Zadanie 1. (2 p.)Przyjrzyj się mapie zamieszczonej poniżej i wykonaj polecenia A i B.

A. Podkreśl właściwą odpowiedź.Mapa przedstawia:

1. Państwa hellenistyczne w pierwszej połowie III w. p.n.e.2. Wielką kolonizację grecką VIII–VI w. p.n.e.3. Grecję w II tysiącleciu p.n.e. i w okresie wieków ciemnych4. Mezopotamię w II tysiącleciu

B. Podaj argument potwierdzający Twój wybór.

POZIOM ROZSZERZONY

Czas pracy: 180 minut

CZĘŚĆ I – TEST SPRAWDZAJĄCY WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI USTALONEW STANDARDACH WYMAGAŃ EGZAMINACYJNYCH Z HISTORII (20 punktów)

1

Zadanie 2. (1 p.)Uporządkuj chronologicznie – od najwcześniejszego do najpóźniejszego – zamieszczone w tabeli wydarzenia historyczne, wpisując w odpowiednią rubrykę cyfry od 1 do 6. Najwcześniejsze wydarzenie oznacz cyfrą 1.

A. zdobycie Jerozolimy przez króla Babilonu Nabuchodonozora II

B. najazd Hyksosów na Egipt

C. Cyrus zezwala na powrót Żydów do Judei

D. obalenie ostatniego króla rzymskiego

E. podbój Macedonii przez Rzym

F. rozwiązanie Związku Latyńskiego

Zadanie 3. (2 p.)Przyporządkuj podane poniżej osiągnięcia właściwym kręgom cywilizacyjnym, wpisując właściwą cyfrę w od-powiedniej rubryce w tabeli.

MEZOPOTAMIA BLISKI WSCHÓD INDIE CHINY EGIPT

1. tkactwo 2. wytop żelaza 3. uprawa ryżu 4. system irygacyjny5. koło 6. radło 7. jedwab 8. pismo hieratyczne 9. waga szalowa

10. szkło 11. pismo klinowe 12. porcelana

Zadanie 4. (1 p.)Odpowiedz, czy podane informacje są prawdziwe, czy fałszywe, wpisując słowo PRAWDA lub FAŁSZ w odpo-wiednią rubrykę.

A.Sympozja to nocne spotkania towarzyskie arystokracji helleńskiej (greckie słowo sympósion oznacza „wspólne picie”).

B.Erystyka to sztuka argumentowania w sporach w taki sposób, aby przekonać do nich innych dyskutantów i uzasadnić swoje racje niezależnie od ich prawdziwości.

C. Woluta, zwana ślimacznicą, to element kolumny korynckiej.

Zadanie 5. (1 p.)Poniżej zamieszczono rysunki przedstawiające średniowieczne budowle. Przyporządkuj im właściwe opisy, wstawiając pod rysunkiem odpowiednią cyfrę.

A. B.

2

1. twierdza w Kamieńcu Podolskim XIV–XVIII w.2. ruiny zamku krzyżowców w Byblos (dziś Dżubajl w Libanie)3. zamek krzyżacki w Gniewie z XIII w.4. ruiny zamku książąt mazowieckich w Czersku XIV–XV w. 5. romańska kolegiata w Łęczycy z połowy XII w.

Zadanie 6. (1 p.)Uporządkuj chronologicznie wydarzenia z okresu wojny trzynastoletniej. Wpisz je w odpowiednich rubrykach tabeli, zaczynając od najwcześniejszego.

wykupienie Malborka przez Kazimierza Jagiellończyka bitwa pod Świecinem koło Żarnowca bitwa na Zalewie Wiślanym bitwa pod Chojnicami

zabójstwo możnowładcy Andrzeja Tęczyńskiego w Krakowie

1.

2.

3.

4.

5.

C.

D.

3

Zadanie 7. (1 p.)Zaproponuj tytuł mapy, uwzględniając jej temat, przestrzeń i czas (np. Ekspansja Turcji w Europie XVI–XVII w.).

Zadanie 8. (1 p.)Poniżej zamieszczono rysunki przedstawiające herby dynastii panujących w Polsce. Przyporządkuj im właś-ciwe opisy, wpisując pod rysunkiem odpowiednią cyfrę.

1. herb dynastii Przemyślidów 2. herb dynastii Jagiellonów 3. herb dynastii Piastów 4. herb dynastii Wazów 5. herb dynastii Wettinów

4

Zadanie 9. (1 p.)Odpowiedz, czy podane informacje są prawdziwe, czy fałszywe, wpisując słowo PRAWDA lub FAŁSZ w odpo-wiednią rubrykę.

A.Kartel to umowa między przedsiębiorstwami, zaopatrującymi rynek w podobne towary, mająca na celu ograniczenie konkurencji poprzez ustalanie cen, poziomu produkcji itp.

B.Syndykat to forma monopolu kapitalistycznego, którego uczestnicy zawierają czasowe porozumienie w celu przeprowadzenia transakcji lub wspólnego przedsięwzięcia przekra-czającego możliwości jednego przedsiębiorstwa.

C.Trust to forma monopolu kapitalistycznego, w którym grupa udziałowców podejmuje de-cyzję o wykupieniu wszystkich przedsiębiorstw z branży i utworzeniu holdingu.

Zadanie 10. (2 p.)Spośród poniższych dowódców polskich powstań narodowych wybierz tych, którzy wsławili się w wymienio-nych bitwach. Wpisz ich imiona i nazwiska w odpowiednich rubrykach tabeli. Obok bitwy dopisz rok, w któ-rym została stoczona.

Tadeusz Kościuszko Ignacy Prądzyński Józef Bem Ludwik Mierosławski

DOWÓDCA BITWA ROK

1. Miłosław

2. Wawer

3.

4. Racławice

A.

C. D.

B.

Marian Langiewicz

Małogoszcz

5

Zadanie 11. (2 p.)Wykorzystując dane z tabeli, wykonaj polecenia A i B.

ZABUDOWANIA WSI POŁOŻONYCH WOKÓŁ LUBLINA

DOBRA WSI GOSPODARSTW DOMÓW SPICHRZÓW STODÓŁ SZOP OBÓR CHLEWÓW

Abramowice 6 89 88 6 88 26 61 21

Motycz 3 78 78 5 58 8 59 22

Trawniki 2 54 54 54 1 54 54

Osmolice 2 45 45 43 8 40 10

Jastków 1 40 39 40 3 37 6

Bychawka 1 26 26 21 21

Czołna 1 20 20 20 20 20 20

Krężnica Okrągła 1 3 3 3 3

Ługów 1 15 14 15 15 15 15

Mełgiew Trzeciaków 1 9 9 8 6 5

Mełgiew Jacków 1 34 34 29 3 26 34

Niedrzwica Duża 1 94 92 92 92 3

Turka 1 21 21 20 21

Rury Bonifraterskie 1 8 8 8 1 2

Rury Wizytkowskie 1 6 5 5 5

Rury Pojezuickie 1 14 14 14 1 5 14

Piotrowice Małe 2 56 55 2 52 4 50 4

Sieprawice 1 7 7 7 1 5

Moszna 1 21 21 1 1 18 2

Jabłonna 1 83 80 79 18 69 6

Mętów 3 45 44 4 39 36

Wierzchowiska 1 14 14 14 14

Miłocin 1 10 10 10 6

Tatary 1 26 26 24 20 2

Tatary Augustianów 1 7 7

Niemce 2 49 49 49 5 6

Źródło: T. Mencel, Wieś pańszczyźniana w Królestwie Polskim w połowie XIX wieku, Lublin 1988, s. 106.

A. Wskaż dwa rodzaje zabudowań gospodarczych, których liczba w ogólnym zestawieniu w Lublinie i okolicach była największa.

B. Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli sformułuj wniosek dotyczący gospodarki Lublina i okolic.

6

Zadanie 12. (1 p.)Przyjrzyj się poniższej karykaturze z początku XX w. Wyjaśnij, co przedstawia.

Źródło: G. Szelągowska, Historia. Dzieje nowożytne i najnowsze 1870–1939, Warszawa 1994, s. 57.

Zadanie 13. (1 p.)Dokonaj analizy zamieszczonego poniżej tekstu. Na podstawie uzyskanych informacji podaj tytuł i autora źródła.

. [Wojna, która się toczy, ze] strony Rosji bezwarunkowo pozostaje wojną grabieżczą, imperialistyczną rów-nież przy nowym rządzie Lwowa i spółki na skutek kapitalistycznego charakteru tego rządu. […] Bez obalenia kapitału nie można zakończyć wojny prawdziwie demokratycznym, nie narzuconym przemocą pokojem.[…]

3. Żadnego poparcia Rządowi Tymczasowemu, wyjaśnianie zupełnej kłamliwości wszystkich jego obietnic, zwłaszcza jeśli chodzi o obietnice wyrzeczenia się aneksji.[…]

4. [Wyjaśniać masom] konieczność przejścia całej władzy państwowej w ręce Rad Delegatów Robotni-czych.[…]

6. Konfiskata wszystkich gruntów obszarniczych, nacjonalizacja wszystkich gruntów w kraju […].7. […] połączenie wszystkich banków kraju w jeden bank ogólnonarodowy pod kontrolą Rad Delegatów

Robotniczych […].9. Utworzenie Międzynarodówki Rewolucyjnej.

Źródło: J. Pajewski, Historia Powszechna, Warszawa 2002, s. 414.

Zadanie 14. (2 p.)Uzupełnij tabelę, wpisując obok nazwy ugrupowania rok jego założenia i nazwisko jednego z głównych przy-wódców.

NAZWA UGRUPOWANIA ROK POWSTANIA GŁÓWNI PRZYWÓDCY

1. Związek Ludowo-Narodowy

2. PSL „Piast”

3. Polska Partia Socjalistyczna

4. PSL „Wyzwolenie”

7

Zadanie 15. (1 p.)Podaj daty roczne wydarzeń z dziejów Europy po II wojnie światowej, do których odnoszą się poniższe opi-sy. Wpisz je w odpowiednich rubrykach w tabeli.

OPIS WYDARZENIA ROK

1.

Wszyscy członkowie partii hitlerowskiej, którzy brali więcej niż nominalny udział w jej działal-ności, wszyscy aktywni zwolennicy hitleryzmu lub militaryzmu i wszystkie inne osoby wrogo nastawione do celów alianckich zostaną usunięte i wykluczone z urzędów publicznych i waż-niejszych stanowisk w przedsiębiorstwach półpublicznych i prywatnych […]

2.

Strony zgadzają się, że zbrojna napaść na jedną lub kilka z nich w Europie lub Ameryce Północnej będzie uważana za napaść przeciwko nim wszystkim […]. Każda z nich […] udzieli pomocy stronie lub stronom napadniętym, podejmując natychmiast indywidualnie i w porozumieniu z innymi stronami taką akcję, jaką uzna za konieczną, nie wyłączając użycia siły zbrojnej.

3.

[…] w przypadku utworzenia w Europie systemu bezpieczeństwa zbiorowego i zawarcia w tym celu ogólnoeuropejskiego układu o bezpieczeństwie zbiorowym, do czego wytrwale dążyć będą układające się Strony, układ niniejszy utraci swą moc z dniem wejścia w życie ogólno-europejskiego układu.

Źródło: A. Pankowicz, Historia. Polska i świat współczesny, Warszawa 1991, s. 198, 211, 237.

CZĘŚĆ II – ZADANIA ZWIĄZANE Z ANALIZĄ ŹRÓDEŁ WIEDZY HISTORYCZNEJ (10 PUNKTÓW)

EWOLUCJA PAŃSTWA OD STAROŻYTNOŚCI DO XX W.

Część I. Państwo w starożytności – od tyranii do demokracji

Źródło AUstrój polityczny SpartyŻe w Sparcie istnieje największy posłuch dla władzy i dla praw, o tym wiemy wszyscy. Ale ja sądzę, że Likurg

nie próbował wprowadzić tego ładu, zanim nie zyskał sobie zgody najmożniejszych obywateli w państwie […]. Prawdopodobnie też jest, że to oni właśnie ustanowili władzę eforów, zrozumiawszy, że posłuszeństwo jest naj-większym dobrem dla państwa i dla wojska, i dla domu; albowiem im większą moc ma władza, tym bardziej siłą strachu zmusi obywateli do posłuszeństwa. Eforowie więc mają możność karania wedle swojej woli i mają prawo dokonywać kary natychmiast, a nawet mają prawo urzędni-ków usunąć od urzędowania i zamknąć do więzienia, i wytoczyć im proces gardło-wy. Posiadając tak wielką władzę, nie pozwalają każdorazowym wybrańcom rok cały samowolnie rządzić, jak to się w innych państwach dzieje, lecz na wzór samowładnie panujących lub kierowników igrzysk gimnicznych natychmiast karzą każde dostrze-żone bezprawie […].

Źródło: Ksenofont1, Ustrój spartański, w: Wybór pism, opr. J. Schnayder, Wrocław 1966, s. 398–409.

Źródło BUstrój polityczny AtenNasz ustrój polityczny nie jest naśladownictwem obcych praw, a my sami raczej jesteśmy wzorem dla innych

niż inni dla nas. Nazywa się ten ustrój demokracją, ponieważ opiera się na większości obywateli, a nie na mniej-szości. W sporach prywatnych każdy obywatel jest równy w obliczu prawa; jeśli zaś chodzi o znaczenie, to jed-nostkę ceni się nie ze względu na jej przynależność do pewnej grupy, lecz ze względu na talent osobisty, jakim

1 Ksenofont (ok. 430–355 r. p.n.e.) – polityk ateński. Skazany na wygnanie, schronienie znalazł u króla Sparty Agesilaosa.

8

się wyróżnia; nikomu też, kto jest zdolny służyć ojczyźnie, ubóstwo albo nieznane pochodzenie nie przeszkadza w osiągnięciu zaszczytów. W naszym prywatnym życiu państwowym kierujemy się zasadą wolności. W życiu prywatnym nie wglądamy z podejrzliwą ciekawością w zachowanie się naszych współobywateli, nie odnosimy się z niechęcią do sąsiada, jeśli się zajmuje tym, co mu sprawia przyjemność, i nie rzucamy w jego stronę owych pogardliwych spojrzeń, które wprawdzie nie wyrządzają szkody, ale ranią. Kierując się wyrozumiałością w życiu prywatnym, szanujemy prawa w życiu publicznym; jesteśmy posłuszni każdoczesnej władzy i prawom, zwłasz-cza tym niepisanym, które bronią pokrzywdzonych i których przekroczenie przy-nosi powszechną hańbę.

Źródło: Tukidydes1, Wojna peloponeska, ks. II, 37–38,

przeł. K. Kumaniecki, Warszawa 1988, s. 107.

Część II. Feudalizacja państw europejskich

Źródło CMiniatura z Ewangeliarza Ottona III przedstawiająca hołd składany przez kraje europejskie cesarzowi Ottonowi III.

2 Tukidydes (460–396 r. p.n.e.) – historyk ateński

9

4 Stanisław Orzechowski (53–566) – pisarz polityczny, polemista religijny

Źródło D

Dante Alighieri3, Boska komedia

Czyściec, pieśń VIAten i Sparty państwowy porządekNiczym zapewne w porównaniu będzieZ twoim; ty jesteś podobna do prządek,Które tak mają pożytek na względzieI tak opacznie czynią, że rozkręciListopad to, co październik uprzędzie.Ileż to razy za naszej pamięciZmianę twych ustaw ludzie już widzieli,Twoich urzędów, monet i pieczęci.A jeśli pamięć światła ci udzieli,Poznasz, żeś jako złożona niemocąNiewiasta, co się wije na pościeli,By ulżyć bólom niedospaną nocą.

przeł. E. Porębowicz, Kraków 2005, s. 192.

Część III. Państwo w dobie absolutyzmu monarszego

Źródło EDrzeworyt zamieszczony w dziele Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej Stanisława Orzechowskiego4

(1564 r.)

3 Dante Alighieri (265–32) – poeta włoski.

10

Źródło FOliver Cromwell5 ścina królewski dąb. Karykatura współczesna.

5 Oliver Cromwell (599–658 ) – przywódca rewolucji angielskiej

Źródło GStulecie rozumu dobiegło zaledwie połowy, kiedy filozofowie zaczęli przyznawać, że umysł ludzki jest ogra-

niczony, potępiać nonszalanckie, swobodne zachowania i zwracać się ku użytecznym, to znaczy opierającym się wyłącznie na faktach dziedzinom nauki. W kolejnych dziesięcioleciach ta tendencja, wyrażająca się w skierowa-niu uwagi na to, co konkretne i praktyczne, w rosnącej trosce elit o reformy społeczne i polityczne oraz w podno-szącej się temperaturze ówczesnego klimatu opinii, z każdym rokiem staje się coraz wyraźniejsza. Minęły czasy, kiedy politycy mogli sobie pozwolić na ,,niewywoływanie wilka z lasu” i kiedy król mógł oświadczyć z całkowitą powagą: ,,Państwo to ja”. W owych latach, kiedy to wzbierająca fala ludzkich spraw niosła ich ku katastrofie, królo-wie czuli się przymuszeni powtarzać za Fryderykiem Wielkim: ,,Jestem pierwszym sługą państwa”. Powszechnym obyczajem zamieniali się w dobrotliwych władców, aby złagodzić despotyzm, o który ich obwiniano, i rozprawiać o reformach, nawet jeśli sami żadnej nie przeprowadzili. Natomiast książętom, ich potencjalnym następcom, pod wpływem systemu nauczania wprowadzonego przez filozofów zalecano studiowaniehistorii, aby analizując doświadczenia ludzkości, zrozumieli, ,,jaki powinien być ksią-żę, skoro ciąży na nim obowiązek udoskonalenia społeczeństwa”.

Carl L. Becker 6, Państwo Boże osiemnastowiecznych filozofów, Poznań 1995, s. 63–64.

ARKUSZ ODPOWIEDZI

Na podstaw ie ź ródła A

Zadanie 16. (1 p.)Wyjaśnij, jakimi intencjami kierował się Ksenofont, pisząc Ustrój polityczny Sparty. Uzasadnij odpowiedź.

6 Carl L. Becker (873–945) – historyk amerykański.

11

Na podstaw ie ź ródła B

Zadanie 17. (2 p.)Podaj dwa argumenty, których użył autor źródła, aby wykazać przewagę demokracji nad innymi ustrojami. Każdy z nich poprzyj jednym cytatem.

1.

2.

Na podstaw ie i lus t rac j i (ź ródło C) i w iedzy pozaźródłowej

Zadanie 18. (1 p.)Wyjaśnij, na czym polegała idea średniowiecznego państwa uniwersalistycznego.

Na podstaw ie ź ródła D

Zadanie 19. (1 p.)Wyjaśnij, z czego zdaniem autora wynikała słabość ustroju Florencji w XIII w. Podaj dwa argumenty.

Na podstaw ie i lus t rac j i (ź ródło E) i w iedzy pozaźródłowej

Zadanie 20. (2 p.)Poniższa rycina pochodzi z dzieła traktującego o podstawach ustrojowych Polski Jagiellonów. Napisz, co sym-bolizują przedstawione na niej postacie.

Na podstaw ie ź ródła F

Zadanie 21. (1 p.)Wskaż na ilustracji dwa symbole feudalizmu znienawidzonego przez lud.

1.

12

2.

Na podstaw ie ź ródła G i w iedzy pozaźródłowej

Zadanie 22. (2 p.)Wykonaj polecenia A i B.

A. Wyjaśnij, co oznaczają wyrażenia: „Państwo to ja” oraz „Jestem pierwszym sługą państwa”.

B. Wymień dwa czynniki, które zadecydowały o zmianie sposobu rządzenia państwem w XVIII w.

1.

2.

CZĘŚĆ III – ZADANIE ROZSZERZONEJ ODPOWIEDZI (20 PUNKTÓW)

Zadanie 23. (20 punktów)Zadanie zawiera dwa tematy. Wybierz jeden z nich do opracowania.

Temat IScharakteryzuj przemiany ustrojowe, jakie dokonały się w Anglii od VIII do XIII w.

Temat IIScharakteryzuj przemiany ustrojowe, jakie dokonały się w monarchii Habsburgów w XIX i XX w.

Wybieram temat:

13

za rozwiązanie wszystkich zadań z arkusza rozszerzonego można uzyskać maksymalnie 50 p. (za rozwiązanie testu [zadania 1–15] 20 punktów, za analizę źródeł [zadania 16–22] 10 punktów i za zadanie rozszerzonej od-

powiedzi [zadanie 23] 20 punktów) za odpowiedzi do poszczególnych zadań przyznaje się wyłącznie pełne punkty za zadanie otwarte, za które można przyznać tylko 1 punkt, przyznaje się punkt wyłącznie za odpowiedź w pełni po-

prawną za zadania, za które można przyznać więcej niż jeden punkt, przyznaje się tyle punktów, ile prawidłowych elementów

odpowiedzi (zgodnie z wyszczególnieniem w kluczu) przedstawił zdający jeśli zdający podał więcej odpowiedzi niż wynika z polecenia w zadaniu, ocenie podlega tyle kolejnych odpowiedzi (li-

czonych od pierwszej), ile jest w poleceniu

UWAGA jeżeli podane w odpowiedzi informacje (także dodatkowe, które nie wynikają z polecenia w zadaniu) świadczą o zu-pełnym braku zrozumienia omawianego zagadnienia i zaprzeczają udzielonej prawidłowej odpowiedzi, odpowiedź taką należy ocenić na zero punktów.

Zadania testowe 1–15 – 20 punktów, zadania analizy źródeł wiedzy historycznej 16–22 – 10 punktów

ZADANIE

MODEL ODPOWIEDZI

SCHEMAT PUNKTOWANIA

NUMER ZADA-NIA

CZĘŚCI ZADANIA

PUNKTY ZA

POSZCZEGÓLNE CZĘŚCI ZADANIA

PUNKTY ZA

CAŁE ZADANIE

1.

A. 2 1

2B.

Mapa przedstawia kolonie greckie w basenie Morza Śródziemnego i Morza Czarnego, czyli okres wielkiej kolonizacji greckiej.

Uwaga: Jeśli odpowiedź A będzie nieprawidłowa, punktu w części B nie przyznajemy

1

2.

A. 2

1 punkt za wszystkie poprawne odpowiedzi

1

B. 1

C. 3

D. 4

E. 6

F. 5

3.

Bliski Wschód: 1, 2, 6

2 punkty za 12 poprawnych odpowiedzi, 1 punkt za 6

2

Indie: 3

Chiny: 7, 12

Egipt: 8, 9, 10

Mezopotamia: 4, 5, 11

Zadania od 1 do 22 (50 p.)

ZASADY OCENIANIA

MODELE ODPOWIEDZI I SCHEMAT Y OCENIANIA

14

4.

A. prawda 1 punkt za wszystkie poprawne odpowiedzi

1B. prawda

C. fałsz

5.

A. 31 punkt za wszystkie poprawne odpowiedzi

1B. 2

C. 1

D. 5

6.

1. Bitwa pod Chojnicami

1 punkt za wszystkie poprawne odpowiedzi

1

2. Wykupienie Malborka przez Kazimierza Jagiellończyka

3.Zabójstwo możnowładcy Andrzeja Tęczyńskiego w Krakowie

4. Bitwa pod Świecinem koło Żarnowca

5. Bitwa na Zalewie Wiślanym

7. Rozwój terytorialny państwa moskiewskiego w XIV–XVI w. 1

8.

A. 51 punkt za wszystkie poprawne odpowiedzi

1B. 3

C. 4

D. 2

9.

A. prawda 1 punkt za wszystkie poprawne odpowiedzi

1B. prawda

C. fałsz

10.

1. Ludwik Mierosławski, 1848 2 punkty za wszystkie poprawne odpowiedzi, 1 punkt za 4

22. Ignacy Prądzyński, 1831

3.

4. Tadeusz Kościuszko, 1794

11.

A. Obory i stodoły 1

B.Duża liczba obór i chlewów świadczy o rozwinięciu hodowli bydła lub nierogacizny we wsiach wymienionych w tabeli

1 2

12.Ludwik XVI ostrzega cara Mikołaja II przed skutkami zbyt restrykcyjnej polityki

1

13.Autorem źródła jest Włodzimierz I. Lenin (Uljanow) Tytuł: Tezy kwietniowe

1 punkt za obie poprawne odpowiedzi

1

14.

1. 1919, Roman Dmowski 2 punkty za wszystkie poprawne elementy, 1 punkt za cztery

22. 1913, Wincenty Witos

3. 1 9 , Ignacy Daszyński

4. 1915, Stanisław Thugutt

15.

1. 1945–1946 1 punkt za wszystkie poprawne odpowiedzi

12. 1949

3. 1955

Marian Langiewicz, 18 63

8 2

15

16.

Wygnany z Aten Ksenofont chciał pokazać wyższość ustroju Sparty, przedstawiając ją jako idealny model państwa. W przeciwieństwie do Aten władza w Sparcie opierała się na bezwzględnym posłuszeństwie obywateli, a wybieralni urzędnicy nie mogli działać samowolnie, lecz znajdowali się pod kontrolą eforów.

1

17.

Możliwe odpowiedzi: decyzje podejmowane są przez większość ogółu

obywateli posłuszeństwo obywateli wobec prawa (pisanego

i niepisanego) równy dostęp do urzędów równość wobec prawa wolność brak prywaty

2 punkty za dwa argumenty, 1 punkt za jeden argument

2

18.

Możliwa odpowiedź: Idea ta polegała na stworzeniu jednego państwa, w którym zjednoczone zostałyby wszystkie kraje chrześcijańskie. Władza zwierzchnia należeć miała do cesarza. Jego częściami składowymi miały być Galia, Germania, Italia i Sclavinia (Słowiańszczyzna).

1

19.Słabość ustroju Florencji polegała na ciągłej zmianie prawa (ustaw) i urzędów oraz częstej wymianie pieniądza i pieczęci (znaków państwowych).

1 punkt za dwa elementy

1

20.

Możliwa odpowiedź: Postać kobieca z herbem to personifikacja państwa polskiego – Polonia. Klęczące postacie papieża (z lewej) i króla Zygmunta Augusta symbolizują dwa filary monarchii jagiellońskiej: religię rzymskokatolicką i władzę monarszą, które są gwarantami praw i całości państwa.

1 punkt za wskazanie postaci, 1 punkt za wyjaśnienie

2

21.

Możliwe odpowiedzi: Wielka Karta Swobód statuty (przywileje), które wywyższały duchowieństwo

i arystokrację (ziemiaństwo) Biblia Izba Lordów

1 punkt za wymienienie dwóch elementów

1

22. A.

Możliwe odpowiedzi: Wyrażenie „Państwo to ja” wskazuje na postrzeganie

władzy w kategoriach absolutyzmu. Tylko zdanie władcy ma znaczenie. On stanowi prawo, a sam stoi ponad nim. Nie liczy się z poddanymi. „Jestem pierwszym sługą państwa” wskazuje na

podporządkowanie władzy monarszej interesowi państwa. Władca jest urzędnikiem państwowym – co prawda najważniejszym, ale podporządkowanym prawu. W sprawowaniu władzy uczestniczy nie tylko monarcha, ale dopuszczeni są do niej przedstawiciele grup społecznych, np. burżuazji.

1 punkt za wyjaśnienie

2

16

22. B.

Możliwe odpowiedzi: presja społeczna ze strony społeczeństwa lub jego

poszczególnych grup, np. burżuazji, chłopstwa wpływ myśli oświeceniowej potrzeba reform w państwie zmiana koncepcji monarchy (przestał być nietykalnym

pomazańcem Bożym)

1 punkt za dwa argumenty

2

Razem 30

Zadanie 23. Zadanie rozszerzonej odpowiedzi (20 punktów)

Temat I.Scharakteryzuj przemiany ustrojowe, jakie dokonały się w Anglii od VIII do XIII w.

KRYTERIUM SZCZEGÓŁOWE DLA POSZCZEGÓLNYCH POZIOMÓW: PUNKTY

I POZIOM

Zdający poprawnie umieścił temat w czasie i w przestrzeni. Właściwie zrozumiał temat, przed-stawiając przemiany ustrojowe, jakie dokonały się w Anglii od VIII do XI w. Podał jedynie kilka informacji świadczących o tym, że zauważa te przemiany. Temat ujął statycznie, nie dostrzega-jąc głębszego znaczenia przemian ustrojowych w Anglii. Podał kilka, nie zawsze uporządkowa-nych, przykładów dotyczących tych przemian.

1–5

II POZIOM

Zdający poszerzył zakres merytoryczny pracy i wykazał się zrozumieniem procesów historycz-nych – podał niektóre przyczyny i skutki przemian ustrojowych. Podjął próbę ich charakterysty-ki. Dość ogólnie przedstawił faktografię dotyczącą przemian politycznych i społecznych w Anglii od VIII do XIII w. Podjął próbę oceny merytorycznej.

6–10

III POZIOM

Zdający przedstawił przemiany ustrojowe w Anglii. Dokonał trafnej selekcji faktów. Scharakteryzował temat w ujęciu dynamicznym. Odwołał się do aspektów politycznych, społecznych i gospodar-czych. Dostrzegł miejsce Anglii w Europie w omawianym okresie. Dostrzegł złożoność tego pro-cesu. Sformułował merytoryczną ocenę wydarzeń.

11–15

IV POZIOM

Zdający wszechstronnie scharakteryzował przemiany ustrojowe w Anglii. Odwołał się do aspektów politycznych, społecznych i gospodarczych. Zwrócił uwagę na rolę i miejsce Anglii w Europie w okre-sie średniowiecza. Ujął temat dynamicznie. Ukazał złożoność omawianego procesu. Zaprezentował bogatą faktografię. Odwołał się do literatury przedmiotu. Przedstawił dojrzałe, przemyślane i uza-sadnione wnioski końcowe oraz merytoryczną ocenę opisywanego procesu.

16–20

Temat II.Scharakteryzuj przemiany ustrojowe, jakie dokonały się w monarchii Habsburgów w XIX i XX w.

KRYTERIUM SZCZEGÓŁOWE DLA POSZCZEGÓLNYCH POZIOMÓW: PUNKTY

I POZIOM

Zdający poprawnie umieścił temat w czasie i w przestrzeni. Właściwie zrozumiał temat, przed-stawiając przemiany ustrojowe, jakie dokonały się w monarchii Habsburgów w XIX i XX w. Podał jedynie kilka informacji świadczących o tym, że zauważa te przemiany. Temat ujął statycznie, nie dostrzegając głębszego procesu przemian ustrojowych w monarchii Habsburgów. Podał kil-ka, nie zawsze uporządkowanych, przykładów dotyczących tych przemian.

1–5

17

II POZIOM

Zdający poszerzył zakres merytoryczny pracy i wykazał się zrozumieniem procesów historycz-nych – podał niektóre przyczyny i skutki przemian ustrojowych. Podjął próbę ich charakterystyki. Dość ogólnie przedstawił faktografię dotyczącą przemian politycznych i społecznych w monar-chii Habsburgów w opisywanym okresie. Podjął próbę oceny merytorycznej.

6–10

III POZIOM

Zdający przedstawił przemiany ustrojowe w monarchii Habsburgów. Dokonał trafnej selekcji fak-tów. Scharakteryzował temat w ujęciu dynamicznym. Odwołał się do aspektów politycznych, społecznych i gospodarczych. Dostrzegł miejsce monarchii Habsburgów w Europie w omawianym okresie. Dostrzegł złożoność tego procesu. Sformułował merytoryczną ocenę.

11–15

IV POZIOM

Zdający wszechstronnie scharakteryzował przemiany ustrojowe w monarchii Habsburgów. Odwołał się do aspektów politycznych, społecznych i gospodarczych. Zwrócił uwagę na rolę i miejsce mo-narchii w Europie w omawianym okresie. Ujął temat dynamicznie. Ukazał złożoność omawianego procesu. Zaprezentował bogatą faktografię. Odwołał się do literatury przedmiotu. Przedstawił dojrzałe, przemyślane i uzasadnione wnioski końcowe oraz merytoryczną ocenę opisywanego procesu.

16–20

18