plaque control53
TRANSCRIPT
1
วิ�ชา ทั�นตกรรมป้�องก�น เร��อง การควิบค�มแผ่�นคราบ
จุ�ลิ�นทัร�ย์� Plaque control
อ.ทัพญ.วิรย์า มณี�ลิ�งกาวิ�ทัย์าลิ�ย์การสาธารณีส�ขส�ร�นธร
จุ.ขอนแก�น
2
วิ�ตถุ�ป้ระสงค�1. บอกควิามหมาย์แลิะส�วินป้ระกอบของแผ่�น
คราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ได้*อย์�างถุ+กต*อง2. บอกควิามส,าค�ญของแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ในช�อง
ป้ากต�อการเก�ด้โรคฟั0นผ่�แลิะโรคป้ร�ทั�นต�ได้*4. อธ�บาย์มาตรการการควิบค�มแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�
ทั�1งทัางกลิศาสตร�แลิะการใช*สารเคม�5. แป้รงฟั0น ใช*ไหมข�ด้ฟั0นแลิะอ�ป้กรณี�ต�างๆได้*
อย์�างถุ+กต*อง6. ให*ค,าแนะน,าวิ�ธ�การทั,าควิามสะอาด้ช�องป้ากด้*วิย์วิ�ธ�
ต�างๆ ให*แก�ผ่+*ป้4วิย์ในแต�ลิะคนได้*อย์�างเหมาะสมได้*
3
แหลิ�งควิามร+*เพ��มเต�ม1 .จุ�นทัน�คณีา ส�บณี�การณี�แลิะคณีะ, ป้ร�ทั�นต
วิ�ทัย์า. โครงการต,าราวิ�ทัย์าลิ�ย์การสาธารณีส�ขส�ร�นธร, 2545.
2. ชน�นทัร� เตชะป้ระเสร�ฐวิ�ทัย์า,โรคป้ร�ทั�นต�แลิะกระบวินการร�กษา. เย์�ย์ร�บ�7คพ�บลิ�ชเชอร�, กร�งเทัพฯ, คร�1งทั��1, 2544.
4
ขบวินการเก�ด้แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�
5
ขบวินการเก�ด้แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�
•กระบวินการเก�ด้ Acquire pellicle
•กระบวินการเก�ด้แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์� (Plaque)
โรคฟั0นผ่�โรคป้ร�ทั�นต�
6
กระบวินการเก�ด้ Acquire pellicle
•Acquire pellicle ค�อ สารเคลิ�อบบางๆส�ใส ทั��เก�ด้ข91นบนต�วิฟั0น เก�ด้จุากการด้+ด้ซึ9มสารโป้รต�นในน,1าลิาย์มาย์�งผ่�วิเคลิ�อบฟั0น
•Acquire pellicle สามารถุเก�ด้ข91นใหม�ได้*ภาย์ใน 20 นาทั�หลิ�งจุากทั��ทั,าควิามสะอาด้ช�องป้ากแลิ*วิ
7
กระบวินการเก�ด้ Acquire pellicle
•หน*าทั��ของ Acquire pellicle–ช�วิย์ในการป้�องก�นอ�นตราย์ทั��เก�ด้จุากผ่�วิ
เคลิ�อบฟั0น–เป้<นต�วิเลิ�อกผ่�านของสารต�างๆเข*าส+�ผ่�วิ
เคลิ�อบฟั0น–เป้<นทั��ย์9ด้เกาะของเช�1อจุ�ลิ�นทัร�ย์�มาย์�งผ่�วิฟั0น–เป้<นแหลิ�งอาหารให*ก�บเช�1อจุ�ลิ�นทัร�ย์�ในแผ่�น
คราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�
8
กระบวินการเก�ด้ Acquire pellicle
Enamel
สารโป้รต�นในน,1าลิาย์
9
กระบวินการเก�ด้แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์� (Plaque)
• Acquire pellicle หร�อแผ่�นคราบโป้รต�น เม��อม�เช�1อแบคทั�เร�ย์มาย์9ด้เกาะจุะกลิาย์เป้<น แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�หร�อ plaque
10
แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์� (Plaque)• เป้<นแผ่�นคราบส�ขาวิหร�อ ขาวิข��น เป้<นทั��
ย์9ด้เกาะของเช�1อโรค ม�กพบอย์+�บร�เวิณีคอฟั0น ม�เป้<นคราบอ�อน ข+ด้ออกได้* ควิามหนาแตกต�างก�นข91นก�บระย์ะเวิลิาทั��เก�ด้
•plaque สามารถุก,าจุ�ด้ได้*โด้ย์ง�าย์ด้*วิย์การแป้รงฟั0น ใช*ไหมข�ด้ฟั0น
11
แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์� (Plaque)
• ส�วินป้ระกอบในแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์� – โป้รต�น 40-50 %– คาร�โบไฮเด้รต 13-18 %– ไขม�น 10-14 % – เช�1อโรคทั��ก�อให*เก�ด้โรค– เศษเซึลิลิ�ทั��ตาย์แลิ*วิ
12
- เก�ด้การสะสมของแร�ธาต� เช�น Ca P เข*าไป้ใน Plaque
- ทั,าให*เป้ลิ��ย์นแป้ลิงโครงสร*างของ Plaque ให*ม�ควิามแข>งมากข91น
- ไม�สามารถุก,าจุ�ด้ออกได้*ด้*วิย์การแป้รงฟั0น- บนห�นน,1าลิาย์ก>จุะกลิาย์เป้<นทั��ย์9ด้เกาะของคราบ
จุ�ลิ�นทัร�ย์�ได้*อ�กคร�1ง
จุากแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�กลิาย์เป้<นห�นน,1าลิาย์ (Calculus)
13
คราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ก�บการเก�ด้โรคฟั0นผ่�
• เช�1อจุ�ลิ�นทัร�ย์�ในแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์� จุะเอาน,1าตาลิกลิ+โคสทั��ก�นเข*าไป้มาสร*างเป้<นพลิ�งงานของตนแลิะผ่ลิ�ตกรด้ lactic ออกมาลิะลิาย์แร�ธาต�ในฟั0นจุนทั,าให*เก�ด้ฟั0นผ่�ข91น
เช�1อจุ�ลิ�นทัร�ย์�
แป้�ง+ น,1าตาลิ
พลิ�งงาน+ กรด้
ลิะลิาย์แร�ธาต�ในฟั0น
E+Acid
14
คราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ก�บการเก�ด้โรคป้ร�ทั�นต�
- เช�1อโรคในแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�สร*างสารพ�ษหร�อแอนต�เจุนออกมากระต�*นให*เก�ด้กระบวินการอ�กเสบบร�เวิณีเหง�อกข91น
15
ข*อแตกต�างของ Plaque ต�อการเก�ด้โรคฟั0นผ่�แลิะโรคป้ร�ทั�นต�
Plaque ทั��ทั,าให*เก�ด้โรคฟั0นผ่� Plaque ทั��ทั,าให*เก�ด้โรคป้ร�ทั�นต�
- เป้<นเช�1อกร�มบวิก ทั��ใช*ออกซึ�เจุน- เช�1อม�น*อย์ชน�ด้ ไม�ซึ�บซึ*อน- สร*างกรด้ออกมาทั,าลิาย์โครงสร*างฟั0น
- เป้<น plaque ทั��ข91นมาไม�นาน- เช�1อได้*แก� Streptococcus sp. Lactobacillus sp.
- เป้<นเช�1อกร�มลิบ ทั��ไม�ใช*ออกซึ�เจุน- เช�1อม�หลิาย์ชน�ด้ โครงสร*างซึ�บซึ*อน- สร*างสารพ�ษ เอนไซึม� กระต�*นให*เก�ด้การอ�กเสบ- เป้<น plaque ทั��ม�อาย์�ข91นมานานแลิ*วิ- เช�1อได้*แก� Actinomyces sp. Spirocete vibrious.
16
การควิบค�มแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�
• การควิบค�มแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ทัางกลิ (Mechanical plaque control)
•โด้ย์ผ่+*ป้4วิย์•โด้ย์ทั�นตบ�คลิากร
• การควิบค�มแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ทัางเคม� (Chemical plaque control)
•โด้ย์ผ่+*ป้4วิย์•โด้ย์ทั�นตบ�คลิากร
17
การควิบค�มแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ทัางกลิ
•การบ*วินป้ากด้*วิย์น,1า•การแป้รงฟั0น (Tooth brushing)
•การทั,าควิามสะอาด้ซึอกฟั0น(Interdentally cleaning)
18
• แป้รงส�ฟั0น• ควิามถุ��ของการแป้รง
ฟั0น• ลิ,าด้�บในการแป้รงฟั0น• วิ�ธ�การแป้รงฟั0น
การแป้รงฟั0น (Tooth brushing)
19
แป้รงส�ฟั0น (Toothbrush)
• แป้รงส�ฟั0นไฟัฟั�า• แป้รงส�ฟั0นทั��ใช*ม�อ
20
แป้รงส�ฟั0นไฟัฟั�าข*อบ�งใช*-ผ่+*ป้4วิย์ทั��ไม�สามารถุก,าจุ�ด้ plaque ได้*ด้*วิย์การแป้รงฟั0นตามป้กต� เช�น ผ่+*ป้4วิย์ม�อพ�การ ผ่+*ป้4วิย์เด้>ก ผ่+*ป้4วิย์ทั��ใส�เคร��องม�อจุ�ด้ฟั0นแบบต�ด้แน�น
การเคลิ��อนไหวิของแป้รง- ถุ+ไป้มาหน*าหลิ�ง - หม�นวิน
- ข91นลิง
21
แป้รงส�ฟั0นทั��ใช*ม�อ1. ด้*ามจุ�บ ตรง ย์าวิ
16 ซึม.
22
23
แป้รงส�ฟั0นทั��ใช*ม�อ2. ขนแป้รง- ไนลิอน หร�อ ขนส�ตวิ�- แป้รงขนอ�อนป้ลิาย์มน- 2-4 แถุวิ(แนะน,า
- 34 แถุวิ)
-ขนแป้รงแต�ลิะกลิ��มไม�เก�น - 3644
เส*น-ขนแป้รงม�สป้ร�งด้�
24
แป้รงส�ฟั0นทั��ใช*ม�อ
25
- ควิามถุ��ในการแป้รงฟั0นแนะน,าให*แป้รงอย์�างน*อย์วิ�นลิะ 2 คร�1ง
เช*า-ก�อนนอน ใช*เวิลิาอย์�างน*อย์ 3 - 5 นาทั�- ลิ,าด้�บในการแป้รงฟั0น
เร��มแป้รงจุาก 1. ด้*านใกลิ*แก*ม 2. ด้*านใกลิ*เพด้านแลิะใกลิ*
ลิ�1น 3. ด้*านบด้เค�1ย์วิ 4. แป้รงลิ�1น
การแป้รงฟั0น
26
ต,าแหน�งของการแป้รงฟั0น1. ฟั0นหลิ�งบนขวิา2. ฟั0นหน*าบน3. ฟั0นหลิ�งบนซึ*าย์4. ฟั0นหลิ�งลิ�างซึ*าย์5. ฟั0นหน*าลิ�าง6. ฟั0นหลิ�งลิ�างขวิา7. ด้*านบด้เค�1ย์วิในฟั0นบน/ลิ�าง
8. แป้รงลิ�1น
27
การทั,าควิามสะอาด้ลิ�1น
28
การด้+แลิแป้รงส�ฟั0น- เป้ลิ��ย์นแป้รงส�ฟั0นทั�ก 3 เด้�อน- ลิ*างทั,าควิามสะอาด้ทั�กคร�1งหลิ�งใช*งาน- อาจุเคาะแป้รงก�บขอบอ�างเบาๆ เพ��อก,าจุ�ด้เศษอน�ภาคต�างๆหร�อน,1าออกจุากแป้รง- ต�1งแป้รงไวิ* เก>บในทั��อากาศถุ�าย์เทั- ไม�ควิรใช*แป้รงป้ะป้นก�บผ่+*อ��น
29
การจั�บแปรงสี�ฟั�น1.หั�วแม่�ม่�ออยู่��ด้�านเด้�ยู่วก�บขนแปรง2.หั�วแม่�ม่�ออยู่��ด้�านตรงข�าม่ก�บขนแปรง
30
การจั�ด้ต�าแหัน�งช่�องปากขณะแปรงฟั�น
1.การหัยู่�อนปาก หัร�ออ�าปากเล็"กน�อยู่ เม่�#อแปรงฟั�นหัล็�งด้�าน B
2.การยู่$งฟั�น เม่�#อแปรงฟั�นหัน�าบนแล็ะล็�าง3.การเยู่�%องคาง ไปด้�านไหันเพิ่$#ม่พิ่�%นที่�#ด้�านน�%น เม่�#อ
แปรงฟั�นบนด้�าน B
31
4.การเก"บล็$%น กด้ล็$%นใหั�ต�#า เม่�#อแปรงฟั�นล็�างด้�าน L5.การหั�นศี�รษะไปที่างซ้�ายู่แล็ะขวา ที่�าใหั�ขนแปรง
ขนานก�บ ด้�าน B ของฟั�นบนแล็ะฟั�นล็�าง-คนถน�ด้ขวาใหั�หั�นหัน�าด้�านขวา
32
6.การเอ�ยู่งศี�รษะซ้�ายู่แล็ะขวา ที่�าใหั�แปรงคอฟั�นได้�ง�ายู่ข/%น แปรงด้�านไหันใหั�เอ�ยู่งหัน�าด้�านน�%น-เอ�ยู่งขวา เม่�#อแปรงฟั�นกราม่ล็�างด้�านขวาที่�%ง B, L
7.การก�ม่แล็ะการเงยู่ศี�รษะ เม่�#อแปรงฟั�นหัน�า บนแล็ะล็�าง -ฟั�นหัน�าบนด้�านล็$%น ใหั�เงยู่ศี�รษะ-ฟั�นหัน�าล็�างใกล็�ล็$%น ใหั�ก�ม่ศี�รษะ
33
ที่ด้สีอบ• การแปรงฟั�นต�าแหัน�งที่�#ฟั�นซ้�อนเก• การแปรงฟั�นในต�าแหัน�งที่�#ถอนฟั�นไป
34
เทัคน�คการแป้รงฟั0น
35
เทัคน�คการแป้รงฟั0น1.ว$ธี�สีคร�บ : ถ�ไปถ�ม่า2.Rolling stroke technique
3. Modified Bass , s technique: ขยู่�บป�ด้4.ว$ธี�แปรงแบบโฟัน หัร�อ แบบหัม่2นเป3นวงกล็ม่
Fone’s5.ว$ธี�แปรงฟั�นแบบสีต$ล็ล็4แม่นด้�ด้แปร6.ว$ธี�แปรงแบบช่าร4เตอร4
36
http://www.dent.cmu.ac.th/thai/perio/cai/Lesson.html
37
เทัคน�คการแป้รงฟั0น1 .วิ�ธ�สคร�บ : ถุ+ไป้ถุ+มา ( Horrizontal Scrubbed , s
technique)ข*อบ�งช�1 แนะน,าใช*ในเด้>กเลิ>กหร�อในผ่+*ใหญ�ทั��ไม�ให*
ควิามร�วิมม�อ เน��องจุาก- ไม�ย์��งย์าก เหมาะก�บพ�ฒนาการของกลิ*ามเน�1อของเด้>ก- ป้ระส�ทัธ�ภาพในการก,าจุ�ด้คราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�พอใช*- ลิ�กษณีะของฟั0นน,1านมทั��ม�คอฟั0นป้4องออกมามากกวิ�าฟั0นแทั* ทั,าให*ไม�เก�ด้อ�นตราย์ต�อเหง�อก
38
เทัคน�คการแป้รงฟั0น1 .วิ�ธ�สคร�บ
(Horrizonta l Scrubbed , stechnique)
วิ�ธ�การแป้รง 1.วิางขนแป้รงให*
ต�1งฉากก�บแนวิแกนฟั0น ขนแป้รงส�มผ่�สผ่�วิฟั0นแลิะครอบคลิ�มไป้ถุ9งบร�เวิณีคอฟั0น
39
1 .วิ�ธ�สคร�บ (Horizontal Scrubbed’ stechnique)วิ�ธ�การแป้รง
2 .ขย์�บไป้มาในแนวิหน*าหลิ�งป้ระมาณี 15-20 คร�1งต�อต,าแหน�ง ทั,าซึ,1าในต,าแหน�งเด้�ม 2 คร�1ง แป้รงส�1นๆ ป้ระมาณี - 12 ซึ��ต�อต,าแหน�ง
3 . ด้*านบด้เค�1ย์วิให*ถุ+ไป้มาในแนวิหน*าหลิ�งส�1นๆ
4 . แป้รงลิ�1น
40
41
ข*อบ�งช�1 1 . เหมาะก�บการทั,าควิามสะอาด้บร�เวิณีต�วิฟั0น
ไม�เน*นร�องเหง�อก 2 . ไม�ควิรใช*ในผ่+*ป้4วิย์ทั��ม�เหง�อกบวิมโต 3 . เป้<นการสอนวิ�ธ�น�1ก�อนทั��จุะสอนวิ�ธ�อ��นทั��ย์ากข91น
ไป้ ข*อด้�1 .ก,าจุ�ด้ plaque ทั��ผ่�วิฟั0นได้*ด้�2 .แป้รงได้*ง�าย์ ไม�ย์��งย์าก ข*อเส�ย์1 .ไม�สามารถุก,าจุ�ด้ plaque ทั��ร�องเหง�อกได้*
2. Rolling stroke technique: ป้0ด้ลิง
ไม�ควิรใช*ในผ่+*ป้4วิย์ทั��ม�เหง�อกบวิมโต
42
2. Rolling stroke technique
วิ�ธ�การแป้รง 1 .วิางขนแป้รงบร�เวิณี
คอฟั0นแลิะขอบเหง�อก เอ�ย์งทั,าม�ม 45 องศาก�บแนวิแกนฟั0น ป้ลิาย์ขนแป้รงช�1ไป้ทั��เหง�อก
43
2. Rolling stroke techniqueวิ�ธ�การแป้รง
2. ออกแรงกด้ขนแป้รงเข*าหาต�วิฟั0น พร*อมบ�ด้ข*อม�อเพ��อป้0ด้ขนแป้รง จุากขอบเหง�อกลิงมาทั��ต�วิฟั0น ทั,าซึ,1าทั��เด้�มป้ระมาณี -5
10 คร�1ง แลิ*วิจุ9งเลิ��อนต,าแหน�ง 3. ด้*าน occlusal ให*แป้รงในแนวิหน*าหลิ�ง ส�1นๆ
4. แป้รงลิ�1น
กด้ บ�ด้ ป้0ด้
44
เทัคน�คการแป้รงฟั0น 3. Modified Bass ,s sssssssss: ขย์�บป้0ด้
ข*อบ�งช�1 1 .เหมาะก�บการทั,าควิามสะอาด้ในผ่+*ป้4วิย์
โด้ย์ทั��วิไป้ ข*อด้�1 .ม�ป้ระส�ทัธ�ภาพส+งในการทั,าควิามสะอาด้
บร�เวิณีคอฟั0น2. การป้0ด้ช�วิย์ให*เศษคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ออก
จุากร�องเหง�อกได้*ด้�ข91น ข*อเส�ย์1. แป้รงค�อนข*างย์าก
45
3. Modified Bass’ s technique: ขย์�บป้0ด้
วิ�ธ�การแป้รง ด้*าน buccal,lingual
1 .วิางขนแป้รงบร�เวิณีคอฟั0นแลิะขอบเหง�อก เอ�ย์งทั,าม�ม 45 องศาก�บแนวิแกนฟั0น ป้ลิาย์ขนแป้รงช�1ไป้ทั��เหง�อก
46
วิ�ธ�การแป้รง ด้*าน buccal,lingual
2. กด้ขนแป้รงเข*าไป้ในร�องเหง�อกเบาๆ
3. จุากน�1นขย์�บไป้มาในแนวิหน*าหลิ�ง
ไม�เก�น 1 มม . (ลิ�กษณีะคลิ*าย์การส��น)
ป้ระมาณี - 1520
คร�1ง ต�อต,าแหน�งแป้รงป้ระมาณี 2-3 ซึ�� ใน
แต�ลิะต,าแหน�ง
3. Modified Bass’ s technique: ขย์�บป้0ด้
47
วิ�ธ�การแป้รง ด้*าน buccal,lingual
4. จุากน�1นป้0ด้ขนแป้รงมาด้*านบด้เค�1ย์วิ
แป้รงซึ,1าในต,าแหน�งเด้�มป้ระมาณี 2 คร�1ง
แลิ*วิจุ9งเลิ��อนไป้ย์�งต,าแหน�งอ��น ฟั0นบนป้0ด้ลิง ฟั0น
ลิ�างป้0ด้ข91น
3. Modified Bass’ s technique: ขย์�บป้0ด้
48
แป้รงฟั0นหลิ�งบนด้*านใกลิ*แก*ม
แป้รงฟั0นหน*าบนด้*านใกลิ*ร�มฝีDป้าก
49
แป้รงฟั0นหลิ�งลิ�างด้*านใกลิ*แก*ม
แป้รงฟั0นหน*าลิ�างด้*านใกลิ*ร�มฝีDป้าก
50
แป้รงฟั0นหลิ�งบนด้*านใกลิ*เพด้านป้าก
แป้รงฟั0นหลิ�งลิ�างด้*านใกลิ*ลิ�1น
51
วิ�ธ�การแป้รง ด้*าน lingual ของฟั0นหน*าบนแลิะลิ�าง
5. ต�1งแป้รงในแนวิด้��ง กด้ขนแป้รงเข*าไป้ในร�องเหง�อกทั,าม�ม 45 องศา
แลิ*วิขย์�บในแนวิข91นลิงป้ระมาณี 10 คร�1งแลิ*วิป้0ด้ออกมาตรงๆ ทั,าซึ,1า
ต,าแหน�งเด้�มป้ระมาณี 2 คร�1ง
การแป้รงทั��ถุ+กต*อง
การแป้รงทั��ไม�ถุ+กต*อง
3. Modified Bass’ s technique: ขย์�บป้0ด้
52
แป้รงฟั0นหน*าลิ�างด้*านใกลิ*ลิ�1นแป้รงฟั0นหน*าบนด้*าน
ใกลิ*เพด้านป้าก
53
วิ�ธ�การแป้รง บร�เวิณีด้*าน occlusal6. กด้ขนแป้รงลิงบนด้*านบด้เค�1ย์วิให*ขน
แป้รงเข*าไป้ในหลิ�มร�องฟั0น ขย์�บไป้มาในแนวิหน*าหลิ�ง ป้ระมาณี 5-10 คร�1ง ต�อต,าแหน�ง
3. Modified Bass’ s technique: ขย์�บป้0ด้
54
วิ�ธ�การแป้รง บร�เวิณี ลิ�1น7. ต�1งแป้รงในแนวิด้��ง
ป้0ด้แป้รงออกมาตรงๆ ทั,าซึ,1า
ต,าแหน�งเด้�มป้ระมาณี 5-10 คร�1ง
ห*าม แป้รงเข*าออก ใน แนวิหน*าหลิ�ง เพราะจุะ
กระต�*นให*เก�ด้การอาเจุ�ย์นมากข91น
3. Modified Bass’ s technique: ขย์�บป้0ด้
55
4.ว$ธี�แปรงแบบโฟัน แบบหัม่2นเป3นวงกล็ม่ Fone’s
• การวางแปรง วางแปรงต�%งฉากก�บผิ$วฟั�น
• ด้�านแก�ม่ หัม่2นแปรงเป3นวงกล็ม่ในขณะที่�#ฟั�นสีบก�น
• ด้�านล็$%น เพิ่ด้าน ถ�ไปถ�ม่าในแนวราบ• ด้�านบด้เค�%ยู่ว ถ�ไปถ�ม่าเป3นช่�วงสี�%น ๆ ระยู่ะ
0-0.5 ม่ม่.
56
5.ว$ธี�แปรงฟั�นแบบสีต$ล็ล็4แม่นด้�ด้แปร• การวางแปรง วางขนแปรงสี�วนหัน/#งอยู่��ที่�#เหัง�อก
ยู่/ด้ ปล็ายู่ขน แปรงช่�%ไปที่างรากฟั�น ที่�าม่2ม่ 45 องศีา
• ออกแรงกด้เบาๆ ขยู่�บด้�าม่แปรงหัม่2นเป3นวงกล็ม่ ประม่าณ 20 คร�%ง แล็�วเคล็�#อนแปรงล็งม่า
• ด้�านบด้เค�%ยู่ว ถ�ไปม่า• เหัม่าะสี�าหัร�บผิ��ที่�#ม่�เหัง�อกร�น ใช่�นวด้เหัง�อก• ข�อเสี�ยู่ไม่�สีาม่ารถที่�าความ่สีะอาด้ในร�องเง�อก
57
6.ว$ธี�แปรงแบบช่าร4เตอร4• การวางแปรง ปล็ายู่ขนแปรงช่�%ไปด้�านบด้เค�%ยู่ว
เก�อบขนานก�บแกนฟั�น ออกแรงกด้แล็ะสี�#นแปรง 6-8 คร�%ง โด้ยู่ขยู่�บเป3น
วงกล็ม่• เหัม่าะสี�าหัร�บผิ��ที่�# ผิ�าต�ด้เหัง�อก เหัง�อกระหัว�างฟั�น
ร�น เก$ด้ซ้อกกว�าง• ข�อเสี�ยู่
– ไม่�สีาม่ารถที่�าความ่สีะอาด้ในร�องเง�อก– ไม่�เหัม่าะก�บการแปรงประจั�าว�น
58
การแป้รงฟั0นในผ่+*ป้4วิย์ทั��ใส�เคร��องม�อจุ�ด้ฟั0น
• ใหั�แปรงฟั�นโด้ยู่ใช่�เที่คน$คขยู่�บป�ด้ ( Modified Bass’ s technique)
• ให*เพ��มการแป้รงฟั0นทั��เหน�อแลิะใต*เคร��องม�อจุ�ด้ฟั0น (bracket)
59
60
61
ผ่ลิของการแป้รงฟั0นไม�ถุ+กวิ�ธ�
• เหง�อกแลิะอวิ�ย์วิะป้ร�ทั�นต�ได้*ร�บอ�นตราย์ เก�ด้เหง�อกร�น• คอฟั0นส9ก• ม�เศษคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�เหลิ�อค*างอย์+�• รอย์โรคทั��เป้<นอย์+�ไม�ด้�ข91น
62
สาเหต�ของการแป้รงฟั0นไม�ถุ+กวิ�ธ�
• ใช*แรงมากเก�นไป้• วิางม�มของแป้รงไม�ถุ+กต*อง• ใช*ขนแป้รงแข>งมากเก�นไป้• ใช*แป้รงทั��หมด้สภาพ• แป้รงไม�ถุ+กวิ�ธ�
63
การทั,าควิามสะอาด้ซึอกฟั0น
Interdental cleaning
64
การทั,าควิามสะอาด้ซึอกฟั0น ( Interdental cleaning)1 .ไหมข�ด้ฟั0น (Dental floss)
2. ไหมข�ด้ฟั0นชน�ด้พ�เศษ (Super floss)
3. ห�วิงน,าไหมข�ด้ฟั0น (Floss threaders)
4. เคร��องม�อช�วิย์น,าไหมข�ด้ฟั0น (Floss holder)
5. แป้รงซึอกฟั0น (Interproximal brush, Interdental brush, Proxa brush, Bottle brush)
65
การทั,าควิามสะอาด้ซึอกฟั0น ( Interdental cleaning)
6.แป้รงกระจุ�กเด้�ย์วิ (Single tufted brush)
7 .ผ่*า (Gauze strips)
8 .ไม*จุ�1มฟั0น (Toothpicks)
9.Rubber tip/rubber cup
66
การเลิ�อกใช*อ�ป้กรณี�ให*เหมาะสมก�บซึอกฟั0น• ขนาด้แลิะลิ�กษณีะของช�องวิ�าง
- ป้ระเภทัทั�� 1 ม�เหง�อก IDP ป้Eด้อย์+�เต>ม- ป้ระเภทัทั�� 2 ม�การร�นของเหง�อก IDP ระด้�บ
ป้านกลิาง- ป้ระเภทัทั�� 3 ม�การร�นของเหง�อก IDP ไป้
หมด้
67
1 .ไหมข�ด้ฟั0น (Dental floss)
• เพ��อก,าจุ�ด้คราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ในร�องเหง�อก• ใช*ได้*ด้�ในบร�เวิณีทั�� เหง�อก IDP ม�อย์+�เต>ม• ทั,าจุากไนลิอน ม�ทั�1งเคลิ�อบข�1ผ่91งแลิะไม�เคลิ�อบข�1ผ่91ง• แนะน,าให*ใช*ไหมข�ด้ฟั0นอย์�างน*อย์วิ�นลิะ 1 คร�1ง
68
วิ�ธ�การใช*ไหมข�ด้ฟั0น 1.ด้9งเส*นไหมข�ด้ฟั0นย์าวิป้ระมาณี 12-18 น�1วิ แลิ*วิพ�นป้ลิาย์
แต�ลิะข*าง ก�บน�1วิกลิาง ของม�อ ทั�1งสองข*าง
2. ใช*น�1วิห�วิแม�ม�อแลิะน�1วิช�1จุ�บไหม ให*ตร9ง(ย์าวิป้ระมาณี 1-1.5 น�1วิ)
69
วิ�ธ�การใช*ไหมข�ด้ฟั0น 3.จุ�บเส*นไหมให*แน�นแลิ*วิพาด้เส*นไหมบน
ซึอกระหวิ�างซึ��ฟั0น ขย์�บไป้มา ให*เส*นไหมผ่�านเข*าไป้ในซึอกฟั0น ระวิ�งอย์�ากด้เส*นไหมแรงเก�นไป้ จุะทั,าให*บาด้เหง�อก
70
วิ�ธ�การใช*ไหมข�ด้ฟั0น
4. เม��อเส*นไหมผ่�านจุ�ด้ส�มผ่�ส
- ด้9งไหมให*แนบต�ด้ฟั0นลิ9กลิงไป้ในร�องเหง�อก แลิะโอบด้*านใด้ด้*านหน9�ง
- ขย์�บไหมข91นลิงคลิ*าย์ฟั0นป้ลิาป้ระมาณี 5-6 คร�1ง
-ทั,าเช�นน�1ก�บซึอกฟั0นทั�กซึ��
71
72
73
2. ไหมข�ด้ฟั0นชน�ด้พ�เศษ(Super floss)• เป้<นไหมข�ด้ฟั0นทั��ออกแบบให*ป้ลิาย์ด้*านหน9�งแข>ง ส�วินอ�กด้*านจุะเป้<นพ+ �หนา• ใช*ทั,าควิามสะอาด้ ใต*สะพานฟั0น ในผ่+*ป้4วิย์จุ�ด้ฟั0น• ใช*ได้*ในบร�เวิณีทั��ม�เหง�อก IDP ป้กต�หร�อร�นป้านกลิาง
74
3. ห�วิงน,าไหม(Floss threaders)
•ช�วิย์ในการน,าไหมข�ด้ฟั0นผ่�านไป้ใต*จุ�ด้ contact ของฟั0น
• ในกรณี�ทั��ผ่+*ป้4วิย์จุ�ด้ฟั0น ใส�สะพานฟั0น ม�ฟั0นช�ด้ก�นแน�นมาก
75
4.เคร��องม�อตร9งไหมข�ด้ฟั0น(Floss holders)
• เป้<นด้*าม ร+ป้ต�วิ Y ใช*ข9งไหมให*ต9ง เพ��อผ่�าน proximal ของฟั0นได้*ง�าย์
• แนะน,าในผ่+*ป้4วิย์ทั��ม�ควิามสามารถุในการใช*ม�อจุ,าก�ด้ หร�อผ่+*ป้4วิย์ทั��อาเจุ�ย์นง�าย์
76
5.แป้รงซึอกฟั0น(Proxa brush)• เป้<นแป้รงขนาด้เลิ>ก คลิ*าย์แป้รงลิ*างขวิด้
• ใช*ทั,าควิามสะอาด้ซึอกฟั0นทั��ม�การร�นของเหง�อกป้านกลิาง
• ควิรเลิ�อกแป้รงให*ม�ขนาด้ใหญ�กวิ�าช�องวิ�างเลิ>กน*อย์
• แนะน,าให*ใช*หลิ�งแป้รงฟั0นในช�องป้ากตามป้กต�แลิ*วิ
77
การใช*แป้รงซึอกฟั0น• สอด้แป้รงเข*าไป้ในซึอก
ฟั0นโด้ย์ให*ป้ลิาย์ขนแป้รงช�1ข91นไป้ด้*านบด้เค�1ย์วิเลิ>กน*อย์
• ขย์�บแป้รงเข*า-ออก ป้ระมาณี 5-6 คร�1ง ต�อต,าแหน�ง
• อาจุจุะใช*หร�อไม�ใช*ย์าส�ฟั0นก>ได้*
78
6.แป้รงกอเด้�ย์วิ (Single tufts brush)
• คลิ*าย์แป้รงส�ฟั0นป้กต�แต�ม�ขนาด้เลิ>กกวิ�าแลิะม�ขนแป้รงเพ�ย์งกอเด้�ย์วิ
• ใช*ทั,าควิามสะอาด้ฟั0นทั��ซึ*อนเก ฟั0นลิ*ม ด้*าน distal ของฟั0นในส�ด้
79
7. ผ่*าก7อซึ (Gauze strips)• ใช*ขนาด้กวิ*าง 1 น�1วิแลิะย์าวิ 6 น�1วิ พ�บเข*าหาก�น• ใช*ทั,าควิามสะอาด้ซึอกฟั0นทั��ห�าง ด้*าน Distal
ของฟั0นซึ��หลิ�งส�ด้ หร�อฟั0นทั��อย์+�ใกลิ*ช�องวิ�าง• วิ�ธ�ใช* โอบผ่*าก7อซึให*แนบก�บฟั0นซึ��ทั��จุะทั,าควิาม
สะอาด้ ถุ+ผ่*าก7อซึคลิ*าย์การข�ด้รองเทั*า เบาๆ ป้ระมาณี 6 คร�1ง
80
8. ไม*จุ�1มฟั0น (Toothpicks)
• อาจุทั,าจุากไม*หร�อพลิาสต�ก ม�หลิาย์ร+ป้ร�าง เช�น สามเหลิ��ย์ม วิงกลิม
• ใช*ในการก,าจุ�ด้เศษอาหาร นวิด้เหง�อกบร�เวิณี IDP
81
วิ�ธ�ใช* สอด้ไม*จุ�1มฟั0นเข*าไป้ระหวิ�าง IDP ถุ+เข*า- ออก หลิาย์ๆคร�1ง
82
9. Rubber tips• เป้<นห�วิย์าง ร+ป้โคนเร�ย์วิ • ใช*ทั,าควิามสะอาด้บร�เวิณี IDP ใช*นวิด้
เหง�อก• วิ�ธ�ใช* วิาง rubber tips ทั�� IDP ป้ลิาย์
เอ�ย์งข91นไป้ด้*านบด้เค�1ย์วิ 45 องศา จุากน�1นกด้ tips เบาๆแลิ*วิหม�นป้ระมาณี6 คร�1ง
• แลิ*วิเบนไป้แนบก�บฟั0นอ�กด้*าน
83
การควิบค�มแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ทัางเคม�
(Chemical plaque control)แบ�งเป3น 2 ประเภที่ ค�อ
1 .ยู่าระง�บเช่�%อ (antiseptics)2. ยู่าปฏิ$ช่�วนะ (antibiotics)
84
ยู่าระง�บเช่�%อ (antiseptics)
2.1.1 กล็2�ม่บ$สีไบค$วไนด้4 ได้�แก� คล็อเฮกซ้$ด้�น ,อเล็กซ้$ด้�น คล็อเฮกซ้$ด้�น ฆ่�าเช่�%อแบคที่�เร�ยู่ รา ความ่เข�นข�น 0.12%
0.2%
2.1.2 สีารประกอบฟั<นอล็ ได้�แก� เม่นที่อล็ ไที่ม่อล็ ยู่�คาล็$ปต�สี เม่ที่$ล็ซ้าล็$ไซ้เล็สี เช่�น ล็�สีเตอร4ล็�น
2.1.3 สีารประกอบควอเตอร4นาร�แอม่โม่เน�ยู่ ได้�แก� ซ้$ที่$ล็ไพิ่ร$ด้$เน�ยู่ม่คล็อไรด้4 เบนซ้าล็โคเน�ยู่ม่คล็อไรด้4 โด้ม่$เฟันโบร4ไม่ด้4 ความ่เข�ม่ข�น 0.025-0.07%
85
2.1.4 แซ้งก�นาร�น เป3นอ�ล็คาล็อยู่ด้4 ที่�#สีก�ด้จัากสีม่2นไพิ่รแซ้งก�นาเร�ยู่ คานาเด้นซ้�สี
215. . ไตรโคล็ซ้าน 02. -0.5%2.1.7 สีารเอนไซ้ม่42.1.8 สีารต�อต�านหั$นน�%าล็ายู่
ยู่าระง�บเช่�%อ (antiseptics)
86
2.2 ยู่าปฎิ$ช่�วนะ
• ไม่�แนะน�าใหั�ใช่�เฉพิ่าะที่�#เน�#องจัากออกฤที่ธี$?ไม่�นานแล็ะกระต2�นใหั�เก$ด้การแพิ่�ยู่า
87
แบ�ง 5 กล็2�ม่1.การด้�แล็ที่�นตสี2ขภาพิ่ในหัญิ$งต�%งครรภ4แล็ะใหั�นม่
บ2ตร2. การด้�แล็ที่�นตสี2ขภาพิ่ในเด้"กเล็"ก3. น�%ายู่าบ�วนปาก4. การสีอนที่�นตสี2ขศี/กษา เร�#อง การแปรงฟั�น (VDO)
5. การสีอนที่�นตสี2ขศี/กษา เร�#อง การใช่�ไหัม่ข�ด้ฟั�น (VDO)
น�าเสีนอ พิ่ฤ.ที่�# 9 ธี�นวาคม่ 2553
กล็2�ม่ล็ะ 15-20 นาที่�
88
Thankshttp://www.dent.cmu.ac.th/thai/perio/cai/Lesson.html