrauliczne. Źródłem wytwarzania odpadów zwierających PCB są operacje:

• wymiany płynów transformatorowych; • wycofywania z eksploatacji transformatorów i kondensatorów oraz innych urządzeń

zawierających PCB wyprodukowanych w latach 1960-1985. Całkowite zniszczenie i wyeliminowanie PCB ze środowiska zgodnie z obowiązującymi w kraju przepisami prawnymi ma nastąpić w 2010 roku. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 24.06.2002 (Dz.U.96 poz.860) podmioty gospodarcze miały obowiązek do przeprowadzenia inwentaryzacji urządzeń zawierających PCB w ilości powyżej 5l (eksploatowanych i wycofanych z eksploatacji ) oraz magazynowanych odpadów PCB w terminie do 31.12.2002 r., a następnie przedłożenia informacji o wynikach inwentaryzacji Wojewodzie. Obecnie brak jest pełnego rozeznania o ilości urządzeń zawierających PCB oraz magazynowanych odpadach PCB. Wynika to z tego, że informacje z inwentaryzacji są niepełne. Proces ten został zakończony przez przedsiębiorstwa natomiast trwa jeszcze zbieranie informacji z gmin. Unieszkodliwianie W kraju nie ma aktualnie instalacji mogącej bezpiecznie unieszkodliwiać kondensatory zawierające PCB. Kondensatory zawierające PCB unieszkodliwiane są jedynie w instalacjach zagranicznych. Odbiór i przekazanie do zniszczenia za granicą kondensatorów z PCB realizowane jest przez dwie firmy posiadające stosowne zezwolenia tj.:

• POFRABAT Sp. z o.o. w Warszawie (firma posiada oddział w Katowicach) przekazuje kondensatory do termicznego unieszkodliwienia firmie francuskiej TREDI kontrolowanej przez rząd francuski.

• INTEREKO Sp. z o.o. w Opolu przekazuje kondensatory z PCB do Belgii, gdzie w instalacjach firmy INDAVER prowadzone jest ich termiczne unieszkodliwianie.

Termiczne unieszkodliwianie płynów zawierających PCB, pochodzących z transformatorów i innych urządzeń elektroenergetycznych oraz ich dekontaminacja realizowana jest w dwóch krajowych instalacjach, zlokalizowanych w:

• Zakładach Azotowych ANWIL S.A. we Włocławku • Zakładach Chemicznych ROKITA S.A. w Brzegu Dolnym.

Dekontaminacja urządzeń z PCB realizowana jest przez Przedsiębiorstwo Usług Specjalistycznych i Projektowych CHEMEKO Sp. z o.o. we Włocławku.

2.2.12. Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne generalnie pochodzą z dwóch źródeł: gospodarstw domowych oraz innych użytkowników – przemysł, instytucje, biura, szpitale, handel, inni. W mieście Bydgoszczy nie prowadzono dotąd badań strumienia odpadów – zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych, stąd też nie ma żadnych danych statystycznych. Udział poszczególnych grup urządzeń elektrycznych i elektronicznych jest trudny do określenia. W powiecie, jak nie działa zorganizowany system selektywnej zbiórki i recyklingu zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, co powoduje, że w większości odpady te trafiają na składowiska odpadów komunalnych i do składnic złomu metalowego. Proekologiczne podejście do zagospodarowania


50

zużytych urządzeń nakazuje przedłużanie okresu użytkowania. Zbiórką, transportem, odzyskiem, recyklingiem i unieszkodliwianiem tych odpadów zajmują się m.in. firmy:

• THORNMANN Recycling z Warszawy • ALGADER Hofman Spółka z o.o. z Warszawy.

2.2.13. Odpady poakcyjne Odpady te powstają w wyniku usuwania skutków zdarzeń losowych (np. pożary, wypadki samochodowe) przez jednostki specjalistyczne ratownictwa chemicznego, drogowego itp. Są to najczęściej odpady niebezpieczne, których ilość jest trudna do oszacowania. Trudno jest określić stan aktualny dla tego typu odpadów.


51

3. PROGNOZY ZMIAN DO 2012 ROKU


3.1.1. Odpady komunalne Prognozy dotyczące emisji odpadów w mieście Bydgoszcz zostały opracowane do 2012 roku. Na ilość odpadów komunalnych wytwarzanych w skali miasta wpływa liczba mieszkańców oraz zmiany jednostkowych wskaźników emisji odpadów, których trendy zmian wynikają głównie z przesłanek rozwoju gospodarczo – społecznego. Prognozę zmian wskaźników emisji odpadów wykonano w oparciu o dane zamieszczone w Planie Gospodarki Odpadami Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Tabela 44 przedstawia procentowe roczne zmiany wskaźnika emisji odpadów w określonych przedziałach czasowych.

Tabela 44 Prognoza rocznych zmian wskaźników emisji odpadów wg WPGO.

Procentowe roczne zmiany wskaźnika emisji odpadów

w latach 2001 – 2012 na obszarach: miejskich wiejskich

2001-2005

2006-2010

2011-2012

2001-2005

2006-2010

2011-2012

Nazwa strumienia

% Odpady organiczne roślinne 2 1 0 1 0 0 Odpady organiczne zwierzęce 0 -1 -2 0 -1 -1 Odpady organiczne inne 2 2 1 2 2 1 Odpady zielone 2 2 1 2 2 1 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 2 1 0 2 1 0 Opakowania z papieru i tektury 6,8 6,8 6,8 2 1 0 Opakowania wielomateriałowe 4,8 6,8 6,8 2 1 0 Tworzywa sztuczne (nieopakowaniowe)

1,5 0 -2 1 0 -2

Opakowania z tworzyw sztucznych 6,8 6,8 6,8 1 0 -2 Tekstylia 2 1 1 2 1 1 Szkło (nieopakowaniowe) 3 3 1 2 2 1 Opakowania ze szkła 4,8 4,8 4,8 2 2 1 Metale 1 0 0 1 0 0 Opakowania z blachy stalowej 3,8 3,8 3,8 1 0 0 Opakowania z aluminium 3,6 3,6 3,6 1 0 0 Odpady mineralne 1 2 2 0 1 1 Drobna frakcja popiołowa -2 -3 -3 -2 -3 -3 Odpady wielkogabarytowe 8,45 0 0 5,92 0 0 Odpady budowlane 8,45 5,92 6,58 8,45 5,92 6,58 Odpady niebezpieczne 0 0 0 8,45 0 0 Źródło: WPGO Tabela 45 przedstawia informacje nt. prognozowanej liczby mieszkańców w mieście Bydgoszczy do 2012 roku.


52

Tabela 45 Prognoza liczby ludności dla miasta Bydgoszczy wg GUS w tys.

Rok 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Liczba

mieszkańców 368,8 366,9 365 363,1 361,2 359,3 356,8 354,3

Źródło: GUS Tabela 46 przedstawia prognozowaną ilość wytworzonych odpadów komunalnych w mieście Bydgoszczy w latach 2005 – 2012 (Mg/rok).

Tabela 46 Prognozowana ilość wytworzonych odpadów komunalnych w mieście Bydgoszczy w latach 2005 – 2012 (Mg/rok)

Rok 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Strumień odpadu Mg/rok

Odpady kuchenne ulegające biodegradacji

27 563 28 088 28 624 29 169 29 449 29 732 30 018 30 308

Odpady zielone 3 109 3 171 3 235 3 299 3 365 3 433 3 501 3 571 Papier i karton nieopakowaniowy

8 679 8 853 9 030 9 210 9 303 9 396 9 490 9 584

Opakowania z papieru i tektury 13 291 14 195 15 160 16 191 17 292 18 468 19 724 21 065 Opakowania wielomateriałowe 1 464 1 534 1 608 1 685 1 800 1 922 2 053 2 192 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe

14 694 14 915 15 138 15 365 15 365 15 365 15 365 15 365

Opakowana z tworzyw sztucznych

5 019 5 360 5 724 6 114 6 529 6 973 7 447 7 954

Odpady tekstylne 3 757 3 832 3 908 3 987 4 026 4 067 4 107 4 148 Szkło nieopakowaniowe 654 674 694 715 736 758 781 804 Opakowania ze szkła 8 784 9 206 9 648 10 111 10 596 11 105 11 638 12 197 Metale 3 848 3 887 3 925 3 965 3 965 3 965 3 965 3 965 Opakowania z blachy stalowej 1 450 1 505 1 562 1 622 1 683 1 747 1 814 1 883 Opakowania z aluminium 395 409 424 439 455 471 488 506 Odpady mineralne 4 361 4 405 4 449 4 493 4 583 4 675 4 768 4 864 Drobna frakcja popiołowa 13 690 13 416 13 148 12 885 12 498 12 123 11 759 11 407 Odpady wielkogabarytowe 6 473 7 020 7 614 8 257 8 257 8 257 8 257 8 257 Odpady budowlane 12 946 14 040 15 226 16 513 17 490 18 525 19 622 20 784 Odpady niebezpieczne 889 889 889 889 889 889 889 889 Razem 131 066 135 398 140 005 144 908 148 282 151 871 155 687 159 743 kg/mieszkańca/rok 355 369 384 399 411 423 436 451

Źródło: Oszacowania własne na podstawie tabeli 2 i 44. Przyjęto założenie, że skład wytworzonych odpadów wielkogabarytowych (Tabela 47), budowlanych (Tabela 48) i niebezpiecznych (Tabela 49) nie będzie ulegał znaczącym zmianom w rozpatrywanym okresie. Zatem udział poszczególnych składników tych strumieni odpadów będzie taki sam jak w roku 2003 (patrz podrozdział 2.1.1.).

Tabela 47 Prognoza ilości poszczególnych składników wytworzonych odpadów wielkogabarytowych


Drewno 3 884 4 212 4 568 4 954 4 954 4 954 4 954 4 954 Metale 1 942 2 106 2 284 2 478 2 478 2 478 2 478 2 478 Inne (balastowe, wielomateriałowe, tworzywa sztuczne itp.)

647 702 761 826 826 826 826 826

Łącznie 6 473 7 020 7 614 8 257 8 257 8 257 8 257 8 257 Źródło: Oszacowania własne


53

Tabela 48 Prognoza ilości poszczególnych składników wytworzonych odpadów budowlanych


Cegła 5 178 5 616 6 091 6 605 6 996 7 411 7 849 8 314 Beton 2 589 2 807 3 045 3 302 3 497 3 704 3 924 4 156 Tworzywa sztuczne 129 140 152 165 174 185 196 207 Bitumiczna powierzchnia dróg 1 165 1 263 1 370 1 486 1 574 1 667 1 765 1 870 Drewno 907 983 1 066 1 156 1 225 1 297 1 374 1 456 Metale 647 702 761 826 875 927 981 1 039 Piasek 1 813 1 967 2 133 2 313 2 450 2 595 2 748 2 911 Inne 517 561 608 660 699 740 784 831 Łącznie 12 946 14 040 15 226 16 513 17 490 18 525 19 622 20 784 Źródło: Oszacowania własne

Tabela 49 Prognoza ilości poszczególnych składników wytworzonych odpadów niebezpiecznych


Aerozole 35,6 35,6 35,6 35,6 35,6 35,6 35,6 35,6 Akumulatory 231,1 231,1 231,1 231,1 231,1 231,1 231,1 231,1 Baterie 53,3 53,3 53,3 53,3 53,3 53,3 53,3 53,3 Farby i lakiery 222,3 222,3 222,3 222,3 222,3 222,3 222,3 222,3 Farmaceutyki 53,3 53,3 53,3 53,3 53,3 53,3 53,3 53,3 Rozpuszczalniki 160,0 160,0 160,0 160,0 160,0 160,0 160,0 160,0 Świetlówki 8,9 8,9 8,9 8,9 8,9 8,9 8,9 8,9 Zużyte oleje 17,8 17,8 17,8 17,8 17,8 17,8 17,8 17,8 Inne (w tym inne substancje chemiczne np. kwasy i zasady, pestycydy itp.)

106,7 106,7 106,7 106,7 106,7 106,7 106,7 106,7

Łącznie 889,0 889,0 889,0 889,0 889,0 889,0 889,0 889,0 Źródło: Oszacowania własne

Przyjęte wskaźniki zmian ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych w rozpatrywanym okresie czasu powodują nieznaczne zmiany tego strumienia odpadów. Ilości prognozowanych mas odpadów należy traktować szacunkowo. Weryfikacja prognoz W celu weryfikacji przeprowadzonej prognozy oraz uzyskania szczegółowych danych dotyczących charakterystyki odpadów oraz monitorowania prowadzonych działań w gospodarce odpadami należy prowadzić sukcesywne badania odpadów w KUO w Żółwinie-Wypaleniskach, (zgodnie z obowiązującą w tym zakresie metodyką) wraz z badaniem morfologii strumienia odpadów odbieranych od właścicieli nieruchomości. Badania te winny uwzględniać następujące warunki: 1. Badania powinny być przeprowadzone w pełnym cyklu rocznym, w każdym środowisku:

• zabudowa wielorodzinna nowa, • zabudowa wielorodzinna stara, • zabudowa jednorodzinna.

2. Dla celów statystycznych wskazane jest aby trasy pomiarowe były jak najbardziej reprezentatywne tj.:

Trasa I – zabudowa wielorodzinna nowa z towarzyszącą infrastrukturą. Trasa II – zabudowa jednorodzinna Trasa III – zabudowa wielorodzinna stara z towarzyszącą infrastrukturą.


54

3. Oznaczane powinny być co najmniej następujące wskaźniki: • wskaźniki ilościowe nagromadzenia odpadów (tj. ilości stałych odpadów komunalnych

wytwarzanych przez mieszkańca, z podziałem na wytwarzane w sektorze komunalnym i w przemyśle),

• udział poszczególnych strumieni odpadów (w tym wg podziału przyjętego przez KPGO, stosowany w niniejszym planie),

• właściwości nawozowe (przydatność do kompostowania), • właściwości paliwowe (możliwość odzysku energii z odpadów), • zawartość zanieczyszczeń (w tym metali ciężkich).

4. Badaniu powinny podlegać poszczególne strumienie odpadów, np.:

• odpady zmieszane – zawartość odpadów ulegających biodegradacji, opakowaniowych, niebezpiecznych, właściwości paliwowe.

• pojemniki w punktach selektywnego gromadzenia – zawartość poszczególnych typów opakowań oraz zanieczyszczeń,

• odpady z pielęgnacji terenów zielonych – zawartość metali ciężkich, zawartość makroelementów (N, P, K, Ca, Mg),

• balast na KUO (po – zawartość odpadów ulegających biodegradacji i zanieczyszczeń, zawartość makroelementów (N, P, K, Ca, Mg), metali ciężkich.

• zawartość odpadów ulegających biodegradacji w strumieniu odpadów kierowanym na kopiec BIO-EN-ER lub do spalania.

5. Zaproponowany powyżej zakres badań winien być powtarzany w cyklu co najmniej dwuletnim. Należy również rozpocząć badania, w wyniku których określone zostaną ilości oraz rodzaje wytwarzanych odpadów w rzemiośle, usługach, drobnej wytwórczości, a więc wytwórców nie objętych obowiązkiem uzyskiwania decyzji na wytwarzanie odpadów oraz sprawozdawczości.

3.1.2. Odpady opakowaniowe Tabela 44 oraz dane zawarte w podrozdziale 3.1.1, pozwoliły na przedstawienie prognozy ilość poszczególnych strumieni odpadów opakowaniowych w latach 2005 - 2012 (Mg/rok). Tabela 50 przedstawia prognozę odpadów opakowaniowych.

Tabela 50 Prognoza masy wytworzonych odpadów opakowaniowych

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Strumień odpadu Mg/rok

Opakowania z papieru i tektury 13 291 14 195 15 160 16 191 17 292 18 468 19 724 21 065 Opakowania wielomateriałowe 1 464 1 534 1 608 1 685 1 800 1 922 2 053 2 192 Opakowana z tworzyw sztucznych 5 019 5 360 5 724 6 114 6 529 69 73 7 447 7 954 Opakowania ze szkła 8 784 9 206 9 648 10 111 10 596 11 105 11 638 12 197 Opakowania z blachy stalowej 1 450 1 505 1 562 1 622 1 683 1 747 1 814 1 883 Opakowania z aluminium 395 409 424 439 455 471 488 506 Razem 30 403 32 209 34 126 36 162 38 356 40 687 43 164 45 796 kg/mieszkańca/rok 82 88 93 100 106 113 121 129 Udział w stosunku do wytworzonych odpadów

23,2% 23,8% 24,4% 25,0% 25,9% 26,8% 27,7% 28,7%

Źródło: Oszacowania własne Przewiduje się, że do roku 2012 ilość powstających odpadów opakowaniowych wzrośnie średnio o ok. 59 % w stosunku do roku 2004. Największy wzrost przewiduje się dla opakowań z papieru i tektury (o ok. 69%), tworzyw sztucznych (o ok. 69%), a także wielomateriałowych (o ok. 57%) i ze szkła (o ok. 45%) oraz opakowań metalowych o ok. 34 %.


55

3.1.3. Odpady z komunalnych oczyszczalni ścieków Tabela 51 przedstawia dane liczbowe dotyczące prognozowanej masy osadów ściekowych. Przy oszacowaniu ilości powstających osadów ściekowych w poszczególnych latach uwzględniono powstanie spalarni osadów ściekowych. Przewiduje się, że na terenie miasta Bydgoszczy ilość wytworzonych osadów ściekowych do roku 2012 spadnie średnio o 13 % w stosunku do roku 2004.

Tabela 51 Prognoza ilości osadów ściekowych

Rok 2005 2006 2008 2012 Masa osadów Mg/rok * 30 000 29 000 23 000 23 000

* - o uwodnieniu ok. 60-80% Źródło: Oszacowania własne Pomimo planowanego wzrostu stopnia skanalizowania miasta Bydgoszczy (obecnie stopień skanalizowania miasta wynosi ok. 88,5 %), co będzie skutkowało większą ilością odprowadzanych ścieków, taki spadek masy osadów ściekowych wynikał będzie ze zmiany sposobu przeróbki osadów..


3.2.1. Odpady z przemysłu Obecna polityka państwa w zakresie ochrony środowiska promuje wdrażanie nowych technologii mało – i bezodpadowych, metod Czystszej Produkcji oraz budowę własnych instalacji służących odzyskowi i unieszkodliwianiu odpadów przez ich wytwórców. W perspektywie kilkunastu lat spowoduje to spadek ilości wytwarzanych odpadów w istniejących zakładach oraz zwiększenie stopnia odzysku odpadów u ich wytwórców. Tendencji tej towarzyszyć będzie trend odwrotny polegający na ujawnianiu przez kontrolerów odpadów wytwarzanych przez przedsiębiorstwa, które jak dotąd nie wystąpiły o odpowiednie zezwolenia. Dotyczyć to będzie głównie niewielkich zakładów oraz jednostek weterynaryjnych. Ocenia się, że udział tzw. „szarej strefy odpadowej”, składającej się głównie z małych zakładów produkcyjnych, rzemieślniczych i usługowych wynosi 5 – 8% całości obecnego strumienia odpadów w Polsce (Krajowy Plan Gospodarki Odpadami - Monitor Polski nr 11, z 28 lutego 2003r.). Zmiany w ilości i rodzaju wytwarzanych w sektorze gospodarczym odpadów w perspektywie do roku 2012 zależeć będą przede wszystkim od rozwoju poszczególnych gałęzi przemysłu, rzemiosła i usług. Z doświadczeń światowych wynika, że na każde 1% wzrostu PKB przypada 2% wzrostu ilości wytwarzanych odpadów (Krajowy Plan Gospodarki Odpadami - Monitor Polski nr 11, z 28 lutego 2003r.). Szacunki ilości wytworzonych odpadów z sektora gospodarczego w okresie do 2012 roku w sytuacji bardzo zgrubnych prognoz rozwoju poszczególnych gałęzi gospodarki, nie poddaje się prostym przewidywaniom. W oparciu o trend zmian na przestrzeni lat 2000 – 2003, analizę prognoz przedstawioną w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami oraz przewidywane tendencje rozwoju przemysłowego regionu można przyjąć pewne zgrubne szacunki dotyczące ilości odpadów. Szacuje się, że najwięcej odpadów wytwarzanych jest przez energetykę oraz przemysł rolno-spożywczy, który w najbliższych latach będzie prawdopodobnie ulegał dużym zmianom rozwojowym. Oszacowano, że do roku 2008 ilość odpadów wytworzonych przez przedsiębiorstwa wzrośnie średnio o ok. 1 %, natomiast do roku 2012 o ok. 2 %.

3.2.2. Odpady z jednostek służby zdrowia i jednostek weterynaryjnych Prognozę wytwarzania odpadów powstających w placówkach służby zdrowia przedstawiono wykorzystując dane statystyczne, literaturowe oraz opierając się o Krajowy Plan Gospodarki Odpadami. Z poprawą warunków życia wzrastać będzie średnia wieku mieszkańców, co spowoduje większe zapotrzebowanie na usługi medyczne. Skutkiem tego będzie wzrost ilości odpadów z jednostek służby zdrowia. Na podstawie tych informacji przyjęto założenie, że ilość odpadów


56

o charakterze komunalnym powstających w służbie zdrowia będzie wzrastała średnio o 3% rocznie, natomiast pozostałych odpadów o 1% rocznie. Szacunkowe wyliczenia zmian ilości odpadów weterynaryjnych, również przewidują 1% wzrost wytwarzania tych odpadów w każdym rozpatrywanym roku.

3.2.3. Wyeksploatowane pojazdy Prognoza ilości złomowanych samochodów w skali kraju wykazała nieprzerwany wzrost ilości złomowanych pojazdów od ok. 500 tys. sztuk w roku 2007 do ok. 800 tys. sztuk w 2012 roku. Przyjmując taki sam trend w mieście Bydgoszczy, wzrost ilości złomowanych samochodów kształtuje się na poziomie ok. 15 % na rok czyli ok. 1 650 szt. na rok (ok. 1 584 Mg).

3.2.4. Zużyte opony Szacuje się, że ilość zużytych opon na terenie miasta będzie rosła. Można przyjąć trend zgodny ze wzrostem złomowania samochodów czyli średnio 15 % na rok.

3.2.5. Oleje odpadowe Prognoza ilości powstawania odpadowych olejów hydraulicznych, smarowych i przemysłowych wiąże się m.in. z ilością złomowanych samochodów (nieprzerwany wzrost w skali kraju). Założono roczny 5 % wzrost tych odpadów.

3.2.6. Akumulatory i baterie Prognoza ilości akumulatorów wiąże się m.in. z ilością używanych samochodów, która w skali kraju wykazuje nieprzerwany wzrost.

3.2.7. Azbest W oparciu o wyniki badań prowadzonych przez różne jednostki badawcze w krajach europejskich zakłada się 30-letni okres usuwania wyrobów azbestowo-cementowych, jako okres graniczny ich bezpiecznego użytkowania w warunkach polskich oraz korzystając z danych zawartych w opracowanym przez Ministerstwo Gospodarki „Programie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest” przyjmuje się, że w całym województwie kujawsko-pomorskim w okresie do 2012 r. powstanie ok. 277 tys. Mg odpadów z zawartością azbestu. Natomiast oszacowano, że w Bydgoszczy ilość ta może wynieść ok. 50 tys. Mg. Przewiduje się, że do roku 2012 na terenie województwa kujawsko-pomorskiego powstanie 1 składowisko odpadów azbestowych o powierzchni 2 ha.

3.2.8. Farby i lakiery Prognozy wskazują. że ilość odpadów farb i lakierów nie powinna znacząco wzrastać. Przewiduje się natomiast spadek ich toksyczności. Obserwuje się ponadto następujące tendencje:

• zastępowanie tradycyjnych materiałów farbami wodnymi i wyrobami lakierniczymi o wysokiej zawartości substancji stałych;

• stosowanie farb proszkowych oraz materiałów malarskich utwardzonych radiacyjnie; • ograniczanie stosowania materiałów malarskich zawierających rozpuszczalniki organiczne.


57

3.2.9. PCB Zgodnie z obowiązującym prawem do końca 2010 r. mają zostać oczyszczone wszelkie urządzenia i instalacje zawierających te substancje.

3.2.10. Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne W ostatnich latach ilość złomowanych urządzeń elektrycznych i elektronicznych wyraźnie wzrasta. jest to wynikiem szybkiego postępu technologicznego i tym samym szybkiego starzenia się eksploatowanych urządzeń. Dotyczy to głównie sprzętu komputerowego, ale także sprzętów gospodarstwa domowego, urządzeń radiowych i telewizyjnych, wyposażenia biur itp. Dynamika wzrostu odpadów elektrycznych i elektronicznych jest znacznie wyższa niż innych rodzajów odpadów. Na podstawie badań w krajach Unii Europejskiej zakłada się, że ilość tych odpadów wzrasta o 3÷5% w skali roku. Charakterystyka jakościowa (skład materiałowy) tych odpadów będzie ulegała zmianie min. na skutek ograniczania stosowania substancji niebezpiecznych. Bezpieczne unieszkodliwienie tych urządzeń jest szczególnie ważne ze względu na zawarte w nich substancje szkodliwe, jak ołów, rtęć, kadm, chrom, PCV i in. Bezpieczne unieszkodliwienie tych urządzeń jest szczególnie ważne ze względu na zawarte w nich substancje szkodliwe, jak ołów, rtęć, kadm, chrom, PCV i in. Dyrektywy UE zakładają, że należy odzyskiwać rocznie ok. 4 kg tych odpadów na mieszkańca, tzn. średnio ok. 1 481 Mg rocznie.


58

4. ZAŁOŻONE CELE I PRZYJĘTY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI


4.1.1. Odpady komunalne

4.1.1.1. Niezbędne do uzyskania w Bydgoszczy poziomy odzysku odpadów

Odzysk odpadów opakowaniowych Należy mieć na uwadze, że poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych nie dotyczącą gminy lecz przedsiębiorców wprowadzających je na rynek. Biorąc jednak pod uwagę, że na terenie Bydgoszczy powyżsi przedsiębiorcy będą realizować obowiązek odzysku i recyklingu opakowań, w bilansach przeprowadzonych w ramach niniejszego planu uwzględniono opakowania. Wzięto również pod uwagę dane dotyczące ilości odpadów możliwych do zebrania selektywnie oraz wysortowanych w sortowni (Tabela 52).

Tabela 52 Poziomy odzysku przewidziane do osiągnięcia przez Miasto Bydgoszcz w latach 2005 – 2012

2005 2006 2007 2008 2010 2012

L.p. Rodzaj opakowania %*

1 Opakowania z tworzyw sztucznych 18 22 25 30 30 35 2 Opakowania z papieru i tektury 42 45 48 50 50 55 3 Opakowania ze szkła 29 35 40 45 45 50 4 Opakowania z metalu 30 35 40 45 45 50 5 Opakowania wielomateriałowe 16 20 25 30 30 35

* - w stosunku do poszczególnych strumieni odpadów Odzysk odpadów ulegających biodegradacji Zgodnie z planem krajowym, który opiera się w tym zakresie o zapisy Dyrektywy Unii Europejskiej z dnia 26 kwietnia 1999 w sprawie składowania odpadów (1999/31/WE), należy do roku 2020 zredukować masę odpadów ulegających biodegradacji o 65% w stosunku do ilości wytwarzanej w roku 1995 (Tabela 53).

Tabela 53 Zakładane ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania (w stosunku do roku 1995) (wg krajowego planu gospodarki odpadami, M.P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159)

Rok % masy odpadów ulegających biodegradacji do składowania

2010 75 2013 50 2020 35


59

Odzysk odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i unieszkodliwionych odpadów niebezpiecznych wytwarzanych przez mieszkańców Podobnie jak w przypadku odpadów opakowaniowych, poziomy odzysku, recyklingu i unieszkodliwiania odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych nie dotyczącą gminy, lecz przedsiębiorców. W związku z tym w niniejszym planie nie przewiduje się uzyskiwania konkretnych poziomów ich odzysku/unieszkodliwienia. Jedynie w celach bilansowych przyjęto ilości, które teoretycznie powinny być uzyskane przez przedsiębiorców. Zgodnie z założeniami krajowego planu gospodarki odpadami, przedsiębiorcy powinni uzyskać następujące poziomy odzysku odpadów wielkogabarytowych i budowlanych od mieszkańców (Tabela 54):

Tabela 54 Zakładane poziomy odzysku odpadów wielkogabarytowych i budowlanych (wg Krajowego planu gospodarki odpadami, M. P. z 2003r. Nr 11, poz. 159) (%)

Rok Odpady wielkogabarytowe Odpady budowlane 2005 20 15 2010 50 40 2012* 52 42

* dla lat 2011 – 2012 przyjęto założenia własne

Tabela 55 Zakładane poziomy odzysku odpadów niebezpiecznych przez przedsiębiorców wg Rozporządzenia RM z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów

odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719) (%)

L.p. Rodzaj odpadu 2005 2006 2007 2008* 2009 2010 2011 2012 1 Akumulatory 50 60 70 2 Baterie 15 30 50 3 Farmaceutyki 50 60 70 4 Oleje 45 50 50 5 Świetlówki 25 32 40 6 Pozostałe 17 20 22

30

40

50

51

52


Tabela 56 Zakładane poziomy redukcji odpadów niebezpiecznych (Krajowego planu gospodarki odpadami, M. P. z 2003r. Nr 11, poz. 159)

Rok % 2005 15 2010 50 2012* 52



60

4.1.1.2. Cele i kierunki działań

Założony cel do 2012 roku

Minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów

oraz wprowadzenie zgodnego z normami europejskimi optymalnego systemu ich odzysku

i unieszkodliwiania

Ochrona środowiska przed odpadami powinna być traktowana jako priorytetowe zadanie, ponieważ odpady stanowią źródło zanieczyszczeń wszystkich elementów środowiska. Podany powyżej cel ekologiczny do 2012 roku jest zgodny z celem nadrzędnym polityki ekologicznej państwa w odniesieniu do gospodarki odpadami (zapobieganie powstawaniu odpadów, odzysk surowców i ponowne wykorzystanie odpadów, bezpieczne dla środowiska końcowe unieszkodliwianie odpadów niewykorzystanych). Cel ten jest również zgodny z celami postanowionymi w Planie gospodarki odpadami dla województwa kujawsko-pomorskiego (WPGO). Cele szczegółowe do 2006 roku:

1. Udział zebranych ilości odpadów komunalnych do ilości wytworzonych przynajmniej na poziomie 2004 roku, czyli 87 %.

2. Deponowanie na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, tj. na składowisku Balastu - nie więcej niż 51% wytworzonych odpadów komunalnych.

3. Skierowanie w roku 2006 na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne do 82% (wagowo) całkowitej ilości wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995 – zgodnie z Dyrektywą Rady 1999/31/WE).

Cele szczegółowe do 2008 roku:

1. Udział zebranych ilości odpadów komunalnych do ilości wytworzonych przynajmniej na poziomie 90 %.

2. Deponowanie na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne tj. na składowisku Balastu - nie więcej niż 47% wytworzonych odpadów komunalnych.

3. Skierowanie w roku 2008 na składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne do 78% (wagowo) całkowitej ilości wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995 – zgodnie z Dyrektywą Rady 1999/31/WE).


1. Udział zebranych ilości odpadów komunalnych do ilości wytworzonych przynajmniej na poziomie 95 %.

2. Deponowanie na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne tj. na składowisku Balastu - nie więcej niż 44% wytworzonych odpadów komunalnych.

3. Skierowanie w roku 2010 na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne do 75% (wagowo) całkowitej ilości wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995 – zgodnie z Dyrektywą Rady 1999/31/WE).


61


1. Udział zebranych ilości odpadów komunalnych do ilości wytworzonych na poziomie ok. 100 %.

2. Deponowanie na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne tj. na składowisku Balastu - nie więcej niż 42% wszystkich odpadów komunalnych.

3. Skierowanie w roku 2012 na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne nie więcej niż 58% (wagowo) całkowitej ilości wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995 – zgodnie z Dyrektywą Rady 1999/31/WE).

Dla osiągnięcia założonych celów, konieczne jest działanie w następujących kierunkach w obszarze gospodarki odpadami komunalnymi w Bydgoszczy:

1. Podnoszenie świadomości społecznej mieszkańców, w szczególności w zakresie minimalizacji wytwarzania odpadów.

2. Utrzymanie przez miasto kontroli nad zakładem zagospodarowania odpadów, co jest istotne z punktu widzenia rozwoju racjonalnej gospodarki odpadami.

3. Minimalizacja ilości odpadów unieszkodliwianych przez składowanie, w tym w szczególności odpadów ulegających biodegradacji.

4. Minimalizacja ponoszonych przez mieszkańców opłat z tytułu wytwarzania odpadów. 5. Wielkość stopnia odzysku i recyklingu odpadów uwzględniający efekty ekonomiczne

i organizacyjne. 6. Stworzenie systemu bieżącego monitorowania strumieni odpadów w mieście, w tym ewidencji

posiadanych umów przez mieszkańców i podmioty gospodarcze na odbiór odpadów. 7. Zwiększenie wpływu miasta na poziom i zakres usług odbioru odpadów komunalnych na

terenie Bydgoszczy. 8. Rozwijanie badania morfologii odpadów oraz wskaźników nagromadzenia odpadów

komunalnych.

4.1.2. Odpady opakowaniowe Niezbędny poziom redukcji odpadów opakowaniowych wynika z ustawy z dnia 11 maja 2001r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U.2001.63.639). Zapisy tej ustawy wymagają, aby przedsiębiorca wprowadzający na rynek krajowy produkty w opakowaniach zapewnił ich odzysk i recykling. Obowiązany jest on do dnia 31 grudnia 2007 r. osiągnąć docelowy poziom recyklingu odpadów opakowań co najmniej w wysokości, którą określa. Ze względu na fakt, że rozporządzenie powyższe obejmuje okres do roku 2007, w Planie przyjęto, że w latach 2008 - 2012 przedsiębiorcy zobowiązani będą do dalszej intensyfikacji recyklingu odpadów opakowaniowych. Tabela 52 przedstawia poziomy odzysku odpadów opakowaniowych jakie powinny wypełnić również przedsiębiorcy. W związku z tym, że odpady opakowaniowe zaliczono do grupy odpadów komunalnych - cele,

przyjęty system gospodarki odpadami oraz zadania strategiczne przedstawiono w rozdziałach

4.1.1.2., 5.1.1.oraz 5.1.2.


62

4.1.3. Odpady z komunalnych oczyszczalni ścieków

Założony cel do 2012 roku

Ograniczanie czasu magazynowania osadów przy oczyszczalniach ścieków

Zwiększenie kontroli nad osadami wykorzystywanymi dla celów przyrodniczych

Podobnie jak obecnie osady ściekowe mogą być przekazywane odpowiednim przedsiębiorstwom odbierającym i zagospodarowującym tego rodzaju odpady. Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami, preferowanym postępowaniem z osadami ściekowymi będzie ich kompostowanie. Przewiduje się, że stopień poddania osadów ściekowych procesowi kompostowania może wynieś ok. 20 % do 2008 rok. Planowana struktura sposobu zagospodarowania, to:

• termiczne przekształcanie 80 % • do rekultywacji i na cele rolnicze 5 % • składowanie 5 % • kompostowanie 10 %.

4.1.4. Przyjęty system gospodarki odpadami komunalnymi

4.1.4.1. Działania zmierzające do zapobiegania powstawania odpadów oraz ich negatywnego

oddziaływania na środowisko

Ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów jest priorytetem w polityce gospodarki odpadami. Dotyczy ono wszystkich uczestników życia produktu, tj. projektantów, wytwórców, dystrybutorów, a także konsumentów, a z chwilą gdy produkt staje się odpadem komunalnym, także władz lokalnych odpowiedzialnych za gospodarkę odpadami komunalnymi. W celu zachęty mieszkańców do redukowania ilości produkowanych odpadów stosować należy następujące działania: Edukacyjno – informacyjne, polegające na kreowaniu zachowań konsumentów w kierunku:

• zakupu produktów o minimalnej ilości opakowań (niezbędnych), • zakupu produktów wykonanych z materiałów z recyklingu, • oddziaływanie na pracowników w kierunku redukcji zużywanych materiałów (np. papieru

w biurach, wprowadzanie wewnętrznych sieci informatycznych, poczty elektronicznej) • racjonalizacji stosowania produktów jednorazowego użytku, • popularyzacja stosowania materiałów wysokiej trwałości,

Organizacyjne, np.: • wprowadzanie selektywnej zbiórki papieru w biurach i szkołach, • recykling opakowań toneru z drukarek i kopiarek. • zbieranie selektywne odpadów na budowach, • kompostowanie przydomowe frakcji odpadów komunalnych ulegających biodegradacji na

obszarach z zabudową jednorodzinną. Uważa się, że najlepsze efekty uzyskuje się kierując do kompostowania odpady ulegające biodegradacji, takie jak:

• trawy, • listowie drzew i krzewów, • popielęgnacyjne i poużytkowe części roślin ozdobnych i użytkowych, z rabat ogródków

działkowych i przydomowych, • popielęgnacyjne i poużytkowe części roślin z polowej i szklarniowej uprawy warzyw, • rozdrobnione gałęzie drzew i krzewów,


63

• zepsute i przeterminowane pasze i środki żywności, • trociny i kora drzewna, • rozkładalne organiczne odpady domowe w skład których wchodzą:

- odpady spożywcze - roślinne i zwierzęce, - niekiedy także papier - głównie gazetowy i opakowaniowy.

Trociny, kora oraz rozdrobnione gałęzie i konary służą głównie jako środek strukturotwórczy w masie przerabianych odpadów. Aby stworzyć własną pryzmę kompostową należy przygotować odpowiednie miejsce na pole kompostowe, następnie układać materiał w pryzmy i regularnie go przerzucać – np. raz na dwa tygodnie – (w celu zapełnienia dopływu tlenu i wody). Czas kompostowania może trwać 6 - 12 tygodni w zależności od warunków klimatycznych.

4.1.4.2. Założenia do opracowania działań w sferze gospodarki odpadami komunalnymi na obszarze

miasta Bydgoszczy

Przy opracowywaniu planu działań w sferze gospodarki odpadami komunalnymi na obszarze miasta Bydgoszczy kierowano się następującymi przesłankami:

1. Docelowym rozwiązaniem powinno być (jak obecnie) skupienie miasta wokół Kompleksu Utylizacji Odpadów w Bydgoszczy wyposażonego w linie do segregacji odpadów, urządzenia do konfekcjonowania surowców, instalację do unieszkodliwiania odpadów organicznych, tymczasowe pomieszczenia do magazynowania odpadów niebezpiecznych, składowisko pozostałych odpadów komunalnych (balast), miejsce do demontażu odpadów wielkogabarytowych. Obszar obsługiwany przez KUO w Bydgoszczy to miasto Bydgoszcz oraz sąsiednie gminy, zgodnie z podpisanymi porozumieniami międzygminnymi (obecnie są to gminy Białe Błota i Solec Kujawski). W WPGO planuje się stworzenie kilkunastu ponadgminnych struktur gospodarki odpadami komunalnymi na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, KUO może stanowić jedną z nich.

2. Założono, że nadal odpady wyselekcjonowane będą kierowane na linie sortownicze do doczyszczania surowców wtórnych, natomiast pozostałe odpady będą kierowane na KUO.

3. Zebrane selektywnie odpady komunalne poddawane będą w pierwszej kolejności procesowi odzysku (materiałów lub energii). Pozostałe odpady (tzw. odpady komunalne niesegregowane) oraz odpady z procesów przetwarzania odpadów zebranych selektywnie, będą kierowane na KUO.

4. Na składowisko kierowane będą tylko odpady ze zmniejszoną ilością odpadów ulegających biodegradacji zgodnie z przyjętymi założeniami dla poszczególnych lat (w wyniku selektywnej zbiórki lub oddzielenia w procesie segregacji). W tym celu właściciel składowiska podpisze odpowiednie umowy na przyjmowanie odpadów.

5. Na terenach z zabudową jednorodzinną preferowane będzie kompostowanie odpadów organicznych we własnym zakresie i wykorzystywanie kompostu we własnym zakresie (prace ogrodnicze, nawożenie). Nie zakładamy kompostowania przydomowego.

6. Zarówno system zbierania opakowaniowych surowców wtórnych jak i system odbioru odpadów niebezpiecznych od mieszkańców będzie uzupełnieniem systemów postępowania z odpadami opakowaniowymi i niebezpiecznymi, wynikających z: • Ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych

(Dz. U. z 2001r. Nr 63 poz. 638) ze zmianami. • Ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie

gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. z 2001r. Nr 63 poz.639) ze zmianami.


64

4.1.4.3. Opis ogólny systemu gospodarki odpadami

Tworząc system gospodarki odpadami kierowano się głównie zapisami przedstawionymi w rozdziałach, które przedstawiają odpowiednio stan aktualny, prognozy, cele, kierunki działań oraz działania dla odpadów komunalnych, odpadów opakowaniowych i osadów ściekowych. Poniżej przedstawiono dwa scenariusze. Dla każdego scenariusza przypisano takie same dwa warianty rozwiązania gospodarki odpadami komunalnymi na terenie miasta Bydgoszczy. Przedstawionych scenariuszy nie należy traktować jako sztywnych zapisów, lecz jako pewne propozycje, które mogą ulegać modyfikacji, jak również pewnym łączeniem wariantów. 4.1.4.3.1. Scenariusze Scenariusz I – Obecnie funkcjonujący system

System gospodarki odpadami w Bydgoszczy w zakresie odpadów komunalnych funkcjonuje w oparciu o umowy bilateralne: właściciel nieruchomości – firma uprawniona do odbioru odpadów komunalnych. System taki jest trudno kontrolować, nie daje także żadnych gwarancji, że odpady będą kierowane na KUO w Bydgoszczy. Scenariusz ten przewiduje kontynuację obecnego systemu. Miasto w ten sposób ma ograniczony wpływ na gospodarowanie odpadami w Bydgoszczy.

Scenariusz II – Uwzględniający zmiany w prawodawstwie z zakresu gospodarki odpadami

Poniżej przedstawiono scenariusz (uwzględniający aktualną sytuację prawną w kraju), który umożliwia przejęcie przez miasto kontroli nad wytwarzanymi (gospodarką) odpadami komunalnymi. Scenariusz ten stanowi alternatywę dla scenariusza I. Znowelizowana Ustawa o odpadach (Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw – Dz. U. Nr 175, poz. 1458) wprowadza m. in. zapis o konieczności poddania odpadów procesowi odzysku lub unieszkodliwiania na obszarze tego województwa, na którym zostały wytworzone, chyba że odległość od miejsca wytworzenia odpadów do instalacji jest mniejsza (art. 9, ust.3-4). Zgodnie z zapisami aktualnie obowiązującej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie, możliwe jest przejęcie od właścicieli nieruchomości wszystkich lub wskazanych obowiązków (art.5) poprzez uzyskanie pozytywnego wyniku w referendum lokalnym, w którym weźmie udział minimum 30% uprawnionych mieszkańców miasta. Wtedy gmina mogłaby wprowadzić zryczałtowane opłaty za usługi w zakresie odbioru odpadów - tzw. podatek śmieciowy - i z tych funduszy finansować całościowo wydatki związane z gospodarką odpadami na swoim terytorium. Tylko takie rozwiązanie, w opinii wielu ekspertów, gwarantuje możliwość przejęcia przez gminę pełnej kontroli nad gospodarką odpadami komunalnymi. Proponuje się, aby istotnym elementem tych działań był podział miasta na obszary obsługi. Obszary te będą w zakresie gospodarki odpadami obsługiwane przez przedsiębiorstwa wyłonione w drodze przetargu publicznego (art. 7 ust. 3 i 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie). Przedsiębiorstwa podpisywać będą umowę na obsługę w ramach wyznaczonych obszarów, nie z mieszkańcami (jak dotychczas), lecz z gminą na zasadach określonych w Planie gospodarki odpadami i Uchwale Rady Miasta w sprawie zasad utrzymania czystości i porządku na terenie miasta Bydgoszczy. Wybrane przedsiębiorstwa zajmować się będą: 1. Rozstawieniem odpowiednich pojemników, ich opróżnianiem i konserwacją. 2. Przewożeniem odpadów do wskazanej dla danego strumienia odpadów instalacji.


65

Dla każdego obszaru należy przede wszystkim określić: 1. Granice. 2. Ilość mieszkańców. 3. Strukturę zabudowy istotną z punktu widzenia gospodarki odpadami (zabudowa

wielorodzinna, jednorodzinna, sposób ogrzewania itp.). 4. Prognozowaną ilość powstających, poszczególnych strumieni odpadów. 5. Zasady określania ilości poszczególnych typów pojemników oraz ich rozmieszczania. 6. Obiekty, gdzie zebrane odpady będą kierowane (kompostownia pryzmowa, kontenerowa,

sortownia itp.). 7. Wskaźniki ekonomiczne.

Sposób podziału miasta na obszary wynikać będzie z odrębnego opracowania. Przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie świadczenia odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości powinien spełnić wszystkie wymagania jakie podano w Zarządzeniu Nr 453/04 Prezydenta Miasta Bydgoszczy z dnia 8 listopada 2004r. w sprawie wymagań jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na świadczenie usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych. Natomiast przedsiębiorcy (posiadający już stosowne zezwolenia) zajmujący się obecnie na terenie miasta Bydgoszczy świadczeniem usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych oraz opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych powinni spełniać następujące warunki:

1. Posiadać tytuł prawny do dysponowania specjalistycznymi pojazdami samochodowymi, którymi są wykonywane usługi, spełniającymi wymagania techniczne określone w przepisach regulujących warunki techniczne pojazdów oraz innych przepisach szczegółowych. Specjalistyczne pojazdy i sprzęt muszą być:

• trwale oznakowane adresem i nazwą firmy, • parkowane po zakończonej pracy na terenie bazy, umożliwiając dostęp do osób

trzecich, • wyposażone w narzędzia umożliwiające posprzątanie terenu po opróżnieniu

pojemników, • zabezpieczone przed niekontrolowanym wydostawaniem się na zewnątrz pojazdu,

transportowanych odpadów. 2. Posiadać bazę lokalową i specjalistyczną transportową na obszarze miasta Bydgoszczy lub

gmin bezpośrednio sąsiadujących, na terenie wskazanym do prowadzenia tego rodzaju działalności w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, na użytkowanie, którego w przedmiotowym zakresie przedsiębiorca posiada stosowne zezwolenie.

3. Udokumentować przekazywanie odpadów komunalnych do KUO w Bydgoszczy 4. Udokumentować prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów 5. Udokumentować częstotliwość i sposób przeprowadzania dezynfekcji pojemników

i kontenerów oraz pojazdów samochodowych wykorzystywanych do transportu odebranych odpadów

6. Zapewnić aby ubiór pracowników świadczących usługi był czysty i estetyczny i umożliwiał w sposób jednoznaczny wizualną identyfikacje firmy.

7. Prowadzić pełną dokumentację w zakresie prowadzonej działalności, w tym szczególnie: • dokumentów wynikających z aktualnego prawa normującego gospodarkę odpadami, • uzyskanych zezwoleń.

8. Na bieżąco aktualizować, w trakcie prowadzenia działalności, informacje przekazane w dniu składania wniosku o udzielenie zezwolenia.

Wszystkie przedsiębiorstwa zajmujące się gospodarką odpadami komunalnymi powinny działać zgodnie z obowiązującym Planem Gospodarki Odpadami.


66

4.1.4.3.2. Warianty zagospodarowania odpadów komunalnych W celu realizacji postawionych celów oraz po przeanalizowaniu możliwych rozwiązań gospodarki odpadami komunalnymi dla miasta Bydgoszczy do roku 2012, sugeruje się rozważenie dwóch wariantów – takich samych dla każdego scenariusza. Dla w miarę dokładnego opisania szczególnie bilansu odpadów konieczny jest przejrzysty system informacji statystycznych nt. ilości i struktury wytwarzanych/zbieranych odpadów. W związku z tym proponuje się aby Prezydent Miasta wydał Zarządzenie w sprawie informacji statystycznych nt. ilości i struktury zebranych odpadów. Aby można było kontrolować sytuację na rynku gospodarki odpadami przedsiębiorcy prowadzący działalność w tym zakresie zobowiązani są do prowadzenia sprawozdawczości statystycznej umożliwiającej dokonanie oceny stopnia realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla miasta Bydgoszczy oraz przekazania do Urzędu Miasta Bydgoszczy co najmniej za każdy rok kalendarzowy – do końca I kwartału roku następnego co najmniej informacji o ilości i strukturze zebranych odpadów. Rysunek 5 przedstawia Schemat Ideowy obecnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi, natomiast Rysunek 6 przedstawia docelowy schemat zagospodarowania wytworzonych odpadów innych niż niebezpieczne. System gromadzenia odpadów bez względu na realizowany scenariusz uzależniony będzie od przyjętego Wariantu. W Wariancie I system gromadzenia będzie rozbudowany o system pojemników do zbiórki selektywnej, zbiórkę odpadów niebezpiecznych i odpadów ulegających biodegradacji. W Wariancie II odpady zbierane będą głównie jako zmieszane. W niewielkim stopniu zbierane będą odpady mające wartość materiałową (tylko wtedy gdy będzie to uzasadnione ekonomicznie). Wariant I Oparty o mechaniczno – biologiczne przekształcanie odpadów. Zasady funkcjonowania systemu są następujące:

1. System oparty jest na selektywnej zbiórce odpadów zróżnicowanej w zależności od typu zabudowy i posiadanych instalacji do przetwarzania odpadów (kopce, kompostownia, instalacja do fermentacji).

2. Odpady ulegające biodegradacji będą przetwarzane (na gaz lub na kompost), a odpady do odzysku materiałowego kierowane będą do recyklerów (poprzez sortownię).

3. Odpady nie mające wartości materiałowej unieszkodliwiane będą przez składowanie. Integralną częścią systemu w wariancie I, jednakże opartą na innym sposobie zbierania odpadów od właścicieli nieruchomości będzie:

1. Zbiórka odpadów niebezpiecznych. 2. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych (meble, sprzęt TV, AGD, urządzenia elektroniczne). 3. Zbiórka odpadów budowlanych. 4. Zbiórka odpadów tekstylnych

- czyli utrzymanie obecnego systemu gospodarki odpadami innymi niż niebezpieczne do roku 2008. Do tego roku powstać może jeden Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów (PSZO). Po tym okresie obecnie funkcjonujący system mógłby być wzmocniony przez:

• instalację odzysku energii z kopców BIO-EN-ER (do budowy) • kompostownie odpadów zielonych, wysegregowanych odpadów ulegających biodegradacji

oraz osadów ściekowych (do budowy) • instalację przekształcania bio (do wyboru):

- kopce BIO-EN-ER, - kompostownia (jeśli okaże się, że materiał z kopców nadaje się do przekształcenia na

kompost), - instalacja do fermentacji,


67

• obiekt do demontażu odpadów wielkogabarytowych, • magazyny odpadów z selektywnej zbiórki, niebezpiecznych, sprzętu TV i AGD, • 4 PSZO.

Do roku 2008 nastąpiłoby zwiększenie selektywnej zbiórki na terenie miasta Bydgoszczy do ok. 10%, natomiast do roku 2012 udział ten zwiększyłby się do ok. 15%. W rozpatrywanym okresie wszystkie wytworzone a następnie zebrane odpady powinny trafić do KUO w Bydgoszczy. Do KUO trafiają min. odpady po obróbce mechanicznej na stacjach sortowania należących do firm zbierających odpady komunalne. W celu uniknięcia konieczności ponownego kierowania tych odpadów na stację segregacji w KUO (aby uniknąć zakłóceń technologicznych głównie w kopcach BIO-EN-ER) odpady przyjmowane do KUO powinny odpowiadać pewnym normom. Aby było możliwe określenie takich norm w pierwszej kolejności należy wykonać badania morfologii odpadów komunalnych a następnie ustalić zakres zawartości poszczególnych frakcji w odpadach dostarczanych do KUO (po mechanicznej obróbce u odbiorców). Jeżeli takie zakresy zostaną ustalone należy dostarczane odpady poddawać okresowym badaniom. Odbieranie odpadów komunalnych wytworzonych na obszarze miasta Bydgoszczy Odpady gromadzone są w miejscu ich powstawania. Stanowi to pierwsze ogniwo systemu ich usuwania i unieszkodliwiania. Usuwanie odpadów z mieszkań oraz sposób ich przechowywania na terenie nieruchomości mają znaczący wpływ na czystość i stan sanitarny w osiedlach, a tym samym na poziom bytowania mieszkańców. Gromadzenie odpadów powinno stanowić etap krótkotrwały i przejściowy. Odpady gromadzi się w różnego rodzaju zbiornikach przenośnych przetaczanych lub przesypowych oraz w workach foliowych. Stosowanie zbiorników stałych ze względów sanitarnych oraz technicznych jest niedopuszczalne. Zakłada się, że przedsiębiorstwom obsługującym Bydgoszcz nie będzie narzucany żaden określony sposób gromadzenia, zbiórki i transportu odpadów. Działania te muszą być prowadzone zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami oraz wydanymi decyzjami. Miasto, w miarę posiadanych środków uzupełniać będzie ofertę firm zbierających odpady. Najprawdopodobniej konieczna będzie zbiórka:

1. Odpadów niebezpiecznych od mieszkańców. 2. Odpadów wielkogabarytowych. 3. Odpadów organicznych od mieszkańców w przypadku zdecydowania się na kompostownię. 4. Odpadów budowlanych. 5. Odpadów tekstylnych.

Odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpadów komunalnych mogą być zbierane z wykorzystaniem następujących systemów organizacyjnych:

• Dostarczanie odpadów przez mieszkańców do KUO (bez opłat). • Odbiór odpadu po zgłoszeniu przez mieszkańców (usługa „na telefon”, płaci zamawiający). • Zbieranie w punktach zbiorczych: odpady donoszone są przez mieszkańców do punktów

zbiorczych (centrum recyklingu, Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów – PSZO). Ilość punktów uzależniona będzie od potrzeb. W każdym przypadku będzie to indywidualna decyzja miejscowych władz, poprzedzona analizą warunków lokalnych.

• Zbieranie poprzez sieć handlową np. apteki (obecnie przygotowywany jest system funkcjonowania sieci pojemników ustawionych w aptekach i obsługiwanych przez specjalistyczną firmę na koszt miasta), sklepy fotograficzne, sklepy z farbami itp., stacje benzynowe (zbiórka olejów przepracowanych). Władze miasta zawierają umowy z różnymi placówkami handlowymi w zakresie przyjmowania i przechowywania różnych rodzajów odpadów niebezpiecznych. Specjalny pojazd zabiera z tych placówek odpady niebezpieczne na żądanie.

• Zbieranie szczególnie poprzez placówki oświatowe baterii małogabarytowych do specjalnych pojemników lub wyposażonych w dodatkową kieszeń, rozstawionych na terenie miasta,


68

• Organizowanie okresowej zbiórki. Mieszkańcy wg podanego terminarza przynoszą odpady w określone miejsce skąd są one odbierane przez Mobilny Punkt Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (koszt Zakładu Zagospodarowania Odpadów, którego elementem jest pojazd).

Odpady wielkogabarytowe można zbierać wykorzystując następujące systemy:

• Dostarczanie sprzętu przez właścicieli własnym transportem do zakładu zagospodarowania odpadów (KUO) lub PSZO – nieodpłatnie .

• Kontynuacja na terenie osiedli o zabudowie jednorodzinnej okresowego zbierania (wg określonego harmonogramu) odpadów wielkogabarytowych i nietypowych do rozstawionych kontenerów lub systemem „tzw. „wystawki”, który polega na tym, że mieszkańcy wg podanego terminarza wystawiają sprzęt w określonych miejscach skąd jest on odbierany przez wskazane przedsiębiorstwo.

• Odbiór sprzętu po zgłoszeniu przez mieszkańców do specjalistycznej firmy (usługa „na telefon”, płaci zamawiający).

Aktualna sytuacja na „rynku odpadów” w Polsce wskazuje, że uzupełnieniem proponowanego systemu będą działania producentów sprzętu TV i AGD:

1. Bezpośredni odbiór przez przedstawiciela producenta (dotyczy przede wszystkim zbiórki sprzętu elektronicznego i sprzętów gospodarstwa domowego).

2. System wymienny polegający na przekazaniu jeszcze dobrego, ale konstrukcyjnie przestarzałego sprzętu w zamian za egzemplarz nowej generacji podczas jego zakupu.

Te formy pozyskiwania odpadów wielkogabarytowych upraszczają system zbiórki odpadów i ich usuwania. Odpady te nie zasilają ogólnego strumienia odpadów komunalnych. Odpady ulegające biodegradacji zbierane mogą być selektywnie, już w gospodarstwach domowych, głównie na terenach zabudowy jednorodzinnej. Mieszkańcy powinni zbierać na bieżąco odpady organiczne oddzielnie, w osobnym pojemniku. Nie zaleca się tworzenia takiego systemu przez miasto Bydgoszcz. Natomiast takie systemy mogą być tworzone przez funkcjonujące przedsiębiorstwa. Obecnie miasto prowadzi akcję związaną z poprawą stanu zdrowotnego istniejącego drzewostanu. A mianowicie zbierania opadłych liści z drzew (np. kasztanowców) zaatakowanych przez szkodniki. Mieszkańcy otrzymują za darmo specjalne worki do zbierania liści, które następnie odbierane są przez miasto za darmo i przekazywane do utylizacji. Odpady z terenów zieleni powinny być zagospodarowane przez przedsiębiorstwa zajmujące się oczyszczaniem tych terenów. Natomiast wszelkie odpady ulegające biodegradacji (nie kuchenne), które wytwarzają mieszkańcy mogą zostać przez nich zagospodarowane we własnym zakresie (np. kompostowanie) lub odpady te będą odbierane przez odpowiednie przedsiębiorstwa. Ponieważ dla uzyskania dobrego jakościowo kompostu niezbędne jest pozyskanie odpadów organicznych tzw. kuchennych nie zanieczyszczonych, niezbędna jest zbiórka selektywna tego strumienia odpadów. Przekształcanie odpadów ulegających biodegradacji na biogaz w procesie fermentacji metanowej W przypadku, gdy odpady ulegające biodegradacji przekształcane będą w kopcach (jak obecnie) lub w instalacji do fermentacji, odpady te mogą być wydzielane z odpadów zmieszanych w sortowni. W związku z tym nie będzie konieczności wdrażania systemu selektywnej ich zbiórki a tym samym zakupu pojemników. Odpady budowlane Oprócz zbiórki poprzez dostarczanie odpadów przez mieszkańców do KUO może być stosowana zbiórka do podstawionych kontenerów (usługa „na telefon”, płaci zamawiający). Będą one zbierane i transportowane z miejsc ich powstawania przez:


69

• Wytwórców tych odpadów np. firmy budowlane, rozbiórkowe, osoby prywatne prowadzące prace remontowe.

• Specjalistyczne firmy zajmujące się zbieraniem odpadów. Zaleca się, aby już na placu budowy składować w oddzielnych miejscach (pojemnikach) posegregowane odpady budowlane. Pozwoli to na selektywne wywożenie ich do zakładu zagospodarowania odpadów lub na składowisko. Uwaga: Za prawidłowe unieszkodliwienie odpadów odpowiedzialna jest firma wykonująca usługę remontowo – budowlaną.

Odpady tekstylne Na podstawie doświadczeń krajowych i zagranicznych, w Planie zakłada się, że zbieranie tekstyliów będzie miało marginalny charakter i ograniczało się jedynie do zbierania odzieży. Zużyta odzież zbierana będzie tak jak obecnie w specjalnych pojemnikach zaopatrzonych w szczegółowe instrukcje dotyczące zbieranej odzieży - kontynuacja aktualnego systemu – ustawionych przez specjalistyczne firmy w różnych rejonach miasta. Koszt to ok. 1 500 zł na osiedle na rok. Selektywna zbiórka odpadów komunalnych na obszarze miasta Bydgoszczy Selektywną zbiórkę odpadów (głównie szkło, tworzywa sztuczne, makulatura) prowadzą na terenie Bydgoszczy Urząd Miasta oraz uprawnione przedsiębiorstwa. Udział odpadów z selektywnej zbiórki wynosi ok. 4% (w stosunku do ilości odpadów zebranych, patrz Tabela 9). Należy dążyć do zwiększenia ilości wysegregowanych odpadów oraz do rozszerzenia systemu selektywnej zbiórki. System selektywnej zbiórki odpadów w postaci tzw. „gniazd” został wdrożony w latach 90-tych, natomiast (system workowy) w 2003 roku. Oszacowano, że do roku 2012 na terenie miasta powinno funkcjonować ok. 1200 punktów do selektywnej zbiórki odpadów. Rozszerzenie sieci selektywnej zbiórki odpadów dotyczy sieci należącej głównie do przedsiębiorców działających na terenie miasta. Należy mieć na uwadze, że ewentualne powstanie PSZO spowoduje odpowiednie zmniejszenie ilości koniecznych do powstania punktów. Przyjęte założenia przy ocenie ilości punktów selektywnej zbiórki to:

• Jeden punkt przypada w początkowym okresie wprowadzania na ok. 400 mieszkańców, a docelowo na 300 mieszkańców.

• Maksymalna odległość od najdalszego domu do miejsca ustawienia pojemników wynosi do 300 m, a docelowo do 100 m,

System selektywnej zbiórki odpadów funkcjonujący na terenie miasta Bydgoszczy należy podzielić na sieć należącą do miasta i sieci będące własnością przedsiębiorstw funkcjonujących na terenie miasta. Sieć należąca do miasta jest dzierżawiona przez przedsiębiorstwo „Remondis” Sp. z o.o. (zebrane odpady są własnością przedsiębiorstwa). W zakresie finansowania sieci należącej do miasta można rozważyć możliwość przejęcia tego systemu przez nowo powstały podmiot (np. spółkę) z udziałem miasta. Podmiot ten mógłby zajmować się zagadnieniami związanymi w ogólnym zakresie gospodarką odpadami komunalnymi np. w konsolidacji z KUO przy ul. Prądocińskiej. Gromadzenie i zbieranie odpadów należy zostawić w gestii działających przedsiębiorstw. Zbieranie selektywne odpadów odbywać się może zgodnie z niżej podanymi systemami: I. Zbieranie selektywne "u źródła": Jest to najskuteczniejsza, a zarazem najtrudniejsza forma selektywnej zbiórki odpadów tj. indywidualna zbiórka na każdej posesji, gospodarstwie domowym. Zaletą tej formy jest otrzymanie czystych, jednorodnych odpadów, natomiast wadą - duża liczba zbiorników lub worków foliowychi rozbudowany system transportu. Selekcja "u źródła" jest formą elastyczną, umożliwiającą stopniowe dochodzenie do coraz bardziej precyzyjnego selekcjonowania. Funkcjonujący system zbiórki odpadów oparty jest w głównej mierze na systemie pojemnikowym w miejscach większych skupisk ludności i


70

zabudowie wielorodzinnej oraz uzupełnianym systemem workowym na terenie zabudowy jednorodzinnej. W ramach systemu selektywnej zbiórki stosować można system dwupojemnikowy/dwuworkowy, trójpojemnikowy/trójworkowy i wielopojemnikowy/ wieloworkowy. System dwupojemnikowy/dwuworkowy Jest to metoda najprostsza:

• pojemnik np. szary na wartościowe odpady suche - zmieszane, • pojemnik np. brązowy na odpady mokre - pozostałe odpady z przewagą składników

organicznych. Odpady mokre trafiają do kompostowni lub bezpośrednio na kwatery BIO-EN-ER, natomiast odpady suche do zakładu segregacji mechanicznej, która jest znacznie prostsza i bardziej efektywna, gdy surowce nie są zmieszane i zabrudzone odpadami mokrymi. System trójpojemnikowy/trójworkowy

• pojemnik np. szary na wartościowe odpady suche - zmieszane, • pojemnik np. brązowy na odpady mokre - pozostałe odpady z przewagą składników

organicznych. • pojemnik np. zielony - na szkło.

System wielopojemnikowy/wieloworkowy W systemie wielopojemnikowym wydzielane są dodatkowo poszczególne rodzaje surowców wtórnych:

• pojemnik biały – na szkło białe, • pojemnik zielony - na szkło kolorowe, • pojemnik niebieski - na papier, • pojemnik żółty - na tworzywa sztuczne, • pojemnik np. brązowy - na bioodpady, • pojemnik np. szary - na pozostałe odpady.

II. Kontenery ustawione w sąsiedztwie (centra zbierania) Jest to najprostszy system polegający na ustawieniu w wybranych newralgicznych punktach miasta - specjalnych zbiorników odpowiednio oznakowanych na selektywną zbiórkę odpadów użytkowych. System ten jest szczególnie przydatny w miastach do obsługi budownictwa wielorodzinnego, na parkingach, stacjach benzynowych, przy dużych obiektach handlowych. Przyjmuje się, że każdy punkt tego systemu powinien obsługiwać 300 – 1 000 mieszkańców i mieć zasięg nie większy niż 500 m. W punktach tych jest umieszczany zestaw kontenerów lub pojemników dużych o specjalnej konstrukcji. Oprócz podstawowych odpadów użytkowych (makulatura, szkło, tworzywa, złom metalowy) odbierane mogą być tam:

• odpady niebezpieczne, • odpady wielkogabarytowe.

III. Punkt selektywnej zbiórki odpadów (PSZO) PSZO jako element systemu będzie zamkniętym dozorowanym obiektem, do którego mieszkańcy i ewentualne niewielkie przedsiębiorstwa – zależy od władz decyzyjnych – będą mogli dowozić bezpłatnie odpady uciążliwe ze względu na ich wielkość (wielkogabarytowe, złom, opony), ilość (gruz, odpady z pielęgnacji terenów zielonych), właściwości (niebezpieczne) i zawartość materiałów do odzysku (tworzywa sztuczne, metale, szkło, makulatura). Poszczególne frakcje odpadów (do odzysku i unieszkodliwiania) gromadzone będą oddzielnie. PSZO są miejscami czasowego gromadzenia odpadów, przy jednoczesnym ich segregowaniu. Punkty takie umożliwiają zbieranie odpadów nietypowych, np. wielkogabarytowych, niebezpiecznych i specjalnych. Do odpadów takich można zaliczyć: pestycydy, lekarstwa, baterie, resztki farb i lakierów, oleje itp. Mieszkańcy dysponując własnym transportem mogą do tych punktów dostarczać odpady samodzielnie, w miarę


71

własnych potrzeb. Taki sposób zbierania odpadów jest cennym uzupełnieniem systemu zbiórki odpadów w skali miasta. Na zorganizowanie punktu selektywnej zbiórki odpadów należy przeznaczyć teren o powierzchni 0,15 – 0,20ha. Strefa uciążliwości takich obiektów wynosi od 30 do 50m (Dindorf, 1993). Punkty te powinny być zlokalizowane w niedalekiej odległości od zabudowy (1,5 do 2,0 km), minimum 10 m od drogi publicznej i 50 m od budynków mieszkalnych. Punkty selektywnej zbiórki odpadów powinny być wyposażone w:

• stanowiska selektywnej zbiórki odpadów użytkowych (mogą to być pojemniki lub kontenery transportowe do gromadzenia np. złomu, papieru, stłuczki szklanej, tworzyw sztucznych, które po wypełnieniu wymienia się na puste),

• miejsce na odpady wielkogabarytowe (stare meble, telewizory, złom), z możliwością ich rozbiórki,

• pojemniki na odpady niebezpieczne, • zbiorniki na oleje przepracowane i inne płynne substancje niebezpieczne, • punkt przeładunku odpadów biologicznych, • kontenery na odpady nieposegregowane, • myjnię z możliwością dezynfekcji pojemników i kontenerów, • pomieszczenia magazynowe dla podręcznego sprzętu (np. piły do drewna i metali, nożyce do

cięcia blach) i przechowywania środków dezynfekcyjnych, • pomieszczenia socjalne dla pracowników, • urządzenia przeciwpożarowe, • plac manewrowy o utwardzonej powierzchni, • studzienki odprowadzające wodę deszczową i ze spłukiwania placu do kanalizacji.

Punkty selektywnej zbiórki odpadów należy utrzymywać w czystości i okresowo dezynfekować. Program funkcjonalny oraz podstawowe dane techniczne i wyposażenie powinno się opracowywać indywidualnie, w zależności od lokalnych potrzeb, wielkości i charakteru obsługiwanego regionu. W punktach tych można udostępniać za symboliczną opłatą części zamienne z wyrzuconych sprzętów i urządzeń lub zorganizować miejsce, gdzie potrzebujący mogą otrzymać stare, lecz sprawne urządzenia gospodarstwa domowego lub odzieży. Utworzenie punktów selektywnej zbiórki odpadów, łatwo dostępnych dla mieszkańców i drobnych producentów jest jednym z elementów działań, które pozwolą rozwiązać problem tzw. dzikich wysypisk i przypadkowego wyrzucania odpadów. Rysunek 3 przedstawia przykładowy PSZO.


72

Rysunek 3 Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów (PSZO)

Źródło: Strategia gospodarki odpadami komunalnymi Dolnego Śląska, 2003

Takie punkty (PSZO) mogłyby wejść w system przejęty przez wcześniej wspomniany podmiot (np. spółkę) z udziałem miasta (pod egidą KUO przy ul. Prądocińskiej). Odzysk i zagospodarowanie zebranych na obszarze miasta Bydgoszczy odpadów komunalnych Zebrane przez przedsiębiorstwa odpady, zgodnie z ustawa o odpadach muszą być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi. Unieszkodliwianiu poddane mogą być tylko te odpady, których powstaniu nie udało się zapobiec, lub których nie udało się poddać odzyskowi. Zgodnie z realizowanym scenariuszem i wariantem, Miasto inwestować będzie w brakujące elementy systemu odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Odpady ulegające biodegradacji Tabela 57 przedstawia w formie syntetycznej możliwe do realizacji na terenie miasta Bydgoszczy opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (poza składowaniem).


73

Tabela 57 Opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (poza składowaniem), wg KPGO, Monitor Polski nr 11, z 28 lutego 2003r.

Opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji poza składowaniem

Odpady komunalne ulegające

biodegradacji

Spalanie

Zgazowanie

Piroliza

Mechaniczno – biologiczne

przekształcanie odpadów

zmieszanych

Kom

postow

anie

Fermentacja beztlenowa

Recykling

Ręczne lub mechaniczne

sortow

anie

Odpady zmieszane * * * * Paliwo z odpadów * * * Odpady kuchenne ulegające biodegradacji

* *

Odpady zielone * * Odpady kuchenne ulegające biodegradacji i zielone

* *

Papier * * * * * * Odpady tekstylne * * * * Drewno * * * * W przypadku zbieranych selektywnie odpadów organicznych do ich zagospodarowania zalecane są:

• kompostowanie odpadów organicznych we własnym zakresie (na terenach miejskich z zabudową jednorodzinną),

• kompostowanie na terenie KUO (kopce BIO-EN-ER, kompostownia pryzmowa odpadów zielonych), bądź na kompostowni powstałej np. przy oczyszczalni ścieków FORDON.

Tabela 58 przedstawia kalkulację dotyczącą planowanego recyklingu odpadów ulegających biodegradacji. Jako odpady ulegające biodegradacji traktowane są:

• Odpady zielone. • Odpady z opakowań papierowych. • Papier nieopakowaniowy. • Domowe odpady organiczne.

W roku 1995 do którego odnosi się ilość możliwych do składowania w poszczególnych latach odpadów ulegających biodegradacji) w województwie kujawsko-pomorskim wytworzono 135, 255 tys. Mg odpadów ulegających biodegradacji z czego ok. 23 tys. Mg przypada na miasto Bydgoszcz. Z przedstawionych wyliczeń wynika, że w mieście Bydgoszczy do roku 2012 nie ma konieczności dodatkowego recyklingu odpadów ulegających biodegradacji. Przyjęto, że zagospodarowanie odpadów ulegających biodegradacji przez mieszkańców we własnym zakresie na terenach zabudowy jednorodzinnej wyniesie 10%. Tabela 58 przedstawia dodatkowy konieczny recykling odpadów ulegających biodegradacji w latach 2005 – 2012.


74

Jednocześnie w roku 2008 składować można ok. 34085 Mg odpadów ulegających biodegradacji, a w roku 2012 - ok. 25383 Mg. Przyjęto poziomy składowania zgodnie z Dyrektywą Rady 1999/31/WE.

Tabela 58 Planowany recykling odpadów ulegających biodegradacji (Mg/rok)

2005 2006 2008 2010 2012 Rok Wyszczególnienie Mg/rok Ilość odpadów ulegających biodegradacji wytworzonych w roku 52 643 54 307 57 870 61 028 64 529 Dopuszczalna ilość składowania odpadów ulegających biodegradacji 36 261 35 536 34 085 32 635 25 383 Ilość unieszkodliwionych odpadów zielonych 818 1 110 1 402 1 716 1 857 Ilość odzyskanych odpadów opakowaniowych 5 582 6 388 8 096 9 234 10 954 Ilość odpadów organicznych zagospodarowanych z sortowni 43 486 44 001 45 456 47 105 48 687 Ilość domowych odpadów organicznych z zabudowy jednorodzinnej terenów miejskich zagospodarowanych we własnym zakresie 2 756 2 809 2 917 2 973 3 031 Dodatkowy konieczny recykling odpadów ulegających biodegradacji 0 0 0 0 0 Udział w stosunku do wytworzonych odpadów 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, oszacowania własne Realizacja zadań w zakresie odzysku i zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji w pierwszym okresie, czyli do 2008 roku polegać będzie przede wszystkim na popularyzacji kompostowania odpadów organicznych przez mieszkańców zabudowy jednorodzinnej we własnym zakresie i wykorzystywanie kompostu do prac ogrodniczych. Do roku 2012 kontynuowane będzie kompostowanie odpadów ulegających biodegradacji przez mieszkańców zabudowy jednorodzinnej. Instalacja (kompostownia) zapewniająca przyjęcie odpadów organicznych (z pielęgnacji terenów zielonych i tzw. domowych od przedsiębiorstw oraz ewentualnie część odpadów z kopców BIO-EN-ER) powinna powstać do 2012 roku. Będzie to instalacja wybudowana w ramach KUO bądź gminna kompostownia pryzmowa (wybudowana np. przy oczyszczalni ścieków – kompostowanie z osadami ściekowymi – w takiej sytuacji kompostownia powinna powstać po 2008 roku - lub na KUO w Bydgoszczy) w celu ograniczenia transportu odpadów organicznych (głównie z pielęgnacji terenów zielonych). Z bilansu odpadów w tym wariancie wynika, że jeżeli kopce BIO-EN-ERu nie przyniosą odpowiedniego skutku to aby zrealizować nakładane limity ograniczenia odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na składowisko trzeba będzie zbudować dużą kompostownie lub instalacje do fermentacji. Instalacje takie są stosunkowo drogie, konieczne będzie wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji co wiąże się z dostawianiem dodatkowych pojemników i zorganizowaniem ich zbiórki. Natomiast po fermentacji i tak zostaje część odpadów ulegających biodegradacji, którą trzeba składować. Najlepszym rozwiązaniem byłoby aby powstała instalacja do termicznego przekształcania odpadów (Wariantu II), wtedy nie byłoby problemów z osiągnięciem limitów odzyskania odpadów ulegających biodegradacji. Firma projektująca BIO-EN-ER powinna określić stopień zmniejszenia się zawartości substancji organicznej w instalacji po okresie eksploatacji. Następnie można będzie stwierdzić czy konieczne będzie budowanie kompostowni, czy odpady te trafią na składowisko. Odpady z selektywnej zbiórki Pozyskane selektywnie odpady kierowane będą w przyszłości na linie do segregacji będące elementem KUO bądź na sortownie (odpadów z selektywnej zbiórki) będące własnością firm zajmujących się gospodarką odpadami komunalnymi w Bydgoszczy. Z doświadczeń zagranicznych wynika, że systemy sortowania wielofrakcyjnej mieszaniny, jaką stanowią odpady komunalne, w których zastosowano wyłącznie urządzenia mechaniczne nie zdają w pełni egzaminu. Są one kosztowne, a uzyskane efekty rozdziału nie są zadawalające. Przez połączenie segregacji ręcznej z mechaniczną uzyskuje się lepsze efekty odzysku surowców wtórnych.


75

Zakładaną masę koniecznych do pozyskania poszczególnych rodzajów odpadów zamieszczono poniżej.

Tabela 59 Zakładana masa pozyskanych odpadów opakowaniowych (Mg/rok)

2005 2006 2008 2010 2012 Rok Wyszczególnienie Mg/rok Opakowania z tworzyw sztucznych 903 1 179 1 834 2 092 2 863 Opakowania z papieru i tektury 5 582 6 388 8 096 9 234 10 954 Opakowania ze szkła 2 547 3 222 4 550 4 997 6 098 Opakowania z metalu 553 670 927 998 1 194 Opakowania wielomateriałowe 234 307 506 577 767 Suma 9 821 11 766 15 912 17 898 21 877 Udział w stosunku do wytworzonych odpadów 7,5% 8,7% 11,0% 11,8% 13,7% Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, oszacowania własne Rysunek 4 przedstawia schemat zagospodarowania odpadów pochodzących z selektywnej zbiórki. Przy przyjętych założeniach moce przerobowe linii sortowniczych (odpadów zmieszanych i odpadów z selektywnej zbiórki) powinny zapewnić możliwość uzyskania w roku 2005 ok. 9 821 Mg surowców wtórnych, w tym:

• tworzyw sztucznych 903 Mg/rok • papieru i tektury 5 582 Mg/rok • szkła 2 547 Mg/rok • metali 553 Mg/rok • opakowań wielomateriałowych 234 Mg/rok.

Natomiast do roku 2008 nastąpi wzrost ilości do ok. 15 912 Mg odzyskanych surowców wtórnych, w 2012 do ok. 21 877 Mg. Należy mieć na uwadze, że są to poziomy jakie powinny zostać osiągnięte na terenie całego miasta. Czyli w procesie tym będzie brać udział nie tylko miasto jako samorząd, na którym spoczywają pewne obowiązki z tytułu selektywnej zbiórki odpadów, ale również przedsiębiorcy wprowadzający na rynek odpady opakowaniowe, jak i przedsiębiorcy zajmujący się skupem surowców wtórnych. Trudno jest określić jaki udział w tych limitach będzie miała każda ze stron. Należałoby posiadać informacje o ilości zebranych przez przedsiębiorców surowców wtórnych. Dane takie powinno się uzyskać z Urzędu Marszałkowskiego jeżeli chodzi o odpady opakowaniowe oraz bezpośrednio od przedsiębiorstw skupujących surowce wtórne. Miasto może w całości osiągnąć poziomy zawarte w powyższej tabeli jeżeli chodzi o tworzywa sztuczne oraz opakowania wielomateriałowe. Powyższa zasada dotyczy również zbiórki odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych (limity zostały przedstawione poniżej). W związku z brakiem odpowiedniej infrastruktury technicznej raczej trudno będzie uzyskać poziomy dla roku 2005. Wydzielone surowce wtórne (głównie szkło, papier, metale, tworzywa sztuczne) będą sprzedawane, natomiast odpady niebezpieczne (baterie, akumulatory małogabarytowe, kondensatory, instalacje zawierające oleje i freony) będą kierowane do unieszkodliwiania. Zgodnie z założeniami Krajowego Planu Gospodarki Odpadami w Polsce planowane jest uruchomienie linii do przerobu urządzeń chłodniczych oraz linii do przerobu urządzeń elektronicznych.


76

Szkło Jedną z metod odzysku stłuczki szklanej jest selektywna zbiórka. Jednak w celu otrzymania pożądanego surowca konieczne jest poddanie stłuczki szklanej uzdatnieniu, czyli oczyszczeniu z zanieczyszczeń. W Polsce istnieje szereg firm zajmujących się przerobem stłuczki szklanej. Firmy te wykorzystują dwa rodzaje stłuczki szklanej: białą i kolorową (mieszaną). Papier W Polsce obserwowany jest stopniowy wzrost zużycia makulatury w przemyśle papierniczym. Rozróżnia się dwa rodzaje makulatury: białą i brązową. Makulatury tego rodzaju nie można odzyskać ze zbiorczych śmietników. Dlatego tak istotne jest rozbudowywanie systemu selektywnej zbiórki makulatury. W przypadku produkcji papieru dominują gatunki papieru przeznaczone do opakowań. Znaczny udział mają również papiery do druku, natomiast pozostałe rodzaje papieru występują w niewielkich ilościach. Tworzywa sztuczne Istnieją trzy metody przetwarzania opakowań z tworzyw sztucznych:

• recykling materiałowy- czyli ponowne przetworzenie odpadów • recykling chemiczny - hydroliza, piroliza itp. • recykling termiczny - opiera się na procesach średniotemperaturowych

i wysokotemperaturowych.

Metale W Polsce wykorzystywany zostaje, głównie przez huty cały odzyskiwany złom metali. Duży udział procentowy w odpadach komunalnych mają puszki aluminiowe.


77

Rysunek 4 Schemat zagospodarowania odpadów z selektywnej zbiórki

Odpady tekstylne Pozyskane odpady tekstylne po doczyszczeniu mogą być kierowane do sprzedaży (odzież mało zużyta), przerabiane na czyściwo lub wykorzystywane (po rozwłóknieniu) do produkcji np. wyrobów włókienniczych, mas papierniczych, tektury, papy. Odpady niebezpieczne Odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpadów komunalnych wywożone będą z miejsc zbierania i tymczasowego magazynowania do odbiorców zajmujących się ich unieszkodliwieniem. W roku 2006 należy zapewnić możliwość zbierania i unieszkodliwienia ok. 196 Mg odpadów niebezpiecznych, w roku 2008 – 320 Mg, a w 2012 roku ok. 462 Mg. Aktualnie w Polsce istnieje wystarczająca ilość zakładów unieszkodliwiających większość odpadów niebezpiecznych. Natomiast baterie i akumulatory małogabarytowe nie są przetwarzane, gdyż w kraju brak jest odpowiedniej technologii. W związku z tym proponuje się, aby do czasu uruchomienia technologii odzysku i unieszkodliwienia w/w odpadów składować je selektywnie na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub oddawać je uprawnionym firmom, które przekazują te odpady do unieszkodliwienia poza granice Polski.

ODPADY KOMUNALNE

Selektywne gromadzenie

Sortowanie wraz z oczyszczaniem

Odpady organiczne

"bio"

Złom stalowy

Odpady problemowe

Złom metali nieżelaznych

Tworzywa sztuczne

Szkło Papier i tektura

Kompo-stowanie

Huty żelaza i stali

Deponatory tymczasowe - deponowanie

Huty metali nieżelaznych,

drobna wytwórczość

Zakłady tworzyw

sztucznych, drobna

wytwórczość

Huty szkła

Fabryki papieru Fabryki celulozy

Unieszkodliwianie w firmach specjalistycznych


78

Na terenie miasta Bydgoszczy (KUO) funkcjonuje obecnie magazyn, w którym można magazynować tymczasowo odpady niebezpieczne, a następnie kierować je do zakładów unieszkodliwiających ten rodzaj odpadów. Odpady wielkogabarytowe Zebrane odpady wielkogabarytowe będą mogły być demontowane na KUO po odpowiednim wyposażeniu w pomieszczenia i urządzenia do demontażu. W roku 2006 demontażowi podlegać powinno ok. 1825 Mg odpadów wielkogabarytowych, w roku 2008 – ok. 3138 Mg, w 2012 roku ok. 4294 Mg. Odpady budowlane Odzyskiem i zagospodarowaniem odpadów budowlanych zajmować się powinny specjalistyczne zakłady, wyposażone w linie do przekształcania gruzu budowlanego (kruszarki, przesiewacze wibracyjne itp.) i doczyszczanie dowiezionych odpadów budowlanych. Nominalna zdolność przerobowa zakładów powinna zapewniać zagospodarowanie w roku 2005 ok. 306 Mg odpadów budowlanych, w roku 2008 ok. 727 Mg, w 2012 roku ok. 1 298 Mg. Zakłady takie powinny być skoncentrowane w pobliżu stosunkowo silnie zurbanizowanych obszarów. Na terenie Bydgoszczy funkcjonują dwie stałe oraz pięć przenośnych linii, które służą do zagospodarowania odpadów budowlanych. Jednocześnie przedsiębiorstwa mają w planie rozszerzenie tego rodzaju działalności. Tak więc linie te będą w stanie zaspokoić potrzebę zagospodarowania tego rodzaju odpadów na terenie Bydgoszczy. Otrzymany materiał może być wykorzystany do celów budowlanych oraz do rekultywacji składowisk. Zakładaną masę koniecznych do pozyskania odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych zamieszczono poniżej (Tabela 60).

Tabela 60 Planowany recykling odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych (Mg/rok)

Rok Wyszczególnienie

2005 2006 2008 2010 2012

Odpady wielkogabarytowe (Mg/rok) 1 295 1 825 3 138 4 128 4 294 Udział w stosunku do wytworzonych odpadów 1,0% 1,3% 2,2% 2,7% 2,7% Odpady budowlane (Mg/rok) 1 942 2 808 4 954 7 410 8 729 Udział w stosunku do wytworzonych odpadów 1,5% 2,1% 3,4% 4,9% 5,5% Odpady niebezpieczne (Mg/rok) 133 196 320 445 462 Udział w stosunku do wytworzonych odpadów 0,1% 0,1% 0,2% 0,3% 0,3% Razem (Mg/rok) 3 370 4 829 8 411 11 983 13 485 Udział w stosunku do wytworzonych odpadów 2,6% 3,6% 5,8% 7,9% 8,4%

Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, oszacowania własne W związku z brakiem odpowiedniej infrastruktury technicznej trudno będzie uzyskać poziomy dla roku 2005 szczególnie dla odpadów wielkogabarytowych i niebezpiecznych. Współpraca z organizacjami odzysku Jednym z elementów zwiększających efektywność organizacyjną i ekonomiczną zbiórki selektywnej jest funkcjonowanie organizacji odzysku. W kraju istnieje kilkadziesiąt organizacji odzysku (patrz załącznik nr 1). Celem Organizacji jest przejęcie od firm ustawowego obowiązku odzysku odpadów opakowaniowych i odpadów poużytkowych wprowadzanych na rynek. Nawiązanie współpracy z Organizacją Odzysku daje możliwość kompleksowego rozwiązania problemów wynikających z konieczności przestrzegania nowych aktów prawnych. W szczególności, przekazanie Organizacji obowiązku odzysku i recyklingu powoduje:

• Możliwość angażowania środków i koncentrowanie się przedsiębiorstwa na podstawowej działalności produkcyjnej i handlowej.

• Gwarancję, iż wyspecjalizowany partner rozwiąże kompleksowo wszystkie kwestie merytoryczne związane z odzyskiem i recyklingiem odpadów.


79

Zgodnie z ustawą o utrzymaniu porządku i czystości w gminach zadaniem własnym miasta jest organizowanie selektywnej zbiórki surowców wtórnych, w tym odpadów opakowaniowych. Bez gospodarza terenu, czy to w postaci miasta, czy też jego zakładu komunalnego, żadne działania nie są możliwe. Dzięki selektywnej zbiórce istnieje min. możliwość tworzenia nowych miejsc pracy. Stąd też zarówno po stronie gmin, jak i organizacji odzysku można zaobserwować coraz większe zainteresowanie współpracą w dziedzinie odzysku i recyklingu surowców wtórnych. Wybór organizacji odzysku, z którą zdecydują się współpracować miasta, pozostaje w gestii władz gmin. Nie mniej wydaje się słusznym przedstawienie w skrócie korzyści, które z takiej współpracy mogą wynikać dla miasta Bydgoszczy. I tak:

• pomoc organizacji w programowaniu i organizowaniu selektywnej zbiórki surowców wtórnych, w licznych przypadkach na bazie doświadczeń europejskich

• realizacja pełnego łańcucha recyklingu według najlepszych standardów technicznych i logistycznych

• gwarancja recyklingu pozyskanych w wyniku realizacji programu odpadów opakowaniowych zarówno w kraju, jak i zagranicą

• gwarancja znacznego obniżenia kosztów organizacji selektywnej zbiórki, segregacji i magazynowania odpadów opakowaniowych. Wynika to z odpowiedniego potencjału technicznego i logistycznego tych organizacji

• dofinansowanie działań miasta w zakresie selektywnej zbiórki w zamian za upowszechnienie informacji o przedsiębiorcy dofinansowującym.

Ważnym efektem współpracy z organizacjami odzysku są wspólne działania w zakresie edukacji i komunikacji społecznej we wdrażaniu selektywnej zbiórki surowców wtórnych. Dla wdrażania nowoczesnej i racjonalnej gospodarki odpadami w gminie kluczowe znaczenie ma odpowiednie przygotowanie zarówno pracowników administracji samorządowej, jak i pracowników firm zajmujących się zbiórką i unieszkodliwianiem odpadów oraz całego społeczeństwa. Również w tym zakresie wskazane byłoby skorzystanie z wiedzy i doświadczenia organizacji odzysku, np. podczas organizowanych wspólnie tematycznych warsztatów roboczych. Składowanie odpadów i potrzeby w tym zakresie Ustawa o odpadach wyróżnia następujące typy składowisk:

• składowisko odpadów niebezpiecznych, • składowisko odpadów obojętnych, • składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.

Do elementów technicznych charakteryzujących nowoczesne składowisko należy zaliczyć: • zabezpieczenie wód gruntowych i powierzchniowych przed wpływem składowanych

odpadów, • przechwycenie i oczyszczenie wód odpadowych infiltrujących przez warstwę odpadów

(odcieki), • ujęcie i ewentualne zagospodarowanie gazu powstającego w wyniku procesów rozkładu

odpadów, • zabezpieczenie odpowiedniego ilościowo i jakościowo sprzętu technicznego, • wyposażenie składowiska w odpowiednie zaplecze techniczno-socjalne, • prowadzenie właściwej eksploatacji obiektu, • objęcie składowiska stałą kontrolą wpływu na środowisko, • rekultywacja terenu po zakończeniu eksploatacji składowiska.


80

Uszczelnienie składowiska powinno zapewnić: • stworzenie nieprzepuszczalnej i stabilnej w czasie warstwy uszczelniającej tak,

aby nie dopuścić do przenikania do podłoża odcieków z wysypiska oraz aby wody podziemne z terenów przyległych nie infiltrowały w głąb wysypiska,

• gromadzenie i odprowadzenie wód infiltrujących przez wysypisko (odcieków) oraz powstających gazów,

• adsorpcję szkodliwych związków chemicznych, • utworzenie pod wysypiskiem wyrównanego i stabilnego podłoża o dobrej nośności

i niewielkim osiadaniu. W Polsce uszczelnienia czaszy są normowane przez Instytut Techniki Budowlanej (ITB), który dzieli je na:

• Pojedyncze (jednowarstwowe) – mineralne • Pojedyncze złożone (jednowarstwowe) – złożone z materiału syntetycznego i mineralnego

(naturalnego). • Podwójne (dwuwarstwowe) – syntetyczna przesłona oddzielona od mineralnej warstwą

drenażu. • Podwójnie złożona – dwie pojedyncze przesłony oddzielone warstwą drenażu.

W najbliższej przyszłości składowiska w Polsce będą musiały być odgazowane ze względu na ochronę przed emisjami związków organicznych. Rozróżnia się następujące typy odgazowania:

• Bierne, • Czynne.

Metody wykorzystania biogazu: • Spalanie na miejscu w pochodni. • Produkcja energii elektrycznej (realizowane) lub cieplnej (możliwe do realizacji). • Produkcja do sieci gazowej. • Spalanie w przemyśle.

Niezbędna pojemność składowania Prowadzenie zbierania surowców wtórnych oraz ewentualne energetyczne wykorzystanie odpadów spowoduje zmniejszenie ilości odpadów deponowanych na składowisku. W gospodarce odpadami należy dążyć do redukcji ilości małych nieefektywnych składowisk lokalnych i zapewnienia funkcjonowania składowisk ponadgminnych. Będzie to możliwe poprzez:

• Wyczerpywanie pojemności istniejących składowisk. • Zamykanie składowisk niewłaściwie zlokalizowanych i/lub zbudowanych. • Zamykanie składowisk nieefektywnych ekonomicznie.

Na podstawie przeprowadzonych bilansów określono ilość pozostałych odpadów komunalnych, czyli odpadów, które należy unieszkodliwić przez składowanie. Tabela 61 przedstawia szacunkową ilość pozostałych odpadów komunalnych.

Tabela 61 Ilość pozostałych odpadów komunalnych w latach 2005 – 2012

Rok 2005 2006 2008 2010 2012 Suma Razem (Mg/rok) 70 815 70 884 70 810 70 196 70 806 544 820 Udział w stosunku do wytworzonych odpadów 54% 52% 49% 46% 44% 48% Źródło: Oszacowania własne Wykonane obliczenia wykazały, że przy osiągnięciu zakładanych progów odzysku odpadów, możliwe jest ograniczenie ilości pozostałych do składowania odpadów komunalnych w roku 2006 do 52% całkowitej masy wytwarzanych odpadów komunalnych, w roku 2008 – do ok. 49%, w roku 2010 – do ok. 46%, natomiast w roku 2012 do ok. 44%.


81

Do unieszkodliwienia przez składowanie odpadów powstałych na terenie miasta Bydgoszczy zostanie wykorzystane obecnie funkcjonujące składowiska balastu na KUO, natomiast kopce BIO-EN-ER zostaną wykorzystane do odzysku odpadów ulegających biodegradacji. Tabela 62 przedstawia potrzebną pojemność składowisk.

Tabela 62 Szacunkowa ilość pozostałych odpadów komunalnych do składowania w latach 2006 - 2012

Niezbędna pojemność składowiska przy wykorzystaniu:

Rok

Razem Mg/rok

%

wytworzonych spychaczy gąsienicowych

m3/rok

kompaktorów m3/rok

2005 70 815 54% 96 463 83 412 2006 70 884 52% 96 471 83 447 2008 70 810 49% 96 377 83 299 2010 70 196 46% 95 428 82 513 2012 70 806 44% 96 400 83 278 Razem 544 820 48% 768 764 664 700

Źródło: Oszacowania własne Z oszacowań i chłonności składowiska wynika, że około roku 2008 powinien zostać oddany do użytkowania drugi sektor balastu, natomiast nowe sektory BIO-EN-ER powinny powstać po 2015 roku. Współczynniki zagęszczenia odpadów zostały przyjęte jako wartości średnie na podstawie danych literaturowych, . Na zlecenie miasta na początku lipca 2005 roku wykonano pomiary geodezyjne miąższości kwatery balastu i kopca BIO-EN-ER. Z pomiarów wynika, że stopień zapełnienia kwatery balastu wynosi 132 511,36 m3 co stanowi 30 % całkowitej pojemności kwatery, natomiast stopień zapełnienia kopca BIO-EN-ER wynosi 139 938,50 m3 co stanowi 42 % całkowitej pojemności kopca. Więc przyjmując trend zapełniania obiektów na podobnym poziomie jak w latach poprzednich oraz korygując go o prognozy dotyczące ilości składowanych i odzyskiwanych odpadów oszacowano, że w roku 2008 powinna zostać wybudowana i oddana do użytkowania druga kwatera składowiska. Gdyby do roku 2008 na terenie Bydgoszczy powstała instalacja termicznego przekształcania odpadów miasto uniknęłoby kosztów inwestycyjnych związanych ze wspomnianą rozbudową KUO. Instalacja ta przejęłaby cały zbędny (konieczny do zagospodarowania przez składowanie) strumień odpadów komunalnych zebranych z terenu miasta Bydgoszczy i gmin ościennych. Strumienie odpadów trafiających do KUO należy w głównej mierze rozdzielić na strumień odpadów:

1. zmieszanych trafiający na linie sortowniczą, 2. o zmniejszonej zawartości frakcji organicznej, 3. trafiający bezpośrednio na składowisko.

Każdy z tych strumieni będzie obarczony różnym kosztem przyjęcia. Strumień 2 może trafić na linię sortowniczą jeżeli prowadzący KUO uzna za ekonomiczne skierowanie go tam w celu odzysku surowców wtórnych. Najniższą cenę posiadałby strumień o zmniejszonej zawartości frakcji organicznej. W celu udowodnienia przez przedsiębiorcę, że dostarczane odpady posiadają zmniejszony udział frakcji ulegającej biodegradacji przedsiębiorca zobowiązany jest do udowodnienia, że frakcja ta została wysegregowana na linii sortowniczej w odpowiedniej ilości (udział procentowy zostanie określony w np. cenniku), czyli może to być np. karta przekazania odpadu do instalacji zagospodarowującej tego rodzaju odpady (np. kompostownia czy kopce BIO-EN-ER).


82

Propozycje rozwiązań w zakresie likwidowania „dzikich wysypisk” Na terenie miasta Bydgoszczy znajduje się wiele miejsc nielegalnego składowania odpadów. Po stwierdzeniu wystąpienia nowych miejsc lokalizacji dzikich wysypisk miejsce takie powinno zostać zarejestrowane w Rejestrze. Następnie należy dążyć do oczyszczenia tego terenu zgodnie z przyjętymi w mieście procedurami. Miasto ma obowiązek zapewnić porządek na terenie gminy. Więc w przypadkach utrudnionego egzekwowania oczyszczenia terenu przez jego właściciela obowiązek ten spoczywa na Staroście a w przypadku miasta Bydgoszczy na Prezydencie Miasta. W związku z powyższym należy rozważyć możliwość umieszczenia w Budżecie Miasta pozycji – likwidacja dzikich wysypisk. Z budżetu miasta regularnie powinny być wydatkowane pieniądze na oczyszczanie tych miejsc z odpadów. Planowany system gospodarki odpadami docelowo wyeliminuje powstawanie „dzikich wysypisk” poprzez:

• zapobieganie powstawaniu „dzikich wysypisk” na terenach miejskich (gminnych) poprzez należyte ich pielęgnowanie (koszenie) i mobilizowanie do tego pozostałych właścicieli nieruchomości;

• podjęcie działań zmierzających do znalezienia sprawcy i przeniesienia na niego kosztów usunięcia odpadów, zgodnie z zasadą zanieczyszczający płaci. Np. poprzez zwiększenie intensywności patroli straży miejskiej w sąsiedztwie zgłoszonego do likwidacji dzikiego wysypiska;

• przeprowadzenie kontroli u okolicznych mieszkańców w zakresie dopełnienia obowiązku posiadacza nieruchomości posiadania i opłacania umowy odbioru odpadów komunalnych;

• przeprowadzenie kontroli u drobnych wytwórców, w punktach usługowych i handlowych w zakresie dopełnienia obowiązku wytwórcy odpadów do posiadania umowy na odbiór powstających odpadów oraz jej realizacji poprzez opłacanie odbioru odpadów.

• przeprowadzanie akcji edukacyjnych w szkołach, wśród posiadaczy ogródkach działkowych itp.;

• stworzenie infolinii pozwalającej obywatelom zgłaszać przypadki porzucania odpadów. Modernizacja składowisk odpadów komunalnych Do podstawowych elementów technicznych w jakie powinny być wyposażone nowoczesne składowiska należy zaliczyć: (wg rozporządzenia MŚ z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów - Dz. U. Nr 61, poz. 549):

• waga, • sprzęt do wyrównywania i zagęszczania odpadów (spycharka, kompaktor, ładowarka), • bariera uszczelniająca podłoże i ściany boczne składowiska, • instalacja do przechwytywania wód opadowych infiltrujących przez warstwę odpadów

(odcieki), • zbiornik na odcieki, • ujęcie i ewentualne zagospodarowanie gazu powstającego w wyniku procesów rozkładu

odpadów, • zaplecze techniczno-socjalne, • brodzik, • system wyłapujący odpady wynoszone przez wiatr, • sieć otworów obserwacyjnych na potrzeby monitoringu wód podziemnych, • pas zieleni otaczający składowisko.

Składowisko balastu oraz kopce BIO-EN-ER wchodzące w skład KUO w Bydgoszczy zostały uruchomione w 2003 r. i spełniają wymogi ochrony środowiska. Rekultywacja składowisk odpadów komunalnych Stare składowisko przy ul. Prądocińskiej zostało wstępnie zrekultywowane (uformowaniu czaszy składowiska odpadami) i w najbliższych latach wymaga dalszej rekultywacji.


83

W rekultywacji składowisk wyróżniamy etap rekultywacji technicznej i biologicznej: Do podstawowych zadań rekultywacji technicznej zaliczamy:

1. uporządkowanie terenów przyległych do składowiska, 2. ukształtowanie skarp i wierzchowiny, 3. techniczne zabezpieczenie wód podziemnych i powierzchniowych przed przenikaniem do nich

odcieków z rekultywowanego składowiska, 4. zabezpieczenie przed niekontrolowaną emisją gazu wysypiskowego, 5. wykonanie rekultywacyjnej warstwy glebotwórczej, 6. końcowe uporządkowanie terenu rozbiórka infrastruktury technicznej i uporządkowanie

terenów przyległych). Tereny zdewastowane przez składowiska odpadów po pewnym czasie samoistnie pokrywają się roślinnością. Taki niekontrolowany proces można podzielić na trzy etapy. W pierwszym na zdegradowanym terenie pojawiają się rośliny najbardziej odporne na skrajne i negatywne warunki siedliskowe (komosa, podbiał, starzec lepki), w drugim etap pojawiają się przede wszystkim trawy, a w trzecim roślinność drzewiasta i krzewiasta. Proces samoistnego zarastania składowisk może trwać nawet do 60-70 lat. W rekultywacji stosuje się następujące rozwiązania techniczne: Uszczelnienie powierzchni składowiska Uszczelnienie czaszy składowiska można dokonywać wieloma sposobami, łącząc jednocześnie ten zabieg z rekultywacją. Przy przyjęciu określonego rozwiązania i sposobu przykrycia należy pamiętać o jego osiadaniu w czasie. Im młodsze składowisko, tym większe osiadanie i wiesze odkształcenia powierzchni. Uszczelnienia boczne Uszczelnienia boczne składowisk mają na celu niedopuszczenie do zanieczyszczenia wód podziemnych przez odcieki migrujące ze składowiska. Uszczelnienie polega na utworzeniu pod składowiskiem szczelnej bariery, zabezpieczającej zarówno przed wydostaniem się odcieków na zewnątrz, jak i napływem wód podziemnych do wnętrza składowiska. Odgazowanie składowisk: Na składowisku przy ul. Prądocińskiej w Bydgoszczy funkcjonuje system 46 studni odgazowujących o średnicy 300 mm. Odprowadzanie gazu z poszczególnych studni następuje za pomocą indywidualnych przewodów gazowych poprowadzonych z każdej studni i łączonych w 4 stacjach zbiorczych wykonanych z PEHD. W celu wytworzenia podciśnienia w złożu zainstalowano dwie ssawy gazowe (do transportu biogazu) o wydajności wydmuchu 300 m3/h. Biogaz wykorzystywany jest do produkcji energii elektrycznej w generatorach. Obecnie pracują następujące generatory o następujących mocach:

• 320 kW firmy Perkins (jeden) – pracuje od kwietnia 2004 roku, • 1 150 kW firmy Caterpillar (jeden) – pracuje od maja 2005 roku.

Zainstalowane są jeszcze dwa generatory firmy WOLA o mocy 200 kW każdy ale generatory te przewidziane są do likwidacji. W roku 2004 do produkcji ok. 3,5 GWh zużyto ok. 5,2 mln m3 biogazu. Nadmiar biogazu spalany może być w pochodni gazowej niskotemperaturowej. Planuje się również ewentualne odgazowanie kopców BIO-EN-ER. Przykrycie skarp Bardzo istotne w rekultywacji jest właściwe zabezpieczenie skarp. Przy nadmiernym spływie wód powierzchniowych na skarpach może wystąpić erozja wodna, powodująca wymywanie warstwy rekultywacyjnej oraz wysianych nasion. W celu zabezpieczenia skarp stosuje się różne umocnienia wykonane z materiałów naturalnych i sztucznych.


84

Monitoring składowisk odpadów komunalnych Monitoring składowisk należy prowadzić zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitorowania składowisk odpadów. Składowisko odpadów musi być monitorowane w czasie eksploatacji (od uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego do momentu uzyskania zgody na zamknięcie składowiska odpadów) oraz przez 30 lat od uzyskania decyzji o jego zamknięciu. Użytkownik zobowiązany jest do prowadzenia monitoringu zgodnie z powyższym rozporządzeniem. Badaniami objęte powinny być takie elementy środowiska jak woda, powietrze czy grunt. Obecnie w obrębie KUO zainstalowanych jest 12 piezometrów do pomiaru jakości wód powierzchniowych, podziemnych i odcieków. Tabela 63 przedstawia harmonogram wprowadzania poszczególnych elementów systemu w ramach Wariantu I.

Tabela 63 Harmonogram wprowadzania poszczególnych elementów systemu w ramach Wariantu I

Działania 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Rozszerzenie selektywnej zbiórki odpadów

Kompostownia pryzmowa

Obiekt do demontażu odpadów wielkogabarytowych

Punkt selektywnej zbiórki odpadów

Wariant II System oparty o termiczne przekształcanie odpadów. Głównym elementem systemu będzie instalacja do termicznego lub chemicznego przekształcania odpadów. Prowadzone są obecnie prace studialne nad możliwością ulokowania na terenia miasta Bydgoszczy instalacji zgazowania odpadów komunalnych (w znacznej przewadze) oraz odpadów przemysłowych - możliwość przyjęcia odpadów niebezpiecznych. Instalacja ta pracowałaby jako instalacja produkująca gazy syntezowe dla zewnętrznego odbiorcy (przemysłu chemicznego). Wariant ten stanowi alternatywę dla wariantu I. Zasady funkcjonowania systemu są następujące:

1. System oparty jest na selektywnej zbiórce odpadów zróżnicowanej w zależności od typu zabudowy i posiadanych instalacji do przetwarzania odpadów.

2. Odpady mające wartość materiałową kierowane będą do recyklerów (poprzez sortownię). 3. Odpady pozostałe przekształcane będą w instalacji na energię lub gazy procesowe.

Integralną częścią systemu w wariancie II, jednakże opartą na innym sposobie zbierania odpadów od właścicieli nieruchomości będzie:

1. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych (meble, sprzęt TV, AGD, urządzenia elektroniczne). 2. Zbiórka odpadów budowlanych.


85

Wszelkie rozwiązania dotyczące gospodarki odpadami komunalnymi w wariancie II są takie same jak dla wariantu I. Różnica głównie polega na powstaniu instalacji termicznego przekształcania odpadów. Jak zapisano w Planie gospodarki odpadami dla województwa kujawsko-pomorskiego na bazie KUO mogłaby powstać regionalna struktura gospodarki odpadami, obszarowo obejmująca aglomerację bydgosko-toruńską, która umożliwiłaby rozbudowę KUO o instalację do termicznego przekształcania odpadów (niekoniecznie na terenie kompleksu). W obrębie regionalnej struktury gospodarki odpadami funkcjonowałyby: I. Na terenie KUO:

• Linia do sortowania odpadów (głównie z selektywnej zbiórki) – ograniczenie roli tylko do odpadów, które można sprzedać z zyskiem

• Urządzenie do rozdrabniania odpadów wielkogabarytowych, sprzętu TV i AGD – do budowy

• Prasowanie odpadów wysegregowanych surowców wtórnych (papier, tworzywa sztuczne ewentualnie tekstylia) - istniejące

• Magazyny odpadów z selektywnej zbiórki, niebezpiecznych, sprzętu TV i AGD • Istniejący kopiec BIO-EN-Eru • Istniejąca kwatera balastu.

Zbieranie zmieszanych odpadów komunalnych systemem trójpojemnikowym/trójworkowym. Odpady ulegające biodegradacji zbierane są razem z odpadami mineralnymi w jednym pojemniku. Natomiast w drugim pojemniku zbierane są wszystkie suche surowce wtórne (prócz szkła) oraz odpady niebezpieczne przeznaczone do specjalistycznego unieszkodliwienia, a trzeci pojemnik służy do zbierania szkła. Metoda ta daje surowiec częściowo zanieczyszczony. Może być on zagospodarowany m.in. w procesie fermentacji metanowej odpadów lub w pryzmach energetycznych. W przypadku skierowania pozyskanego tą metodą surowca do kompostowni uzyskuje się produkt gorszej jakości, mogący zawierać np. kawałki szkła, mający ograniczone zastosowanie, np. do rekultywacji terenów poprzemysłowych. Nie zaleca się wdrażania systemu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji „u źródła” w ramach systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Bydgoszczy, jedynie wskazane jest wykorzystywanie odpadów ulegających biodegradacji na obszarach zabudowy jednorodzinnej do produkcji kompostu ogrodniczego. Natomiast należy zbierać odpady ulegające biodegradacji od niektórych przedsiębiorstw (np. z targowisk). II. Instalacja termicznego przekształcania odpadów (do budowy).

Instalacja taka mogłaby ewentualnie powstać po 2008 roku Tabela 64 przedstawia harmonogram wprowadzania poszczególnych elementów systemu w ramach Wariantu II.

Tabela 64 Harmonogram wprowadzania poszczególnych elementów systemu w ramach Wariantu II

Działania 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Rozszerzenie selektywnej zbiórki odpadów

Kompostownia pryzmowa

Punkt selektywnej zbiórki odpadów

Demontaż odpadów wielkogabarytowych Instalacja termicznego przekształcania odpadów


86

Przedstawione na poniższym schemacie strumienie odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych w każdym roku rozkładają się na kolejne ścieżki ich przetwarzania. Oszacowana w Planie, w poszczególnych grupach, ilość odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych powinna być, w celu zbilansowania, monitorowana po stronie odpadów odebranych i zebranych (na końcu każdej ścieżki przebiegu). Kolory białe i jasno zielone wskazują ścieżki przebiegu najbardziej pożądane, natomiast szare i czarne najmniej pożądane.


87

Rysunek 5 Schemat Ideowy obecnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi

Odpady budowlane

Beton i gruz

Odpady komunalne wytworzone

w gospodarstwach domowych

Zebrane selektywnie

Punkty skupu

Selektywna zbiórka

Odebrane - zmieszane

„Dzikie” wysypiska

Wykorzystane na cele

gospodarcze.

Kompost

Spalanie

Wtórne wykorzystanie

Stacje segregacji firm wywozowych

Wysegregowane surowce wtórne

KUO

SSO

Opakowania

Niebezpieczne

Nietypówka

BIO-EN-ER

BALAST

Przeznacz. do składowania

Dostawa bezpośrednio na Balast

Ulegające biodegradacji

Metale żelazne Metale nieżelazne

Makulatura Opakowania szklane

Opakowania szklane

Opakowania plastikowe

Opakowania z papieru

Inne odpady

Baterie małogabaryt.

Zużyte leki Inne odpady

Meble Sprzęt AGD

Inne

Inne odpady

Wysegregowane surowce wtórne


Opakowania szklane

Metale żelazne Metale nieżelazne

Makulatura Inne odpady


Opakowania szklane

Metale nieżelazne

Metale żelazne

Inne

Folia

Dostawa bezpośrednio na BIO-EN-ER


88

Rysunek 6 Schemat zagospodarowania wytworzonych odpadów z sektora komunalnego w 2008 roku

Osady ściekowe Odpady zielone Odpady wielkogabarytowe Odpady opakowaniowe Odpady pozostałe Odpady budowlane Odpady niebezpieczne 23 000 Mg 3 299 Mg 8 257 Mg 34 476 Mg 81 473 Mg 16 513 Mg 889 Mg

Odpady wytworzone

SELEKTYWNA ZBIÓRKA

1 402 Mg

Odpady zielone Odpady wielkogabarytowe

3 138 Mg

Surowce wtórne: Tworzywa sztuczne – 1 834 Mg Papier i tektura – 8 096 Mg Szkło – 4 550 Mg Metale - 927 Mg

Poz ostałe odpady

4 954 Mg

Odpady budowlane

320 Mg

Odpady niebezpieczne

23 000 Mg

Osady ściekowe

3 702 Mg

Kompostownia

Wykorzystanie Kompostu 2 223 Mg

Rębarka

2 195 Mg Demontaż

14 528 Mg

Rynek surowców wtórnych

57 789 Mg Sortownia

Prasa do zagęszczania lub

kompaktor

70 810 Mg Składowisko

320 Mg

Magaz yn

320 Mg

Unieszkodliwianie

4 061 Mg

Przekształcanie gruzu

budowlanego

4 061 Mg

Wykorzystanie

Organiczne zagosp. we własnym zakresie 2 917 Mg

BIO-ENER 45 456 Mg

Termiczne przekształc. 18 400 Mg

Rekultywacja 1 150 Mg

Odpady kierowane do składowania i zagęszczania

Odpady kierowane do zagospodarowania


89

Rysunek 7 Schemat zagospodarowania wytworzonych odpadów z sektora komunalnego do 2012 roku - docelowy

Odpady kierowane do składowania i zagęszczania

Osady ściekowe Odpady zielone Odpady wielkogabarytowe Odpady opakowaniowe Odpady pozostałe Odpady budowlane Odpady niebezpieczne 23 000 Mg 3 571 Mg 8 257 Mg 43 605 Mg 82 637 Mg 20 784 Mg 889 Mg

Odpady wytworzone

SEGREGACJA I SELEKTYWNA ZBIÓRKA

1 857 Mg

Odpady zielone Odpady wielkogabarytowe

4 294 Mg

Surowce wtórne: Tworzywa sztuczne – 2 863 Mg Papier i tektura – 10 954 Mg Szkło – 6 098 Mg Metale - 1 194 Mg

Poz ostałe odpady

8 729 Mg

Odpady budowlane

462 Mg

Odpady niebezpieczne

23 000 Mg

Osady ściekowe

4 157 Mg

Kompostownia

Wykorzystanie Kompostu 2 500 Mg

Rębarka

3 007 Mg Demontaż

19 905 Mg

Rynek surowców wtórnych

65 585 Mg Sortownia

Zagęszczanie

70 806 Mg (z tego ok.

30 000 Mg może zostać przekształcona

termicznie)

Składowisko

462 Mg

Magaz yn

462 Mg

Unieszkodliwianie

7 157 Mg

Przekształcanie gruzu

budowlanego

7 157 Mg

Wykorzystanie

Organiczne zagosp. we własnym zakresie 3 031 Mg

BIO-ENER 48 687 Mg

Termiczne przekształc. 18 400 Mg

Rekultywacja 1 150 Mg

Odpady kierowane do zagospodarowania


91

Strategie i instrumenty służące promowaniu na obszarze miasta Bydgoszczy zbierania

selektywnego odpadów komunalnych

Konieczność wprowadzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów na terenie poszczególnych gmin wynika z obowiązku nałożonego na gminę przez zapisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62. poz. 628 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.1996.132.622 z późn. zm.). Do efektywnego wprowadzania selektywnego zbierania może być wykorzystane prawo lokalne, poprzez zalecenia dotyczące gospodarstw domowych i innych wytwórców odpadów obejmujące sposób zbierania, typy pojemników oraz częstotliwość ich wystawiania do zbierania (zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.1996.132.622 z późn. zm.). W celu zachęcenia mieszkańców do zbierania selektywnego i zwiększenia jej efektywności wykorzystywane będą następujące działania:

1. Edukacja społeczna. Prowadzenie kampanii edukacyjno – informacyjnych stanowi zasadniczą część wdrażania planów gospodarki odpadami. Jej celem jest zachęcanie „producentów” odpadów do ograniczania ilości wytwarzanych odpadów, a następnie do ich segregacji „u źródła”.

2. Instrumenty finansowe, np. gospodarstwa odzyskujące część odpadów oszczędzają na

wydatkach związanych ze zbieraniem odpadów niesegregowanych (mniejszy pojemnik lub rzadszy odbiór).

Poniżej przedstawiono możliwe do zastosowania modele współpracy międzygminnej.

Model współpracy międzygminnej – wg projektu LEM (Local Environmental Management Project – Program Lokalnego Kierowania Ochroną Środowiska) Regionalizacja gospodarki odpadami komunalnymi polega na podjęciu przez kilka jednostek samorządu terytorialnego współpracy dla realizacji i eksploatacji systemu usuwania odpadów. Wspólne przedsięwzięcia mogą dotyczyć wszystkich elementów systemu lub tylko jednego z segmentów, np. składowiska. W ostatnim przypadku gminy same prowadzą działalność w zakresie zbiórki i transportu odpadów. Rozwiązania międzygminne są szczególnie interesujące dla niewielkich gmin o małej liczbie mieszkańców i małych budżetach. Forma ta umożliwia znaczne ograniczenie nakładów inwestycyjnych poprzez ich rozłożenie na większą liczbę partnerów. Zmniejszeniu ulegają również koszty jednostkowe. Współpraca międzygminna może odbywać się w dwóch formach:

1. Umowa (porozumienie komunalne) – pomiędzy gminami a gminą będącą właścicielem zakładów unieszkodliwiania odpadów..

2. Powołanie wspólnej struktury – gminy powołują odrębny podmiot mający osobowość prawną, strukturę organizacyjną i statut, w celu realizacji i eksploatacji zakładów przerobu i składowania odpadów lub prowadzenia kompleksowo gospodarki odpadami komunalnymi.

Biorąc pod uwagę w głównej mierze uwarunkowania ekonomiczne gmin ościennych, korzystnym rozwiązaniem byłoby utworzenie związku komunalnego lub międzygminnej spółki w celu rozwiązania problemów z gospodarką odpadami. Poniższa tabela przedstawia formy współpracy w tym zakresie.


92

Problematyka Wspólna struktura organizacyjna

Finansowanie, gospodarka

możliwość inwestowania w zakłady o zwiększonej wydajności, możliwość działania na większą skalę obniża koszty gospodarki odpadami w gminie, korzystniejsze warunki zachowania wymogów ochrony środowiska, korzystniejsze warunki uzyskania pożyczek i kredytów, podział ryzyka spłaty kredytów, umożliwia długoterminowe planowanie gospodarki odpadami komunalnymi, co daje poczucie stabilności gminom.

Wpływ gmin na podejmowanie decyzji

poprzez udział we władzach struktury (spółki, związku komunalnego) każda gmina uczestniczy w procesie decyzyjnym, stosowane mogą być rozwiązania kompromisowe, a w ważnych sprawach można ustalić zasadę jednomyślności, w zależności od przyjętych zasad podejmowania decyzji istnieje niebezpieczeństwo podporządkowania małych gmin interesom dużych miast.

Odpowiedzialność za zanieczyszczenie środowiska

gminy są wspólnie odpowiedzialne za koszty spowodowanych zanieczyszczeń środowiska.

Zakres współpracy pomiędzy gminami Spośród wielu możliwych rozwiązań proponuje się aby współpraca obejmowała wyłącznie ewentualną rozbudowę funkcjonujących w KUO obiektów zagospodarowania odpadów (składowisko, sortownię, kompostownię itp.), natomiast zbiórkę i transport należy pozostawić w gestii poszczególnych gmin. Współpracujące gminy tworzą strukturę organizacyjną w celu realizacji i eksploatacji składowiska oraz innych obiektów zagospodarowania odpadów (sortowni, kompostowni). Podmiotem tym może być spółka prawa handlowego, której kapitał założycielski tworzony jest z wkładów finansowych lub aportów rzeczowych (teren pod inwestycje, maszyny, urządzenia, budynki) gmin – wspólników. Alternatywna formą może być związek komunalny, który po zrealizowaniu inwestycji przekazuje ją do eksploatacji własnemu zakładowi budżetowemu lub podmiotowi prywatnemu na zasadzie umowy. Zbiórka odpadów i ich transport do zakładu zagospodarowania i składowania jest realizowany w tym przypadku indywidualnie przez gminy – gminne jednostki organizacyjne lub firmy prywatne. Poniżej zestawiono istotniejsze zalety i wady modelu międzygminnej gospodarki odpadami.

Zalety Wady - ograniczenie nakładów inwestycyjnych w skali gminy; - obniżenie jednostkowych kosztów eksploatacyjnych; - baza finansowa dla wprowadzania kompleksowych technologii wykorzystania i unieszkodliwiania odpadów; - możliwości zatrudnienia specjalistów branżowych - korzystniejsze warunki zachowania wymogów ochrony środowiska; - możliwość przeniesienia znacznej części obowiązków gminy na strukturę ponadgminną

- występuje duże ryzyko braku akceptacji mieszkańców w sąsiedztwie lokalizacji obiektów infrastruktury (np. składowiska); - ograniczenie samodzielności decyzyjnej poszczególnych gmin; - zagrożenie podporządkowania mniejszych gmin interesom dużych gmin miejskich - ograniczenie nakładów inwestycyjnych w skali gminy;

Władze samorządowe mają pełną swobodę w doborze takich struktur i metod organizacji usług, które – ich zdaniem – są najlepsze.


93

W Bydgoszczy działa system oparty na porozumieniach międzygminnych, gdzie wiodącą rolę odgrywa miasto Bydgoszcz, jako właściciel KUO. Rozszerzenie współpracy o kolejne gminy mogłoby zwiększyć szanse na pozyskanie funduszy zewnętrznych na modernizację Kompleksu. Mogłaby powstać nowa spółka bazująca na funkcjonującym Zakładzie Utylizacji Odpadów przy ul. Prądocińskiej w Bydgoszczy. Spółka ta (np. KUO Sp. z o.o. ze 100 % udziałem miasta bądź w mniejszościowymi udziałami gmin ościennych) zajmowałaby się np. zagadnieniami związanymi z zagospodarowaniem odpadów komunalnych. Działania takie doprowadziłyby do optymalizacji funkcjonowania KUO przy ul. Prądocińskiej. Podsumowanie Wybór konkretnego scenariusza należy do władz samorządu lokalnego we współpracy z inwestorami strategicznymi (np. w zakresie instalacji termicznego przekształcania odpadów), uwzględniając szereg uwarunkowań zewnętrznych (m.in. polityka wojewódzka w tym zakresie) i uwarunkowań wewnętrznych (posiadany KUO i możliwość jego doposażenia). Jednakże należy wziąć pod uwagę, iż obecnie funkcjonujący system (wypracowany przez wiele lat) jest systemem spełniającym w znacznym zakresie potrzeby miasta. Więc najkorzystniej jest kontynuować podjęte już działania (na pewno do roku 2008) i wzmacniać ten system poprzez nowe rozwiązania głównie dla jeszcze nie rozwiązanych problemów oraz unowocześniać już istniejące. Wzmocnieniem systemu może być np. powstanie instalacji termicznego przekształcania odpadów (po roku 2008 – inwestor prywatny – w planach instalacja do produkcji gazów syntezowych dla przemysłu chemicznego ze zgazowania odpadów komunalnych). Dzięki takiej instalacji rozwiązane zostałoby osiągnięcie limitów recyklingu odpadów ulegających biodegradacji, jak również problem z koniecznością budowy nowej kwatery balastu. Uniknięto by konieczności wydania znacznych sum pieniędzy na wspomnianą budowę nowej kwatery balastu oraz budowę nowego pola BIO-EN-ER. Rysunek 6 i Rysunek 7 przedstawiają schematy zagospodarowania wytworzonych odpadów z sektora komunalnego odpowiednio dla roku 2008 i roku 2012.


4.2.1. Odpady z przemysłu Zgodnie z zapisami PEP (Polityka Ekologiczna Państwa) udział odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych gospodarczo odpadów przemysłowych w 2010 roku powinien wzrosnąć dwukrotnie w odniesieniu do 1990 roku. Konieczne jest zintensyfikowanie działań podmiotów gospodarczych wytwarzających odpady przemysłowe, zmierzających do maksymalizacji odzysku tych odpadów. Założony cel do 2012 roku

Ograniczanie wytwarzania odpadów z sektora gospodarczego

oraz wprowadzenie nowoczesnych systemów ich odzysku i unieszkodliwiania

Zadaniem o pierwszorzędnym znaczeniu, niezbędnym do realizacji w krótkim terminie, jest wprowadzenie systemu informacji i ewidencji całego strumienia powstających odpadów. Ogromna odpowiedzialność spada w tym względzie na urzędy administracji samorządowej różnego szczebla. Należy jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że bez koordynacji tych działań na poziomie wojewódzkim, na pewno nie przyniesie ona oczekiwanych rezultatów. Wdrożenie systemu pełnej i wiarygodnej ewidencji odpadów i metod ich zagospodarowania (bazy danych); wdrożenie skutecznego systemu kontroli i nadzoru nad gospodarowaniem odpadami, w tym prowadzenie monitoringu pozwoli


94

na uzyskanie wymiernych efektów. Działania te powinny być realizowane we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Kujawsko-Pomorskiego i WIOŚ w Bydgoszczy. Gospodarka odpadami przemysłowymi, w tym niebezpiecznymi powinna być koordynowana w skali województwa. Wynika to m.in. z faktu, że instalacje do ich bezpiecznego unieszkodliwiania są bardzo drogie, zarówno w aspekcie kosztów inwestycyjnych, jak i eksploatacyjnych. Obiekty takie, żeby spełniały wymogi prawne i były przyjazne dla środowiska, muszą być wyposażone w szereg skomplikowanych i kosztownych zabezpieczeń technicznych. Dotyczy to zarówno funkcjonujących, jak i nowych zakładów. Często, aby spełnić wymagania prawne zakłady takie muszą zostać poddane modernizacji. Istotną rolę w egzekwowaniu prawidłowej gospodarki odpadami w zakładach przemysłowych odgrywają jednostki wydające pozwolenia na wytwarzanie i zagospodarowanie odpadów oraz WIOŚ w Bydgoszczy. Każdy zakład przemysłowy powinien posiadać wewnątrzzakładowy program gospodarki odpadami, uwzględniający specyfikę produkcji, wynikający z niej rodzaj i właściwości odpadów, a tym samym możliwości ich bezpiecznego unieszkodliwiania we własnych obiektach (spalarnie, składowisko) lub dostępnych na terenie miasta Bydgoszczy. Niektóre rodzaje odpadów mogą być przekazywane innym jednostkom i wykorzystywane przez nie jako surowce wtórne (np. popioły z procesów spalania węgla itp.). Szczególne znaczenie będzie miało tzw. zintegrowane pozwolenie oraz obowiązek prowadzenia działalności z uwzględnieniem wymogów tzw. Najlepszej Dostępnej Techniki (BAT), będące konsekwencją transpozycji do polskiego prawa unijnej Dyrektywy w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (Dyrektywa IPPC). Jednym z istotnych elementów ustalania warunków zgodności z najlepszymi dostępnymi technikami (BAT) jest zapobieganie powstawaniu odpadów w procesie technologicznym, a tam gdzie jest to niemożliwe - minimalizowanie ich ilości i unieszkodliwianie odpadów. Preferowane jest zawracanie powstających odpadów do procesu technologicznego. Duży nacisk Dyrektywa IPPC kładzie na zastępowanie w procesach technologicznych substancji toksycznych substancjami mniej toksycznymi lub nietoksycznymi, co skutkować będzie także powstawaniem mniej toksycznych odpadów. Upowszechniane będą, wzorem ocen oddziaływania na środowisko, oceny cyklu życiowego produktu. Dotyczyć to będzie przede wszystkim grup produktów o wysokiej materiałochłonności i odpadowości oraz produktów zawierających substancje niebezpieczne dla środowiska.

4.2.2. Odpady z jednostek służby zdrowia i jednostek weterynaryjnych Założony cel do 2012 roku

Eliminacja nieprawidłowych praktyk w gospodarce odpadami

pochodzącymi z jednostek służby zdrowia i jednostek weterynaryjnych

W ostatnim okresie Unia Europejska zaostrzyła przepisy dotyczące przekształcania odpadów pochodzenia zwierzęcego na produkcję mączek i zakazała ich użytkowania w żywieniu zwierząt. Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami w województwie zbudowany będzie szczelny system nadzoru weterynaryjnego nad procesem powstawania i niszczenia odpadów pochodzenia zwierzęcego szczególnego ryzyka (SRM) oraz padłych zwierząt (HRM), w tym zwłaszcza bydła, owiec i kóz oraz ich wyłączenia z łańcucha pokarmowego ludzi i zwierząt. Poza technologiami termicznego unieszkodliwiania odpadów z jednostek służby zdrowia i placówek weterynaryjnych opartych o proces spalania i pirolizy, możliwe jest stosowanie również innych metod np. autoklawowych (nie dotyczy to zakaźnych odpadów medycznych i zakaźnych odpadów weterynaryjnych, które mogą być poddane tylko spalaniu w spalarniach odpadów). Gmina nie ma większego wpływu na rozwiązanie gospodarki odpadami medycznymi i weterynaryjnymi. Zagospodarowanie odebranych odpadów będzie prowadzone przez wyspecjalizowane firmy posiadające odpowiednie decyzje. Unieszkodliwianie odpadów medycznych i weterynaryjnych będzie odbywać się w spalarni w regionalnym Centrum Onkologii.


95

4.2.3. Wyeksploatowane pojazdy Założony cel do 2012 roku

Zwiększenie stopnia złomowania starych samochodów i wykorzystania surowców

W opracowanej ustawie o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji zakłada się, że:

• stacja demontażu powinna osiągnąć poziom odzysku i recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji w wysokości odpowiednio 95% i 85 % masy pojazdów rocznie,

• dla pojazdów wyprodukowanych przed 1 stycznia 1980 r. osiągnięty poziomy odzysku i recyklingu wynoszą odpowiednio 75% i 70%,

Zgodnie z wymaganiami dyrektywy o postępowaniu z wyeksploatowanymi samochodami oraz z projektem ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, stacje demontażu będą zobowiązane po dniu 1 stycznia 2007 do bezpłatnego przyjmowania samochodów od ostatniego właściciela. Producenci i importerzy samochodów, w przypadku niewypełnienia obowiązku odzysku i recyklingu będą zobowiązani uiścić opłatę produktową. Środki z opłaty produktowej przeznaczone będą na dofinansowanie zadań w zakresie demontażu pojazdów, których demontażu nie wykonano na podstawie umowy z przedsiębiorcami lub organizacjami odzysku. Gmina nie ma większego wpływu na rozwiązanie gospodarki odpadami wyeksploatowanych pojazdów. W przyszłości zagospodarowanie odpadów wyeksploatowanych pojazdów będzie odbywać się głównie w stacjach demontażu pojazdów zlokalizowanych na terenie miasta Bydgoszczy. Obecnie na terenie województwa kujawsko-pomorskiego funkcjonują dwie licencjonowane stacje demontażu:

1. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe “POL-ZŁOM” Spółka Jawna H. G .Leszczyńscy Nowa Wieś 86; 88-324 Jeziora Wielkie; tel. 052/3187351

2. Spółdzielnia Transportu Wiejskiego w Bydgoszczy Lipniki 86-005 Białe Błota; tel. 052/3814141.

Obowiązki Starosty (Prezydenta) zgodnie z zapisami ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji są następujące (Art. 39.):

1. Starosta wydaje zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów przedsiębiorcy prowadzącemu punkt zbierania pojazdów po uzgodnieniu z wojewodą właściwym miejscowo do wydania pozwolenia zintegrowanego lub innej decyzji w zakresie gospodarki odpadami wymaganej w związku z prowadzeniem stacji demontażu przedsiębiorcy prowadzącemu stację demontażu, z którym przedsiębiorca prowadzący punkt zbierania pojazdów zawarł umowę.

2. W zezwoleniu, o którym mowa w ust. 1, starosta określa przedsiębiorcę lub przedsiębiorców prowadzących stację demontażu, którym przedsiębiorca prowadzący punkt zbierania pojazdów jest obowiązany przekazywać zebrane pojazdy wycofane z eksploatacji.

3. Jeżeli przedsiębiorca prowadzący punkt zbierania pojazdów poświadcza nieprawdę w zaświadczeniu o demontażu pojazdu lub zaświadczeniu o przyjęciu niekompletnego pojazdu, starosta cofa zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, w drodze decyzji bez odszkodowania.

4. Jeżeli przedsiębiorca prowadzący punkt zbierania pojazdów narusza przepisy ustawy, starosta wzywa go do niezwłocznego zaniechania naruszeń.

5. Jeżeli przedsiębiorca, o którym mowa w ust. 4, mimo wezwania nadal narusza przepisy ustawy, starosta cofa zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, w drodze decyzji bez odszkodowania.

6. Cofnięcie zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, powoduje wstrzymanie działalności objętej tym zezwoleniem.

7. Starosta przekazuje wojewodzie, o którym mowa w ust. 1, oraz wojewodzie właściwemu ze względu na adres punktu zbierania pojazdów kopie zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, oraz decyzji, o których mowa w ust. 3 i 5.


96

4.2.4. Złom metali Założony cel do roku 2012

Odzysk maksymalnej ilości metali przy zapewnieniu bezpieczeństwa mieszkańców przed niezgodnym z

prawem pozyskiwaniem materiałów metalowych jako surowca wtórnego

Zbieranie złomu metalowego zarówno żelaza jak i metali kolorowych stanowi przedmiot działalności gospodarczej prowadzonej na podstawie przepisów ustawy o odpadach (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, pkt. 628). Podmioty prowadzące działalność tego typu są zobowiązane do wykorzystania jej zgodnie z udzielonymi pozwoleniami przez Prezydenta Miasta. Pozwolenia wydawane zgodnie z ww. ustawą mogą być wydawane na okres do 10 lat. Miejsca prowadzenia działalności w zakresie zbierania odpadów metalowych mogą być zlokalizowane wyłącznie na terenach oznaczonych w zapisach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jako tereny zabudowy techniczno – produkcyjnej, składów i magazynów oraz produkcyjno-usługowe, a w przypadku braku aktualnego planu, zapisane w studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego jako obszary aktywności gospodarczej usługowo-produkcyjnej. W celu zabezpieczenia mieszkańców miasta przed niezgodnym z prawem pozyskiwaniem odpadów metalowych czynności związane z przyjmowaniem metali do skupu mogą być wykonywane w godz. 600

- 1800 w dni powszednie, w godz. 800-1400 w soboty. W niedziele i święta skup metali nie może być prowadzony. W zezwoleniu na prowadzenie tego rodzaju działalności można narzucić konieczność dostarczania przez te podmioty do Urzędu Miasta informacji na temat ilości zebranych różnych rodzajów surowców wtórnych oraz miejsca gdzie są następnie dostarczane.

4.2.5. Zużyte opony Założony cel do roku 2012

Zwiększenie stopnia odzysku zużytych opon

Do zagospodarowania odpadów gumowych powinny powstawać zakłady produkujące granulat poprzez np. mechaniczne rozdrabnianie opon i odpadów gumowych. Granulat może zostać wykorzystany np. do produkcji materiałów budowlanych i galanterii gumowej. Na terenie całego kraju istnieją możliwości technologiczne przerobu większości elementów pochodzących z demontażu samochodów. Jedynie zagospodarowanie pianki poliuretanowej stanowi problem. Zagospodarowanie odpadów zużytych opon będzie odbywać się głównie w zakładach produkujących granulat zlokalizowanych głównie poza terenem miasta Bydgoszczy, ale nie wykluczając powstania takich zakładów na terenie miasta.

4.2.6. Oleje odpadowe Założony cel do 2012 roku

Zintensyfikowanie zbiórki olejów odpadowych


97

Należy zwiększyć stopień pozyskania olejów odpadowych, szczególnie ze źródeł rozproszonych. Ważne jest także właściwe funkcjonowanie istniejących instalacji, zarówno w zakresie wymogów ochrony środowiska, jak i możliwości odzysku powstających w kraju olejów odpadowych.

4.2.7. Akumulatory i baterie Założony cel do 2012 roku

Zintensyfikowanie zbiórki akumulatorów i baterii

Powinno się zapewnić 100% odzysk akumulatorów ołowiowych oraz przynajmniej ilości pozostałych baterii i akumulatorów zgodnie z Rozporządzenia RM z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz.U.2003.104.982 z dnia 13 czerwca 2003r.) w ilości:

• akumulatory Ni-Cd wielkogabarytowe – 60% • akumulatory Ni-Cd małogabarytowe – 45% • pozostałe baterie (z wyłączeniem cynkowo-węglowych i alkalicznych ) – 30%.

W celu usprawnienia gospodarki małogabarytowymi akumulatorami i bateriami niezbędne jest zorganizowanie ich zbierania z rozproszonych miejsc powstawania. Obowiązek odzysku z rynku zużytych baterii i akumulatorów został nałożony na podmioty wprowadzające je na rynek, a egzekwowanie jest przy zastosowaniu opłaty produktowej. Wprowadzone na rynek nowe akumulatory ołowiowe podlegają opłacie depozytowej. To znaczy, że sprzedawca jest zobowiązany przy jego sprzedaży do pobrania opłaty tzw. depozytowej. Chyba, że kupujący przekazał zużyty akumulator, wtedy nie ma obowiązku pobierania opłaty depozytowej. Pobrana opłata depozytowa podlega zwrotowi po przekazaniu zużytego akumulatora ołowiowego.

4.2.8. Azbest Założony cel do 2012 roku

Bezpieczne dla środowiska unieszkodliwienie odpadów azbestowych

Podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest jest ich składowanie. Natomiast w celu wyeliminowania ewentualnego szkodliwego działania azbestu zawartego szczególnie w nawierzchniach dróg można powierzchnię drogi przykryć dodatkową warstwą ochronną np. gleby a następnie poddać ją procesowi utwardzania. Wobec zakazu stosowania wyrobów zawierających azbest, jedynym źródłem odpadów jest wytwarzanie ich podczas robót w miejscach, gdzie dawniej były zastosowane. Znaczna masa odpadów zawierających azbest stanowi część nieruchomości (np. dachy, drogi). Wg polskiego prawa sposób zagospodarowania tych odpadów należy do właściciela nieruchomości. Często wysokie koszty transportu i unieszkodliwiania tych odpadów uniemożliwiają właścicielom nieruchomości podejmowanie jakichkolwiek działań związanych z ich wymianą. Obecnie miasta a także starostwa powiatowe współfinansują transport i unieszkodliwianie tych odpadów, korzystając z Gminnych i Powiatowych Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jak już wcześniej powiedziano, szacuje się, że do 2012 roku ilość odpadów zawierających azbest może wynieść ok. 50 tys. Mg. Do czasu powstania składowiska odpadów azbestowych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego (do 2012 roku powinno powstać 1 składowisko o pow. 2 ha) – odpady te będą wywożone poza jego teren.


98

4.2.9. Farby i lakiery Założony cel do 2012 roku

Stosowanie mniej toksycznych farb i lakierów

Rozwiązanie problemu z odpadami farb i lakierów może odbywać się zgodnie z poniższymi działaniami:

1. Zastępowanie tradycyjnych materiałów farbami wodnymi i wyrobami lakierniczymi o wysokiej zawartości substancji stałych;

2. Stosowanie farb proszkowych oraz materiałów malarskich utwardzonych radiacyjnie; 3. Ograniczanie stosowania materiałów malarskich zawierających rozpuszczalniki organiczne.

4.2.10. PCB Założony cel do 2012 roku

Bezpieczne dla środowiska unieszkodliwienie odpadów i urządzeń zawierających PCB

1. Weryfikacja danych z inwentaryzacji urządzeń zawierających PCB 2. Kontrola prawidłowego oznakowania urządzeń zawierających PCB oraz monitoring procesu

likwidacji urządzeń zawierających PCB 3. Kampania edukacyjno-propagandowa w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami

zawierającymi PCB.

4.2.11. Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne Założony cel do 2012 roku

Maksymalizacja ilości zbieranych odpadów elektrycznych i elektronicznych

Rozwiązanie problemu z odpadami zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych może odbywać się zgodnie z poniższymi działaniami:

• Organizacja selektywnej zbiórki odpadów elektrycznych i elektronicznych na terenie miasta. Systemy zbiórki: o z gospodarstw domowych – poprzez punkt zbierania odpadów niebezpiecznych

organizowany przez gminę. • Rozwój działań w zakresie przedłużania okresu użytkowania a mianowicie: przekazywanie

starszego typu sprzętu innym użytkownikom, konserwacja i naprawa czy odnowa (modernizacja) przy współudziale producentów, organizacji pozarządowych.

• Okresowe i stałe zbiórki w wyznaczonych punktach.


99

5. ZADANIA STRATEGICZNE DO 2012 ROKU


5.1.1. Odpady komunalne Dla osiągnięcia założonych celów, konieczne jest podjęcie następujących kierunków działań:

1. Dążenie do wprowadzania systemowej gospodarki odpadami komunalnymi w układzie ponadlokalnym. Należy dążyć do wzmocnienia pozycji KUO na terenie przynajmniej powiatu bydgoskiego (ale nie tylko), a mianowicie KUO powinno odgrywać rolę zakładu ponadgminnego. Czyli warunki (szczególnie koszty przyjęcia odpadów) do przyjęcia nowych strumieni odpadów powinny być na tyle zachęcające aby gminy, które nie mają podpisanych porozumień z miastem Bydgoszcz w sprawie dostarczania odpadów do KUO starały się o podpisanie takiego porozumienia. Miasto powinno wyjść naprzeciw (poprzez zorganizowanie spotkań z przedstawicielami gmin ościennych) z propozycją dołączania się gmin do KUO. Działanie to ma na celu zmniejszenia kosztów jednostkowych funkcjonującego Zakładu.

2. Rozszerzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów. Rozszerzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów polegałoby na zwiększeniu do 1200 punktów selektywnej zbiórki odpadów. Powstanie ewentualne PSZO spowodowałoby, że ilość dodatkowych punktów selektywnej zbiórki odpadów odpowiednio by zmalała.

3. Redukcja w odpadach kierowanych na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne zawartości składników ulegających biodegradacji. Nie proponuje się systemu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji, natomiast redukcja polega na wysegregowaniu odpowiedniej ilości tej frakcji na linii sortowniczej w KUO. Selektywnie zbiera się tylko odpady z terenów zieleni, targowiska oraz ewentualnie od drobnych przedsiębiorców – ten strumień odpadów mógłby trafić do kompostowania w pryzmach. Znaczne ograniczenie ilości składowania tego rodzaju odpadów nastąpiłoby po ewentualnym powstaniu instalacji termicznego przekształcania odpadów.

4. Wdrażanie systemu eliminacji odpadów niebezpiecznych, wielkogabarytowych i budowlanych ze strumienia odpadów komunalnych, ich zbierania i unieszkodliwiania. Szczegółowy opis rozwiązań został przedstawiony w rozdziale 4. Natomiast należy wspomnieć dodatkowo o możliwości powstania Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów. Do tych punktów odpady te mogłyby zostać dostarczane przez mieszkańców za darmo. Dotyczy do w głównej mierze odpadów niebezpiecznych i wielkogabarytowych. Odpady budowlane dostarczane by były do zakładów zagospodarowania tego rodzaju odpadów (funkcjonujących na terenie miasta).

5. Bieżąca likwidacja nielegalnych składowisk i rekultywacja wyłączonych z eksploatacji. Powstanie PSZO powinno ograniczyć do minimum powstawanie „dzikich wysypisk”. Ich likwidacja oraz rekultywacja wyłączonych z eksploatacji kwater składowiska powinny odbywać się na dotychczasowych zasadach.

6. Edukacja ekologiczna (zapobieganie powstawaniu odpadów, selektywna zbiórka, zagospodarowanie odpadów ulegających biodegradacji, itp.). Rozdział 9 szczegółowo opisuje program edukacji ekologicznej.

5.1.2. Odpady opakowaniowe W celu prowadzenia racjonalnej gospodarki opakowaniami oraz odpadami opakowaniowymi ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych nakłada szereg obowiązków na:

• producentów, importerów i eksporterów opakowań, • producentów, importerów i eksporterów produktów w opakowaniach,


100

• sprzedawców i użytkowników produktów w opakowaniach, • organy administracji publicznej.

Ustawa określa wymagania jakie muszą spełniać opakowania ze względu na zasady ochrony środowiska oraz sposoby postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, zapewniające ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska. Producenci i importerzy wprowadzający na rynek krajowy opakowania lub produkty w opakowaniach (wymienione w zał. 1-3 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców i o opłacie produktowej i opłacie depozytowej) są zobowiązani, zgodnie z tą ustawą, do odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych. Przedsiębiorca może wypełnić ten obowiązek samodzielnie lub za pośrednictwem organizacji odzysku. Jeśli przedsiębiorcy nie mogą osiągnąć zalecanego poziomu odzysku lub recyklingu zobowiązani są do wpłacenia stosownych opłat. Opłaty te przeznaczone są (zgodnie z rozporządzeniem) m.in. na wspomaganie działań na rzecz selektywnej zbiórki „u źródła”, edukacji ekologicznej. Nowym rozwiązaniem jest oznaczanie opakowań. Oznaczanie dotyczy tylko tych opakowań, w przypadku których proces ten w obecnych warunkach krajowych może ułatwić ich dalszy odzysk zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, tj. przyspieszyć proces identyfikacji materiału z którego wykonane są te opakowania. Dotyczy to również opakowań będących w obrocie z zagranicą – stąd oznaczenia obejmują znaki zalecane przez Europejskie Stowarzyszenie Producentów Tworzyw Sztucznych. Trudności techniczne w oznaczaniu oraz przewidywana niska efektywność zbiórki nie uzasadnia celowości wprowadzenia obowiązku oznaczania opakowań o masie mniejszej niż 5 g. Rozporządzenie będzie obowiązywać do momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Natomiast Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych jest realizacją upoważnienia zawartego w art. 3 ust. 8 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. W związku z wcześniejszymi założeniami odpady opakowaniowe potraktowano, jako odpady komunalne pomimo iż w katalogu odpadów stanowią one inną grupę (15). Odpady opakowaniowe są grupą odpadów najbardziej dynamicznie rosnąca. Skuteczność działania ustawy opakowaniowej i działań recyklingowych powoduje tworzenie podstaw do wykorzystania powstających odpadów jako surowców wtórnych, a także do odzysku energetycznego. Poziomy odzysku i recyklingu dla odpadów opakowaniowych przypisane są do przedsiębiorców importujących i wprowadzających na rynek odpady opakowaniowe. Prowadzenie wszelkich działań, które są ukierunkowane na osiągnięcie obowiązujących poziomów odzysku i recyklingu należy do przedsiębiorców. Przyjęte kierunki działań to:

• Prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych. • Edukacja ekologiczna.

Przedsiębiorstwa, które nie wypełniają ustawowych obowiązków w zakresie osiągnięcia poziomów odzysku i recyklingu opakowań zgodnie z Rozporządzenie MŚ z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz.U. z 2003r. Nr 69, poz. 719). naliczają opłatę produktową, którą wnoszą na konto Urzędu Marszałkowskiego. W zakresie organizacji selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych gmina może skorzystać ze:

• środków budżetowych; • wpływów ze sprzedaży surowców wtórnych, wpływy te idą do kas firm odbierających odpady

z selektywnej zbiórki, nie zawsze jednostki organizacyjne gminy. Gmina ma prawo do otrzymania funduszy z WFOŚiGW na podstawie rocznego sprawozdania (środki z opłat produktowych trafiające do urzędu marszałkowskiego). Środki te maleją w miarę wzrostu korzystania przez podmioty gospodarcze wprowadzające opakowania na rynek z usług organizacji odzysku oraz organizacji tej zbiórki we własnym zakresie. Podstawą możliwości skorzystania z tych środków jest, by firmy odbierające odpady oddając je do recyklera deklarowały, że pochodzą one z gminnych punktów, czy systemów selektywnej zbiórki odpadów.


101

5.1.3. Odpady z komunalnych oczyszczalni ścieków Dla obszaru miasta Bydgoszczy przewiduje się następujące kierunki postępowania z osadami ściekowymi, zależnie od ich składu oraz uwarunkowań lokalnych:

1. wykorzystanie osadów ściekowych o odpowiednich parametrach w celach nawozowych i w rekultywacji,

2. termiczne przekształcanie wysuszonych osadów ściekowych – np. spalarnia przy oczyszczalni Fordon (planowana) bądź w innej instalacji mogącej przekształcać termicznie osady,

3. kompostowanie wraz z frakcją organiczną odpadów komunalnych – na ewentualnej powstałej kompostowni w KUO,

4. składowanie osadów ściekowych – na składowisku w KUO. Warunkiem kompostowania osadów ściekowych oraz ich wykorzystania w rolnictwie będzie ich odpowiedni skład chemiczny (odpowiednia zawartość metali ciężkich) i zawartość patogenów. Powstały kompost może zostać wykorzystywany na potrzeby np. terenów zielonych. W takiej sytuacji np. przy oczyszczalni ścieków mogłaby powstać kompostownia osadów ściekowych. Zachodzące w czasie kompostowania (z dodatkiem słomy lub substancji organicznej wydzielonej z odpadów komunalnych o zawartości metali ciężkich poniżej dopuszczalnych norm) procesy biotermiczne, charakteryzujące się w pierwszej fazie kompostowania gwałtownym wzrostem temperatury do ok. 70oC, powodują zamieranie poczwarek, jaj owadów, robaków oraz bakterii z grupy Coli. Podczas kompostowania osadów ściekowych z dodatkiem wapna, niszczy się nie tylko niepożądane drobnoustroje, ale również nasiona chwastów. Poza tym, osad tak przetworzony zawiera związki mineralne przyswajalne dla roślin. Dotychczasowe doświadczenia wykazują, że osad po procesie kompostowania jest bezpieczny pod względem mikrobiologicznym. Poniżej omówiono możliwe do zastosowania technologie wspólnego kompostowania osadów z odpadami organicznymi:

• Kompostownia pryzmowa Kompostowaniu można poddawać osady surowe lub osady ustabilizowane po fermentacji lub tlenowej stabilizacji. Kompostowanie wymaga odwodnienia osadów, następnie osady poddaje się zmieszaniu np. ze słomą lub trocinami, w których zawartość ciał stałych waha się w granicach 40 – 50%, a uwodnienie odpowiednio od 60 do 50 %. Oprócz zapewnienia tego warunku, wymagane jest także osiągnięcie wartości węgla organicznego do azotu C/N 26 : 1.W warunkach tlenowych mieszanina taka ogrzewa się samorzutnie do temperatury od 50 do 70 0C. We wszystkich kompostowniach, z uwagi na uciążliwość zapachową wymagana jest dezodoryzacja powietrza stosowanego do napowietrzania. W czasie eksploatacji kompostowni, kontroli podlega:

1. uwodnienie mieszaniny poddawanej kompostowaniu, 2. stosunek węgla organicznego do azotu, 3. temperatura w pryzmach, 4. intensywność napowietrzania, 5. jakość wyprodukowanego kompostu.

Minimalne uwodnienie mieszaniny wynosi 40% a maksymalne 60%. Przy uwodnieniach odbiegających od tych wartości występują znaczące zakłócenia w procesie kompostowania. Optymalna temperatura w pryzmie wynosi 60 0C przez okres 3 dni. Obniżenie się temperatury może być spowodowane złym stosunkiem C/N lub zbyt dużą intensywnością napowietrzania. Napowietrzanie wentylatorami, zapewniające warunki tlenowe w pryzmie, przyjmuje się w wysokości od 20 do 50 m3 powietrza/h na 1000 kg suchej masy osadu. Kompostowanie jest procesem długotrwałym a sumaryczne czas kompostowania i dojrzewania kompostu w systemie pryzmowym wynosi do sześciu miesięcy. • Agrotechniczne przetwarzanie osadów na kompost roślinny Agrotechniczne przetwarzanie osadów ściekowych na kompost roślinny polega na wykorzystaniu osadów jako podłoża do intensywnej produkcji zielonej masy. Uzyskana na tej drodze biomasa kierowana jest do kompostowania. Uprawę roślin przeznaczonych na kompost prowadzi się zwykle wiele lat na wyznaczonym gruncie, do którego wprowadza się osad ściekowy. Odpowiednie do tego


102

celu są poeksploatacyjne składowiska odpadów mineralnych (paleniskowych, górniczych, poflotacyjnych i chemicznych) wymagające przyrodniczego zagospodarowania. • Poprawa właściwości osadów przy użyciu wapna nawozowego W wielu krajach stosuje się technologię utylizacji osadów ściekowych przy pomocy wapna nawozowego tlenkowego. Wymieszanie osadu z wapnem powoduje okresowy wzrost temperatury, w wyniku czego część wody ulega wyparowaniu. Pozostała woda wchodzi w reakcję z tlenkiem wapnia w myśl równania: CaO + H2O � Ca(OH)2. W efekcie uzyskuje się nawóz wapniowo-organiczny, wzbogacony w makro i mikroelementy o właściwościach fizycznych spełniających wymogi stawiane nawozom wapniowym. Dużą zaletą utylizacji osadów ściekowych przy pomocy wapna jest otrzymanie produktu wolnego od zarazków chorobotwórczych, które giną z powodu zarówno wysokiej temperatury, jak również ze względu na silnie alkaliczne środowisko. • Biokompostowanie Oprócz metod fizyko-chemicznych, do przeróbki osadów ściekowych stosowane są także metody biologiczne, w których wykorzystywane są odpowiednie zestawy mikroorganizmów lub dżdżownic. Ta ostatnia metoda jest często określana jako metoda biokompostowa z udziałem dżdżownicy Eisenia foetida (znana pod handlową nazwą "czerwona kalifornijska"). W ostatnich latach metoda ta budzi coraz większe zainteresowanie i jest szczególnie obiecująca ze względu na uzyskiwanie cennego nawozu zwanego biohumusem czy też wermikompostem. Na uwagę zasługuje również wpływ, jaki mogą wywierać dżdżownice na zmniejszenie się zawartości niektórych metali ciężkich w wermikompoście w stosunku do ilości tych pierwiastków w substancji poddanej przerobowi. Otrzymany wermikompost charakteryzuje się ponadto bardzo korzystnymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi (mineralizacja osadu, duża zawartość azotu azotanowego i przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu, struktura gruzełkowata, zmniejszenie masy i obniżenie objętości wyjściowej osadu).

Kolejnym preferowanym działaniem jest wykorzystanie osadów do celów nawozowych i rekultywacji terenów zdegradowanych. Możliwość oraz zasady stosowania osadów ściekowych w rolnictwie oraz przy rekultywacji reguluje Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. Nr 134, poz.1140). Rozporządzenie powyższe określa m.in.:

1. warunki, jakie muszą być spełnione przy wykorzystywaniu komunalnych osadów ściekowych; 2. dawki komunalnych osadów ściekowych, które można stosować na gruntach; 3. zakres, częstotliwości i metody referencyjne badań komunalnych osadów ściekowych

i gruntów, na których osady te mają być stosowane. Preferowane jest również wykorzystanie wysuszonych osadów np. do spalania w spalarniach czy kotłach elektrociepłowni. Deponowanie osadów na składowiskach odpadów nie jest działaniem zalecanym, lecz możliwym do stosowania np. w przypadku przekroczonych zawartości metali ciężkich. Spółka Wodna Kapuściska jest w trakcie realizacji inwestycji związanej z instalacją termicznej hydrolizy osadów i skojarzonej produkcji ciepła (pary) i energii elektrycznej. Realizacja przedsięwzięcia umożliwi:

- uzyskiwanie osadu w pełni higienicznego, o zwiększonym stopniu odwodnienia, - zwiększenie wydajności istniejących WKF - zredukowanie ilości osadu do finalnej obróbki i składowania, - zwiększenie ilości powstającego biogazu, - produkcję odpowiedniej ilości pary do procesu hydrolizy, - wytworzenie maximum energii elektrycznej - wykorzystanie nadmiaru ciepła do ogrzewania budynków.

Koszt całego przedsięwzięcia wynosi ponad 29 mln. zł. Natomiast przy oczyszczalni ścieków Fordon planuje się budowę instalacji termicznego przekształcania osadów ściekowych. Inwestycja ta został wpisana w projekt pn. „Bydgoski system wodno-


103

kanalizacyjny II” do Działania VI (Rozbudowa oczyszczalni Fordon). Cały projekt finansowany jest z Funduszu Spójności. Koszt przedsięwzięcia wynosi ok. 28 mln. zł. Powstające na terenie miasta osady ściekowe będą zagospodarowywane w podobny sposób, jak dotychczas tzn. kierowane będą do rekultywacji terenów na cele rolnicze i nierolnicze. Mogą trafiać na kompostownie (jeżeli taka by powstała, np. przy KUO), jak również mogą być poddawane procesom spalania (np. w przewidywanej instalacji termicznego przekształcania odpadów przy Oczyszczalni Ścieków Fordon lub np. w elektrociepłowni) po uprzednim ich wysuszeniu w odpowiedniej instalacji (np. przy oczyszczalni „Kapuściska” i Fordon).

5.2. Sektor gospodarczy Podobnie jak dla odpadów pochodzących z przemysłu, gospodarka innymi odpadami z sektora gospodarczego (w tym niebezpiecznymi), powinna być koordynowana w skali województwa. Wynika to m.in. z faktu, że instalacje do ich bezpiecznego unieszkodliwiania są bardzo drogie, zarówno w aspekcie kosztów inwestycyjnych, jak i eksploatacyjnych. Istotną rolę w egzekwowaniu prawidłowej gospodarki innymi odpadami z sektora gospodarczego odgrywają organa wydające pozwolenia (Prezydent i Wojewoda) na wytwarzanie i zagospodarowanie odpadów oraz jednostki kontrolujące (np. WIOŚ). Wpływ miasta na rozwiązanie gospodarki odpadami innymi niż niebezpieczne z wyjątkiem odpadów komunalnych i opakowaniowych, jak i odpadami niebezpiecznymi z wyjątkiem odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych jest nieznaczny. Obowiązek zagospodarowania odpadów spoczywa na właścicielu odpadów – zgodnie z Ustawą o Odpadach. Miasto Bydgoszcz może kształtować gospodarkę odpadami w sektorze gospodarczym poprzez instrument jakim jest wydawanie zezwoleń dla podmiotów gospodarczych zgodnie z ustawą o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.). Art. 18 pkt. 3 ustawy o odpadach daje organom administracji instrument w postaci możliwości odmowy wydania pozwolenia na wytwarzanie odpadów w przypadkach określonych w przepisach o ochronie środowiska lub jeżeli zamierzony sposób gospodarki odpadami:

• mógłby powodować zagrożenia dla zdrowia, życia ludzi lub dla środowiska, • jest niezgodny z planem gospodarki odpadami.

W związku z tym w Planie podano cele, kierunki i niezbędne działania dla wybranych grup odpadów i dla wybranych sektorów przemysłu w Bydgoszczy. Wydawane zezwolenia muszą być z nimi zgodne. Uprawnienia Prezydenta Miasta w egzekwowaniu prawa zawartego w ustawie o odpadach Ustawa prawo ochrony środowiska w art. 376 wskazuje jako organy ochrony środowiska:

1) wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, 2) starostę, 3) wojewodę, 4) ministra właściwego do spraw środowiska. oraz Organy Inspekcji Ochrony Środowiska.

Na mocy art. 379 prezydent miasta sprawuje kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska, w tym ustawy o odpadach, leżących w jego kompetencjach. Organ ten może upoważnić pracowników urzędu miejskiego lub funkcjonariuszy straży miejskiej do wykonywania funkcji kontrolnych. Upoważnieni pracownicy urzędu lub strażnicy miejscy mają prawo kontrolować, czy wytwórcy odpadów uzyskali stosowne decyzje i oceniać zgodność ich postępowania z wydaną decyzją i przepisami ustawy o odpadach. Kontrolujący uprawnieni są do:

1) wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą dobę na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 - na pozostały teren,

2) przeprowadzania badań lub wykonywania innych niezbędnych czynności kontrolnych,


104

3) żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego,

4) żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających związek z problematyką kontroli.

W przypadku, gdy wytwórca odpadów narusza przepisy ustawy o odpadach lub działa niezgodnie z decyzją, Prezydent Miasta wzywa go do niezwłocznego zaniechania naruszeń. W przypadku dalszego występowania naruszeń wstrzymuje on, w drodze decyzji, działalność wytwórcy odpadów w zakresie związanym z wytwarzaniem odpadów (art. 23, art. 24 ust. 7 i 8 ustawy o odpadach, art. 195 ustawy prawo ochrony środowiska). W przypadku magazynowania lub składowania odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych Prezydent Miasta, w drodze decyzji, nakazuje posiadaczowi odpadów usunięcie ich, wskazując przy tym sposób wykonania decyzji.(art. 34 ustawy o odpadach) Jeżeli wyniki przeprowadzonej kontroli wskazują na popełnienie wykroczenia Prezydent miasta, lub osoby przez niego upoważnione są uprawnieni do występowania w charakterze oskarżyciela publicznego. (art. 379 ust 4 ustawy Prawo Ochrony Środowiska) Dodatkowo organ ochrony środowiska, jakim jest Prezydent Miasta, w sytuacji gdy podmiot korzystający ze środowiska negatywnie oddziałuje na środowisko, może w drodze decyzji nałożyć na niego obowiązek:

� ograniczenia oddziaływania na środowisko i jego zagrożenia, � przywrócenia środowiska do stanu właściwego.

Wydana decyzja określa zakres ograniczenia lub stan, do jakiego ma zostać przywrócone środowisko (art. 362 ustawy prawo ochrony środowiska). Działania zmierzające do zapobiegania powstawania odpadów oraz ich negatywnego oddziaływania na środowisko Zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów, a także zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na środowisko są najważniejszymi elementami gospodarowania odpadami. W bardzo wielu procesach przetwórczych możliwe jest zastosowanie technologii eliminujących powstawanie odpadów. Jednak wdrażanie technologii bezodpadowych jest uwarunkowane efektywnością ekonomiczną wynikającą z pełnego wykorzystania użytych w procesie produkcji materiałów. Opracowanie i wdrożenie technologii bezodpadowych jest na ogół bardzo trudne. Eliminację powstawania odpadów lub zmniejszenie ilości powstających odpadów u źródła, można osiągnąć w wyniku: 1. Zmiany w produkcie poprzez:

• zastąpienie produktu, • oszczędność produktu • zmiany w składzie produktu, • zmianę produktu końcowego na bardziej przyjazny środowisku, • przedłużenie okresu przydatności produktu;

2. Zmiany w materiale wyjściowym poprzez: � oszczędność surowca, � zastąpienie surowca, � substytucja niebezpiecznych surowców materiałami bezpiecznymi dla środowiska;

3. Zmiany technologii poprzez: � zmiany procesu, � zmiany wyposażenia instalacji, � modyfikację wyposażenia w celu zwiększenia recyklingu lub ponownego użycia odpadów, � poprawę wydajności urządzeń, � instalowanie urządzeń, których stosowanie ogranicza lub eliminuje odpady, � automatyzacja procesu technologicznego, � zmiany parametrów operacji, � unowocześnienie procesów produkcyjnych

4. Stosowanie poprawnych technik eksploatacyjnych, tj.: � przestrzeganie parametrów procesu, � konserwacja profilaktyczna urządzeń,


105

� zapobieganie stratom, � poprawne zarządzanie, � segregację strumieni odpadów, � poprawę operacji materiałami na bliskie odległości, � dokładne planowanie produkcji.

5. Optymalizacja gospodarki magazynowej i poprawa praktyk operacyjnych: • kontrola zapasów i pozostałości surowców, • poprawa praktyk w zakresie dostaw, magazynowania i transportu materiałów, • segregacja różnych typów odpadów dla ułatwienia ponownego użycia, • segregacja odpadów niebezpiecznych i inertnych, • eliminacja źródeł wycieków i rozlewów;

6. Recykling i ponowne użycie: • instalowanie systemów zamkniętych, • recykling wewnętrzny (np. wykorzystanie odpadu jako surowca produkcji, odzysk

surowców wtórnych lub składników użytecznych), • recykling zewnętrzny (np. odpady jako substytut surowców naturalnych), • giełda odpadów.

7. Prowadzenie działań szkoleniowo-edukacyjnych. Jedną z metod minimalizacji ilości i toksyczności odpadów jest wprowadzenie w zakładach zasad, tzw. Czystszej Produkcji (CP). Idea CP kładzie nacisk na ograniczenie zanieczyszczeń "u źródła", czyli w momencie ich powstawania w procesie produkcyjnym. Ideałem Czystszej Produkcji jest produkcja bezodpadowa. Kolejną metodą jest wprowadzanie przez podmioty gospodarcze systemu zarządzania środowiskowego według norm ISO serii 14001 i EMAS. Norma ta określa wymagania, które umożliwiają sformułowanie polityki i celów działalności organizacji, jej wyrobów i usług, które mogą oddziaływać na środowisko i które organizacja może kontrolować. Jednym z celów powinna być minimalizacja wytwarzanych odpadów.

Poniżej podano przykład zastosowania sposobów unikania, zmniejszenie ilości oraz wykorzystania rozpuszczalników lub ich mieszaniny powstających w procesie odtłuszczania w rozpuszczalnikach organicznych typu węglowodorów chlorowanych w galwanizerni (Poradnik, 1999). Unikanie i zmniejszenie ilości:

1. Ograniczanie wnoszenia olejów i tłuszczów do odtłuszczania: • zmniejszenie objętości wnoszonych chłodziw, • wstępne mechaniczne odolejanie, • zastąpienie odtłuszczania w rozpuszczalnikach wodnymi systemami odtłuszczania,

2. Przedłużenie żywotności kąpieli odtłuszczającej przez: • kontrolę i konserwację kąpieli rozpuszczalnikowej, uzupełnienie składników

(np. stabilizatorów), • obróbkę poprzez destylację, • oddzielenie części stałych przez filtrację, • stosowanie systemów odtłuszczania wieloetapowego z zamkniętym obiegiem

rozpuszczalników. Wykorzystanie:

1. Destylacja i ponowne użycie destylatu. Dla lepszego wykorzystania odpadów należy: • zaniechać używania mieszanin rozpuszczalników węglowodorów chlorowanych i typu

węglowodorów, • możliwie zmniejszyć zawartość wody, współpracować z dostawcą preparatów (np. zwrot zużytej kąpieli dostawcy).

Małe i średnie przedsiębiorstwa nie mające obowiązku posiadania decyzji związanej z gospodarką odpadami, ani nie mające obowiązku zgłaszania informacji do Urzędu Miasta zgodnie z Ustawą


106

o odpadach powinny na drodze wydawanych decyzji zostać zobligowane do przekazania informacji do Urzędu Miasta o prowadzonej prze nie gospodarce odpadami.

5.2.1. Odpady z przemysłu Dla osiągnięcia założonego celu, konieczne jest podjęcie następujących kierunków działań:

1. Zintensyfikowanie kontroli zakładów – wymuszenie składania sprawozdań dot. jakości i ilości wytwarzanych odpadów oraz sposobu ich zagospodarowania.

2. Systematyczne wprowadzanie bezodpadowych i mało odpadowych technologii produkcji. 3. Stymulowanie podmiotów gospodarczych wytwarzających odpady przemysłowe

do zintensyfikowania działań zmierzających do maksymalizacji odzysku odpadów.

5.2.2. Odpady z jednostek służby zdrowia i jednostek weterynaryjnych Zaprzestanie unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych w instalacjach nie spełniających wymagań ochrony środowiska

5.2.3. Wyeksploatowane pojazdy Zadania powinny zostać podjęte na poziomie krajowym

5.2.4. Zużyte opony Obowiązujące uregulowania prawne dążące do zakończenia składowania opon na składowiskach oraz obowiązki producentów związane z opłatą produktową i depozytową wymuszają zwiększenie stopnia wykorzystania opon zużytych. Będą one wykorzystywane poprzez bieżnikowanie, wykorzystanie produktów z przeróbki mechanicznej i chemicznej oraz spalanie z wykorzystaniem energii.

5.2.5. Oleje odpadowe 1. Rozszerzenie sieci punktów zbiórki o warsztaty samochodowe, stacje benzynowe itp. 2. Edukacja ekologiczna.

5.2.6. Akumulatory i baterie 1. Edukacja ekologiczna.

5.2.7. Azbest 1. Nadzorowanie usuwania azbestu 2. Składowanie odpadów zawierających azbest (poza terenem miasta) 3. Inwentaryzacja ilości znajdujących się na terenie miasta odpadów zawierających azbest. 4. Edukacja ekologiczna mieszkańców w zakresie szkodliwości wyrobów zawierających azbest

i bezpiecznym jego usuwaniu. W gestii leży przede wszystkim edukacja ekologiczna mieszkańców w zakresie zagrożenia wynikającego z nienależytego usuwania i niezabezpieczania wyrobów zawierających azbest oraz powtórnego wykorzystywania tych wyrobów.

5.2.8. Farby i lakiery 1. Edukacja ekologiczna

5.2.9. PCB Opracowanie i wdrożenie wojewódzkiego systemu unieszkodliwiania PCB wymaga przede wszystkim następujących rozwiązań w obszarze technicznym:

1. Współpraca z władzami wojewódzkimi w zakresie opracowani i wdrożenia wojewódzkiego systemu unieszkodliwiania PCB

2. Przeprowadzenie akcji edukacyjnej (informacyjno-szkoleniowej) w zakresie genezy zagrożenia środowiska naturalnego przez PCB i możliwości przeciwdziałania tym skażeniom.


107

3. Przeprowadzenie inwentaryzacji urządzeń technicznych zawierających PCB (pracujących i złomowanych) oraz miejsc prawdopodobnego występowania tych substancji jako zanieczyszczenia środowiska (odpowiedzialny posiadacz).

5.2.10. Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne 1. Zorganizowanie selektywnej zbiórki odpadów elektrycznych i elektronicznych

5.3. Podsumowanie Osiągnięcie przyjętych celów i realizacja przyjętego systemu gospodarki odpadami powinno następować zgodnie z zapisami rozdziału 4. Założone cele i przyjęty system gospodarki odpadami. W rozdziale tym opisano możliwe do zastosowania sposoby osiągania przyjętych celów dla poszczególnych strumieni odpadów z szerszym uwzględnieniem odpadów komunalnych.


108

6. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ Poniżej w paragrafie 6.1. przedstawiono harmonogram realizacji przedsięwzięć w latach 2005 – 2008, natomiast w paragrafie 6.2. w latach 2009-2012. W paragrafie 6.3. przedstawiono łączne koszty implementacji PGO w latach 2005 – 2012, z uwzględnieniem dwóch okresów, tj. 2005 – 2008 i 2009 – 2012. W paragrafie 6.4. przedstawiono koszty eksploatacyjne funkcjonowania systemu gospodarki odpadami sektora komunalnego, natomiast w par. 6.5. zasady finansowania implementacji PGO.

6.1. Harmonogram realizacji przedsięwzięć w latach 2005 – 2008

Przygotowanie harmonogramu realizacji przedsięwzięć odbywało się z uwzględnieniem zapisów powyższych rozdziałów oraz z uwzględnieniem zapisów dokumentów o znaczeniu strategicznym dla miasta. Tzn. Strategii Rozwoju miasta Bydgoszczy czy Planu Inwestycyjnego na najbliższe lata oraz ankiet przesłanych przez przedsiębiorstwa. Tabela 65 przedstawia harmonogram realizacji przedsięwzięć w okresie najbliższych czterech lat, tj. w latach 2005 – 2008.


109

Tabela 65 Harmonogram realizacji przedsięwzięć i szacunkowe koszty działań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych w latach 2005 – 2008

Opis przedsięwzięcia Jednostki realizujące Lata realizacji Koszty w tys. zł Potencjalne źródła

finansowania 2005 2006 2007 2008

Działania pozainwestycyjne Zebranie informacji od miasta nt. wykonania planu operacyjnego Prezydent 2007 i 2009 bkd bkd Opracowanie raportu z wykonania PGO Prezydent 2007 i 2009 1 1 GFOŚiGW Ocena stopnia wykonania PGO Prezydent 2007, 2009 bkd bkd Weryfikacja PGO – na lata 2009-2020 Prezydent 2009 5 GFOŚiGW Współpraca przy opracowaniu Wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami

Prezydent 2005 bkd

Wspieranie i koordynowanie działań dotyczących rozwoju ponadgminnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi

Prezydent Zadanie ciągłe bkd bkd bkd bkd

Edukacja ekologiczna (selektywna zb. surowców wtórnych, bioodpadów, kompostowanie przydomowe, segregacja odpadów w gospodarstwach domowych) – szkolenia, konferencje, ulotki itp.

Urząd Miasta, Organizacje pozarządowe

Zadanie ciągłe 6 17 13 13 GFOŚiGW, budżet miasta

Edukacja ekologiczna dla uczniów i studentów na terenie KUO Zarządca składowiska Zadanie ciągłe bkd bkd bkd bkd Promowanie dobrych przykładów segregacji odpadów u źródła Urząd Miasta Zadanie ciągłe bkd bkd bkd bkd Opracowanie systemu kontroli uczestniczenia wytwórców odpadów w zorganizowanym wywozie odpadów komunalnych

Urząd Miasta, Firmy wywozowe

2005 bkd

Wdrażanie ww. Systemu kontroli Urząd Miasta, Firmy wywozowe

Od 2006 bkd bkd bkd

Urealnienie cen za przyjęcie odpadów na składowiska Urząd Miasta, ZRP 2005 bkd Zintensyfikowanie kontroli sposobu eksploatacji wysypisk Urząd Miasta, WIOŚ Zadanie ciągłe bkd bkd bkd Bkd Inwentaryzacja „dzikich wysypisk” Urząd Miasta Zadanie ciągłe 5 7 7 7 Budżet miasta Intensyfikacja działalności kontrolnej WIOŚ, straż miejska Zadanie ciągłe - - - - - Zgłaszanie do WIOŚ przypadków nieprzestrzegania właściwego magazynowania odpadów przemysłowych

Urząd Miasta, Organizacje pozarządowe

Zadanie ciągłe bkd bkd bkd bkd

Łącznie działania pozainwestycyjne 82 tys. zł 11 25 20 26


110

c.d. Tabela 65 Harmonogram realizacji przedsięwzięć i szacunkowe koszty działań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych w latach 2005 – 2008

Opis przedsięwzięcia Jednostki realizujące Lata realizacji Koszty w tys. zł

Potencjalne źródła

finansowania 2005 2006 2007 2008

Działania inwestycyjne

Zwiększanie ilości odpadów objętych zorganizowaną zbiórką odpadów Urząd Miasta, Podmioty gospodarcze

2005 - 2008 200 200 200 200 GFOŚIGW, WFOŚiGW budżet miasta, środki własne podmiotów

Rozszerzanie selektywnej zbiórki odpadów u źródła Urząd Miasta, firmy wywozowe

Zadanie ciągłe 10 20 10 20 GFOŚIGW, środki własne firm

Organizowanie punktów selektywnej zbiórki odpadów Urząd Miasta 2007 200 WFOŚiGW, GFOŚiGW Monitoring składowiska ZRP Zadanie ciągłe 30 30 30 30 środki własne Likwidacja i rekultywacja „dzikich wysypisk” Urząd Miasta Zadanie ciągłe PFOŚiGW, GFOŚiGW

Wdrożenie odzysku gruzu rozbiórkowego Podmioty gospodarcze 2007 150 Środki własne podmiotów

Inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest Urząd Miasta 2005-2008 5 5 5 5 GFOŚiGW, budżet miasta

Przygotowanie Programu usuwania azbestu Urząd Miasta 2006 10 GFOŚiGW, budżet miasta

Usuwanie azbestu i wyrobów zawierających azbest Urząd Miasta, właściciele nieruchomości

Zadanie ciągłe bd bd bd bd GFOŚiGW, PFOŚiGW, właściciele nieruchomości

Rozbudowa i modernizacja Kompleksu Utylizacji Odpadów Żółwin-Wypaleniska

Urząd Miasta, ZRP 2005-2008 200 2 000 WFOŚiGW, GFOŚiGW budżet miasta, kredyt

Rekultywacja terenów zdegradowanych składowaniem odpadów komunalnych w Żółwinie-Wypaleniskach

Urząd Miasta, ZRP 2004-2006 5 600 1 100 Budżet miasta, kredyt (refund. WRDF)

Realizacja kompletnej instalacji do „Hydrolizy termicznej Osadów i Skojarzonej Produkcji Ciepła (Pary) i Energii Elektrycznej”

SW Kapuściska 2003- 8 462 Dotacja Ekofunduszu, pożyczka WFOŚiGW, środki własne

Rozbudowa oczyszczalni "Fordon" (Działanie VI) – budowa suszarni i spalarni osadów ściekowych

MWiK 2006-2008 1 000 10 000 10 000 Projekt finansowany w 72% ze środków Funduszu Spójności

Systematyczne badania struktury odpadów Urząd Miasta, ZRP 2005, 2007 30 30 Łącznie działania inwestycyjne 39 782 tys. zł 8 937 6 855 11 735 12 255

Łącznie: 39 864 tys. zł 8 948 6 880 11 755 12 281


111

6.2. Harmonogram realizacji przedsięwzięć w latach 2009 – 2012 Tabela 66 przedstawia harmonogram realizacji przedsięwzięć w latach 2009 – 2012.

Tabela 66 Harmonogram realizacji przedsięwzięć i szacunkowe koszty działań inwestycyjnych i poza inwestycyjnych w sektorze odpadów komunalnych w latach 2009 – 2012

Działania w latach 2009 – 2012 tys. Zł Weryfikacja PGO Edukacja – kontynuacja Rozszerzanie segregacji odpadów u źródła Likwidacja „dzikich wysypisk” Usuwanie azbestu Instalacja termicznego przekształcania osadów ściekowych Kompostownia pryzmowa Punkty selektywnej zbiórki odpadów Łącznie

12

120 100 800 500

7 000 2 000 800

11 332

6.3. Koszty wdrożenia Planu W oparciu o dane ankietowe oraz szacunkową wycenę działań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych zawartych w powyższych tabelach przygotowano zestawienie kosztów związanych z implementacją PGO w latach 2005 – 2008 i w latach 2009 – 2012 (Tabela 67). Łączne szacunkowe koszty wdrażania PGO w latach 2005-2008 wynoszą 39 864 tys. zł, natomiast w latach 2009-2012 wyniosą 11 332 tys. zł.

Tabela 67 Koszty inwestycyjne PGO w latach 2005 – 2012

Rok Łącznie tys. zł 2005 8 948 2006 6 880 2007 11 755 2008 12 281

2005-2008 39 864 2009-2012 11 332 2005-2012 51 196

Tabela 73 (par.6.5.) przedstawia udział poszczególnych źródeł finansowania wdrażania PGO w sektorze komunalnym.

6.4. Koszty eksploatacyjne W poniższych tabelach zestawiono szacunkowe koszty eksploatacyjne dotyczące zbierania (Tabela 68), transportu (Tabela 69), odzysku lub zagospodarowania pozostałych odpadów komunalnych, frakcji organicznej i surowców wtórnych (Tabela 70) oraz koszty eksploatacyjne odzysku i zagospodarowania odpadów budowlanych, wielkogabarytowych i niebezpiecznych (Tabela 71). Tabela 72 przedstawia średnie koszty eksploatacyjne zbierania, transportu, odzysku, zagospodarowania pozostałych odpadów komunalnych, frakcji organicznej i surowców wtórnych.


112

Do oszacowania tych wartości przyjęto następujące założenia: 1. Koszty jednostkowe

Tabela 68 Jednostkowe koszty zbierania odpadów komunalnych i ich frakcji (zł/Mg)

Typ źródła Pozostałe odpady Frakcja organiczna Frakcja surowce

wtórne Zabudowa miejska –

zwarta 25 40 45

Zabudowa rozproszona 50 80 90 Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami

Tabela 69 Koszty transportu (zł/Mg, km)

Transport odpadów niesegregowanych

Transport frakcji organicznej Transport frakcji suchej

2,5 2 3 Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami

Tabela 70 Koszty odzysku lub zagospodarowania odpadów w wybranych technologiach (zł/Mg)

Sortowanie frakcji suchej Kompostowanie odpadów ulegających biodegradacji

Składowanie

90 130 60 Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2. Amortyzacja liniowa (na 10 lat) – uwzględniono koszty inwestycyjne (patrz Tabela 65

i Tabela 66). 3. Jednostkowe koszty zbierania i zagospodarowania odpadów budowlanych, wielkogabarytowych

i niebezpiecznych.

Tabela 71 Koszty odzysku i unieszkodliwienia odpadów budowlanych, wielkogabarytowych i niebezpiecznych

Wskaźnik jednostkowych

nakładów inwestycyjnych

Wskaźnikowe koszty odzysku i unieszkodliwiania

w obiekcie

Jednostkowy koszt zbiórki i wywozu

Sumaryczny, jednostkowy koszt

odzysku i unieszkodliwiania

Wyszczególnienie

zł/Mg przepustowości

zł/Mg

Odzysk i unieszkodliwianie odpadów budowlanych

900 122 50 170

Odzysk i unieszkodliwianie odpadów wielkogabarytowych

500 164 80 240

Odzysk i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadów komunalnych

3 500 636 200 800

Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami


113

Tabela 72 Średnie koszty eksploatacyjne zbierania, transportu, odzysku, zagospodarowania pozostałych odpadów komunalnych, frakcji organicznej i surowców wtórnych (zł/rok)

Wyszczególnienie/Rok 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 odpady pozostałe zabudowa zwarta 1 384 830 1 379 932 1 377 450 1 371 415 1 359 531 1 346 931 1 332 724 1 343 588 zabudowa

rozproszona 692 415 689 966 688 725 685 707 679 765 673 465 666 362 671 794 frakcja organicz. zabudowa zwarta 2 004 167 2 094 644 2 188 597 2 294 110 2 406 644 2 526 319 2 590 519 2 657 737 surowce wtórne zabudowa zwarta 421 947 505 257 591 043 683 457 725 027 769 200 874 364 940 317

Zbiórka

zabudowa rozproszona 210 974 252 629 295 522 341 729 362 514 384 600 437 182 470 159

Razem 4 714 333 4 922 428 5 141 337 5 376 418 5 533 480 5 700 515 5 901 152 6 083 595

odpady pozostałe zabudowa zwarta 1 994 155 1 987 102 1 983 528 1 974 837 1 957 724 1 939 580 1 919 123 1 934 767 zabudowa

rozproszona 498 539 496 776 495 882 493 709 489 431 484 895 479 781 483 692 frakcja organicz. zabudowa zwarta 1 202 500 1 256 787 1 313 158 1 376 466 1 443 986 1 515 791 1 554 312 1 594 642 surowce wtórne zabudowa zwarta 450 077 538 941 630 446 729 021 773 362 820 480 932 655 1 003 005

Transport

zabudowa rozproszona 112 519 134 735 157 612 182 255 193 341 205 120 233 164 250 751

Razem 4 257 790 4 414 341 4 580 626 4 756 288 4 857 844 4 965 867 5 119 034 5 266 857

surowce wtórne razem 879 056 1 052 619 1 231 340 1 423 869 1 510 473 1 602 500 1 821 593 1 958 994 kompostowanie razem 4 860 828 4 899 804 4 952 796 5 024 268 5 103 137 5 185 332 5 254 510 5 324 149

Unieszkodliwianie/ Odzysk

składowanie razem 3 115 867 3 104 847 3 099 262 3 085 683 3 058 944 3 030 594 2 998 629 3 023 074 Razem 8 855 751 9 057 270 9 283 398 9 533 820 9 672 554 9 818 426 10 074 731 10 306 217

Uwzględniając amortyzację jak również koszty zbierania i zagospodarowania odpadów budowlanych, wielkogabarytowych i niebezpiecznych oszacowano całkowite i jednostkowe roczne koszty funkcjonowania systemu

Łącznie (zł): 22 289 928 24 589 169 27 053 868 29 699 119 32 222 486 34 923 443 36 506 184 38 114 539 Na 1 Mieszkańca/rok (zł) 60,20 66,41 73,07 80,21 87,03 94,33 98,60 102,94 Na 1 Mg odpadów (zł) 153,82 165,83 178,14 190,76 201,71 212,88 217,28 221,25 zł/Mieszkańca/miesiąc 5,02 5,53 6,09 6,68 7,25 7,86 8,22 8,58 zł/Mg/miesiąc 12,82 13,82 14,84 15,90 16,81 17,74 18,11 18,44

Źródło: Oszacowania własne


114

6.5. Zasady finansowania

6.5.1. Koszty inwestycyjne Zakres przewidywanych inwestycji obejmujących nie tylko obiekty infrastruktury, ale także maszyny i urządzenia stanowiące środki trwałe (samochody specjalistyczne, maszyny i urządzenia, pojemniki) powinien być przedmiotem studium wykonalności inwestycji. Celem analizy kosztów jest określenie realności wykonania zamierzonych przedsięwzięć zarówno pod kątem ich sfinansowania, jak i konsekwencji finansowych wdrożenia, a więc poziomu niezbędnych do pokrycia kosztów eksploatacji cen usług. Koszty inwestycji mogą być pokrywane z następujących źródeł: - opłaty odbiorców usług - stanowią dość pewne źródło środków finansowych pod warunkiem,

że ich poziom pozwala na pokrycie całości kosztów eksploatacyjnych i inwestycyjnych w skali roku;

- środki własne budżetów gmin - bezzwrotny, dotacyjny środek finansowy. Konieczne jest uwzględnienie tego typu wydatków w budżetach gmin, co powoduje, że wydatki takie muszą być odpowiednio wcześniej planowane (najpóźniej jesienią na kolejny rok); dotacje ze źródeł zewnętrznych - dotacje ze źródeł krajowych, głównie z Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska; dotacje ze źródeł zagranicznych mają znaczenie marginalne; pożyczki z funduszy celowych i kredyty preferencyjne - są podstawowym źródłem środków na inwestycje w dziedzinie ochrony środowiska w warunkach polskich. Pożyczek udziela Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz na zbliżonych zasadach Fundusz Wojewódzki. Przedsięwzięcia finansowane przez NFOŚiGW muszą spełniać następujące kryteria:

• zgodność z polityką ekologiczną państwa, • efektywności ekologicznej, • efektywności ekonomicznej, • uwarunkowań technicznych i jakościowych, • zasięgu oddziaływania, • wymogów formalnych.

Samorządy terytorialne mogą uzyskiwać pożyczki na pokrycie 70% kosztów zadania. Znaczna część pożyczki może zostać umorzona po zrealizowaniu inwestycji w planowanym terminie (umorzona kwota musi zostać przeznaczona na inne działanie proekologiczne). Najniższe możliwe do uzyskania oprocentowanie wynosi 0,2 kredytu refinansowego. Preferencyjne kredyty, bez możliwości umorzeń, oferuje Bank Ochrony Środowiska. Dla gmin kredyty przyznawane są na poziomie 0,2 stopy kredytu refinansowego. Okres spłaty do 4 lat, możliwa karencja 1.5 roku. W obu instytucjach finansowych odsetki są płatne od momentu uruchomienia kredytu. Pożyczki i preferencyjne kredyty są zazwyczaj udzielane na krótkie okresy - do kilku lat. Powoduje to znaczne skumulowanie kosztów finansowych obsługi zadłużenia, skutkujące znaczną podwyżką cen usług (jeżeli koszty finansowe są ich elementem) lub dużymi wydatkami z budżetu gmin. Komercyjne kredyty bankowe - ze względu na duże koszty finansowe związane z oprocentowaniem, nie powinny być brane pod uwagę jako podstawowe źródła finansowania inwestycji, lecz jako uzupełnienie środków z pożyczek preferencyjnych. Samorządy są obecnie postrzegane przez banki jako interesujący i wiarygodni klienci, stąd dostęp do kredytów jest coraz łatwiejszy. Emisja obligacji komunalnych - emisja papierów wartościowych jest jeszcze jednym sposobem zadłużania w celu pozyskania kapitału. Obligacje mogą być emitowane w przypadku, jeżeli dają szansę pozyskania środków taniej niż kredyty bankowe, a pożyczki preferencyjne nie są możliwe do pozyskania.


115

Udział kapitałowy lub akcyjny - polega na objęciu udziałów finansowych w przedsięwzięciu inwestycyjnym przez podmioty prywatne lub publicznych inwestorów instytucjonalnych (fundusze inwestycyjne).

6.5.2. Koszty eksploatacyjne Podstawowym źródłem przychodów są opłaty za wywóz odpadów i opłaty za ich przyjęcie do składowania bądź unieszkodliwienia. Uzupełniającymi źródłami przychodów są wpływy z tytułu sprzedaży:

• surowców wtórnych, • kompostu, • energii ze spalania odpadów, • biogazu ze składowiska.

Coraz częściej za przychody uważa się również uniknięte koszty transportu, składowania lub przerobu odpadów w efekcie działań związanych z minimalizacją i unikaniem powstawania odpadów (akcje edukacyjne). Prawidłowo przyjęta i stosowana cena usuwania i składowania odpadów powinna uwzględniać:

• pokrycie całości kosztów związanych z bieżącą, technologiczną i organizacyjną eksploatacją obiektów gospodarki odpadami,

• pokrycie kosztów finansowych inwestycji jako zwrot zobowiązań zaciągniętych przy realizacji inwestycji (spłata odsetek, rat kapitałowych, wykup obligacji),

• rozsądny zysk przedsiębiorstw realizujących usługi. Koszty segregacji (odzysku) surowców wtórnych ze strumienia odpadów komunalnych mogą być:

• dofinansowane z budżetów gminnych, • dodatkowym elementem cenotwórczym opłaty za przyjęcie odpadów na składowisko

lub ich unieszkodliwienie (koszty w tym przypadku są ponoszone bezpośrednio przez wytwórców odpadów tj. mieszkańców i jednostki organizacyjne).

Opłaty Obecnie opłaty za zbiórkę i wywóz odpadów są w całości przedmiotem umów zawieranych między właścicielem nieruchomości a firmą komunalną lub prywatną. W krajach Unii Europejskiej koszt gospodarki odpadami jest pokrywany albo z budżetu miasta, albo przez opłaty komunalne. Aby ukazać koszt świadczenia usług na rzecz społeczeństwa w ogóle, a indywidualnych producentów odpadów w szczególności, zaleca się gminom koncepcję opłat komunalnych. Opłaty komunalne za odpady stałe są też zgodne z przyjętą zasadą „zanieczyszczający płaci”. Jedyną możliwością dla wprowadzenia opłat za odpady stałe na zasadzie, jak opłaty komunalne (np. jak za wodę czy ścieki) jest przeprowadzenie w gminie referendum. Gdyby referendum dało pozytywny wynik gmina mogłaby przejąć obowiązek nałożony na właścicieli nieruchomości. Należy dążyć do opłat wg odpowiednich wag, a nie ryczałtowych. Niemniej jednak władze gminne powinny spowodować, aby na zarządzanym przez nie terenie wszyscy właściciele nieruchomości mieli obowiązek zawierania umów na zbieranie odpadów. Opłaty za usługi świadczone w gospodarce odpadami powinny powodować opłacalność finansową usług, stanowić pewna bazę dla planowania finansowego, być finansową motywacją do minimalizacji produkcji odpadów i recyklingu frakcji użytecznych. Struktura i poziom opłat powinny odzwierciedlać strukturę i poziom kosztów usługi. Taryfy powinny dać się łatwo zmienić w przypadku zmiany kosztów (cen i ich struktury). Z drugiej strony zmiana popytu na usługi powinna bez korekty struktury i wysokości taryfy w dalszym ciągu zapewniać przychody wystarczające na pokrycie kosztów.


116

W związku z podnoszeniem standardów gospodarki odpadami koszty zagospodarowania odpadów wzrastają, a więc wysokość miesięcznych opłat od mieszkańca powinna wzrastać, jednakże nie powinna ona przekroczyć 2 % przeciętnej płacy krajowej (wynika to z doświadczeń krajów Unii Europejskiej). Powinna ona pokryć koszty eksploatacyjne zakładów przeróbki i unieszkodliwiania odpadów oraz koszty zbiórki i transportu odpadów, zależne w istotny sposób od odległości rejonu zbiórki od miejsca przerobu odpadów. Ponadto w przypadku zaciągnięcia kredytu na realizację inwestycji opłaty powinny uwzględniać spłatę rat kredytu. Opłaty powinny być wnoszone przez właścicieli nieruchomości bezpośrednio do miasta, która potem rozlicza się z firmą, świadczącą usługi. Opłaty za dostarczanie odpadów na KUO pobierane są na podstawie Uchwały Rady Miasta Bydgoszczy (obecnie obowiązująca Uchwała NR XII/269/03 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 24 września 2003 roku). Podstawową zasadą ustalania stawek za przyjmowanie odpadów na KUO jest ustawowo określony obowiązek by pobierane opłaty pokrywały w szczególności koszty budowy, eksploatacji, zamknięcia, rekultywacji, monitorowania i nadzorowania składowisk. Przy określaniu ich wysokości będzie brany pod uwagę nadrzędny cel, jakim jest pobieranie najwyższych opłat za odpady o najmniej pożądanej strukturze, czyli zmieszane, które koniecznie muszą być poddane procesowi sortowania, a najniższych za składowanie odpadów o jednorodnej strukturze, nadające się do wtórnego zagospodarowania lub składowania bezpośrednio w kwaterze BIO-EN-ER. Koszty eksploatacyjne KUO w roku 2004 wyniosły 8 614 291,99 zł. Co daje 77,77 zł za jedną tonę przyjętych odpadów.

6.5.3. Możliwości finansowania planu Pomimo swojego miejsca i znaczenia rynek finansowy ochrony środowiska nie jest w pełni znany i zrozumiały dla potencjalnych klientów. Wielość form, źródeł i procedur stosowanych w jego ramach wymaga dobrej orientacji w celu podjęcia właściwej decyzji finansowej. Niniejszy rozdział zawiera szczegółowe informacje na temat podstawowych źródeł finansowania inwestycji ekologicznych. Są nimi: fundusze ekologiczne, fundacje i fundusze pomocowe, banki oraz fundusze inwestycyjne. Każda grupa podmiotów i poszczególne podmioty w ramach grup zostały przedstawione w możliwie zwartej i przystępnej formie.

Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej

Fundusze ekologiczne są najbardziej znanym i wykorzystywanym źródłem dotacji i preferencyjnych kredytów dla podmiotów podejmujących inwestycje ekologiczne. Wpływają na to: ilość środków finansowych jaką dysponują fundusze, warunki udostępniania środków finansowych pożyczkobiorcom oraz procedury dochodzenia do uzyskania finansowego wsparcia funduszu. Bliskość funduszy i ich regionalny charakter (fundusze wojewódzkie) ma także znaczenie dla ich wyróżnienia w gronie inwestorów ekologicznych.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej www.nfosigw.gov.pl Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) jest największą w Polsce instytucją finansującą przedsięwzięcia z dziedziny ochrony środowiska. Zakres działania Funduszu obejmuje finansowe wspieranie przedsięwzięć proekologicznych o zasięgu ogólnokrajowym oraz ponadregionalnym. Podstawowymi formami finansowania zadań proekologicznych przez NFOŚiGW są preferencyjne pożyczki i dotacje, ale uzupełniają je inne formy finansowania, np. dopłaty do preferencyjnych kredytów bankowych, uruchamianie ze swych środków linii kredytowych w bankach czy zaangażowanie kapitałowe w spółkach prawa handlowego. NFOŚiGW administruje również środkami zagranicznymi przeznaczonymi na ochronę środowiska w Polsce, pochodzącymi z pomocy zagranicznej. Dotacje udzielane są przede wszystkim na: edukację ekologiczną, przedsięwzięcia pilotowe dotyczące wdrożenia postępu technicznego i nowych technologii o dużym stopniu ryzyka lub mających


117

eksperymentalny charakter, monitoring, ochronę przyrody, ochronę i hodowlę lasów na obszarach szczególnej ochrony środowiska oraz wchodzących w skład leśnych kompleksów promocyjnych, ochronę przed powodzią, ekspertyzy, badania naukowe, programy wdrażania nowych technologii, prace projektowe i studialne, zapobieganie lub likwidację nadzwyczajnych zagrożeń, utylizację i zagospodarowanie wód zasolonych oraz profilaktykę zdrowotną dzieci z obszarów zagrożonych. Środki, którymi dysponuje NFOŚiGW, pochodzą głównie z opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieniężnych. Przychodami Narodowego Funduszu są także wpływy z opłat produktowych oraz wpływy z opłat i kar pieniężnych ustalanych na podstawie przepisów ustawy - Prawo geologiczne i górnicze. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Do roku 1993 wojewódzkie fundusze, nie posiadając osobowości prawnej, udzielały wyłącznie dotacji na dofinansowywanie przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska na obszarze własnych województw. W 1993 roku fundusze te otrzymały osobowość prawną, co umożliwiło im udzielanie, obok dotacji, także pożyczek preferencyjnych. WFOŚ i GW wspiera przedsięwzięcia o charakterze ekologicznym poprzez udzielanie dotacji i pożyczek na preferencyjnych warunkach. Forma dofinansowania zależy każdorazowo od statusu prawnego wnioskodawcy, rodzaju działalności i charakteru zadania. Fundusz preferuje finansowe wspomaganie wnioskodawców, którzy w realizowane przedsięwzięcia angażują środki własne. Jednym z podstawowych warunków ubiegania się o wsparcie finansowe przez Fundusz jest dostarczenie stosownej dokumentacji, w tym wymaganych zezwoleń (np. pozwolenia na budowę). Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska może współfinansować inwestycje i działalność proekologiczną wspomaganą z innych źródeł. Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Powiatowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (PFOŚIGW) utworzone zostały na początku roku 1999 po wejściu w życie reformy administracyjnej kraju. Fundusze te nie mają osobowości prawnej. Przychody PFOŚiGW przekazywane są na rachunek miasta, w budżecie miasta mają charakter funduszu celowego. Obecnie środki powiatowych funduszy (zgodnie z POŚ, art. 403) przeznacza się na wspomagania działalności w zakresie określonym jak dla gminnych funduszy i inne zadania ustalone przez radę powiatu/miasta, służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju, w tym na programy ochrony środowiska. Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Przychody mogą być wykorzystane na m.in.:

• Dotowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych służących ochronie środowiska. • Realizacje przedsięwzięć związanych z gospodarczym wykorzystaniem odpadów. • Wspieranie działań zapobiegających powstawanie odpadów.

Prezydent jest zobowiązany do corocznego przedstawiania Radzie Miasta przychodów i wydatków tego funduszu celem ich zatwierdzania . Gminne fundusze nie są prawnie wydzielone ze struktury organizacyjnej miasta, a więc podobnie jak PFOŚiGW nie mają osobowości prawnej i nie mogą udzielać pożyczek. Celem działania GFOŚIGW jest dofinansowywanie przedsięwzięć proekologicznych na terenie własnej miasta. Zasady przyznawania dotacji ustalane są indywidualnie w gminach.


118

Banki Coraz więcej banków wykazuje zainteresowanie inwestycjami w zakresie ochrony środowiska. Dzięki współpracy z funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej rozszerzają one swoją ofertę kredytową o kredyty preferencyjne przeznaczone na przedsięwzięcia proekologiczne oraz nawiązują współpracę z podmiotami angażującymi swoje środki finansowe w ochronie środowiska (fundacje, międzynarodowe instytucje finansowe). Kredyty preferencyjne pochodzą ze środków finansowych gromadzonych przez banki, zaś fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej udzielają dopłat do wysokości oprocentowania. W ten sposób ulega obniżeniu koszt kredytu dla podejmującego inwestycje proekologiczne. Banki uruchamiają też linie kredytowe w całości ze środków funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej i innych instytucji. Szczególną rolę na rynku kredytów na inwestycje proekologiczne odgrywa Bank Ochrony Środowiska (www.bosbank.pl). Oferuje on najwięcej środków finansowych w formie preferencyjnych kredytów i dysponuje zróżnicowaną ofertą dla prywatnych i samorządowych inwestorów, a także osób fizycznych. Ważne miejsce na rynku kredytów ekologicznych zajmują także międzynarodowe instytucje finansowe, a w szczególności Bank Światowy (www.worldbank.org) i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (www.polisci.com).

Fundusze inwestycyjne

Fundusze inwestycyjne stanowią nowy i potencjalnie ważny segment rynku finansowego ochrony środowiska. Oprócz dodatkowego kapitału mogą wnieść także wiedzę menadżerską, doświadczenie i kontakty do wspieranej finansowo spółki. Szerokie wejście ekologicznych funduszy inwestycyjnych (Green Equity Funds) na rynek finansowy ochrony środowiska, może okazać się przełomowe dla usprawnienia podejmowania decyzji inwestycyjnych oraz integracji ochrony środowiska z przedsięwzięciami o charakterze gospodarczym. Doświadczenie z łączeniem wymagań ochrony środowiska i rozwoju produkcji może być przydatne do niedopuszczenia do zwiększenia obciążeń środowiska w warunkach wzrostu gospodarczego. Fundusze inwestycyjne są nastawione na wykorzystywanie możliwości jakie dają współczesne procesy technologiczne i wiedza menadżerska. Ich zainteresowanie nowymi spółkami jest szczególnie cenne dla proekologicznego rozwoju gospodarki.

Programy pomocowe Unii Europejskiej

Podstawowymi celami wszystkich programów pomocowych, zarówno ze środków unijnych, jak i współpracy bilateralnej, są :

• ogólna poprawa stanu środowiska naturalnego • dostosowanie polskiego ustawodawstwa oraz standardów ekologicznych do wymagań

unijnych • wprowadzenie nowoczesnych technologii ekologicznych oraz schematów organizacyjnych

stosownie do standardów europejskich, • transfer know-how.

CRAFT/6 Program Ramowy Unii Europejskiej w zakresie Rozwoju Technologicznego (www.parp.gov.pl) Głównym celem tego programu jest wspieranie rozwoju innowacyjnych technologii, m.in. w gospodarce odpadami. W programie tym może wziąć udział każda osoba prawna, przedsiębiorstwa (małe, średnie, duże, firmy rzemieślnicze), związki firm z danej branży, itp. Aby uzyskać grant w ramach tego programu należy przede wszystkim mieć ideę innowacyjnego rozwiązania, następnie założyć konsorcjum międzynarodowe, w skład którego wejdą też firmy z krajów UE i złożyć wniosek według wymogów Komisji Europejskiej. Instytucje, tworzące konsorcjum, muszą zapewnić wykonanie wszystkich działań niezbędnych do uzyskania zamierzonego celu, od badań, poprzez prezentację wynik, transfer technologii, wdrożenie, promocję w mediach. Należy mieć na uwadze, że program ten nie finansuje działań inwestycyjnych. Dofinansowanie projektów wdrożeniowych ze środków 6 Program Ramowy UE. kształtuje się na poziomie ok. 35 %. Szczegółowe informacje na temat tego programu można uzyskać w Krajowym Punkcie Kontaktowym, ul. Świętokrzyska 21, Warszawa.


119

Fundusze Strukturalne i Fundusz Spójności W momencie przystąpienia do Unii Europejskiej Polska straciła możliwość korzystania z funduszy przedakcesyjnych, lecz zyskała dostęp do znacznie większych funduszy strukturalnych Unii i Funduszu Spójności (www.cie.gov.pl lub www.ukie.gov.pl), przeznaczonego na wsparcie rozwoju transportu i ochrony środowiska. Trudno dziś powiedzieć, na jakich zasadach będą funkcjonować te fundusze po wejściu Polski do Unii Europejskiej (zapowiadane jest ich przeobrażenie), niewątpliwie jednak nadal będą pełniły rolę silnego instrumentu pomocowego, zapewniającego kierowanie dużych środków finansowych, m.in. na ochronę środowiska i zadania realizowane w tym zakresie szczególnie przez samorządy terytorialne. Unia Europejska (UE) przewiduje udzielenie Polsce pomocy na rozwój systemów infrastruktury ochrony środowiska poprzez instrumenty takie jak fundusze strukturalne i Fundusz Spójności (FS). Planowane działania strukturalne ujęte są w Narodowym Planie Rozwoju (NPR). Jednym z priorytetów NPR na lata 2004 – 2006 jest: ochrona środowiska i racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska. Priorytet ten będzie realizowany przez:

• część środowiskową Funduszu Spójności , • inne programy operacyjne (szczególnie Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju

Regionalnego – ZPORR). Cel strategii dla Funduszu Spójności to wsparcie podmiotów publicznych w realizacji działań na rzecz poprawy stanu środowiska będące realizacją zobowiązań Polski wynikających z wdrażania prawa ochrony środowiska Unii Europejskiej, poprzez dofinansowanie:

• realizacji indywidualnych projektów, • programów grupowych z zakresu ochrony środowiska, • programów ochrony środowiska rządowych i samorządowych.

Jednym z kryteriów uzyskania środków finansowych z Funduszu Spójności jest wielkość projektu, a mianowicie łączna wartość projektu powinna przekraczać 10 mln EURO. Projekty o takiej wartości są w stanie zorganizować głównie średnie lub duże miasta bądź np. związki miast czy gmin. Priorytetem 3 FS jest racjonalna gospodarka odpadami komunalnymi. Fundusze te ukierunkowane będą na finansowanie konkretnych inwestycji, których wyniki są zgodne z zapisami Dyrektywy Rady 91/156/EEC. W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego wsparcie zostanie udzielone szerokiej gamie projektów z zakresu ochrony środowiska. Pomoc z zasobów funduszy strukturalnych i państwowych będzie udzielana głównie na projekty jednostek samorządu terytorialnego realizowane w powiązaniu ze wsparciem udzielanym dla wzmocnienia potencjału rozwojowego regionów. W ramach działań dotyczących gospodarki odpadami na dofinansowanie mogą liczyć projekty ograniczający wpływ składowanych odpadów na powietrze atmosferyczne, wody i glebę poprzez:

• modernizację istniejących wysypisk komunalnych, • budowę zakładów unieszkodliwiania odpadów (kompostownie, spalarnie), • wprowadzenie na szeroką skalę systemu powtórnego zagospodarowania odpadów, • regionalne programy likwidacji niebezpiecznych i dzikich składowisk.

Beneficjentem końcowym w ramach działań będą samorządy wojewódzkie, powiatowe i gminne.

Inne źródła finansowania PGO Wśród możliwych do zastosowania innych źródeł finansowania Planu można zasygnalizować:

• opłaty produktowe - opłaty nakładane na produkty obciążające środowisko np. opakowania, baterie, świetlówki. Wpływy z tego tytułu, trafiające do budżetu państwa, będą przeznaczane na wspomaganie i dofinansowanie systemu recyklingu (Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U.2001.63.638) – weszła z dniem 1 stycznia 2002 r.)

• depozyty ekologiczne - obciążenia nakładane na produkty, podlegające zwrotowi w momencie przekazania tego produktu do recyklingu lub unieszkodliwienia (Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej


120

i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U.2001.63.639) – weszła z dniem 1 stycznia 2002 r.).

• opłata za przyjęcie odpadów na składowisko. Wartą zainteresowania formą wspomagania inwestycji proekologicznych jest leasing. Polega on na oddaniu na określony czas przedmiotu w posiadanie użytkownikowi, który za opłatą korzysta z niego, z możliwością docelowego nabycia praw własności. Leasing jest jedną z najszybciej rozwijających się form finansowania inwestycji w Polsce. Wkracza on coraz bardziej w sferę finansowania inwestycji proekologicznych. Zwykle z leasingu korzysta podmiot, który nie posiada wystarczających środków na zakup potrzebnego sprzętu lub który nie posiada wystarczającego zabezpieczenia potrzebnego do wzięcia kredytu bankowego. Z tego powodu leasing uznawany jest bardziej niż kredyt uniwersalną i elastyczną formę finansowania działalności inwestycyjnej. Z punktu widzenia podmiotu gospodarczego największymi zaletami leasingu są możliwości łatwego dostępu do najnowszej techniki bez angażowania własnych środków finansowych oraz rozłożenie finansowania przedsięwzięć w długim okresie czasu, co jest szczególnie istotne przy wielu rodzajach inwestycji ekologicznych. Finansowaniem ochrony środowiska w Polsce interesuje się coraz więcej banków i funduszy inwestycyjnych. Rozwija się też pomoc zagraniczna, dzięki której funkcjonuje w Polsce wiele fundacji ekologicznych. Poszukiwane są też nowe instrumenty ekonomiczno – finansowe w ochronie środowiska, takie jak opłaty produktowe czy ekoobligacje. Inwestorzy w zakresie ochrony środowiska mogą więc liczyć na to, że system finansowania przedsięwzięć proekologicznych w Polsce będzie rozwijał się nadal, oferując coraz szersze formy finansowania i coraz większe środki finansowe, przeznaczane na wsparcie działań służących ochronie środowiska w naszym kraju. Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz Norweski Mechanizm Finansowy Głównym celem utworzonego przez państwa-darczyńców Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego jest realizacja przedsięwzięć prorozwojowych przyczyniających się do zmniejszania różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Ponadto, realizacja przedsięwzięć będzie służyła zacieśnieniu współpracy bilateralnej pomiędzy Polską a państwami-darczyńcami. Realizowane projekty powinny być zgodne z priorytetami polityki społeczno-gospodarczej kraju, jak też celami odpowiednich polityk Unii Europejskiej. Podejmowane w ramach Mechanizmów działania powinny ponadto obejmować różne aspekty horyzontalne, które podnoszą jakość realizowanych projektów, a tym samym zwiększają wpływ na osiągnięcie spójności społeczno-gospodarczej. Do głównych aspektów horyzontalnych zalicza się:

1. Zrównoważony rozwój, integrujący wymiar środowiskowy, ekonomiczny i społeczny, 2. Równość szans kobiet i mężczyzn, 3. Dobre zarządzanie, które określa udział szerokiej grupy partnerów w procesie podejmowania

decyzji, podejmowanie decyzji zgodnie z prawem oraz przejrzystymi zasadami, 4. Współpraca wielostronna.

W Polsce, wykorzystanie środków Mechanizmów Finansowych będzie pełniło funkcje uzupełniające w stosunku do działań realizowanych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności UE oraz będzie służyło realizacji Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007 - 2013. Łącznie, w ramach obu Mechanizmów, Polsce przyznano środki w wysokości 533,51 mln euro na lata 2004-2009. Będą one wykorzystywane na projekty realizowane w ramach ściśle zdefiniowanych obszarów priorytetowych. Środki finansowe w ramach Mechanizmu Finansowego EOG dostępne będą na realizację projektów w następujących sześciu obszarach priorytetowych:

• ochrona środowiska, w tym środowiska ludzkiego, poprzez m.in. redukcję zanieczyszczeń i promowanie odnawialnych źródeł energii,

• promowanie zrównoważonego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie i zarządzanie zasobami, • ochrona kulturowego dziedzictwa europejskiego, w tym transport publiczny i odnowa miast,


121

• rozwój zasobów ludzkich poprzez m.in. promowanie wykształcenia i szkoleń, wzmacnianie w samorządzie i jego instytucjach potencjału z zakresu administracji lub służby publicznej, a także wzmacnianie wspierających go procesów demokratycznych,

• opieka zdrowotna i opieka nad dzieckiem, • badania naukowe.

Środki finansowe z Norweskiego Mechanizmu Finansowego mogą wspierać działania podejmowane w ramach wszystkich sześciu priorytetów Mechanizmu Finansowego EOG, oraz na zasadach pierwszeństwa w zakresie następujących dodatkowych czterech obszarów priorytetowych:

• wdrażanie przepisów z Schengen, wspieranie Narodowych Planów Działania z Schengen, jak również wzmacnianie sądownictwa,

• ochrona środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem wzmocnienia zdolności administracyjnych do wprowadzania w życie odpowiednich przepisów istotnych dla realizacji projektów inwestycyjnych,

• polityka regionalna i działania transgraniczne, • pomoc techniczna przy wdrażaniu acquis communautaire.

6.5.4. Źródła finansowania PGO Przy stosunkowo niskich środkach GFOŚiGW i PFOŚiGW oraz nie najlepszej sytuacji finansowej gmin, aby zdobyć środki finansowe należy poszukiwać ich na zewnątrz. Należy rozważyć możliwość uzyskania środków z Narodowego i Wojewódzkiego FOŚiGW oraz próbować znaleźć inwestora strategicznego, czy starać się o pozyskanie środków finansowych z funduszy pomocowych UE. Tabela 73 przedstawia udział potencjalnych źródeł finansowania Planu Gospodarki Odpadami dla miasta Bydgoszczy w latach 2005 – 2008. Dla następnych okresów udział poszczególnych źródeł finansowania będzie określany w ramach każdorazowej aktualizacji PGO (co 4 lata), bądź w ramach weryfikacji listy przedsięwzięć (co dwa lata).

Tabela 73 Szacunkowe koszty inwestycyjne w tys. zł. wraz z źródłami ich finansowania w latach 2005 - 2008

L.p. Źródło finansowania Razem tys. zł Udział 1 Środki własne miasta (w tym GFOŚiGW) 1 993 5% 2 Fundusze ekologiczne 9 966 25% 3 Inwestor strategiczny, środki pomocowe UE 23 918 60% 4 Podmioty gospodarcze 3 986 10%

Razem 39 864 100% Źródło: Oszacowania własne.


122

7. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO I SPOSÓB ICH UWZGLĘDNIANIA W PLANIE

Analiza oddziaływania na środowisko nie weryfikuje informacji zawartych w planie gospodarki odpadami, a jest oparta na podanych w nim wielkościach. Wskazuje również na potencjalne ryzyko związane z odstąpieniem od realizowania zaplanowanych działań. Takie przypadki mogą mieć miejsce (z powodów organizacyjnych, finansowych i innych) i wtedy mogą wystąpić skutki niekorzystne dla środowiska i zdrowia ludzi. Bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na efektywną realizację selektywnej zbiórki odpadów jest działalność edukacyjna wśród wszystkich grup mieszkańców. Działalność ta będzie planowana na szczeblu lokalnym, jednakże już w skali regionu powinny być podjęte działania propagujące współpracę gmin. Na podstawie przeprowadzonej analizy i oceny wpływu gospodarki odpadami na środowisko w mieście Bydgoszczy można stwierdzić, że wywiera ona negatywny wpływ na praktycznie wszystkie komponenty środowiska a w szczególności powoduje:

• degradację gleb, eutrofizację wód i ich toksyczne skażenie ze względu na występowanie na terenie gminy tzw. "dzikich wysypisk". Oddziaływanie obecnie funkcjonującego składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne na środowisko zostało ograniczone do niezbędnego minimum. Problem stanowią także skażenia powodowane deponowaniem odpadów poprodukcyjnych z małych firm usługowych i produkcyjnych w miejscach do tego nie przeznaczonych,

• pogorszenie jakości powietrza atmosferycznego, w tym także zmiany klimatu, ze względu na spalanie odpadów opakowaniowych w paleniskach domowych, co jest m.in. źródłem emisji toksycznych substancji do powietrza atmosferycznego,

• degradację zasobów wodnych, zasobów leśnych, różnorodności biologicznej i środowiska miejskiego

• Ponadto sposób demontażu i utylizacji materiałów budowlanych zawierających azbest jest poważnym problemem ze względu na negatywny wpływ azbestu na zdrowie człowieka.

Na podstawie analizy i oceny wpływu projektowanych rozwiązań zawartych w projekcie „Planu gospodarki odpadami dla miasta Bydgoszczy na lata 2005 – 2012” (PGO) na środowisko można stwierdzić, że wpłynie on na poprawę stanu środowiska w szczególności w zakresie:

• ograniczenia degradacji gleb i ich toksycznego skażenia w związku z przewidzianym z likwidacją nielegalnych składowisk, jak również istotnym ograniczeniem składowania odpadów niebezpiecznych w perspektywie do 2012 roku.

• poprawy stanu powietrza atmosferycznego poprzez edukacje ekologiczna związana z konieczności zagospodarowania odpadów opakowaniowych oraz szkodliwości ich spalania w paleniskach domowych,

• ograniczenia stopnia eutrofizacji i toksycznego skażenia wód powierzchniowych i podziemnych w wyniku objęcia zorganizowaną zbiórką całego strumienia odpadów komunalnych, znaczącego ograniczenia eliminowania odpadów niebezpiecznych, wzrost poziomu odzyskiwanych surowców wtórnych do poziomu 15 % całkowitego strumienia zebranych odpadów komunalnych,

• poprawy warunków środowiska w wyniku przyjętych rozwiązań organizacyjnych i technicznych w zakresie zbiórki odpadów komunalnych,

• poprawy walorów krajobrazowych w wyniku zamknięcia i rekultywacji „dzikich wysypisk”, • ograniczenia degradacji gleb oraz wykorzystania zasobów leśnych w związku ze wzrostem

ilości odzyskiwanych surowców wtórnych (makulatura). W wyniku realizacji PGO możliwe jest także występowanie oddziaływań negatywnych, co będzie efektem przyjętych rozwiązań szczegółowych. Dotyczy to w szczególności obiektów gospodarki


123

odpadami. Z tych też względów należy zwrócić szczególną uwagę na proces projektowania a następnie poziom wykonawstwa obiektów gospodarki odpadami, ze szczególnym uwzględnieniem poziomu wykonywanych raportów oddziaływania na środowisko i poziomu wydawanych pozwoleń zintegrowanych dla tych obiektów. Na etapie eksploatacji obiektów bardzo istotnym będzie zakres i poziom systemów monitorowania ich pracy. Założone cele i podstawowe kierunki działań przedstawione w PGO są zgodne z dyrektywami Unii Europejskiej, Polityką Ekologiczną Państwa oraz Krajowym Planem Gospodarki Odpadami, Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami i Powiatowym Planem Gospodarki Odpadami. Planowane działania zmierzają do osiągnięcia celów ustalających zarówno terminy, jak i ilości odzyskiwanych, poddawanych recyklingowi, wykorzystanych i unieszkodliwianych odpadów. Na podstawie prognoz zawartych w PGO można stwierdzić, że w horyzoncie czasowym do 2012 roku będzie miała miejsce stosunkowo pozytywna tendencja zmian ilości wytwarzanych odpadów przemysłowych. W sposób istotny wzrośnie ilość wytwarzanych odpadów komunalnych, o ok. 32 749 Mg, czyli o ok. 26 % w stosunku do 2004 roku. Przy takim wzroście ilości wytwarzanych odpadów komunalnych prognozowana ilość deponowanych na składowiskach odpadów z tej grupy zmaleje nieznacznie. Projekt PGO nie zawiera rozwiązań, które mogłyby prowadzić do transgranicznych oddziaływań emisji zanieczyszczeń z projektowanych instalacji gospodarki odpadami.


124

8. SPOSÓB MONITORINGU I OCENY WDRAŻANIA PLANU

8.1. Zasady zarządzania systemem gospodarki odpadami Zarządzanie systemem gospodarki odpadami w mieście Bydgoszczy wynikać będzie:

1. Z ustawowo określonego zakresu zadań szczebla administracji samorządowej. 2. Zadań określonych w Planie Gospodarki Odpadami, zaakceptowanych przez Prezydenta

i Radę Miasta. Ponadto, Plan Gospodarki Odpadami winien być skorelowany z całym systemem planowania na obszarze miasta, zwłaszcza z:

1. Programem Ochrony Środowiska (którego jest częścią). 2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. 3. Planami zagospodarowania przestrzennego. 4. Strategią rozwoju miasta. 5. Innymi Planami np. wykorzystania energii, ochrony zdrowia, rozwoju lokalnego itp.

Ustawowo określone zadania poszczególnych szczebli administracji i samorządów w zakresie gospodarki odpadami

Zadania miasta Zadania miasta oraz obowiązki właścicieli nieruchomości dotyczące utrzymania czystości i porządku określa ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do zadań własnych miasta (art. 3.1.). Do zadań miasta należy m.in. zapewnienie czystości i porządku na swoim terenie oraz tworzenie warunków niezbędnych do ich utrzymania (art. 3.2.). Zapisane w (art. 3.2.) zadania gmina powinna realizować na podstawie planu gospodarki odpadami. Rada Miasta, po zasięgnięciu opinii państwowego terenowego inspektora sanitarnego, w drodze uchwały ustala szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie miasta dotyczące m. in. (art. 4):

1. Prowadzenia we wskazanym zakresie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. 2. Rodzaju urządzeń przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie

nieruchomości oraz na drogach publicznych, a także wymagań dotyczących ich rozmieszczenia oraz utrzymywania w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym.

3. Częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych lub nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego.

Rada Miasta może ustalić - w drodze uchwały - górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za usługi odbioru odpadów od właścicieli nieruchomości (art. 6.2) – opróżnianie zbiorników bezodpływowych. Ustalając stawki powyższych opłat, Rada Miasta musi stosować stawki niższe, jeżeli odpady komunalne są zbierane i transportowane w sposób selektywny (art. 6.4). Projekt zmienionej Uchwały Rady Miasta w sprawie szczegółowych zasad utrzymania porządku i czystości w Bydgoszczy został wstępnie uchwalony przez Radę Miasta i jest obecnie opiniowany przez Powiatowego Inspektora Sanitarnego.

Zadania miasta jako kompetencje powiatu Ustawą o samorządzie powiatowym (z dnia 5 czerwca 1998 Dz.U.nr 91 poz. 578 z późn. zmianami) powiat grodzki otrzymał zadania publiczne o charakterze ponadgminnym, m.in. w zakresie:

1. Ochrony środowiska. 2. Zagospodarowania przestrzennego.


125

3. Nadzoru budowlanego. 4. Utrzymania powiatowych obiektów użyteczności publicznej.

Narzędziem ekonomicznym powiatu jest Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Opiniowanie projektu planu gospodarki odpadami Według ustawy o odpadach projekt planu gminnego podlega zaopiniowaniu przez:

1. Zarząd Województwa. 2. Rada Gospodarki Wodnej Regionu Wodnego (przy dyrektorze RZGW)

Zarząd Województwa opiniuje Plan pod kątem jego zgodności z Planem Wojewódzkim. Natomiast Rada Gospodarki Wodnej opiniuje Plan głównie pod kątem warunków korzystania z wód. Mechanizm ten powoduje, że Plan powiatowy/gminny powinien być zintegrowany z planem wyższego szczebla (wojewódzkim).

Aktualizacja PGO

Ustawa o odpadach wymaga, aby plany gospodarki odpadami aktualizowane były nie rzadziej niż raz na 4 lata. Jeżeli będzie wymagała tego sytuacja lokalna i uchwalony Plan będzie wymagał modyfikacji – będzie przeprowadzone stosowne postępowanie aktualizacji Planu przed upływem 4 lat.

Raporty z wykonania planu Wdrażanie Planu Gospodarki Odpadami będzie polegało na regularnej ocenie w zakresie:

• Określenia stopnia wykonania przedsięwzięć / działań • Określenia stopnia realizacji przyjętych celów • Oceny rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem • Analizy przyczyn tych rozbieżności.

Kolejnym elementem zarządzania i monitorowania systemem gospodarki odpadami jest sporządzanie raz na 2 lata raportu z postępów we wdrażaniu Planu Gospodarki Odpadami. Prezydent przekazuje raport Radzie Miasta. Prezydent będzie oceniał co dwa lata stopień realizacji planu gospodarki odpadami, natomiast na bieżąco będzie kontrolowany postęp w zakresie wdrażania przedsięwzięć zdefiniowanych w planie. W 2006 roku weryfikacji powinien podlegać harmonogram działań obejmujący obecnie lata 2005 – 2008. Weryfikacja będzie dotyczyła lat 2007 –2008 i do harmonogramu będą dodane dwa kolejne lata. Oznacza to, że w 2006 roku powinien być opracowany harmonogram na lata 2007-2010. Cykl ten będzie się powtarzał co 2 lata (podobnie jak to zapisano w programie ochrony środowiska). Z kolei w 2008 roku nastąpi aktualizacja planu gospodarki odpadami. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymagań zapisanych w ustawie "o odpadach".

8.2. Wskaźniki monitorowania i oceny wdrażania Planu Podstawą właściwego systemu oceny realizacji Planu jest dobry system sprawozdawczości, oparty na wskaźnikach (miernikach) stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, a także na wskaźnikach świadomości społecznej. Poniżej (Tabela 74 i Tabela 75) zaproponowano istotne wskaźniki przyjmując, że lista ta nie jest wyczerpująca i będzie sukcesywnie modyfikowana. Dane do systemu monitoringu będą pochodzić:

• z sprawozdań półrocznych przedsiębiorstw zajmujących się gospodarką odpadami, • od przedsiębiorstw będących posiadaczami odpadów, • z KUO.

Powyższe informacje mogą zostać skonfrontowane z informacjami jakie posiada Urząd Marszałkowski w Toruniu.


126

Tabela 74 Wskaźniki monitorowania Planu – sektor komunalny

Lp. Wskaźnik charakteryzujący gospodarkę odpadami – sektor

komunalny Stan wyjściowy (rok 2004)

A. Wskaźniki stanu gospodarki odpadami i zmiany presji na środowisko 1 Ilość wytworzonych odpadów komunalnych [Mg/rok] 126 994 2 Ilość zebranych odpadów komunalnych [Mg/rok] 110 767 3 Ilość odpadów objętych zorganizowaną zbiórką [%] 87,2 4 Ilość wytworzonych odpadów komunalnych na 1 mieszkańca na rok [kg/M/rok] 343 5 Ilość zebranych odpadów komunalnych na 1 mieszkańca na rok [kg/M/rok] 299 6 Udział odpadów z sektora komunalnego składowanych na składowiskach [%] 47

7 Udział wytworzonych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji składowanych na składowiskach w [%]

60

8 Ilość zebranych od mieszkańców odpadów ulegających biodegradacji [Mg] 345,38

9

Ilość wytworzonych odpadów opakowaniowych [Mg]: - tworzywa sztuczne - papier i tektura - szkło - opakowania z blachy stalowej - opakowania z aluminium - opakowania wielomateriałowe

4 699 12 445 8 382 1 397 381

1 397

10 Udział odzyskiwanych surowców wtórnych w całkowitym strumieniu zebranych odpadów komunalnych [%]

5,8

11

Ilość odzyskiwanych surowców wtórnych [Mg]: - tworzywa sztuczne - papier i tektura - szkło - metale - tekstylia -wielomateriałowe - drewniane - zmieszane

2 267,64 1 912,9

1 580,27 707,71 264,6 162,32 153,49 15,16

12

Ilość odzyskanych odpadów [Mg]: - wielkogabarytowych - budowlanych - niebezpiecznych

314,22

9 024,67 0

13 Czynne składowiska odpadów komunalnych [szt./ha] 1/2,5

14 Składowiska nieczynne [szt./ha] w tym - w trakcie rekultywacji - do rekultywacji

1/bd

15

Obiekty gospodarki odpadami komunalnymi: - linie do segregacji (szt./(Mg/rok) - kompostownie [szt./(Mg/rok)] - linie do demontażu odpadów wielkogabarytowych - linie do przekształcania gruzu budowlanego

2/180 tys.

0 1

5

16 Ilość powstających osadów ściekowych (Mg) 29 885


127

c.d. Tabela 74 Wskaźniki monitorowania Planu – sektor komunalny

17

Sposób postępowania z osadami ściekowymi %: - wykorzystane w tym:

na cele przemysłowe na cele rolnicze

- kompostowane - przekształcone termicznie - składowane (na składowiskach) - inne - nagromadzone na terenie oczyszczalni - wykorzystane z nagromadzonych

50 50

B. Wskaźniki świadomości społecznej

1 Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz poprawy gospodarki odpadami wg oceny jakościowej

Brak danych

2 Ilość i jakość interwencji (wniosków) zgłaszanych przez mieszkańców (np. dzikie wysypiska)

Brak danych

3 Liczba, jakość i skuteczność kampanii edukacyjno-informacyjnych Brak danych

Tabela 75 Wskaźniki monitorowania Planu – sektor gospodarczy

Lp. Wskaźnik charakteryzujący gospodarkę odpadami – sektor gospodarczy Stan wyjściowy (rok 2004)

1 Ilość wytwarzanych odpadów w sektorze gospodarczym [tys. Mg]6 w tym: - niebezpiecznych

164,6

2

Sposób zagospodarowania odpadów z sektora gospodarczego7 [%]: - magazynowano - odzyskano - unieszkodliwiane w sposób inny niż składowanie - składowane

0,1

80,4 7,2

12,3

3

Sposób zagospodarowania odpadów niebezpiecznych powstających w przemyśle [%] w tym: - magazynowano - wykorzystane - unieszkodliwione - składowane

0,0 3,7

96,3 0,0

4 Nagromadzenie odpadów [tys. Mg]8 z czego: Wykorzystano

1 701,9 261 Mg

5 Tereny składowisk [ha]: - niezrekultywowanych - zrekultywowanych w 2002 r

Bd bd

6

Obiekty gospodarki odpadami [szt / wydajność]: - zakłady termicznej utylizacji odpadów - składowiska odpadów in. niż niebezp. - składowiska odpadów niebezpiecznych - inne instalacje

2/bd

2 1

7 Ilość odpadów powstających w placówkach medycznych [Mg/rok]: - odpady medyczne

404,93

8 Ilość zakładów termicznej utylizacji odpadów medycznych [szt. / wydajność] 1/bd

9 Ilość odpadów powstających w placówkach weterynaryjnych [Mg]: - odpady weterynaryjne

1,5

10 Ilość zebranych padłych zwierząt 3 134 11 Ilość odpadów zawierających azbest [Mg] Bd 12 Ilość składowisk odpadów zawierających azbest 0

6 wg ankietyzacji 7 wg ankietyzacji 8 dane za 2003r.


128

W związku z brakiem odpowiednich danych dla roku 2004 związanych z wskaźnikami monitorowania Planu (sektor gospodarczy) pola w kolumnie stan istniejący zawierają wskaźnik brak danych. Powoduje to że, rok 2003 nie jest odpowiednim rokiem odniesienia dla pełnego monitorowania gospodarki odpadami w sektorze gospodarczym. Wskaźniki te należy traktować jako propozycje. Określenie powyższych wskaźników wymaga posiadania odpowiednich informacji:

• Pochodzących z monitoringu środowiska (grupa A). Informacje te powinny być opracowane przez odpowiednie służby

• Pochodzących z przeprowadzenia odpowiednich badań społecznych (grupa B), np. raz na 4 lata. Badania te powinny być prowadzone przez wyspecjalizowane jednostki badania opinii społecznej. Mierniki społecznych efektów programu są wielkościami wolnozmiennymi. Są wynikiem badań opinii społecznej i specjalistycznych opracowań służących jakościowej ocenie udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska, a także ocenie odbioru przez społeczeństwo efektów planu przez ilość i jakość interwencji zgłaszanych do Urzędów Gmin/Miast/Powiatów/.

W oparciu o analizę wskaźników grupy A i grupy B będzie możliwa ocena efektywności realizacji ‘Planu gospodarki odpadami”. Ocena ta posłuży również jako dane wejściowe do procesu aktualizowania planu. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. (Dz.U. Nr 152, poz.1740) w sprawie niezbędnego zakresu informacji objętych obowiązkiem zbierania i przetwarzania oraz sposobu prowadzenia centralnej i wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami Marszałek Województwa jest odpowiedzialny za tworzenie bazy. W załącznikach nr 1 i 2 rozporządzenie powyższe wprowadza układy informacji objętych obowiązkiem zbierania i przetwarzania przez Ministra Środowiska i Marszałków Wojewódzkich w celu prowadzenia baz. W dziale Nr 6 załączników 1 i 2 określone zostały układy informacji dotyczące planów gospodarki odpadami. Informacje te będą przekazywane ze szczebla wojewódzkiego do szczebla centralnego i pozwolą na dokonywanie raz na 2 lata oceny wdrażania uchwalonych planów gospodarki odpadami. Natomiast z szczebla gminnego/powiatowego informacje będą przekazywane do szczebla wojewódzkiego. Wg Krajowego Planu Gospodarki Odpadami sprawą pierwszorzędnej wagi jest opracowanie i wdrożenie wojewódzkich baz, które zawierać będą kompleksową informację o odpadach łącznie z informacją o przedsiębiorstwach i instalacjach odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Urzędy Marszałkowskie zobowiązane są do przekazania pierwszych raportów wojewódzkich za rok poprzedni sporządzonych na podstawie wojewódzkich baz danych w terminie do 30 czerwca roku następnego. Obecnie trwa procedura przygotowawcza do wdrażania Centralnej Bazy Danych o Gospodarce Odpadami. Komputerowy System Monitoringu wdrożony na poziomie województwa musi być kompatybilny z centralna bazą danych. Na poziomie gminy/powiatu może również zostać stworzony elektroniczny system monitoringu gospodarki odpadami. Powinien on być kompatybilny z systemem powstałym na poziomie województwa. Więc należy poczekać z ewentualnym uruchomieniem własnego systemu do momentu funkcjonowania Centralnej Bazy Danych o Gospodarce Odpadami i bazy danych w województwie kujawsko-pomorskim.


129

8.3. Harmonogram procedury wdrażania PGO Tabela 76 przedstawia Harmonogram procedury wdrażania „Planu gospodarki odpadami dla miasta Bydgoszczy na lata 2005 - 2012”.

Tabela 76 Harmonogram procedury wdrażania „Planu gospodarki odpadami dla miasta Bydgoszczy na lata 2005 - 2012”

L.p. Rok Zadania

2005 2006 2008 2010 2012

Plan gospodarki odpadami (PGO)

2005-2012 2009-2016 2013-2020 1

Lista przedsięwzięć 2005-2008 2007-2010 2009-2012 2011-2014 2013-2016

2 Monitoring gospodarki odpadami

Monitoring wdrażania Planu Mierniki efektywności wdrażania Planu

3

Ocena wykonania Planu w tym przygotowanie Raportów


130

9. PROGRAM DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH Jednym z ważniejszych warunków realizacji PGO jest wysoka świadomość społeczeństwa, które powinno brać aktywny udział w strategii zagospodarowania odpadów. Dlatego też należy prowadzić odpowiednie działania, których celem jest zmiana dotychczasowego postępowania mieszkańców miasta Bydgoszczy w sferze konsumpcji i postępowania z odpadami. Poniżej przedstawiono przykładowy program działań edukacyjnych, z którego może skorzystać miasto Bydgoszcz.

9.1. Strategia prowadzenia kampanii

9.1.1. Zadania kampanii Do głównych zadań kampanii należą:

• przegląd istniejących materiałów, których celem jest podnoszenie świadomości społeczeństwa,

• przygotowanie kampanii na rzecz podniesienia świadomości społeczeństwa, • identyfikacja problemów, których nie omawiają dostępne materiały informacyjne, • opracowanie dodatkowych materiałów informacyjnych, • wprowadzenie w życie powyższej kampanii.

9.1.2. Elementy kampanii Strategia prowadzenia kampanii składa się z następujących elementów:

• krótka kampania (6 miesięcy) opracowana w celu osiągnięcia największych i najwcześniej dostrzegalnych efektów,

• program podstawowy (2 lata), • program długoterminowy (10 lat i więcej).

9.1.3. Rodzaje kampanii podnoszenia świadomości społecznej Istnieją różne rodzaje kampanii podnoszenia świadomości społecznej, wśród których można wyróżnić: kampanię „fali nośnej”, kampanie tematyczne, akcje podejmowane w ramach kampanii. Kampania „fali nośnej” dotyczy problemu środowiska jako całości, nie zaś tylko jednego jego aspektu. Jest przewidziana do popierania „przyjaznych środowisku” wartości i wymogów wśród społeczeństwa. Można ją stosować dla szerokiej opinii publicznej. Kampanie tematyczne mogą przekazywać wiedzę dotyczącą pewnych aspektów problemów środowiskowych lub zachęcania do bardziej świadomych zachowań. Bazując na płaszczyźnie stworzonej w czasie powyższych kampanii, można podejmować akcje dotyczące np. selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych pochodzących z gospodarstw domowych.

9.2. Tematy szkoleń Kampanie powinny być kierowane do poszczególnych grup wiekowych i społecznych:

• dzieci, • dorośli: • osoby odpowiedzialne za decyzje polityczne dotyczące gospodarki odpadami, • kadra techniczna biorąca udział w realizacji programu gospodarki odpadami.

Tematy szkoleń powinny być dobrane do ww. grup przy uwzględnieniu ich specyfiki (np. Tabela 77 ):


131

Tabela 77 Przykładowe tematy szkoleń

Temat Grupa Ochrona środowiska naturalnego dzieci i dorośli Wspólna odpowiedzialność za stan środowiska dzieci i dorośli Trucizny w śmieciach domowych dzieci i dorośli Nadmierne opakowania dzieci, dorośli i producenci Zapobieganie powstawaniu odpadów dzieci i dorośli Recykling dorośli i dzieci Czysta produkcja – eliminowanie toksycznych odpadów, technologii i produktów

dorośli

Idea czystego regionu dzieci i dorośli Kompostowanie odpadów w przydomowym ogródku dzieci i dorośli Problematyka dzikich składowisk dzieci i dorośli Konieczność zachowania surowców i paliw naturalnych dzieci i dorośli Szkoleniami (Tabela 77) powinni być objęci wszyscy pracownicy organów odpowiedzialnych za opracowanie regulacji prawnych dotyczących gospodarki odpadami niebezpiecznymi i ich wprowadzanie w życie.

9.3. Wybór formy przekazu Formy przekazu dzielą się na: materiały drukowane, materiały audiowizualne i imprezy promocyjne.

1. Materiały drukowane nie wymagające dużych nakładów: • krótkie materiały drukowane, takie jak ulotki, ulotki typu „pytania i odpowiedzi”,

zestawienia faktograficzne, wkładki i broszury, zwykłe obwieszczenia i powiadomienia służb komunalnych;

• publikacje w prasie i wydawnictwach periodycznych, takie jak: artykuły, komentarze, stałe rubryki, wywiady, listy do redakcji, artykuły redakcyjne;

• materiały dla prasy: komunikaty, powiadomienia i obwieszczenia służb komunalnych; • plakaty; • obszerne, starannie wydrukowane broszury, biuletyny, opracowania, raporty i monografie; • opracowane graficznie obwieszczenia służb komunalnych; • materiały kształceniowe: programy nauczania, materiały samokształceniowe, materiały

dla nauczycieli; • okolicznościowe pamiątki (znaczki, długopisy, teczki z nadrukami itp.).

2. Materiały audiowizualne: • wywiady dla radia i telewizji; • pokazy przezroczy; • ogłoszenia służb komunalnych w radiu i telewizji; • filmy; • wystawy.

3. Imprezy promocyjne: • konferencje prasowe; • wizyty oficjalne; • zebrania mieszkańców; • imprezy specjalne (festiwale, akcje); • warsztaty, seminaria, konferencje.

Każda z proponowanych form posiada swoją specyfikę, swoje zalety i wady. Często, wybór formy przekazu jest wyborem pomiędzy jej przydatnością, a możliwościami finansowymi.


132

9.4. Partnerzy w programach informacyjnych

9.4.1. Współpraca ze szkołami Szkoły są dobrymi partnerami w programach informacyjnych, ponieważ nastawione są na szerzenie oświaty, a poza tym skupiają społeczność lokalną. Dyrektorzy szkół i nauczyciele często pełnią rolę liderów lokalnej społeczności i ich autorytet może być ważny, szczególnie przy poruszaniu kwestii potrzebnych lecz niepopularnych. Szkoły są ponadto dobrymi partnerami w programach informacyjnych ponieważ:

• mogą być miejscem rozpowszechniania materiałów informacyjnych, • wyposażone są w sprzęt, który może być pomocny w przygotowaniu materiałów

informacyjnych (komputery, kserokopiarki), • są miejscem funkcjonowania różnych kół zainteresowań, które mogą czynnie uczestniczyć

w przygotowaniu materiałów informacyjnych, • są źródłem ekspertów w dziedzinie edukacji, • uczniowie mogą pomagać przy realizacji programów, ankiet itp.

9.4.2. Współpraca z organizacjami pozarządowymi Władze samorządowe powinny mieć dokładną listę instytucji pozarządowych działających na terenie miasta czy województwa (patrz Program ochrony środowiska dla miasta Bydgoszczy na lata 2005 – 2012). Gdy działania miasta będą zbieżne z interesami tych organizacji, aktywnie pomogą one w kształtowaniu i realizacji programu informacyjnego. Poniżej podano możliwe formy współpracy z instytucjami pozarządowymi:

1. doradztwo w sprawach merytorycznych i w sprawach przekazu informacji - organizacje pozarządowe współpracują ze znanymi ekspertami, dysponują bazami danych na temat specjalistów, mają doświadczenie w docieraniu do odbiorców;

2. wsparcie finansowe lub współpraca w finansowaniu projektu - niektóre organizacje posiadają fundusze przeznaczone na informowanie i mogą uczestniczyć w kosztach projektu;

3. ocena przekazu - w chwili gdy materiał został przygotowany może być przetestowany na członkach organizacji pozarządowej;

4. udostępnianie kanałów informacyjnych - dysponują listami adresowymi, są dystrybutorami różnego typu materiałów i biuletynów, mogą pomagać w roznoszeniu materiałów informacyjnych;

5. działania równoległe - niektóre informacje mogą być publikowane w biuletynach organizacji pozarządowych.

9.5. Zestawienie przykładowych działań w zakresie edukacji 1. Druk materiałów informacyjnych. 2. Produkcja filmów reklamowych i szkoleniowych. 3. Szkolenia dla:

• przedstawicieli gmin, • przedstawicieli Rad Osiedli, • nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych, • właścicieli ogródków działkowych.

4. Odczyty i wystawy poświęcone problematyce odpadów niebezpiecznych. 5. Konkursy dla przedszkolaków na „rysunek ekologiczny”. 6. Konkursy dla szkół:

• najładniejszy plakat ekologiczny, • największa ilość zebranych baterii.

7. Sympozjum: odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych.


133

9.6. Przykładowe treści materiałów informacyjnych Trucizny w śmieciach domowych

Nasze odpady komunalne są coraz bardziej niebezpieczne dla środowiska. Zawierają bowiem one, poza resztkami pokarmu, papieru, tworzyw sztucznych, także zużyte oleje silnikowe i smarowe, popsute świetlówki, baterie, termometry rtęciowe, przeterminowane lekarstwa, resztki farb, lakierów, i rozpuszczalników, a także przeterminowane środki ochrony roślin i opakowania po nich. Choć nie wszystkie te substancje, w świetle obowiązującej ustawy o odpadach, należą do grupy odpadów niebezpiecznych, to są one powszechnie uważane za niezwykle szkodliwe. Uwalniane w trakcie ich rozkładu związki mogą dostać się do gleby, wód powierzchniowych, podziemnych, gdzie powodują ogromne szkody. Zdarza się, że związki te trafiają w końcu do produktów spożywczych. Jakie zagrożenia powstają przy niewłaściwym obchodzeniu się z niektórymi odpadami?

Zużyte akumulatory są bardzo groźnym źródłem skażeń środowiska z powodu zawartego w nich ołowiu i jego związków oraz kwasu siarkowego. Ołów jest pierwiastkiem trującym i praktycznie niezniszczalnym. Związki ołowiu mają negatywny wpływ na stan zdrowia organizmów żywych, na rozwój roślin i procesy zachodzące w środowisku wodnym. U ludzi ołów uszkadza praktycznie wszystkie komórki i narządy. Jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci i młodzieży. Większość farb i lakierów, rozpuszczalników, klejów, lepików itp. zawiera szkodliwe dla zdrowia substancje, takie jak np. formaldehyd, fenole, węglowodory aromatyczne i alifatyczne, a także metale ciężkie (m.in. cynk, ołów, miedź, tytan). Mogą mieć one działanie mutagenne, rakotwórcze i niszczące układ nerwowy. Baterie maja bardzo krótki żywot i szybko trafiają do kosza. Niemal wszystkie one zawierają szkodliwe dla środowiska metale ciężkie, takie jak rtęć, ołów, nikiel, cynk, kadm. Przepracowany olej jest prawdziwą beczką trucizn, ponieważ zawiera m.in. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, chlorowcopochodne i metale ciężkie (cynk, ołów, kadm, miedź). Ustalono, że:

• 1 litr przepracowanego oleju może zanieczyścić do 5 milionów litrów czystej wody pitnej; • 1 litr oleju może pokryć cienką warstwą 1 ha powierzchni wody, utrudniając dostęp tlenu

i powodując śmierć wielu organizmów żywych; • spalenie w niewłaściwych warunkach 1 tony oleju powoduje wydzielanie się do atmosfery

ok. 10 kg substancji trujących. Jedna świetlówka zawiera średnio ok. 40 mg rtęci, co przy 25 mln zużywanych w Polsce lamp tego typu daje ok. 1000 kg rtęci. W przypadku niewłaściwego postępowania ze zużytym świetlówkami, zawarta w nich rtęć może bardzo poważnie zanieczyścić wszystkie elementy środowiska. Zatrucie rtęcią powoduje u ludzi bardzo poważne zmiany w układzie nerwowym, co w najcięższych przypadkach może się zakończyć nawet śmiercią. Poza wyżej wymienionymi odpadami, bardzo groźne dla środowiska są trucizny, które mogą powstawać przy niewłaściwym postępowaniu z :

• termometrami i przeterminowanymi lekarstwami, • zużytymi odczynnikami fotograficznymi, • kosmetykami typu “spray”, • używanymi w ogródkach przydomowych środkami ochrony roślin i opakowaniami po nich.


134

Jak zmniejszać ilość odpadów niebezpiecznych?

• Dbaj o prawidłową eksploatację akumulatora samochodowego, co znacznie przedłuży jego żywotność.

• Pozostawiaj na stacjach benzynowych – przepracowane oleje, • Pozostawiaj w dużych sklepach z materiałami budowlanymi – resztki farb i lakierów, • Oddawaj opakowania po środkach ochrony roślin do sklepu gdzie tego rodzaju produkty są

sprzedawane. Po zebraniu tych odpadów, będą one unieszkodliwione w warunkach i przy zastosowaniu technologii bezpiecznych dla środowiska.

9.7. Przykładowe treści ulotek Odpady surowcowe segreguj w domu, osobno zbieraj makulaturę, szkło, tworzywa sztuczne i metale. Wypełnione worki odbierze firma wywozowa w wyznaczonym terminie. Z odpadów organicznych roślinnych (liście, trawa, drobne gałęzie, obierki) możesz we własnym zakresie wytworzyć kompost, który wykorzystasz jako nawóz w swoim ogrodzie. Jeśli nie chcesz lub nie możesz kompostować we własnym zakresie, zgromadź te odpady w specjalnym worku. Zostaną one wówczas odebrane i przetworzone w powiatowej kompostowni. Odpady budowlane, powstające przy remontach lub budowie domu, usuwaj wyłącznie do wcześniej zamówionych kontenerów, które na twoje zlecenie podstawi i odbierze firma wywozowa. Pozostałe odpady w ramach usług komunalnych odbierze firma wywozowa i przewiezie na składowisko. Odpady niebezpieczne (akumulatory, baterie, farby, przeterminowane lekarstwa, jarzeniówki) możesz oddać w wyznaczonym terminie do specjalnego samochodu, który będzie czekał w określonym punkcie. Odpady wielkogabarytowe, takie jak stare meble, sprzęt AGD, RTV, odbierane będą w wyznaczonych terminach, w ramach tzw. wiosennych i jesiennych „wystawek”. PAMIĘTAJ! Każdy z nas może przyczynić się do zmniejszenia objętości wywożonych na składowisko śmieci. Wystarczy tylko już w domu zgnieść przed wyrzuceniem do śmietnika kartonik po napojach, plastikową butelkę lub puszkę po napojach. Spalanie odpadów komunalnych w piecach może być źródłem bardzo silnego zanieczyszczenia środowiska. Dotyczy to szczególnie różnego rodzaju wyrobów z tworzyw sztucznych, których spalanie jest źródłem trujących gazów.

Do worka na makulaturę: • wrzucaj – stare gazety, książki, zeszyty, prospekty, katalogi, papierowe torby i worki, pudełka

kartonowe i tekturowe. • nie wrzucaj – kalek, papierów przebitkowych, papieru i tektury pokrytych folią, kartoników

po napojach i mleku, zabrudzonego i zatłuszczonego papieru, np. z opakowań po maśle, margarynie i mięsie.

Do worka na szkło: • wrzucaj – butelki i słoiki bez nakrętek, inne pojemniki szklane, stłuczkę szklaną bez dodatków

metalowych i plastikowych.


135

• nie wrzucaj – szkła okiennego i zbrojonego, luster, pobitych naczyń z fajansu i porcelany, szkła kryształowego, zużytych żarówek i świetlówek, nakrętek, kapsli i korków.

Do worka na plastik:

• wrzucaj – czyste, bez nakrętek butelki po napojach oraz opakowania po środkach chemii gospodarczej i kosmetykach.

• nie wrzucaj – folii gospodarczej, ogrodniczej i budowlanej, plastikowych siatek i toreb (tzw. reklamówek), woreczków foliowych, butelek po oleju silnikowym, tworzyw piankowych, styropianu.

Do worka na metale:

• wrzucamy – puszki po konserwach, folie metalowe, tubki metalowe, naczynia do gotowania, narzędzia, druty, puszki po napojach, rury, metalowe zakrętki.

• nie wrzucaj – puszek po lakierach i aerozolach, puszek po farbach i olejach. Co możesz zrobić, aby zmniejszyć ilość odpadów?

• unikaj przedmiotów jednorazowego użytku! • napoje kupuj tylko w butelkach zwrotnych! • unikaj opakowań z materiałów problemowych, takich jak np. z PCW, ze zmiękczonych

tworzyw piankowych. Lepiej jest kupować towary nie opakowane! • w trakcie zakupów korzystaj z toreb tekstylnych i siatek! • odpady niebezpieczne, takie jak zużyte akumulatory, baterie, świetlówki odstawiaj do miejsc

specjalnie do tego celu wyznaczonych! Unikajmy produktów zawierających agresywne substancje szkodliwe dla środowiska:

• zamiast agresywnych środków czyszczących używaj środków delikatnych, szarego mydła, octu,

• zamiast aerozoli z gazem kupuj kosmetyki w sztyfcie, • zamiast nawozów sztucznych stosuj w ogrodzie kompost.

Jak wykorzystać kompost z odpadów domowych?

• Kompostu należy używać na powierzchni gleby - nie przekopuj go. • Rozsadzanie młodych roślin – 20 – 30% kompostu zmieszać z 70 – 80% ziemi; • Kwiaty doniczkowe - 20 – 30% kompostu zmieszać z 70 – 80% ziemi; • Grządki warzywne – płytko rozprowadzić na powierzchni grządki warstwą o grubości

1 – 2 cm lub też 1 – 3 kg/1 m2 jesienią lub wiosną. Dokarmianie można prowadzić też w sezonie wegetacyjnym;

• Trawnik – na wiosnę rozprowadzić ok. 1 kg na 1 m2 trawnika i przysypać lekko zwiędłą trawą;

• Grządki z kwiatami – płytko rozprowadzić jesienią lub wiosną ok. 1 kg na 1 m2 grządki. Ty też możesz chronić środowisko Recykling 1 tony papieru pozwala na zaoszczędzenie:

• 2,3 – 7 m3 miejsca na składowisku; • 26 500 litrów wody; • 1 476 litrów ropy; • 4 200 kWh energii – wystarczającej do ogrzania przeciętnego mieszkania przez okres pół

roku. Wyprodukowanie papieru z makulatury zamiast z pulpy drzewnej ogranicza ilość:

• zużycia energii o 75%; • zanieczyszczeń powietrza o 74%; • ścieków przemysłowych o 35%.


136

STRESZCZENIE PLANU W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Wprowadzenie Plan Gospodarki Odpadami dla miasta Bydgoszczy został sporządzony jako realizacja ustawy o odpadach z dnia 27.04.2001 r. (Dz.U.2001.62.628), która w rozdziale 3, Art. 14 – 16 wprowadza obowiązek opracowywania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz. 1085 oraz z 2002 r. Nr 143, poz. 1196). Dokumentem nadrzędnym wobec Planu Gospodarki Odpadami dla miasta Bydgoszczy (PGO) jest Plan Gospodarki Odpadami dla województwa kujawsko-pomorskiego (WPGO). PGO uwzględnia zapisy zawarte w aktualnie obowiązujących aktach prawnych z zakresu gospodarki odpadami. Plan gospodarki odpadami określa (art. 14.1 ustawy o odpadach):

1. Aktualny stan gospodarki odpadami. 2. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami. 3. Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami. 4. Instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów. 5. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.

STAN AKTUALNY GOSPODARKI ODPADAMI Sektor komunalny Odpady komunalne

Wg ankiet w 2004 z terenu miasta zebrano ok. 110 767 Mg odpadów komunalnych z gospodarstw domowych, co daje jednostkowy wskaźnik na poziomie 299 kg/M/rok. Opierając się na danych literaturowych i badaniach prowadzonych w różnych miastach i gminach Polski, a przede wszystkim Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami wyliczono rzeczywistą ilość powstających odpadów komunalnych na terenie miasta. Na podstawie wartości przyjętych wskaźników oraz ilości mieszkańców oszacowano, że w 2004 roku wytworzono łącznie ok. 126 994 Mg/rok odpadów komunalnych, z czego najwięcej pochodzi z gospodarstw domowych (66 037 Mg/rok) i obiektów infrastruktury (33 272 Mg/rok). Obiekty infrastruktury to obiekty handlowe, usługowe, szkolnictwo, obiekty turystyczne, obiekty działalności gospodarczej i wytwórczej. Zorganizowaną zbiórką odpadów zmieszanych objętych jest ok. 87 % powstających odpadów. Szacuje się, iż obecnie w wyniku segregacji i prowadzonej selektywnej zbiórki odpadów zbiera się około 7 184 Mg surowców wtórnych co stanowi ok. 5,8 % w stosunku do ilości zebranych odpadów komunalnych. Zbiórką odpadów zielonych objęte są odpady pochodzące z parków, zieleńców, pasów ulicznych, trawników, cmentarzy oraz ogrodów przydomowych takie jak: liście, trawa, gałęzie itp. Na terenie miasta nie funkcjonują kompostownie, w wyniku czego odpady organiczne wykorzystywane są w własnym zakresie przez mieszkańców (szacuje się, że na terenach z zabudową jednorodzinną wykorzystywane jest ok. 10% odpadów ulegających biodegradacji) oraz w kopcach BIO-EN-ER.


137

Odpady opakowaniowe W niniejszym opracowaniu odpady opakowaniowe zostały potraktowane jako jeden ze strumienia odpadów komunalnych. Łączna oszacowana masa wytworzonych odpadów opakowaniowych w 2004 roku na terenie miasta wynosi ok. 28 701 Mg. Najwięcej powstaje opakowań z papieru i tektury 51 % oraz opakowań z tworzyw sztucznych 27 % oraz szkła 16 % całkowitej masy odpadów opakowaniowych. Komunalne osady ściekowe Odpady wytwarzane w oczyszczalniach ścieków można podzielić na odpady skratek, odpady z piaskowników i odpady z procesów stabilizacji i odwadniania osadów. Na terenie miasta zlokalizowana funkcjonują trzy komunalna oczyszczalnia ścieków. W 2004 roku powstało około 30 tys. Mg odpadów z oczyszczalni ścieków. Ok. 97 % tej ilości stanowią osady ściekowe, pozostałe odpady to głównie skratki i zawartości piaskowników. Osad przekazywany jest odpowiedniej firmie, która wykorzystuje te osady gospodarczo na cele nie przemysłowe do rekultywacji gruntów rolnych. Natomiast pozostała ilość odpadów wywożona jest na składowisko w KUO. Sektor gospodarczy Wg danych zawartych w opracowaniu „Stan środowiska Bydgoszczy w 2003 r.” na terenie miasta Bydgoszczy w roku 2003 wytworzono ok. 240,5 tys. Mg odpadów przemysłowych. Z ogólnej ilości wytworzonych odpadów 108 % poddano odzyskowi (w związku z zagospodarowaniem odpadów nagromadzonych w latach ubiegłych), 5 % składowano, 8 % unieszkodliwiono w sposób inny niż składowanie, 144 % magazynowano (z uwzględnieniem lat poprzednich). Stanowi to ok. 9 % wszystkich odpadów wytworzonych w województwie kujawsko-pomorskim. Na terenach miasta nagromadzonych jest ok. 1.701,9 tys. Mg odpadów. Natomiast samych odpadów niebezpiecznych w 2003 roku wytworzono ok. 5 207 Mg (ok. 56 % stanowią odpady z grupy 13 02 – oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe) z czego 64,8 % poddano odzyskowi, 0,7 % składowano, 26,6 % unieszkodliwiono w sposób inny niż składowanie, 12,7 % magazynowano. Ilość powstałych odpadów medyczne z jednostek służby zdrowia i weterynaryjne z jednostek weterynaryjnych w 2004 roku mogłyby wynieść ok. 3 110 Mg. Według szacunku z miasta Bydgoszczy na złom trafia rocznie około 10 tys. Mg wyeksploatowanych samochodów. Szacuje się, że w mieście powstaje ok. 1 000 Mg zużytych opon rocznie. Na podstawie oszacowań na terenie miasta wytworzono ok. 2 300 Mg akumulatorów i baterii. Obecnie brak jest pełnego rozeznania o ilości urządzeń zawierających PCB oraz magazynowanych odpadach PCB. Proces ten został zakończony przez przedsiębiorstwa natomiast trwa jeszcze uporządkowywania informacji. Wynika to z tego, że informacje z inwentaryzacji są niepełne. Również brak jest informacji o ilości powstałych odpadów farb i lakierów czy olejów odpadowych. W mieście Bydgoszczy nie prowadzono dotąd badań strumienia odpadów – zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych, stąd też nie ma żadnych danych statystycznych.


138

PROGNOZY Sektor komunalny Szacuje się, że ilość wytworzonych odpadów komunalnych w perspektywie do 2012 roku będzie wynosiła: w 2008 roku – 144 908 Mg, a w 2012 – 159 743 Mg. Ilość odpadów opakowaniowych w perspektywie do 2012 roku będzie wynosiła: w 2008 roku – 36 162 Mg, a w 2012 – 45 796 Mg. Natomiast ilość osadów ściekowych w perspektywie do 2012 roku będzie wynosiła: w 2008 roku – 23 000 Mg, a w 2012 – 23 000 Mg. Sektor gospodarczy Zmiany w ilości i rodzaju wytwarzanych w sektorze gospodarczym odpadów w perspektywie do roku 2016 zależeć będą przede wszystkim od rozwoju poszczególnych gałęzi przemysłu, rzemiosła i usług. Z doświadczeń światowych wynika, że na każde 1% wzrostu PKB przypada 2% wzrostu ilości wytwarzanych odpadów (Krajowy Plan Gospodarki Odpadami - Monitor Polski nr 11, z 28 lutego 2003r.). Oszacowano, że do roku 2008 ilość odpadów wytworzonych przez przedsiębiorstwa wzrośnie średnio o ok. 1 %, natomiast do roku 2016 o ok. 3 %. CELE I ZADANIA W GOSPODAROWANIU ODPADAMI Sektor komunalny Odpady komunalne

Cele do 2012 roku: Cel do roku 2012: Minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów oraz wprowadzenie zgodnego z normami europejskimi systemu ich odzysku i unieszkodliwiania

Rok Cele szczegółowe 2008 2012

Zorganizowana zbiórka odpadów 90 % 100 % Deponowanie odpadów komunalnych na składowiskach 47 % 42 % Skierowanie na składowiska odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995)

78 % 58 %

Limity odzysku i recyklingu: Opakowania z papieru i tektury 50 % 55 % Opakowania ze szkła 45 % 50 % opakowania z tworzyw sztucznych 30 % 35 % opakowania metalowe 45 % 50 % opakowania wielomateriałowe 30 % 35 % odpady wielkogabarytowe 38 % 52 % odpady budowlane 30 % 42 % odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych) 36 % 52 %


139

Dla osiągnięcia założonych celów, konieczne jest podjęcie następujących kierunków działań: 1. Dążenie do wprowadzania systemowej gospodarki odpadami komunalnymi w układzie

ponadlokalnym. 2. Rozszerzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów 3. Redukcja w odpadach kierowanych na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne

i obojętne zawartości składników ulegających biodegradacji. 4. Wdrażanie systemu eliminacji odpadów niebezpiecznych, wielkogabarytowych

i budowlanych ze strumienia odpadów komunalnych, ich zbierania i unieszkodliwiania. 5. Bieżąca likwidacja nielegalnych składowisk i rekultywacja wyłączonych z eksploatacji. 6. Edukacja ekologiczna (zapobieganie powstawaniu odpadów, selektywna zbiórka,

zagospodarowanie odpadów ulegających biodegradacji, itp.). Zgodnie z celami szczegółowymi w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi:

• w roku 2005 składować można ok. 36 tys. Mg, w 2008 ok. 34 tys. Mg odpadów ulegających biodegradacji, a w roku 2012 - ok. 25 tys. Mg.

• w mieście Bydgoszczy do roku 2012 nie ma konieczności dodatkowego recyklingu odpadów ulegających biodegradacji, natomiast po roku 2008 może powstać kompostownia pryzmowa.

• masa pozyskanych odpadów opakowaniowych będzie wynosiła: w 2005r. – 9 821 Mg, w 2008r.- 15 912 Mg, a w 2012r. – 21 877 Mg. Oznacza to, że taki strumień odpadów może trafić na linię sortowniczą w celu jego doczyszczenia.

W Planie przedstawiono trzy scenariusze rozwiązania gospodarki odpadami komunalnymi na terenie miasta Bydgoszczy. Według WPGO w przyszłości gospodarka odpadami komunalnymi powinna być prowadzona w oparciu o Zakład Zagospodarowania Odpadów pełniące funkcję ponadlokalną. Wszelkiego rodzaju analizy pokazują, iż najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem jest obsługiwanie przez tego typu zakłady ok. 250 – 500 tys. mieszkańców. Komunalne osady ściekowe Cele ekologiczne do 2012 roku

• Ograniczanie magazynowania osadów przy oczyszczalniach ścieków. • Zwiększenie kontroli nad osadami wykorzystywanymi dla celów przyrodniczych

Podobnie jak obecnie osady ściekowe mogą być przekazywane odpowiednim przedsiębiorstwom odbierającym i zagospodarowującym tego rodzaju odpady. Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami, preferowanym postępowaniem z osadami ściekowymi będzie ich kompostowanie. Przewiduje się, że stopień poddania osadów ściekowych procesowi kompostowania może wynieść ok. 10 % do 2012 rok. Powstające na terenie miasta i gminy osady ściekowe będą zagospodarowywane w następujący sposób, tzn. kierowane będą:

• termicznie przekształcane – 80 % • kierowane do rekultywacji terenów na cele rolnicze i nierolnicze – 5 %, • składowane – 5 %, • kompostowane – 10 %.


140

Sektor gospodarczy Cel ekologiczny sformułowano następująco: Ograniczanie wytwarzania odpadów z sektora gospodarczego oraz wprowadzenie nowoczesnego systemu ich odzysku i unieszkodliwiania Dla osiągnięcia założonego celu, konieczne jest podjęcie następujących kierunków działań:

1. Zintensyfikowanie kontroli zakładów – wymuszenie składania sprawozdań dot. jakości i ilości wytwarzanych odpadów oraz sposobu ich zagospodarowania.

2. Systematyczne wprowadzanie bezodpadowych i mało odpadowych technologii produkcji. 3. Stymulowanie podmiotów gospodarczych wytwarzających odpady przemysłowe

do zintensyfikowania działań zmierzających do maksymalizacji odzysku odpadów. Podstawowym działaniem pozainwestycyjnym jest wdrożenie systemu pełnej i wiarygodnej ewidencji odpadów i metod ich zagospodarowania (bazy danych), w tym ewidencji zakładowych składowisk odpadów z sektora gospodarczego; wdrożenie skutecznego systemu kontroli i nadzoru nad gospodarowaniem odpadami, w tym prowadzenie monitoringu. Działania te powinny być realizowane we współpracy z Urzędem Marszałkowskim. Odpady niebezpieczne W perspektywie do 2012 roku planuje się osiągnięcie następujących celów w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi:

• Wyeliminowanie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych i ich bezpieczne unieszkodliwienie.

• Bezpieczne dla człowieka i środowiska unieszkodliwienie odpadów azbestowych oraz odpadów i urządzeń zawierających PCB.

• Minimalizacja ilości powstawania odpadów medycznych, wymagających szczególnych metod unieszkodliwiania na drodze termicznej, eliminacja nieprawidłowych praktyk w gospodarce odpadami pochodzącymi z jednostek służby zdrowia i placówek weterynaryjnych oraz eliminacja zagrożenia ze strony odpadów pochodzenia zwierzęcego.

• Ograniczanie powstawania odpadów z pojazdów samochodowych oraz zwiększanie ich odzysku i recyklingu.

• Maksymalizacja ilości zbieranych odpadów elektrycznych i elektronicznych. Podobnie jak dla odpadów innych niż niebezpieczne z sektora gospodarczego zadaniem o pierwszorzędnym znaczeniu, niezbędnym do realizacji w krótkim terminie, jest wprowadzenie systemu informacji i ewidencji całego strumienia powstających odpadów. Ogromna odpowiedzialność spada w tym względzie na urzędy administracji samorządowej różnego szczebla. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że bez koordynacji tych działań na poziomie wojewódzkim, na pewno nie przyniesie ona oczekiwanych rezultatów. W odniesieniu do odpadów niebezpiecznych znajdujących się w strumieniu odpadów komunalnych, najistotniejszym zadaniem będzie stworzenie warunków do zbierania tych odpadów od mieszkańców. Zbieranie tego rodzaju odpadów może być także prowadzone poprzez sieć handlową. Regularny odbiór odpadów może być realizowany przez specjalny pojazd (Mobilny Punkt Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych). Odpady te mogą trafić również do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów (PSZO). Podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest jest ich składowanie. Zostanie wprowadzona ewidencja urządzeń zanieczyszczonych PCB i podjęte zostaną działania techniczne dla eliminacji tych urządzeń i bezpiecznego usuwania olejów odpadowych zawierających powyżej 50 ppm PCB/PCT. Do końca 2010 r. oczyszczone zostaną wszelkie urządzenia i instalacje zawierające te substancje.


141

PLANOWANE NAKŁADY NA PRZEDSIĘWZIĘCIA WYNIKAJĄCE Z PGO Nakłady na przedsięwzięcia inwestycyjne i pozainwestycyjne określone w PGO kształtują się łącznie w latach 2005 - 2012 na poziomie 51 196 tys. zł. Koszty przedsięwzięć pozainwestycyjnych stanowią nieznaczną część kosztów ogólnych. Koszty w latach 2005 - 2008 wynoszą 39 864 tys. zł. Środki finansowe na pokrycie przedsięwzięć określonych w PGO będą pochodziły z następujących źródeł: środki gminne (ok. 5 %), fundusze ekologiczne (ok. 25 %), inwestor strategiczny, środki pomocowe UE (ok. 60 %) i podmioty gospodarcze (ok. 10 %). OCENA REALIZACJI PGO Wdrażanie Planu Gospodarki Odpadami będzie polegało na regularnej ocenie w zakresie:

• Określenia stopnia wykonania przedsięwzięć / działań • Określenia stopnia realizacji przyjętych celów • Oceny rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem • Analizy przyczyn tych rozbieżności.

Kolejnym elementem zarządzania systemem gospodarki odpadami i jego monitorowania jest sporządzanie przez Prezydenta, raz na 2 lata, raportów z realizacji Planu i przedstawiania ich Radzie Miasta. W 2008 roku (zgodnie z wymaganiami ustawowymi) nastąpi aktualizacja planu gospodarki odpadami.


142

SPIS TABEL Tabela 1 Ilość odpadów komunalnych zebranych z terenu Bydgoszczy w latach 2002-2004. ........ 11 Tabela 2 Skład morfologiczny odpadów komunalnych wytworzonych w gospodarstwach

domowych na terenie miasta Bydgoszczy w 2004 roku................................................................ 13 Tabela 3 Skład morfologiczny odpadów wielkogabarytowych........................................................ 13 Tabela 4 Składniki odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych..................... 14 Tabela 5 Ilość poszczególnych strumieni odpadów wchodzących w skład odpadów budowlanych i

poremontowych ............................................................................................................................. 15 Tabela 6 Charakterystyka KUO........................................................................................................ 18 Tabela 7 Ilości odpadów przyjętych na KUO w latach 2002-2004 w rozbiciu na kody. ................. 19 Tabela 8 Podstawowe informacje o przedsiębiorstwach odbierających odpady komunalne ........... 20 Tabela 9 Wykaz odpadów zebranych selektywnie w Bydgoszczy przez poszczególne firmy w

2004r. 23 Tabela 10 Wykaz odpadów wysegregowanych na linii sortowniczej w KUO w 2004r................. 24 Tabela 11 Masa odpadów opakowaniowych.................................................................................. 25 Tabela 12 Masa osadów ściekowych powstała w oczyszczalniach ścieków m. Bydgoszczy w roku

2004 25 Tabela 13 Charakterystyka osadów ściekowych z oczyszczalni „Kapuściska” i „Fordon”

(informacje z oczyszczalni) (mg/kg s.m.)...................................................................................... 26 Tabela 14 Skład chemiczny osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków komunalnych w Polsce

(Poradnik, 1999, Rosik – Dulewska, 2000) ................................................................................... 26 Tabela 15 Wykaz największych wytwórców odpadów przemysłowych oraz ich udział procentowy

w ogólnym bilansie odpadów przemysłowych miasta w 2003r. ................................................... 27 Tabela 16 Ilość odpadów wytworzonych w 2004 roku w sektorze gospodarczym

z uwzględnieniem sposobów postępowania .................................................................................. 28 Tabela 17 Sposoby postępowania z odpadami wytworzonymi w 2004 roku w sektorze

gospodarczym [%] ......................................................................................................................... 29 Tabela 18 Masa odpadów wytworzonych w roku 2004, wg grup głównych (wg ankiet) .............. 29 Tabela 19 Wyszczególnienie wytwórców odpadów wraz z ilością odpadów wytworzonych w

2004 roku....................................................................................................................................... 30 Tabela 20 Ilość odpadów wytworzonych w 2004 roku przez największych wytwórców odpadów

[Mg/rok] 31 Tabela 21 Gospodarka odpadami prowadzona przez poszczególnych największych wytwórców

odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do ilości odpadów wytworzonych przez poszczególnych wytwórców] ................................................................................................................................... 31

Tabela 22 Gospodarka odpadami prowadzona przez poszczególnych największych wytwórców odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do ilości odpadów wytworzonych przez największych wytwórców]........................................................................................................... 32

Tabela 23 Gospodarka odpadami prowadzona przez poszczególnych największych wytwórców odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do całkowitej ilości wytworzonych odpadów]............. 32

Tabela 24 Rodzaje odpadów wytwarzanych w największej ilości w 2004 roku............................ 33 Tabela 25 Ilość odpadów innych niż niebezpieczne wg grup wytworzonych w 2004 roku w

sektorze gospodarczym z uwzględnieniem sposobów postępowania [Mg/rok] ............................ 34 Tabela 26 Ilość odpadów innych niż niebezpieczne wg grup wytworzonych w 2004 roku w

sektorze gospodarczym z uwzględnieniem sposobów postępowania [%]..................................... 34 Tabela 27 Wytwórcy, którzy wytwarzali ponad 90% całkowitej masy odpadów innych niż

niebezpieczne z sektora gospodarczego w 2004 roku ................................................................... 35 Tabela 28 Ilość odpadów innych niż niebezpieczne wytworzonych w 2004 roku przez

największych wytwórców odpadów [Mg/rok]............................................................................... 35 Tabela 29 Gospodarka odpadami innymi niż niebezpieczne prowadzona przez poszczególnych

największych wytwórców odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do ilości odpadów innych niż niebezpieczne wytworzonych przez poszczególnych wytwórców]............................................... 36


143

Tabela 30 Gospodarka odpadami innych niż niebezpieczne prowadzona przez poszczególnych największych wytwórców odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do ilości odpadów innych niż niebezpieczne wytworzonych przez największych wytwórców]................................................... 36

Tabela 31 Ilość odpadów niebezpiecznych wg grup wytworzonych w 2004 roku w sektorze gospodarczym z uwzględnieniem sposobów postępowania [Mg/rok] .......................................... 37

Tabela 32 Ilość odpadów niebezpiecznych wg grup wytworzonych w 2004 roku w sektorze gospodarczym z uwzględnieniem sposobów postępowania [%] ................................................... 37

Tabela 33 Ilość odpadów niebezpiecznych wytworzonych w 2004 roku przez największych wytwórców odpadów [Mg/rok] ..................................................................................................... 38

Tabela 34 Gospodarka odpadami niebezpiecznymi prowadzona przez poszczególnych największych wytwórców odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do ilości odpadów niebezpiecznych wytworzonych przez poszczególnych wytwórców]........................................... 38

Tabela 35 Gospodarka odpadami niebezpiecznymi prowadzona przez poszczególnych największych wytwórców odpadów w 2004 roku [% w odniesieniu do ilości odpadów niebezpiecznych wytworzonych przez największych wytwórców]............................................... 38

Tabela 36 Nagromadzenie odpadów na składowiskach należących do ZCh. Zachem [Mg] (stan na 31.12.2004r.).................................................................................................................................. 40

Tabela 37 Ilość wytworzonych odpadów przez jednostki służby zdrowia w 2004 roku [Mg]. ..... 41 Tabela 38 Ilość wytworzonych w 2003 roku przez jednostki służby zdrowia odpadów innych niż

niebezpieczne oraz sposób ich zagospodarowania (wg grup głównych)....................................... 41 Tabela 39 Procentowy udział sposobów zagospodarowania odpadów innych niż niebezpieczne z

jednostek służby zdrowia w 2004 roku (wg grup głównych) ........................................................ 42 Tabela 40 Ilość wytworzonych przez jednostki służby zdrowia odpadów niebezpiecznych oraz

sposób ich zagospodarowania w 2004 roku (wg grup głównych) ................................................. 42 Tabela 41 Procentowy udział sposobów zagospodarowania odpadów innych niż niebezpieczne z

jednostek służby zdrowia w 2004 roku (wg grup głównych) ........................................................ 43 Tabela 42 Ilość odpadów specyficznych, powstających w gabinetach lekarskich - wartości średnie

dla Polski, 2002 r. w kg/ pacjent/ dzień......................................................................................... 43 Tabela 43 Bilans wytworzonych w 2003 roku baterii i akumulatorów.......................................... 47 Tabela 44 Prognoza rocznych zmian wskaźników emisji odpadów wg WPGO. ........................... 51 Tabela 45 Prognoza liczby ludności dla miasta Bydgoszczy wg GUS w tys. ................................ 52 Tabela 46 Prognozowana ilość wytworzonych odpadów komunalnych w mieście Bydgoszczy w

latach 2005 – 2012 (Mg/rok) ......................................................................................................... 52 Tabela 47 Prognoza ilości poszczególnych składników wytworzonych odpadów

wielkogabarytowych...................................................................................................................... 52 Tabela 48 Prognoza ilości poszczególnych składników wytworzonych odpadów budowlanych ..53 Tabela 49 Prognoza ilości poszczególnych składników wytworzonych odpadów niebezpiecznych

53 Tabela 50 Prognoza masy wytworzonych odpadów opakowaniowych ......................................... 54 Tabela 51 Prognoza ilości osadów ściekowych.............................................................................. 55 Tabela 52 Poziomy odzysku przewidziane do osiągnięcia przez Miasto Bydgoszcz w latach 2005

– 2012 58 Tabela 53 Zakładane ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania (w

stosunku do roku 1995) (wg krajowego planu gospodarki odpadami, M.P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159) 58

Tabela 54 Zakładane poziomy odzysku odpadów wielkogabarytowych i budowlanych (wg Krajowego planu gospodarki odpadami, M. P. z 2003r. Nr 11, poz. 159) (%) ............................. 59

Tabela 55 Zakładane poziomy odzysku odpadów niebezpiecznych przez przedsiębiorców wg Rozporządzenia RM z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719) (%)................. 59

Tabela 56 Zakładane poziomy redukcji odpadów niebezpiecznych (Krajowego planu gospodarki odpadami, M. P. z 2003r. Nr 11, poz. 159) ................................................................................... 59

Tabela 57 Opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (poza składowaniem), wg KPGO, Monitor Polski nr 11, z 28 lutego 2003r........................................... 73

Tabela 58 Planowany recykling odpadów ulegających biodegradacji (Mg/rok)............................ 74


144

Tabela 59 Zakładana masa pozyskanych odpadów opakowaniowych (Mg/rok) ........................... 75 Tabela 60 Planowany recykling odpadów wielkogabarytowych, budowlanych i niebezpiecznych

(Mg/rok) 78 Tabela 61 Ilość pozostałych odpadów komunalnych w latach 2005 – 2012.................................. 80 Tabela 62 Szacunkowa ilość pozostałych odpadów komunalnych do składowania w latach 2006 -

2012 81 Tabela 63 Harmonogram wprowadzania poszczególnych elementów systemu w ramach Wariantu

I 84 Tabela 64 Harmonogram wprowadzania poszczególnych elementów systemu w ramach Wariantu

II 85 Tabela 65 Harmonogram realizacji przedsięwzięć i szacunkowe koszty działań inwestycyjnych i

pozainwestycyjnych w latach 2005 – 2008 ................................................................................. 109 Tabela 66 Harmonogram realizacji przedsięwzięć i szacunkowe koszty działań inwestycyjnych i

poza inwestycyjnych w sektorze odpadów komunalnych w latach 2009 – 2012........................ 111 Tabela 67 Koszty inwestycyjne PGO w latach 2005 – 2012........................................................ 111 Tabela 68 Jednostkowe koszty zbierania odpadów komunalnych i ich frakcji (zł/Mg)............... 112 Tabela 69 Koszty transportu (zł/Mg, km)..................................................................................... 112 Tabela 70 Koszty odzysku lub zagospodarowania odpadów w wybranych technologiach (zł/Mg)

112 Tabela 71 Koszty odzysku i unieszkodliwienia odpadów budowlanych, wielkogabarytowych i

niebezpiecznych........................................................................................................................... 112 Tabela 72 Średnie koszty eksploatacyjne zbierania, transportu, odzysku, zagospodarowania

pozostałych odpadów komunalnych, frakcji organicznej i surowców wtórnych (zł/rok) ........... 113 Tabela 73 Szacunkowe koszty inwestycyjne w tys. zł. wraz z źródłami ich finansowania w latach

2005 - 2008.................................................................................................................................. 121 Tabela 74 Wskaźniki monitorowania Planu – sektor komunalny ................................................ 126 Tabela 75 Wskaźniki monitorowania Planu – sektor gospodarczy ............................................. 127 Tabela 76 Harmonogram procedury wdrażania „Planu gospodarki odpadami dla miasta

Bydgoszczy na lata 2005 - 2012” ................................................................................................ 129 Tabela 77 Przykładowe tematy szkoleń ....................................................................................... 131


145

SPIS RYSUNKÓW Rysunek 1 Lokalizacja KUO........................................................................................................... 16 Rysunek 2 Schemat KUO................................................................................................................ 17 Rysunek 3 Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów (PSZO) .............................................................. 72 Rysunek 4 Schemat zagospodarowania odpadów z selektywnej zbiórki ........................................ 77 Rysunek 5 Schemat Ideowy obecnego systemu gospodarki odpadami komunalnymi.................... 87 Rysunek 6 Schemat zagospodarowania wytworzonych odpadów z sektora komunalnego w 2008

roku 88 Rysunek 7 Schemat zagospodarowania wytworzonych odpadów z sektora komunalnego do 2012

roku - docelowy ............................................................................................................................. 89

WYKAZ SKRÓTÓW bd – brak danych bkd – bez kosztów dodatkowych FS – Fundusz Spójności GFOŚiGW – Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej G/PZON – Gminny/Punkty Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych GUS – Główny Urząd Statystyczny HDPE – ang. High Density Poly Ethylene ISPA – ang. Instrument for Structural Policies for Preaccession KPGO – Krajowy Plan Gospodarki Odpadami KUO – Kompleks Utylizacji Odpadów w Bydgoszczy NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej NPR – Narodowy Plan Rozwoju PCB – polichlorowane bifenyle PFOŚiGW – Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej PGO – Plan Gospodarki Odpadami PSZO – Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów UE – Unia Europejska UM – Urząd Miasta WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WPGO – Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Kujawsko-Pomorskiego ZOZ – Zespół Opieki Zdrowotnej ZPORR – Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego ZRP – Zakład Robót Publicznych


146

LITERATURA

1. GUS: Ochrona środowiska. Warszawa, 2003. 2. II Polityka ekologicznej państwa. Ministerstwo Środowiska, 2000 3. Informacje z przeprowadzonej ankietyzacji miasta, zakładów przemysłowych itd, 2004 rok. 4. Kowalska M.: Praktyczna klasyfikacja odpadów powstających w placówkach służby zdrowia.

Gospodarka odpadami medycznymi, Kraków 2002 5. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami. 6. Maksymowicz B.: Wybrane elementy procesu programowania gospodarki odpadami stałymi

komunalnymi. II Ogólnkujawsko-pomorskie Semin. Szkol. „Programy gospodarki odpadami – elementem zarządzania przedsiębiorstwem, regionem, miastem, powiatem i gminą”, Kiekrz, styczeń 2000.

7. Malicka M.: Gospodarka odpadami szpitalnymi w Polsce 8. Manczarski P.: Konsekwencje wdrażania dyrektywy w sprawie składowania odpadów (1999/31/WE) z

dnia 26 kwietnia 1999 r. w warunkach krajowych. Ogólnkujawsko-pomorskie Symp. Szkol., Zakopane, 2001-11-04

9. Ministerstwo Środowiska: Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000-2006, Warszawa, lipiec 2000r.

10. Plan Gospodarki Odpadami dla miasta Bydgoszczy na lata 2002-2010, 2002. 11. Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Kujawsko-Pomorskiego, 2003. 12. Planowanie gospodarki odpadami w Polsce. Poradnik - powiatowe i gminne plany gospodarki

odpadami, Ministerstwo Środowiska, 2002r. 13. Planowanie gospodarki odpadami w Polsce. Poradnik - wojewódzkie plany gospodarki odpadami”,

Ministerstwo Środowiska, 2002r. 14. Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2007 – 2010,

Ministerstwo Środowiska, lipiec 2002. 15. Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2007 – 2010,

Ministerstwo Środowiska, lipiec 2002 16. Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego 2001 – 2003,. 17. Raport z wykonania „Programu ochrony środowiska dla miasta Bydgoszczy na lata 2002-2010’ oraz

„Planu gospodarki odpadami dla miasta Bydgoszczy na lata 2002-2010”, wrzesień 2004. 18. Rocznik statystyczny woj. kujawsko-pomorskiego 2004. 19. Rozp. Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112 poz.

1206) 20. Rozp. Rady Ministrów z dnia 11 września 2001 w sprawie stawek opłat produktowych (Dz. U. Nr 116

poz. 1235) 21. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów

gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66 poz. 620). 22. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001 w sprawie rocznych poziomów odzysku i

recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69 poz. 719) 23. Strategia gospodarki odpadami komunalnymi. Praca pod red. M. Żygadło, PZITS, Poznań, 2001 24. Strategia rozwoju miasta Bydgoszcz. 25. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Bydgoszczy. 26. Ustawa z dnia 11 maja 2001 o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi

odpadami oraz opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. Nr 63 poz. 639) 27. Ustawa z dnia 11 maja 2001 o opakowaniach i odpadach opakowaniowych 28. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. Nr 132, poz.

622). 29. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 o odpadach (Dz. U. 62 poz. 628) 30. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 i nr 115, poz.

1229 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i nr 113, poz. 984) 31. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach

oraz p zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100 poz. 1085)


147

ZAŁĄCZNIK 1 - Organizacje odzysku NAZWA ORGANIZACJI ADRES województwo dolnośląskie DOL-EKO Organizacja Odzysku Ul. Armii Krajowej 4C/3, 50-541 Wrocław

tel./fax: (71) 7959258, 7911061-69 E-mail: [email protected]

ECO-PAK Organizacja Odzysku S.A Ul. Świerczewskiego 5, 59-950 Ruszów Ogólnopolska Organizacja Odzysku O Trzy S.A. Ul. Osobowicka 89, 51-008 Wrocław

tel. (71) 3352823-25 województwo kujawsko-pomorskie RECAL Organizacja Odzysku S.A. Ul. Grzegórzecka 77, 31-559 Kraków

tel.: (12) 4102710, fax: (12) 4126235 http://www.recal.pl/

Czyste Środowisko Organizacja Odzysku Ul. Mazowiecka 25, 30-019 Kraków

tel.: (12) 6345900, fax: (12) 6237788 http://www.czystesrodowisko.pl/

Zakład Gospodarki Komunalnej Organizacja Odzysku Biosystem S.A. Ul. Wodna 4, 30-556 Kraków

tel.: (12) 6557049, 6554740, fax: (12) 2966624 E-mail: [email protected]

Branżowa Organizacja Odzysku S.A. Ul. Traugutta 1, 33-101 Tarnów

tel.: (14) 6283482, 6283486, fax: (14) 6283483 http://www.boosa.pl/start.htm

KOBA Organizacja Odzysku S.A. Ul. Jasnogórska 1, 31-358 Kraków

tel.: (12) 6263105, fax: (12) 6263107 http://www.koba.com.pl/ EUROBAC Organizacja Odzysku Ul. Błękitna 6, 85-370 Bydgoszcz

tel./fax: (52) 3796397 http://www.robac.pl/


148

NAZWA ORGANIZACJI ADRES województwo łódzkie EKO-GROUP Organizacja Odzysku S.A. Ul. Łagiewnicka 54/56, 91-463 Łódź

tel.: 502002172-6, tel./fax: (42) 2503828-9 http://www.ekogroup.pl/

Zielony Punkt Organizacja Odzysku S.A. Ul. Zachodnia 70/311, 93-403 Łódź

tel.: 601313306 województwo mazowieckie REKOPOL Organizacja Odzysku S.A. Ul. Domaniewska 47, 02-672 Warszawa

tel.: (22) 5454280, fax: (22) 54542A84 http://www.rekopol.pl/ E-mail: [email protected]

EKO-PUNKT Organizacja Odzysku S.A. Ul. 17 stycznia 56, 02-146 Warszawa tel.: (22) 5771650, fax: (22) 8686013 http://www.eko-punkt.pl/

Polski System Recyklingu - organizacja odzysku S.A. Ul. Jagiellońska 74, 03-301 Warszawa tel.: (22) 6755751, fax: (22) 6753910 http://www.psr-sa.pl/

Centrum Utylizacji Opon Organizacja Odzysku S.A. Ul. Jagiellońska 74, 03-301 Warszawa

tel./fax: (22) 8143307 http://www.utylizacjaopon.pl/

Glob Polska Organizacja Odzysku S.A. Ul. Hoża 35/18, 00-681 Warszawa tel./fax: (22) 6215664, 6215358 http://www.globpolska.com.pl/

EKO-CYKL Organizacja Odzysku S.A. Ul. Modlińska 190, 03-119 Warszawa tel.: (22) 5103676 lub 91, tel./fax: (22)5103675 lub 92 http://www.ekocykl.org.pl/

PLASTEKOL Organizacja Odzysku S.A. Ul. Rzymska 20, Warszawa tel.: (022) 6178654, 6160681 http://www.ecounit.com.pl/

PRO-EKOL Organizacja Odzysku S.A. Ul. Wolności 5/18, 01-018 Warszawa tel.: (22) 8624900, tel./fax: (22) 8625100 E-mail: [email protected]

Pierwsza Polska Organizacja Odzysku "Stolica" S.A. Ul. Gizów 6, 01-249 Warszawa tel.: (22) 6340683, 6340685 lub 86, fax: (22) 6340687 http://www.ipoo.pl/

Organizacja Odzysku i Recyklingu Rebis S.A. Ul. Fosa 3, 02-768 Warszawa REBA Organizacja Odzysku S.A. Ul. Kubickiego 19/16, 02-954 Warszawa

tel.: (22) 5506108, fax: (22) 5506109 http://www.reba.pl/


149

NAZWA ORGANIZACJI ADRES województwo podkarpackie Konsorcjum Olejów Przepr. - Org. Odzysku S.A. Ul. Trzecieskiego 14, 38-460 Jedlicze

tel.: (13) 4384106, fax: (13) 4384522 http://www.globpolska.com.pl/

EKO-REK Organizacja Odzysku S.A. Paszczyna 12, 39-207 Brzeźnica

tel./fax: (14) 6817910 EKO-ŚWIAT Organizacja Odzysku S.A. Ul. Przemysłowa 13, Ropczyce województwo pomorskie Organizacja Odzysku Odpadów i Opakowań EKOLA S.A. Ul. Straganiarska 24/27, 80-837 Gdańsk

tel.: (58) 3462473, tel./fax: (58) 3059275 http://www.ekola.pl/

Oiler Organizacja Odzysku S.A. Ul. Malinowska 24a, 83-110 Tczew

tel.: 800305002, fax: (58) 5324008 http://www.oiler.com.pl/

województwo warmińsko-mazurskie TOTAL- EKO Organizacja Odzysku S.A. Ul. Piłsudskiego 72 c, 10-454 Olsztyn

tel.: (89) 5343600, 5332599, fax: (89) 5336778

województwo wielkopolskie MTS Organizacja Odzysku S.A. Ul. Książęca 1, 61-361 Poznań

tel.: (61) 8793591, 870057 fax: (61) 8700501 http://www.mts-oo.pl/

Aluminium Recykling Organizacja Odzysku S.A. Ul. Hutnicza 1, 62-510 Konin

tel.: (63) 2474827, 2474892, fax: (63) 2474893 http://www.recykling.konin.pl/

województwo zachodniopomorskie Tom-Opak Organizacja Odzysku S.A Ul. Pomorska 112, 70-812 Szczecin

plan gospodarki odpadami dla miasta bydgoszczy na … · plan gospodarki odpadami dla miasta...

Documents