podrĘcznik pobierania prÓbek - zakaźne

PODR CZNIK POBIERANIA PRBEKdo laboratoryjnych bada diagnostycznych chorb zaka nych zwierz t

Opracowanie: G wny Inspektorat Weteryn arii

PROJEKT WSP FINANSOWANY ZE RODKW UNII EUROPEJSKIEJ I BUD ETU PA STWA

Warszawa 2008

Spis tre ci Spis u ytych skrtw ................................................................................ 3 I. II. Wst p .................................................................................................. 4 Cz oglna ..................................................................................... 5 a. Oglna procedura pobierania prbek................................ ............ 6 b. Zasady pobierania poszczeglnych rodzajw materia u biologicznego ................................ ................................ .................. 8 i. Prbki od zwierz t ywych ................................ ................. 8 ii. Prbki od zwierz t martwych (prbki post-mortem) ......... 9 iii. Prbki rodowiskowe ................................ .......................... 10 c. Procedury dodatkowe zwi zane z pobieraniem prbek od zwierz t w stadzie podejrzanym ................................ .............. 10 d. Zestaw do pobierania materia u biologicznego do laboratoryjnych bada w zakresie chorb zaka nych zwierz t (ilo ci minimalne) ................................................................12 Wytyczne pobierania prbek do diagnostyki okre lonych chorb zaka nych zwierz t z zastosowaniem w a ciwej metody badawczej ........................................................................... 13 a. Byd o ................................ ................................ .............................. 14 i. Enzootyczna bia aczka byd a................................ .............. 14 ii. G bczasta encefalopatia byd a ................................ ........... 16 iii. Gru lica byd a ................................ ................................ ..... 18 iv. Zaka ne zapalenie nosa i tchawicy / otr t byd a ............... 20 v. Zaraza p ucna byd a ................................ ........................... 21 b. Zwierz ta winiowate ................................ ................................ .... 23 i. Afryka ski pomr wi ................................ ...................... 23 ii. Choroba Aujeszkyego u wi ................................ .............. 24 iii. Choroba p cherzykowa wi ................................ .............. 27 iv. Klasyczny pomr wi ................................ ........................ 32 c. Zwierz ta jednokopytne ................................ ................................ 36 i. Afryka ski pomr koni ................................ ....................... 36 ii. Niedokrwisto zaka na koni ................................ ............. 38 iii. Nosacizna ................................ ................................ ............ 39 iv. Wirusowe zapalenie t tnic koni ................................ ......... 40 v. Zaraza stad nicza ................................ ................................ . 42 d. Ma e prze uwacze ................................ ................................ .......... 43 i. Trz sawka owiec ................................ ................................ . 43 e. Ptaki ................................ ................................ ............................... 45 i. Chlamydioza ptakw ................................ .......................... 45 ii. Grypa ptakw................................ ................................ ...... 46 iii. Mykoplazmy drobiu ................................ ............................ 48 iv. Rzekomy pomr drobiu ................................ ....................... 50 f. Pszczo y ................................ ................................ .......................... 52 i. Zgnilec ameryka ski pszcz ................................ .............. 52 1

III.

PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K

ii. Zgnilec europejski ................................ ............................... 54 g. Zwierz ta akwakultury ................................ ................................ . 55 i. Bonamioza ................................ ................................ ........... 55 ii. Marteilioza ................................ ................................ .......... 57 iii. Wiosenna wiremia karpi ................................ .................... 59 iv. Wirusowa posocznica krwotoczna ................................ ...... 61 v. Zaka na anemia ososi................................ ........................ 63 vi. Zaka na martwica uk adu krwiotwrczego ....................... 65 h. R ne gatunki zwierz t ................................ ................................ . 67 i. Bruceloza ................................ ................................ ............. 67 ii. Gor czka Q ................................ ................................ .......... 70 iii. Listerioza................................ ................................ ............. 72 iv. P cherzykowe zapalenie jamy ustnej................................ . 74 v. Pryszczyca ................................ ................................ ........... 75 vi. W glik ................................ ................................ ................. 81 vii. W cieklizna ................................ ................................ ......... 83 IV. V. VI. VII. Dane adresowe laboratoriw weterynaryjnych ....................... 85 Aktualizacja i zg aszanie uwag do Podr cznika ...................... 89 Bibliografia ....................................................................................... 90 Za czniki .......................................................................................... 94 a. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych................................ .. 95 b. Za cznik 2 Protok pobrania prb ................................ ........... 96 c. Za cznik 3 Zalecany sposb pakowania materia w biologicznych z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby p cherzykowej wi ................................ ................................ ....... 98 d. Za cznik 4 Protok pobrania prb krwi od wi do bada kontrolnych w kierunku choroby Aujeszkyego............................. 100 e. Za cznik 5 Arkusz wynikw bada w kierunku brucelozy u byd a/kz/owiec/ wi ................................ ................................ .. 102 f. Za cznik 6 Arkusz wynikw bada w kierunku enzootycznej bia aczki byd a ................................ ................................ ............... 103 g. Za cznik 7 Opis prawid owo pobranej prbki do bada w kierunku BSE z wykorzystaniem szybkich testw ...................... 104 h. Za cznik 8 Przygotowan ie p ynw utrwalaj cych ................... 105


2

Spis u ytych skrtwSKRT AGID c-ELISA ELISA ELISA gB HA IF IFAT MIT NPLA OA OKAP OWD PCR RT-PCR SN ZNACZENIETest immunodyfuzji w elu agarowym - Agar gel immunodiffusion Kompetencyjny test immunoenzymatyczny - competitive ELISA Test immunoenzymatyczny - Enzyme-linked immunosorbent assay Test immunoenzymatyczny - test ELISA IBR-IPV Serum gB Blocking Hemaglutynacja Odczyn immunofluorescencji Metoda immunofluorescencji - Indirect Immunofluorescence Antibody Test Test izolacji wirusa na bia ych myszkach Odczyn seroneutralizacji - Neutralising peroxidase-linked assay Odczyn aglutynacji probwkowej Odczyn kwa nej aglutynacji p ytowej Odczyn wi zania dope niacza Reakcja polimeryzacji a cuchowej - Polymerase chain reaction Reakcja polimeryzacji a cuchowej z odwrcon transkrypcj - Reversetranscription polymerase chain reaction Test seroneutralizacji


3

I.

Wst p

Podr cznik pobierania prbek do laboratoryjnych bada diagnostycznych chorb zaka nych zwierz t, zwany dalej Podr cznikiem, jest adresowany do wszystkich jednostek i osb pobieraj cych prbki od zwierz t w celu: 1. diagnostyki okre lonych chorb zaka nych zwierz t, 2. sprawowan ia nadzoru nad zdrowiem zwierz t, 3. wystawiania certyfikatw po wiadczaj cych zdrowie zwierz t, 4. monitoringu skuteczno ci leczenia lub szczepie . Celem Podr cznika jest ujednolicenie post powania jednostek i osb pobieraj cych wy ej wskazane prbki w zakresie: procedury pobierania prbek, stosowania odpowiedniego sprz tu, pakowania pobranych prbek, zapewnienia odpowiednich warunkw termicznych przy przechowywaniu i transporcie prbek, opisu pobranych materia w i informacji, ktre powinny by przekazane do laboratorium, terminowego dostarczania prbek do odpowiednich laboratoriw diagnostycznych. Podr cznik nie jest dokumentem prawnie wi podstawy prawnej decyzji administracyjnych. cym i nie mo e stanowi

Wersje elektroniczne za cznikw niniejszego Podr cznika s dost pne na stronie internetowej G wnego Inspektoratu Weteryn arii (www.wetgiw.gov.pl).


4

II.

Cz

oglna

Przy podejmowaniu decyzji dotycz cych prbek, ktre b d przekazane do laboratorium, niezb dne jest posiadanie znacz cego zasobu wiedzy o chorobach zaka nych oraz odpowiednich umiej tno ci pobierania prbek, gdy badanie laboratoryjne rozpoczyna si ju w momencie prbkobrania, a pobieraj cy prbk w ten sposb w badaniu tym uczestniczy. le pobrana, niew a ciwie przechowywana lub le przes ana prbka mo e by powodem fa szywie dodatnich lub ujemnych wynikw bada laboratoryjnych lub mo e nie nadawa si w ogle do analizy. Prbki mog by pobierane od zwierz t ywych, zwierz t pad ych, poddanych ubojowi lub zabitych, jak rwnie ze rodowiska, w celach, ktre podano we Wst pie. Prbki powinny by pobierane z uwzgl dnieniem celu, kierunku badania i metody, ktr b d badane, a ich wielko i liczba powinny pozwala na uzyskanie statystycznie wa nych wynikw. W przypadku chorb o przebiegu klinicznym pobrane prbki powinny by reprezentatywne dla stanu zdrowia i stwierdzonych zmian. Wskazane jest pobranie prbek od kilku zwierz t, co stwarza wi ksze szanse na wykrycie czynnika zaka nego (wirusw, bakterii). W programach nadzoru i monitoringu zdrowia zwierz t, przy braku klinicznych przypadkw chorb, liczba prbek powinna by adekwatna do cz stotliwo ci wyst powania poszukiwanego czynnika w populacji. Ta cz stotliwo mo e by r na dla r nych jednostek chorobowych i r nych stad. Pobieranie prbek powinno przebiega z zachowaniem ostro no ci i nale ytej uwagi, tak, aby unika niepotrzebnego stresu lub zranienia zwierz cia jak rwnie zagro enia dla osoby/osb zaanga owanych w procedur prbkobrania. Ponadto, prbki powinny by pobierane w taki sposb, aby unikn ich ska enia krzy owego. W ka dym przypadku manipulacja materia em biologicznym pochodz cym od zwierz t ywych lub martwych wymaga zachowania ostro no ci w celu unikni cia potencjalnego ryzyka zaka enia chorobami odzwierz cymi, ska enia rodowiska lub rozprzestrzenienia si choroby. W zwi zku z powy szym, nale y w a ciwie zabezpiecza zwierz ta i tkanki generuj ce niebezpiecze stwo ska enia. Wszystkie pobrane prbki powinny by starannie opakowane, oznakowane i przekazane do laboratorium w najkrtszym mo liwym czasie z zachowaniem odpowiednich wymaga termicznych. Specyficzne wymagania w zakresie pobierania prbek do badania w kierunku okre lonej choroby z zastosowaniem okre lonej procedury badawczej s podane w Cz ci III niniejszego Podr cznika. Szczeg owe procedury pobierania prbek (post powanie zabezpieczaj ce, liczba prbek, cz stotliwo badania, itp.) w ramach realizacji programw PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K 5

zwalczania chorb lub planw gotowo ci, zawarte s w opracowanych i zatwierdzonych planach i programach i powinny by przestrzegane przy wykonywaniu czynno ci zwi zanych z ich wdra aniem. a. Oglna procedura pobierania prbek Przed pobraniem prbek nale y starannie przeanalizowa cel, dla ktrego b d one pobrane, gdy wp ynie on zarwno na ich rodzaj i liczb , jak i warunki, ktre b d musia y by zapewnione aby uzyska wiarygodne wyniki. Materia od ywych zwierz t nale y pobiera bez zadawania zwierz ciu zb dnego blu oraz z zachowaniem szczeglnej ostro no ci w celu unikni cia niepotrzebnego stresu lub zranienia zwierz cia, jak rwnie zagro enia dla pobieraj cego prbk lub innych osb uczestnicz cych w prbkobraniu. Koniecznym mo e by mechaniczne poskromienie zwierz cia, zastosowanie rodkw uspokajaj cych lub narkozy. Miejsca, z ktrych pobierane s prby, nie mog by odka ane, poniewa nawet nieznaczna ilo rodka odka aj cego mo e inaktywowa zarazek . Nale y takie miejsca oczy ci lub op uka wod bez detergentw i rodkw dezynfekcyjnych. Prbki materia u biologicznego pobiera si czystymi ja owymi narz dziami najlepiej jednokrotnego u ycia. Pobrane prbki powinny by oznaczone liczb bie c , pod ktr badane zwierz zosta o wpisane na list w protokole pobierania prbek (Za cznik 2, 4, 5 lub 6). Pobieraj cy prbki ka dorazowo powinien sprawdza zgodno ich oznakowania z oznakowaniem zwierz t, tak aby nie dosz o do zamiany kolejno ci w protokole. Zu yty sprz t i odzie ochronna jednorazowego u ytku powinny by wyrzucone do wyznaczonego do tego celu, szczelnie zamykanego pojemnika i przekazane wyspecjalizowanej jednostce do utylizacji lub zutylizowane pod urz dowym nadzorem w gospodarstwie. Miejsce, w ktrym pobierano materia zaka ny, po zako czeniu tych czynno ci oczyszcza si i odka a, a pozosta y materia biologiczny i/lub cz ci zw ok zwierz t usuwa si w sposb uniemo liwiaj cy szerzenie si choroby, zgodnie z obowi zuj cymi przepisami. Z uwagi na to, e materia biologiczny mo e zawiera niebezpieczne czynniki zaka ne, ka da prbka pobranego materia u powinna by odpowiednio opakowana i transportowana z zachowaniem szczeglnych rodkw ostro no ci. Opakowanie musi zapewnia : - dobre zabezpieczenie prbki, tak aby w czasie transportu nie zmieni a ona swoich cech w stopniu uniemo liwiaj cym otrzymanie prawid owego wyniku, - ca kowit ochron przed zaka eniem ludzi zaanga owanych w transport prbki. PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K 6

Ka da pobrana prbka powinna by umieszczona w mocnym szklanym lub plastikowym sterylnym, szczelnie zamykanym pojemniku (w miar mo liwo ci zakr canym korkiem z gumow podk adk lub uszczelk ) zabezpieczaj cym przed wyciekiem zawarto ci. Zamkni cie to nale y oklei dooko a wodoodporn ta m samoprzylepn . Powierzchni zewn trzn pojemnika nale y po zamkni ciu starannie zdezynfekowa , a nast pnie op uka czyst wod . Ka dy pojemnik nale y zaopatrzy w etykiet zawieraj c : - numer identyfikacyjny i opis zwierz cia, - rodzaj i numer prbki, - dat i miejsce pobrania. Przekazywanym prbkom powinno towarzyszy pismo przewodnie wskazuj ce m. in. nadawc , pochodzenie przekazywanego materia u biologicznego wraz ze stosown informacj na jego temat, identyfikacj zwierz t, od ktrych pobrano prbki oraz wskazaniem kierunku badania, w celu wykonania ktrego prbki s przekazywane (wzr pisma przewodniego zawarto w Za czniku 1; wzr protoko u badania, zawieraj cego informacje na temat zwierz t, rodzaju prbek, terminu ich pobrania, itp., zawarty jest w Za cznikach 2, 4, 5 i 6). Po starannym zapakowaniu prbki, pojemnik z prbk i za czonym pismem przewodnim umieszcza si w kontenerze, mocnym kartonie lub pude ku drewnianym i transportuje do w a ciwego laboratorium zgodnie z zachowaniem odpowiednich wymaga czasowych, temperaturowych, itp., zawartych w Cz ci IV Podr cznika. Na opakowaniu zewn trznym kontenera (pude ka), w ktrym przewozi si pobrany materia biologiczny, nale y zamie ci nast puj ce napisy ostrzegawcze i informacje: Materia biologiczny zaka ny! Nie otwiera podczas transportu! W sytuacjach szczeglnych kontaktowa si z* ....................................................... ...................................................................................................................................... ......................................................................................................................................*

Poda imiona i nazwiska lub nazwy oraz adresy i telefony nadawcy i odbiorcy.

Wskazane jest, aby osoba odpowiedzialna za pobrane prbki (Powiatowy Lekarz Weteryn arii lub osoba p rzez niego upowa niona), zg osi a w laboratorium przewidywan dat i godzin dostarczenia prbki, aktualne swoje dane (imi nazwisko, adres, telefony itp.), umo liwiaj ce nawi zanie kontaktu, je li oka e si to konieczne.


7

b. Zasady pobierania poszczeglnych rodzajw materia u biologicznego i. Prbki od zwierz t ywych Pobieranie prbek krwi Krew jest materia em biologicznym najcz ciej poddawanym badaniom laboratoryjnym: hematologicznym, serologicznym, wirusologicznym, bakteriologicznym, parazytologiczn ym. W ka dym przypadku prbki powinny by pobierane ja owo, a u ywany sprz t powinien by sterylny. Do testw serologicznych krew pobiera si na skrzep (probwka bez antykolagulantw). W celu pozyskania surowicy, krew pobran pozostaw ia si w temperaturze pokojowej na oko o 2 godziny. Po wydzieleniu si surowicy skrzep mo na oddzieli od cian probwk i steryln d ug ig , a nast pnie prbki umie ci w lodwce w temperaturze 4C. Po kilku godzinach lub nast pnego dnia prbki mo na odwirowa 1000g/10 -15min., surowic zdekantowa lub przenie pipet do probwek typu Ependorf. Do pozosta ych wymienionych wy ej rodzajw bada krew pobiera si do probwek z dodatkiem rodkw zapobiegaj cych krzepni ciu takich jak sole heparyny czy kwas etyleno-dwuamino 4-octowy (EDTA). Prbki pobrane na antykoagulant nale y delikatnie wymiesza . Do wykonania reakcji PCR preferowany jest EDTA. U du ych zwierz t krew pobiera si z y y jarzmowej, u wi najlepiej z y y czczej przedniej, a u drobiu z y y skrzyd owej. Pobieranie prbek ka u Ka do bada powinien by wie o oddany lub pobrany bezpo rednio z prostnicy. Prbka ka u nie powinna by mniejsza ni 10g. Ka do bada parazytologicz nych powinien wype nia ca y pojemnik. Czas przechowywania i transportu nie powinien przekracza 24 godzin, a prbki nale y przechowywa i transportowa w temperaturze oko o 4C. Alternatywn i cz sto zalecan metod jest pobieran ie wymazw z prostnicy (albo kloaki u drobiu). Wymazwka w czasie pobieran ia musi mie kontakt z b on luzow , a jej powierzchnia powinna by pokryta ka em. Pobrane wymazy najlepiej przechowywa i transportowa w temperaturze 4C. Pobieranie prbek ze skry W chorobach , ktre powoduj powstanie zmian p cherzowych nale y pobra z zachowaniem zasad aseptyki, o ile to mo liwe, 2g tkanki nab onkowej, nie mniej jednak ni 1g lub o powierzchni 2 cm 2 i umie ci w 5ml buforu fosforanowego z gliceryn w rwnych cz ciach, albo buforu tris o pH 7,2 7,6, najlepiej 7,4. Z p cherzy nieuszkodzonych nale y pobra p yn aspiruj c go strzykawk i przenie do sterylnych probwek. Transportowa w temperaturze 4C.


8

Pobieranie prbek z uk adu rozrodczego Prbki mo na pobiera w dwojaki sposb: p ucz c pochw lub worek napletkowy albo poprzez pobranie wymazw. Te ostatnie mo na pobiera rwnie z szyjki macicy, jak i z samej macicy. Nasienie pobiera si za pomoc sztucznej pochwy lub przez sztuczn stymulacj pr cia. Do bada przesy a si frakcj bogat w plemniki. Do przesy ania wymagan e s specjalne pod o a transportowe. Pobieranie prbek z oka (worka spojwkowego) i jamy nosowej Prbki pobiera si w sposb delikatny z powierzchni spojwki. Wymaz wki powinny by mocowane na elastyczn ych aplikatorach. Ze wzgl dw bezpiecze stwa nie u ywa si wymazwek z aplikatorem drewnianym (uchwytem, r koje ci ). Wydzielin z nosa pobiera si wymazwk zwil on w pod o u transportowym, a kontakt wymazwki z wydzielin powinien trwa oko o 1 minuty. Pobieranie prbek mleka Przed pobraniem prbek mleka nale y dok adnie oczy ci i wysuszy strzyk i uj cie kana u strzykowego bez u ywania rodkw dezynfekcyjnych. Pierwsze strumienie mleka nale y usun , a nast pne pobra do pojemnika (probwki). Do wykonania niektrych testw mo na pobiera z jednego gospodarstwa mleko zbiorcze. Mleko do testw serologicznych nie mo e by zamra ane, podgrzewane, czy te gotowane jak te poddawane gwa townemu wytrz saniu. Je eli przes anie prbek do laboratoriu m op ni si , mo na doda rodek konserwuj cy. Prbki do bada bakteriologicznych, je eli jest to konieczne, mo na zamra a . ii. Prbki od zwierz t martwych (prbki post-mortem) Po mierci zwierz t mo na pobiera prbki tkanek do przeprowadzania bada laboratory jnych w r nych kierunkach. Szczeg owe procedury przeprowadzania sekcji zw ok s opisane w wielu podr cznikach z zakresu anatomii patologicznej. Lekarz przeprowadzaj cy sekcj powinien legitymowa si du ym zasobem wiedzy z obszaru chorb zaka nych i patologii, ktra pozwoli mu dokona w a ciwego wyboru tkanek i narz dw do bada . Sprz t niezb dny do sekcji zale y od wielko ci i gatunku zwierz cia, ale zazwycza j niezb dne s : n , pi a, topr, skalpele, kleszcze, p sety, no yczki, w tym rwnie z jednym ramieniem t pym do otwierania jelit. Narz dzia do pobierania prbek powinny by ja owe. Przeprowadzaj cy badanie musi posiada wystarczaj c ilo kontenerw, pojemnikw z pod o ami transportowymi dla okre lonych prbek i kierunkw bada . Niezb dne jest posiadanie i u ywanie w czasie sekcji odzie y ochronnej takiej jak: kombinezony, fartuchy, r kawice i buty gumowe, a tak e maski ochronne na twarz i oczy. Te ostatnie s PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K 9

szczegln ie wa ne, je eli u zwierz cia podejrzewamy chorob odzwierz c i istnieje potencjalne ryzyko zaka enia. Wykaz niezb dnego sprz tu i odzie y ochronnej przedstawiony jest na stronie 12 niniejszego Podr cznika. iii. Prbki rodowiskowe Prbki rodowiskowe mog by pobierane w celu monitorowania higieny w miejscu przebywania zwierz t albo mog stanowi element nadzoru nad drogami rozprzestrzeniania si choroby. Pobieranie prbek rodowiskowych jest szczegln ie wa ne w zak adach wyl gowych, stacjach unasienniania oraz rze niach. Najcz ciej pobieranym materia em jest pomiot albo ci ka, wie y ka . Wymazy pobierane s te z powierzchni przewodw wentylacyjnych, urz dze do karmienia i pojenia zwierz t. Pasza mo e by pobierana z urz dze do karmienia, jak rwnie z silosw (zbiornikw). c. Procedury dodatkowe zwi zane z pobieraniem prbek od zwierz t w stadzie podejrzanym Cz onkowie zespo u pobieraj cego prbki, przed przyst pieniem do prbkobrania, powinni omwi plan czynno ci, ubra odzie ochronn , przeprowadzi dezynfekcj osobist , a nast pnie rozpocz przegl d stada i badanie kliniczne zwierz t podejrzanych oraz pobra prbki. Wykonuj c powy sze czynno ci nale y zachowa szczegln staranno w celu unikni cia rozprzestrzenienia czynnika zaka nego. W podejrzanym stadzie przegl d zwierz t gatunkw podatnych przeprowadza si na podstawie aktualnej ksi gi rejestracji znajduj cej si w ka dej siedzibie stada, odr bnie dla poszczeglnych gatunkw zwierz t oznakowanych i ich numerw identyfikacyjnych (je eli zwierz ta posiadaj indywidualne oznakowanie). Podczas przegl du sporz dza si wykaz zwierz t chorych, podejrzanych o chorob lub o zaka enie, a tak e zapisuje si wszystkie objawy chorobowe, ktre mog wiadczy o zaka eniu. Okre la si rwnie miejsca lokalizacji poszczeglnych zwierz t w gospodarstwie. Przegl d zwierz t rozpoczyna si w pierwszej kolejno ci od cz ci, w ktrej znajduj si zwierz ta uznawane przez w a ciciela lub przedstawiciela w a ciciela za zdrowe. Zwierz ta chore, podejrzane o chorob lub zaka enie bada si na ko cu przegl du. Je li zalecenia tego nie mo na spe ni , szczeglnie gdy stado jest liczne a pomoc niewystarczaj ca, przegl d z konieczno ci rozpoczyna si od zwierz t podejrzanych o zaka enie, chorob lub od chorych. Zwierz ta przebywaj ce na pastwisku w pobli u gospodarstwa zap dza si do pomieszcze inwentarskich. Zwierz ta przebywaj ce na pastwisku z dala od gospodarstwa, gromadzi i bada si na pastwisku, szczeglnie, gdy zachodzi obawa, e w czasie ich przemieszczania do obr mog oby zwi kszy si ryzyko PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K 10

rozprzestrzeniania czynnika zaka nego, zainfekowania innych zwierz t lub rodowiska. W celu zmniejszenia stresu zwierz t mo liwe jest zastosowan ie rodkw uspokajaj cych oraz, je eli jest to wskazane, miejscowego znieczulenia. Uspokojenie i znieczulenie korzystnie wp ywa zarwno na bezpiecze stwo obs ugi jak i zwierz t. Zmniejsza rwnie zagro enie dla obs ugi podczas badania klinicznego, a przede wszystkim umo liwia: dok adne badanie i ocen zmian chorobowych , ocen i wybr materia u biologicznego do bada oraz w a ciwe pobranie prbek. Uspokojenie jest szczeglnie wa ne przy osobnikach trudnych do poskromienia oraz sprawiaj cych problemy podczas badania. Zwierz tom, ktrych nie mo na schwyta , rodek uspokajaj cy w iniekcji nale y poda przy u yciu lotek wyrzucanych z broni pneumatycznej. Je eli przed badaniem i pobieraniem prbek wymagan e jest oczyszczenie miejsc niezb dnych do przeprowadzenia badania lub pobrania prbek (np. racic), nale y obmy je czyst zimn wod i mi kkim kawa kiem tkaniny lub g bki. Nie nale y stosowa myd a, detergentw, chemicznych rodkw dezynfekcyjnych lub dezynfekcyjno-myj cych, gdy rodki te mog inaktywowa czynniki chorobotwrcze w materiale biologicznym i spowodowa , e prbka b dzie nieprzydatna do badania laboratoryjnego (wynik mo e by fa szywie ujemny). Narz dzia do pobierania prbki i pojemniki na prbki rwnie nie mog mie kontaktu ze rodkami dezynfekcyjnymi, a do chwili szczelnego zamkni cia prbki w pojemniku. Poza sporz dzeniem protoko u pobrania prbek (Za cznik 2, 4, 5 lub 6), ka de zwierz , od ktrego zosta a pobrana prbka nale y oznaczy atwo dostrzegalnym znakiem np. farb w aerozolu, aby mo na by o je atwo odszuka , je li konieczne b dzie powtrne pobranie prbek. Po zako czonym badaniu klinicznym i pobraniu prbek wszyscy, ktrzy brali w tych dzia aniach udzia , powinni dok adnie zdezynfekowa r ce, narz dzia, najbli sze otoczenie i odzie ochronn . Odzie po zdj ciu nale y umie ci w podwjnych workach foliowych, worki dok adnie zamkn , a ich powierzchnie zewn trzne zdezynfekowa i przekaza wyspecjalizowanej firmie do utylizacji lub zutylizowa pod urz dowym nadzorem w gospodarstwie. Uwaga! Je li podejrzenie choroby zostanie potwierdzone, zaleca si aby cz onkowie zespo u pobieraj cego prbki przez trzy dni unikali kontaktw ze zwierz tami podatnymi oraz nie przebywali w miejscach gromadzenia si takich zwierz t.


11

d. Zestaw do pobierania materia u biologicznego do laboratoryjnych bada rozpoznawczych chorb zaka nych zwierz t (ilo ci minimalne) W sk ad zestawu do pobierania materia u biologicznego do laboratoryjnych bada rozpoznawczych dla chorb zaka nych zwierz t wchodzi: 1. Kombinezon ochronny z kapturem ................................ .. 2 szt. 2. Fartuch gumowy ................................ ................................ 2 szt. 3. Pokrowce ochronne na buty lub buty gumowe .............. 2 pary 4. R kawice gumowe ................................ .............................. 2 pary 5. Okulary ochronne lub maska na twarz ........................... 2 szt. 6. rodki przeciwblowe i uspokajaj ce 7. P seta ................................ ................................ ................... 2 szt. 8. No yczki chirurgiczne z ostrym ko cem .......................... 2 szt. 9. No yczki z jednym ko cem t pym ................................................ 2 szt. 10. y eczki z ostrymi kraw dziami ................................ ...... 2 szt. 11. Skalpele ................................ ................................ ............... 2 szt. 12. Strzykawki jednorazowe ................................ ................... 5 szt. 13. Ig y do strzykawek ................................ ............................ 100 szt. 14. Probwki z ig do pobierania krwi (min. 10 ml): a) dla byd a ................................ ................................ .. 50 szt. b) dla wi ................................ ................................ ... 40 szt. 15. Kleszcze donosowe dla byd a ................................ ............ 1 szt. 16. Kleszcze donosowe dla wi ................................ ............. 1 szt. 17. Zg bnik do pobierania prbek luzu w przypadku podejrzenia o nosicielstwo ................................ ............... 1 szt. 18. Pa eczki do wymazw z nosa dla wi , ja owe w probwce z pod o em transportowym .......................... 10 szt. 19. Probwki ze rodkiem przeciwkrzepliwym (heparyna lub sl potasowa EDTA) ................................ ................... 10 szt. 20.Pojemnik na prbki ma y (20 30 ml) odporny na rozbicie z zakr canym korkiem ................................ ....... 4 szt. 21.Pojemnik na probwki du y (100 200 ml) wy o ony materia em amortyzacyjnym i resorbuj cym z zakr canym korkiem ................................ ......................... 2 szt. 22. Kontener do transportu, ch odzony ................................ 2 szt. 23. Roztwr 10% formaliny ................................ ..................... 24. Soda kaustyczna w p atkach (0,5 kg) lub inne rodki dezynfekcyjne 25. Pisak wodoodporny ................................ ........................... 2 szt. 26. Naklejki samoprzylepne ................................ ................... 100 szt. 27. Ta ma uszczelniaj ca ................................ ......................... 5 szt. 28. Worki foliowe na zu yte materia y ................................ . 100 szt. Ponadto, wskazane jest, aby w czasie pobierania prb posiada : 1. termometr lekarski, 2. notes i pisak, 3. kolorowy mazak lub farb w aerozolu do znaczenia zwierz t, 4. latark , zapasowe baterie, 5. formularze drukw oficjalnych (pismo przewodnie, listy zwierz t). PODR CZNIK POBI ERANIA PRBE K 12

III. Wytyczne pobierania prbek do diagnostyki okre lonych chorb zaka nych zwierz t z zastosowaniem w a ciwej metody badawczejUwagi oglne Cz III Podr cznika zawiera wytyczne w zakresie pobierania, przechowywania i transportu prbek materia u biologicznego pobranego w celu diagnostyki okre lonych chorb zaka nych zwierz t przy zastosowan iu w a ciwej metody badawczej. Wytyczne uporz dkowane s materia biologiczny, i tak: wed ug zwierz t, od ktrych pobierany jest

- Cz zielona zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych byd a; - Cz r owa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych zwierz t winiowatych; - Cz granatowa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych zwierz t jednokopytnych; - Cz fioletowa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych ma ych prze uwaczy; - Cz pomara czowa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych ptakw; - Cz ta zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych pszcz ; - Cz niebieska zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych zwierz t akwakultury; - Cz br zowa zawiera wytyczne pobierania prbek do diagnostyki chorb zaka nych wsplnych dla r nych gatunkw zwierz t. Choroby przenoszone przez zwierz ta, ktre stanowi zagro enie rwnie dla zdrowia ludzkiego (zoonozy) i w zwi zku z tym wymagaj ce szczeglnej ostro no ci, zosta y wskazane poprzez umieszczenie w punkcie UWAGI SPECJANE nast puj cej informacji: Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci.


13

BYD O KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM AGID ENZOOTYCZNA BIA ACZKA BYD A Enzootic bovine leucosis - EBL ELISA

Krew zwierz t podatnych. W zale no ci od statusu epizootycznego regionu, liczba pobieranych prbek powinna by zgodna z programem zwalczania lub kontroli EBL. ja owa ig a prbwka bez antykoagulantu Krew nale y pobiera ja ow ig z y y jarzmowej. Probwk bez antykoagulantu po nape nieniu krwi do 2/3 obj to ci (oko o 7 ml) nale y zamkn szczelnie korkiem. wie o pobran krew nale y odstawi na oko o 2 godziny w temperaturze pokojowej, a nast pnie (najlepiej tego samego dnia) dostarczy do laboratorium. W czasie transportu prbki krwi chroni przed przemarzni ciem lub nadmiernym przegrzaniem, gdy powoduje to hemoliz . Prbki surowicy mo na przechowywa w lodwce( w temperaturze +5C 3C) do 7 dni lub zamra arce (temperatura - 20C 3C). Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 6 Arkusz wynikw badania w kierunku enzootycznej bia aczki byd a Najlepiej w dniu pobrania prbki. W razie trudno ci w dostarczeniu prbek krwi do laboratorium w dniu ich pobrania, mo na po uformowaniu si skrzepu w temperaturze pokojowej przechowa je do dnia nast pnego w temperaturze 2-8C. ZHW w Warszawie, TP w Ostro ce PIWet-PIB w Pu awach ZHW w Bydgoszczy ZHW w Bydgoszczy, OT we W oc awku ZHW w odzi ZHW w Krakowie ZHW w Warszawie, TP w Siedlcach ZHW w Warszawie, TP w Ostro ce ZHW w Opolu ZHW w Kro nie ZHW w Bia ymstoku ZHW w Bia ymstoku Oddz. w om y ZHW w Gda sku ZHW w Katowicach ZHW w Kielcach ZHW w Poznaniu ZHW w Poznaniu Prac. w Lesznie ZHW w Poznaniu Prac. w Koninie ZHW w Szczecinie ZHW w Szczecinie Oddz. w Koszalinie PIWet-PIB w Pu awach

DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY


14

PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE

Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczeg owych wymaga weterynaryjnych niezb dnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urz dowo wolne lub wolne od chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a, gru licy byd a, brucelozy u byd a, w cieklizny, g bczastej encefalolopatii oraz programu zwalczania i kontroli zaka e wirusami wysoce zjadliwej grypy ptakw dawny pomr drobiu w drobiu i ptakw dzikich Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5 marca 2008 r. w sprawie zwalczania enzootycznej bia aczki byd a


15

BYD O KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE G BCZASTA ENCEFALOPATIA BYD A Bovine spongiform encephalopathy - BSE Szybki test Szybki test BioSzybki test Szybki test ELISA. Rad. Enfer TSE. IDEXX. Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Przedmiotem badania jest wykrywanie patologicznej formy bia ka prionowego (PrPSc) szybkimi testami w prbkach pobranych z rdzenia przed u onego. Rdze przed u ony z regionem zasuwki (Za cznik 7 Opis prawid owo pobranej prbki do bada w kierunku BSE z wykorzystaniem szybkich testw). Zgodnie z programem zwalczania. Specjalna y eczka (szpatu ka).

MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY

Do badania nale y pobra rdze przed u ony z rejonem zasuwki. Ka d pobran prbk wk ada si do odr bnego pojemnika (patrz rwnie Za cznik 7) Nie zamra a , przechowywa w temperaturze 2-8C.

Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Jak najszybciej.

ZHW w Warszawie ZHW w Warszawie TP w Siedlcach ZHW w Gda sku ZHW w Poznaniu Prac. w Lesznie PIWet-PIB w Pu awach

ZHW w Gda sku

ZHW w Krakowie PIWet-PIB w Pu awach

PRAWODAWSTWO UE

PRAWODAWSTWO

Rozporz dzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiaj ce zasady dotycz ce zapobiegania, kontroli i zwalczania niektrych przeno nych g bczastych encefalopatii Rozporz dzenie Komisji (WE) nr 21/2008 z dnia 11 stycznia 2008 r. zmieniaj ce za cznik X do rozporz dzenia (WE) nr 999/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wykazw szybkich testw Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz


16

POLSKIE

zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a, gru licy byd a, brucelozy u byd a, w cieklizny, g bczastej encefalolopatii oraz programu zwalczania i kontroli zaka e wirusami wysoce zjadliwej grypy ptakw dawny pomr drobiu w drobiu i ptakw dzikich Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t


17

BYD O KIERUNEK BADANIA METODA / TEST GRU LICA BYD A Bovine tuberculosis Wykrywanie drobnoustrojw z rodzaju Mycobacterium w materiale biologicznym. Obejmuje nast puj ce etapy: wst pne badanie anatomopatologiczne prby tkankowej badanie mikroskopowe badanie hodowlane badanie biologiczne na zwierz tach laboratoryjnych identyfikacj genotypow izolatw Mycobacterium. Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Do bada diagnostycznych pobiera si : wycinki chorobowo zmienionych narz dw i organw mi szowych, takich jak: p uca, w troba, ledziona wraz z okolicznymi w z ami ch onnymi w przypadku uboju, padni cia lub zabicia byd a, ktre wykazywa o dodatni wynik w te cie tuberkulinowym; w z y ch onne: oko ogardzielowe, oskrzelowe, rdpiersiowe, nadwymieniowe, k ta uchwy, krezkowe oraz wn ki w troby w przypadku braku zmian chorobowych oraz w przypadku zabicia byd a, ktre wykazywa o dodatni wynik w te cie tuberkulinowym; inne prby, w epizootycznie uzasadnionych przypadkach: - ka , - mleko, - wydzielina narz dw rodnych, - wykrztusina, - nasienie, - mocz. Badana laboratoryjnie jest ka da sztuka byd a tuberkulinododatniego poddanego ubojowi lub zabiciu oraz ka de zwierz pad e, u ktrego w czasie sekcji stwierdzono zmiany anatomo-patologiczne nasuwaj ce podejrzenie gru licy. Prby pobiera si czystymi, ja owymi narz dziami, najlepiej jednorazowego u ytku: - wydzielina narz dw rodnych, pobierana jest ja owym tamponem lub kateterem; - wyksztusina, pobierana jest p dzelkiem dotchawicowym; - nasienie, pobierane jest za pomoc sztucznej pochwy; - mocz od samic, pobierany jest kateterem. Dodatkowo: mocny, sterylny, szklany lub plastikowy pojemnik, zamykany szczelnym przykryciem zabezpieczaj cym przed wyciekiem zawarto ci; wodoodporna ta ma samoprzylepna. Do zapakowania wszystkich pobranych prb: kontener, mocny karton lub drewniane pude ko. Miejsca, z ktrych s pobierane prby nie powinny by odka ane, ze wzgl du na mo liwo inaktywowania czynnika zaka nego nawet przez nieznaczn ilo produktu biobjczego. Miejsca te oczyszcza si lub p ucze wod bez detergentw i produktw biobjczych. Prby inne: - Ka , pobierany bezpo rednio z prostnicy. Wielko prbki 2-5 g. - Prby mleka, pobierane s ja owo w ko cowej fazie udoju, w obj to ci oko o 25-50 cm3 z ka dej wiartki. W okresie letnim do prby mleka mo emy doda kwas borny, do uzyskania ko cowego st enia w prbce 0,5%. - Wydzielina narz dw rodnych - obj to prbki 2-10 cm3.

UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA

REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI

PROCEDURA POBRANIA PRBKI


18

WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM

DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE

- Wyksztusina, pobierana jest p dzelkiem dotchawicowym. - Nasienie - obj to prbki 10-50 cm3. 3 - Mocz - obj to prby oko o 100 cm . Ka d prb umieszcza si w mocnym, sterylnym, szklanym lub plastikowym pojemniku, zamykanym szczelnym przykryciem zabezpieczaj cym przed wyciekiem zawarto ci. Przykrycie okleja si dooko a wodoodporn ta m samoprzylepn . Powierzchni zewn trzn pojemnika po jego zamkni ciu odka a si , a nast pnie p ucze si czyst wod i osusza. Ka dy pojemnik zaopatruje si w etykiet zawieraj c opis zwierz cia i jego numer identyfikacyjny, rodzaj prby, dat i miejsce jej pobrania, imi i nazwisko oraz adres posiadacza zwierz cia. Prby zapakowane w sposb okre lony powy ej umieszcza si w kontenerze, mocnym kartonie lub drewnianym pude ku i transportuje do laboratorium w temperaturze 4-8C. Dopuszcza si transport zamro onych prb, bez rozmra ania ich w trakcie transportu. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Prby przesy a si bezpo rednio do laboratorium, w mo liwie najkrtszym terminie.

PRAWODAWSTWO POLSKIE

Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Rozporz dzenie Komisji (WE) nr 1226/2002 z dnia 8 lipca 2002 r. zmieniaj ce za cznik B do dyrektywy Rady 64/432/EWG Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 listopada 2004 r. w sprawie zwalczania gru licy byd a Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zaka e zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie szczeg owych wymaga weterynaryjnych niezb dnych do uzyskania i zachowania uznania stada lub gospodarstwa za urz dowo wolne lub wolne od chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania enzootycznej bia aczki byd a, gru licy byd a, brucelozy u byd a, w cieklizny, g bczastej encefalolopatii oraz programu zwalczania i kontroli zaka e wirusami wysoce zjadliwej grypy ptakw dawny pomr drobiu u drobiu i ptakw dzikich Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t


19

BYD O K IERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA ZAKA NE ZAPALENIE NOSA I TCHAWICY / OTR T BYD A Infectious bovine rhinotracheitis / infetious pustular vulvovaginitis IBR/IPV ELISA gB SN Test izolacji. Krew zwierz t podatnych. Wycinki narz dw wewn trznych p odu, o ysko, wymazy z worka spojwkowego, nosa i uk adu rozrodczego. Sprz t u ywany do sekcji. Prbki pobiera si do sterylnych naczy , szczelnie zamykanych, ka dy narz d oddzielnie.

REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI

Do okre lenia w przypadku przyj cia programu zwalczania. Sterylna prbwka.

Krew pobiera do sterylnych probwek z zachowaniem zasad aseptyki.

WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY

Nie zamra a .

Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Jak najszybciej.

ZHW w Bydgoszczy ZHW w Kro nie ZHW w Poznaniu ZHW w Szczecinie Oddz. w Koszalinie PIWet-PIB w Pu awach Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t



20

BYD O KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM c-ELISA ZARAZA P UCNA BYD A Contagious bovine pleuropneumonia - CBPP OWD

Krew zwierz t podatnych. Od ka dego zwierz cia podejrzanego o chorob . ja owa ig a probwka bez antykoagulantu Zaleca si stosowanie zestaww jednorazowego u ytku, zawieraj cych wk adk u atwiaj c wydzielanie si surowicy i hermetycznie zamykanych. Krew nale y pobiera ja ow ig z y y jarzmowej. Probwk bez antykoagulantu po nape nieniu krwi do 2/3 obj to ci (ok. 7 ml) nale y zamkn szczelnie korkiem i niezw ocznie oznakowa . Probwki z krwi dok adnie oznakowa i do czy pismo przewodnie. Prbki pe nej krwi, wie o pobranej, przed transportem, nale y odstawi na oko o 2 godziny w temperaturze pokojowej. W czasie transportu prbki krwi chroni przed przemarzni ciem lub nadmiernym przegrzaniem, gdy powoduje to hemoliz lub przerost flor bakteryjn . Transport i przechowywanie surowicy w stanie zamro enia -20C. W czasie transportu surowica nie mo e ulec rozmno eniu. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb W dniu pobrania prbki. W razie trudno ci dostarczenia prbek krwi do laboratorium w dniu ich pobrania, mo na, po uformowaniu si skrzepu w temperaturze pokojowej, do dnia nast pnego przechowa je w ch odni (4C ). Zebrane i przechowywane w ch odni (4C) surowice s przydatne do bada w OWD przez 2 dni. Prbki surowic, ktre nie zostan przebadane w ci gu najbli szych 48 godzin nale y zamrozi w temperaturze -20C w szczelnie zamkni tych probwkach.

DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM

LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE


Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a


21

tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 wrze nia 2007 r. w sprawie zwalczania zarazy p ucnej byd a Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t


22

ZWIERZ TA WINIOWATE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI ELISA Krew zwierz t podatnych. Od podejrzanych o chorob zwierz t. jednorazowa ig a sterylna probwka bez dodatku rodka konserwuj cego lub tubostrzykawka Do bada nale y pobra prbki krwi pe nej od wi choruj cych maksymalnie d ugo lub od wi podejrzanych, ktre mia y styczno ze zwierz tami zaka onymi lub podejrzanymi o zaka enie wirusem ASF. Krew nale y pobiera ig jednorazow do sterylnej probwki (lub tubostrzykawki) bez dodatku rodka konserwuj cego; z ig y krew powinna wolno sp ywa do probwki po cianie wewn trznej do 2/3 pojemno ci. Po pobraniu krew nale y stopniowo sch odzi , ale nie zamra a . AFRYKA SKI POMR WI African swine fever - ASF

WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE

Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb W ci gu 12 godzin od pobrania.

PIWet-PIB w Pu awach


Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 czerwca 2004 r. w sprawie zwalczania afryka skiego pomoru wi Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t


23

ZWIERZ TA WINIOWATE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST CHOROBA AUJESZKYEGO U WI Aujeszky's disease in pigs Diagnostyka przy yciowa: ELISA Izolacja wirusa z wymazw (rzadko) IF z wymazw (rzadko) Diagnostyka po miertna: Izolacja wirusa z narz dw IF z narz dw (rzadko) Przy yciowo: krew badania serologiczne ( winie, dziki) wymazy z cz ci nosowo-gard owej izolacja wirusa (warchlaki, tuczniki) Po miertnie izolacja wirusa: winie: po owa mzgu pozyskana z ci cia pod u nego, migda ki, ledziona, p uca od wie o pad ych prosi t lub warchlakw (najbardziej polecany materia to tkanka mzgowa) inne zwierz ta: cz rdzenia kr gowego odpowiedzialn za unerwianie cz ci skry obj tej wi dem, skra wraz z tkank podskrn w miejscach wykazuj cych wi d Krew winie W badaniach serologicznych krew pobiera si od reprezentatywnej liczby zwierz t:

UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA

REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK

a) liczba prbek ukierunkowanych na wykrycie zaka enia stada przy 95%prawdopodobie stwa wykrycia Wsp czynnik szerzenie si czynnika zaka nego Wielko Liczba prbek stada 1* 2 5 10 20* 50 50 48 35 10 12 100 95 78 45 22 13 150 130 95 49 25 13 200 155 105 51 26 14 300 189 117 54 27 14 500 225 129 56 28 14 750 246 135 57 28 14 1000 258 138 57 28 14 1500 271 142 58 29 14 2000 277 143 58 29 14 5000 290 147 59 29 14

b) liczba prbek ukierunkowanych na wykrycie zaka enia stada przy 99%prawdopodobie stwa wykrycia: Wsp czynnik szerzenie si czynnika zaka nego Wielko Liczba prbek stada 1* 2 5 10 20* 50 50 50 42 29 17 100 99 90 59 36 19 150 143 117 68 38 20


24

200 300 500 750 1000 1500 2000 5000 SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI

180 235 300 343 368 395 410 438

136 160 183 197 204 212 216 223

73 78 83 85 86 88 88 89

40 41 42 43 43 44 44 44

20 20 21 21 21 21 21 21


Krew winie sterylna ig oprobwka, niezawieraj ca dodatkw rodkw zapobiegaj cych krzepni ciu krwi. Dziki sterylna ig a i sterylna prbwka nie zawieraj ca dodatkw rodkw zapobiegaj cych krzepni ciu krwi lub probwko-strzykawka o pojemno ci co najmniej 7,5 ml. Wymazy z nosa sterylny patyczek wymazowy. Wycinki narz dw sterylny, szczelnie zamykany pojemnik. Krew winie krew nale y pobra z y y czczej przedniej lub y y jarzmowej powierzchownej do 3/4 obj to ci sterylnej ig oprobwki. Krew z ig y powinna wolno sp ywa do probwki po ciance wewn trznej, co zmniejsza ryzyko wyst pienia hemolizy. Dziki krew pobiera si bezpo rednio po odstrzeleniu, podczas wytrzewiania z jamy klatki piersiowej, du ych y brzusznych lub komr serca. Krew pobiera si do 3/4 obj to ci sterylnej probwki lub do ca kowitego wype nienia probwko-strzykawki o pojemno ci co najmniej 7,5ml. Przy pobieraniu krwi probwko-strzykawk jej konus nale y zanurzy we krwi, po czym powoli odci ga t oczek do uzyskania oporu, a do wyra nego klikni cia , po czym t oczek od ama , a konus strzykawki zatka zatyczk . Uwa a aby nie zaaspirowa powietrza lub innych elementw. Wymazy z nosa w celu pobrania wymazu nale y unieruchomi zwierz , trzymaj c za ryj jedn r k , delikatnie odchyli g ow ku grze, a drug r k umie ci koniec sterylnego patyczka wymazowego w nozdrzu zwierz cia, w cz ci dystalnej jamy nosowej i energiczne potrze nab onek luzowy, dla pewno ci, i wymaz zawiera zarwno luz jak i komrki z wn trza nozdrza. Wycinki narz dw - materia nale y pobra z zachowaniem zasad aseptyki, umie ci w oznaczonym pojemniku. W przypadku wi materia em preferowanym przy izolacji wirusa jest w pierwszej kolejno ci mzg oraz migda ki, a w dalszej kolejno ci pozosta e wycinki. Krew Po nape nieniu probwki krwi nale y j szczelnie zamkn i czytelnie oznakowa . winie pozyskan krew pocz tkowo przechowywa w temperaturze pokojowej, do czasu wydzielenia si surowicy, je eli to nie nast pi do 12 godzin wwczas w celu przyspieszenia wydzielenia surowicy czyst ig oddzieli formuj cy si skrzep od cianki probwki. Po wydzieleniu si surowicy, prbki podda sch odzeniu do temperatury 2-8C. Podczas przechowywania krwi w ch odziarce chroni prbki przed przypadkowym zamro eniem prowadz cym do hemolizy. W czasie transportu prbki zabezpiecza przed nadmiernym wp ywem wysokiej temperatury, bezpo redniego oddzia ywania promieni s onecznych i wstrz sw. Prbki nale y transportowa w pozycji pionowej. Dziki po nape nieniu probwki nale y umie ci w pozycji pionowej, w miar mo liwo ci chroni przed wstrz sami i mo liwie szybko umie ci w temperaturze pokojowej w celu wydzielenia si surowicy. Po wydzieleniu



25

DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA

CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY

si surowicy prbki podda sch odzeniu do temperatury 2-8C. Podczas przechowywania krwi w ch odziarce chroni prbki przed przypadkowym zamro eniem prowadz cym do hemolizy. W czasie transportu prbki zabezpiecza przed nadmiernym wp ywem wysokiej temperatury, bezpo redniego oddzia ywania promieni s onecznych i wstrz sw. Prbki nale y transportowa w pozycji pionowej. Wymazy z nosa wymazwk umie ci w probwce z pod o em transportowym dla wirusw i w stanie sch odzenia do temperatury 2-8C przes a do laboratorium. Wycinki narz dw prbki niezw ocznie podda sch odzeniu do temperatury 2-8C i w takim stanie przes a do laboratorium. Prbek nie nale y zamra a . Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych oraz, w zale no ci od pobieranego materia u: Za cznik 2 Protok pobrania prb lub Za cznik 4 Protok pobrania prb krwi od wi do bada kontrolnych w kierunku choroby Aujeszkyego Krew - czas od pobrania prbek do ich dostarczenia do laboratorium nie mo e przekracza 48 godzin. Wymazy z nosa i wycinki narz dw - w czasie nieprzekraczaj cym 24 godzin dostarczy do laboratorium. Diagnostyka przy yciowa: ZHW w Bydgoszczy (ELISA) ZHW w Kro nie (ELISA) ZHW w Poznaniu (ELISA) ZHW w Poznaniu Prac. w Koninie (ELISA) ZHW w Poznaniu Prac. w Lesznie (ELISA) ZHW w Szczecinie (ELISA) PIWet-PIB w Pu awach (ELISA) Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Rady Ministrw z dnia 19 marca 2008 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania choroby Aujeszkyego u wi Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t



26

ZWIERZ TA WINIOWATE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST RT-PCR UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA CHOROBA P CHERZYKOWA WI CZ I Swine vesicular disease - SVD Rozpoznanie wirusologiczne. ELISA Test izolacji.


SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI


Nab onek (materia najbardziej odpowiedni) Krew zwierz t podatnych. p ynna zawarto p cherzy krew od wi i dzikw. Dodatkowo: ka wymaz z nosa. Liczba prbek powinna by adekwatna do cz stotliwo ci wyst powania poszukiwanego czynnika w populacji. W celu kontroli wyst powania SVD corocznie bada si , na obszarze powiatu, prbki krwi pobrane od 10 sztuk wi . Je eli choroba wyst puje w formie klinicznej pobra prbk od 2-4 zwierz t. Prbki pobiera si czystymi, ja owymi narz dziami, do ja owych naczy , najlepiej jednorazowych. zawarto p cherza: strzykawka z ig , krew: probwka z etykiet , w systemie pr niowym, ka : y eczka, naczynie z szerokim otworem i zakr c pokrywk , wymazy z nosa: ja owy wacik lub wymazwka. Uwaga! Naczynie na prbk o pojemno ci ok. 10ml musi by przystosowane do ewentualnego zamra ania, szczelnie zamykane, aby gaz nie przedosta si do jego wn trza, poniewa spowoduje obni enie pH i inaktywacj wirusa (prbka taka jest nieprzydatna do badania). Zalecany sposb pakowania materia w biologicznych z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby p cherzykowej wi oraz sprz t niezb dny do zapakowania s opisane w Za czniku 3. Prbk , ka d oddzielnie, pobiera si od zwierz t 5-10ml zarwno od ywych lub martwych, (zabitych lub pad ych). zwierz t zdrowych, Nab onek - prbk ze cian nieuszkodzonego lub podejrzanych, chorych i wie o rozerwanego p cherza, nie mniej ni 1g rekonwalescentw. (wielko znaczka pocztowego 2 cm2). Prbk krwi pobra Zawarto p cherza - pobra strzykawk z ig , ja owo. Podczas tyle ile tylko mo liwe, nie mniej ni 3g. pobierania krew Krew - 5-10ml zarwno od zwierz t zdrowych, powinna powoli podejrzanych, chorych i rekonwalescentw. sp ywa po ciance Prbk krwi pobra ja owo. Podczas pobierania probwki, do 2/3 krew powinna powoli sp ywa po ciance obj to ci, nie dopu ci probwki, do 2/3 obj to ci, nie dopu ci do do hemolizy krwinek hemolizy krwinek Probwki nape nionej krwi Probwki nape nionej nie otwiera . krwi nie otwiera . Ka - 20g ka u od wi lub z pomieszczenia, w ktrym przebywaj lub przebywa y winie podejrzane o chorob p cherzykow wi . Wymazy z nosa Pobra co najmniej dwa wymazy z nosa.


27


DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM

LABORATORIUM WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE

Wirus choroby p cherzykowej wi , oporny jest Po pobraniu delikatnie zarwno na wahania temperatury w szerokim wymiesza krew ze zakresie i pH w granicach warto ci 2,5-12. rodkiem Jednak e, w zwi zku z faktem, e epizootie zapobiegaj cym chorb wi z objawami p cherzowymi, krzepni ciu - EDTA zw aszcza w pocz tkowej fazie traktuje si jako (kwasem etylenodwupodejrzenie pryszczycy, prbk transportuje si w aminoczterooctowym) warunkach optymalnych dla wirusa pryszczycy, lub solami heparyny, a tj. pH 7,2 -7,6 oraz temp. +5C( 3 C). nast pnie sch odzi . Nab onek - prbk nab onka sch odzi , nie Nie zamra a . zamra a . Transport w +5oC(3 C). Krew transportowa Surowicza zawarto p cherza - warunki sch odzon +5C transportu jak w przypadku nab onka - pH 7.2 (3C). 7.6, temperatura +5C( 3 C). Ka - transport w +5C(3C). Wymazy z nosa pobrany materia natychmiast umieszcza si w buforze (p yn Eagle`a do hodowli tkankowej/gliceryna z antybiotykiem). Transport w +5C(3C). Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Przewz prbki z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby p cherzykowej wi nie mo e by zlecany przedsi biorstwom spedycyjnym, wiadcz cym us ugi transportowe. Prbki musi dostarczy kurier najszybszym mo liwym rodkiem transportu, niezw ocznie po pobraniu, najp niej przed up ywem 24 godzin od pobrania. Nab onek do laboratorium nale y dostarczy natychmiast (w czasie kilku godzin) w tym czasie mo e by przewo ony bez buforu. Jednak e, je eli istnieje obawa, e czas transportu mo e wyd u y si , nab onek nale y umie ci w ma ej ilo ci buforu 2-5ml, sk adaj cego si z rwnych cz ci 0,04 M buforu fosforanowego i gliceryny (PBS/gliceryna) lub innego rwnowa nego buforu (wa ne pH 7,2 -7,6). Transport w +5C(3 C). Ponadto, dla ochrony przed rozwojem mikroorganizmw do buforu dodaje si jeden z ni ej wymienionych antybiotykw w st eniu: (i) penicylina 1 000 IU (ii) siarczan neomycyny 100 IU (iii) siarczan polimyksyny B 50 IU (iv) mykostatyna 100 IU Wymazy z nosa - do laboratorium nale y dostarczy natychmiast (w czasie kilku godzin). Jednak e, je eli zachodzi obawa, e transport mo e trwa powy ej kilku godzin, prbk nale y zamrozi w suchym lodzie lub ciek ym azocie. Zak ad PIWet-PIB w Zak ad PIWet-PIB w Zdu skiej Woli Zdu skiej Woli

Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn


28


Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t


29

ZWIERZ TA WINIOWATE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SN CHOROBA P CHERZYKOWA WI CZ II Swine vesicular disease - SVD ELISA rozpoznanie serologiczne.

SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI



Krew pe na zwierz t podatnych lub surowica pozyskana z krwi zwierz t podatnych. Liczba prbek powinna by adekwatna do cz stotliwo ci wyst powania poszukiwanego czynnika w populacji. W celu kontroli wyst powania SVD corocznie bada si , na obszarze powiatu, prbki krwi pobrane od 10 sztuk wi . Je eli choroba wyst puje w formie klinicznej pobra prbk od 2-4 zwierz t. jednorazowa ig a sterylna probwka bez dodatku rodka konserwuj cego lub tubostrzykawka Zalecany sposb pakowania materia w biologicznych z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby p cherzykowej wi oraz sprz t niezb dny do zapakowania s opisane w Za czniku 3. Do bada nale y pobra prbki krwi pe nej od wi chorych lub ozdrowie cw, ktre mia y styczno ze zwierz tami zaka onymi lub podejrzanymi o zaka enie wirusem SVD. Z ig y krew powinna wolno sp ywa do probwki po cianie wewn trznej do 2/3 pojemno ci, nie dopu ci do hemolizy krwinek. Po pobraniu pe n krew nale y stopniowo sch odzi , ale nie zamra a i transportowa sch odzon +5C (3 C). Surowic sch odzi lub zamrozi . Transportowa sch odzon +5C(3C) lub zamro on . Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Przewz prbki z podejrzeniem pryszczycy i/lub choroby p cherzykowej wi nie mo e by zlecany przedsi biorstwom spedycyjnym, wiadcz cym us ugi transportowe. Prbki musi dostarczy kurier najszybszym mo liwym rodkiem transportu, niezw ocznie po pobraniu, najp niej przed up ywem 24 godzin od pobrania. Zak ad PIWet-PIB w Zdu skiej Woli


Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania


30

chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t


31

ZWIERZ TA WINIOWATE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA KLASYCZNY POMR WI Classical swine fever - CSF, Hog cholera Rozpoznanie wirusologiczne. Izolacja wirusa klasycznego pomoru PCR wi w hodowli komrkowej. CZ I


SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI



Najw a ciwszym materia em do bada laboratoryjnych s migda ki (pierwszy narz d, w ktrym dochodzi do namna ania si wirusa, i w ktrym utrzymuje si on najd u ej), w z y ch onne uchwowe, ledziona i nerki. W przewlek ych i nietypowych przypadkach choroby wskazanym jest przes anie do bada rwnie ko cowego odcinka jelita biodrowego oraz mzgu. W przypadku, gdy pad a winia uleg a autolizie do bada laboratoryjnych pobra nale y ko d ug i/lub mostek. Do wczesnego wykrywania CSFV bardzo przydatne s prbki pe nej krwi. W celu kontroli wyst powania CSF corocznie bada si prbki w ilo ci zgodnej z rozporz dzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t. W czasie wyst pienia CSF, liczba pobieranych prbek powinna by zgodna z Decyzj Komisji 2002/106/WE W zale no ci od pobieranego materia u: ig a, prbwka, sprz t niezb dny do przeprowadzenia sekcji. Narz dy: materia patologiczny przeznaczony do bada laboratoryjnych pobiera si od zwierz t wykazuj cych objawy choroby (gor czka) ubitych diagnostycznie lub wie o pad ych (do 4 godzin). Krew: do bada nale y przes a oko o 5ml krwi pobranej, do probwek z wersenianem potasu (K3EDTA) w proporcji 1,8mg EDTA/ 1ml. Ka da prbka tkanki powinna zosta umieszczona w oddzielnym plastikowym woreczku, odpowiednio zamkni ta, w o ona do drugiego woreczka i opisana. Prbki nale y przechowywa i transportowa w szczelnych, odpornych na zniszczenie pojemnikach. Prbki nie mog by zamra ane. Nale y je transportowa w temperaturze lodwki. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Prbki nale y podda badaniu w ci gu 24 godzin od pobrania. Ka dorazowo, przed wysy k prbek, nale y o tym powiadomi laboratorium rozpoznawcze.

Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Decyzja Komisji nr 2002/106/WE zatwierdzaj ca Podr cznik Diagnostyczny ustalaj cy procedury diagnostyczne, metody pobierania


32


prbek oraz kryteria do oceny testw laboratoryjnych s u cych do potwierdzenia klasycznego pomoru wi Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie zwalczania klasycznego pomoru wi Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t


33

ZWIERZ TA WINIOWATE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST KLASYCZNY POMR WI CZ II Classical swine fever - CSF, Hog cholera Rozpoznanie serologiczne - s u y jedynie jako pomoc w przypadkach podejrzenia klasycznego pomoru wi . Je li od wi podejrzanych o CSF albo z materia u pochodz cego z gospodarstw, ktre mia y kontakt z przypadkami choroby nie wyizolowano wirusa lub nie wykryto jego antygenu wzgl dnie materia u genetycznego, to celowe jest przeprowadzenie bada serologicznych. NPLA ELISA Krew zwierz t podatnych. W celu kontroli wyst powania CSF corocznie bada si prbki w ilo ci zgodnej z rozporz dzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t. W czasie wyst pienia CSF, liczba pobieranych prbek powinna by zgodna z Decyzj Komisji 2002/106/WE Ig a, prbwka. Prbki krwi do bada powinny by pobrane od ozdrowie cw oraz od wi , ktre mia y styczno z zaka onymi lub podejrzanymi o zaka enie wirusem CSF zwierz tami. Dla dok adnej oceny sytuacji zdrowotnej w stadzie oraz okre lenia dynamiki szerzenia si zaka enia wskazane by oby pobranie prbek krwi od zwierz t z r nych grup technologicznych (w r nym wieku). Krew, w obj to ci do 5ml, nale y pobra z y y czczej przedniej (vena cava cranialis) lub z y y jarzmowej (vena jugularis) do odpowiednich probwek. Probwki z pobran krwi zostawia si w temperaturze pokojowej na okres 2-3 godzin. Po tym czasie nale y oddzieli skrzep od ciany probwki przy u yciu szklanej bagietki lub d ugiej, ja owej ig y a nast pnie wstawi probwki do lodwki na okres 14-18 godzin (na noc). Po tym czasie uzyskan surowic nale y przela do ma ych, zamykanych szczelnym kapslem probwek typu Eppendorf o pojemno ci 1,5ml. Tak przygotowane prbki nale y odpowiednio ponumerowa (identyfikacja zwierz t!) i przes a , w temperaturze lodwki, do laboratorium. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Jak najszybciej, nie p niej ni w ci gu 24 godzin.

UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK

SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI



ZHW w Bydgoszczy ZHW w Gda sku ZHW w Kielcach ZHW w Poznaniu PIWet-PIB w Pu awach Dyrektywa Rady 64/432/EWG z dnia 26 czerwca 1964 r. w sprawie problemw zdrowotnych zwierz t wp ywaj cych na handel wewn trz wsplnotowy byd em i trzod chlewn Decyzja Komisji nr 2002/106/WE zatwierdzaj ca Podr cznik Diagnostyczny ustalaj cy procedury diagnostyczne, metody pobierania


34


prbek oraz kryteria do oceny testw laboratoryjnych s u cych do potwierdzenia klasycznego pomoru wi Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie okre lenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu bada kontrolnych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie zwalczania klasycznego pomoru wi Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t


35

ZWIERZ TA JEDNOKOPYTNE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI AFRYKA SKI POMR KONI African horse sickness Badanie wirusologiczne. Badanie serologiczne. Zwierz ta ywe - pe na krew. Krew zwierz t podatnych. Zwierz ta pad e - wycinki ledziony, p uc, w z w ch onnych. Od ka dego zwierz cia podejrzanego o chorob , od zwierz t pad ych z podejrzeniem choroby. W zale no ci od pobieranego materia u: - krew: sterylna ig a i prbwka, - wycinki czyste, ja owe narz dzia, najlepiej jednorazowego u ytku. Zwierz ta ywe - pe na krew (co Od zwierz t, ktre prze y y najmniej 10ml) pobrana od zwierz t zaka enie wirusem AHS nale y chorych w okresie gor czkowym na pobra po oko o 20ml krwi. antykoagulant (EDTA, heparyna); Zwierz ta pad e - wycinki pobiera do 10% zbuforowanego roztworu glicerolu, pH 7,4. Prbki nale y przechowywa w temperaturze 4C. Do laboratorium nale y je dostarczy jak najszybciej, najlepiej w termo torbach z wk adami ch odz cymi, ktre utrzymuj temp. oko o 4C podczas transportu prbek. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Jak najszybciej. W przypadku pobierania prbek w zwi zku z podejrzeniem choroby, prbki nale y dostarczy do Laboratorium Zak adu Wirusologii Pa stwowego Instytutu Weterynaryjnego - Pa stwowego Instytutu Badawczego (ul. Partyzantw 57, 24-100 Pu awy).




Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie szczeg owego sposobu i trybu zwalczania afryka skiego pomoru koni Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe


36

Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t


37

ZWIERZ TA JEDNOKOPYTNE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI AGID Krew zwierz t podatnych. W przypadku podejrzenia choroby od wszystkich podejrzanych zwierz t. sterylne probwki i ig y lub tubostrzykawki. NIEDOKRWISTO ZAKA NA KONI Equine infectious anaemia


Krew nale y pobiera ja ow ig z y y jarzmowej. Probwk bez antykoagulantu po nape nieniu krwi do oko o 7ml nale y zamkn szczelnie korkiem i niezw ocznie oznakowa . Zaleca si stosowanie zestaww jednorazowego u ytku zawieraj cych wk adk u atwiaj c wydzielanie si surowicy i hermetycznie zamykanych. Nie zamra a . Surowica uzyskana z prbki krwi nie mo e mie znamion hemolizy lub by zanieczyszczona flor bakteryjn . Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb W ci gu 24 godzin.

ZHW w odzi ZHW w Kro nie ZHW w Poznaniu ZHW w Szczecinie


Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t


38

ZWIERZ TA JEDNOKOPYTNE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI NOSACIZNA Glanders OWD Ze wzgl du na potencjalne ryzyko zaka enia osb zaanga owanych w prbkobranie nale y zachowa szczeglnie surowe rodki ostro no ci. Krew zwierz t podatnych. Od ka dego zwierz cia podejrzanego o chorob . sterylne probwki i ig y lub tubostrzykawki.


Krew nale y pobiera ja ow ig z y y jarzmowej. Probwk bez antykoagulantu po nape nieniu krwi do oko o 7ml nale y zamkn szczelnie korkiem i niezw ocznie oznakowa . Zaleca si stosowanie zestaww jednorazowego u ytku zawieraj cych wk adk u atwiaj c wydzielanie si surowicy i zamykanych hermetycznie. Surowica uzyskana z prbki krwi nie mo e mie znamion hemolizy lub by zanieczyszczona flor bakteryjn . Mo na przesy a te surowic w ilo ci 2-3ml. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb W ci gu 24 godzin.

ZHW w Kro nie ZHW w Gda sku ZHW w Szczecinie PIWet-PIB w Pu awach


Decyzja Komisji 2008/650/WE zmieniaj ca Dyrektyw Rady 82/894/EWG w sprawie wykazu zg aszania chorb zwierz t we wsplnocie poprzez w czenie niektrych chorb do wykazu chorb wymagaj cych zg aszania oraz skre leniu z tego wykazu enterowirusowego zapalanie mzgu i rdzenia u wi Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t


39

ZWIERZ TA JEDNOKOPYTNE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA SN WIRUSOWE ZAPALENIE T TNIC KONI Equine viral arteritis-EVA Test izolacji.

Krew zwierz t podatnych.

REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI

W przypadku podejrzenia wyst pienia EVA: wymazy z worka spojwkowego i nosogardzieli lub prbki krwi. W przypadku mierci lub poronienia rebi t: wycinki narz dw wewn trznych (p uca, ledzina, w troba, o ysko) i w z y ch onne krezkowe. W celu wykluczenia siewstwa wirusa z nasieniem do badania nale y przes a prbki nasienia pobrane od ogierw serologicznie dodatnich. Od ka dego zwierz cia podejrzanego o chorob . Sterylna prbwka i ig y. wymazwki (przy yciowo) sprz t niezb dny do sekcji (w przypadku zwierz t pad ych)

Krew pobiera do sterylnych probwek z zachowaniem zasad aseptyki.


DOKUMENTACJA TOWARZYSZ CA CZAS NA DOSTARCZENIE POBRANEGO MATERIA U DO LABORATORIUM LABORATORIUM

Wymazy i prbki krwi prbki krwi pobra na antykoagulant z wyj tkiem heparyny. Prbki nale y pobra mo liwie jak najwcze niej po wyst pieniu gor czki u zaka onych zwierz t. Nasienie - nale y pobra i przes a do badania frakcj nasienia bogat w plemniki. Zaleca si pobranie dwch ejakulatw pobranych najlepiej w odst pie kilku godzin lub dni. Nie zamra a . Wycinki - prbki nale y sch odzi Przesy a w temperaturze lodwki lub zamrozi i jak najszybciej wys a po wcze niejszym uformowaniu do laboratorium. skrzepu w temperaturze pokojowej. Nasienie nale y sch odzi i w stanie sch odzonym przes a jak najszybciej do laboratorium. Je eli nasienie nie mo e by natychmiast wys ane do laboratorium nale y je zamrozi w -20C i przes a do laboratorium w stanie zamro enia. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb Jak najszybciej. Jak najszybciej. Je eli nasienie nie mo e by natychmiast wys ane do laboratorium nale y je zamrozi w -20C i przes a do laboratorium w stanie zamro enia.


40

WETERYNARYJNE POSIADAJ CE AKREDYTACJ METODY PRAWODAWSTWO UE PRAWODAWSTWO POLSKIE

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorb zaka nych zwierz t Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminw przekazywania informacji o wyst powaniu chorb zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorb odzwierz cych i odzwierz cych czynnikw chorobotwrczych a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciw drobnoustrojowe Rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 stycznia 2008 r. w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji zwi zanej ze zwalczaniem chorb zaka nych zwierz t


41

ZWIERZ TA JEDNOKOPYTNE KIERUNEK BADANIA METODA / TEST UWAGI SPECJALNE MATERIA DO BADANIA REPREZENTATYWNA LICZBA PRBEK SPRZ T NIEZB DNY DO POBRANIA POJEDYNCZEJ PRBKI PROCEDURA POBRANIA PRBKI WYMAGANIA ZWI ZANE Z PRZECHOWYWANIEM I TRANSPORTEM ZARAZA STADNICZA Dourine OWD metod probwkow (metod OWD metod mikromiareczkow makro). (mikrometod , metod p ytkow ). Krew zwierz t podatnych. Od wszystkich zwierz t podejrzanych o chorob . Sterylne ig y, probwki.

Krew pobiera si z y y jarzmowej w ilo ci oko o 7ml. wie o pobrane prbki krwi nale y pozostawi na oko o 2 godziny w temperaturze pokojowej (od 18C do 25C), a nast pnie dostarczy do laboratorium. W czasie transportu prbki krwi chroni przed przemarzni ciem lub nadmiernym przegrzaniem, gdy powoduje to hemoliz lub przero ni cie prbek. Surowice wydzielone z prbek krwi silnie zhemolizowanych lub zanieczyszczonych flor bakteryjn nie nadaj si do bada OWD. Silnie antykomplementarnie dzia aj tak e wszystkie zwi zki chemiczne, ktre wi jony Mg i Ca np. wersenian sodowy, stosowany jako antykoagulant przy pobieraniu krwi. Za cznik 1 Pismo przewodnie do prbek przekazywanych do laboratoryjnych bada diagnostycznych Za cznik 2 Protok pobrania prb W dniu pobrania. W razie trudno ci dostarczenia prbek krwi do laboratorium w dniu ich pobrania, mo na, po uformowaniu si skrzepu w temperaturze pokojowej, do dnia nast pnego przechowa je w ch odni (2-8C). ZHW w Kro nie ZHW w Bia ymstoku ZHW w Szczecinie ZHW w Kro nie ZHW w Bia ymstoku ZHW w Szczecinie PIWet-PIB w Pu awach



Dec

podrĘcznik pobierania prÓbek - zakaźne

Documents