o diaride l’IEO MPL

Numèro 23 - Autona de 2014

DOSSIÈR ESPECIAU :Los hestaus

PORTRÈIT : Sylvain Carrère

L’Estiu qu’ei la sason deths hestaus. Enguan e coma cada annada a l’es-tiu, l’ensemble deus mediàs, las televisions, eths jornaus, las radiòs e internet, qu’an hèt ua plaça hèra importanta a l’actualitat culturau de

l’estiu, e, mes que mes, aus famós hestaus.De tot dia, de « La Dépêche du Midi » a France Inter e de France Television a « Telerama », qu’avem podut seguir l’actualitat deus hestaus de totas sòrtas : d’Avinhon dinc a Marciac e de La Rochelle dinc a Lorient. Per segur, e a maugrat de quauquas linhas de « La Dépêche » o « Midi-Libre » sus l’Estivada de Rodez, la part de la nosta lenca qu’èra hèra magra.Totun, dab la rentrada de seteme e coma de costuma, la sason deus nostas hestaus qu’arriba, l’occitan que será present de pertot ena Region dab un pialòt de datas e d’espectacles. Encòra en 2014, las associacions de l’Insti-tut d’Estudis Occitan qu’auràn un ròtle motor en matièra de difusion de la cultura en occitan.Gràcias ad aquestes hestaus que vam aver la chança d’assistir un sarròt d’eveniments, e, sustot a espectacles de totas menas. Per’mor çò qui caracte-risa eths nostes hestaus qu’ei l’eclectisme. Eths nostes hestaus, « Occitània » coma « Vendemias d’Òc » en Tarn e Garona, eth « Festenal Occitan » de Pà-mias coma « Aqueras Montanhas » en Bigòrra, que hèn de la diversitat deus suports culturaus un eish de basa de la loa programacion.Que poderàm gaudir de ua bèra part de çò qui’s pòt hèr en occitan : pèças de teatres, cinemà, concèrts, conferenças, expausicions, lecturas publicas, visi-tas en occitan, presentacions de libes, collòquis, etc. L’ocasion, atau, d’anar de cap a un public navèth ?Alavetz, n’avetz pas mes qu’a consultar l’Agenda de « Lo Diari » e eth noste dossièr especiau hestaus (paja 8 a 13) entà guerdar drin e causir las vòstas futuras sortidas en foncion deus vòstes gosts e de la vòsta localisacion.Que vegeratz, que’s hè plan mes de causas que çò qui pensavatz. Que i a tan-tas causas que quasi e poderatz aver l’impression de lesguir eths guidas deus hestaus de l’Estiu. Aprofitetz-ne, que i poderatz sentir drin ua impression de normalitat. Alavetz, estóssie pas que un còp, pensatz-v’at drin… avóssiem pas que un trimèstre d’arretard ?

Sébastien PUGIN

Lo Diari et LoDiari.com11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse

Rédacteur en chef &Directeur de la publication : Sébastien Pugin

Journaliste, Photographe & Maquettiste :Aldric Hagège

Conception de la maquette : Ivanna Jeune

Remerciements à tous nos contributeurs,partenaires et relecteurs

Avossièm pas que un trimèstre de retard ?

NòvasSites, radio, dintrada - p.4

EdicionsLibres, CD, filmes - p.5

Ne parlamLo musèu Soulages - p.6

Dorsièr especiauDossièr Festenals - p.8

LengaAvèm perdut un poèta - p.14

Vida de las associacionsLa mica, doas recèptas - p.15

RetraitSylvain Carrère - p. 16

Article scientificColor - p.18

Rendut-compteSociologia e occitanisme - p.20

Agendap.22

3N°23 – Autona 2014

Eth govèrn que vié de presentar la sua navèra carta deras arre-

gions. Meidia Pireneas que’s vei associada a Lengadòc Rosselhon. Permeras arreaccions…Aquera carta deth govern qu’ei sortida deth capèth shense nat des-bat ciutadan ni institucionau inter-regionau (CESERs, per ex.). Nada arrason tad argumentar aquera fu-sion n’ei estada avançada…

Configuracions autas e serén possiblas ?Desempush 1998, eth desparta-ment deras Hautas Pireneas, en per’mor dera sua pausicion ath cap-hens Sud-Oèst der’arregion qu’arressentiva dificultats. Ath aqueth moment, dejà, eths mo-viments, eths escambis quoti-dians de salariats e tanben eths flux economics entre 65 e 64 èran hèra importants.Desempush duas decenias, monde coma jo que mi-litan tad ua apressada, e lhèu ua fusion entre Meidia-Pireneas e Aquitània.

Qu’an de comun eras ar-regions MP e Aquitània ?Aqueth « Sud-Oèst » qu’a ua uni-tat geografica énter Mar grana, Massís centrau occitan e Pireneas, drenat per duas concas fluviaus, e dab ua arreparticion neta de 6 mi-lions de poblants.Eth climat d’aqueras arregions qu’ei oceanic, çò qui desboca sus similituds deras granas enas pro-duccions agricòlas. Aquerò que permetó era creacion dera marca « Sud-Ouest France », portaira de un imatge de qualitat.Ath nivèu industriau, eths pausicio-naments en domeni der’areonauti-ca, per exemple, que son tot autant vegeders, dab un pòle de competi-cion qui capèra Bordèus, Tolosa e tanben… eth pemont pirenenc.Sus eth capítou comsum e pro-duccion d’energia electrica, aque-

ra unitat qu’ei tant e v i d e n t a qu’ERDF e

l’a metuda en òbra en arregropar aqueras regions.E no pòt denegar’s tanpòc er’uni-tat culturau e lingüistica qui uneish eras populacions dera conca aquitana.

E taras infraestructuras ?Un espiar sus era cartografia qu’ahorteish aquera analisi. Que s’agésquia de, arrotas, camins de hèrr o autorotas, un gran triangle Bordèus Tolosa-Baiona que’s dessenha e que correspon ara configuracion qui assohètan eras « fòrças vivas » sociò-economicas deras H.P.

Quau ei era particulari-tat deth 65 en aqueth Sud-Oèst ?Desempush longtemps, eth IN-SEE qu’ensenha eras interrelacions taras migracions jornalèras -do-micili-tribalh. Tarba e Pau ne son pas que a 37 km . Era DATAR, en analisis suas, ne bota pas eth 65 en pòle metropolitan tolosan ; e enas projeccions, que prevei un aumen-tament deras arrelacions de tot òrdi énter 64, 65 e sud deras Lanas.Mantuas entitats qu’an integrat aqueras realitats. Pôle Emploi, qu’a ua estructura qui assemblea eths dus despartaments. Eth Cre-dit Agricole qu’a englobat 64, 65, 32 e 40. La Poste, qu’ei en camin d’arregropar 64 & 65… Entath ju-diciari, Tarba qu’ei deth arressòrt dera Cort d’Apèl de Pau.En agricultura, que s’agésquia deth milhòc o deras producccions animaus, era similitud deras pro-duccions que s’arretròba ena or-ganisacion deths grans gropes agro-alimentaris  : Euralís, Maï-sadour e Lur-Berri. Pertocant era produccion industriau, n’ei pas per peguèr si era UIMM (patro-nat dera metalurgia) deth 65 ar-refusa d’integrar eth pòle tolsan entà tribalhar dab eth 64 e eth sud deras Lanas (per ex  : creacion de

un centre de formacion deths Païs der’Ador, metut a Tarba).

E ath nivèu deth ensen-hament superior ?Eth Pòle Universitari de Tar-ba qu’arrecruta autan plan en Aquitània coma en Meidia-Pire-neas. Era Universitat de Pau e deths Païs der’Ador que hesó era causida d’eshamiar tanlèu 1999 a Tarba dab era creacion deth eSTAPPS. Era formacion deths mèstes bilingües Òc gascon que’s hè a Tarba entaras duas arregions. Quau avier entath despartament en arregion Meidia-Pireneas-Len-gadòc-Rosselhon ?Per e tà nosauts, aquera fusion que va en contra deths interés deth despartament e der’arregion Meidia-Pireneas si madeisha. Eth tropisme occitanò-catalan n’ar-rèsta pas de neurir fantasmas. Be’s sembla que nada leiçon no estóssie estada tirada dera capi-hona patenta der’Eurò-Region MP+LR+Catalunya+Balearas, (Aragon, estant-ne sortit dab fra-catge) ; Eurò-Region qui, quan la creèn, avèva tanben volentària-ment estremat Aquitània. Mès sustot, eras politicas publicas, en futur, que deuràn tractar tots eths problèmas segon eras dadas deth cambiament (desreglament) climatic. Òra, eths problèmas cli-matics dera conca aquitana n’an pas arren a véier dab aqueths deth Arc mediterranèu. En ua arregion de qui aneré deth Ròse enthò eth platèu de Ièrr, que’s pòt pensar aras dificultats (enòrmas) de qui deuràn amiar solucions luscas, divergentas e doncas a causidas budgetàrias contradic-tòrias entà nosauts.

Alavetz, her qué ?Díder e provocar era gent tà des-bàter’n !

Gèli Verdier & Peir Loubere

Fusion Meidia-Pireneas, Lengadòc–Rosselhon :

vist de bigòrra enlà

Cronica

4 N°23 – Autona 2014

Nòvas

Los mai fidèls de nòstres lectors o sabon ja : l’IEO Mieidia Pirenèas dispausa d’un novèl site internet. Explicacions.Aprofechant de problèmas tecnics que provoquèron la barradura de l’ancian site, avèm creat un tot novèl espaci en linha ! Rendètz-vos d’ara enlà sus www.lodiari.com per tota l’actualitat del Diari e de l’IEO M.-P. L’actualitat occitana del malhum e d’alhors : es l’objècte central d’aqueste utís de comunicacion, complementari de la revista. LoDiari.com es d’abòrd la possibilitat de legir e telecargar, gratuitament e numericament, lo dar-rièr numèro de la revista  ; çò qu’es perfièit per lo botar sus tablette  ! Sens oblidar qu’i podètz tro-bar las revistas anterioras. Mas, es pas question de far solament una repeticion d’aquesta revista, non : de contenguts exclusius, que son pas dins la revista, vos i esperaràn. En mai de l’actualitat de las associacions entre doas parucions, d’articles mai detalhats, de documents annèxes que podèm pas imprimir dins aquestas paginas, i trobaretz de complements als articles de la revista. I mantenèm a jorn un agenda complet, gràcias al qual ne manca-retz jamai pus vòstres eveniments preferits. Volèm que lo site siá un espaci mai dinamic, que seguis-ca los moviments de l’actualitat e que vos dubrisca la possibilitat de comentar, de reagir al contenguts que metèm en linha. A lèu donc, sus LoDiari.com !

La novèla version del site del Centre Cultural Occitan de Roergue a pres un pauc de retard. A causa de pichòtas difficultats tecnicas, lo cambiament de confi-guracion e lo pagament

en linha arribaràn tre la fin d’octobre.D’aquí enlà, la botiga es encara sul site, amb la pos-sibilitat de consultar coma de preparar una coman-da. Un còp lo chèc recebut, los libres, CD, accessòris e quitament K7 vos seràn enviats.

Gui Chauffour que se’n anè. Apas-sionat per la sua lenga, Gui qu’avè un ròtle primordiau per l’occitan a Foish e en Arièja.A l’encòp professor, cap redactor de l’Alman’òc, metedor en scèna deu navèth talhièr de teatre, be-nevòl arremarcable e òme discret. Gui qu’èra tostemps prèst tà her servici e tribalhar per l’occitan. Que mancarà hèra a la nosta lenga.

Aqueth numerò deu Diarique li ei dedicat.

Au mes d’Aost passat, eth nombre de pajas lesguidas sus eth site www.emplec.com qu’es-tè plan superior a 3000. Aquesta chifra, important vist eth public ciblat, qu’arrepresenta un recòrd despuish la mesa en plaça deu servici per l’I.E.O. Federau en noveme de 2010. S.P.

Un navèth talhèr L’a s s o c i a c i o n Alavetz IEO Val d’Ador qu’orga-nisarà un cors a Preshac d’Ador (32). Enguan, la nautat qu’ei l’au-bertura de un tal-hèr de discussion. Aquera activitat que permeterà aus ancians esco-lans deus dus cors e a locutors de s’encontrar entà practicar la lenca e passar un mo-ment de convi-vialitat.Per segur los tal-hèrs de dança tradicionau e de cants tradicionaus de gasconha que se’n tornan.Contacte : 05 62 09 35 08, a s s o . a l a v e t z @gmail.com

Es la dintrada !Pels joves, pels mai grands tanben e per l’occitan ! Los corses e tal-hièrs recomençan dins las vòstras associacions. Son nombroses e di-vèrses, e pr’aquò, son pas totes dins l’agenda, mas sul site, dins una seria d’articles consa-crats a la dintra-da. Los trobaretz sus la pagina L’Ac-tualitat, rubrica Événements.Bona dintrada a totis !

Novèl site per Lo Diari !

Pagament en linha

Recòrd de visitas au site deu servici de l’emplec

Dab ua pensada entàGui Chauffour.

Tota l’actualitat occitana del Diari es tanben a la ràdio ! Re-trobatz Conta Monde, l’emission occitana de France Bleu Tou-louse. Cada dimenge, a partir de 12h00, sus las ondas : 90.5, o sus internet, (www. francebleu.fr/player/station/france-bleu-tou-

louse), Giraud Delbés vos apòrta tot çò que desiratz conéisser de la vòstra actuali-tat occitana !

D’occitan sus las ondas

5N°23 – Autona 2014

Edicions

Cristina, jove Colombiana, assistenta d’espanhòl a la Bòrda Bassa, a Castras, escriu un memòri sul Sidòbre. Sas recèrcas, sa cultura latino-americana la menan a fargar una tèsi que ne susprendrà mai d’un, a viure tot un fum d’aventuras a Castras, un pauc pertot dins lo Sidòbre, e mai que mai prèp del Lac del Mèrle. Qué diable i pòt aver al fons del lac ? Sèrgi Gairal, Braçagués nascut a Castras en 1948, ensenhaire d’espanhòl retirat, es l’autor de

dètz obratges.Après La nena del pont, son desen roman, que se debana a Braçac, nos prepausa uèi una escorre-guda origina la pel Sidòbre. Edicion bi lingüa occi tan /francés I.E.O. Tarn editor Format 15x21 – 208 paginas Prètz : 16 €

Francés Calquièr es lo filh d’un afachaire. La familha es catolica, lo paire subretot es rigorós sul sicut de la religion. Mas nòstre Francés es amorós d’una dròlla protestan-ta. Cossí se van passar las causas al mièg d’aquelas guèrras de reli-gion qu’an saquejat prigondament Castras  ? Es çò qu’aquel Francés Calquièr nos conta  : «  Ieu, èri lo Calquieron. Urosa enfança ! Dem-puèi, plan d’aiga a rajolat jol Pont Vièlh e anam cambiar de sègle. E quin vertitge quand agachi en rèire ! Quantas causas vegèri e pas polidas ! Que los òmes son bèstias ! Sèm de bèstias pus marridas que las autras bèstias. »Gui Vialà, ensenhaire retirat que viu a Castras, a pu-blicat cinc romans istorics, totjorn dins l’encastre de la vila o del país castrés  : La Castelana de Burlats, Lo Quasèrn de Francés Calquièr, Lo Cambiament, Atal va la vida, Jiròni lo salvatge. Cobèrta : « Castras, ostals vièlhs sus Agot », gravadura de P. Noslier Col-leccion « Lo Banquet » n°9, edicion de 1998, Re-impression de julhet de 2014. I.E.O. Tarn, editor, I.S.B.N. : 978-2-85910-240-1, Edicion bilingüa occi-tan-francés, Format 15x21 – 160 paginas. Prètz : 12 €

A la seguida dels atlas sonòres de las ribièras d’Òlt, cants d’ausèls degaunhats, istòrias de fèstas e vòtas e musicas cantarèlas o de la Dordonha e del Causse, L’Atlas sonore bourian vos convida a viatjar dins un ranvèrs tipic d’Òlt : la Boriana. País mesclat de castan-hals, de garrics, e d’albuga, a cabalons entre los depar-taments de Dordonha e d’Òlt al sud de Sarlat, es la memòria musicala e conta-da, a partir de collèctas de Xavier Vidal e de l’IEO d’Òlt, que vos es prepausa-da d’escotar dins aquel disc de mai d’una ora.Se devòlzan cadun son torn dels contes pels mai-natges, racontes de paurs,

dançarèlas jogadas pels musicians de la Granja.Aquel libròt es estat aparelhat per publicar unas memòrias occitanas promptas a noirir l’imaginari de las generacions d’avuèi e a venir. Lo libròt es en occitan e en francés, amb las règlas de lecturas de l’occitan a la

fin. S’es fach amb la parti-cipacion dels dròlles de las escòlas borianòlas.

Libre-disque format A5  ; 60 patjas ; gratis.La distribucion es facha pel Pais Borian : Moulin Delsol - Le bourg46300 Le ViganTel : 05 65 41 70 30paysbourian@orange.fr

Lo Quasèrn de Francés Calquièr

Dins una balma del Sidòbre

Atlàs sonòr borian

6 N°23 – Autona 2014

Ne parlam

Lo musèu Soulagesa Rodés :

simplament agachar...Lo musèu Soulages a Rodés, lo negre de Soulages : tot lo mond n’an parlat, fòrça l’an vist. S’èri critic artistic, fariái una analisi saberuda que benlèu totes comprendrián pas, mas aquò rai, soi pas critic artistic ! M’acontenti de causas simplas e amb Soulages las causas son talament simplas (enfin, me sembla qu’o semblan).

En primièr, lo bastit dels ar-quitèctes catalans. En acièr

corten, d’una rovilhadura espe-ciala, que sembla viure e cambiar d’aspècte. Per un toral, un talús cap al nòrd que semblava esperar lo musèu dempuèi totjorn. De-dins se diriá una cauna, aquí ont los òmes preïstorics se rescondián per pintrar las parets... Lo tot aus-tèr mas pas rigid, sevèr mas pas regde... Dintratz, agachatz sens manièras...

I a pas de color ! ditz qualqu’un. E lo blau (un blau prigond), la color del rascal, lo blanc ? E puèi, explica lo pintre, lo negre es una color, lo ne-gre es lutz, lo negre a una gratuitat, una evidéncia, una autonomia...

«  Òm agacha la pintura amb los uèlhs  ». Aquela frasa qualqu’un d’autre se’n trufèt : esperar d’aver nonanta quatre ans, pecaire, per se mainar d’aquò ! Me calèri, aviái enveja de dire que los trobadors disián que l’amor, la fin’amor, co-mençava e passava pels uèlhs...Autra vertat plan simpla  : lo triangle de la pintura. L’òbra pin-trada es un encontre a tres  : la «  causa » (l’òbra), lo que la pin-trèt, lo que l’agacha... Aquí l’im-

portància del regardaire, del regardador... e aquí la multi-plicitat de sens que pòt prene una òbra... I a pas besonh, fa pas mestièr de coneissenças (lo contèxt, la tecnica e causas autras, utils çaquelà) per far sens...Totes a pre-ne de fotòs... se mesfisar de las fòtos de

las òbras de l’artista. Son del còp immobilizadas, fixas... Alara que las pinturas de Soulages son cam-biantas. Cal se desplaçar, caminar davant elas, s’apropriar aquel es-paci que separa de las pinturas... e

alara naisson de blaus, d’argents, de relèus, de regas de lutz, segon las raias, las espessors, los ras-clatges e las raspaduras... mas cossí far  ? cossí es possible  ? de-manda de longa qualqu’un mai... Encara quicòm de simple : descri-vi pas, representi pas , ditz Sou-lages, pintri... aquí l’art dich abs-trach... e del còp l’òbra remanda lo qu’agacha a se meteis. E aquò li fa coma un tust.S’èri critic artistic, vendriái saique d’una vila granda e me diriái (o escriuriái, o donariái a entendre  ?) que francament i a quicòm que truca : un musèu ai-tal deuriá èsser dins una vilassa. Tè, per exemple... París...Ieu, simplament, aimariái dire qu’aquela pintura abstracha es concrèta. Qu’es tanben una pin-tura d’aicí, de Concas e d’Aubrac, de païsan del Causse. Ligada a las pèiras levadas e als menirs, a las glèisas romanas. Una pintura ter-riana, terrenala, e, se gausavi, oc-citana (mas aquò o cal pas dire)... E, de tot biais, soi pas critic. Puslèu regardaire, aquò me sufís.

J.B.

Photos article & sommaire : Cédric Méravailles, Musée Soulages, phototèque du Grand Rodez.

Los festenals,

sens trigar !

Pensar festenals, es sovent pensar estiu. Es vertadièr que d’unes grands noms de la manifestacion ocupan la sason estivala. Mai auriam tòrt de pensar que setembre e la davalada ne sián que sinonime de represa de ritmes de trabalh e de grisalha : coma las pomas e lo rasim, los festenals occitans arriban tanben amb la davalada.

Alavetz, per téner còp fins a las fèstas de fin d’annada, Lo Diari vos prepausa una seleccion de quatre festenals dins Mieidia Pirenèas.

Es la dintrada, es lo temps de tornar a l’escòla o al trabalh, mai es tanben lo

temps dels festenals !

10 N°23 – Autona 2014

Dorsièr festenals

Lo Diari  : Lo Festenal Occitània es dins la siá quinze-na edicion. Quinas noveltats per aquesta annada ? Joan-Pau Becvort, Di-rector de l’IEO 31 e Director artistic del Festenal  : 85 no-veltats  ! Es lo nombre d’eveni-ments que son estats concebuts cotria ambe’ls nòstres partenaris que n’avèm 66 ongan. 85 eveni-ments que permeton a un milièr d’intervenents totas disciplinas consideradas, de difusar la crea-cion occitana d’uèi. Lo Festenal Occitània s’es bastit 15 ans i a, sus qualques conceptes dels mà-gers que li balhan sa fòrça, e son originalitat. L’Universalisme, que la cultu-ra d’òc pòt interessar tot cadun d’ont que siá, lo Mutualisme, que lo festenal se bastís a partir d’una molonada de partenariats variats ont lo partenari participa a la

programa-cion, lo Po-licentrisme, que lo feste-nal se deba-na sus un vintenat de c o m u n a s d’un biais equ i l ibrat entre mitan urban e ru-ral, lo Plu-

ral, que totas las disciplinas son presentas emai amb de duber-turas sus d’autras culturas. Cal senhalar qu’Occitània prepausa

coma cada an una programacion de teatre e de conte importanta : TIO la Rampa, Comèdia Occita-na Tolzana, Teatre del Platanièr, Florant Mercadier, Cie Le Pois-son Soluble. Es una originalitat del Festenal dempuèi tostemps, que sèm pas tantes a balhar una plaça al vèrbi d’òc dins la progra-macion.

L.D.  : Emest aquestas 85 noveltats, de qué vos sembla particularament significatiu, especific de la 15ena edicion d’Occitània ? J.-P. B. : Evocam Catalu-nya amb 4 eveniments, conferén-cia, debat, concèrt ; la programa-cion musicala es extremament variada, musica trad o trad evolutiva de Branka-Bode-gaires a Guillaume Lopez e Cia en passar pel trio Ro-mero o Remy Geffroy, las Musicas Actualas amb la creacion Crozada d’uèi III, Pythéas, lo Massilia Sound Sys-tem, Alidé Sans, La Mal Coiffée, Djé Ba-lèti, Cançons a textes amb Marilis Orionaa, lo grop Naviòl e Mau-rice Moncozet, Musica Classica amb los Cants d’Auvernha de Cantalo-ba, Cants Polifonics amb lo Cuncordu de Orosei de Sardenha, Daunas de Còr, Musica Contemporanèa amb un concèrt d’acordeon dels sègles

XX e XXI, una creacion Cèu e Tèrra de Jean-Pierre Seyvos una composicion polifonica d’uèi sus de tèxtes occitans qu’intègra lo Cant Polifonic dels Pirenèus e de la Renaissença… Una seria d’eve-niments, lecturas, conferéncias, teatre sus Frederic Mistral e son òbra que celebram lo centenari de la disparicion d’aqueste Prèmi Nobel de literatura  ; Joan Jaurés e la lenga occitana, la Guèrra europenca de 1914 i son trac-tats tanben ; l’organizacion d’un Collòqui dedicat a una « Politica sociolinguistica per l’occitan  » que dèu ajudar a

Lo Festenal Occitània :Umanitat Plurala

Dins lo monde dels festenals occitans, Occitània es resolgudament un festenal de pes. Repartit sus un vintenat de comunas de Tolosa e la sua region, sus sièis setmanas, pre-pausa una programacion fòrça divèrsa, tocant totes los domenis, genres e periòdes de la creacion culturala. Prepausat al public desempuèi 2000, lo Festenal Occitània bufa aquesta annada, las candèlas de la sua quinzena edicion e celebra l’Umanitat Plurala.

Sus LoDiari.com trobaretz, pendent tota la durada del festenal, de criticas artisticas del eveniments vists per nostre jornalista !

11N°23 – Autona 2014

pensar l’avenir per l’occitan… un fum de moments festius amb las fèstas de Senta Gabèla, Sent Lís, e Murèth que festeja los 30 ans de sa Calandreta  ; sens doblidar los eveniments per carrièra amb lo Mercat d’Occitània e lo Grand Passa-Carrièra dels Gigants, Animals Totemics e Animals de Fòc de l’Inauguracion del Feste-nal del 20 de setembre…

L.D.   : Aquesta edicion es marcada tanben per lo lan-çament del Tremplin d’Òc, de qu’es aqueste eveniment ? Quins son los sèus motius e objectius ? J.-P.B.  : Coma l’ai pre-cisat per vòstra primièra ques-tion, Occitània vòl parlar a l’ensemble de la societat, di-fusar la cultura d’òc al delà del mond ja convençut amb qui comptam solide. Atal prenèm sovent d’iniciativas per far milhor conéisser aques-ta cultura. Es dins aquela amira que participam a de produccions de creacions coma Cèu e Tèrra en collaboracion amb S-Compo-

siteon e Sciences Po Paris, que trabalham en li- g a m

amb l’Ins-

titut Canadian de Recèrca sus las Minoritats Linguisticas per l’or-ganizacion del Collòqui d’Albi sus una « Politica sociolinguisti-ca per l’occitan ». Pel « Tremplin D’Òc » l’idèia es de prepausar a de formacions de musicas actua-las de joves de presentar lor can-didatura al « Tremplin » e los que la jurada considerarà coma mai qualitadoses recebràn de Prè-mis duscas a far la 1èra part del concèrt de Pythéas a Vilafranca e ganhar una residéncia a l’Ostal de la Musica de Cap’Découverte se lo grop a sabut far un ligam qual que siá dins de creacions amb la lenga e/o la cultura d’òc, textes, espressions, tèmas, musi-

ca, instruments… L’idèia es de crear una dinamica per la cultu-ra occitana cap a una joventut que, pel moment, ausís pas pro a parlar de la cultura d’òc… Crear de vocacions…un interés cap a una cultura qu’es una font de creacion per uèi…

L.D.  : Mai de 80 eveni-ment, 20 ciutats, 6 setma-

nas... Es pas « tròp » ? Cossí mantenètz la coësion,

l’unitat del Festenal ? J.-P.B.  : Cada festenal a sa dina-mica, son istòria pròpria deguda a un contèxte, d’endeve-nenças particularas. La forma del Festenal Occitània tal coma se debana s’impausèt a nosautres de l’IEO 31

que l’avèm creat per mai d’una rason. Vo-

lontat universalista, mutualista, decentralisa-

da, pluralista, tot aquò es estat opcionat per analisi de

las realitats, filosofia, etica, es-trategia e pragmatisme per to-car una granda aglomeracion e sa region davant o cal recordar, una abséncia iniciala de volontat politica çò qu’es a cambiar aüro-sament dempuèi l’an 2000, crea-cion d’Occitània. La coesion los concèptes inicials la garantisson majament, lo Festenal ditz cla-rament son intencion prigonda ambe’l sieu nom «  Occitània  », volèm difusar la creacion d’òc  ! Sos jos-títols per ara Umanitat Plurala comunican clarament que la cultura d’òc es per totis, qu’es un ben de l’umanitat tota sancèra. La programacion pren en compte tanplan l’actualitat e

mòstra que la creacion d’òc i respond totjorn a son biais original e irremplaçable e sus-tot se bastís en relacion estrèi-ta amb cada partenari que de-cidís fin finala çò que se passa

dins son canton. Avèm renversat la «  piramida  », a Occitània i a pas un staff que decidís per tot lo mond d’una faiçon unilaterala de la programacion. Cada annada la programacion es la fruta mini-mosa d’una volontat collectiva, partejada e aquò dona una gran-da coesion. Es qu’es tròp ? Non, es pas pro  ! Per una metropòli coma Tolosa e sa region, es pas 20 vilas que caldriá tocar mas una cinquantenat que donarà un puls d’ample nacional e internacional. Es un enjòc dels ans a venir. A nosautres de trobar, d’inventar los mejans per i arribar e d’ofrir al public lo pus larg e als artis-tas d’òc una temporada de ren-contres fòrts, intenses, agradius, convivials e que sòrtan la crea-cion d’oc qu’es sovent magnifi-ca e fabulosa pel plaser de totis, d’un anonimat inacceptable !

Los contactes del Festenal :05 61 11 24 87

ieo31@ieo31.comwww.festivaloccitania.com

«  Occitània vòl parlar a l’ensemble de la societat, difusar la cultura d’òc »

12 N°23 – Autona 2014

Dossièr festenals

Non : aqueste festenal es pas un pretèxt per beure ! Vendémias d’Òc, son cinc eveniments del 4 al

31 d’octobre, a Montalban e dins los alentorns amb, per punt comun, la lenga e cultura occitana. L’oca-sion de se divertir coma de pensar o de dançar.

Dissabte 4 d’octobreAncian Collègi - Sala de projeccion 15h, Conferéncia donada per Claudi Sicre « La lit-teratura e la cultura occitanas coma d’utils incon-tornaples pels pionièrs d’una França plurala, repu-blicana, mai democratica e mai aürosa. »Gratuit

Dissabte 11 d’octobreSala de las fèstas de Verlhac-Tescou13h, Bal per Emmanuel Isopet8 €

Avèm pas totjorn l’ocasion de far l’experién-cia de las salas obscuras en «  lenga nostra  ».

De vertat, sèm ja fortunats quora podèm veire de filmes en version originala anglesa o japonesa... Pr’aquò, i a de temps en temps, d’ocasions que se cal pas mancar. Totas las projeccions prepausadas pel festenal Aqueras Montanhas ne’n fan definiti-vament partida.

Vendémiasd’Òc

Lo rasim se festeja pas unicament dins las vinhas ! La vila de Montalban tanben, marca la sason de las vendémias, amb un festenal que ne’n pren lo nom. Se lo vin es de beure amb moderacion, pas lo festenal !

Aquelas montanhas de las Pireneas son fòrça vièlhas. Aquel festenal es tot joven. Pòt semblar una contradiccion, mai es sobretot una complementaritat pro logica : la montanha, luòc un pauc secret, consèr-va la memòria, lo sovenir dels òmes que i vivon. Una sorga de la cultura occitana ex-primida aicí, pels imatges del cinèma e las nòtas de la musica.

13N°23 – Autona 2014

Pendent quatre jorns, lo còr de Pàmias bat en oc-citan !Lo temps d’una granda dimenjada, un festenal oc-citan s’instala a Pàmiers per vos prepausar de mu-sica, de cinema o encara, un concors de fòto. De descubrir del 20 al 23 de novembre.

Dimècres 15 d’octobreSala dels Augustins20h30 : Trio Erms en concèrt« Une illustration parfaite de la poésie de Mar-celle Delpastre, qui voyait dans sa terre limou-sine la Terre toute entière… »10 €

Dissabte 25 d’octobre20h30 : Sala de las festas de St Martial Talièr teatre del centre occitan de Rocheguda- La farça del bogadon (Abat G. Farenc)- La femna muda (AJ. Boussac)- L’ase de la tuta (de l’escoutaire)5 €

Divendres 31 d’octobreAncian Collègi - Sala de projeccion Cinèma, 15h  : Devocions a Sent Eutròpi e Aran ath limit20h : Frédéric MistralGratuit

Serà un fin de setmana rica que la del Festenal Occitan de Pàmias, ambe pas mens d’una quinzena d’eveniments pro

divèrses. Punt central d’aquesta edicion, lo concors fòto, organizat pel Cercle Occitan-IEO de Pàmias en partenariat amb La Lauseta. Lo tèma es « Fèstas occitanas ». Seràn acceptats, los subjèctes que tractan de moments festius, de part e d’autra d’Occitània : bal tradicional, recampaments divèrses a l’entorn de la cultu-ra e animacions festivas. L’idèa de reténer pel subjècte es que las fòtos sián representativas de las divèrsas tradicions festivas « que son un tresaur per Occitània tota ». Se pòt inscriure fins al 31 d’octobre, participacion gratuita. Règlament sus LoDiari.com o, amb las incripcions alprès de l’Espaci Occitan, 11 car. Enric Fabre, 09100 Pàmias o ostaloc09@club-internet.fr

Dijòus 20 : Sant Amador• 21h : teatre en òc  : La gata de la barona per la tropa Les Galejaires. P. liure.Divendres 21  : Jòc del Malh (Pàmias)•  21h  : «  Frederic Mistral  » (filme d’Alain Glasberg), a l’escasença del centenari de la mòrt del grand poèta. Gratuit

Dissabte 22 : - Mediatèca (Pàmias)• 10h30 : lecturas multilengas, tèma : las fèstas popularas.• 14 - 18h : jòcs de lengas.• 16h 30 : remesa dels prèmis del concors-fòto.•  17h  : «  Contes de la folie amoureuse », espectacle mu-sical per la Companhia La Chamalpa.- Jòc del Malh•  18h30  : inauguracion del Festenal.• 19h30 : repais del país (sopa, asinat, formatge, dessèrt, vin, cafè).

• 21h30  : bal occitan animat pel grop « Zinga-Zanga 09 » 8€, 5€, -12ans gratuit.Repais + Concèrt  : 20€, 15€, -12ans 5€.

Dimenge 23  : Jòc del Malh (Pàmias)•  15h  : projeccion del filme «  Bodega, buf de vida  » en preséncia de l’autor.•  17h  : concèrt pel grop de bodega de Sòfia de Dixmuda. 8€, 5€, -12ans gratuit.

Mediatèca de Pàmias, del 4 al 29 de novembre, mòstra de las òbras del concors-fòto. Bibliotèca de Sant Joan del Falgar, del 4 al 29 de no-vembre, mòstra sus « Danças d’Occitània ».Divendres 7 de novembre, presentacion de la mòstra se-guit d’una animacion musi-cala dançada

Dijòus 16 d’octobreProjeccionTarbes, Le ParvisProjeccion de Ibos en Bigorre, entre muta-tions et mythes, film de Fabrice Bernissan.05 62 90 08 55

Divendres 7 noveme20h30ECLA, AureilhamConcèrt amb E. Duplan & Papa Gahùsa gratis

Cinema a La Lana Tria (65)• Un Rugby de PaísLos 13, 14 e 15 de no-vembre a 15h e 20h45 Lo 21 de novembre a 20h45.

• Azun, de cantas e de tèrra Lo 20 de novembre a 15h e lo 21, 20h45

• GèdreLo 20 de novembre a 20h45 e lo 21 a 15h

Organisacion Nosauts de Bigòrra e Cinéma Le LalanoContacte del cinèma : 09 63 45 26 25

Festenal Occitan de Pàmias

14 N°23 – Autona 2014

Lenga

A la fin del sègle XIX, se publi-

cava a Tolosa un setmana-ri en occitan intitulat  : «  Lé Gril - Gazetto senmanalo de

la lenguo patouèso ». Lo primièr numèro sortiguèt lo primièr de febrièr de 1891. Aquel setmanari se vendiá non solament a Tolosa mas tanben a Montal-ban (Tarn e Garona), a Florença (Gerç), a Sant Ibarç (Arièja), a Castèlnòu d’Arri (Aude), e quitament a París (50 Baloard Montmartre).I collaboràvan lo tolosan Gaston Sirven (qu’aviá pres coma escais « Gabriel Visner »), lo lomanhòl Basili Cassanhau, del Causse (canton de Bèumont de Lo-manha, Tarn e Garona), lo montalbanés August Quercy, lo carcinòl Antonin Perbòsc (qu’a l’epòca èra regent a La Guépia, Tarn e Garona), lo lauragués August Forés.Quand Forés moriguèt, dins los primièrs jorns de setembre de 1891, de segur parlèron longament de la mòrt d’aquel felibre :« La mort nous a rabit lé félibré Fourés. » (13 de se-tembre de 1891, p.1)« Aben perdut, é perdut per toutjoun, dins touto la forço dé soun talant, un pouéto. » (13 de setembre de 1891, p.1)« Paouré Mietjoun, coumo es en dol désempey calqué tens  ! Planis d’aquélis qué countribuabon à sa ré-noumado sé soun escantits cop sur cop. » (J.-Félicien Court, 1 d’octobre de 1891, p.1)« Bésen amé bounur qué les amics é counfraires del regrettat Auguste Fourès an retraçat dins les our-ganos miedjournals, la bido del pouèto.  » (11 d’oc-tobre de 1891, p.2)« Se sap aboueï que lé mestré lengodoucian A. Fou-rès, lé pouèto de raço, nous a laïssat uno obro magni-ficomen finido en parla d’oc. » (15 de novembre de 1891, p.1)La grafia es detestabla. Mas, l’emplec dels temp-ses del passat es corrècte  ; e no’n podèm inspirar. D’aquel temps, las massas popularas parlàvan la len-ga nacionala del país occitan e, espontanèament, tot lo mond emplegava lo passat compausat per parlar d’una accion — de segur « passada » — mas que se situava dins la « pontannada presenta », es a dire dins l’actualitat. La frasa « Avèm perdut un

poèta » illustra plan aquela realitat gramaticala : quand parlatz de quicòm qu’es passat mas que se si-tua dins l’actualitat (e, plan sovent, sense cap d’indi-cacion de data) es lo passat compausat que s’emplega dins un occitan blos e natural.Exemples actuals :« An fòrabandida Aurore Martin a Madrid. »« Se son recampats per escambiar sus lors lengas. »«  Son los bretons qu’an agut l’idèa d’aqueles ren-contres. » (« La Setmana », 7 de decembre de 2012, p. 8, colona c.)

Jacme Taupiac, La Piboleta,

dimars 11 de decembre de 2012

Avèm perdut un poèta

Imatge aquí-dejos : BNF YE-22681 via gallica.bnf.fr

15N°23 – Autona 2014

Vida de las associacions

Ingredients

Per 5 a 6 personas :•  de pan dur (eis-such) de campanha (a-per-aquí 500 gr.) ;•  350  gr. de farina (a-per-aquí) ;• 6 uòus ;• 1 culherat de grais-

sa de pòrc o de rit (guit), o d’òli ;•  1 paquet de leva-dura ;•  1 veire de bolhon (a-per-aquí) ;• sal, pebre.

Preparacion:

> Copar lo pan per tròces pro gròsses.

> Batre los uòus ambe la matèira grassa.

> Botar los tròces de pan e mesclar.

> Ajustar la farina e la levadura.

> Faire de pichons molons (monts).

> Metre a còire dins lo bolhon 20 a 30 mi-nutasSe manja (minja) ambe la ventresca metuda a còire dins lo bolhon.

Ingredients

Per 12 a 15 personas :• de pan dur de cam-panha (quicòm coma 350 gr.) ;• 1 quilò de farina de mil ;• 8 uòus ;• 200 gr. de sucre ;• 1 culherat de grais-sa (de pòrc o de rita), o d’oliva (òli) ;• 100 gr. de lard gras ;

• 50 gr. de burre ;•  1 flòc (amanèl) de jolverd ;• 4 a 5 grans (golças) d’alh ;• de lach ;• sal, e pebre.

Preparacion:

>  Copar lo pan per pichons tròces, ajustar lo farç  : lard,alh, jolverd, la farina, puèi los uòus, la sal e lo pebre lo sucre lo burre.

> Diluir (destrempar) ambe lo lach bolhant per obténer una pasta mòla.

>  Plegar una fuèlha de papièr sulfurisat, o còire dins una carcassa (glèisa) de rit, dins lo bolhon.

Se pòt far ambe de ventresca.

>  Daissar còire la mica 45 minutas a 1 ora.

La Micade Pan

La Mica de Milh de la Menina

Bon apetís !

Fotò : Nelly Blaya

16 N°23 – Autona 2014

Lo Retrait

Lo Diari : Fondator d’un collec-tiu artistic (Arsèc), del festenal Lo Gran Borrat de Tarbas, cantaire del grop Papà Gahùs, comedian de doblatge occitan, enquestaire etno-grafic, òme de television e de ràdio, realizator… Deu pas èstre aisit de far de cartas de visita ! Per ont ven un c.v. tan di-vèrs : èra una volontat o se foguèsse mai « per ac-cident » ?

Sylvain Carrère : Tiò qu’ei ua volentat de’s hicar au servici de la cultura, de’n estar un servidor, que sia d’ua faiçon professionau, mes tanben d’ua faiçon benevòla dab Arsèc, e lo Gran Borrat notadament. Qu’ensagi de miar lo men percors com un petit paï-san, en estar en capablor de poder tocar a tot. Qu’ei ua faiçon de’s ganhar la soa libertat tanben.

LD : Aquò dit, fas d’occitan e d’audiovisual de-sempuèi de longtemps, de l’escòla. Sabiás ja çò que voliás far ?

S.C. : Segur que non ! que volèvi estar jogaire de rugbí a Lorda, jo  ! Arren n’èra previst deguens lo men cap, que son los encontres de qui’t mian a las experiénças.

LD  : Trabalhas sus e en occitan, principala-ment dins l’audiovisual. Per tu, es important de portar la lenga e la cultura dins aqueste domeni ?

S.C. : Ne cau pas pensar las causas atau. Que cau portar ideas e energias: la creativitat que deu estar la rason prumèra d’aquera enveja de hèr imatges. La lenga qu’arriba en seguir de faiçon naturau. Que’m fatiga de véger quauques occitanistes a estampilhar tot : musica occitana, cine occitan...on vam atau ? La creacion artistica n’a pas besonh de bandièras : qu’ei un acte universau !

LD  : Uèi realizas Azun, de can-tas e de tèrra, un documentari de 52 minutas sus la vivacitat de la pra-tica del cant polifonic dins la val d’Asun. Qu’es l’origina d’aqueste projècte ?

S.C.  : La col-lecta qu’ei la basa d’aqueste projècte. Que collectèi en Asun en 2012, e qu’èra estat ua evidé-nçia de hèr un filme a l’entorn d’aquera practica de qui tòca to-tas las generacions.

LD : Quin es la tòca del film ? Daissar, dins la memòria, una traça d’un temps passat ?

S.C. : Qu’ei lo present de qui m’intèressa  : lo passat n’ei pas qu’ua clau entà compréner las causas. Aqueth filme qu’ei ua fotografia d’ua practica en 2014 hens ua vath de las Pireneas. Elements deu passat que i son evocats, mes que son aquiu entà compréner lo present, e tà neu-rir l’avénguer.

LD : Cossí los protagonistas reagiguèron al projècte ?

S.C.  : Que son fièrs, e que’s hican a dispausicion dab gòi e plaser. Lo hèit de hèr causas en lenga gascona que permet de hicar en plaça ua relacion de hidença dab las populacions.

Sylvain CarrèreDins aquestas colomnas, vos parlèm fòrça de cultura occitana, d’actualitat culturala ; de las creacions, de las activitats... Aicí, vos volèm parlar de los (e las, de segur) que fan aquesta activitat culturala. De personalitats de l’ombra, o mas en vistas, anèm encontrar de personas divèrsas, coma la cultura la meteissa. Uèi, començam ambe Sylvain Carrère, qu’es... qu’es un... Qu’es pro complèx e pas aisit de definir  ! Rencontre.

«  (...) que volèvi estar jogaire de rugbí a Lorda, jo! »

17N°23 – Autona 2014

LD : A qui s’adreça lo filme ?S.C. : Lo filme que s’adreça au monde de qui ai-

man la montanha, la canta, e de qui pensan qu’un aute monde ei possible. Que parli drin com un “hip-pie” aquiu, mes qu’avem tot en man entà bastir do-man ua societat navèra, on cadun auré lo son ròtle. Cadun que pòt miar quauqu’arren de positeu a la societat : que sufeish de’s balhar los mejans d’at hèr. La canta qu’ei la metafòra d’aquera societat sauneja-da segon jo : cadun qu’a un ròtle a jogar.

LD : Quora e cossí sortirà ? S.C. : Que haram ua prumèra projeccion lo 20 de

seteme a Arrens-Marsos, e ua seria de projeccions que son previstas dinc a Nadau. Lo filme que sortirà en DVD a Nadau, e que serà en soscripcion a comp-tar d’octobre.

« Qu’ensagi de miar lo men percors com un petit païsan, en estar en capablor de poder tocar a tot. »

En qualques datas :

• 6 de mai de 1983 : Ont tot comença...• 2009 : fondacion del collectiu artistic Arsèc, del festenal Lo Gran Borrat e del grop de rock gascon Papà Gahús.• 2010 : primièr filme Soblacausa, mon vilatge un road-trip etnografic sus la co-muna de Soublecause.• 2011 : publicacion del libre-CD Entre vits e cèu, recuèlh etnografic dins lo can-ton de Castèlnau-Ribièra-Bassa.Debuta de la sua participacion a l’asso-ciacion de doblatge Conta’m

18 N°23 – Autona 2014

L’article scientific

La color qu’es aquò ?Tre que nos pausam aquela ques-tion, val mai anar véser les diccio-naris en tot començar pels mai ai-sits ; avèm un fum de definicions, es la pròva d’un problèma com-plèxe e aquò s’afortís tre qu’obrèm Le Pichon Robèrt, diccionari de lenga francesa, maxi-pòcha, edi-cion de la coneissença.Al sens pròpri coma al figurat, de la color d’un vestit a n-aquela d’un òme politic, le ventalh es larg e mirgalhat. De nocions que nos semblan elementàrias coma la co-lor jauna d’una boita de la pòsta, implican nòstra consciéncia mai prigondament qu’ac cresèm. Sa-bèm plan qu’aquel jaune vòl dire pòsta, letras, talhas, vacanças… mas que vòl dire per un anglés que las seunas boitas son rojas ?

Abans la vidaA la debuta èra le «  big bang  », abans la vida, le solelh ja irra-diava la tèrra. Al mièg de las ra-diacions electromagneticas (fi-gura 1) que nos enviava, i aviá una zòna pichòta, le vesible (per qual o qué a-n-aquel moment  ?) mès es mai que mai la zòna ont le solelh emet essencialament e la que gasta pas nòstris uèlhs e que

nos balha energia.Quals èran les primièrs vius qu’aprofitèron d’aquel dardalh solar ? Foguèron las primièrs bac-teris (cianobacteris o algas bla-vas-eubacteris) capables de foto-sintèsi e de tornar lançar d’oxigèn dins l’atmosfèra.

E la color aquí dedins?La responsa es l’uèlh e la vision colorada.Ls bacteris mostrèron sa capaci-tat d’utilizacion de las radiacions, a las bèstias, li faguèron mestièr una aisina especifica, l’uèlh, trans-ductor entre la lutz e le cervèl.Mès, començèm per l’uèlh de l’òme, e la seuna retina fotosensibla.Còns e bastonets recebon la lutz que passa pel cristallin. Les còns, sols, estructura en òs d’oliva percebon la color. Son espe-cializats, reagisson al roge, al verd, al blau (figura 2). Question  : es que totis les uèlhs son parièrs? Es que las bèstias veson coma no-saus  ? Se pòt pas descriure totas las menas d’uèlhs, mès òm pòt notar unas di-feréncias fondamentalas entre les insèctes e nosaus. L’uèlh es simple pels òmes

coma le del gos o de la monina, compausat per las abelhas e las moscas, faiçonat d’omatidias, part elementària dels uèlhs a facietas o s’agís de tacas redondas, ocelles, elements fòtoreceptors coma en çò de las aranhas que coexistan amb les uèlhs a facietas.Les espèctres respectius (abelhas òmes) mòstran una sensibilitat particulara de las abelhas als UV (figura 3).Le mai extraordinari es que totas aquelas menas d’uèlhs existission ja fa 440 milions d’annadas. Dins l’evolucion istorica, las aisinas... son faitas per una foncion, aquí l’usatge de la color.Bon, ara qu’avèm l’aisina, anam ensajar de comprene per que la color existís.

La color fa part de la nòstra environa de cada jorn. Es tan naturala que n’avèm pas pus consciéncia talament qu’oblidam cossí es faita, cossí la sentís nòstre cervèl, son impacte sus la vision qu’avèm del monde a l’entorn de nosauts o sa mediacion sul psiquisme e/o le parlar, son influéncia sus nòstra vida quotidiana.

La Color

Figura 1 : spectre luminós e visible

Figura 2 : cònes e bastonets

Figura 3 : òme e abelhasCC P.Ronan

19N°23 – Autona 2014

D’ont ven la color ?Dempuèi Newton, en 1687 sabèm que la lutz blanca es faita d’un en-semble de radiacions coloradas, las colors de l’arcolan. Atal coma ac sabèm plan ara, dins la practica, per obténer to-tas las tenchas sufís de las tres colors primàrias (que pòdon pas èsser obtengudas amb una mes-cla - una color primària conten pas brica de las autras doas colors primàrias). La mescla de doas co-lors primàrias fa una secondària e las terciàrias venon de la mescla de doas colors adjacentas. Mas cossí e qualas ?Segon que s’agís de colors reflexi-vas o trasmetudas, le sistèma de colors primàrias serà desparièr.Pels pintors e estampariá, las primàrias son le blau cyan, le jaune primari e le roge porpre magenta. Coma per las cartochas de las estampadoiras color a giscle de tinta.La sintèsi sostractiva de las colors que tira de radiacions al blanc, permet d’aver de negre.Per la vidèo e le lum, son le roge iranjat, le verd e le blau violet.Alara, la sintèsi es additiva e balha de blanc. (sistèma RVB o RGB en anglés per la vidèo).

Perqué e cossí avèm de color ?La color ven de l’interaccion d’un faissèl luminós amb una matèria quina que siá.

D’en primièr, cal soscar als ma-terials que pòdon èsser transpa-rents, rebateires, opacs, translu-cids. Amb un veire transparent, la lutz passa sens cambiament. Amb un miralh, le faissèl es tot rebatut. Amb un còs opac, unas radia-cions son manjadas per la matèria e la lutz rebatuda apareis colora-da. La tomata madura, la vesèm roge. Amb un còs translucid, la lutz pèrd unas radiacions en tot traversar (siròp de menta). Vesèm que la natura de la color es pas ai-sida : radiacions, còs mai o mens translucids...Coma estiman plan de comprene e classificar, anam nosaus tanben descompausar la color, aqueste còp, en color fisicas o en color quimicas.

Las colors fisicas :Venon de l’interaccion de la lutz amb d’ambients incolòrs. Es atal a l’interfàcia de dos am-bients transparents, (aire e veire) : la refraccion pel prisma, o d’un ambient transparent e d’un opac : la difraccion de la lutz per un CD rom. La refraccion per las gotas d’aiga en suspension dins l’aire, balhan un arcolan. Del moment que sèm al cèl, demorem-z-i !La difusion permet de comprene las colors del cèl amb l’experiment de Tyndall (1820-1893) Difusion de la lutz per una solucion fosca (colloïdala de sofre) dins un tudèl transparent. La lutz difusada pel

costat es blava, doncas le faissèl luminós dirècte que pèrd de blau se fa roge, ac vesèm al cap del tube.La difusion Raleigh en lambda/4 explica que las longors d’onda cortas (le blau), son las mai difu-sadas.La difusion per las moleculas d’aire explica le blau del cèl e le roge del colcant. Un autre feno-mèn fisic responsable de color  : l’interferéncia. Le faissèl de lum es rebatut per de sisas multiplas del filme de sabon, aquò fa las iri-sacions de las botiòlas de sabon. Mès le matís difraccion/interferé-ncia es flac.

De seguir dins LoDiari que ven.

Gerard Wolf,Cercaire al CNRS,

Universitat « Paul Sabatier », Tolosa.

Traduccion : Annie Wolf.

CC : Spigget

CC : Brocken Inaglory

CC : Micah Sittig

20 N°23 – Autona 2014

Rendut compte

Trista realitat :La question màger per l’occitan es la disparicion quasi totala de tot usatge dins los escambis corrents de la vida familiala o dins la so-cietat en general.Malgrat una percepcion mai po-siteva e valorizanta de sa realitat, malgrat la conjugason d’un en-semble d’accions per dire d’ame-liorar sa visibilitat, son environa-ment, sa coneissença, son usatge capita pas a se tornar dinamizar.Es mai que temps de soscar a una dobla estrategia ont l’amelioracion de son environament (ensenha-ment, mèdias, creacion cultura-la...) se pòsque completar amb un desvolopament de fogals d’usatge pròches de las gents, ont cadun poirà donar a la lenga una novèla forma de vida, divèrsa, respectuo-sa de sas causidas, apasimada.Cal trobar lo biais d’ajudar a la reintroduccion, la reapropriacion de la lenga e de la cultura de faiçon concreta, dins la cultura de cadun.Aquò se deu far dins un respècte escrupulós de la libertat indivi-duala, luènh de tot « formatatge », dins l’escota e l’acompanhament de la reflexion del monde.Lo prumièr respècte deu èsser de daissar cadun practicar la lenga a son ritme, coma o sentís, dins lo quadre que trapa pertinent, sens metre cap de pression maximalista.Suscitar d’envejas, lo plaser de descobrir, de se mòure dins un novèl espaci de libertat, enriqui-

ment personal, convivialitat, em-patia, sentiment d’un viscut com-plit e prigond de reflexion...

Collòqui d’Albi 2013Tot aquò me mena a tornar sul collòqui d’Albi de l’an passat, pre-sidit per Eric Forgues, Director de l’Institut Canadian de Recèrca sus las Minoritats lingüisticas. La causida d’aquel intervenent fo-guèt faita en rason de la reputa-cion d’aquel organisme.Ai agut personalament de mal a comprene cossí s’apevava la pen-sada d’Eric Forgues (e cresi plan qu’èri pas lo sol...)Dins la segonda partida de son ex-pausat, sentiguèri tres causas que m’apareissián importantas : son biais de veire la realitat occitana deconectat de tot contèxte drama-tizant, son utilizacion d’un vocabu-lari a far quilhar los pelses sul cap de totes los jacobins (comunautat, comunautari) e son insisténcia sus lo ròtle de las associacions.Me calguèt m’atalar a ne far un rendut-compte per me mainar que son discors s’apevava sus tota una reflexion sociologica canadiana e al delà anglo-saxona que ne co-neissiái pas res de res.Me mainèri tanben que çò qu’en-sajam de far dempuèi una decen-nia al nivèl de l’IEO Miègjorn Pirenèus li semblava fòrça : tanplan avèm fach dins la so-ciologia sens no’n mainar, coma l’autre de pròsa !

Ai retengut mai que mai tres concèptes i m p o r t a n t s que corres-pondon per-fèitament a nòstra proble-matica (son tres concèptes que concer-

nisson totes los domenis socials, culturals emai economics, e pas solament lingüistics).

L’innovacion socialaTraparetz, s’aquò vos interèssa d’aprigondir aquel concèpt, sus internet, un article de Julie Clou-tier que balha una sintèsi de la reflexion de tota la tièira dels so-ciològs qu’an soscat l’afaire. Re-teni qu’es un processús novator, que son perfach es l’amelioracion de la situacion d’una partida del monde, en estrecha associacion amb eles, devon èsser los actors màgers de lor desvolopament; re-teni que l’innovacion sociala es pas quicòm de « pre-formatat », mas un processús de recèrca e d’aprendissatge permanent.Ne tiri la consequéncia que l’ac-cion culturala occitana es, ni mai ni mens, un biais d’innovacion so-ciala e qu’i se pòd aplicar totas las criterizacions en question amb grand profièch.

La comunautat de practicaDins lo processús d’innovacion sociala, l’objectiu es de melho-rar la situacion d’una partida de la populacion : es important de plan definir de quna amelioracion s’agís e tanben quna populacion es concernida : cal saber de que e de qual se parla. La comunau-tat de practica es lo tèrme reten-gut per identificar la populacion concernida per una innovacion sociala donada. I cal pas veire cap d’ideologia nacionalista, separa-tista o te sabi qué ! (Disi aquò pel que son lèstes per veire de « co-munautarisme » pertot.)Estant que lo processús se deu far dins una collaboracion estrecha amb las personas concernidas, tant val las identificar menimosa-ment e ne determinar los legitims representants.

NB : ai pas cap de competéncia per parlar de sociologia ; imagini plan evidentament qu’ai degut dire de causas pas totjorn plan rigorosas, mos rasonaments son benlèu aproximatius  ; me’n desencusi e solliciti totes los qu’an mai de cultura sociologica que ieu de corregir e d’apri-gondir l’afar....podretz trapar sul site del diari un autre article en francés : « La Leçon canadienne » que balha una tièira d’estraches dels articles de J. Cloutier et G. Paquet sus las criterisazions dels concèptes citats.

Sociologia e occitanisme

21N°23 – Autona 2014

Dins nòstre cas, trapi qu’aquesta nocion de comunautat de prac-tica pòt fòrt plan se definir en considerant l’ensemble del monde qu’an la volontat de s’interessar a lor cultura e a lor lenga, e partent d’aquí de li tornar trobar, a títol personal, un usatge novèl.La comunautat de practica, son los usatgièrs novèls de la lenga, mai que mai ramosats dins los luòcs d’usatge que se constituis-son al torn de las associacions culturalas que los bailejan.Aquò m’afortís dins una vièlha idèia qu’ai (e que trapi pas totjorn partejada...) : son las associacions culturalas que son lo pivòt de tota accion occitanista.

La governança comunautàriaAquí lo darrièr tablèu del triptic ! s’agís ni mai ni mens d’una novèla filosofia politica, mai que mai per nosautres talament formatats al centralisme jacobin, un aprigondi-ment del foncionament de la de-mocracia que s’apeva sus la reco-neissença de la diversitat e per sa presa en compte concrèta dins la

gestion de la societat. Es aital que los poders publics pòdon ajudar, apevar las innovacions socialas e las categorias de populacions que son concernidas. Se pòt aisidament comprene qu’aquesta filosofia es lo contrari d’una filosofia dirigista, tecnocratica e normativa.Aquesta filosofia deuriá plan se-gur èsser l’inspiratriz de tota po-litica linguistica per l’occitan. Per ara, es pas forçadament lo cas…Per çò que tòca a la governança comunautària e a la comunautat de practica, se pòt consultar sus internet lo rendut compte d’una conferéncia que faguèt Gilles Paquet en 2010, titolat « gouver-nance communautaire ».

Una reflexion de natura so-ciologica per regenerar lo debat occitanistaSe tornarà organizar a Albi un novèl collòqui lo 25 d’octobre que ven : serà mens improvisat que lo de l’an passat ; ensajarem d’es-tructurar la reflexion en prolonga-ment d’aqueles tres concèptes so-ciologics, çò que nos empacharà

pas, plan segur de soscar a d’au-tras dralhas, d’autras apròchas.I a un axe de reflexion que me far soscar en particular : se volèm que la lenga trape un autre vam, cal soscar a la motivacion que pòt menar lo monde a la tornar inves-tir. Los occitanistas (ieu comprés) son motivats per un esperit mili-tant que los pòrta a maximalizar lor engatjament dins una dralha que los isola de la pus granda part de la populacion que s’interessa-riá a la lenga.Lo public dels cercles locals parteja pas forçadament aquel militantisme ; lor motivacion es d’una autra mena : simplament una recèrca de bonäur. Es que vos sètz trachats de l’existéncia de tota una reflexion, al nivèl de la planeta entièra, sus la recèrca e lo dreit al bonäur, e sus l’inte-gracion d’aquestas idèias dins las governanças publicas ? (Dempuèi dos ans, l’O.N.U. a fach del 20 de març la jornada del bonäur…)

Miquèl Taiac

Lo «  Servici de l’Emplec  », project de l’IEO, que s’ei fixat l’objectiu de participar a l’integracion de l’occitan dens l’economia en tot favo-rizar l’encontre de l’aufèrta e de la demanda d’emplec en « occitan ». Entà facilitar la visibilitat de

las aufèrtas d’em-plec en occitan, lo « Servici de l’Emplec » que vos prepausa de centra-lisar e de difusar aqueras aufèrtas.Alavetz, se las vòstas es-tructuras desiran recrutar un navèth emplegat, n’esitatz

pas a nos contactar entà hèr passar las vòstas aufèrtas peu noste site.Que trobaratz çai-devath la lista de las aufèrtas d’em-plec en Meidia-Pireneas ac-tuaument vegedera peu site www.emplec.com.

Secretari(a)-Animator(a) en C.U.I. a Pàmias :Mission : Qu’asseguratz a l’encòp ua mission de

secretariat e ua mission d’animacion de la gardaria.Competéncias requesidas : Que sabetz utilisar l’in-formatica. Debutant acceptat.Nivèu de lenga : Nocions de basa (compréner). Descripcion complementària emplegaire : C.D.D. URGENT, durada de 12 mes (posibilitat de 24), 20h/setmana. Contacte : Calandreta de Pàmias chinille@gmail.com

Persona en servici civic (18 -25 ans) a Tolosa :Mission : Encargat de definir e botar en plaça un

estudi culturau a destinacion de l’ensemble de la po-pulacion. L’objectiu qu’ei de definir los ligams entre las generacions e las culturas qui forman lo patrimò-ni culturau en França, en basar-se suus escambis e sus las collaboracions interculturaus en occitana a l’entorn de la mediterranea.Descripcion complementària emplegaire  : 8 mes, remuneracion de servici civic.Contacte  : Institut d’Estudis Occitans, direccion@ieo- oc.org

Servici de l’Emplec

22 N°23 – Autona 2014

L’Agenda

25 set.ConferénciaTolosa18h30Ostal d’Occitània,L’Alguer, una ciutat catala-na de Sardenha, gratuitFestenal Occitània, realizacion Convergéncia Occitana (contactes p.11)

26 set.Talhièr de conversacionCastras17h30Ostal Azalaís,Parlar per plaser. Un mo-ment de convivialitat per parlar a tròces e a bocins lo divendres, de 17h30 fins 18h30. Adesion obligatòria e dubèrt a totes.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61azalais@wanadoo.frieo-tarn.org

26 set.Talhièr de conversacionCastras18h30Ostal Azalaís,Escambis en lenga nòs-tra. Talhièr dubèrt a totes un divendres per mes, de 18h30 fins a 20h.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61azalais@wanadoo.frieo-tarn.org

26 set.ConcèrtTolosa20h30Sant Pèire de las Cosinas,Crozada d’Uei III, 12 € e 8 €.Festenal Occitània,en partenariat ambe l’associacion Arnaud de Montagut(contactes p.11)

27 set.MusicaVilafranca de Lauragués20hFogal Rural,Trempolin d’Òc, gratuitFestenal Occitània,en partenariat ambe la Comuna e lo SMAD Cap Descobèrta(contactes p.11)

27 set.Estagi de dançaCastras14hCentre de léser de Lambèrt,Descobèrta de la dança tra-dicionala. Estagi, amb Ma-ria-Claùdia Benazech, que vos permetrà de descobrir las diferentas danças tra-dicionalas lo dissabte 27 de setembre, de 14h fins a 17h. Tarifa : 5 € (escolaris, estudiants, caumaires, sò-cis IEO) e 8 € pels autres.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61azalais@wanadoo.frieo-tarn.org

27 set.Jornada occitanaSebasac-ConcorèsOmentage a Mistral.• 9h : (La Doline) Conferén- cia sus Frederic Mistral,• 11h30 : Messa en occitan a la Glèisa de Sebasac,•  12h30  : (La Doline) Vin d’onor, 22  €, sus inscrip-cions abans lo 15/09,• 13h30 : Repais,• 14h30 : Animacions e jòcs (jòcs a l’anciana, passeja-das ambe d’animals, fabri-cacion de chuc de poma...),•  16h30  : (La Doline) Es-pectacle de L’Escloupeto,•  19h  : (sala d’espòrts) Aperitiu,•  20h  : Repais (farcos, aligòt-salsissa, formatge, dessèrt), 10 €,•  21h  : (sala dels espòrts) Concèrt amb Castanha e Vinovèl, L’art à Tatouille,

Brick a Drac (Reservacion recomandada), dintrada 10 €, concèrt & repais 17 €CCOR05 65 68 18 75contact@ccor.eu

29 set.Represa de las CantèrasCarbona18hCada duas setmanas, sala deu Centre Associatiu, darrèr la bibliotèca. Organisacion Cercle Occitan de Carbona05 61 87 08 27 m i c h e l . p e z e 0 4 5 6 @orange.fr

29 set.CorsMurèth18hCalandreta de Murèth,Cors setmanièr de len-gadocian, Nivèl 1 Trobar, 1h30.IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

29 set.CorsTolosa17hOstal d’Occitània,Cors setmanièr de lenga-docian, Nivèl 3 Jòi, 1h30.IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

29 set.CorsTonafuèlha18hSala de l’Amicala Laïca,Cors setmanièr de lenga, Nivèl 1 Trobar, 1h30. IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

30 set.Talhièr de dançasCastras20h30Centre de Léser de Lambèrt,Talhièr de danças tradicio-

nalas d’Occitània e d’en-dacòm mai. Cada 1èr e 3en dimars de mes, de 20h30 fins a 22h, e 2 estagis per trimèstre, amb d’interve-nants exteriors, lo dissabte de 14h fins a 17h.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61azalais@wanadoo.frieo-tarn.org

30 set.CorsesRodezSala Mission de la Cultura MDC, 18h30Corses occitan : Amassada d’entresenhas, rencontre e inscripcion.IEO 1205 65 68 18 75 ieo12@ieo-oc.org

30 set.CorsPuègbonieu18hSala del Relais dels Seniors,Cors setmanièr de lengado-cian, Nivèl 1 Trobar, 1h30.IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

30 set.CorsTolosa12h15Ostal d’Occitània,Cors setmanièr de lengado-cian, Nivèl 2 Paratge, 1h30.IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

30 set.ProjeccionTolosa20h30Cinèma ABC,Las Sasons, filme de Pa-mela Varela, en preséncia de l’actritz Monica Burg, 5,5 €.Festenal Occitània, en partenariat ambe lo cinèma ABC, (contactes p.11)

Setembre

23N°23 – Autona 2014

1 oct.CorsTolosa18h30Ostal d’Occitània, Cors setmanièr de lengado-cian, Nivèl 1 Trobar, 1h30.IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

1 oct.ConteTolosa15hCapèl Roge,Jan de l’Ors, gratuit.Festenal Occitània,en partenariat ambe d’Arts e d’Òc(contactes p.11)

1 oct.ConferénciaTolosa18h30Ostal d’Occitània,Similituds e diferéncias entre Occitània e Catalon-ha, gratuit.Festenal Occitània(contactes p.11)

1 oct.Talhièr de lengaTornafuèlha18hSala de l’Amicala Laïca, Talhièr de practica lingüis-tica Convivéncia, 1h30.IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

2 oct.CorsTolosa18hCentre d’Animacion de la Terrassa,Cors setmanièr de lenga-docian, Nivèl 3 Jòi, 1h30.IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

2 oct.CorsTolosa20h30Espaci Bonafe,Cors setmanièr de lengado-cian, Nivèl 2 Paratge, 1h30.IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

2 oct.CantTolosa20hSant Pèire de las Cosinas,Cants d’Auvèrnha de Jo-sèp Cantaloba. Prevendas al conservatòri, 17 car-rièra Larrey, Tolosa, 10 €, 8 € e 5 €.Festenal Occitània,en collaboracion ambe lo CRR de Tolosa (contactes p.11)

2 oct.ExposicionVilafrancaDe Lauragés18hFogal Rural,Vernissatge de l’exposicion Mistral Ganhant, gratuit.Festenal Occitània,en collaboracion ambe la Comuna (contactes p.11)

3 oct.52en TRIOCAlbi18h30Lo Grifol (3 car. Perroty),Alberte Sirgue  : tecnicas acrilicas pegatges, mixed mèdias, impressions sus papièr, monotipes, gelli-plates.ADOC Tarn05 63 53 30 41

3 oct.Musica, cant, repaisHogaron20hAlbèrga,Velhada : Musicas e contes del Comenge. 10 € e 18 €.Reservacions repais : 05 61 97 50 06Festenal Occitània,

en collaboracion amb Ninaròlas (contactes p.11)

3 oct.Musica e CantSent Lis20h30Espaci Gravette,20ena Fèsta de la CatinouFestenal Occitània,Realizacion País de Catinou (contactes p.11)

3 oct.Talhièr de lengaTolosa15h15Ostal d’Occitània,Talhièr de pratica lingüis-tica Convivéncia, 1h30.IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

3 oct.CorsTolosa17hOstal d’Occitània,Cors setmanièr de lengado-cian, Nivèl 1 Trobar, 1h30.IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

3 oct.CantTolosa20h30Glèisa Sant Exupèri,Cuncordu de Orosei, grops de polifonias Sar-das, 14 € e 10 €. Festenal Occitània,en collaboracion ambe lo festenal Deodat de Severac (contactes p.11)

3 oct.FotbòlTornafuèlha16h - 18hTerren municipal,Partidas de Fotbòl, gratuit.Festenal Occitània,Realizacion AOF, en collaboracion ambe la Comuna (contactes p.11)

3 oct.BalètiTornafuèlha21hOstal de las Associacions,Fòlc e Pic, 8 €.Festenal Occitània,Realizacion Club de Danças d’Occitània e d’Endacòm mai (contactes p.11)

3 oct.TeatreVilafrancade Lauraguès20h30Fogal Rural,Serada de Teatre Occitan : Lo sorcièr repentit de Fre-deric Cairon, per la Co-mèdia Occitana Tolzana e Lo tambor de Bara d’Emili Barta, pel Teatre del Plata-nièr, 8 € e 6 €.Festenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna (contactes p.11)

4 oct.Jornada GasconaHerran• 17h : Projeccion a la glè-isa del filme que restituís lo collectatge en gascon a prepaus dels estatjants del vilatge que realizèt Eth Os-tau Comengés•  18h  : Concèrt de cants pirenencs de Bigòrra e de Coserans ambe Eths Ban-dolets e Varlonguèra. 5 €• 20h30 : repais al maset de Palomèra qu’animarà Eths bandolets, Varlonguèra, Ja pòdes creir e Matiu Barés. 18   € pels adultes e 10   € pels mainatgesReservacion repais :05 61 98 51 95Festenal Occitània,en collaboracion amb Ninaròlas (contactes p.11)

de seguir p. 24...

Octobre

24 N°23 – Autona 2014

L’Agenda4 oct.BalètiSent Lis18hEspaci Gravette,20ena Fèsta de la Catinou• 18h : Arribada de Catinou e Jacouti amb las familhas de las classas bilingüas.• 18h30  : 70en aniversairi de la Catinou.•  20h  : Grand bal animat per Fòlc e Pic.Festenal Occitània,en partenariat amb la Comuna, réalisation País de Catinou(contactes p.11)

4 oct.Challenge de Quilhas «Jean Guilhem»Montesquieu-volvestre14hDavant la sala de las hèstas,Sopar e serada bal a la sala de las hèstas dab lo « Trio Romero »Organisacion Cercle Occitan de Carbona05 61 87 08 27 m i c h e l . p e z e 0 4 5 6 @orange.fr

4 oct.Jornada CantèraTolosa14h30Ostal d’Occitània,•  14h30-18h, estagi  : Lo laütièr, creator e formator al prèp de l’Escòla Nacio-nala de Musica e de dança d’Albigés, Danièl Frouvela nos convida per lo seguir pendent un estagi que nos trasmetrà sa passion pels cants tarneses, 10 €Inscripcions abans lo 1èr d’octobre al 06 75 66 28 37. Plaças limitadas.• 18h30-22h, cantèra  : Ve-nètz partejar una serada cantèra qu’animarà Danièl Frouvela e l’associacion Imagin’òc. Visitarem Oc-citània mercés a sos cants meravilhoses  ! Possibili-tat de manjar. Serada de sosten a la Calandreta de

Còsta Pavada.Festenal Occitània,realizacion Imagin’òc(contactes p.11)

4 oct.ConferénciaMontalban15hL’ancian collègi, sala de projeccion,Conferéncia donada per Claudi Sicre, «  La littéra-ture et la culture occitanes comme outils incontour-nables pour les pionniers d’une France plurielle, ré-publicaine, plus démocra-tique et plus heureuse.  » GratuitFestenal Vendémias d’Òc05 63 03 48 70

4 oct.CantVenerca20h30Glèisa,Cuncordu de Orosei, grops de polifonias Sar-das, gratuitFestenal Occitània,en collaboracion ambe la Comuna (contactes p.11)

5 oct.CantBoussens17h30Glèisa,Cuncordu de Orosei, grops de polifonias Sar-das, gratuitFestenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna e Musica de Vals(contactes p.11)

5 oct.Passejada GasconaHerran• 9h : passejada toponimi-ca qu’animarà en occitan Joan Pau Ferrer pel massiu de Palomèra.• 13h : A l’estiva o al maset de Palomèra, repais partejat.Festenal Occitània,en collaboracion amb Ninaròlas (contactes p.11)

5 oct.Messa, Taulejada, TeatreSent Lis20ena Fèsta de la Catinou•  11h  : Messa en òc par l’abat Jòrdi Passerat et lo paire jean-Claude Vasseur amb la corala de Legavin l’Ostau de la Sava al Toi-sh e los musicaires Claude Romero e Momo del grop Lo Jaç.• 13h : Taulejada / Banquet Espaci Graveta.•  15h  : Teatre comic Ja-couti attend la retraite, de Charles Mouly per Lous Comedians Minjocebols.Repais e espectacle : 24  € -16 ans : 15  €, espectacle : 10  €, -16 ans : gratuitFestenal Occitània,realisacion País de la Catinou (contactes p.11)

5 oct.AnimacionVilafrancade Lauragués9h - 18hCarrièra Pedona,Fièra a l’anciana, anima-cions divèrsas.Festenal Occitània,Realizacion A.I.C.L.(contactes p.11)

5 oct.Taulièrs de libresBraçacTaulièrs de libres per Pata-folies.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61azalais@wanadoo.frieo-tarn.org

6 oct.Conferéncia e lecturaTolosa20h30Cava Poësia,De Frederic a Gabriela Mistral, gratuitFestenal Occitània, en collaboracion ambe lo CIAM e la Cava Poësia(contactes p.11)

7 oct.CorsCarbona18h40 car. Lucian Cassanha,Cors setmanièr de lenga-docian, Nivèl 3 Jòi, cada 15 jorns, 1h30.IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

7 oct.Talhièr de lengaCastras18h30Ostal Azalaís,Talhièr de lenga pels inter-mediaris cada dimars, de 18h30 fins a 20h.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61azalais@wanadoo.frieo-tarn.org

7 oct.ConferénciaVilafrancade Lauragués20h30Fogal Rural,De Frederic a Gabriela Mistral, palanquetas occi-tano-americanas, gratuitFestenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna de Vilafranca(contactes p.11)

7 oct. al 11 oct.Aper’ocTolosa19hTeatre del Grand Rond,En Gaouach, participa-cion liureFestenal Occitània, en partenariat ambe lo Teatre (contactes p.11)

8 oct.Talhièr de lengaCastras18hOstal Azalaís,Talhièr de lenga pels nove-laris cada dimècres, de 18h fins a 19h15.Centre Occitan del País

25N°23 – Autona 2014

Castrés05 63 72 40 61azalais@wanadoo.frieo-tarn.org

8 oct.RencontreTolosa18h30Ostal d’Occitània,Rencontre de la Tuta d’Òc, presentacion del libre de Joan-Ives Casanòva  : Fre-deric Mistral – L’enfant, la mòrt, los sòmi, gratuitFestenal Occitània(contactes p.11)

8 oct.ConteVilafrancaDe Lauragués14h30Bibliotèca,Alan Roch, gratuitFestenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna (contactes p.11)

9 oct.CinèmaCastanet Tolosan20h15Cinèma,Lenga d’Amor, filme de Pa-tric La Vau. La projeccion serà seguida d’una discus-sion entre lo public e lo realizator, 4 €Festenal Occitània, en collaboracion ambe Fèsta d’Òc, Calandreta, e la MJC (contactes p.11)

9 oct.TeatreTolosa20h30Universitat Joan Jaurès, La Fabrica,Mistral Tot o Res, 10  € e 8  €, 70 plaças estudiants gratuitas.Festenal Occitània, en collaboracion ambe Lo Sector Culturas del Mond / CIAM, U.T.M. (contactes p.11)

9 oct.Serada a la descobèrta d’una òbraRodez20h30Ostal del Patrimòni,Adelina Yzac, Un tren per tu tota sola, Edicion Jorn 2002, amb una version francesa de l’autor.«  Una pichòta gara de campanha dins la nuèch e la nèbla. Joana, una femna envielhida, pren lo tren. Ven de daissar per la jor-nada Bon-Abri, l’ostal ont a passada sa vida, enro-dada de qualques pròches que li fan coma una famil-ha. Va a la vila signar un misteriós papafard que de-vinam que per el acceptarà de recobrar sos bens o de se’n desfar, sabèm pas tròp. Mas dins aquel tren que sembla rotlar per ela sola, lo passat torna espelir… »Originària del Peiregòrd, Adelina Yzac es a l’encòp autora e contairitz. Per ela, la paraula occitana es primièr de tot la que li fo-guèt donat d’entendre dins lo vilatge de sa naissença. Autora de mai d’un libre pels enfants, Adelina Yzac es tanben romancièra  : a publicat mai d’un libre a las Éditions du Rouergue.Un òbra de legir, tornar le-gir, o venir descobrir, dins l’encastre d’aquela serada organizada per l’IEO 12, dubèrta a totes e gratuit.05 65 68 18 75ieo12@ieo-oc.org

10 oct.CorsCastras18h30Ostal Azalaís, Cors d’occitan pels afor-tits, cada divendres, de 18h30 fins a 20h.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61azalais@wanadoo.frieo-tarn.org

10 oct.Poësia20h30Senta GabèlaSala Gérard Philippe,Aurèlia Lassaca e Jodël Grasset-Saruwatari, 3 €Festenal Occitània,realizacion Sindicat d’Iniciativa e Musicas de Vals (contactes p.11)

10 oct.Projeccion, musicaTolosa18hOstal d’Occitània, Dètz  : Creacion audiovi-suala e doblatge en occi-tan, participacion liura e necessarià22h : after a l’Estanquet. Festenal Occitània(contactes p.11)

10 octRencontre musicaire - dançaireMontgazin (31)Serada de dança tradicio-nau a la sala de las hèstas.Organisacion Cercle Occitan de CarbonaContacte : 05 61 87 08 27 m i c h e l . p e z e 0 4 5 6 @orange.fr

11 oct.CantEspaliu20h30Sala de la Gara,Recital Sul Camin. Un viatge en cançons suls ca-mins de la poësia occitana. La còla inerprèta de cançons tradicionalas e de creacions sus de poësias de uèi. Arren-gaments e composicions de Jean-Louis Courtial por-tats per la votz de Roselyne sostenguda pels musicaires P. Courtial, B. Laurens, D. Bros, M. Castanet.En primièra partida las escòlas del sector inter-pretaràn comptinas e can-çons. La serada s’acabarà per un balèti.Cercle Occitan d’Espaliu

11 oct.DançaSant Somplesi14h30Sala Renat Cassin,Estagi d’iniciacion a las danças occitanas, partici-pacion liureFestenal Occitània,realizacion MJC(contactes p.11)

11 oct.BalètiSant Somplesi21hSala Renat Cassin,Lumbrets Dançar e cantar dab plaser, participacion liureFestenal Occitània,realizacion MJC(contactes p.11)

11 oct. ParladissaCarbonnaDisnar partatjat en occitansala deu Centre Associatiu (darrèr la bibliotèca).Organisacion Cercle Occitan de CarbonaContacte : 05 61 87 08 27 m i c h e l . p e z e 0 4 5 6 @orange.fr

11 oct. BalVerlhac-Tescou21hSala de las fèstas,Animat per Emmanuel Isopet, 8 €Festenal Vendémias d’Òc05 63 03 48 70

11 oct.Bal tradSenta Gabela21hSala de las fèstas,Triò Romerò, 10 €Festenal Occitània, realizacion Sindicat d’Iniciativa e Fogal Rural (contactes p.11)

26 N°23 – Autona 2014

L’Agenda11 oct.Musica ContemporanèaTolosa20h30Espaci Musical de la Diga,L’acordeon del XXen e del XXIen sègles, 7 € e 5 €Festenal Occitània, en collaboracion ambe lo collectiu Hapax e l’EMD (contactes p.11)

11 oct.Musica e tapasVilanfranca De Lauragués19h30Fogal Rural,Pythéas. Primièra partida ambe lo grop venceire del « Trempolin d’Òc », 8 €Reservacion Comuna.Festenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna

11 oct.ConferénciaCastras14h30Bibliotèca Municipala,Conferéncia « Les Vaudois : Histoire et survivance, du Midi aux Vallées Occitanes d’Italie  » Marisa Laborde evocarà (en francés) lo mo-vement valdés, nascut en 1170 a Lyon. Valdès, ric bor-gés, paga dos monges per li revirar del latin d’extraches bèls de la Bíblia en sa len-ga mairala, lo francò-pro-vençal. La lectura d’unes tèxtes lo mena a cambiar de vida. Deven paure, se met a far de lecturas de tèxtes bi-bliques en lenga populara e a ne far de comentaris. Lo moviment grandís. Mas, coma an bravejat l’interdit de presicar dins las car-rièras, foguèron embandits. Dins l’encastre del partena-riat amb l’Universitat. Per Totes. Dintrada liureCentre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61azalais@wanadoo.frieo-tarn.org

12 oct.One Man ShowLavaur17hMercat cobèrt d’Occitània,Florent Mercadièr «  conte del placard », 5 €Festenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna, Calandreta e Vaur e Òc (contactes p.11)

12 oct.Festà OccitanaSenta GabelaPlaça de la Comuna,• 10h : L’inquet, exposicions, mercat artesanal de País e animacion per carrièras.• 12h : Vin d’onor ambe la fanfara Los Goulamas’k.• 13h : Repais festiu, 15 €Reservacions al prèp de la Comuna de Senta Gabèla.• 15h30 : Animacion ambe Los Goulamas’k.•  16h30  : Plaça de la Co-muna : Guilhèm Lopez en companhiá.Festenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna, lo Sindicat d’Iniciativa e Caminòc (contactes p.11)

13 oct. al 25 oct.ExposicionMurèthOraris bibliotèca,Bibliotèca,Mistral Ganhant, gratuitFestenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna, la Rampa TIO, l’OCTAN, Calandreta e lo CIRDÒC (contactes p.11)

13 oct. al 25 oct.ExposicionMurèthOraris bibliotèca,Bibliotèca,Lenga de Cultura «  1  000 ans de cultura occitana  », gratuitFestenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna, l’OCTAN, Calandreta e lo CIRDÒC

(contactes p.11)

14 oct.CorsFontsòrbas18hSala d’activitats, Cap Fontsòrbas,Cors de gascon, Nivèl 1, Trobar, cada 15 jorns, 1h30.IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

14 oct.ConferénciaTolosa18h30Ostal d’Occitània,La guèrra europèa de 1914 : sas originas, gratuitFestenal Occitània(contactes p.11)

15 oct.Debat, projeccionTolosa18h30Plaça de las Tierceretas,L’occitan a l’escòla  : de l’interdit a l’aprendissatge, gratuitFestenal Occitània, en partenariat ambe lo Cairefoc Cultural Naut Bernat (contactes p.11)

15 oct.ConcèrtMontalban20h30Espaci dels Augustins,Trio Erms, 10 €Festenal Vendémias d’Òc05 63 03 48 70

16 oct.ConferénciaNalhós20h30Sala Joan Jaurés,Amb Jaurès : parlar e viure la lenga d’òc, gratuitFestenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna (contactes p.11)

16 oct.Musica e cantTolosa

12h30Sala del Senescal,Cants de trobadors  : La Ròsa Salvatja, Pas e ca-mins, gratuitFestenal Occitània, realizacion La Pausa Musicala (contactes p.11)

16 oct.MusicaTolosa12h45Universitat Joan Jaurés, La Fabrica,Rémi Geffroy, gratuitFestenal Occitània, en collaboracion amb Lo Sector Culturas del Monde / CIAM, U.T.M. (contactes p.11)

16 oct.ProjeccionTarbes Le Parvis,Projeccion de Ibos en Bi-gorre, entre mutations et mythes, filme de F. Bernis-san. Aqueras Montanhas05 62 90 08 55

17 oct.TeatreAigafonda21hSala polivalenta de Fon-talba,Serada de Teatre Occitan  : Lo sorcièr repentit de Frede-ric Cairon, per la Comèdia Occitana Tolzana e Lo tam-bor de Bara d’Emili Barta, pel Teatre del Platanièr, 5 €Festenal Occitània, realizacion Comuna (contactes p.11)

17 oct.ConferénciaMurèth20h30Auditorium de l’escòla Ni-colas Dalayrac,Frederic Mistral, Prèmi Nobèl de Littérature, gra-tuitFestenal Occitània,en collaboracion amb

27N°23 – Autona 2014

la Comuna, l’Octan, las Calandretas, lo Musèu Clamenç Adèr e la Societat del Patrimòni del Murèthin (contactes p.11)

17 oct.ConferénciaRodez18hSala Mission de la culture MDC,Conferéncia Mistral : « Lire Mireille aujourd’hui » amb Joëlle Ginestet.IEO 1205 65 68 18 75ieo12@ieo-oc.org

17 oct.CantPreservila20h30Sala de La Font,La Mal Coiffée, 12 € e 8 €Festenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna e Còr Lauragués (contactes p.11)

18 oct.ProjeccionCarbona20h30Sala Laveran,Eth vin de Casa & Tot un Hormatge, 5 €, gratuit es-tudiantsFestenal Occitània,realizacion Cercle Occitan de Carbona e de Volvèstre (contactes p.11)

18 oct.Passa-CarrièraMurèth10hCentre-vila,Passa-Carrièra, gratuitFestenal Occitània(contactes p.11)

18 oct.DebatMurèth14h30Teatre,«  Ès pas fadàs d’aprene l’occitan al sègle XXI  ?  », gratuitFestenal Occitània

(contactes p.11)

18 oct.MariòtaMurèth17hTeatre,Crocodeon, 5  € (solament pels acompanhants adultes).Festenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna, l’Octan e Calandreta (contactes p.11)

18 oct.RepaisMurèth19h30Pargue Clamenç Adèr, jos capitèl,Repais per festejar los 30 ans de la Calandreta de Murèth, 15 €Festenal OccitàniaReservacion obligatòria al 06 86 79 21 90

18 oct.MusicaMurèth21hSala Satge,Sèm de Caors, 5 €Festenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna, l’Octan e Calandreta (contactes p.11)

18 oct.Passa-CarrièraVenerca15h30Centre-vila,Passa-Carrièra, gratuitFestenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna e Lo Pescaire de Venerca (contactes p.11)

21 oct.ConferénciaTolosa18h30Ostal d’Occitània, Focus a prepaus de la civi-lizacion etiopiana  : De la Reina de Saba al darrèr Ne-gus… gratuitFestenal Occitània

(contactes p.11)22 oct.RescontreTolosa18h30Ostal d’Occitània, Rencontre de la Tuta d’Òc, presentacion del libre d’Alem Surre-Garcia  : Man Trobar, gratuitFestenal Occitània(contactes p.11)

22 oct.CantTolosa20h30Sant Pèire de las Cosinas,Voses de Femnas d’Oc-citània, 14 € e 10 €Festenal Occitània(contactes p.11)

23 oct.MusicaTornafuèlha20hPhare,Massilia Sound System, 25 € e 23 € (gratuit -6 ans) Festenal Occitània, en collaboracion ambe Première Pression e l’associacion Salabrul,infos 05 34 25 71 70

24 oct.CantMasamet21hMJC,Marilis Orionaa, 8 € e 5 €Festenal Occitània, en collaboracion ambe la MJC (contactes p.11)

24 oct.CantPuègbonieu20h30Glèisa,Daunas de Còr, gratuitFestenal Occitània, en collaboracion avec la Comuna(contactes p.11)

25 oct.CollòquiAlbi10h

Sala Athanor,Collòqui «  Una politica sociolingüistica per l’occi-tan », gratuit. Festenal Occitània, en collaboracion ambe l’ICRML, lo CCOA, l’IEO 81, l’IEO regional, la vila d’Albi, lo Conselh General de Tarn e lo Conselh Regional M i è g j o r n - P i r e n è u s (contactes p.11)

25 oct.Talhièr teatreMontalbanSala de las fèstas de St-Marcial,•  La farça del bogadon (Abat G. Farenc) ;•  La femna muda (AJ. Boussac) ;•  L’ase de la tuta (de l’es-coutaire).Dintrada 5 €

25 oct.CantAlbi21hSala Athanor,Naviòl, 12 € e 8 €Festenal Occitània, en collaboracion ambe la Comuna, lo Cercle Cultural Occitan d’Albi, IEO 81 (contactes p.11)

25 oct.VisitaCastras15hCastras, en país occitan. Dins l’encastre de «  His-toires de l’histoire », l’Ofici de Torisme de Castras, en partenariat amb lo Centre Occitan del País Castrés, programa una visita co-mentada en francés, a pè, a la descobèrta de Castras, a l’entorn de la nòstra cultu-ra e del nòstre patrimòni, de 15h fins a 17h. Anima-cions amb los dançaires del Centre Occitan del País Castrés e los escolans en musica tradicionala del Conservatòri de Musica e de Dança de Castras.

28 N°23 – Autona 2014

L’AgendaCentre Occitan del País Castrés e Ofici de Torisme de Castras05 63 62 63 62

26 oct.CantTolosa18hGlèisa Sant ExupèriTèrra e Cèu, 8 € e 4 €Festenal Occitània,Produccion e realizacion S-composicion e IEO 31, en partenariat ambe Sciéncias Po París (contactes p.11)

31 oct.CinèmaMontalbanAncian collègi, sala de pro-jeccion•  15h  : Devocions a Sant Eutròpi e Aran ath limit, • 20h :Frederic Mistral.GratuitFestenal Vendémias d’Òc05 63 03 48 70

5 nov.Rescontre Tuta d’ÒcTolosa18h30Ostal d’Occitània,Programacion venenta, gra-tuitLa Tuta d’Oc - IEO 3105 61 12 30 53 latutadoc@ieo31.com

7 nov.53en TRIOCAlbi18h30Lo Grifol, J.-L. Guillot : pintre.ADOC Tarn05 63 53 30 41

7 nov.ConcèrtAurelhan20h30ECLA

Concèrt Edmond Duplan «  Passejada en gascon  », a Aurelhan (65). A l’occa-sion del hestau «  Aqueras Montanhas », l’associacion Nosauts de Bigòrra que prepausa un concàrt gra-tuit tot en gascon. L’artis-ta dab lo sués envitats que balharàn un recitau de 25 de las suas compausicions. Nosauts de Bigòrra05 62 93 04 65ieo65@ieo-oc.org

13, 14 e 15 nov. CinèmaLa Lana Tria (65)20h45Cinèma Le Lalano,Un rugby de país, Aqueras Montanhas,Organisazion Nosauts de Bigòrra e Cinéma Le Lalano, 09 63 45 26 25

14 nov.Rencontre musicaire - dançaireLatrapa (31)Serada de dança tradicio-nau a la sala de las hèstas.Organisacion Cercle Occitan de CarbonaContacte : 05 61 87 08 27 m i c h e l . p e z e 0 4 5 6 @orange.fr

15 nov.Estagi de lengaTolosa9hOstal d’Occitània,Estagi intensiu d’aprendis-satge e de mesa en practica de l’occitan (lengadocian), 9h, 12h30 e 13h45, 16h15. Un dissabte per mes de no-vembre a junh. IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

19 nov.Rescontre Tuta d’ÒcTolosa18h30Ostal d’Occitània,Programacion venenta, gratuit

La Tuta d’Oc - IEO 3105 61 12 30 53 latutadoc@ieo31.com

20 nov.TeatreSant Amador21hTeatre en òc : La gata de la barona per la tropa Les Galejaires, P. liureFestenal Occitan de Pàmias

20 nov. CinèmaLa Lana Tria (65)20h45Cinèma Le Lalano,GèdreAqueras Montanhas,Organisazion Nosauts de Bigòrra e Cinéma Le Lalano, 09 63 45 26 25

20 nov. CinèmaLa Lana Tria (65)15hCinèma Le Lalano,Asun, de cantas e de tèrraAqueras Montanhas,Organisazion Nosauts de Bigòrra e Cinéma Le Lalano, 09 63 45 26 25

21 nov. CinèmaLa Lana Tria (65)20h45Cinèma Le Lalano,GèdreAqueras Montanhas Organisazion Nosauts de Bigòrra e Cinéma Le Lalano09 63 45 26 25

21 nov. CinèmaLa lana Tria (65)20h45Cinèma Le Lalano,Asun, de cantas e de tèrraAqueras MontanhasOrganisazion Nosauts de Bigòrra e Cinéma Le Lalano, 09 63 45 26 25

21 nov. CinèmaLa Lana Tria (65)20h45Cinèma Le Lalano,Un rugby de paísAqueras MontanhasOrganisazion Nosauts de Bigòrra e Cinéma Le Lalano, 09 63 45 26 25

21 nov. ProjeccionPàmiasJòc de Malh,21h : Frederic Mistral (filme d’Alain Glasberg), pel cen-tenari de la mòrt del grand poèta, gratuit Festenal Occitan de Pàmias

22 novConcèrtCarbona21hSala de las hèstas,Concèrt de Manu Isopet e Brotto-Lopez, 9€Organisacion Cercle Occitan de Carbona05 61 87 08 27 m i c h e l . p e z e 0 4 5 6 @orange.fr

22 nov.JornadaPàmias- Mediatèca :• 10h30 : lecturas multilen-gas, tèma : las fèstas popu-laras ;• 14 - 18h : jòcs de lengas ;• 16h30  : remesa dels prè-mis del concors-fòto ;•  17h  : Contes de la folie amoureuse, espectacle mu-sical per la Companhia La Chamalpa.- Jòc del Malh :• 18h30 : inauguracion del Festenal.•  19h30  : repais del país (sopa, asinat, formatge, dessèrt, vin, cafè).•  21h30  : bal occitan ani-mat pel grop Zinga-Zanga 09.8€, 5€, -12ans gratuit. Re-pais + Concèrt : 20€, 15€,

Novembre

29N°23 – Autona 2014

-12ans 5€.Festenal Occitan de Pàmias

22 nov.ConcèrtCaors20h30Sala de las fèstas de Begós,Mariage d’antan, P. Péguin, D. Vergne e G. Rougeyrolles de l’AMTPQ nos tornan far viure l’ambient dels amors d’avans gràcias als cants collectats (sovent en occi-tan). Evòcan tot lo panèl del sentiment amorós  : de la primièra esmavuda a las decepcions amorosas  ; lo maridatge arrengat, las gra-nas nòças, los desfilats per carrèras, davant las amigas, puèi las vicissitudas de la nuèita de nòça o de la vida maritala. Aquera passajada musicala dins lo temps es illustrada per la difusion de fotòs de nòças e de la vida vidanta...Cercle occitan de Begósjoel.bley@club-internet.fr

22 nov.JornadaPàmias- Mediatèca :•  10h30  : lecturas mul-tilengas, tèma  : las fèstas popularas.• 14 - 18h : jòcs de lengas.• 16h30  : remesa dels prè-mis del concors-fòto.•  17h  : Contes de la folie amoureuse, espectacle mu-sical per la Companhia La Chamalpa.- Jòc del Malh :• 18h30 : inauguracion delFestenal.• 19h30 : repais del país (sopa, asinat, formatge, dessèrt, vin, cafè).• 21h30 : bal occitan ani-mat pel grop Zinga -Zanga 09.8€, 5€, -12ans gratuit ; Re-pais + concèrt  : 20€, 15€, -12ans 5€.Festenal Occitan de Pàmias.

22 nov.JornadaPàmiasJòc del Malh,• 15h : projeccion del filme Bodega, buf de vida en pre-séncia del realizator.• 17h : concèrt pel grop debodega de Sòfia de Dixmu-da.8€, 5€, -12ans gratuit.Festenal Occitan de Pàmias.

23 nov.Taulièrs de libresSoreseTaulièr de libres per la Fès-ta del libre a Sorese.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 azalais@wanadoo.frieo-tarn.org

28 nov.TeatreDeganhacLa légende Noire du soldat O, pèça bilingua del centre occitan de Tolon. Dins lo cadre del programe de co-memoracion de la primièra guèrra mondiala per laco-munauté de la de comunas de Cazals -Salviac a 21h a la sala de las fèstas, 10 €Coorganisacion Los Barjacaire et comunautat de comuna, dab lo sostén de l’IEO d’Òlt.Contacte : maxime.souriat@orange .fr

29 nov.EstagiCastras14hCentre de Léser de Lam-bèrt, Camin de Sailhenc,Los grands classics del ba-lèti. Estagi, amb Corina Thévenon Giacomello, que vos permetrà de descobrir los grands classics del ba-lèti lo dissabte 29 de no-vembre, de 14h fins a 17h. Tarifa  : 5  € (escolaris, es-tudiants, caumaires, sòcis IEO) e 8 € pels autres.

Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61azalais@wanadoo.frieo-tarn.org

3 dec.Rescontre Tuta d’ÒcTolosa18h30Ostal d’Occitània,Programacion venenta, gratuitLa Tuta d’Oc - IEO 3105 61 12 30 53 latutadoc@ieo31.com

6 dec.DançaAstafòrtDanças del Carcin a As-tafòrt (47) amb lo duo Abela-Vidal La Granja,en collaboracion amb l’IEO d’Òlt, 05 65 22 97 32la-granja@orange.fr6 dec.Estagi de lengaTolosa9hOstal d’Occitània,Estagi intensiu d’aprendis-satge e de mesa en practica de l’occitan (lengadocian). 9h - 12h30 e 13h45 -16h15. Un dissabte per mes de no-vembre a junh. IEO 31gdelbes@ieo31.com05 61 11 24 87

7 dec.54en TRIOCAlbi18h30Lo Grifol (3 car. Perroty),Simone Bru Malaviolle  : pintre. Pascal De Stepha-no presentarà son calen-dièr 2015.ADOC Tarn05 63 53 30 41

12 e 13 dec.CantSolòmeFestenal del cant a res-pondre, a Solòme

La Granjaen collaboracion amb l’IEO d’Òlt 05 65 22 97 32la-granja@orange.fr

12 dec.Rencontre musicaire dançaireGensac (31)Serada de dança tradicio-nau a la sala de las hèstas.Organisacion Cercle Occitan de Carbona, 05 61 87 08 27 m i c h e l . p e z e 0 4 5 6 @orange.fr

17 dec.Rescontre Tuta d’ÒcTolosa18h30Ostal d’Occitània,Programacion venenta, gratuitLa Tuta d’Oc - IEO 3105 61 12 30 53 latutadoc@ieo31.com31 dec.RessopetCastras19h30Restaurant del Pargue de las mòstras, avenguda del SidòbreRepais-dançarèl a l’es-casença de Sant-Silvèstre.Centre Occitan del País Castrés 05 63 72 40 61azalais@wanadoo.frieo-tarn.org

L’agenda LoDiari, es tan-ben l’agenda en lihna :

www.lodiari.com/agenda

Decembre

30 N°23 – Autona 2014

Infos practicas

ARIÈJA Seccion departamentala & Cercle Occitan de Pàmias Prospèr EstieuEspaci occitan11 carr. Henri Fabre09100 Pàmias05 61 69 60 96ieo09@ieo-oc.orghttp://ieoarieja.wordpress.com

Cercle local de Foish Foyer Léo Lagrange,16 rue Noël-Pierre Vidal, 09000 Foixcercleoccitanfoish@gmail.com

Cercle occitan deth Coserans Bibliotèca municipala, Castèl dels viscomtes del Coserans09 200 Sent-Guironçclaudine.rivere-souilla@orange.frbiblio.jeune@ville-st.girons.fr

AVAIRONSeccion departamentala e Centre Cultural Occitan deRoèrgue Ostal del patrimòniPlace Foch 12000 Rodez05 65 68 18 75contact@ccor.eu

Cercle local d’Espalion gerard.ferrand4@wanadoo.fr

Cercle occitan del vilafrancatjaconet.oc@wanadoo.fr

GARONA-NAUTASeccion departamentalaOstal d’Occitània, 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse05 61 11 24 87ieo31@ieo31.com

Cercle occitan de CarbonaHôtel de Ville,Placa Jules Ferry,05 61 87 08 27michel.pezeo456@orange.fr

Cercle local de LegavinOstau de la Sava al Toish : 96 avenue de Gascogne, 31490 Leguevin05 61 86 70 20ostausavatoch@orange.fr

Bolègatoish (Tournefeuille)jm.leclercq3@wanadoo.fr

GÈRSSeccion departamentala 09 54 10 11 41ieodugers@gmail.com

Associacion Alavetz (Preishac d’Ador)06 18 34 36 52asso.alavetz@gmail.com

Carnaval Gascon (L’Isla de Baish)carnavalgascon@orange.fr

ÒLTSeccion departamentalaieo46@ieo-oc.org

Los barjacairesmaxime.souriat@orange.fr

PIRENÈUS-NAUTSNosauts de BigòrraMairie, 65350 Bouilh-Péreuilh05 62 93 04 65ieo65@ieo-oc.org

TARNSeccion departamentala 3 rue de la Torque, 81120 Réalmont05 63 79 06 67ieo81@ieo-oc.org

Centre Cultural Occitan d’Albigés28, carrièra Rochegude, 81000 Albi05 63 46 21 43centre-occitan-rochegude@orange.fr

Centre Occitan del País Castrés Azalais, 6 rue du Consulat,81100 Castres05 63 72 40 61azalais@wanadoo.fr

ADOC Tarn« Lo Grifol »  3, Carrièra Perròtin81 000 ALBI05 63 53 30 41chaucos2@orange.frhttp://adoctarn.free.fr/

Cercle Occitan de CarmauçMaison de la citoyenneté26 avenue Bouloc Torcatis, 81400 Carmauxcocsegala@gmail.com

TARN E GARONASeccion departamentala 307 avenguda de Montech,82000 Montauban05 63 03 48 70ieo82@ieo-oc.org

IEO FEDERAUOstal d’Occitània, 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse05 34 44 97 11direccion@ieo-oc.org

IEO MIEIDIA PIRENEASOstal d’Occitània,11 rue Malcousinat 31000 Toulouse09 62 56 09 9106 82 23 44 55ieom-pireneus@ieo-oc.org

Contactes de las seccions de l’IEO MP

31N°23 – Autona 2014

IEO d’Òlt www.ieo-olt.org

IEO 09ieoarieja.wordpress.com

IEO 12www.ieo12.org

IEO 31www.ieo31.com

Festenal Occitàniawww.festivaloccitania.com

IEO 32institut-estudis-occitan32.jimdo.

com

Tramontanawww.re-tramontana.org

IEO 81www.ieo-tarn.org

Centre Cultural Occitan d’Albigés

www.centre-occitan-rochegude.org

Centre Cultural Occitan del Roèrgue

www.ccor.eu

Alavetz, IEO Val d’Adorradiogasconha.fr/arcueilh_alavetz.

htm

IEOwww.ieo-oc.org

Aprenem l’occitanwww.aprenemloccitan.free.fr

Los servici de l’emplecwww.emplec.com

Labèl òc per l’occitanwww.occitan-oc.org

Las Paginas Occitanaswww.paginas-occitanas.com

Sites internet

IEO Arièja sus « Radio Transparence Foix », « De còr e d’òc », cronicas quotidianas cortas, difusadas tres còps per dia : 8h20, 18h50, lo dissabte a 14h e lo di-menge a 11h.www.radio-transparence.org

Cercle occitan deth Cose-rans Radio Couserans, le dimars de 18 a 19 oras : Erà votz dera montanha,www.radiocouserans.com

IEO Avairon RTR (Ràdio Temps Rodés),107 FM cada dimars a 11h15 ;15h15 ; 17h15 e 20h15Lo dimars a 9h15 : « La sabor de la len-ga » : presentacion d’òbras e d’autors.www.radiotemps.com

Cercle local de Legavin sus « radio de la Save »,Occitània, emission mesadièra, difu-sada 4 còps per mes.

Centre Cultural Occitan de RoergueParticipacion a las emissions occita-nas de Radio Totem :D’aicí d’ailà, cada dimenge a 8h.www.radio-totem.net

Cercle occitan deu vilafran-cat Las passejadas occitanas de CFM, cada dijaus e dimenge (lhevat a l’estiu). Cercle local de Carbona sus « Radio Galaxie », tota l’actualitat institucionala e tota l’actualitat culturala cada dissabte a 10h00, e redifusion cada dimècres. www.radiogalaxie31.com

Associacion Alavetz Ràdio Gasconha,L’associacion Alavetz qu’assegura lo foncionament de la web-ràdio.www. radiogasconha.fr

Centre Cultural Occitan d’Albigés Participacion a las emissions seguen-tas de« Ràdio Albigés » : - « Setman’òc » a 8h30 e lo repic a 15h30;- « Bal Occitan » : dimars a 10h30, e represa a 17h, di-jòus 19h30, dissabte 20h,- « Tròç de Lenga » :diluns, dimècres, divendres a 9h,e dimars, dijòus, dissabte a 14h oras, dimenge a 9 oras, 12h30, e 16 h30 ;- « Un còp parlèron » : Los dimècres 10h30 e divendres 19h30 ;- « Dans l’air du Temps » : Los dimars 11h, divendres 14h, e di-menge 7h30. www.radioalbiges@wanadoo.fr

IEO Tarn e Garona, Associa-cion Antonin PerbòscToponymie, P. Buraga, sus CFM Ra-dio, lo diluns a 17hhttp://cfmradio.fr

Emissions de ràdio

LoDiari : www.lodiari.comnoscontactar@lodiari.com