Płyta główna

definicja

(ang. mainboard) – najważniejsza płyta drukowana urządzenia elektronicznego, na której zamontowano najważniejsze elementy urządzenia, umożliwiająca komunikację wszystkim pozostałym komponentom i modułom.

Podstawowe komponenty płyty głównej

• chipset (North Bridge / South Bridge + kontrolery pamięci i urządzeń l/O),

• gniazdo procesora,• układ Super l/O,• układ ROM BIOS,• gniazda pamięci RAM,• gniazda kart rozszerzeń ISA/PCI/AGP/PCI

Express,• Interfejs pamięci masowych,

Standardy płyt głównych:

• AT

• Baby AT

• ATX

• Micro ATX

• BTX

• Nano ITX

• WTX

AT

• (ang. Advanced Technology) – standard konstrukcji płyt głównych oraz zasilaczy i obudów komputerowych do nich. Obecnie wyparty przez ATX.

• Standard AT został udostępniony w 1984 r. przez IBM. W odróżnieniu od wcześniejszych standardów: PC i XT, rozpowszechnił się bardzo szeroko ze względu na rozkwit rynku komputerów w latach 80. Klony komputerów IBM używały w tamtych czasach konstrukcji kompatybilnych z AT, przyczyniając się do popularności tego standardu. W latach 90. wiele komputerów wciąż wykorzystywało AT oraz jego odmiany, jednak od 1997 r. AT praktycznie wyszedł z użycia.

Baby AT

W 1985 r. IBM przedstawił wariant Baby AT. Niedługo później większość producentów komputerów porzuciła standard AT dla mniejszego i tańszego Baby AT. Płyty główne tego typu posiadały taką samą funkcjonalność jak AT, jednak były o 2 cale (51 mm) węższe, a jedynie nieznacznie dłuższe .

ATX

• ATX (ang. Advanced Technology Extended) – standard konstrukcji płyt głównych oraz zasilaczy i obudów komputerowych do nich.

• Standard ATX został opatentowany przez firmę Intel w 1995 roku. Był to spory krok naprzód w porównaniu do wcześniejszych konstrukcji typu AT, które królowały przez wiele lat. Zalety tej zmiany były oczywiste, więc ATX wyparł swojego poprzednika z rynku stając się nowym standardem.

Zalety standardu ATX:• Układ płyty głównej. Ścisłe określenie położenia niektórych elementów pozwoliło na

pewną niwelację niedociągnięć w budowie wcześniejszych płyt. Standard ATX jednoznacznie określa, w którym miejscu ma się znajdować procesor. Pozwoliło to na instalowanie dłuższych kart w slotach PCI oraz ISA. Wcześniej przeszkadzała w tym lokalizacja procesora. Lepsze rozmieszczenie poszczególnych komponentów zezwoliło na zredukowanie plątaniny kabli oraz łatwiejszy dostęp do niektórych części (np. moduły pamięci umieszczone na środku, kontrolery FDD i IDE bliżej samych napędów).

• Gniazdo zasilające płytę główną. W konstrukcji AT zasilacz był łączony z płytą główną poprzez dwuczęściowe gniazdo. Części były do siebie podobne i możliwe było nieprawidłowe podłączenie, które mogło doprowadzić do uszkodzenia płyty. Dlatego też zastąpiono je większymi, jednoczęściowymi gniazdami. Jednocześnie odnotowano spadek dostarczanej mocy, szczególnie przy zastosowaniu nowszych kart AGP, bądź bardzo szybkich procesorów, więc konieczne było zastosowanie gniazd pomocniczych.

• Porty. Niewiele portów, zwykle tylko port klawiatury, widocznych na tylnej ściance obudowy w konstrukcjach AT wychodziło bezpośrednio z płyty głównej. Trzeba było korzystać z dodatkowych przejściówek (np. w przypadku portów szeregowych i równoległych). Standard ATX zakładał taką konstrukcję płyt i obudów, aby możliwe było umieszczenie portów bezpośrednio na tylnej ścianie obudowy.

• Funkcja Soft Power. Umożliwia ona kontrolę zasilania z poziomu systemu operacyjnego oraz umożliwia oszczędzanie energii, poprzez wprowadzanie komputera w stan uśpienia po dłuższej bezczynności.

• Chłodzenie. Dzięki zmienionej konstrukcji obudowy, poprzez jednoczesny nawiew i wywiew powietrza, chłodzenie komputera stało się bardziej wydajne.

mikroATX

(µATX) jest zmodyfikowaną wersją standardu ATX. Został stworzony przez Intela jako odpowiedź na zapotrzebowanie rynku na nisko budżetowe komputery, które mogłyby korzystać z dobrodziejstw standardu ATX.

Zmiany:• Płyta główna została pomniejszona do wielkości

244 x 244mm (9.6" x 9.6") głównie przez ograniczenie liczby slotów do 4 slotów AGP, PCI, ISA lub PCI Express

BTX

• BTX (ang. Balanced Technology Extended) — standard konstrukcji płyt głównych oraz zasilaczy i obudów komputerowych do nich został zaproponowany w 2004 roku przez firmę Intel, jako następca standardu ATX.

• Zmiany dotyczą przede wszystkim takiego rozmieszczenia elementów płyty głównej, aby strumień chłodzącego powietrza przepływał od przodu do tyłu obudowy komputera, a wydzielające dużą ilość ciepła komponenty oddawały je w jego kierunku. W przedniej części obudowy umieszczony jest duży, dobrej jakości wiatrak, który chłodzi radiator procesora oraz wymusza obieg powietrza we wnętrzu obudowy. Elementy wydzielające ciepło, takie jak karta graficzna czy moduły pamięci, umieszczone są równolegle do strumienia, by nie powodować jego zaburzeń.

Nano-ITX (Pico-ITX)

• Nano-ITX - format miniaturowej płyty głównej o wymiarach 120 x 120 mm.

• Pico-ITX - format miniaturowej płyty głównej o wymiarach 100 x 72 mm.

Format został zaprojektowany przez firmę VIA Technologies i ogłoszony w styczniu 2007 roku. Po raz pierwszy płyty Pico-ITX zostały zaprezentowane na targach CeBIT 2007 w Hanowerze.

WTX

• (ang. Workstation Technology Extended) rodzaj płyty głównej stworzonej przez firmę Intel w 1998 roku.

• Głównym zastosowaniem płyt w standardzie WTX są serwery i stacje robocze typu high-end często wieloprocesorowe wyposażone w kilka twardych dysków. WTX posiada architekturę umożliwiającą łatwiejsze uaktualnienie konfiguracji poprzez wymianę modułu specjalnego karty rozszerzającej "Riser Card" zawierającej układy oraz złącza komunikacyjne.

Najpopularniejsi producenci płyt głównych:

• Intel

• Abit

• Gigabyte

• MSI

• Asus

• ECS

• Asrock

MSI

Gigabyte

Asus

Abit

Intel

ECS

Asrock