Fikcja literacka rdem wiedzy o spoeczestwieNa podstawie materiaw z wykadu prof. A. Jaboskiego, opracowa mgr Tomasz PeciakowskiZabawa z nagrodami dla moli ksikowych!!!

Wiedza :prawdziwe i uzasadnione przekonanie1. Przekonanie stan i tre2. Uzasadnienie falsyfikacja i weryfikcja3. Prawdziwo klasycznie i nieklasycznie

Podstawowe pytanie badawcze:Czy dany dyskurs jest rodzajem wiedzy?

1. jzyk w uyciu (debata sejmowa, czat internetowy)2. sposb uywania jzyka przez osoby (np. L. Wasa), zbiorowoci (lekarze, subkultury modzieowe), instytucje (radiowa Trjka)3. zdarzenie komunikacyjno-perswazyjne (dyskurs o GMO)4. interakcja midzy jednostkami i grupami, dyskusja, dysputa (debata przedwyborcza kandydatw)5. sposb uycia jzyka charakterystyczny dla okrelonej sytuacji spo. (w kociele, na bazarze)6. zesp wartoci, koncepcji, pogldw na dany temat z charakterystycznym sposobem ich wyraania (dyskurs wspczesnego globalizmu, feminizm)7. tekst w kontekcie komunikacyjnym (przemwienie, powie!)

tradycja niemiecka (Habermas) argumentacja (idee)+ interes = szukanie zwyciskiej argum.lingwistyka jzyk w uyciu, analiza konwersacjianaliza ilociowa sowo w kontekstach, dyskurs jako og jednostek jzykowych powizanych w tekst, pozostajcych w statystycznych korelacjachkrytyczna analiza dyskursu (Fairclough) ideologiczne funkcje uycia jzyka /mowa nienawici/teorie dyskursu (Foucault, Mouffe) dyskurs ujmowany jako makropoziomowa relacja wiedzy i wadzy oraz jako wyraz tosamoci zbiorowejteoria kulturalizmu przemoc symboliczna (Bourdieu), culture studies, interakcjonizm symboli- czny (konstrukcje problemw w dyskursie publ.)

Przedmiot zainteresowania: spoeczne procesy tworzenia wiedzy, konstrukcja i wpyw struktur symbolicznych, orientacja praktyk spoecznych w ujciu historycznym, obecno ideologii

Wsptworzy tradycj bada jakociowych w socjologii wpisujcej si w obszar analiz dokumentw i sfery publicznej

Zdanie (ale w pewnym kontekcie)Temat /theme/ - sd - wszelkie znaczenia zdania lub wicej wypowiedzi. Nawet w jednym zdaniu moe by zawarte wiele sdw. Sdy podstawowe gwne przesanie powieci, motto, teza pracy. Mona szacowa intensywno sdw emocjonalno, modalno etc.Wypowied (pozycja, jednostka) cao odrbna funkcjonalnie, treciowo, graficznie, np. dokument, ksika, film

W analizie chodzi o wykorzystywanie socjologii wiedzy, analiz interpretatywn, a nie metody lingwistyczne

I) Materialne warunki funkcjonowanie wiedzy

II) Schemat interpretacyjny

III) Klasyfikacja

IV) Struktura fenomenalna

V) Struktura narracyjna

1. autor 2. odbiorca 3. kontekst4. uprzedzenia5. konsekwencje

ad. 1kto jest autorem powieci?autor / nadawca / wytwrca-3 os. nie zawsze ze sob tosameczy jest tosamo midzy a. n. i w.? Czy s to rne osoby? Czy da si wszystkich zidentyfikowa w tekcie? Jaka jest relacja midzy nimi?

ad.2kto jest odbiorc powieci?projektowany-realny; jednolity-zrnicowany; przyjazny-wrogido kogo skierowany jest dyskurs? Jakie jest audytorium? Kto jest zaprojektowanym, a kto rzeczywistym odbiorc? Czy jzyk jest dostosowany do odbiorcw? Czy odbiorcy musz dysponowa okrelon kompetencj, by zrozumie tekst?

ad.3 konteksttj. skale i zakres uwarunkowa sytuacyjnych dyskursuszeroki-wski; sytuacja spoeczna, zaplecze kulturoweTrzy podstawowe sceny kontekstu:- ta obecna, w ktrej uczestniczy tekst (tworzenie i odbir)- ta, do ktrej tekst si odnosi (tre, przesanie)- ta, dotyczca wszelkich inspiracji, innych dzie i tekstw, do ktrych s odwoania, a ktre s wane dla badanego tekstu (inne wytworu ludzkie, idee)

ad.4 uprzedzeniawszystko to, co stronnicze, faszywe, ideologiczne, celowo i wiadomie dyskryminujce przedstawienie zjawiskJakie s uywane stereotypy? Jaki przekaz ideologiczny uprawomocnia si w tekcie? Dlaczego wanie taki? Jakie perspektywy s najszerzej reprezentowane?

ad. 5 - konsekwencjeCzyli jawne i ukryte cele dyskursu jakie cele sformuowane s wprost, a ktre implikowane?

= Ramy problemowe, atrybuty znaczenia, podejmowane zagadnienia, uporzdkowanie kognitywne =np. ludzkie ciao jak maszyna, leczenie - naprawianie

1. temat gwny / remat /- problem pierwszoplanowy2. datum dyskursu- oglna problematyka, tematy poboczne, drugoplanowe3. rama konceptualna rama implikujca tre, interpretujca, struktura dziea, co spaja tekst?

Speniaj podstawow rol w odnoszeniach symbolicznych dyskurswDokonujemy binarnych klasyfikacji w tekcie, wydobywamy je z tekstuPytanie: czy klasyfikacje wchodz w jakie schematy?

np. lewica prawicakonserwatyzm liberalizmdobro-zopikno-brzydotamdro-gupotakobieta-mczyzna

Wewntrzna struktura i organizacja treci dyskursu1. Gatunek2. Format3. Implikatury4. Presupozycje5. Spjno

Ad. 1. gatunekKady tekst moe zosta przypisany do okrelonego gatunku poprzez identyfikacj jego wzorca gatunkowego - Realizacj jakiego gatunku jest tekst?(literatura pikna, wspczesna, powie)Ad. 2 formatInaczej formua programowa, czyli zestaw regu i konwencji nadawczo-odbiorczych zwizanych z konkretnymi realizacjami oczekiwa gatunkowych(obyczajowa, sensacyjna, historyczna, fantastyczna)(opisuje konkretne rodowisko? czasy? jaka inna konwencja?)

Ad. 3 implikaturyCzci informacji nieartykuowanych wprost, lecz oczywistych dla komunikujcych si osb:- konwencjonalne (zaoenie, e odnosimy si do tych samych rzeczy i tak samo je rozumiemy - jej rdem s formy jzykowe wypowiedzi i kontekst wypowiedzi np. On jest politykiem,alejest uczciwy).- konwersacyjne (odnajdywanie treci komunikatu nie wyraonego dosownie - to informacja, ktr mona wywnioskowa z wypowiedzi, ale ktra nie jest dokadnie zawarta w akcie mowy).

Ad. 4 presupozycjeNiewyartykuowane, przyjte albo oczywiste stwierdzenia, ktre musz by prawdziwe, eby wypowiedziane zdanie miao warto logiczn. Presupozycjjest to, co nadawca, a zdaniem nadawcy take adresat, zakada jako cz ta kontekstowego.kto zabra ksik?czy pan przesta bra apwki?brat Jana ma 3 dzieci

Ad. 5 spjnoJednolito, co do autorstwa (wida wyranie jednego nadawc, mimo i jest wielu wytwrcw), odbiorcy (okrelona wsplnota wiedzy z nadawc) i treci (gwnie opis jednego zjawiska, zdarzenia, zagadnienia; czy s jakie wtki poboczne?)

Fabua organizuje genealogi dyskursw, jak rwnie ich obecne symboliczne odniesienia.Narracja jest to spjne przeoenie problemu na dyskurs za pomoc podstawowych zabiegw jzykowych.Ad.1 SownictwoAd.2 StylAd.3 RetorykaAd.4 Metafora (przenonia)Ad.5 MetonimiaAd.6 IroniaAd.7 Stereotypy jzykoweAd.8 Uprzejmo i etykieta

Ad.1 sownictwoZasb podstawowych jednostek znaczeniowych uywanych do opisu, porzdkowania i wartocio-wania rzeczywistoci.Jakie sownictwo dominuje? Najczciej uywane sowa? Jaki jest sens uycia tych sw? Czy pojawia si sownictwo nalece do innego zakresy tematycznego ni badany dyskurs? Wystpowanie sw majcych w sobie ocen (postp, prawda, tolerancja, demokracja)Ad.2 stylSposb budowy i jzykowego uksztatowania wypowiedzi, ktrego podstaw stanowi dobr rodkw jzykowych (styl naukowy, urzdowo-kancelaryjny, publicystyczny, literacki)Czy styl jest adekwatny do sytuacji komunikacyjnej?

Ad.3 retorykatj. sztuka argumentacji perswazyjnej za pomoc rodkw jzykowych. Czy tekst kompozycyjnie stanowi organiczn cao? (odwoanie do struktury)Czy tekst jest funkcjonalny, czyli ma jasno okrelone rezultaty, od jakich chce doprowadzi?Czy tekst jest dostosowany do sytuacji perswazyjnej? (przekonuje do wartoci wywodu?)Jakie toposy wykorzystywane s w dyskursie?Jakie rodzaje argumentacji?

Ad.4 metafora (przenonia)Figura retoryczna polegajca na zastpieniu nazwy rzeczy, o ktrej mowa, nazw innej rzeczy, w taki sposb, e powstaje wraenie pozwalajce na wyjanienie lub uwypuklenie niektrych cech rzecz zastpowanej (ojciec gowa rodziny)

Ad.5 metonimiaZastpienie nazwy rzeczy, o ktr chodzi, nazw innej rzeczy, pozostajcej w zwizku z pierwsz. Zwizek moe mie charakter logiczny, miejscowy, czasowy lub kulturowy (Sejm Wiejska; zamach na WTC 11.09)

Ad.6 ironiawiadome, celowo stworzone przeciwiestwo midzy dosownym sensem wypowiedzi a tym, co zawierza wyrazi nadawca komunikatu.(Jak mio, e nas mamusia dzi odwiedzia)

Ad.7 stereotypy jzykowePrzyjte od otoczenia spoecznego skrajnie uproszczone i uoglnione wyobraenia na temat m.in. zjawisk, grup spo., osb, prowadzce do ich opisywania i interpretowania zawsze w taki sam, uproszczony sposb. (jakie wystpuj uproszczenia, anegdoty, historyjki?)

Ad.8 uprzejmo i etykietaCelowe, strategiczne, pozytywne i negatywne zachowania uczestnika komunikacji, nakierowane okrelonym interesem, dobrymi relacjami midzy nadawc a odbiorc.Jaki jest stosunek wadzy midzy nadawc a odbiorc dyskursu? Czy zachodzi jaka inna wana relacja midzy nimi?

IM WICEJ KONKRETNYCH PRZYKADW Z POWIECI, CYTATW TYM LEPIEJ!

AND THE WINNER IS

*