��pop�lasyon ekoloj 0s 0...title ��pop�lasyon ekoloj 0s 0 author o o...
TRANSCRIPT
![Page 1: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/1.jpg)
POPÜLASYON EKOLOJİSİ
![Page 2: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/2.jpg)
• Herhangi bir türün populasyonuna ait bir fert bazı durumlarda (ya da özel durumlarda) o populasyonun temsilcisi olarak kabul edilebilir,
ancak genel anlamda bir fert hiçbir zaman bir populasyonu yada bir türü temsil etmez.
![Page 3: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/3.jpg)
• Tek bir ferde karşı olan tehdit ile populasyona karşı olan tehdit sonuçları aynı değildir.
• Çalışmaların özünü yada odak noktasını populasyonlar üzerinde yapılanlar oluşturur.
![Page 4: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/4.jpg)
POPÜLASYON DİNAMİĞİ
• Doğal populasyonlar sürekli şekilde bir değişim içerisindedir.
• Zamana bağlı olarak bu sayısal değişimleri ve nedenlerini inceleyen bilim dalı Populasyon Dinamiği olarak adlandırılır.
• Sayısal verilerin doğal populasyonlarda toplanması çok zordur, ancak laboratuvar koşullarında sınırlı şekilde bazı çalışmalar yürütülebilir.
![Page 5: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/5.jpg)
• Doğal popülasyonlardaki dinamik bazı modelleme yöntemleri kullanılarak izlenebilir.
• Bunun için popülasyondaki birey sayısını etkileyecek faktörler saptanır ve bunlara dayanılarak varsayımlar üretilebilir.
• Canlıların optimal ekolojik koşullarda kendi kendilerini yenileyebilme yeteneğine Biyolojik Artış Potansiyeli adı verilir.
![Page 6: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/6.jpg)
Populasyon Büyümesi
• Popülasyon büyümesinin hesaplanmasındaki amaç: gelecekteki veya geçmişteki sayının belirlenmesidir.
Temel popülasyonda;
N – birey sayısı
B – popülasyondaki doğumlar
D – popülasyondaki ölümler
I – popülasyona göç edenler
E – popülasyondan göç edenler olarak alındığında
Ngelecekteki = N şu anda + B – D + I – E
![Page 7: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/7.jpg)
• Popülasyon büyümesine etki eden faktörlere
• göç,
• verimlilik,
• rekabet,
• popülasyonun taşıma kapasitesi verilebilir.
![Page 8: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/8.jpg)
• Teorik olarak popülasyondaki artış aritmetik veya geometrik olabilir.
• Aritmetik artış modelinde ortamdaki sayıya her seferinde belirli miktarda birey sayısı eklenir.
• Örneğin her yıl bir popülasyona 100 birey eklenir.
![Page 9: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/9.jpg)
• Ancak genellikle doğal popülasyonlarda geometrik artış gözlenir.
• Bu tip modelde her defasında belirli yüzdede sayıca eklenme gözlenir.
![Page 10: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/10.jpg)
• Popülasyonlar sınırlı çevresel faktörler içeren ortamlarda yaşarlar.
• İhtiyaçlarını karşılayabildikleri sürece yaşar ve çoğalmaya devam ederler.
• Belirli çevresel koşullara sahip ortamda normal olarak yaşayabilen en büyük popülasyon o ortamın Taşıma Kapasitesi (=Taşıma Gücü)’nü gösterir.
![Page 11: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/11.jpg)
• Ortamın biyotik ve abiyotik faktörlerinin popülasyonu oluşturan bireyler üzerine olan etkisine Çevresel Tepki (Çevresel direnç) adı verilir.
• Genellikle olumsuz olan çevresel tepkiye iklimsel faktörler, rekabet, açlık vs. verilebilir.
• Herhangi bir popülasyonun yaşam ortamındaki çevresel koşullar daima bir değişim halindedir.
• Bu değişimler popülasyon sayısını (artış veya azalışını) denetleyici bir role sahiptir.
![Page 12: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/12.jpg)
Popülasyonun yapısında etkili olan özellikler
• 1- popülasyona ait bireylerin dağılış şekli,
• 2- yoğunluğu, büyüklüğü,
• 3- yaş dağılımı,
• 4- cinsiyet oranı,
• 5- genetik çeşitliliği
![Page 13: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/13.jpg)
Populasyondaki Bireylerin Dağılışı
• Bireylerin dağılışı ekolojik faktörlerin etkisi altında çeşitli şekillerde olabilir. Doğal ortamlarda Düzgün, Rasgele ve
Kümeli olmak üzere 3 farklı tipde dağılış gözlenir.
![Page 14: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/14.jpg)
• Bu dağılış şekillerinin hangisinin herhangi bir populasyonda gözlendiğinin araştırılması aşağıdaki formül ile olur.
![Page 15: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/15.jpg)
Düzgün Dağılış
• Bireyler arasındaki mesafe bu dağılış tipinde eşittir.
• Varyans sıfıra yakın ya da eşittir.
• Bu dağılış tarzına doğada nadir olarak rastlanır.
![Page 16: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/16.jpg)
Kümeli dağılış
• Bireyler bu tip dağılış tarzında bir araya gelerek gruplar oluştururlar.
• Gruplardaki birey sayısı ve gruplar arası mesafe farklı farklıdır.
• Bu dağılış tipinde varyans (S2) ortalama birey sayısından daha büyük değere sahiptir.
• Örneğin kuşların dağılışı.
![Page 17: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/17.jpg)
Rasgele dağılış
• Bu dağılış tipinde bireyler kendileri için en uygun alanı seçerler ve bireyler arasında karşılıklı etkileşim gözlenmez.
• Bu dağılış tipinde varyans ortalama birey sayısına eşit veya yakındır.
![Page 18: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/18.jpg)
YOĞUNLUK
• Belirli bir alan veya hacimde bulunan birey sayısına Yoğunluk denir.
• Yoğunluk hesaplanacak hayvanın boyutuna göre alan veya hacim belirlenir.
• Örneğin memeli hayvanlar için km2, omurgasızlar içinde m2, suda asılı bulunan organizmalar için m3 verilir.
![Page 19: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/19.jpg)
• Ekolojik çalışmalarda populasyon yoğunlunun belirlenmesi çok önemlidir.
• Herhangi bir populasyonun ekosistem içerisindeki yeri ve işlevi yoğunluyla ilişkilidir.
• Populasyonların yoğunluğunun belirlenmesinde farklı yöntemler kullanılabilir.
• Bunlar doğrudan sayma, markalama, örnekleme ve dolaylı sayım’dır.
![Page 20: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/20.jpg)
Doğrudan sayma yöntemi
• Bu yöntem özellikle açık sahalardaki örneklerin sayılmasında kolaylıkla kullanılabilir bir yöntemdir.
• Hayvanların bulunduğu ortamlardaki taş, bitki örtüsü vb. yapılar bu yöntemin uygulanmasını zorlaştırır.
![Page 21: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/21.jpg)
Markalama yolu ile popülasyon büyüklüğü hesaplanması
• Hayvanların markalanması esnasında kullanılan yöntemler farklı farklı şekildedir.
• Bu farklılıklar markalanacak hayvanın türüne, boyutuna, yaşadığı ortama göre farklılık gösterir.
• Bazı markalama teknikleri özel araç ve gereç gerektirir.
• Ayrıca markalama sonucunda elde edilecek olan işaretler kalıcı veya geçici olabilir.
• Ancak uzun süre ile hayvanların izlenmesini gerektiren çalışmalar (monitoring studies) kalıcı markaları gerektirir.
![Page 22: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/22.jpg)
• Çeşitli markalama yöntemlerine desen tespiti, etiketleme (halka takma, boyama [kauçuk lateks boyalar, akrilik boyalar, polymerler, hint boyası ve pigmentler], PIT [Passive Integrated Transponders] etiketleri, bantlamak, ve radiotelemetry örnek verilebilir.
![Page 23: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/23.jpg)
• Hayvan popülasyonlarının matematiksel olarak hesaplanması ilk kez 1896 yılında Petersen tarafından formüle edilmiştir.
• Bu yöntemin uygulanabilmesi için örneklerin yakalanıp markalanması ve serbest bırakılması, ardından tekrar yakalanıp (Mark-Recapture [=M-RC] Study) elde edilen örnek sayılarının formüle edilmesi gerekmektedir.
![Page 24: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/24.jpg)
Örnekleme Yöntemi
• Belirli periyotlarla özel bir seçim yapılmaksızın rasgele uygulanan yöntemdir.
• Genellikle markalama ve doğrudan sayma yönteminin uygulanamadığı durumlarda yapılabilir.
• Bu yöntemde memeli, amfibi ve böcek populasyonlarının belirlenmesinde tuzaklardan yararlanılır.
![Page 25: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/25.jpg)
Popülasyon Büyüklüğünü Etkileyen Faktörler
![Page 26: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/26.jpg)
Doğum Oranı
•Belirli bir zaman biriminde popülasyona üreme yoluyla katılan birey sayısına Doğum
Oranı (Natality, Natalite) adı verilir.
![Page 27: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/27.jpg)
Ölüm Oranı
• Belirli bir zaman periyodunda populasyondan ölüm sonucu ortaya çıkan birey sayısı Ölüm Oranı olarak bilinir.
• Her bir türün Fizyolojik (genetiksel olarak belirlenir) ve Ekolojik (çevresel faktörlerce belirlenir) olarak tanımlanan ömrü vardır.
![Page 28: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/28.jpg)
Cinsiyet Oranı
![Page 29: ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0...Title ��POP�LASYON EKOLOJ 0S 0 Author o o Created Date 11/3/2017 1:40:26 PM](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022071401/60eb035a5f644032b73e1f45/html5/thumbnails/29.jpg)
Genetik çeşitlilik