I- POLITIKA KRIMINALE DHE OBJEKTI I STUDIMIT TE SAJ

CESHTJET:

. KUPTIMI MBI POLITIKEN KRIMINALE

. OBJEKTI I POLITIKES KRIMINALE

. FAKTORET QE NDIKOJNE

. RENDESIA E POLITIKES KRIMINALE

. RAPORTET ME SHKENCAT E TJERA

1.1 KUPTIMI MBI POLITIKEN KRIMINALE

- “Politike”- Veprimtari e pushtetit shteteror qe lidhet me qeverisjen e drejtimin e shtetit,

maredhenjet me shtetet e tjera, qe ka per qellim te ruaje e forcoje bazen ekonomike,

rendin shoqeror, veprimtarine e nje partie, grupi shoqeror ose dikujt qe lidhet me ceshtjen

e shtetit.

- “P.ekonomike, P. e jashteme e tj”.. Qellimi eshte te cilesohet e dallohet veprimtaria e

nje fushe te caktuar ne punet e shtetit, me parimet, rregullat e procedurat e punes e tj.

- Politika kriminale ka te beje me veprimtarine e institucioneve te drejtesise penale dhe

organeve te tjera te ngarkuara nga ligji per ruajtjen e rendit shoqeror, parandalimin e

krimit dhe zbatimin e ligjit.

Disa perkufizime per P.Kriminale“

- “nje teresi procedurash me anen e te cilave shoqeria reagon ndaj nje dukurie kriminale”

-“teresi e masave te ndryshme penale dhe masave te tjera qe kane per qellim mbrojtjen e

shoqerise nga krimi dhe qe kane te bejne me autoret e krimit e mbrojtjen e viktimave”

-“disipline teorike dhe praktike qe meret me parandalimin e kriminalitetit si dukuri

individuale dhe kolektive”.

-“Ajo perfshin strategjine e pergjitheshme te luftes kunder kriminalitetit si dhe masat e

tjera qe perdor shoqeria ndaj tij”.

-Konceptimi i ngushte

. “reagim represiv; denimi penal”

-Konceptimi i gjere

.”perfshin edhe parandalimin dhe veprimtarine e institucioneve shteterore”

-“Politika kriminale eshte teresi e masave te karakterit penal dhe jo penal qe

synojne te parandalojne kriminalitetin si dukuri individuale e kolektive ne nje vend

dhe kohe te caktuar”

1.2 OBJEKTI I POLITIKES KRIMINALE

-Fillimisht objekt ka qene denimi dhe masat represive ndaj autorit

-Aktualisht P.Kriminale eshte e orjentuar ne masat e parandalimit te kriminalitetit

-Objekti i studimit perfshin

.legjislacionin

.institucionet ligjzbatuse e ato te drejtesise

.strategjite e programet per parandalim

-Legjislacioni penal, procedurial, ai per institucionet, i vecante e tj.

-Institucionet e policimit, prokuroria, dhe sistemi i drejtesise

-Strategjite ne fushen penale,sociale,ekonomike e tj.

1.3 FAKTORET QE NDIKOJNE NE P.KRIMINALE

a. Faktoret kulturore

b. Faktoret demografike

c. Faktoret ekonomike

d. Faktoret politike

dh. Faktoret e sigurise

e. Kriminaliteti

f. Krimi nderkombetar

g. Orjentimet e P.kriminale nderkombetare

gj. Opinioni publik

Suksesi i politikes kriminale varet nga

.parimet mbi te cilat funksionon

.niveli i legjislacionit penal dhe zbatimi i tij

.sistemi i masave penale per luftimin e krimit

.standartet dhe eficenca e institucioneve

.masat e parandalimit te pergjithshem e vecante

.sistemi i ekzekutimit te vendimeve penale dhe institucionet e riedukimit

1.4 RENDESIA E POLITIKES KRIMINALE

-Rendesia e kesaj disipline

.per objektin qe studjon

.per instrumentat qe perdor

-Synimi eshte

.Te mbahet rregulli shoqeror; mbrohet shoqeria

-Persosja e funksioneve te denimit

.frikesimi kolektiv, individual

.ndalimi i veprimtarise

.risocializimi i autorit

-Kombinimi i masave penale me ato sociale

-1.5 RAPORTET ME SHKENCAT E TJERA

a. Me te drejten penale

b. Me kriminologjine

c. Me penologjine

d. Me kriminalistiken

e. Me politiken sociale

II- BAZAT JURIDIKE TE POLITIKES KRIMINALE

CESHTJET:

. BAZAT JURIDIKE TE POLITIKES

KRIMINALE

. SISTEMI I DREJTESISE PENALE

DHE ORGANEVE TE TJERA

2.1 BAZAT JURIDIKE

a-Kushtetute e R.Shqiperise

.rregullon institucionet kushtetuse

.te drejtat dhe lirite themelore

.parimet kryesore e tj

b-Kodi penal dhe ligje te tjera

.ben inkriminimin e sjelljeve

.ben dekriminalizimin

.ligjet e reja te vecanta

c-Kodi i procedures penale

.ben regullimin e inst.ndjekjes penale, drejtesise

.procedurat e punes

.ekzekutimi i vendimeve penale

.procedurat per grupe shoq.vecanta

c-Ligjet e vecanta

.Per organizimin e pushtetit gjyqesor

.Per prokurorine e republikes

.Per policine gjyqesore

.Per ministrine e drejtesise

.Per keshillin e larte te drejtesise

.Per gjykaten e krimeve te renda

.Per avokatine

.Per permbarimin gjyqesor

.Per ekzekutimin e vendimeve penale

.per te drejtat dhe trajtimin e te denuarve

Aktet nderkombetare

.Konventa Evropiane per te drejtat e njeriut

.kunder terrorizmit

.kunder krimit te organizuar

.kunder trafikut te qenjeve njerzore

.kunder pastrimit te parase

.kunder dreogave e lendeve psikotrope

.kunder korupsionit

Mareveshjet shumepaleshe e dypaleshe

2.2 SISTEMI I DREJTESISE PENALE

DHE ORGANEVE TE TJERA LIGJZBATUSE

Sistemi i zbatimit te Politikes kriminale a.organet e pushtetit gjyqesor

b.organe te pushtetit ekzekutiv

- Sistemi gjyqesor perbehet

c-Gjykata e larte

b-Gjykata e Apelit + Gjykata e krimeve te renda

a-Gjykata e shk.pare + Gjykata administarative

- Kopetencat e cdo niveli te gjykates

- Funksionimi administrativ

- Dhenja e drejtesise

Disa alternative permiresimi

.Thjeshtimi i procedurave penale

.Ulja e ceshtjeve per gjykim

.Shfrytezimi i burimeve te sherbimit privat

.Shtimi i trasparences

.Mbeshtetja financiare

.Perforcimi i standarteve profesionale

.Perforcimi i cilesive te personalitetit

Prokuroria

.Eshte inst.ndjekjes penale, perfaqeson akuzen

.nuk eshte pjese e sistemit gjyqesor

.eshte e org. prane sistemit gjyqesor

.kryen hetime, kontrollon ato

.mbron interesat e shtetit, shoqerise

.zbaton masat e sigurise

.vendos fillimin ose jot e procedimit penal

.ekzekuton vendimet penale te gjykates

Policia

.Eshte inst.administrates shteterore, me mision

.te ruaje rendin e sigurine publike, zbatoje ligjet

dhe hetoje krimin.

.te jape ndihmen qytetareve

.sherbimet parandaluse

.bashkepunimi me komunitetin

.zbulimi i krimeve (funksionet e policies gjyqesore)

.ekzekutimi i vendimeve penale e tj.

Sistemi i ekzekutimit te vendimeve

.Vendet e paraburgimit per te arestuarit e ndaluarit

.Burgjet per te denuarit me burgim

.Programet e riedukimit

Sherbimi i avokatise

.Mbron te drejtat, interesat e individit

.Bashkepunon me gjykaten

Sherbimi i permbarimit

.Nuk eshte pjese e gjyqesorit

.Ekzekuton vendimet penale, titujt,

.Denimet me gjobe dhe ato plotesuse

III. ZHVILLIMI HISTORIK I POLITIKES KRIMINALE

CESHTJET:

. POLITIKA KRIMINALE NE

SHOQERINE E LASHTE

. POLITIKA KRIMINALE NE MESJETE

. POLITIKA KRIMINALE NE KOHEN E RE

. POLITIKA KRIMINALE NE SHOQERINE

BASHKEKOHORE

3.1 Politika kriminale ne shoqerine e lashte

- e shoqerine primitive

. njerzit jetonin se bashku, mbroheshin se bashku

. reagimi me debim, hakmarje, shperblim, pajtim

- Ne shoqerine skllavopronare

. inkriminimi i veprimeve, sjelljeve

. ngritja e sistemit te gjykimit e denimit

. dhenja e denimeve te ashpra

. (ligjet e Hamurabit, ato Manu ne Indi, Dragonit ne Greqi, 12 tabelat e tj )

Mendime te filozofeve te kohes

Platoni

. kriminelet e pandreqshem te eleminoheshin

. te jepeshin edhe denime te tjera

. ligjet te beheshin qe njerzit te largoheshin nga krimi

Aristoteli

. te aplikohej denimi penal njelloj per te gjithe

. barazia para ligjit

Ciceroni, Ulpiani

. denimi ti sherbente parandalimit te krimit

. denimet te jepeshin sipas ligjit

3. Politika kriminale ne mesjet

- Shek.XII-XVII eshte periudha e feudalizmit

. ndertoi ligje per mbrojtjen e pushtetit e interesave

. ngriti institucionet qe do zbatonin ligjet

. denime te ashpra (sy per sy, dhemb per dhemb)

. ndikimi i fuqishem i kishes

. inkuizicioni kishterimit

Politika ne kohen e re

- Periudha nga shek. XVII deri ne XIX njihet si faza e pare e kapitalizmit

- Ndikimi i ideve te revolucionit francez 1789

.per krijimin e legjislacionit penal

.per politiken e denimit

-Tomas Hobs, Hygo Groci, Zhan Loku, Spinoza, Zh.Rusoi, Monteskje, C.Bekaria e tj.

. per ligjeshmerine

. per zbutjen e denimeve

. per procedurat

. kufizimin e denimit me vdekje

Mjetet kryesore te politikes kriminale

. ligjet per mbrojtjen e interesave

. sistemi i organeve gjyqesore

. organet per zbatimin e denimeve

. ngritja e burgjeve

Ulpiani “burgjet duhet te sherbejne vetem per paraburgim e jo per ndeshkim”

Shkolla klasike penale (Cezare Bekaria)

. parimi i ligjeshmerise

. ”nuk ka denim pa ligj”

Shkolla antropologjike (Cezare Lombrozo)

. nuk duhej denuar vepra penale, por autori

. te studjohej e njihej autori

. individualizimi i denimit

Shkolla pozitiviste fund shek XIX .(Enriko Ferri)

. vemendja tek autori i krimit

. individualizimi i denimit

Shkolla sociologjike fillim i shek.XX

. ishte per mbrojtjen shoqerore

. kombinim i denimit penal me masat shoqerore

. pergjegjesia penale sipas rrezikshmerise autorit

3.4 Politika kriminale ne shoqerine bashkekohore

- P.kriminale eshte pjese e politikes shteterore

- Orjentimi i saj parandalimi i kriminalitetit

- Organizmat nderkombetare

- Instrumentat nderkombetare

. konventat e ndryshme

. gjykata nderkombetare e hages

- Roli i organizmave nderkombetare

. Komisionet e OKB per ceshtje te ndryshme

….per ceshtjet sociale

….per burgjet

. Shoqatat per mbrojtjen shoqerore

. Shoqarta per te drejten penale

. Shoqata kriminologjike e tj

Llojet e denimeve

. denime me burgim

. denime me gjobe

. heqje e lirise ne disa forma

. entet shkollore

. entet per naten

. puna shoqerisht e dobishme

. heqja e denimit me vdekje e tj

IV.ZHVILLIMI I POLITIKES KRIMINALE SHQIPTARE

CESHTJET

. DERI NE KRIJIMIN E SHTETIT

SHQIPTAR

. PAS SHPALLJES SE PAVARESISE

. PAS LUFTES DYTE BOTERORE

. POLITIKA KRIMINALE PAS VITEVE

1990

4.1 POLITIKA KRIMINALE DERI NE KRIJIMIN E SHTETIT SHQIPTAR

Elemente te P.krim.ne lashtesi e mesjete

. Ne shtetin Ilir shek.IV para krishtit, normat penale ruanin rendin politik e shoqeror

skllavopronar te

. Jepeshin denime te ashpra si debimi, bojkotimi, burgimi, denimi me vdekje, gjakmarja

. Edhe ne shtetin e Epirit jepeshin te njejtat denime

. Denimet perdoreshin nga pleqesite, kuvendet e burave. Vepronon edhe normat e te

drejtes zakonore.

. Me pushtimin e Shqiperise nga Romaket ne shek 168 para krishtit u perhapen idete e

juristeve Ulpiani, Seneka e tj

Ne mesjete shek. XII deri XIV P.kriminale u ndertua e zbatua nen influencen e

mendimit juridik bizantin, ndikim i perandorit Justinian.

. Denimet. gjymtimi, burgimi, denimi me vdekje,

. Synimi ishte hakmarja, denimi e jo riedukimi

Denimet e te drejtes zakonore jepeshin nga gjyqet e pleqve ne vendin tone.

. Vepronte edhe e drejta kishtare, e cila denonte veprat qe preknin doktrinen fetare,

krimet ndaj marteses, familjes, vajzave e tj.

Statutet e qyteteve bregdetare . Ne shek.XIV Duresi, Shkodra, Ulqini, Drishti, Tivari kishin statutet e vet ate

veteqeverisjes

. Zbulimi ne vitin 1997 nga nje studjuse italiane

Statuti permban 268 nene dhe pershkohej nga :

Parimi i ligjeshmerise, fajesise, institutit te bashkepunimit, atij te denimit e tj. Ketu

gjejme:

a) lloje te veprave penale si vrasja, plagosja, vjedhja, fallsifikimi, veprat kunder

drejtesise, ryshfeti i gjyqtareve,

b) denimet me gjobe, debim, burgim, konfiskim, denim me vdekje me prerje te kokes

c) norma te procedures penale per berjen e gjyqeve nga gjyqtaret ose mbreti si paraqitja e

provave, pyetja e deshmitareve, marja dhe shpallja e vendimeve e tj.

Ne shtetin e Skenderbeut shek.XV lufta kunder krimit behej nepermjet normave penale

dhe denimeve te ashpra. Denimet ishin:

. prerja e gjymtyreve

. burgim i perjetshem ne keshtjelle

. denimi me vdekje

. zbatohej e drejta e faljes se denimit

. zbatoheshin normat e te drejtes zakonore penale

E drejta zakonore shqiptare

- Kanuni i Leke Dukagjinit, i Skenderbeut, i Laberise,

- Kanunet ishin mjeti kryesor i luftes kunder krimit

- Denimet ishin lecitja, debimi, gjoba, djegja e shtepise, gjymtimi, denimi me vdekje dhe

gjakmarja.

Elemente te P.kriminale ne shek.XVII

- ne vitin 1756 ne pashallekun e Shkodres vepronin tre lloj normash juridike

a) sheriati ose ligjet e pergjitheshme

b) e drejta kishtare per te krishteret

c) e drejta zakonore perfshire edhe ate penale

- ne pashallekun e Janines vepronin “bujurdite”qe permbanin paralajmerime mbi

pergjegjesite per mosrespektimin e ligjeve.

- rolin kryesor ne pashalleqe e luanin ndeshkimet e renda, sistemi gjyqesor, si dhe

shmangja graduale nga e drejta zakonore dhe perqafimi i modelit perendimor ne politiken

kriminale.

Elemente te P.kriminale ne shek.XIX

-Zhvillimi i mendimit te rilindsave e patrioteve

.kerkonin qe denimi ti pershtatej veprimit te kryer

.te ndertohej nje gjykate perendimore, shqiptare

-Roli i lidhjes se Prizrenit 1878 per krijimin e shtetit shqiptar, parandalimin e krimit,

denimin e tij, krijimin e ligjeve e gjykatave shqiptare,

4.2 POLITIKA KRIMINALE PAS SHPALLJES SE PAVARESISE

Kuvendi i Vlores krahas masave te tjera,

. mori masa per nxjerjen e ligjeve te reja,

. ngritjen e institucioneve shteterore

. beri pershtatje te ligjeve osmane

. aktivizoi gjykatat per te zbatuar ligjet e kohes

- Venja ne qershor te 1914 ne zbatim e ligjit Per gjykatat e drejtesise ne Shqiperi, ku filloi

gjykata fillore, ajo e apelit dhe e diktimit.

- Perfshirja e vendit ne luften e pare boterore ne 1914-1918 pengoi zbatimin e politikes

Kongresi i Lushnjes ne 1920 dhe qeveria e Zogut hodhen hapa te mira ne drejtim te :

. politikes ndeshkimore me kodin e ri penal te 1928

. krijimit dhe funksionimit te sistemit te drejtesise

. prokuroria, gjykatat, xhandarmeria. Organet e zbatimit te denimeve e tj te modelit

perendimor.

. zhvillimin e mendimit teorik juridik, penal, kriminologjik sipas pikpamjeve pozitiviste

e sociologjike te kohes

. vepra “e drejta ndeshkimore” e Terenc Tocit

. denimet e ashpra ndaj krimit politik e kundershtareve, internimet, sekuestrimet, djegjet

e shtepive te aratisureve, vec denimeve te tjera.

Elemente te P.kriminale ne vitet 1939-1944

- Nderprerja e zbatimit te ligjeve dhe masave te mara

- Pushtusit perdoren te gjitha mjetet ne funksion te qellimit kunder popullit shqiptar

- Sistemi i drejtesise u vu ne sherbim te pushtusve te huaj, krimi u perhaps me shpejtesi

- Denimet ne qytetet e pushtuara komandoheshin nga pushtusit fashiste

- Koferenca e Pezes caktoi detyra per keshillat e reja per luften kunder krimit,

konflikteve, pajtimet e tj.

- Rregullorja e keshillave ne shtator 1943 permbante elemente te politikes kriminale.

- Politika e denimeve udhehiqej nga idologjia e kohes qe drejtonte luften per denime te

ashpra.

- Funksionimi i gjykatave partizane per denimin e tradhetareve e spiuneve, atyre qe ishin

armiq.

4.3 POLITIKA KRIMINALE 1944 - 1990 - Clirimi i Shqiperise ne nendor 1944 dhe vendosja e rendit te ri ekonomiko shoqeror.

Sistemi komunist.

- Modeli i shtetit, ligjeve, institucioneve dhe drejtesise u vendos sipas atij te B.Sovjetik

- Parimet baze ishin partishmeria, lufta e klasave

- Politika kriminale ishte nje mjet ne duart e sistemit politik. Partia mbi cdo gje e kedo.

Politizimi.

- U hoq avokatia dhe prish ministria e drejtesise

- Politizimi i denimit “denimi penal eshte nje mjet shterngimi me karakter politik,

idologjik i shtetit socialist ne luften e klasave..”k.penal 1977.

- Ky kod parashikonte 33 raste te denimit me vdekje si dhe nje sere denimesh te renda.

- Prioriteti i denimeve per krimet e quajtura kundra shtetit si dhe atyre ne ekonomi.

- Elementet kryesore te luftes kunder kriminalitetit:

. legjislacioni penal e ai procedurial

. masat e sigurimit nga ministria e brendeshme

. zbatimi i denimeve penale

. parandalimi i pergjithshem shteteror e shoqeror

. parandalimi i posacem

. mendimi teorik ne fushen juridike, penale e tj

4.4 POLITIKA KRIMINALE PAS VITEVE 1990

- Ndryshimi i sistemit politik e shoqeror ne Shqiperi

- Ndryshimi i sistemit te politikes kriminale

- Zbatimi i parimeve te pergjitheshme te demokracise, ligjeshmerise, humanizmit e

drejtesise

- Hartimi i kodit te ri penal 1995, atij procedurial

- Ratifikimi i konventave te ndryshme nderkombetare

- Ngritja e ministries se drejtesise, avokatise

- Ngritja e sistemit te ri te drejtesise (gjykatave)

- Ndryshimi i rolit te prokurorise

- Ndryshimi i statusit dhe rolit te policise se shtetit

- Modelimi i ri i organeve te tjera ligjzbatuse

Sistemi i denimeve

a) denimet kryesore

Per krimet: burgim i perjetshem; burgim; gjobe

Per kundravajtjet penale: burgim; gjobe

b) denime plotesuse . ndalimi i te drejtes per te ushtruar funksion publike

. konfiskimi i mjeteve te vepres penale e produkteve

. ndalimi per te drejtuar automjete

. heqja e dekoratave, titujve te nderit

. heqja e te drejtes ushtrimit nje veprimtarie, mjeshte

. heqja e te drejtes detryra drejtuse ne persona juridik

. ndalimi per te qendruar ne nje vend ose disa njesi

. nxjerja jashte teritorit

. detyrimi per publikim te vendimit gjyqesor

Alternativat e denimit me burgim

. copezimi i denimit me burgim

. pezullimi i ekzekutimit te vendimit me burgim, vendosja ne prove e te denuarit

. detyrimi per kryerjen e nje pune ne interes publik

. lirimi para kohe me kusht

- Heqja e denimit me vdekje

- Synimi i politikes kriminale eshte parandalimi i kriminalitetit

- Ajo eshte e ndertuar sipas modelit perendimor; sipas rekomandimeve te politikes

perendimore per luften kunder krimit, sidomos atij te organizuar.

V. POLITIKA KRIMINALE PAS REFORMAVE NE KODIN PENAL ( 2001 –

2004) CESHTJET . NDRYSHIMET E POLITIKES

KRIMINALE NE VITIN 2001

. NDRYSHIMET GJATE VITEVE

2003-2004

5.1 NDRYSHIMET E POLITIKES KRIMINALE NE VITIN 2001

Reforma e bere ne vitin 1995 . ligji penal, ai procedurial, modeli, parimet,

. institucionet ligjzbatuse, modeli, parimet

. sistemi i drejtesise, modeli, permbajtja

. ashpersimi i denimeve

. heqja e denimit me vdekje

. mungesa e stabilitetit

Faktoret qe ndikuan per ndryshime . nevoja e harmonizimit me legjislacionin e brendshem; dhe me aktet nderkombetare

. pasojat e ardhura pas shtatorit 1998

. gjendja e renduar e krimit kunder personit

. gjendja e trafiqeve te njerzve, femrave e tj

. faktoret ekonomiko-shoqerore

. gjendja e dobet e institucioneve

. nevoja e perforcimit te ligjeve, e stabilitetit

Ligjet e reja te miratuara ne vitin 2001 . ligji nr. 8733 dt. 24. 01. 2001 Per disa shtesa e ndryshime ne Kodin penal te vitit 1995

. ligji nr. 8750 dt. 26. 03. 2001 Per parandalimin dhe luften kunder lendeve narkotike e

psikotrope

. ligji nr. 8792 dt. 10. 05. 2001 Per krijimin e qendres se perpunimit te dhenave

. ligji nr. 8678 dt. 14. 05. 2001 Per organizimin dhe funksionimin e M. Drejtesise

. ligji nr. 8811 dt. 17. 05. 2001 shtese ne ligjin per pushtetin gjyqesor

. ligji nr. 8839 dt. 22. 11. 2001 Per grumbullimin, administrimin dhe ruajtjen e

informacionit te klasifikuar policor.

. ligji nr. 8677 dt. 2. 11. 2000 Per organizimin dhe funksionimin e Policise gjyqesore

Shtesat dhe ndryshimet ligjore . harmonizuan kodin penal me Kushtetuten e R.Sh.

. vendosen bazat dhe parimet e ligjit penal

. vendosen pergjegjesine penale per shtetasit e huaj

. riten gjoben per autoret e krimeve 100 mije-

10 milione leke; per k.penale 50mije-5 milione

. perforcuan kritetet per lirimin para kohe me kusht

Ne pjesen e posacme . ripunuan dhjete nene per krimet kunder jetes e shendetit dhe riten sanksionet

. shtuan denimet me burgim e gjobe per rembimin, mbajtjen peng, krimet kunder lirise

. bene ndryshime per lendet e drogave, shtuan shitjen, afrimin, dhenjen e marjen ne cdo

forme, shperndarjen, tregetimin, trasportimin e tj.

. forcuan denimet per krimet e droges si dhe pastrimin e parave te pista, prodhimin e

mallrave industriale, nderhyrjet ne trasmetimet kompjuterike

Ashpersimi i politikes se denimeve . heqja e denimit me vdekje

. vendosja e burgimit te perjetshem ne 15 nene

. shtimi i disa figurave te reja te veprave penale

. u riten sanksionet ndaj autoreve si :

. gjoba u rit me 9 nene

. burgimi me maksimum 15 vjet, ne 22 nene

. burgimi me maksimumi 20 vjet, ne 13 nene

. burgimi ne maksimum 25 vjet, ne 1 nen

5.2 NDRYSHIMET GJATE VITEVE 2003-2004

Faktoret qe diktuan ndryshimet e plotesimet

. nevoja e perforcimit te luftes kunder krimit te organizuar dhe korupsionit

. zbatimi i detyrimeve qe ridhnin nga konventat nderkombetare te OKB e organizma te

Evropes

Ligjet qe u miratuan

. ligji nr. 9017 dt. 6. o3. 2003 per disa shtesa ne k.p.

. ligji nr. 9030 dt. 13. 03. 2003 per disa shtesa ne k.p.

. ligji nr. 9086 dt. 19. 06. 2003 i cili plotesoi figurat e veprave per terrorizmin, pastrimin e

parave e tj.

. ligji nr. 9187 dt.12.02. 2004 Per disa shtesa e ndryshime ne K.procedures penale

. ligji nr. 9188 dt. 12. 02. 2004 qe plotesoi figuren e rembimit te personit, trafikimit te

femrave, e riti masen e gjobes

. ligji nr. 9258 dt. 15. 07. 2004 per masat kunder financimit te terrorizmit

. ligji nr. 9275 dt. 16. 09. 2004 i cili beri shtesa e ndryshime ne 39 nene te Kodit penal per

goditjen e krimit te organizuar.

. ligji nr. 9284 dt. 30. 09. 2004 Per parandalimin e goditjen e krimit te organizuar

. ligji nr. 9205 dt. 15. 03. 2004 Per mbrojtjen e deshmitareve dhe bashkepunetoreve te

drejtesise

. ligji nr.9157 dt. 04. 12. 2003 Per pergjimin e telekomunikimeve

. ligji nr. 9276 dt. 16. 09. 2004 Per disa shtesa e ndryshime ne K.procedures penale

Ndryshimet e bera

. Ndryshimet ne Kodin penal prekin 166 nene nga 355 qe ka gjithesej ai.

. Ndryshimet e P.kriminale konsistojne ne :

a) percaktimin e figurave te reja te veprave penale

b) plotesimin e ndryshimin e disa neneve te meparsh.

c) perforcimin e mjeteve dhe procedurave ligjore

d) forcimin e sanksioneve penale

Konkretisht

. u plotesuan nenet per organizaten kriminale, banden e armatosur, organizaten teroriste,

grupin e strukturua

. u plotesuan nenet per terrorizmin, pastrimin e produkteve te vepres penale

. u shtua denimi per keto vepra ne rrethana cilesuse

. u perjashtua nga denimi, ose ul ai, kur pjestari i bandes ndihmon e bashkepunon

. u bene ndryshime per korupsionin aktiv e ate pasiv; ne sektorin publik dhe ate privat;

org.drejtesise

. dispozita te reja per krijimin, organizimin, pjesmarjen, funksionimin, fshehjen e fondeve

e pasurive nga personat qe meren me terorizmin

. u rit denimi me burgim te perjetshem ne 17 nene

Aktet nderkombetare te ratifikuara

. konventa Evropiane Per parandalimin e tortures dhe trajtimit cnjerezor.ligji 8135

dt.31.7. 1996

. organizata nderkombetare e Policise kriminale Interpol ligji. 8427 dt. 14.12. 1998

. konventa Ksh. Evropes per ekstradimin dhe dy protokolleve shtese ligji. 8322

dt.2.4.1988

. konventa Ksh. Evropes per trasferimin e personave te denuar ligji. 8499 dt. 19.6. 1999

. konventa Ksh. Evropes per trasferimin e procedimeve ne ceshtjet penale ligji. 8497

dt.10.6.1999

. konventa Ksh. Evropes per ndihme te ndersjellte juridike ne fushen penale dhe

protokollin e saj shtese ligji. 8498 dt. 10.6. 1999

. konventa e K.bashkuara kunder trafikut te paligjshem te drogave e lendeve psikotrope

ligji. 8722 dt. 26.12. 2000

. konventa Evropiane per shtypjen e terrorizmit ligji. 8624 dt. 13.7.2000

. konventa nderkombetare kunder marjes se pengjeve ligji. 8837 dt. 13.7.2001

. konventa per korupsionin ligji. 8837 dt.13.7.2001

. konventa nderkombetare per luften kunder financimit te terrorizmit ligji. 8865 dt.

14.3.2002

. konventa K.bashkuara kunder krimit te organizuar nderkombetar dhe dy protokolleve

shtese ligji. 8920 dt. 11.7. 2002

. statuti i Romes per gjykaten nderkombetare penale ligji. 8994 dt.23. 12.2002

. konventa per krimin ne fushen e kibernetikes ligji. 8888 dt. 25.4 2002

. konventa Evropiane per vlefshmerine nderkombetare te gjykimeve penale ligji. 9068 dt.

15.5. 2003

Perforcimi i institucioneve

. Krijimi i Prokurorise se krimeve te renda

. Krijimi i Gjykates se krimeve te renda l.nr.9110 dt.24.7.2003

. Perforcimi i strukturave te specializuara te Policise se shtetit sipas drejtimeve

.per terrorizmin; trafiqet e qenjeve njerzore

.pastrimin e parave; drogat; korupsionin e tj

. Forcimi i kontrollit te brendshem financiar per perdorimin e fondeve publike

. Goditja e personave ne kerkim dhe grupeve kriminale

VI. VEPRAT PENALE KUNDER PERSONIT DHE POLITIKA KRIMINALE

POLITIKA KRIMINALE

. NDAJ KRIMEVE KUNDER JETES

. VEPRAVE KUNDER SHENDETIT

. KRIMEVE SEKSUALE

. VEPRAVE KUNDER LIRISE SE PERSONIT

. VEPRAVE KUNDER MORALIT

. VEPRAVE KUNDER FEMIJEVE

KUNDER PERSONIT

- Personi si qenje njerezore me vlerat dhe te drejtat e tij ,ka qene ne qender te

zhvillimit te shoqerise

- Pjese e ketij zhvillimi ka qene edhe mbrojtja e garantimi i jetes e te drejtave ne

cdo rend ekon.shoqer.

- Percaktimi ne ligj i kesaj mbrojtje ne cdo sistem

- Funksionimi i kanuneve ne malesite e zonat e thella

- Funksionimi i strukturave shteterore per mbrojtjen e ligjit dhe njerzve nga krimet

e plackitjet

- Funksionimi i gjykatave per dhenjen e drejtesise

- Denimet e ashpra per vrasesit e perdhunusit

- Perdorimi i ndermjetesimit, e pajtimit

- Politika kriminale ndaj krimeve kunder personit, eshte pjese e politikes se

pergjitheshme kunder kriminalitetit

- Nisur nga rrezikshmeria dhe pasojat e ketij lloji kriminaliteti, historikisht i eshte

dhene perparesi

- Aktet nderkombetare per te drejtat dhe lirite themelore te njeriut, vene ne qender

te vemendjes jeten dhe sigurine si vlerat me te rendesishme te njeriut

- Mbrojtja e vecante e personit nga kushtetuta e vendit, e cila ne permbajtjen e vete

ka te drejtat dhe lirite

Mbrojtja qe ben Kodi penal i R.Shqiperise

- duke vendosur ne qender te objektivit dhe qellimit

individin me te drejtat dhe lirite e tij

- nepermjet pjeses se pergjitheshme; parimeve e tj

- nepermjet permbajtjes se krereve per krimet kunder njerezimit; kunder pasurise e

ekonomise;

- veprave kunder mjedisit; akteve terroriste; krimeve kunder autoritetit te shtetit;

kunder drejtesise e tj

- nepermjet kreut te vecante II- te

Veprat penale kunder personit (nenet 76 – 133)

a- Krimet kunder jetes nenet 76-85

b- Krimet kunder shendetit nenet 86-99

c- Krimet seksuale nenet 100-108

d- Krimet kunder lirise nenet 109-112

e- Krimet kunder moralit nenet 113-123

f- Krimet kunder femijeve, familjes 124-130

POLITIKA NDAJ KRIMEVE KUNDER JETES

- Kushtetuta “jeta e njeriut mbrohet me ligj (neni 21)

- Percaktimet e Kodit penal nenet 76-85

a.krimet kunder jetes te kryera me dashje (10 vjet - burgim te perjetshem)

b.vrasjet ne rethana cilesuse (te miturit, personat me mangesi, deputete, police, gjyqtare e

tj, deshmitare, e shume personave e tj (20 –burgim te perjetshem)

c.kanosja dhe nxitja per hakmarje (deri 3vjet e me gjobe)

- Percaktimet e Kodit te procedures penale

- Funksionimi i strukturave me sherbime permanente siguruse ( policore dhe sherbime

tjera publike)

- Shtimi i vrasjeve ne periudha krizash ne vitet 1990, 1997,

- Perhapja e vrasjeve per motive gjakmarje

- Perhapja e vetgjyqesise dhe hakmarjes

- Pershtatja e denimeve penale me gjendjen dhe tendencat e krimit kunder jetes, pra

vrasjeve.

- Heqja e denimit me vdekje

- Shtimi i dispozitave per aplikilin e burgimit te perjetshem

Ashpersimi i politikes penale ndikon ne uljen e vrasjes

Te denuarit per krimet kunder jetes

2003 2004 2007

342 269 207

- Te denuarit jane denim mbi 10 vjet burg deri ne 25 vjet

- Me burgim te perjetshem

- Ritur fuqia zbuluse

- Ritur roli i komisioneve, pajtimeve, shoqerise e tje.

VI.2 POLITIKA PER VEPRAT KUNDER SHENDETIT

- Percaktimet e K.penal me nenet 86-99

-Tortura neni 86 per te mare informata, ndeshkuar,frikesuar e tj (4-10 vjet )

- kur vine pasoja te renda ne shendet (10-20 vjet)

- plagosja e rende me dashje (3-10 vjet); (5-15vjet)

- plagosja e lehte me dashje neni 89 (gjer ne 2vjet)

- shitblerja e trasplanteve (3-10 vjet) (10-20 vjet)

- mjekimi i pakujdesshem neni 96gjobe e deri 5 vjet

- mosdhenja ndihme neni 98 gjer ne 4 vjet

- shkaktimi i vetevrasjes neni 99gjer ne 5 vjet.

- Numuri i plagosjeve varjon cdo vit 135 deri ne 200

- Numuri i te denuarve per keto vepra varion nga 64 ne 79 ne vitin 2007.

- ka shume vepra te pa denoncuara dhe ndjekura

- ka disa figura te nenvleftesuara si mjekimi i pakujdesshem, shkaktimi i vetevrasjes e tj

VI.3 POLITIKA KUNDER KRIMEVE SEKSUALE

- Percaktimet e kodit nenet 100-108

- Perforcimi i dispozitave ligjore me ligjin 8733 dt.24.1.2001

.mardhenje seksuale me te mitur neni 100 7-15 vjet;

.ne bashkepunim,me dhune,shkaktuar deme 15-25 vjet

.kur ka vdekje te femijes jo me pak se 20 vjet

- Perforcimi i sanksioneve ne nenin 101,102,102.a,103

- Krimet e regjistruara ne kete drejtim arijne deri 90

- Numuri i te denuarve varjon nga 65 deri ne 87

- Ne vitin 2007 jane gjykuar 40 ceshtje penale dhe denuar 36 persona

VI.4 POLITIKA NDAJ VEPRAVE KUNDER LIRISE

- Percaktimet e K.penal nenet 109-112

- Perforcimi i dispozitave ne vitin 2001 dhe 2004

.rembimi ose mbajtja peng e personit neni 109 per te fituar, fshehur. Qellime tjera 10-20

vjet burg dhe gjobe

.ndaj te miturve jo me pak se 15 vjet e gjobe

.kur ka pasoja me vdekje e tj 20 dhe burgim te perjetshem

- shtuar neni 109.a rembimi ne rethana lehtesuse

- shtuar 109.b shterngimi e kanosja per dhenjen e pasurise me ligjin 9275 16.9.2004

- shtuar parg.2 tek heqja e paligjeshme e lirise neni 110

- shtuar trafikimi i personave neni 110.a me ligjin 9188 dt.12.2.2004 te gjitha format e

perdorura per shfrytezimin,

5-15 vjet dhe bgjobe; 7-15 vjet e gjobe;burgim perjetshem

VI.5 VEPRAT KUNDER MORALIT E DINJITETIT

- Percaktimet e Kodit penal ne nenet 113-123

- Prositucioni denohet me gjobe dhe deri 3 vjet burg

- shtuar shfrytezimi i prositucionit pg.ii

- shtuar shfrytezimi ne rethana renduse

- shtuar trafikimi i femrave me ligjin 9188 dt,12.2.2004

me te gjitha format qe perdoren per shfrytezimin e te tjereve denohet me gjobe dhe 7-15

vjet burgim;

organizimi dhe financimi me 10-15 vjet e gjobe;

ne bashkepunim, me perseritje, me pasoja e tj denohet me 15 vjet dhe gjobe; 20-burgim

te perjetshem e tj

- perforcuar fyerja; shpifja

- Ne vitin 2007 jane denuar 113 persona per shfrytezim prositucioni, ushtrim, trafikim e tj

vepra te ketij lloji

VI.6 POLITIKA NDAJ VEPRAVE KUNDER FEMIJEVE, MARTESES E

FAMILJES

- Percaktimet e Kodit penal ne nenet 124-130

- perforcimi i nenit 124 me ritje te sanksionit per braktisjen e femijeve 3-10 vjet

- shtimi i nenit 124.a biresimin e femijeve (7 vjet e gjobe)

- ndryshimi I nenit 128.b per trafikimin e femijeve me ligjin 9188 dt.12.2 2004

.te gjitha format e kesaj veprimtarie ndaj femijeve; bashkepunimi, ose perseritja,dhuna

me 15 vjet dhe gjobe; kur ka pasoja jete 25 vjet dhe burgim i perjetshem

- Shume dispozita inactive per mungese denoncimi dhe vullneti te sherbimeve shteterore

DISA KONKLUZJONE

- Masat juridike ( penale )

- Masat sociale, administrative

a- Ne masat penale

. regullimi dhe perforcimi i legjislacionit

. perforcimi i sanksioneve

. ritja e performances te investigimit

. ritja e ndeshkimit te autoreve

Difektet qe kostatohen

. mosvleresim sa duhet dhe evidentim e ndjekje

. vonesa ne veprime e organeve shteterore e drejtesise

. korupsioni ne keto organe per zbutje ndaj autoreve

b- Ne masat sociale

. informimi i opinionit publik

. masat e pergjitheshme parandaluse

. filozofia e reagimit ndaj ngjarjeve

. mungesa e planifikimit

. mungesa e mbeshtetjes financiare

. mungesa e organizmave shteterore pergjegjese

. roli inaktiv i shoqerise dhe organizmave

DISA ALTERNATIVA ZHVILLIMI

- Njohja e gjendjes, evidentimi, analiza dhe planifikimi

- Perforcimi dhe aktualizimi i legjislacionit

- Ndermjetesimi dhe zgjidhja e konflikteve

- Intensifikimi i sherbimeve, grumbullimi i armeve

- Evidentimi i personave me rrezikshmeri e sigurimi

- Ritja e fuqise zbuluse dhe ndeshkuse ndaj autoreve

- Aktivizimi i opinionit shoqeror

- Zgjidhja e shpejte e pronesise se tokes

- Konsolidimi i Policise, Prokurorise e drejtesise.