ศนยพษวทยา ชน1 อาคารอาคารวจยและสวสดการคณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบดถนนพระราม 6 ราชเทว กทม. 10400

กรณาสง

January-March 2006 Vol.14, No.1

จลสารพษวทยา เดอนมกราคม-มนาคม พ.ศ. 2549 ปท 14 ฉบบท 1ศนยพษวทยา ชน1 อาคารวจยและสวสดการ คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล

สารพษบอทลนมจากหนอไมปบ................................................................................ 3

ToxCase Conference............................................................................................ 8

Botulism

ผลตภณฑทเกยวของกบรถยนต (Automotive products)...................... 10

สารสำคญในผลตภณฑแตละประเภท

POISON & DRUGINFORMATION BULLETIN

page P&D Information Bulletin / Vol. 14, No. 1, 2006

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567

ศนยพษวทยา(Ramathibodi Poison Center)

ชน 1 อาคารวจยและสวสดการคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบดมหาวทยาลยมหดลโทรศพท : 0-2354-7272, 0-2201-1083Hotline : 1367โทรสาร : 0-2201-1084Email : poisrequest@hotmail.comURL : www.ra.mahidol.ac.th/poisoncenter/

กจกรรมของศนยฯ( เปดบรการ 24 ชวโมง)

1. ใหบรการทางการแพทยเก ยวกบขอมลทางดานพษวทยาและเภสชวทยาคลนก วธวนจฉย รกษาผปวยทมภาวะเปนพษจากยาและสารเคม แกแพทยบคลากรทางการแพทยและประชาชนทวไป ทงทางโทรศพท โทรสาร จดหมาย และ Internet

2. ใหบรการคนขอมลเกยวกบยา สารเคมทใชในโรงงานอตสาหกรรม สงแวดลอม และในบานเรอน จากฐานขอมลทมอย สำหรบรายละเอยดของฐานขอมลทมตดตอไดกบเจาหนาทของศนยฯ

3. ให บร การตรวจว เคราะห ทางห องปฏ บ ต การตรวจหาสารพษ โลหะหนก รวมทงการวดระดบยาในเลอด

4. ใหการรกษาและรบโอนยายผปวยภาวะเปนพษทมอาการหนก หรอมปญหาซบซอน หรอตองไดรบยาตานพษ

4. จดทำจลสารพษวทยา (Poison and Drug Infor-mation Bulletin) เพ อเผยแพรข อมลทางดานพษวทยาและเภสชวทยาทก 3 เดอน ทานทสนใจสมครสมาชก ตดตอไดทศนยฯ

บรรณาธการศาสตราจารยนายแพทยสมง เกาเจรญ

กองบรรณาธการรองศาสตราจารยนายแพทยวนย วนานกล

ผชวยศาสตราจารยนายแพทยสชย สเทพารกษพนโทนายแพทยสรจต สนทรธรรม

จารวรรณ ศรอาภาจนตนา ศรวราศยอจฉรา ทองภ

อมาพร สดบธรรมารกษสนนท วงศวศวะกรนตยา กลอมจต

โสพน อามาตรทศน

สมครสมาชกจลสาร

ออกทก 3 เดอน 100 บาท/ป, 150 บาท/ 2 ปหรอ 250 บาท/3ป แถมหนงสอ 1 เลมชอ....................................................................................................ทอย.................................................................................................โทรศพท.................................ตำแหนง/หนาทรบผดชอบ............................................................ตงแตฉบบท................ปท................เปนเวลา:

1 ป 100 บาท

2 ป 150 บาท

3 ป 250 บาท

หมายเหต สมครสมาชก 3 ป รบหนงสอ

“เกณฑมาตรฐานในการรกษาผปวยทไดรบพษจาก

สารเคมกำจดแมลงกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมท”

ราคา 80 บาท ฟร 1 เลม (เฉพาะสมาชกใหมเทานน)

จายโดย โอนเขาบญชออมทรพย นพ. สมง เกาเจรญ

เลขทบญช 026-4-01398-4

ธนาคารไทยพาณชย สาขารามาธบด

เปนเงน................ บาท

(กรณาสงสำเนาการโอนแนบมาดวย)

2

page

CYP1A2

เมอกลางเดอนมนาคมน พวกเราคงไดยนขาวทชาวบานอ.บานหลวง จงหวดนาน จำนวนรอยกวาคน เกดภาวะเปนพษจากสารบอทลนมจากการกนหนอไมปบ ซงเปนภาวะผไดรบสารพษบอทลนมเปนจำนวนมากทสดในประวตศาสตร ภาวะพษนจงเปนเรองทไมไดอยไกลจากคนไทยเลย ดงนนเราจงควรมาทำความเขาใจกบภาวะพษนกนดกวา

สารพษบอทลนม (Botulinum toxin) คออะไร

Botulinum toxin เปนสารทสรางจากเชอแบคทเรยชอClostidium botulinum ซงเปนเช อชนดทเตบโตไดในสภาวะไรออกซเจนเทานน (obligated anaerobic) เชอแบคทเรยชนดนเมออยในบรรยากาศปกตทมออกซเจนจะอยในรปสปอร ซงทนกบความรอนไดด จะตองใชอณหภมมากกวา 120 oC เปนเวลานานกวา 30 นาทจงจะทำลายได แตเมออยในภาวะทเหมาะสม ม pH ระหวาง 4.5-7และม sodium chloride นอยกวา 3.5% เชอจะเจรญเตบโตและสราง

สารพษ ชอ botulinum ขนมา Clostidium botulinum มหลายสายพนธ แบงตามสารพษทสรางไดเปน 7 ชนดคอ A, B, C, D, E, Fและ G ชนด A, B และ E เปนชนดททำใหเกดโรคในคนบอยทสดชนด F และ G พบไดนานๆครง สวนชนด C และ D กอใหเกดโรคในสตวเลยงลกดวยนมและนกเทานน

สารพษ botulinum ทสรางขนนเปนโปรตน ซงถกทำลายไดงายโดยความรอน เมอนำอาหารทมการปนเปอน botulinum ไปผานความรอน เชน ตมทอณหภม 100 oC เปนเวลานาน 1 นาท หรอตมทอณหภม 80 oC เปนเวลานาน 20 นาท กจะสามารถทำลายสารพษชนดนได

Botulinum คอ สารพษทอนตรายมาก เพราะสารขนาด 0.05ไมโครกรม สามารถทำใหเสยชวตได รางกายสามารถไดรบพษไดโดยการกน การสดดมเขาทางระบบทางเดนหายใจ และทางผวหนง เมอเขาสรางกายสารพษจะไปยงระบบประสาท โดยยบยงการหลงของสญญาณประสาทชนด acetylcholine ซงมมากทกลามเนอ (neuromus-cular junction) และระบบประสาทอตโนมต (autonomic nervoussystem) โดยเฉพาะพาราซมพาเธตก (parasympathetic)

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212

สารพษบอทลนมจากหนอไมปบรองศาสตราจารยนายแพทยวนย วนานกล

3

page P&D Information Bulletin / Vol. 14, No. 1, 2006

CYP2D6

ในภาวะปกตการหลงสาร acetylcholine ตรงปลายประสาท(nerve ending) ตองอาศยขบวนการ exocytosis (รปท1)

botulinum toxin เปน polypeptide protein 2 สวน เรยกวา lightchain และ heavy chain เมอเขาไปถงปลายประสาทแลว heavychain จะทำหนาทจบกบผนงเซลล สวน light chain เปน zinc de-pendent endoprotease ซงจะทำลาย polypeptide ทเปนสวน

4

รปท 2 บอทลนม ทอกซน (Botulinum toxin, BT) จะซมผานเขาเซลลปลายประสาท โดยขบวนการทนาพศวงมาก แลวเขาไปยบยงการทำงานของ peptidaseเปนผลให VAMP และ SNAP ไมสามารถหลอมกนเปนหนงเดยว ซงเปนผลใหขบวนการ exocytosis ไมสามารถทำงานได แลวในทสด ACh กไมสามารถถกหลงออกมาจากปลายประสาทได

รปท 1 ในภาวะปกต ACh ซงถกสรางจาก acetyl CoA (AcCoA) และ choline โดยเอนไซม choline acetyltransferase (ChAT) จะถกเกบไวใน vesicleโดยการนำของ transporter เมอประสาทถกกระตน Ca2+ กจะวงเขาเซลลโดยผานทาง voltage dependent calcium channel (VDCC) แลวไปทำให vesicleเคลอนตวเขามาหลอมกบ membrane ของปลายประสาท โดยทโปรตนของ vesicle ชอ vesicle-associated membrane proteins (VAMP)จะหลอมเขากนกบโปรตนของปลายประสาท (synaptosome-associated proteins, SNAP) เปน membrane อนเดยวกนและดวยปฏกรยาของ peptidaseกจะทำให membrane นถกยอยและเปด ซงเปนขบวนการของ exocytosis เปนผลให ACh ถกหลงออกมา

ทปลายประสาทของระบบโคลเนอจก (Cholinergic varicosity) แสดงใหเหนการสรางและการปลดปลอย acetylcholine (ACh)

ภาวะการเปนพษจากบอทลนมเปนอยางไร

page

สำคญในการเกด exocytosis เพอปลดปลอย acetylcholine ออกจากปลายประสาท (รปท2) ขบวนการยบยงเปนแบบถาวร ไมสามารถกลบมาเปนปกตใหมได (irreversible)

ผปวย botulism จงมภาวะพรองสาร acetylcholineภาวะนตรงกนขามกบภาวะพษจากสารกำจดแมลงกลม organophos-phate หรอ carbamate ทพบบอยซงม acetylcholine มากเกนไปแตพษของ botulinum ไมเขาสมองจงไมมอาการทางสมอง ผปวยbotulism จงมอาการทเกดจากการขาด acetylcholine ทกลามเนอรวมกบระบบประสาทอตโนมตพาราซมพาเธตก แตทนาสนใจและถอวาเปนลกษณะเดนของ botulism คอ การออนแรงจะเรมจากบรเวณใบหนา เชน ตาพรามว เหนภาพซอน หนงตาตก ลมตาไมขนกลนลำบาก พดเสยงขนจมก กลามเนอคอออนแรง เงยหนาไมขนตามดวยกลามเนอหายใจออนแรง แลวจงมการออนแรงของตนแขนและขาไลไปสปลายมอและเทา รวมกบอาการปากแหง คอแหง ทองอดทองผก และปสสาวะลำบาก

ระยะเวลาหลงจากการไดรบสารบอทลน ม เร มมอาการนานตงแต 12 ชวโมงขนไปถงระยะเวลาหลายวน นานทสดทมผราย-งานคอ 14 วน แตสวนใหญมกเกดภายใน 1-6 วนแรก โดยอาการแบงเปนระยะๆ คอ

- ระยะแรก มอาการปวดทอง คลนไส อาเจยน- ระยะท 2 มอาการตามว เหนภาพซอน หนงตาตก กลน-

ลำบาก พดเสยงขนจมก จกแนนหนาอก หายใจลำบาก แขนขาเรมออนแรง ในระยะนอาจตรวจพบ ptosis, dilated pupil, balbarpalsy รปแบบตางๆ, neck flexor weakness หรอ motor weak-ness ท proximal muscle จะออนแรงมากกวา distal muscleและพบวาม dry eyes, dry mucous membrane, distendedabdomen with decreased bowel sound และ urinary blad-der retention ในรายทรนแรงมากจะมอาการออนแรงทวรางกาย

5

รวมทงทรมานตาดวย อาจทำใหมอาการคลายผปวยสมองตาย (braindeath)ได ทจรงแลวผปวยเหลานจะรสกตวดตลอดเวลา เพยงแตไมสามารถแสดงออกใหเหนได ในผปวยบางรายอาจจะสามารถขยบไดเพยงนวมอหรอใชมอเพอสอสารกบบคคลอนไดเทานน

อาการของโรคจากภาวะนจะเปนอยนานหลายวนถงหลายสปดาห มรายงานวาผปวยตองใชเวลา 5-8 สปดาหจงจะหายไดในรายทมกลามเน อการหายใจออนแรงตองใชเคร องชวยหายใจจะมอตราการเสยชวตสง ทงนขนกบความสามารถและมาตรฐานในการดแลระบบทางเดนหายใจของโรงพยาบาลเปนหลก

การวนจฉยแยกโรคขนกบระยะของโรคเปนหลก ในระยะแรกทมาดวยอาการของระบบทางเดนอาหารตองแยกจากภาวะอาหารเปนพษหรอทองรวงเฉยบพลนอนๆ เชน

1. Infective diarrhea - Virus เชน Rota virus - Bacteria เชน Staphylococcus aureus,

Escherichia coli,Vibrio parahemolyticus

2. Drug and toxic substance- Organophosphate poisoning- Carbamate poisoning

เมอผปวยมอาการทางระบบประสาท คอมแขนขาออนแรงbalbar palsy และการหายใจลมเหลว การวนจฉยแยกโรคทสำคญ คอภาวะพษจาก tetrodotoxin หรอ saxitoxin ซงมในปลาปกเปา และไขแมงดาทะเล สวนการวนจฉยแยกโรคอนๆ ไดแก

1. ภาวะพษอนๆ เชน- Organophosphate and carbamate poisoning- Anticholinergic drugs2. โรคของประสาทสวนกลางและกลามเนอ เชน- Guillain-Barre’ syndrome- Myasthenia gravis- Eaton-Lambert syndrome- Rabies- Tetanus

จะมการวนจฉยแยกโรคอะไรบางและ

ทำอยางไรจงสามารถวนจฉยได

page P&D Information Bulletin / Vol. 14, No. 1, 2006

เนองจาก botulism ไมใชโรคทพบไดบอยและระยะเวลาเกดโรคนบจากไดรบสารพษมเวลานานเปนวนหรอหลายวน ทำใหเราอาจจะไมไดนกถง การทจะวนจฉยภาวะนไดกตอเมอจะตองคดถงbotulism เสมอในผปวยทมอาการกลามเนอบรเวณหนา การหายใจและแขนขาออนแรงเฉยบพลน โดยมอาการทางระบบทางเดนอาหารมากอน พรอมกบตรวจพบอาการแสดงทคลายกบ anticholinergicและเมอซกยอนไดประวตอาหารทสงสย ซงไดแก หนอไมปบ สำหรบในประเทศไทย

สงสำคญทสดในผปวย คอ ระบบทางเดนหายใจ เนองจากผปวยมกลามเนอการกลนและกลามเนอหายใจออนแรง รวมกบเสมหะทคอนขางแหง ในผปวยทยงพอหายใจไดเองแตมปญหาการกลน มโอกาสเกดการสำลกไดงาย ควรใหงดการกนอาหาร หรอดมนำไวกอน หากมเสยงขนจมกหรอสำลกมากควรพจารณาใส endo-tracheal tube ถามการหายใจไมเพยงพอควรพจารณาใสเครองชวยหายใจ

การใหผงถานกมมนต อาจจะมประโยชนชวยดดซบสารพษทยงอยในระบบทางเดนอาหารได แตประโยชนและประสทธภาพยงไมชดเจน

Antibotulinum toxin ซงมทงชนด bivalent, trivalentและ polyvalent ซงไดแก Anti A,B; Anti A,B,E; Anti A,B,E,Fและ Anti A,B,E,F,G โดย antitoxin เชอวาจะไปจบกบ botuli-num toxin ทอยในกระแสโลหตไมใหกระจายเขาสเนอเยอ และอาจจะทำให toxin ถกกำจดออกจากรางกายไดมากขนหรอเรวขน

6

antitoxin จงสามารถระงบการดำเนนตอไปของโรค แตไมสามารถทำใหความผดปกตหายไดทนท การรกษาดวย antitoxin จงนาจะลดความรนแรงของโรค และระยะเวลาของโรคใหสนลง การให an-titoxin จงควรใหในผปวยทยงมการดำเนนของโรคอย คอ กลามเนอออนแรงมากขนเรอยๆ หรอใหตงแตในระยะแรกของโรค หากผปวยมอาการออนแรงคงทแลว ประโยชนทไดอาจจะมบางแตไมชดเจน

ขณะนในประเทศไทยยงไมม antibotulinum toxinสำรองไว เนองจากการผลตมจำกดและราคาแพง อบตการณของbotulism ครงนจงไดรบความชวยเหลอจากตางประเทศทมการสำรองไว เชน สหราชอาณาจกร สหรฐอเมรกา และญปน

สำหรบการรกษาอนๆ เปนการรกษาแบบประคบประคองปองกนการตดเช อ และภาวะแทรกซอนอ นๆท อาจจะมตามมาซงตองอาศยการรกษาพยาบาลทดมประสทธภาพ เพราะตองใชเวลานานหลายสปดาหกวาผปวยจะหาย

การดแลรกษาผปวย botulism

Antitoxin A,B,E,F จากญปน

เตรยมพรอมเพอปองกนการแพยากอนให antitoxin

page

การเกดภาวะ botulism ไมไดเพงเกดขนในประเทศไทยเปนครงแรก และไมไดมเฉพาะประเทศไทยเทานน มรายงานประปรายทงในประเทศพฒนาแลว เชน สหรฐอเมรกา แคนาดา อตาล และประเทศจน ในประเทศไทยอบตการณคร งกอนๆทมรายงานทงทจงหวดลำปาง ตาก หรอนานเอง พบวาเกยวของกบการกนหนอไมปบทงสน เมอวเคราะหสาเหตแลว แบงเปน

1. ผบรโภคและผปรงอาหาร เนองจากเขาใจวาหนอไมปบไดรบการตมมาแลวกอนบรรจลงปบ จงไมไดมการทำใหสกอกครง

เมอจะนำมาประกอบอาหารบางชนด เชน ใชรบประทานโดยการจมกบนำพรก ประชาชนจงควรตระหนกวา toxin ถกสรางขนขณะทหนอไมอยในปบ ถามเชอของ Clostidium botulinum คางอยอยางไรกตาม toxin ถกกำจดไดโดยงายเมอผานความรอนทอณหภม100 oC เปนเวลา 1 นาท หรอความรอนทอณหภม 80 oC เปนเวลา 20นาท ประชาชนจงควรจะกนหนอไมทมการทำใหสกอกครง หลงนำออกจากกระปองหรอปบเทานน

2. ขบวนการผลต และบรรจอาหารลงในป บยงไมไดมาตรฐานททำใหแนใจวาสปอรของ Clostidium botulinum จะถกทำลาย โดยควรจะตองผานความรอนมากกวา 120 oC เปนเวลา30 นาท (ทความดนปกต) เพอฆาสปอร หนวยงานทเกยวของ

7

จะปองกนอยางไรไมใหเกดขนอก จงควรใหความรแกประชาชน ผผลตและสอดสองดแลขบวนการผลตของประชาชนอยางสมำเสมอ

เอกสารประกอบการเรยบเรยง1. Goldfrank L, Flomenbaum N. Botulism. In: Goldfrank L,

Flomenbaum N, Lewin N, Howland M, Hoffman R,Nelson L, eds. Goldfrank’s Toxicology Emergency. 7 ed.New York: McGraw-hill; 2002:1100-14.

2. Hatheway CL. Botulism: the present status of thedisease. Curr Top Microbiol Immunol 1995;195:55-75.

3. Foodborne botulism associated with home-cannedbamboo shoots—Thailand, 1998. MMWR Morb MortalWkly Rep 1999;48(21):437-9.

4. Swaddiwudhipong W, Wongwatcharapaiboon P.Foodborne botulism outbreaks following consumptionof home-canned bamboo shoots in Northern Thailand. JMed Assoc Thai 2000;83(9):1021-5.

5. Aureli P, Franciosa G, Pourshaban M. Foodborne botulismin Italy. Lancet 1996;348(9041):1594.

6. Angulo FJ, Getz J, Taylor JP, et al. A large outbreak ofbotulism: the hazardous baked potato. J Infect Dis1998;178(1):172-

7. Delbos V, Abgueguen P, Fanello S, et al. [Botulism, aclinical diagnosis]. Presse Med 2005;34 (6):449-54.

8. Varma JK, Katsitadze G, Moiscrafishvili M, et al. Signsand symptoms predictive of death in patients withfoodborne botulism-Republic of Georgia, 1980-2002.Clin Infect Dis 2004;39(3):357-62.

9. Jones RG, Corbel MJ, Sesardic D. A review of WHOInternational Standards for botulinum antitoxins.Biologicals 2006.

10. Chou JH, Hwang PH, Malison MD. An outbreak of typeA foodborne botulism in Taiwan due to commerciallypreserved peanuts. Int J Epidemiol 1988;17(4):899-902.

11. Arnon SS, Schechter R, Inglesby TV, et al. Botulinumtoxin as a biological weapon: medical and public healthmanagement. Jama 2001;285(8):1059-70

page P&D Information Bulletin / Vol. 14, No. 1, 2006

1234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789011234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789011234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789011234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789011234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789011234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789011234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789011234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789011234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789011234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789011234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789011234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789011234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012123456789012345678901

ToxCase Conference

ชาวบานชาย-หญงจำนวน 5 คน จากหมบานแหงหนงในจงหวดนาน มาโรงพยาบาลชมชน ดวยอาการปวดทอง คลนไสอาเจยนกอนมาโรงพยาบาล 2-3 ชวโมง ตรวจรางกายทกคนอยในเกณฑปกต

รองศาสตราจารยนายแพทยวนย วนานกลภาควชาอายรศาสตรคณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด

เหตการณเชนนทำใหคดถงอะไรบาง

การทมผปวยมอาการคลายกนในคราวเดยวกนจำนวนมากๆทำใหตองคดถงวา อาจจะมอบตการณของโรคตดตอ หรอโรคจากสารพษบางชนดเกดขน ในกรณทผปวยมอาการทางระบบทางเดนอาหาร

สาเหตทพบไดบอย ไดแก1. ภาวะตดเชอไวรส เชน Rota vivusเชอแบคทเรย เชน Staphylococus aureus, Escherichia

coli หรอ Vibrio parahemolyticus2. ภาวะเปนพษ เชนพษจากสารกำจดแมลง กลมออรกาโนฟอสเฟต หรอ คารบา-

เมทพษจากเหดพษ เชน Amanita muscaria, Amanita

phalloides

ฉะนนจงตองซกประวตเก ยวกบอาหารทผ ปวยกลมนกนเพอดวามอะไรทเปนปจจยรวมกน

จากการซกประวตเพมเตมพบวา ผปวยกลมนทกคนไดไปรวมงานบญของหมบานเมอ 1 วนกอน มอาหารหลาย ชนดทจดเลยงแกผไปรวมงาน ระหวางทใหการรกษาผปวยแบบประคบประ คองดวยการใหยาระงบปวด ยาระงบอาเจยนและIV fluid และสบสวนหาสาเหตของโรคนนมผปวยรายหนงเรมมอาการตาพรามว เวยนศรษะ จกแนนคอ กลนลำบาก และหายใจไมสะดวกจนตองใสทอชวยหายใจ

โรคทจะตองคดถงคออะไร และตองใชขอมลอะไรเพมเตมเพอวนจฉยโรค

อาการของผปวยบงชวา มอาการออนแรงของกลามเนอใบหนา ศรษะ (balbar palsy) และกลามเนอการหายใจและแขนขาโดยมอาการของระบบทางเดนอาหารนำมากอน โรคทตองคดถงคอ ภาวะเปนพษจาก botulinum และภาวะเปนพษ จาก tetrodo-toxin หรอ saxitoxin ซงความแตกตางระหวางอาการทางคลนกโรคทง 2 มดงตารางท 1

ผปวยเหลาน แจงวาในงานบญ มหนอไมปปหนเปนทอนๆ เปนอาหารจมนำพรกรวมดวย แทบทกคนไดกนหนอไมในวนนน ประกอบกบเคยมอบตการณของ botulismจากการกนหนอไมปปมาแลว ทำใหแพทยสามารถวนจฉยภาวะเปนพษจาก botulism ไดอยางรวดเรว

จะมการตรวจทางหองปฏบตการ เพอยนยนไดอยางไรบาง

การตรวจพสจนวาเปน botulism สามารถตรวจไดหลายวธวธในปจจบนคอ

1. Mouse antitoxin bioassay: ทำไดโดยนำเซรมจากผปวยมาฉดในหนซงไดรบ antibotulinum toxin แบบตางๆเพอแสดงวาหนทไดรบ botulinum ชนดไหนจะรอดชวต ซงจะเปนวธตรวจสอบไดวาเปนจาก botulinum toxin ชนดใด

2. ELISA (Enzyme Linked Immunosorbent Assay)

8

page 9

กตตกรรมประกาศ: คณะแพทย พยาบาล และ เจาหนาทโรงพยาบาลนาน โรงพยาบาลบานหลวงนายแพทยสาธารณสขจงหวดนาน ทไดรวมกนดแลรกษากลมผปวย botulism เปนอยางดดวยความเสยสละและเมตตา และขอขอบพระคณทานผอำนวยการ โรงพยาบาลนาน ทอนญาตใหนำผปวยเปนกรณศกษานเพอเปนการเรยนร

การตรวจทางหองปฏบตการเหลาน ไมมในประเทศไทยการวนจฉยจงตองอาศยขอมลทางคลนกเทานน (clinical diagno-sis) อยางไรกตาม ควรเกบเลอดของผปวย เพอสงตรวจตอไป

การดแลรกษาทสำคญเมอพจารณาจากพยาธสภาพทสำคญของภาวะ botulism

สรปไดคอ- มการออนแรงของกลามเนอการกลน และระบบทางเดน

หายใจสวนตน- กลามเนอหายใจออนแรง- เสมหะและสงคดหลงแหง

- การเคลอนตวของลำไสและกระเพาะปสสาวะผดปกตการดแลทสำคญ พอสรปไดดงน

1. ระวงปองกนการสำลก โดยอาจจะใหงดการดมนำ หรอกนอาหารทางปากไวกอน หรอพจารณาใส endotracheal tubeเพอปกปองทางเดนหายใจสวนตน ถาผปวยมความเสยงของการสำลกสง

2. พจารณาใชเครองชวยหายใจ ถาผปวยหายใจไมพอในกรณนเราจะตรวจไมพบอาการแสดงของ paradoxical move-ment เนองจากกลามเนอ diaphram ทออนแรงดวยเชนกน

3. สวนอจจาระเปนระยะ ถาผปวยทองผกซงเปนอาการทพบไดบอย

4. ใสสายสวนปสสาวะ เพราะผปวยไมสามารถเบงปสสาวะออกมาได

5. ใหผงถานกมมนต 1 ครง6. ให botulinum antitoxin เรวท สดเทาท จะทำได

และใหเพยงครงเดยวเนองจากการดำเนนของโรคใชเวลาหลายสปดาห สวน

ใหญประมาณ 5-8 สปดาหกวาอาการออนแรงจะดขน การดแลเร องการหายใจ และการปองกนการตดเช อในโรงพยาบาลโดยเฉพาะระบบทางเดนหายใจและทางเดนปสสาวะ จงเปนสงสำคญทแพทยควรสนใจเปนพเศษ

การดแลชนชนอบตการณของ botulism ทมผปวยจำนวนมากดงเชน

ครงน คอ มผปวยหนกทตองใชเครองชวยหายใจเปนจำนวน42 คน และมอาการกลามเนอออนแรง กลนไมได แตยงหายใจไดเองอก 48 คน และทอาการไมมากอกไมนอยกวา 80 คนนนถอไดวาเปนอบตภยหมทางอายรกรรมทรนแรง ซงจะตองอาศยความรวมมอทงบคลากร รวมทงอปกรณทางการแพทยตางๆ จากภายนอก หนวยงานเขาไปชวยนอกจากนนจะตองมแนวทางการดแลประชาชนและชมชน ไมใหเกดความตนตระหนก พรอมกบการปองกนไมใหมการแพรกระจายของสารพษตอไป ซงแนวทางการดแลชนชนมดงน

1. ใหความร ความเขาใจแกประชาชนวาโรคเกดไดอยางไรลกษณะอาการของโรคเปนอยางไร ใครคอผมความเสยงของการเกดโรค ขบวนการนจะชวยลดจำนวนประชาชนทตนกลววาจะเปนโรคแลวมาโรงพยาบาล ทำใหมผปวยทไมหนกจำนวนมากจน แพทย พยาบาลไมมเวลาดแลผปวยทปวยหนกจรงได

2. มหนวยคดกรองผปวยทงในระดบชมชน ตำบล อำเภอและจงหวด รวมทงระบบการสงตอ

3. มหนวยใหขอมลเกยวกบผปวยทเขารบการรกษาตอเพอลดความกงวลของญาตพนองและผปวย

4. มการกกเกบ คดแยก ผลตภณฑอาหารทสงสยเปนตนตอของสารพษออก

Botulism Tetrodotoxin/Saxitoxin1. ระยะเวลาฟกตว 1-8 วน 1/2-12 ชวโมง

2. ลกษณะกลามเนอออนแรง เรมจากใบหนา,กลามเนอหายใจ แขน ขา ไปส กลามเนอหายใจไปสแขน ขา

3. ประสาทความรสก ไมมความผดปกต มชาทลนรอบปาก และ ปลายมอ-เทา

4. อาหารทเปนสาเหต อาหารกระปอง,หนอไมปป ปลาปกเปา, ไขแมงดาทะเล

5. ความทนตอความรอนของสารพษ ไมทน ทนความรอนไดด

ตารางท1 แสดงความแตกตางระหวาง Botulism และ Tetrodotoxin/Saxitoxin

page P&D Information Bulletin / Vol. 14, No. 1, 2006 10

นอกจากปจจย 4 ทเปนความจำเปนพนฐานในการดำรงชวตของมนษยแลว ปจจบนซงเปนยคทมการพฒนาอยางตอเนอง มการตดตอสอสารและการคมนาคมทสะดวกสบาย รถยนตจงเปรยบเสมอนเปนปจจยท 5 ทอาจตองมเนองจากชวยอำนวยความสะดวกสบายและลดระยะเวลาในการเดนทาง จงพบวารถยนตมการเพมจำนวนขนอยางรวดเรว สงทตามมาคอ มการใชผลตภณฑเกยวกบรถยนตเพมขนซงในปจจบนผลตภณฑทใชสำหรบรถยนตมมากมาย เชน ผลตภณฑทำความสะอาดสวนตางๆของรถยนต, ผลตภณฑทใชในการทำงานของเครองยนต, นำมนเชอเพลง, ผลตภณฑเพอชวยเพมประสทธภาพของเครองยนต เปนตน เพอใหรถยนตคงความสวยงามและใชงานไดอยางมประสทธภาพ ซงเราเรยกผลตภณฑในกลมนวา automotiveproducts

ผลตภณฑในกลมนหากใชถกวตถประสงคและถกวธ อาจจะไมเกดปญหาหรอเกดเพยงอาการระคายเคองบรเวณทสมผสเทานนแตหากนำมาใชผดวตถประสงคหรอผดวธ อาจทำใหเกดพษตงแตอาการระคายเคองเลกนอย ไปจนถงอาการรนแรงจนถงขนเสยชวตไดจากสถตการขอรบคำปรกษาจากทวประเทศเขามาทศนยพษวทยาโรงพยาบาลรามาธบด พบวาผไดรบพษจากสารเคมในกลมทใชในงานอตสาหกรรมและอาชพเฉพาะ (technical and occupationalproducts) ทผานมาตงแตป พ.ศ. 2544-2547 พบวามจำนวนผไดรบพษจากสารในกลม automotive products มากขนเรอยๆ (ดงแสดงในแผนภม)

ผลตภณฑทเกยวของกบรถยนต(AUTOMOTIVE PRODUCTS)

สนนท วงศวศวะกรจารวรรณ ศรอาภาอจฉรา ทองภอมาพร สดบธรรมารกษ

แมสถตผไดรบพษในกลม automotive products มมากเปนอนดบสองรองจากผ ไดรบพษในกล ม solvent and thinner(รายละเอยดการเกดพษในจลสารพษวทยา ปท 11 ฉบบท 4 พ.ศ. 2546เรอง Solvents and Hydrocarbons หนา 39-42) แตจะพบวาจำนวนผไดรบพษยงมเพมขนเรอยๆ ในขณะเดยวกนผลตภณฑทเกยวของกบรถยนตกมความหลากหลาย ทำใหการรกษาผปวยทไดรบพษเปนไปดวยความลำบาก เนองจากขาดขอมลเกยวกบผลตภณฑทงในแงของสวนประกอบ การเกดพษ ตลอดจนการวนจฉยและรกษาดงนน

จลสารฉบบนจงแบงผลตภณฑในกลมนออกเปนกลมยอยๆทพบบอยวาเปนสาเหตของการเกดพษ รวมทงสวนประกอบทสำคญเนองจากสารในกลมนบางชนดมอนตรายนอย เมอไดรบพษอาจไมจำเปนตองใหการรกษาใดๆเลย ในขณะทสารบางชนดจะตองเฝาระวงและตดตามสงเกตอาการอยางใกลชด อยางไรกตาม สำหรบอนตราย อาการและอาการแสดงของการเกดพษและการรกษาของแตละผลตภณฑจะกลาวอยางละเอยดในจลสารฉบบตอๆไป

แผนภม แสดงจำนวนผไดรบพษจากสารกลม automotive products ทขอรบคำปรกษาทศนยพษวทยาในปพ.ศ.2544-2547

0

50

100

150

200

250

2544 2545 2546 2547

ป พ.ศ.

จานวน

cas

e

solvent and thinnerautomotive productsdisinfectantsindustrial chemicalsothers

สารสำคญในผลตภณฑแตละประเภท

page

1. ผลตภณฑปองกนการแขงตวของนำในหมอนำ (Antifreeze)และผลตภณฑชวยลดความรอนในหมอนำ หรอ นำยาหลอเยน(Coolant)

สวนประกอบทสำคญ- สารกลม glycols เชน ethylene glycol 95%

บางสตรอาจม diethylene glycol ผสมอยดวย 0-8%- Alkali, metal, borates and phosphates 2-3%

2. ผลตภณฑหลอลนและกนเครองยนตกระตก (Antiknock)

มสวนประกอบคอ2.1 นำมนหลอลน (Motor oil) สวนประกอบเปนพวก- Mineral oil 75-100%

หรออาจเปน petroleum oil > 70%- สวนทเหลออาจม oxidative inhibitor หรอ detergent

inhibitor เชน Zinc dialkyl dithiophosphate 0-20%2.2 ผลตภณฑหลอลนลกสบ (Upper cylinder lubricants)

สวนประกอบเปนสารพวก- Mineral oils 85-100%- Isobutylene polymers 0-5%

2.3 ผลตภณฑหลอลนและกนเครองยนตกระตก (Anti-knock)

- Mineral oil 90%- Hydrocarbon 8%- Isopropyl alcohol trace

3. นำมนประเภทตางๆ

3.1 นำมนเชอเพลง (Motor fuel) เชนนำมนเบนซน และนำมนดเซล สวนประกอบเปน

- Petroleum hydrocarbon 99-100%นอกจากนยงอาจมสวนประกอบอนทอาจกอใหเกดพษได เชน

methanol, isopropanol, nitromethane, castrol oil, kerosene3.2 นำมนเบรค (Brake fluids) สวนประกอบเปนสาร

- Solvent เชน methyl, ethyl and butyl ethersและ glycol ตวอนๆ 80-85%

- Lubricant เชน castor oil , castor oil soap หรอ

polyethylene glycol 20-25% นอกจากนในนำมนเบรคยงอาจมสวนประกอบอนทอาจทำใหเกดพษคอ diethylene glycol, ethylene glycol, hexylene gly-col และ polyethylene glycol

3.3 นำมนเกยร (Transmission fluids) สวนประกอบเปน- Mineral oils 75-100%- Oxidation inhibitors and detergents 0-20%- Pour depressants and viscosity improvers

เชน polymethacrylate esters, polyisobutylenes 0-5%- Antiform agents นอยกวา 200 p.p.m.- Antiware agent 0-2%- Sealant เชน triarylphosphate 0-5%- บางสตรอาจมส (Dyes) ผสมอย 0-200 p.p.m.

4. ผลตภณฑปองกนการกดกรอนและลดการเกดสนม (Cor-rosion inhibitors)

- ในสตรทม chromate สวนประกอบหลกจะม- Sodium chromate 10-20%

- ในสตรทเปน soluble oil สวนประกอบหลกจะม- Mineral oil 80-90%

- ในสตรทม sodium nitrate สวนประกอบหลกจะม- Sodium nitrate 20-100%

นอกจากนนยงมสตร organic ซงมสวนประกอบของ or-ganic amine nitrate เชน diisopropyl ammonium ni-trate 0-100% และสตร straight alkali ซงอาจมสวนประกอบเปนborax, borate, sodium carbonate, sodium metasilicatesและ sodium phosphates

5.ผลตภณฑทำความสะอาดเครองยนตและทำความสะอาดรถยนต (Automotive cleaners)

5.1 ผลตภณฑทำความสะอาดเอนกประสงค (Multipurpose)- Petroleum naphthas 50-60%- Petroleum synthetic waxes 40-50%

5.2 ผลตภณฑชำระคราบสกปรก สวนประกอบ คอ- Alkyl aryl sodium sulfonate 40%- Sodium sulfate 60%

11

page P&D Information Bulletin / Vol. 14, No. 1, 2006

นอกจากนนอาจมสารพวก diethanolamine หรอ nonionicdetergent เชน phenolethylene oxide ผสมอยดวย

5.3 ผลตภณฑทำความสะอาดเครองยนต (Engine and mo-tor cleaners) สวนประกอบเปนพวก ethylene dichloride,methylene chloride, perchloroethylene, petroleum sol-vents, detergent บางสตรอาจม alkali, essential oil, lubri-cant oil, pine oil

5.4 ผลตภณฑทำความสะอาดและผลตภณฑดแลรกษาสลอรถยนต (Tire cleaners and Tire paint)

5.4.1 ผลตภณฑทำความสะอาดยางรถยนตมสวนประกอบ potassium hydroxide, metasilicates, alkyl arylsulfonate ~20% บางสตรอาจมสวนประกอบ xylene ซงอาจกอใหเกดพษเปนสวนประกอบ

5.4.2 ผลตภณฑสำหรบดแลสลอรถ(Tire paint)มสวนประกอบเปน

- Resin 40-50%- Aliphatic solvents 34-45%- Pigments 5-10%

5.5 ผลตภณฑทำความสะอาดหมอนำ (Radiator cleaners)- สตรทเปนกรด ประกอบดวย boric acid 60%

oxalic acid 40%บางสตรอาจม hydrofluoric acid หรอ sodium

bisulfite ผสมอย- สตรทเปนดาง ประกอบดวย sodium orthosilicate,

sodium tripolyphosphate, sodium dichromate บางสตรอาจมsodium chromate ผสมอย

- สตรผสมสวนประกอบเปน oxalic acid 40-100%,boric acid 60% และ detergent หรอในบางสตรอาจเปน so-dium carbonate 85% และ potassium dichromate 15%หรออาจม potassium nitrite 5-10% ผสมอย

- สตร solvent สวนประกอบสวนใหญเปนพวก petro-leum ether อาจมสวนประกอบของ chlorinated hydrocar-bons

- สตร fast flush สวนประกอบเปน n-butanol, ole-fins และ isopropanol

- สตร heavy duty powders สวนประกอบเปน ox-alic acid และ sulfamic acid

5.6 ผลตภณฑกนรวซมของหมอนำ (Radiator stop leak)สวนประกอบอาจเปนสาร dextrin, cellulose gum, isopropanol,water บางสตรอาจมสวนประกอบของ aluminium oxide

6. ผลตภณฑขดและเคลอบเงารถยนต (Polish and coat-ing)

สวนประกอบเปน- Water 0-60%- Petroleum distillates 20-70%- Silicone fluid 3-10%- Abrasive 0-20%- Waxes 2-12%- Emulsifiers 0-2%- Other เชน dye, perfume, preservative Trace

7. ผลตภณฑทำความสะอาดนมหน (Carburetor cleaners)

สวนประกอบ- Ethylene dichloride 15-50%- Water 10-40%- Cresol 10-25%- Alcohol 1-10%- Tall oil 5-18%- Sodium chromate 0.5-5%

เอกสารประกอบการเรยบเรยง1. Antifreeze, Automotive cleaners, Brake fluids, Corrosioninhibitors, Motor oil, Transmission fluids, Tire cleaners[Toxicology Information on CD-ROM]. POISINDEX ® system.Micromedex Healthcare series.Volume 127, 2006.2. นำมนเบรค, นำยาหลอเยน, นำมนเครอง, นำมนเกยร. Available formURL:http://toyotaubon.com/service/product4.html http://householdproducts.nlm.nih.gov/products.htm3. Carol Glasgow, Jean Braddock, Patricia Greeno. Automotiveproducts. In: Robert E. Gosselin, Roger P. amith, Harold C.Hodge.Clinical toxicalogy of commercial products.5 th ed.USA: Williams and Wilkins.1984.p.24-27.

12