praktikum-

8/10/2019 PRAKTIKUM-

1/98


2/98

DOPAMET (methyldopa), tabl. 2,000 x /10 mg+/. E"o ko)i"ir!"o !"ti0iperte"1i'"o %re%t'o

Rp/ Tabl. Sinepres

D.S.O. No. I[1]

S. 3x1

2. 3a~ina na dejstvo lekovi so slabo ili indi(erentno dejstvo ozna~eni so crni bukvi na

bela podloga i se ~uvaat na vidno mesto$ lekovi so jako dejstvo !Remedia separanda, Separanda)ozna~eni so

eden krst !4" i se ~uvaat odvoeni od ostanatite lekovi, a nasadovite i na zatvoruva~ite kade {to se ~uvaat ovie lekovi morada bide ozna~eno imeto na lekot, najgolemata poedine~na idnevna doza so crni bukvi na bela osnova$

lekovi so mnogu jako dejstvo !Remedia claudenda, Venena, otrovi"ozna~eni so dva krsta !44" se ~uvaat odvoeno od ostanatitelekovi i pod klu~, a na sadovite i na zatvoruva~ite kade {to se~uvaat ovie lekovi so beli bukvi na crna osnova se ozna~uvaimeto na lekot, najgolemata poedine~na i dnevna doza$

radioaktivni lekovi mora da se ~uvaat zaklu~eni vo oddelniolovni kutii koi go apsorbiraat zra~eweto, se ozna~uvaat socrveno oboen znak za radioaktivnost na `olta osnova$

opojni lekoviti sredstva se ozna~uvaat so znak na paragra(, se~uvaat odvoeno od ostanatite lekovi i pod klu~.

3. *a~in na prigotvuvawe o&cinalni lekovi , koi gi priprema (armacevtot po (armakopeja$ magistralni lekovi , koi gi priprema (armacevtot spored

upatstvoto na lekarot$ gotovi lekovi$

*. R!1)l!&e" r!%t'ior "! 'ooroe" perok%i (O45i"!le"#

Rp/ ydrogeni peroxidi dil!ti 100.0Da ad "itr!m

S.nadvore{no

6. Opi7 'o o)lik "! k!pki (O45i"!le"#

Rp/ Tin#!rae Opii 50.0Da ad "itr!m nigr!m #!m pipeta

S. 3x 25kapki vo ~a{a voda

/


3/98

. E-eri" 'o o)lik "! k!pki 1! "o% (!$i%tr!ke"#

Rp/ $phedrini hydro#hloridi 0.3%&!ae destillatae 10.0

Mis#e 'iat sol!tioDa ad "itr!m #!m pipeta

S. 3x 2 kapki vo sekoja nosalka

Da ad !itr"m #"m pipetaS. 3x 2 kapki vo sekoja nosalka

I%pit"o pr!8!9e )r.2+. Prok!i" (!$i%tr!l"o#

$p%%Pro#aini hydro#hloridi &'

ol Adreni hydro#hloridi & ##m (*+%oo)

A"ae redestillatae ad '&&

Mis#e -iat sol"tio sterilisata

Da ad !itr"m #ollo amplo

"o nomine

Indikacii:5n&ltrativna blok anestezija, 6lokada na nerv

+. E"o !"ti7lk7%"o %re%t'o ($oto' lek#

Rp/ Tbl. ydrotal#ite 500mg.D.S.O. No. I[1]S. 3-4x1()

.OMPE/A/ (/a, Al0#ar1onate, dihydroxide), suspenzija !per os" /0 x700mg. Tabl. /0 x 700mg

/. H2 )lok!tor

Rp/ Tbl. Ranitidine 150mg.D.S.O. No. I[1]S. 2x1

$A/2T2D2/ (ranitidine), tabl. /0 x *10 mgi 10 x *10 mg.3LCOD2/ (ranitidine), tabl. /0 x 210 mgi 10 x 210 mg8mp. 1 x 10 mgPEPTO$A/ (ranitidine), tabl. /0 x 210mgi 20 x 700mg8mp. 1 x 10mg$A/2A/ (ranitidine), tabl. /0 x *10 mg. 8mp. 1 x 10 mg.$A/2TAL (ranitidine), tabl. /0 x *10 mgi 70 x 700 mg. 5nekc. 1 x 10 mg3L$A/ (ranitidine), tabl. /0 x 210 mgi 70 x 700 mg.4A/TAC (ranitidine), amp. 1 x 10 mg

:. E"o !"t!5i"o %re%t'o ($oto' lek#

Rp/ Tbl. ydrotal#ite 500mg.

D.S.O. No. I[1]S. 3-4x1()

7


4/98

.OMPE/A/ (/a, Al0#ar1onate, dihydroxide), suspenzija !per os" /0 x700mg. Tabl. /0 x 700mg

;. Ee" )lok!tor "! proto"%k! p7p!

Rp/ *ps. Omepra+ol 20 mg.D.S.O. No. I[1]S. 1x1

OME4OL (omepra5ol), kaps. 29 x /0 mg.O$TA/OL (omepra5ol), kaps. 29 x /0 mg3LTOP (omepra5ole), kaps. 29 x /0 mg

*;?:8F?G@F??


5/98

7? :


6/98

@7 7?F: ?: K7?@


7/98

RECEPT

?eceptot e pismeno upatstvo od lekarot do (armacevtot za toa koj

lek da go izdade, za na~inot na pripremawe i za na~inot nanegovata upotreba. ?eceptot mora da bide napi{an precizno!spored site vaè~ki pravila" i ~itko. 5meto re5eptpoteknuva odlatinskiot zbor praeceptum{to zna~i propis. -amo lekovite so slabodejstvo moè da se izdadat vo apteka bez lekarski recept.?eceptot moè da go napi{e samo lekar, stomatolog i veterinar, koipoloìle stru~en ispit i se steknale so pravo da vr{at samostojnipregledi. *a eden recept moè da se izdade samo eden lek. elot odreceptot koj gi sodrì lekot i oblikot na lekot po pravilo se pi{uva nalatinski jazik, a upatstvoto na pacientot se pi{uva na naroden jazik.8rapskite broevi vo receptot se koristat koga koli~inata na lekot se

izrazuva vo grami, mililitri i procenti. -o rimski broevi na receptot seozna~uvaat brojot na kapki, dozata, originalnite pakuvawa, potoabrojot na tableti, ampuli i sl. -ekoj pravilno napi{an recept mora dagi ima slednite delovi, navedeni po redosled

5nscriptio !lat.@"!tpi%#Ai sodrì podatocite za bolniot i za lekarot. )ora da bidat jasnonavedeni imeto i prezimeto na bolniot, negovata starost,negovata adresa, zdravstvenata organizacija kade se propi{uvalekot, mati~niot broj na bolniot, registarskiot broj na bolniot i

brojot na zdravstvenata kni{ka !ako e zdravstveno osiguran",{i(ra na dijagnozata i broj na ambulantniot protokol.

5nvocatio !lat.@po'ik7'!9e#'voj del na receptot ja sodrì samo kratenkata ?p. od latinskiotzbor recipe@1ei. ?p. e kratenka od zbor vo imperativ, {tozna~i deka so nea lekarot mu nalaga na (armacevtot da gi zemesostojkite od lekovitiot preparat !ili gotoviot lek", i od niv danapravi lekovit preparat i da go izdade na bolniot.

'rdinatio !lat.@"!lo$ i1!e" o 'l!%tite#


8/98

el na receptot koj e sostaven od imeto na lekovitiot preparat,oblikot i koli~inata na aktivnata supstanca !glavniot lek" vo tojoblik. Vo imeto na lekovitiot preparat imenkite se pi{uvaat sogolemi po~etni bukvi, a pridavkite so mali bukvi. 'blikot nalekovitiot preparat !pr. kapsula, tableta" sekoga{ se pi{uva so

mali po~etni bukvi. ;oli~inata na lekovitiot preparat vo oblik nalekot sekoga{ se pi{uva vo grami ili delovi na grami so arapskibroevi. 8ko, na primer, vo tabletata na nekoj lek ima 20 mgaktina supstanca, vo ordinacio se pi{uva 0,02 ne vnesuvaj+i goznakot za grami. Vo ordinacio lekarot moè da propi{e o&cinalna(ormula !orm"la o--i#inalis), magistralna (ormula !orm"la magistralis)igotov lek !pe#ibalitet)

O45i"!l"i leko'i se site onie lekovi i lekoviti preparati koi se nao|aat vo (armakopejata. Tie moè da imaat prost sostav koga sesostaveni od edna lekovita supstanca ili da imaat sloèn sostav kogasodr at dve ili pove+e lekoviti supstanci. Barmakopejata goodreduva sostavot i na~inot na podgotvuvawe na ovie sloènilekoviti preparati koi se narekuvaat o&cinalni (ormuli (Formulaeofficinales). Lekarot vo receptot go pi{uva samo o&cinalnoto ime na(ormulata od (armakopejata i koli~inata, a (armacevtot lekot gopodgotvuva od sostavnite delovi na na~in koj go prepi{uva(armakopejata.

M!$i%tr!l"i leko'i se lekovi kade {to lekarot vo ordinaciopropi{uva se {to e potrebno za podgotvuvawe na lekot ime i

koli~ina na supstancija, oblik na lekot, kako i upatstvo za negovopodgotvuvawe i izdavawe (Formulae magistrales).8ko lekarot propi{uva lek magistralno, toga{ ordinacioto se sostoiod slednite delovi?emedium cardinale ili basis e glavniot lek, nositel na terapiskotodejstvo.?emedium adiuvans e dodatna lekovita supstanca so koja sepoja~uva dejstvoto na glavniot lek.?emedium corrigens e sredstvo so koe se koregiraat neprijatniteosobini na lekot.?emedium constituens ili Ve%iculum e obi~no indi(erentna

supstanca koja mu dava na lekot odreden oblik, konzistencija iteìna i sluì samo kako nositel na drugite lekoviti sostojki.)agistralnata (ormula sekoga{ gi sodrì ?emedium cardinale i?emedium constituens, dodeka drugite delovi moè da gi ima popotreba.Goto'ite leko'i se izrabotuvaat vo (abrikite. oa|aat vo prometpod za{titeno ime na proizvoditelot i toga{ se izdavaat vooriginalnoto (abri~no pakuvawe. Lekarot go propi{uva za{titenotoime na preparatot, go naglasuva oblikot vo koj trba da bide izdaden,a naj~esto se naveduva i koli~inata na sodrànata aktivna

supstanca.

C


9/98

S7)%5riptio!lat.@1!)ele8k!, prie)!#Toa e kratko upatstvo za (armacevtot za podgotvuvaweto iDiliizdavaweto na lekot. Vo nego mora da pi{uva kolku od lekovitiotpreparat, naveden vo ordinacioto, (armacevtot trba da go izdadena bolniot, vo {to treba da go izdade i !ako se raboti za

magistralen preparat" kakov oblik da napravi od sostojkitenavedeni vo ordinacioto.8ko se prepi{uva magistralno pove+e lekoviti supstanci,supskripcijata po~nuva so zborot )isce !Proe8!>#, potoasleduva zborot &at(1! ! )ie#, i najposle se pi{uva oblikot nalekot pulvis, solutio, unguentum !pra{ok, rastvor, mast".Epatstvoto vo {to da se izdade lekot zapo~nuva so a ili entur(D!> ili D! %e i1!e#, a potoa ad vitrum, ad ad scatulam, adollam ('o 8i8e, 'o k7ti>!, 'o te$l!#. 8ko treba da se napi{e ibrojot na dozi, toga{ supskripcijata glasi a ili dentur tales doses(D!> t!k'i o1i#, a potoa so rimski broevi se pi{uva brojot nadozite.8ko e propi{ana o&cinalna (ormula, toga{ ne se pi{uva upatstvoza podgotvuvawe, zatoa {to (armacevtot go podgotvuva poupatstvo od (armakopejata, a se pi{uva samo vo {to da bideizdaden lekot.8ko e propi{an gotov lek vo ordinacioto, toga{ vo supskripcio sepi{uva vo akuzativna (orma koe originalno pakuvawe (armacevtottreba da go izdade.

Si$"!t7r!!lat.@o1"!k!#

-ekoga{ zapo~nuva so latinskiot zbor vo imperativ-igna@o1"!i. -o toa mu se nalo`uva na (armmacevtot da nasadot vo koj go izdava lekot na maj~in jaziknapi{e upatstvo zaprimena na lekot. *aj~esto, od zborot Signa se pi{uva samogolema po~etna bukva so to~ka !-.". Epatstvoto treba da bidenapi{ano na maj~in jazik, razbirlivo, ~itko i bez nejasni kratenki.8ko lekarot saka da na sadot kade se izdava lekot !odnosno napakuvaweto na lekot" bide napi{ano imeto na lekot, toga{ trebanamesto zborot -igna da napi{e -igna suo nomine {to ozna~uvaO1"!i $o lekot %o "e$o'oto ie. 8ko pak lekarot saka da napakuvaweto na lekot bide napi{an celiot sostav na lekovitiot

preparat, toaga{ namesto zborot -igna treba da napi{e -ignacum (ormula {to zna~iO1"!i $o lekot %o "e$o'iot %o%t!'.

Si$"!t7r!t! mo`e da bide cela napi{ana na latinski jazik voslednite slu~ai ako lekarot prepi{uva preparat za pareneralna primena

!inekcii, in(uzii i sl.", toga{ posle zborot -igma se pi{uva 8dmanum medici (Vo r!5ete "! lek!rot#.

ako lekarot prepi{uva preparat za sopstvena upotreba,

toga{ posle re~enicata -igna suo nomine treba da se napi{e

F


10/98

slednata sintagma :ro me !! e"e# ili 8d usum proprium!! %op%t'e"! 7potre)!#.

*omen medici ! lat.@ie "! lek!rot #?eceptot obi~no zavr{uva so imeto na lekarot i toj pretstavuva

polnovaèn zakonski dokument ako ima potpis i pe~at na lekarot.

*omen aegroti !lat.@ie "! )ol"iot #8ko imeto na pacientot ne e navedeno vo naslovot, toga{ moèda se napi{e i na krajot na receptot.

8ko (armacevtot se somneva vo ispravnosta na receptot, toj edolèn da go predupredi lekarot na diskreten na~in koj kajpacientot nema da predizvika somnevawe vo ispravnosta naraboteweto na lekarot i na (armacevtot.

8ko zaradi prirodata na bolesta, lekot mora itno da se izdade,lekarot e dolèn da na receptot napi{e edna od slednite oznakiGHitoG , G-tatiumG ili G:ericulum in moraG (Br1o , Ve"!8 iliOp!%"o e ! %e 'o7i8#.

8ko lekarot saka da propi{e pogolem broj na dozi od {to evoobi~aeno, zatoa {to lekot e za podolga upotreba, toga{ trebada se dopi{e G*ecesse estG (Neop0o"o e#. Taka sepostapuva ako, na primer treba da se propi{at dva ili pove+eoriginalni pakuvawa na nekoj gotov lek.

8ko se izdava lek za nadvore{na upotrba koj sodrì otrovnimaterii, (armacevtot e dolèn da na etiketata stavioznakaotro'.?eceptite na koi se propi{uvaat lekovi koi sodràt opojni drogi ipsi%otropni supstancii, mora da se izdavaat vo dva primeroci sooznaka GkopijaG na drugiot primerok.

20


11/98

DOI, IRAUVAE NA DOI I KONCENTRACII

oza predstavuva bilo koja koli~ina na lek koja se dava kaj lu|e iìvotni. Terapiski dozi predstavuvaat koli~ini na lekovi koi pri ednovnesuvawe predizvikuvaat terapiski e(ekt. ?asponot na ovie dozise protega od minimalna do maksimalna terapiska doza.ozata so koja se postignuva optimalen terapiski e(ekt kajnajgolemiot broj na pacienti so prose~na osetlivost i telesnateìna pretstavuva sredna terapiska doza. )al broj na bolnireagiraat na poniski dozi od srednata terapiska doza, a isto taka kajmal broj na bolni e potrebna povisoka doza od srednata terapiskadoza i kaj vakvi bolni terapiskata doza mora da se prilagodiprema individualnata osetlivost na pacientot.

Toksi~na doza pretstavuva koli~ina na lek koja predizvikuvatoksi~ni e(ekti kaj pacientot.

Dozite moè da se izrazat vo:

Te&i"%ki ei"i5i Ter!pi%ki ko"5e"tr!5ii I"ter"!5io"!l"i ei"i5i

TEINSKI EDINICI

Teìnskite edinici se pi{uvaat vo gramovi.

2 g @ 2000 mg0.2 g@ 200 mg i taka natamu.

22


12/98

Levo od decimalnata zapirka se pi{uvaat celite gramovi, a desnodelovite od gramot. Vo kolku ima samo celi gramovi zad zapirkatase pi{uva nula !0" .

Primeri za dozirawe vo te`inski edinici :

I%pit"o pr!8!9e)ro>. ++ KLONIDIN

Rp/ Tb!"#$%&%$' ( )!)))*+ ,- .-01-2 34%5%$-'2 6# 7 .! 8 9 po polo'i"! t!)let! "! e"

Indikacii : arteriska %ipertenzija koga pacientot ne reagira nadrugi lekovi.Mehanizam na dejstvo :deluva centralno , go smaluva tonusotna simpatikus, a go zgolemuva na parasimpatikus i doveduva do%ipotenzija i bradikardija.

I%pit"o pr!8!9e)ro> *+? E"o "e"!rkoti"o !"!l$eti"o%re%t'o

Rp/ Tb!:'0%;-%%% -%& ( )!+ ,- .-01-2 34%5%$-'2 6# 7 .! 8 9 *t!)let! "! e"

Indikacii : bolka, %iperpireksija, akutna revmatska groznica,prevencija na tromboza.Mehanizam na dejstvo:deluva antagonisti~ki na bradikinin, vr{iin%ibicija na sinteza na prostaglandini, poseduva antiinIamatorno,analgetsko, antipireti~ko i urikozuri~ko dejstvo.

I%pit"o pr!8!9e)ro> */? PARACETAMOL

Rp/ Tb!


13/98

7$=! >%0-2%$ ?*@( )!)))+ ,- .-01-2 34%5%$-'2 6# 7 .! :& 2-$12 2'&%%

I"ik!5ii? perniciozna anemija, de&cit na vitamin 62/ posle

gastrektomija, regionalen ileitis, abnormalna crevna Iora, spruesteatorea i t.n.

Mehanizam na dejstvo :6 vitamin e neop%oden za normalnorastewe na keliite bidej+i u~estvuva vo razni enzimski procesi.;olku proli(eracijata na keliite e pogolema tolku se pogolemi ipotrebite od vitamin 6 .

I%pit"o pr!8!9e)ro>. 3< PRALIDOKSIM

Rp/7$=! . 3* SIMPATOMIMETICKO SREDSTVO ?

Rp/ 7$=! :&4'$-%$% AB&4#A#4%&% ( * 28C * D E ,- .-01-2 34%5%$-'2 6# 7 .! :& 2-$12 2'&%%

Indikacii: ana&lakti~en {ok, #ardia# arest, bron%ialna astma,serumska bolest.Kontraindikacii : arteriska %ipertenzija, srceva insu&ciencija,tireotoksikoza.

27


14/98

Mehanizam na dejstvo: deluva preku al(a i beta adrenergi~kireceptori. eluva pozitivno inotropno, %ronotropno ,batmotropno i dromotropno na srce. eluva vazokonstriktorno ibron%odilatatorno, doveduva do %iperglikemija.

INTERNACIONALNI EDINICI

Tret na~in na izrazuvawe na dozite e vo internacionalni edinici.-e primenuva koga ne mo`e da se izrazat dozite na eden odprvite dva na~ini.5nternacionalnite edinici se dobivaat so standardizacija naeksperimentalni ivotni.

Vo internacionalni edinici naj~esto se izrazuvaat dozite na lekoviod biolo{ko poteklo !serumi, %ormoni ".

I%pit"o pr!8!9e)ro>. *6/ OKSITOCIN

Rp/7$=!39B0#%$ ( *) 7!F!

,- .-01-2 34%5%$-'2 6# 7 .! :& 2-$12 2'&%%

Indikacii: 5ndukcija na poro|aj, zapirawe na postpartalni

krvarewa od uterus !podobri za ovaa namena se alkaloidite ode#ale #orn"t"m ".

Mehanizam na dejstvo : 'ksitocin e %ormon od zaden rezen na%ipo&za koj deluva taka da ja zgolemuva snagata i (rekvencijatana kontrakciite na uterusot, i predizvikuva kontrakcii namaznata muskulatura vo dojka i ovozmozuva istisnuvanje namlekoto.

I%pit"o pr!8!9e)ro>. *2 KALCITONIN

Rp/ 7$=! "-%0#0$%$ ( *G) 7!F!

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6#7 .! :& 2-$12 2'&%%

Indikacii :Jiperkalcemija, osteoporoza, Paget0ova bolest.5nsulin e %ormon koj go izlacuvaat 6eta=kelii na Langer%ansoviteostrovca na pankreas.Mehanizam na dejstvo: ja namaluva brzinata na renalnatatubularna reapsorbcija na kalcium i (os(ati, in%ibira reapsorbcija nakoskite, ja zgolemuva koskenata masa.

29


15/98

I%pit"o pr!8!9e)ro>. *6 INSULIN

Rp/ 7$=! 7$;1%$ ( *)) 7!F!

,- -5'$-2 #4%5%$-'2 6#77 .! :& 2-$12 2'&%%

Indikacii :iabetes mellitus !{e+erna bolest"5nsulin e %ormon koj go izlacuvaat 6eta=kelii na Langer%ansoviteostrovca na pankreas.

TABLETI I VARI=ACII NA TABLETI (T-b'00-'E

Tableti pretstavuvaat cvrsta (armacevtska dozirana (orma !naj~estookrugli ili ovalni" koi se dobivaat so komrimirawe na pra{oci i seprimenuvaat peroralno.'sven aktivna komponenta, tabletite sekoga{ sodràt i konstituens!ekscipiens" !prost {e+er, skrob" i sredstvo za bubrewe !agar iliskrob" koj ovozmoùva tabletata posle dopirot so vodata da seraspadne i na toj na~in da ja oslobi lekovitata supstanca. :o potrebase dodavaat i sredstva za vrzuvawe, obloùvawe, boewe ili zakoregirawe na vkus.

obro napravena tableta mora da gi ispolni slednite uslovi

a bide cvrsta, a moè lesno da se raspa|a !dve tableti vo ~a{a voda od 10

mlna 7


16/98

Prepi87'!9e "! t!)leti ?

Tabletite se prepi{uvaat kako gotovi lekovi.

Vo Ordinatiotose pi{uva:(ormata !T1l", imeto na lekot, c(ci dozata

na lekot.Vo S!bs#riptiotose pi{uva :

0 Da s#at"lam originalem /o

0 Dent"r tales doses /o

VARI=ACII NA TABLETI

OBLO@ENI !BLEI: se varijacija na tableti obloèni so za{titensloj !{e+er,~okolada, èlatin" zaradi korekcija na neprijatniot miris ivkus ili zaradi odloùvawe na raspa|aweto na tabletata dodeka nedojde vo tenkoto crevo.

I%pit"o pr!8!9e)ro>? / VERAPAMIL

Rp/Tb! >'4-p-2% ( )!)

,- .-01-2 34%5%$-'2 6# 7 .! 8 9 *

Indikacii :%ipertenzija, aritmii, angina pektoris

Mehanizam na dejstvo:blokator na kalciumovite kanali.

Filo)lo&e"i t!)leti? se obloèni so mnogu tenok &lm koj erezistenten na dejstvoto na èlude~nata sodrìna. Vo vid na &lm=obloèni tableti naj~esto se izrabotuvaat lekoviti preparati koideluvaat nadraznitelno na sluzokoàta na èludnikot !oralnipreparati na èlezo". a{titniot &lm im ovozmoùva da projdat nizèludnikot i da se raspadnat duri vo tenkoto crevo.

I%pit"o pr!8!9e )ro>. :? Lek proti' koro"!r"! i"%745ie"5i>!

Rp//Tb! 6%I'&%p%$' ( )!)@

,- .-01-2 34%5%$-'2 6# 7 .! @ 9 *

Indikacii :koronarna insu&ciencija, %ipertenzija, angina pektorisMehanizam na dejstvo:blokator na kalciumovite kanali.

D'o%lo>"i t!)leti? sodràt jadro prekrieno so materijal koj eotporen na èlude~niot sok i sodràt obvivka. 5 vo jadroto i voobvivkata se nao|a aktivna supstanca$ obvivkata se raspa|a voèludnikot, a jadroto vo tenkoto crevo posle nekolku ~asa. -o

2>


17/98

primenata na durulite se obezbeduva kontinuirana apsorpcija naaktivnata supstanca vo digestivniot trakt {to e neop%odno zalekovite koi brzo se metaboliziraat vo organizmot.

T!)leti %o oi45ir!"o o%lo)o7'!9eJ speci&~na (armacevtska

dozirana (orma od koja osloboduvaweto na lekovitata materija epromeneto vo odnos na standardnite tableti, so cel da se promenibrzinata iDili mestoto na osloboduvaweto na aktivnata supstanca, aso toa i vremetraeweto na dejstvoto na lekot.

T!)leti %o prool&e"o o%lo)o7'!9eJ speci&~na (armacevtskadozirana (orma od koja osloboduvaweto na lekovitata materija epobavno vo odnos na standardnite tableti, so cel da se prodolìvremetraeweto na dejstvoto na lekot.

I%pit"o pr!8!9e )ro>. *:? E"o !"tire'!t%ko %re%t'o%re%t'o

Rp//Tb! K'0#p4#I'$ R'0-4& ( )!*+

,- .-01-2 34%5%$-'2 6# 7 .! @ 9 *

Indikacii: revmatski zaboluvawa, lumbago, lumboi{ialgija, bolka,%iperpireksija, akutna revmatska groznica.Mehanizam na dejstvo: ja in%ibira sintezata na prostaglandinite,

poseduva izrazito antiinIamatorno i analgetsko dejstvo.

G!%trore1i%te"t"i t!)letiJ (armacevtska dozirana (orma otpornana dejstvoto na èlude~niot sok od koja osloboduvaweto naaktivnata supstanaca se odviva vo intestinalnata te~nost.

T!)leti 1! ipl!"t!5i>! (T-b'00-' p4# %$p-$0-0%#$'$'2EJ po %irur{kipat se implantiraat vo potko`noto tkivo, od kaj {to vo tek na nekolkugodini otpu{taat lekoviti supstanci!pr.estrogeni".

Ori)leti se tableti koi ne se goltaat tuku se {mukaat. Tie se

raspa+aat vo usnata {uplina, kade {to lekovitata supstancaispolnuva lokalno dejstvo.

Li"$'!leti i )7k!letine se goltaat, tuku se stavaat pod jazik ilipome|u gingivata i sluzokoàta na obrazot. -e raspa|aat vo ustata ilekovitata supstanca se apsorbira vo krvta preku sluzokoàta nausnata {uplina. *a toj na~in lekot doa|a vo krvta brzo i na toj na~inapsorpcijata ja zaobikoluva jetrata, bidej+i krvta od usnata {uplinase vliva vo srceto preku gornata {upliva vena.

I%pit"o pr!8!9e )ro> ;? Nitro$li5erol

2


18/98

Rp// L%$5!6%04#5%'4#% ( )!)))+ ,- .-01-2 34%5%$-'2 6# 7 .. Pri "!p! ! %e %t!'i * t!)let! po >!1ik

Indikacii:akuten napad na angina pe#toris ili nejzina pro&laksa,gastrointestinalni spazmi, òl~ni i ureteralni koliki.Mehanizam na dejstvo: relaksacija na maznata muskulatura ,posebno na krvnite sadovi i toa poizrazeno na venite. -ovenodilatacijata se smaluva dijastolnoto polnenje na srceto ipritisokot vo levata komora, kako i potro{uva~kata nakislorod vo miokardot.

7li'i t!)leti ne se goltaat, tuku se koristat za brzopodgotvuvawe na napitoci. 'sven neop%odnite sostojki, e(ervetitesodràt i limonska kiselina i natrium=bikarbonat, koi vo dopir sovodata reagiraat taka da se sozdava nestabilna jaglerodna kiselina ivoda. 3agleniot dvooksid se osloboduva vo vid na meur~iwa i na tojna~in me%ani~ki go zabrzuva raspa|aweto na tabletata.

V!$itorii se tableti so oblik na kapki ili triagolnik, koi seprimenuvaat lokalno vo vaginata, kade {to tabletite se raspa|aat ioslobodenata lekovita supstanca deluva lokalno na vaginalnata ilicervikalnata sluzokoà ili se apsorbira vo krvta pa taka ispolnuvadejstvo i na uterus.

I%pit"o pr!8!9e )ro>. **< Tri0oo"!5i"o %re%t'o

Rp// >-5! M'04#$%&-N#' ( )!+ ,- .-01-2 34%5%$-'2 6# 7 .!N! %ekoi *2 !%! ! %e %t!'i * t!)let! 'o'!$i"!.Indikacii : kako vaginaleti se koristi vo terapija na Tri#homonas!aginalis. rugi indikacii koga se aplicira o (orma na peroralni tabletiod /10 ili 900 mg se amebna dizenterija, lamblijaza na

digestivniot sistem, in(ekcii so nesporogeni anaerobni bakterii!1a#teroides -"so1a#teri"m". ;ako tableti se dava i kaj in(ekcii soTri#homonas !aginalis kaj maì !istovremena terapija i na maòt iènata".

I%pit"o pr!8!9e )ro>. **2 A"tio"ili>!1"o %re%t'o

Rp// >-5! 6%;0-0%$ ( *))!))) 7!F! ,- .-01-2 34%5%$-'2 6# 7 .!3 9"e'"o ! %e %t!'i po * t!)let! 'o '!$i"!

2C


19/98

Indikacii: lokalna terapija na in(ekcii so #andida al1i#ans vo vagina.;ako rastvor i tableti se koristi za tretman na in(ekcii so kandidavo usna {uplina i enteritis predizvikan od kandida. *e se resorbiraod 62T.

Sol7)leti (.#1b'00-'#? predstavuvaat tableti koi sluàt zapripremawe na rastvori za nadvoresna upotreba. 'vie rastvori sekoristat za oblozi ili ispirawe. *e smee da se pijat. :oradi toa, zada se razlikuvaat od drugite tableti se pravat pogolemi !/ g" i seizdavaat vo parovi od koi ednata e oboena, a drugata bela i na nea evtisnata mrtove~ka glava. 5sto taka lekarot pri prepi{uvaweto nasolubleti e dolzen vo subscriptioto na receptot da napise ,'$014 0-';'; ;1b ;%5$# O'$'$% ili,- 0-'; '; ;1b ;%5$# O'$'$%. Vo kolku ne senapi{e da dozite se izdadat po 1"!k "! otro'a pacientotako ispie vakva tableta odgovornosta ja snosi lekarot .

.!r!%t'ori e"! t!)let! 'o *2 lit!r'o! i r!%t'orot 7potre)i $o 1! o)lo$i

KAPSULI ("-p;1-'E

;apsulite predstavuvaat ambalaà za lekovitite supstanci, a sluàtza stavawe na cvrsti, polucvrsti i te~ni lekovi. -e apliciraat samoperoralno.Heli koi sakame da gi postigneme so pakuvaweto na lekovititesupstanci vo kapsuli se slednite

a se za{titi pacientot od neprijatnite &zi~ko=%emiskiosobini na lekovitite supstanci !neprijaten miris, vkus,

nagrizuva~ki osobini na lekovitite supstanci". a se obezbedi osloboduvawe na lekovitata supstanca na

odredeno mesto vo 62T.

Vo kapsulite lekovitata supstanca e to~no dozirana. 'bi~no kapsulise davaat kaj vozrasni bidejki decata te{ko gi goltaat. ;apsulite seprepi{uvaat kako gotovi lekovi.

Vo zavisnost od materijalot od koj se napraveni kapsulite moàt dabidat *."-p;1-' -2B-'-'(%kro)"i k!p%7li# 2."-p;1-' 5'-0%$#;-'(&el!ti"o1"i k!p%7li#

2F


20/98

":


21/98

"p;! >%0-2%$ :, ,- -5'$-2 #4%5%$-'2 6# 7

.! 89* k!p%7l! "! e"

Indikacii: se dava za prevencija na ra%it kaj deca, pri graviditet i

laktacija.Vnimanie: p oradi toksi~ nosta na dvata vitamina trea da sevnimava pri do!ira " eto.:ostoi i kako maslen rastvor.

$ .Capsulae operculatae = imaat cvrsta konzistencija. Vo niv sepakuvaat antibiotici za oralna upotreba. -ostaveni se od dva dela koivleguvaat eden vo drug. :o~nuvaat da se razlagaat vo `eludnik, apotpolno se razlo`eni vo tenkoto crevo

I%pit"o pr!8!9e )r.;.? Lek proti' )!5il!r"! i1e"teri>!?I%pit"o pr!8!9e )r.*26? Ee" tetr!5ikli"

Rp/ "p;!39B0'04-B%$' ( )!@+

,'$014 0-'; '; 6# UUU77 .! 6- GA p# @ V-p;1%

Indikacii: oksitetraciklinot se dava kaj in(ekcii od 6rami 6ram=bakterii, rikecii, %lamidii, Myopla5ma pne"monie.

Kontraindikacii:bremenost i deca pod C godini, se deponira vokoski i zabi.Mehanizam na dejstvo: in%ibira sinteza na proteini sopopre~uvawe na vrzuvaweto na transportnite $/. na povr{inatana ribozomite. Vo terapiski koncentracii deluva bakteriostatski, a vopovisoki i baktericidno.

I%pit"o pr!8!9e )r.*


22/98

Rp/"p;! R#$B%$' ( )!8

,'$014 0-'; '; 6#U77 .! N! *2 A9 * k!p%7l!

Indikacii:bron%itis, bron%iektazii, bron%opneumonia, absces na belidrobovi, sinuzitis, otitis, in(ekcii na urinarni pati{ta i digestiven trakt.Kontraindikacii:kako drugite tetraciklini

I%pit"o pr!8!9e )r.*2/? Vi)r!i5i"

Rp/"p;! ,#9BB%$' ( )!*

,'$014 0-'; '; 6# U .! Pr'iot e""! *@ A 9 * k!p%7l!W poto! "! 26 A 9 *k!p%7l!

Indikacii: in(ekcii predizvikani od rikecii, %lamidii, Haemophil"s in-,fi1rio Cholerae.Kontraindikacii:kako drugite tetraciklini

I%pit"o pr!8!9e )r.*2:? @lor!-e"ikol

Rp/"p;!"A#4-2pA'$%# ( )!@+

,'$014 0-'; '; 6#

UU7> .! N! + A 9 * k!p%7l!

Indikacii:-toma~en ti(us, gnoen meningit od Hemo-il"s in-., in(ekciiod a#terioides -ragilisMehanizam: sprecuva sinteza na proteini.N%s&ojavi:o{tetuvawe na koskenata srcevina !anemija, aplazija"kaj novoroden~iwa Gsindrom na sivo bebeG !povra+awe, cijanozadepresija na di{eweto, cirkulatoren kolaps"

I%pit"o pr!8!9e )r.*2; ? M!krolie" !"ti)iotik

Rp/ "p;!F4B0A4#2B%$' ( )!@+

,'$014 0-'; '; 6# UU7> .! N! + Apo 2 k!p%7li

Indikacii: in(ekcii od 6ram4 i 6ram== mikroorganizmi, listerioza,8ktinomikoza, piodermija,@Me0!"i1! "! e>%t'o? in%ibicija na sinteza na proteinite voribozomite na bakteriite.Nesakani dejstva: %olestatski %epatitis

//


23/98

I%pit"o pr!8!9e )r.*33? Ce-!lo%pori" 1! or!l"!7potre)!

Rp/ "p;! "'I-'9%$' ( )!@+

,'$014 0-'; '; 6# UUU77 .! N! + Apo 2 k!p%7li

Indikacii: akutni i %roni~ni in(ekcii na di{nite i urinarnite pati{ta,koski i zglobovi, kaj pacijenti osetlivi na penicilin, najkoristen e kajin(ekcii od sta&lokoki koi sozdavaat penicilinaza.Mehanizam na dejstvo: in%ibicija na enzimskata reakcija {to epotrebna za stabilen bakteriski zid.

PRAOCI C< 1O'4'; E

:ra{oci se cvrst oblik na lekovi koi se dobivaat so pulverizacija!sitnewe, melewe i drobewe" na drogi i %emikalii. a pravewe naovoj oblik na lekovi site supstanci koi vleguvaat vo negov sostav

treba da bidat vo pra{kovidna sostojba i ne treba da bidat%igroskopni !za da ne se rasipuvaat".

Po%to>!t tri kl!%i4k!5ii "! pr!%o5ite?2. :rema golemina na ~esticite/. :rema na~inot na apotekarskoto pripremawe i izdavawe7. :rema na~inot na aplikacija i upotreba

Pode'(a na &ra ) ocite &rema *o'emina na + esticitea. #iten pra{ok-,!l"is s!btilissim!s. $olusiten pra{ok-,!l"is s!btilisc. %rupen pra{ok-,!l"is gross!s

Pode'(a &rema na+inot na a&otekarskoto &ri&remawe iizdavawe

a,Ne&ode'eni &ra)oci= kako nepodeleni pra{oci seprepi{uvaat lekovi so slabo !indi(erentno" dejstvo. :acientot sam gidozira pra{ocite prema odredeni standardi !vrv na no`, ka(ena,supena la`ica" vrz baza na upatstvoto od lekarot dadeno vo-ignaturata. -e izdavaat vo kesi~ki ili kutii.

/7


24/98

(,Pode'eni &ra)oci= kako podeleni pra{oci se prepi{uvaatlekovi so jako dejstvo. -ekoja doza koja pacientot treba da ja zemeodedna{ e spakuvana vo posebni opakovki.

Pode'(a &rema na + inot na a&'ikacija i %&otre(a

a,Pra)oci za nadvore)na %&otre(a(,Pra)oci za vnatre)na %&otre(a

7 PRAOCI A NADVORENA UPOTREBA

Pre! "!i"ot "! !plik!5i>! %e el!t "!? Pr!8o5i 1! po%ip7'!9e "! ko&!t!(P7eri# Pr!8o5i 1! i"%7H!5i>! ('7'7'!9e# 'o priro"ite

ot'ori "! teloto Pr!8o5i 1! pripre!9e r!%t'ori 1! "!'ore8"!

7potre)!.

PRAOCI A POSIPUVAE NA KOATA ?

-e sostojat od glavna lekovita materija na koja moè da i sedodade nekoj indi(erenten pra{ok koj sluì kako ve%ikulum.:uderite ne deluvaat vo dlabo~ina i nemaat zna~ee kakokonstituensi za drugi aktivni supstancii od koi se bara e(ekt vopodlabokite sloevi na koàta. :uderite se posipuvaat na koàta iliso pomo{ na vata ili so kutija koja ima per(oriran kapak .!pr.Jeksametilen tetramin=kaj %iper%idroza na stapala".

PRAOCI A INSUFLACI=A VO PRIRODNITE OTVORI NA TELOTO*a ovoj na~in naj~esto se apliciraat antiseptici,

adstringensi ili lokalni anestetici zaradi postignuvawe na lokalnodejstvo. *a ovoj na~in se aplicira i suv ekstrakt na zaden rezen na%ipo&za koj se u{mrkuva vo nos, no so cel da se postigneresorptiven e(ekt. )esta na aplikacija se sluzokoà na nos, u{i,vagina, usta.

PRAOCI A PRIPREMAE NA RASTVORI A NADVORENA UPOTREBA

Vo ovoj oblik naj~esto se prepi{uvaat lekoviti materii koi imaatblago antisepti~ko, dezin&cientno ili dezodorantno dejstvo.:acientot sam go priprema rastvorot prema upatstvoto od lekarot,a go koristi za oblozi na koàta ili za ispirawe na sluzokoì.

:ra{ocite za nadvore{na upotreba se izdavaat kako nepodeleni, anaj~esto se prepi{uvaat vo koli~ina od /0, 10 do 200 gr. 8kopra{okot sto go prepi{uvame e sostaven od poveke pra{kastimaterii vo "1sriptiotood receptot se pi{uva M P"l!is,a za na~inotna izdavawe Da ad s#at"lam (sa##"lam). Vo signaturata M *advore{no, za

posipuvawe ili insuIacija.

/9


25/98

77 PRAOCI A VNATRENA UPOTREBAVo oblik na pra{oci za vnatre{na upotreba moàt da seprepi{uvaat lekovi so slabo ili jako dejstvo od {to zavisi i na~inotna nivnoto prepi{uvawe.Taka tie moàt da se prepi{uvaat

kako nepodeleni i podeleni.

NEPODELENI PRAOCI A VNATRENA UPOTREBA?

*a ovoj na~in se prepi{uvaat lekovi so slabo dejstvo. 'viepra{oci bolniot sam gi dozira prema merkata koja ja odreduvalekarot !vrv na no`, ka(ena, supena laìca". -e prepi{uvaat vokoli~ina od 70=10 ili 200 gr. -e izdavaat vo kutija ili kesi~ka. Vosignaturata se naglasuva &a se ispie.

:r. za nepodelen pra{ok za vnatre{na upotreba eP"l!Car1onis medi#inaliskoj se koristi pri truewe kako adsorbens, kako i

p"l!Magnesii s"l-atiskoj se koristi kako laksans.

PODELENI PRAOCI A VNATRENA UPOTREBA

*a ovoj na~in se prepi{uvaat lekovi so jako ili mnogu jako dejstvo.atoa aktivnite supstancii se ovde podeleni vo poedine~ni dozit.e. vo koli~ini koj bolniot gi zema odedna{.:odelbata ja vr{i apotekarot pri spremawe na lekot. Teìnata naeden pra{ok iznesuva 700=100 mgretko 2 gr. 8ko e dozata na lekotili zbirot na dozi !kaj sloènite pra{oci" pomala od 70 mgobavezno se dodava konstituens zaradi dopolnuvawe nateìnata.

;ako konstituens sluàt

= Laktoza, ne e %igroskopna i sluì kako ve%ikulum na lekovina koi im {teti vlaga.

= -a%aroza %igroskopna e. -luì kako korigens za gorki lekovi.

Vkupniot broj na pra{oci koi se prepi{uvaat na eden recept

obi~no iznesuva 20=/0.

Poele"ite pr!8o5i %e prepi%7'!!t po 'e etoi?

a, DI-I.ION! MEOD! vo Ordinatioto se prepi{uvavkupnata koli~ina na pra{okot t.e. za onolku poedine~ni dozi GnGkolku {to lekarot planira da izdade, a vo "1sriptiotose nazna~uvado apotekarot Di!ide in doses ae"ales. Vo ovoj slu~aj (armacevtot jameri celata koli~ina na lekot, a potoa ja deli na GnG dozi koi me|usebno se isti.

/1


26/98

(, DI/PEN.ION! MEOD! po ovaa metoda vo Ordonatiotosepi{uva edna doza na lekovitata supstanca, a vo "1sriptioto na(armacevtot mu se nazna~uva Dent"r tales doses /o n

I%pit"o pr!8!9e )r. 6;? Koei" 'o o)lik "! poele" pr!8ok

(!$i%tr!l"o#

*# Po Di%pe"1io"! eto!?

Rp/


27/98

Rp/ "p;!"-4b#%;0'%$' ( )!8Z+

,!.!3! 6 7 .! 8 9 *

Indikacii: Tra%eobron%itis,%ronicen bron%itis,pneumokoniozi,bron%iektazii.Kontraindikacii: Elkus,akuten glomerulone(ritis i cistitis.Meh#na dejstvo: Ai kine disul&dnite vrski namukopolisa%aridite i go menuva nivniot jonski naboj so sto senamaluva viskoznosta a sekretot i se olesnuva ekspektoracijata.

Rp/ Tb! ?4#2A'9%$' ( )!))[

,!.!3!6 7 .! 8 9 * t!)let! "! e"Indikacii: 5stiMeh# na dejstvo:-intetski sekretolitik koj ja razvodnuva sluzta, jazgolemuva kspektoracijata i go olesnuva disenjeto. O(ektotnastanuva po 1 casa.

I%p.pr.)r.*?Lek proti' )ro"0i>!l"! !%t!

Rp/ 7$=! :2%$#pAB%$12 ( )!@+ C)!+)E

,!.!3!6# 7

.! :& 2-$12 2'&%%'mino(lin )teo(lin i etilendiamin*. &o!ira"eto e individualno.Indikacii: 8kuten napad na bron%ijalna astma, opstruktivenbron%it, bron%ospazmi.Kontraindikacii: Opilepsija, in(arkt na miokard, %ipotenzija.Meh#na dejstvo:8ktivna komponenta e teo&linot koj e blokator na(os(odiesterazata se usporuva razgradbata na #AMP,se namaluvanapnatosta na maznata nuskulatura na bron%ite !i na krvite sadovi i62T". Toj e i diuretik i go nadraznuva centarot za disewe. 2fsedava poleka.

I%p.pr.)r.2? Lek proti' !%t!tie" %t!t7%.

Rp//7$=! :"TH ( @+ 7F

,'$014 0-'; '; 6# 7 .! :& 2-$12 2'&%%

;ortikotropin vo lioampuli od /1 2Ese dava samo parenteralno 9=>xdnevno kratkotrajno deluva.Indikacii: 8stmati~en status, supstituciska primena.Kontraindikacii: 8tro&ja na kora od nadbubre`na zlezda.!relativni TC, dijabet, trombembolija, ulkus, %ipertenzija,bremenost, epilepsija, te{ki in(ekcii"Meh#na dejstvo: ACTHe %ormon od preden rezen na %ipo&za kojja potiknuva korata na nadbubre`nata `lezda da la~i %ormoni so

/


28/98

antiinIamatorno i antialergisko dejstvo, bitno da e so~uvanakorata na nadbubreg.

I%p.pr.)r.33? Bet!%ip!toieti5"o %re%t'o.Rp/

T-b!.-b10-2# ( )!))@ ,!.!3!6# 7 .! 8 9 * t!)let! "! e"Indikacii: 6ron%ozpazmi pri astma i opstruktiven bron%itis.Kontraindikacii:Tireotoksikoza.Meh#na dejstvo: -timulacija na beta / adrenergicni receptori=bron%odilatacija. *e deluva na srceto.

I%pit"o pr!8!9e .)r.62? Bet!%ip!toliti5"o %re%t'oI%pit"o pr!8!9e )r.63? Propr!"ololRp/

Tb!


29/98

!zaradi venskata krv od analniot kanal i dolnata od rektumotse odliva vo dolnata %emoroidalna vena, koja preku !ilia#aeanternae et #omm"nis se vlivaat vo dolnata {upliva vena".*esteroidnite antiinIamatorni lekovi imaat osobina da jadraznat sluzokoàta na èludnikot i ~esto se primenuvaat vo

oblik na ~ep~iwa. 6lo1"li !aginales (O!"la,!agitoria) = ~ep~iwa za vaginalna

primena. Tie se so okrugla ili jaj~esta (orma i se pogolemi odanalnite ~ep~iwa. ;onstituensite se isti kako kaj analnite~ep~iwa.

Cereoli (a#illi medi#ati) = stap~iwa za primena vo nos,nadvore{en u{en kanal, uretra, rani ili sinusi. :otenki seanalnite ~ep~iwa, imaat ovalna (orma, a na kraevite seza{ileni. ;onstituensot e sli~en na konstituensot na analnite~ep~iwa.

8ko propi{uvame ~ep~iwa magistralno toa moè da go napravimena dva na~ina :o diviziona i dispenziona metoda. :rimer zadiviziona metoda$ sakame da propi{eme 20 ~ep~iwa sonesteroidno antiinIamatorno sredstvo po diviziona metoda, voordinacioto pi{uvame za sekoja od supstancite vkupna koli~ina zasite 20 ~ep~iwa. Vo supskripcijata mu naloùvame na (armacevtotsite sostojki da gi izme{a, a potoa dobienata masa da ja podeli nadeset dela i od sekoj del da napravi ~ep~e. )nogu po~estomagistralno se propi{uvaat po dispenziona metoda. Vo ordinaciotoja propi{uvame koli~inata na site sostojki koi vleguvaat vo sostav

na samo edno ~ep~e, a potoa vo supskripcio mu pi{uvame na(armacevtot kolku takvi ~ep~iwa !dozi" da izdade.

I%pit"o pr!8!9e )r.;6. Lek proti' 0eoroiiModolex (#al#i"m do1esilate, lido#aine)

$p%% "pp Modolex a *&

Da s#at"lam originalem /o 2

na denIndikacii:Jemoroidi

I%pit"o pr!8!9e )r.2+. Prok!i" (!$i%tr!l"o#$p%%Pro#aini hydro#hloridi &'

ol Adreni hydro#hloridi & ##m (*+%oo)

A"ae redestillatae ad '&&

Mis#e -iat sol"tio sterilisata

Da ad !itr"m #ollo amplo

"o nomine

Indikacii:5n&ltrativna blok anestezija, 6lokada na nerv

/F


30/98

MASTI (Q$51'$0-E

)astite se polucvrsti oblici na lekovi sostaveni od dve ili pove+elekoviti supstanci i masna podloga i se apliciraat nadvore{no. -enanesuvaat na koà, sluzokoà ili na povr{ni rani. Alavniot lek eizme{an so podloga !rastvoren, emulgiran ili suspendiran" koja e

%idro(obna. )astite se primenuvaat zaradi lokalnoto dejstvo naglavniot lek. :onekoga{ glavniot lek od mastite se apsorbira prekukoàta i ispolnuva dejstvo na drugo mesto vo organizmot, uslovnoako glavniot lek bide dovolno liposolubilen. 5dealna podloga zaizrabotka na mastite e da e indi(erentna prema lekovitatasupstanca, da nema lokalno nadraznitelno dejstvo na koà isluzokoà, da ne vlijae na glavniot lek, da ne se rasipuva na svetlosti na vozdu%, da e %igroskopna i da bide stabilna. 5dealna podloga nepostoi, no golem broj masni materii ispolnuvaat barem nekoi odnavedenite uslovi. -vinska mast !adeps s"il"s) = dobro ad%erira na koà i ovozmoùva

dobar kontakt na glavniot lek so koàta. Lo{a osobina e {to brzo

70


31/98

se rasipuva na vozdu% !se uègnuva so oksidacija na nezasitenitemasni kiselini".

#olt vosok !#era -la!a) = se dobiva od sa+eto na p~elite i sam nemoè da se upotrebuva kako podloga bidej+i na temperaturatana teloto e premnogu cvrst. atoa se me{a so razni masla

dodeka ne se dobie sakanata konzistencija. 6el vosok (#era al1a) = se dobiva so izbeluvawe na òltiot vosok. Lanolin (#era lanae, adeps lanae, lanolin"m) = e mast koj se nao|a vo

volnata na ovcite i se dobiva so nejzino ispirawe. )oè da sodrìpove+e ili pomalku voda i e edna od najdobrite podlogi.

Lanalkol !lanal#ol"m) = smesa od sterol i ali(ati~en alko%ol. -laboprima voda.

#olt vazelin (!aselin"m -la!"m) 0 e me{avina na ali(ati~ni zasitenijaglevodorodi koja se dobiva kako ostatok od na(tata poizdvojuvaweto na benzinot i drugite derivati. *e se vpiva vo

koàta i po nanesuvaweto ostanuva masen sloj na koàta. Toj eizvonredno postojan. 6el vazelin (!aselin"m al1"m) 0 se dobviva so izbeluvawe na òltiot

vazelin. :olietilenglikol so soedinenija dobieni so polimerizacija na etilen =

oksid Te~en para&n Hetostearol

6idej+i ni edna od navedenite masni podlogi ne gi ispolnuva siteuslovi za idealna podloga, vo praksa ~esto se upotrebuvaat sloènipodlogi dobieni so me{awe na osnovnite podlogi. *ekoi od o&nalnitepodlogi se

2" 3ng"ent"m emolliens !mast za ladewe" = sodrì mnogu voda kojapo nanesuvaweto isparuva i na toj na~in ja ladi koàta.

/" Ex#ipiens ad o#"lenta !podloga za mast za o~i"7" Exipiens ad "ng"enta !univerzalna podloga za site masti"

:odelba na masti spored terapiskoto dejstvo )asti za pokrivawe i za{tita na koàta = ja {titat koàta od

nadvore{nite vlijanija na toj na~in {to go namaluvaat

isparuvaweto na vodata od povr{inata na koàta. )asti za ladewe = sodràt pogolemo koli~estvo voda, koja vo

kontakt so vospalenata koà isparuva i doveduva do namaluvawena temperaturata na koàta.

)astite se pripremaat i izdavaat kako nepodeleni lekovi. ;oli~inatana mast koja se propi{uva zavisi od povr{inata koja sakame da janama~kame. )astite se propi{uvaat magistralno, o&cnalno i kakogotovi lekovi. a da se propi{e mast magistralno potrebno e da seznae terapiskata koncentracija na lekovitata supstanca, masnatapodloga i vkupnata koli~ina na mast koja se propi{uva. :osebnavrsta na lekoviti masti se mastite za o~i, koi se izdavaat vo koli~inaod 1=20 grama i sekoga{ mora da bidat sterilni.

72


32/98


33/98

in(ekcija. *e treba da se nanesuvaat na mesta kade ima vlakna i nasluzoko`a.

I%pit"o pr!8!9e )r.*


34/98

Lekovi vo oblik na rastvori se apliciraat koga = pacientot ne moè da primi cvrst oblik na lek $= ako e potrebna pobrza resorpcija na lekot $= ako lekovitata supstanca e %igroskopna i zatoa te{ko se

odrùva vo cvrst oblik

?astvorite spored mestoto na aplikacija i namenata se podeleni na

2" ?astvori za nadvore{na upotreba i/" ?astvori za vnatre{na upotreba

RASTVORI A NADVORENA UPOTREBA

?astvorite za nadvore{na upotreba naj~esto imaat dezin&cientno,antisepti~no ili antiinIamatorno dejstvo i se koristat za ispirawena ligavici !vagina, usta, u{i, mo~na be{ika" za oblogi, masirawe iliza dezin(ekcija na predmeti i prostorii. -e apliciraat na koà isluznici so cel da se postigne lokalen e(ekt.;ako rastvoruva~i za rastvori koi se apliciraat na koà naj~esto sekoristat destilirana voda, etanol, glicerol, aceton, %loro(orm i t.n.;ako rastvoruva~i za rastvori koi se apliciraat na ligavici naj~estose destilirana voda i neutralno maslinovo maslo.

PREPIUVAE NA RASTVORI A NADVORENA UPOTREBA

-e prepi{uvaat kako nepodeleni lekovi, vo vkupna koli~ina.;oli~inata koja se prepi{uva zavisi od povr{inata na koàta nakoja lekot se aplicira i brojot na dnevnite aplikacii.

'rientaciono potrebni koli~ini na rastvor za nadvore{na upotreba se

=za masirawe@200=/00ml 0za oblogi@ /00=100ml0za ispirawe na vagina @100=2000ml=za gargara@10=200ml.

*aj~esto se prepi{uvaat vkupni koli~ini od 10=700ml.

:ri prepi{uvaweto na rastvori za nadvore{na upotreba mora da seznae koncentracijata vo koja tie rastvori se upotrebuvaat i kojrastvoruva~ da se izbere.

?astvorite za nadvore{na upotreba se prepi{uvaat ~esto i vokoncentriran oblik, a razreduvaweto go priprema sam pacientot vrzosnova na upatstvoto na lekarot.?azreduvaweto se vr{inaj~esto so voda zemaj+i odreden broj na laìci !ka(eni ili supeni" i

dopolnuvajki do odredena koli~ina so voda.

79


35/98

?astvorite za nadvore{na upotreba mo`at da se prepisuvaat kakomagistralni, o&cinalni i kako gotovi lekovi.

Prepi87'!9e k!ko !$i%tr!l"i leko'i

:ri prepi{uvaweto na rastvori za nadvore{na upotreba kakomagistralni lekovi mora da se vodi smetka za koncentracijata vokoja lekovitata supstanca se upotrebuva,da se izbere pogodenrastvoruva~ i dase vodi smetka za stepenot na rastvorlivost.

Vo "1s#riptiotona receptot za na~inot na pripremawe na lekot sepi{uva Mis#e -iat sol"tio,a za na~inot na izdavawe Da ad !itr"m!da seizdade vo {i{e".

Vo signaturata mora da se nazna~i deka lekot e za nadvore{naupotreba.

Prier ?

a se prepi{e rastvor na borna kiselina, magistralno.

6orna kiselina e blag antiseptik koj se upotrebuva za ispirawena o~i vo koncentracija od /=7K

$p% A#idi 1ori#i S&

A"ae destillatae ad ^&&& Mis#e -iat sol"tio -iltrata

Da ad !itr"m

. nadvoresno,za oblogi na oko

Prepi87'!9e k!ko o45i"!l"i leko'i

Vo ordinacioto na receptot se pi{uva oblikot na lekot !ol"tio", imetona rastvorot,i vkupnata koli~ina.

Vo "1s#riptiona receptot se pi{uva Da ad !itr"m

Vo signaturata na receptot mora da se nazna~i deka e zanadvore{na upotreba, a potoa ako e rastvorot koncentriran kako dase izvr{i negovoto razreduvawe.

:rimer a se prepi{e alko%olen rastvor na jod. $p% ol piriti 2odi '&&

Da ad !itr"m nigr"m

nadvoresno za ma~kawe na ko`a

Prepi87'!9e k!ko $oto'i leko'i

71


36/98

:ri prepi{uvaweto na rastvorite za nadvore{na upotreba kako gotovilekovi vo ordinacioto na receptot se pi{uva oblikot na lekot !ol"tio",imeto na rastvorot,a {to zna~i od i vkupnata koli~ina.

Vo "1s#riptio na receptot se pi{uva Da lagenam originalem i brojot naoriginalni pakovawa koi treba da se izdadat.

Vo signaturata na receptot mora da se nazna~i deka e zanadvore{na upotreba, a potoa ako e rastvorot koncentriran kako dase izvr{i negovoto razreduvawe.

:rimerI%pit"o pr!8!9e )ro> *


37/98

Vkupnata koli~ina na lekovitata supstanca {to se upotrebuva zapripremawe na rastvorot se dobiva koga poedinecnata terapiskadoza se pomnoì so brojot na dozi !DTh x GnG".

Vkupnata koli~ina na rastvor se dobiva koga se pomno i brojotna dozi koi se prepi{uvaat GnG so 1 ili 21 vo zavisnost dali se doziraso ka(ena ili supena laìca.

:rimer da se prepi{e aminopirin !analgetik i antipiretik" vo oblik narastvor za vnatre{na upotreba.

:oedine~na terapiska doza e 700 mg za vozrasni i 200 mg za deca.

a se prepi{at 20 dozi rastvor na aminopirin pri {to edna doza +e sesodrì vo 1 ml rastvor.

$p% Aminopyrini *&

A"ae destillatae ad '&&

Mis#e -iat sol"tio

Da ad !itr"m

7 x2 ka(ena laìca

Prepi87'!9e k!ko o45i"!l"i leko'i

Vo ordinacioto na receptot se pi{uva oblikot na lekot !ol"tio", imetona rastvorot,i vkupnata koli~ina.

Vo "1s#riptiona receptot se pi{uva Da ad !itr"m

Prepi87'!9e k!ko $oto'i leko'i

:ri prepi{uvaweto na rastvorite za vnatre{na upotreba kako gotovilekovi vo ordinacioto na receptot se pi{uva oblikot na lekot !ol"tio",imeto na rastvorot,a {to zna~i od i vkupnata koli~ina.

Vo "1s#riptio na receptot se pi{uva Da lagenam originalem i brojot naoriginalni pakovawa koi treba da se izdadat.

I%pit"o pr!8!9e )r.23 ? Ai"o4li"

Rp// 7$=!:2%$#pAB%$12 ( )!@+

,'$014 0-'; '; 6# > .! :& 2-$12 2'&%%

Indikacii: akuten napad na bron%ijalna astma, obstrukticen bron%itis,akuten edem na beli drobovi.

7


38/98

I%pit"o pr!8!9e )r.22 ? Ko-ei"

Rp// 7$=!"#II'%$% 12 6-04%% b'$N#-0' ( )!@+

,'$014 0-'; '; 6# 7 .! :& 2-$12 2'&%%

Indikacii: %ipotenzija, depresija na centralen nerven sistem kajalko%oli~ari.

I%pit"o pr!8!9e )r.26 ? Lok!le" !"e%tetikI%pit"o pr!8!9e )r.2 ? Liok!i"

Rp// 7$=!L%-%$ ( @D C@ 28E

,'$014 0-'; '; 6# 7 .! :& 2-$12 2'&%%

Indikacii: in&ltrativna anestezija, blokada na nervi, epiduralnaanestezija i srcevi aritmii.

I%pit"o pr!8!9e )r.2: ? Peo%ti$i"I%pit"o pr!8!9e )r.36 ? P!r!%ip!toieti"o %re%t'o

Rp// 7$=!6'#;0%52%$ ( )!)))+

,'$014 0-'; '; 6# 7 .! :& 2-$12 2'&%%

:arasimpatomimetikIndikacii: glaukom, miastenija gravis, postoperativna atonija nacreva i be{ika.

I%pit"o pr!8!9e )r.2; ? Lek proti' tr7e9e %o i"0i)itori "!

0oli"e%ter!1!

I%pit"o pr!8!9e )r.3/ ? Atropi"

Rp// 7$=!:04#p%$ ( )!))*

,'$014 0-'; '; 6# 7 .! :& 2-$12 2'&%%

Indikacii: antidot pri truewa so organo(os(orni soedinenija, sinkopi,gastrointestinalni spazmi.

7C


39/98

I%pit"o pr!8!9e )r. 6 ? Peri-er"o rel!k%!"t"o %re%t'o

Rp// 7$=!


40/98

a" * ml voden rastvor sodrì okolu /0 kapki$b" * ml uNen rastvor sodrì okolu 90 kapki$c" * ml alko%olen rastvor sodrì okolu 10=>0 kapki$

Taka na primer, ako nekoj voden rastvor sodrì /0 mg aktivnalekovita supstanca vo eden mililitar, toga{ vo edna kapka na takov

rastvor +e ima okolu 2 mg aktivna lekovita supstanca.

K!pki 1! "!'ore8"! 7potre)!

;apkite za nadvore{na upotreba se vkapuvaat vo nos, kowuktivalnakesa ili nadvore{en u{en kanal. -e pakuvaat i se izdavaat {i{enceso kapalka (!itr"m #"m pipetta) ili vo {i{ence koe na poklopecot imakapalka !!itr"m g"ttatori"m) ;apkite za o~i i nos se izdavaatzadol itelno vo {i{ence so kapalka. Volumenot na {i{enceto

naj~esto ne e pogolem od 20 ml

"# Ka&ki za o+i (oculoguttae)

;apkite za o~i sekoga{ moraat da bidat sterilni i izotini~ni. *apacientot treba da mu se objasni deka vo kowuktivalnata kesa moèda se sobere samo edna kapka i deka ako se vkapnat dve ili pove+ekapki, vi{okot preku nazolakrimalniot duktus +e se slie vo nosnite%odnici. :osle vkapnuvawe na kapkite, pacientot treba so par~esterilna vata da go pritisne vnatre{niot agol na okoto za da se usporiotekuvaweto na lekot od kowuktivata. ;oga edna{ +e se otvori

{i{enceto so kapki za o~i, najmnogu moè da se koristi < dena.:osle toj rok kapkite pove+e ne sesterilni.Collyria !voda za o~i" se te~ni lekoviti preparati koi sluàt za ispirawena okoto. -e izrabotuvaat kako kapkite, no se koristat vo mnogupogolema koli~ina.

I%pit"o pr!8!9e )r. 2/? Pilokr!pi" k!pki 1! oi (!$i%tr!l"o#

Rp//


41/98

M%;' I%-0 ;#10%#$ ,- -& O%0412 12 p%p'0-'

.! *\@ k!pk! 'o %ekoe oko:arasimpatolitik i midrijatikIndikacii: o(talmolo{ki dijagnosti~ki proceduri !odreduvawe na

re(rakcija", terapija na iritis, eratitis iirido#ilitil

$# Ka&ki za nos (rhinoguttae)

;apkite za nos se vkapnuvaat vo nozdrvite, najdobro dodekapacientot e vo legnata polo`ba. 'bi~no se vkapnuvaat /=9 kapki voedna nozdrva. :ret%odno treba dobro da se isprazni sekretot odnosnite %odnici.:r. vazokonstriktorot na-a5olin se vkapnuva vo nos zaradi dekongestija

na nosnata sluzokoà i ovozmoùvawe na di{ewe preku nos. )oèda se prepi{e kako gotov preparat

$p%% $hinog"ttae /a-a5oline a *& ml (&*j)

Da lagenam originalem /o2

*advore{no, da se vkapnat 7 pati na denpo /=9 kapki vo sekoja nozdrva

0# Ka&ki za %)i (otoguttae)

Otog"ttae se vkapnuvaat vo nadvore{niot u{en kanal. :ri edna

primena se vkapnuvaat po 1=20 kapki. ;apkite pred primenata morada bidat zagreani do temperaturata na teloto, kako ne bipredizvikale neprijatno ~uvstvo na vrtoglavica poradi stimulacija napolukru`nite kanal~iwa. Vo nadvore{niot u{en kanal obi~no sevkapnuvaat antibiotici i antiinIamatorni lekovi.

;ombinacijata tirotri#in i predni5olon e mo{ne korisna za lekuvawe nadi(uzen bakteriski otitis externa se nao|a vo gotoviot preparat Otol H\

$p%% Otog"ttae Otol H *& ml

Da lagenam originalem /o2

*advore{no, da se vkapnat 9 pati na denpo 1 kapki vo bolnoto uvo

]Otol H k tetraain *j predni5olon &*j tirotri#in &&*j

K!pki 1! '"!tre8"! 7potre)!

;apkite za vnatre{na upotreba se zemaat peroralno. :acientotvkapuva odreden broj na kapki !koi sodràt sredna poedine~na

doza" na kocka {e+er ili vo ka(ena laì~ka so malku voda, a potoa giprogoltuva. -rednata poedine~na doza treba da bide sodràna vo

92


42/98

najmalku 1 kapki, a najmnogu vo /0 kapki$ ako se nao|a vo pomalkuod 1 kapki, pacientot moè lesno da pogre{i i da go predozira lekot,a ako se nao|a vo pove+e od /0 kapki !{to ve+e pretstavuva * ml)kockata {e+er ne moè da gi primi site kapki i se raspa|a. 6idej+igre{kite gre{kite vo doziraweto na kapkite se mo{ne ~esti, lekovite

so mnogu jako dejstvo najdobro e da ne se prepi{uvaat vo vid nakapki. ;apkite za vnatre{na upotreba se izdavaat vo {i{ence sokapalka na poklopecot (!itr"m g"ttatori"m) vo koli~ina od 20=/0 mla da moè lekarot da dozira lek vo oblik na kapki treba da znae dveraboti koncentracijata na lekot i brojot na kapki vo eden mililitar odpreparatot.;apkite za vnatre{na upotreba moàt da se prepi{uvaat o&cinalno imagistralno.

O45i"!l"o prepi87'!9e "! r!%t'ori 1! '"!tre8"! 7potre)!koi %e o1ir!!t 'o o)lik "! k!pki

Vo ordinacioto na receptot stoi oblikot na lekot, imeto na lekot ivkupnata koli~ina koja treba da se izdade, a (armacevtot lekot gopriprema prema (armakopea (-orm"lae o-i#inalis)'p{tata (ormula za prepi{uvawe na o&cinalni rastvori vo oblik nakapki e

Rp// $emedi"m #ardinalis (vkupna koli~ina" Da ad !itr"m

^ x (kapki"

M!$i%tr!l"o prepi87'!9e "! r!%t'ori 1! '"!tre8"! 7potre)!koi %e o1ir!!t 'o o)lik "! k!pki

'p{tata (ormula za prepi{uvawe na rastvori vo oblik na kapkimagistralno e

$p%% $emedi"m #ardinalis (dosis therape"ti#a x n)

ol!endis ad vkupna koli~ina Mis#e -iat sol"tio!pome{aj neka bide rastvor" Da ad !itr"m #"m pipetta ^ x (kapki"

n k broj na dozi k broj na kapki vo edna terapiska doza

Ore7'!9e "! 'k7p"! kolii"! "! .#O'$;- se odreduva premaslednata (ormula

n x vkupna koli~ina na sol!ens k 000000

- n k broj na dozi

9/


43/98

k broj na kapki vo edna terapiska doza - k broj na kapki vo 2 ml rastvoruva~

:r :repi{uvawe na opijatniot antitusik kodein vo oblik na kapki, takada vo 1 kapki bide sodr`ana srednata poedine~na doza !70 mg),toga{ pi{uvame magistralen recept

$p%% Codeini phosphatis * A"ae destillatae ad *&&

Mis#e -iat sol"tio

Da ad !itr"m #"m pipetta

tri pati na den po 1 kapki na kocka {e+er

Q8ko sakame vo 1 kapki da ima 70 mg, toa zna~i deka vo /0 kapki !*ml) treba da ima 9 pati po 70 mg k *& mg idebi tre1a da prepieme *& ml

rastvor, potrebna e vkupno 20 pati pogolema koli~ina na kodein @2./ g

I%pit"o pr!8!9e )r. +3 ? Lek 1! pok!7'!9e "! kr'"iotpriti%ok

Rp// S100! 39'&4%$ ( *) 28

,'$014 0-'; '; 6# 7 .! :& 2-$12 2'&%%

Indikacii: %ipotenzija.

SUSPENII C.1;p'$;%#$';E

-uspenziite se te~ni oblici na lekovi kaj koi glavnata lekovitasupstanca e &no isitneta i suspendirana vo te~na podloga vo koja

97


44/98

ne se rastvora. :osle podolgo stoewe poradi pogolemata speci&~nateìna na cvrstite ~esti~ki od te~nata podloga !ve%ikulum"suspendiranata supstanca se istaloùva na dnoto na {i{eto. :redsekoja upotreba suspenzijata mora silno da se promati, kako bimoèle ~esticite na aktivnata supstanca {to poramnomerno da se

rasporedat. a usporuvawe na taloèweto na suspenziite ~esto imse dodavaat sluzavi materii !naj~esto M"#ilago 6"mmi ara1i#i k arapskaguma, se dobiva so zasekuvawe na na granki ili stebla od bilkite odgrupata akacija".

Vo zavisnost od goleminata na ~esti~kite suspenziite se delat na

)ikrokristalni suspenzii, kade cvrstite ~esti~ki ne se vidlivi sogolo oko i

'bi~ni suspenzii, kade cvrstite ~esti~ki se vidlivi so golo oko

:rema na~inot na upotreba suspenziite se delat na -uspenzii za nadvore{na upotreba !~estose narekuvaat cte~ni

puderi" i -uspenzii za vnatre{na upotreba !se narekuvaat clekoviti

supstancii ili cs"spensiones medi#inales) koi moàt da bidat -uspenzii za peroralna aplikacija -uspenzii za intramusularna aplikacija

SUSPENII A NADVORENA APLIKACI=A (TENI PUDERI#

-uspenziite za nadvore{na upotreba se apliciraat na koàta i sekoristat vo dermatologijata.a nivno pripremawe sluì osnovna smesa koja se sostoi od pra{kastdel i te~en del. :ra{kastiot del go so~inuvaat cink oksid i talk!moè i drugi pra{kasti suspstancii", a te~niot del go so~inuvaatglicerol i destilirana voda.Vo te~niot del ~esto se dodava i pirit"s !ini dil"ti !razblaèn alko%ol"pri {to suspenzijata pobrzo se su{i bidej+i alko%olot brzo isparuva.'dnosot pome|u pra{kastiot i te~niot del vo suspenzijata e 2 2. *aovaa osnovna smesa moè da se dodade nekoja lekovita materija,

no i vo toj slu~aj odnost pome|u pra{kastiot i te~niot del treba daostane zapazen !2 2". atoa se namaluva teìnski onoj del odsuspenzijata koj ima ista konzistencija so dodadenata lekovitamaterija.Te~niot puder se koristi vo dermatologijata za da go namali~e{aweto kaj razni pruriginozni dermatozi.8ko na ovaa smesa se dodade nekoja lekovita materija se dobivasuspenzija koja go ia nejzinoto (armakolo{ko dejstvo.

-uspenziite za nadvore{na upotreba moàt da se prepi{uvaat kakomagistralni, o&cinalni i gotovi lekovi. :ri magistralnoto prepi{uvawe

vo "1s#riptioto na receptot se pi{uva za na~in na pripremawe Mis#e-iat s"spensio, a za na~inot na izdavawe Da ad !itr"m Vo signaturata

99


45/98

na receptot treba da se naglasi deka e za nadvore{na upotreba i ca se prome{a pred upotreba, bidej+i so stoewe cvrstiot del pa|adolu i soodnosot pome|u te~niot i cvrstiot del ne e ednakov.

;oga se vo pra{awe suspenzii za peroralna upotreba, glavnata

lekovita supstanca ne smee da bide od grupata na lekovi so mnogujako dejstvo, bidej+i glavnata lekovita supstanca nikoga{ ne sedistribuira ramnomerno vo suspenzijata$ varijabilnosta pome|upoedini dozi e tolkava da ponekoga{ moàt da vlezat vo opsegot natoksi~ni dozi.

-uspenziite za nadvore{na upotreba obi~no se prepi{uvaat vokoli~ina od 10=200 g, poretko do /00 g

SUSPENII A VNATRENA UPOTREBA

-E-:O*55 8 :O?'?8L*8 8:L5;8H538

-uspenziite za peroralna upotreba go olesnuvaat primaweto na lekot!lekot moè da se primi i kako pr{ok, no na ovoj na~in polesno seprogoltuva".:ri prepi{uvaweto na suspenziite za peroralna aplikacija vaàt sitepravila koi se odnseuvaat na rastvorite za vnatre{na upotreba, samo{to vo "1s#riptioto se pi{uva Mis#e -iat s"spensio (pri magistralnoprepi{uvawe", a vo signaturata mora da se naglasi deka pred

upotreba treba dobro da se pome{a.

I%pit"o pr!8!9e )ro> **:? Pol7%i"tet%ki pe"i5ili"Rp//

.1;p! :2#9%%%$' ( @+) 25/+ 2 ,- L-5'$-2 34%5%$-'2 6# 7 .! N! : !%!9 + 2 "! e"

-E-:O*55 8 5*T?8)E-;EL8?*8 8:L5;8H538

-e pripremaat so cel lekot posporo da se resorbira, a so toa da seprodolì vremetraeweto na negovoto dejstvo.

I%pit"o pr!8!9e )ro> **/? Priore" pe"i5ili"I%pit"o pr!8!9e )ro> *3/? Lek proti' l7e%

Rp//7$=! ?'$N%p'$%%%$' ( [))))) 7F

,- L-5'$-2 34%5%$-'2 6# UU .! :& 2-$12 2'&%%

EMULII CF21;%#$';E

91


46/98

Omulziite se te~ni oblici so mle~en izgled, koi sodràt ednoli~nadisperzija na masla, vosoci ili smoli vo dadena sredina. -ostaveni seod dve te~nosti koi me|usebe ne se me{aat, naj~esto maslo i voda.Helta na nivnoto pripremawe e korekcija na nepoèlnite &zi~ko =%emiski osobini na lekovite !lo{ vkus, miris, erozivno dejstvo".

a pripremawe na emulziite e potrebno Em"lgend"m= lekovita materija nerastvorliva vo voda !maslena

te~nost", .onstit"ens sredina vo koja se vr{i emulgiraweto!naj~esto e

voda, a moè i aromati~na voda" Em"lgens pretstavuva materija koja sluì da ja odrì materijata

stabilna !koja pome{ana so voda dava koliden rastvor".*ajèsto kako emulgens sluàt M"#ilaginis g"mmi ara1i#i, òl~kaod jace i saponini. )ateriite koi sluàt kako emulgens imaatsvojstvo da ja namalat povr{inskata napnatost.

Omulziite ne se postojani i brzo se rasipuvaat na sobna temperatura,zatoa pri prepi{uvaweto na emulziite se davaat vo koli~ina koja +ese upotrebi za /=9 dena ako se ùvaaat na sobna temperatura.*ezgodna osobina na emulziite e toa {to ne trpat dodavawe nadrugi materii kako {to se kiselini, bazi, soli, etanol i dr.

enes emulziite retko se koristat bidej+i nepoèlnite &zi~ko=%emiskoosobini na lekot se izveduva na drug na~in !pr. so èlatinoznikapsuli".

I%pit"o pr!8!9e )r. ::? Ri5i"7%o'o !%lo 'o o)lik "!e7l1i>!

(!$i%tr!l"o#

Rp//3'% R%%$% @)!)

M1%-5%$%; 5122% -4-b%% *)!):Y1-' &';0%-0-' -& *))!)

M%;' I%-0 '21;%# ,- -& O%0412 ## -2p#

.! D! %e i%pie 5el!t! e7l1i>! oe"!8

I%pit"o pr!8!9e )r. ::? Lek proti5 87$!

Rp//F21;%#! ?'$N% b'$N#-0 ( )!@+

,- L-5'$-2 34%5%$-'2 6# 7 .! N!'ore8"o

IN=EKCII C7$='0%#$';E

9>


47/98

5njekciite se sterilni, te~ni oblici na lekovi, so maksimalen volumendo 200 ml, a koi se primenuvaat parenteralno. :o svojot karakterinjekciite moàt da bidat, rastvori, suspenzii ili emulzii. 8ko

ve%ikulumot za injekcii e voda, taa mora da bide sterilna(A"a pro

inbe#tione) ;oga glavnata lekovita supstanca e lipo&lna, podlogata eobi~no neutralizirano maslinovo maslo !Ole"m oli!ae ne"tralisat"m) koeistoa taka mora da se sterilizira.

5ndikacii za upotreba na injekcii se

;oga lekot se razgraduva vo A5T ;oga lekot slabo se resorbira od A5T ;oga lekovitata supstanca {tetno deluva na mukozata na A5T ;oga postoi staza vo sistemot na ! porte

;oga od lekovitata supstanca se bara brzo dejstvo ;oga pacientot ne moè da prima lekovi peroralno

;oga lekovite se apliciraat vo (orma na injekcii lekot e preciznodoziran.*egativni strani od aplikacijata na lekovi vo (orma na injekcii se bolka na mestoto na aplikacijata, o{tetuvawa na zidot na venite priintravenska aplikacija i sozdavawe na in&ltrati pri intramuskularna ilisubkutana aplikacija !lekovi koi slabo se resorbiraat moàt da dadatin&ltrati".

5njekciite se pakuvaat vo ampuli (amp"lla, amp"llae), {i{iwa !!itr"m, !itri),{i{enca (lagena, lagenae), sireti (siretta, sirettae) ili vo karpuli (#arp"la,#arp"lae)

8mpulite se stakleni {i{enca bez otvor$ {i{iwata i {i{encata sezatvoreni so gumeni ~epovi. -iretite se plasti~ni {i{enca koi naedniot kraj imaat injekciona igla$ bolniot sam ja zaboduva iglata vopotko`noto tkivo ili muskul, a potoa go stisnuva plasti~niotrezervoar i ja injektira sodrìnata. ;arpulite se stakleni cilindri koi naedniot kraj imaat klip, a na drugiot gumen ~ep. :reku gumeniot ~epse voveduva eden kraj na injekcionata igla i celata karpula se stava

vo specilalen {pric koj go potiskuva klipot. -o eden pritisok na{pricot, preku iglata se injektira odreden volumen na lekot kojpret%odno sme go podesile. 5nsulinskite preparati ~esto se pakuvaatvo karpuli bidej+i ovozmoùvaat ednostavna primena na pove+edozi na lekot vo doma{ni uslovi.-ite injekcii moraat da gi ispolnuvaat slednite uslovi

2. da bidat sterilni$/. da bidat apirogeni !da ne predizvikuvaat zgolemuvawe na

telesnata temperatura posle ubrizguvawe"$7. da imaatpH od 1=C$9. da vo niv nema %ipotenzivni materii.

9


48/98

8ko glavnata lekovita supstanca e stabilen vo rastvor,toga{ injekciite se proizveduvaat i izdavaat vo te~en oblik. 8ko elekot nesatabilen vo rastvor, toga{ toj se lio&lizira !prvo sezamrznuva, a potoa mu se odzema vodata so stvarawe na vakumna krajse dobiva prav koj se pakuva vo %ermeti~ki zatvoreni ampuliili {i{enca" pa se rastvara neposredno pred primenata so dodavawena sterilna destilirana voda. 5njekciite se primenuvaat so pomo{ na{pric so igla.

:'OL68 *8 5*3O;H55TO :?O)8 *8P5*'T *8 8:L5;8H538T8

)estoto na primenata moè da bide pod koà !subkutana injekcija,s#), vo muskul !intramuskularna injekcija, im), !o !ena (intra!ensainbe#iba, i!), vo subara%noidalniot prostor !intratekalna injekcija", vo{uplinata na zglobot !intraartikularna injekcija", vo peritonealna{uplina !intraperitonealna injekcija", vo plevralnata {uplina!intraplevralna injekcija", vo perikardijalnata {uplina!intraperikardijalna injekcija", vo komorite na srceto !intrakardijalnainjekcija" i drugi.

8plikacijata na injekcionite te~nosti e povrzano so strogi merki naasepsa za da se spre~i pojavata na in(ekcii. )estoto na ubodot prvose denzi&cira so alko%ol, potoa se proveruva proodnosta na iglata ise is(rlaat meurite vozdu% od {pricot. :o ubodot e potrebno klipot na{pricot da se povle~7nanazad !da se aspirira" zaradi proverka natoa dali iglata se nao|a vo krv7n sad !{to e neop%odno za

intravenskite injekcii, a e opasno koj intramuskularnite, posebno kojsubkutanite injekcii".:ri vbrizguvawe na lekot obi~no se vbrizguva koli~estvo od 2 do /,retko do 20 ml. ;oga e vo pra{awe intravenska injekcija, lekot nesmee da se vbrizga pokratko od / minuta. ;oga lekot zaradi svoite&zi~ko=%emijski osobini !%ipertoni~ni, kiseli i alkalni rastvori" moèda predizvika ?X7F=7 na venata : >?N=F=


49/98

od `ivotot zaradi nerazvienosta na glutealniot muskul".5ntramuskularnite injekcii se =>:K:;==pod agol od F0 stepeni.O(ektot od lekot =>:K:;=7@:vo vidna suspenzija" od koi postepeno se oslobaduva 7?F:== @>@=;?G?UF= F;7J7? @?;>K:N== ?G J7@?? :=K:N==

:rimer za ova e intramuskularnoto =>:=K:N= na prokainbenzilpenicilin : 97?G?U


50/98

*esakanite dejstva k=j intravensk== =>:=K:N=na lekovite @e >?I7@::pote{k:otkolku kaj drugite na~ini na davawe na lekovite. -poredtoa, lekovite treba da se davaat intravenski samo vo itni sotojbi,koga se saka mnogu brzo dejstvo na lekot i ako ne mo`at da sedadat na drug na~in !intramuskularno, subkutano i dr.". Rtom +e

prestane potreba= ?G :


51/98

Rp// 7$=! .04'p0#2%%$ .1I-0 ( *!)

,'$014 0-'; '; 6# UU .! :& 2-$12 2'&%%

I%pit"o pr!8!9e )r. *3*? $e"t!i5i"

Rp// 7$=! S'$0-2B%$' ( )!)[

,'$014 0-'; '; 6# U .! :& 2-$12 2'&%%

I%pit"o pr!8!9e )r. *36? Ce-!lo%pori" 1! p!re"ter!l"!7potre)!

Rp// 7$=! "'I04%-9#$' ( *!)

,'$014 0-'; '; 6# U .! :& 2-$12 2'&%%

I%pit"o pr!8!9e )r. *3? Ce-ok%iti"

Rp// 7$=! 'I#9%0%$' ( *!)

,'$014 0-'; '; 6# UU

.! :& 2-$12 2'&%%

I%pit"o pr!8!9e )r. *3;? Ak%ero-tol

Rp// 7$=! R'0%$# ( 8))))) 7F

,'$014 0-'; '; 6# U .! :& 2-$12 2'&%%

I%pit"o pr!8!9e )r. *66? K!l5i-erol

Rp// 7$=! K-%I'4# ( G))))) 7F

,'$014 0-'; '; 6# U .! :& 2-$12 2'&%%

I%pit"o pr!8!9e )r. *6:? Lek proti' &%=-b'0'; %$;%p%&1;

Rp// 7$=! >-;#p4';%$ ( *) 7F

,'$014 0-'; '; 6# 7

.! :& 2-$12 2'&%%

12


52/98

I%pit"o pr!8!9e )r. *6;? Ee" $o"!otrope" 0oro"

Rp// 7$=! "A#4%#$% S#$-#pA%$ ( *+)) 7F

,'$014 0-'; '; 6# >

.! :& 2-$12 2'&%%

I%pit"o pr!8!9e )r. *+? Mi"er!lokortikoi

Rp// 7$=! ,';#9%#40%#;0'4#$-'0-0 ( )!))+

,'$014 0-'; '; 6# 7 .! :& 2-$12 2'&%%

I%pit"o pr!8!9e )r. */? Ee" $likokortikoiI%pit"o pr!8!9e )r. *;? Metilpre"i1olo" 1! p!re"ter!l"!7potre)!

Rp// 7$=! M'0ABp4'&$%;##$' ( )!)@

,'$014 0-'; '; 6# > .! :& 2-$12 2'&%%

I%pit"o pr!8!9e )r. *:? Si"tet%k! 1!e"! 1! $likokortikoi

Rp//

7$=! ,'9-2'0A-;#$' ( 25 ,'$014 0-'; '; 6# 7 .! :& 2-$12 2'&%%

I%pit"o pr!8!9e )r. *+


53/98

.! :& 2-$12 2'&%%

KLIMI C KB;2-0-E

;lizmi se te~ni oblici na lekovi za rektalna aplikacija. -e apliciraat so

pomo{ na irigator ili brizgalka.;lizmite se upotrebuvaat so cel da se ispraznat crevata, da se vnese%rana vo organizmot ili da se apliciraat lekovi. :oradi toa sporednamenata postojat tri vidovi na klizmi=klizmi za ~istewe,odnosno praznewe na crevata !.lysmata e!a#"antia)=%ranlivi klizmi (.lysmata n"triti!a) i=lekoviti klizmi !.lysmata medi#ata)Te~nosta koja se aplicira vo oblik na klizma treba da bide zagreanana nivo na telesnata temperatura !7


54/98

osobini na lekovitata supstanca,naj~esto iznesuva 20=/0K odvkupnata koli~ina na klizmata,no ne preo|a 10K od vkupnatakoli~ina na klizmata.

Pre&i)%vawe na k'izmi

;lizmite mo`at da se prepi{uvaat kako magistralni i gotovi lekovi.:ri magistralno prepi{uvawe na klizmite vo ordinacioto na receptotse naveduvaat site komponenti koi se sostaven del na klizmata inivnite koli~ini.Vo subskricioto na receptot se pi{uva koj te~en oblikna lek treba da se napravi,a za na~inot na izdavawe Da ad !itr"mVosignaturata na receptot treba da bide naglaseno deka te~niot oblikna lek treba da se aplicira kako klizma.

Prier 1! leko'it! kli1! ?

I%pit"o pr!8!9e )r. 3? @lor!l 0ir!t 'o o)lik "! kli1!(!$i%tr!l"o#

Rp//Chlorali hydratis ,&

M"#ilaginis g"mmi ara1i#i &,&

A"ae destillatae ad &&,&

Mis#e -iat sol"tio

Da ad !itr"m

polovina od te~nosta da se dade kako klizma.

5ndikacii%loral %idrat i naj~esto se upotrebuvaat za smiruvawe nadoen~iwa pri elektroence(alogra(sko i rendgensko snimawe, sekoristi kako antikonvulziv.

19


55/98

INFUIONI RASTVORI 7$I1$&%b%%-W 7$I1;%#$';

5n(uzionite rastvori se te~ni, sterilni, apirogeni lekoviti preparati koise davaat parenteralno vo volumen pogolem od 200 ml. 'bi~noin(uzioni rastvori se izotoni~ni, no mo`at da bidat i %ipertoni~ni!terapija na endem na mozok, primena na %ranlivi materii kajparenteralnata is%rana" i %ipotoni~ni !terapija na %ipernatremskatade%idratacija".Vo (orma na in(uzija naj~esto se primenuva=rastvor:od elektroliti,%ranlivi materii i slu`at za nadomestF=7


56/98

S. %d man!m medi#i.

!?ingerov rastvor = ;=@F?; ?N F:N=7


57/98

5n%alatorite na aerosoli = se klasi~en tip na in%alatori, a se sostojatod kanistri !aluminiumska kutija" vo koi se nao|a aerosolot od lekotso (reon, koj se koristi kako potiskuva~. :red sekoja upotrebakanisterot treba da se protrese, za sodrìnata da se %omogenizira, a

dokolku kanisterot e studen treba pret%odno blago da se zagree sodrèwe od nekolku minuti vo raka. 6olniot treba pred primenata nalekot da napravi silen ekspirium, potoa da ja pritisne pumpata i silnoda vdi{e. :o vdi{uvaweto bolniot treba da go zadrì vozdu%otnajmalku 90 sekundi, za ~esti~kite od lekot da prodrat {topodlaboko vo di{nite pati{ta. 6ez ogled na silinata i dolìnata napritisokot vrz pumpata od doziraniot sprej, sekoga{ od nego se is(rlaisto koli~estvo na lek edna polovina ili cela sredna poedine~nadoza. -ekoj doziran sprej ima to~no odreden broj dozi za in%alacija,pa bolniot moè precizno da ja planira posetata kaj lekarot za danabavi novo koli~estvo od lekot.

;omori ili spejseri = okolku nema adekvatna sorabotka so bolniot!na pr. kaj decata", se prepora~uva upotreba na dodatok, komora zain%alator = spejser. ;omorata za in%alacija privremeno ja zadùvalekovitata supstancija, dovolno dolgo za bolniot da vdi{e dve bavni,dlaboki vdi{uvawa. :ostojat razli~ni (ormi i golemini na ovie komori,no (unkcijata im e ista. *ovite modeli na komorata se snabdeni soednosmeren ventil koj se otvora na inspiriumot, a se zatvora naekspiriumot, {to ja olesnuva primenata na in%alatorot. ;aj mnogumalite deca pokraj komorata se koristi i maska koja gi pokriva nosot

i ustata, i tie aparati se narekuvaat a1yhalerili/e1"haler.

5n%alatori na lekot vo (orma na suv prav (dry0poqder inhalers0DP2) sespin=%aleri, turbo%aleri i disk%aleri !vidi slika /". :rednosta na ovieaparati e toa {to ne koristat ekolo{ki neadekvaten (reon kakopotiskuva~. 7>?B?G


58/98

Epotrebata na nebulizatori e mo`na vo bolni~ki ili ambulantniuslovi. *epovolnite svojstva na ovoj aparat se goleminata naaparatot, potrebata za izvor na struja, {to nekoga{ ja ote`nuvaprimenata na lekot, zvukot {to go sozdava kompresorot, kako idolìnata na in%alacijata !20=/0 minuti".

Eltrazvu~niot nebulizator go koristi ultrazvukot za sozdavawe naaerosoli. *e se upotrebuvaat za in%alacija na kortikosteroidi, mnoguse skapi, pa poradi toa retko se koristat.-ovremenite nebulizatori sodràt dodatok na sistemot {to goso~inuva otvorot na ventilot, koj se otvora samo vo tekot nainspiriumot, {to go zgolemuva koli~estvoto na ~estici {todospevaat vo dolnite di{ni pati{ta.okolku ovie aparati ne se koristat pravilno, lekot moè da se zadrìna jazikot, zadniot id na `dreloto ili da bide vo izdi{aniot vozdu%. Votakvi slu~ai moè da bide mnogu opasno za bolniot bidej+i nema G=@7 >?@:B:@: 77

Aero%ol %pre>CM,7E

5n%alaciite se naj~esto preparati {to sodr at rastvori nabron%odilatatori ili antiinIamatorni lekovi koi se vdi{uvaat kakoaerosoli i se koristat za terapija na akutni napadi ili za pro&lak@=nanapadite kaj zabolenite od bron%ijalna astma.

:rimeri za prepi{uvawe in%alacija

Rp.%erosol Salb!tamol pro inhalatione mg/ml a )0 ml

Da s#at!lam originalem No I

#. a ~asa da se vdi{e edna{ po pritiska"eto na pumpata.

!-albutamol = selektiven beta/ =G;7


59/98

I%pit"o pr!8!9e )r. *;? Sre%t'o proti' $i0t

Rp// Tb! :#p14%$# ( )!*

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7

.! 8 9 * t!)let! "! e"

Indikacii: primarna i %roni~na %iperurikemija, gi%t

I%pit"o pr!8!9e )r. 2


60/98

.! 8 9 * t!)let! "! e"

Indikacii: vazomotorna glavobolka, migrena

I%pit"o pr!8!9e )r. 6


61/98

Rp// 7$=! "'&%5--$ ( )! 25

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7 .! 8 9 * t!)let! "! e"

Indikacii: akuten i %roni~en zastoj na srce, insu&ciencija na miokard,supraventrikularni aritmii, atrijalni &brlicaii.

I%pit"o pr!8!9e )r. ? Lek %o po1iti'"o i"otrop"o e>%t'o

Rp// 7$=! ,#b10-2%$ ( )!@+

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7 .! :& 2-$12 2'&%%

Indikacii: {ok, %ipotenzija, kardiomiopatii, in(arkt na mikardot.

I%pit"o pr!8!9e )r. +? Lek propti' %r5e'i !ritii

Rp// Tb! "A%$%&%$12 ( )!@

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7 .! 8 9 * t!)let! "! e"

Indikacii:srcevi aritmii, ekstrasistoli, paroksizmalnasupraventrikularna ta%ikardija

I%pit"o pr!8!9e )r. +


62/98

I%pit"o pr!8!9e )r. +2? Sre%t'o proti' 0iperlipei>!

Rp// Tb! .%2O-;0-0%$ ( )!)@

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7

.! * 9 * t!)let!

Indikacii: %iperlipoproteinemija, %iperlipemija, %iper%olesterolemija

AEVI C .p';%';E

Paevite se cvrsti oblici na lekovi koi pretstavuvaat me{avina od

isitneti i neisitneti rastitelni drogi.

Paevite se koristat za prigotvuvawe na te~ni oblici na lekovi koi se

koristat za vnatre{na i nadvore{na upotreba.Vo oblik na ~aevi se

prepi{uvaat rastitelni drogi koi sodràt lekoviti supstanci so slabo ili

indi(erentno dejstvo i od niv pacientot sam priprema macerati, in(uzi

ili dekokti spored upatstvoto od signaturata.;ako ~aevi ne smee da

se prepi{uvaat rastitelni drogi koi sodràt lekoviti supstanci so jako

ili mnogu jako dejstvo !rastitelni drogi koi vo (armakopeata se

ozna~eni so eden ili dva plusa".Paevite ne se %omogeni, ni to~no

dozirani oblici na lekovi.

Paevite sluàt za podgotvuvawe na vodeni ekstrakti !macerati in(uzi

i dekokti".Vodenite ekstrakti pripremeni od ~aevite se koristat za

nadvore{na ili vnatre{na upotreba.

Vodenite ekstrakti pripremeni od ~aevite za nadvore{na upotrebanaj~esto imaat blago antisepti~ko ili adstrigentno dejstvo i se

koristat za oblogi,gargara,ispirawe na o~i,rani i sl.

Paevite moè da se prepi{uvaat kako magistralni,o&cinalni i gotovi

lekovi.-e prepi{uvaat kako nepodeleni lekovi naj~esto vo vkupna

koli~ina od /1=10 g,a najmnogu do 200 g.*a~inot na prepi{uvawe e

ist kako za za nepodelenite pra{oci za vnatre{na upotreba.

Pre&i)%vawe na +aevi kako ma*istra'ni 'ekovi

>/


63/98

Vo ordinacioto na receptot se naveduvaat rastitelnite drogi koi

vleguvaat vo sostav na ~ajot i nivnite koli~ini vo grami.

Vo subskripcioto na receptot se pi{uva Mis#e -iat spe#ies za na~inot napripremawe na lekot,a Da ad s#at"lam za na~inot na izdavawe na lekot

poradi toa {to ~aevite se izdavaat vo %artieni +esi~ki ili vo

kartonska kutija.

Vo signaturata na receptot se naveduva na~inot na koj od

rastitelnite drogi koi go so~inuvaat ~ajot treba da se prigotvi voden

ekstrakt i kako toj treba da se upotrebuva.

Prier ?

D! %e prepi8e!> ko> %or&i 2< $r!! 5'et "! k!ili5! i 2 k!ko o45i"!le" lek.$p

pe#ier"m laxanti"m ^&,o

Da ad s#at"lam

edna ka(ena la`ica da se prelie so ~a{a voda {to vrie,koga +e se oladi da se procedi i ispie.

>7


64/98

Laksantniot ~aj sodrì list od sena.-e prigotvuva kako in(uz i sekoristi pri opstipacija.

Pre&i)%vawe na +aevi kako *otovi 'ekovi

Vo ordinacioto na receptot se pi{uva pe#ier"m,imeto na ~ajot,a i

vkupnata koli~ina na ~ajot.

Vo subskripcioto na receptot se pi{uva Da s#at"lam originalem i brojot na

originalni pakovawa

Vo signaturata na receptot se naveduva na~inot na koj od

rastitelnite drogi koi go so~inuvaat ~ajot treba da se prigotvi voden

ekstrakt i kako toj treba da se upotrebuva.

Prier ?

D! %e "!pi8e !> o kore" "! )el %le1 k!ko $oto' lek.$p

pe#ies Althaeae radi#is a '&,o

Da s#at"lam originalem /o2

dve ka(eni laìci da se prelijat so ~a{a ladna voda,da stoipolovina ~as,potoa da se procedi i ispie,7=9 pati na den.Pajot od koren na bel slez se dava za ublaùvawe na produktivnaka{lica.

EKSTRAKTI C F904-0-E

Okstrakti se te~ni oblici na lekovi koi se dobivaat so ekstrakcija na

aktivnata materija od rastitelnite drogi.

8ko ekstrakcijata na aktivnata materija od rastitelnite drogi se vr{i

so voda se dobivaat vodeni ekstrakti.)acerati,in(uzi i dekokti !Ma#erata,2n-"sa i De#o#ta) se vodeni ekstrakti

na rastitelnite drogi.Tie se dobivaat so ekstra%irawe na aktivnata

materija od rastitelnite drogi so voda.)acerati,in(uzi i dekokti moè

da se podgotvuvaat od rastitelni drogi koi sodràt lekoviti supstanci

so slabo,jako ili mnogu jako dejstvo.

?astitelnite drogi koi sodràt lekoviti supstanci so slabo dejstvo se

prepi{uvaat vo oblik na ~aevi,a pacientot sam so pomo{na voda jaekstra%ira aktivnata lekovita supstanca.

>9


65/98

Vodenite ekstrakti od rastitelni drogi koi sodràt lekoviti supstanci so

jako ili mnogu jako dejstvo gi podgotvuva (armacevt spored

upatstvoto na doktorot dadeno vo receptot.:ri prepi{uvaweto na

rastitelni drogi koi sodràt lekoviti supstanci so jako ili mnogu jakodejstvo,doktorot mora da ja navede koli~inata na rastitelnata droga

koja se koristi za ekstrakcija vodej+i smetka za poedine~nata

terapiska doza. Vodenite ekstrakti od rastitelni drogi so jako ili

mnogu jako dejstvo se podgotvuvaat sekoga{ sveì !ex tempore) vo

vkupna koli~ina od 200=/00 ml. :acientot gi dozira so ka(ena ili

supena laìca.

)acerati se vodeni ekstrakti koi se podgotvuvaat na sobna

temperatura.-e podgotvuvaat taka {to isitnetata rastitelna droga se

prelie so potrebnata koli~ina na ladna voda i se ostava da stoi okolu

70 minuti na sobna temperatura,so povremeno me{awe.:otoa

te~nosta se proceduva i rastitelnata droga se ispira so voda do

propi{anata koli~ina na maceratot.Vo oblik na macerati se

prepi{uvaat rastitelni drogi koi sodr at termolabilni lekoviti

supstanci i drogi koi sodràt sluzavi materii.)aceratite se ~uvaat

naj~esto na ladno mesto i obi~no se koristat ne podolgo od tri dena

posle nivnoto prigotvuvawe.)oè da se koristat za vnatre{na i

nadvore{na upotreba.

5n(uzi se vodeni ekstrakti koi se dobivaat so polevawe na

rastitelnata droga so voda {to vrie.Okstrakcijata na aktivnite materii

se vr{i na temperatura ne povisoka od F0-e podgotvuvaat taka {to

rastitelnata droga se isitnuva i se preliva so potrebnata koli~ina na

voda {to vrie.-e ostava na sobna temperatura okolu 70 minuti so

povremeno me{awe i potoa se proceduva.Vo oblik na in(uzi se

podgotvuvaat delovi od rastitelnite drogi so pone`na struktura !list,

cvet",rastitelni drogi koi sodràt termolabilni i lesno isparlivi lekoviti

supstanci.5n(uzite se ~uvaat naj~esto na ladno mesto i obi~no sde

koristat ne podolgo od tri dena posle nivnoto prigotvuvawe. 5n(uzite

se naj~esto nameneti za vnatre{na upotreba.

>1


66/98

ekokti se vodeni ekstrakti koi se dobivaat so ekstra%irawe na

aktivnata materija od rastitelnite drogi so voda {to vrie.-e

podgotvuvaat taka {to isitnetata rastitelna droga se preliva so

potrebnata koli~ina na ladna voda i se zagreva do vriewe navodata.-e ostava da vrie okolu 70 minuti,te~nosta se proceduva

vrela i se nadomestuva so vrela voda koli~inata na isparenata

voda.Vo oblik na dekokti se podgotvuvaat delovi od rastitelnite drogi

so cvrsta struktura !koren,rizom" i rastitelni drogi koi sodràt

termostabilni lekoviti supstanci.

Pre&i)%vawe na vodeni ekstrakti

Vodenite ekstrakti se prepi{uvaat kako magistralni lekovi.

'rdinacioto na receptot zapo~nuva so toa koj vid na ekstrakt treba

da se prigotvi Ma#erati,2n-"si ili De#o#tiVo prodolènie na ordinacioto

na receptot se sodrì koli~ina na droga izrazena kako procent vo

odnos na vkupnata koli~ina na ekstraktot i koli~inata na voda koja

treba da se upotrebi za pripremawe na ekstraktot so znak za

koli~nik me|u niv ! ".Vkupnata koli~ina na ekstrakt koja treba da se

prigotvi se dobiva koga se pomnoì brojot na dozi so masata koja ja

sodrì edna ka(ena laìca !1 g " ili supena laìca !21 g)vo zavisnost

od toa so koja od niv se vr{i doziraweto.

:ri prigotvuvaweto na vodenite ekstrakti skoro sekoga{ se dodava

korigentno sredstvo.;oli~inata na korigentnoto sredstvo se dodava

vo odreden procent vo odnos na vkupnata koli~ina na podgotveniot

ekstrakt !naj~esto 20=/0K".

;orenot na ipekakuana predizvikuva povra+awe.Vo subemeti~ki dozi

predizvikuva nauzea pri {to ja zgolemuva koli~inata na bron%ijalen

sekret so mala viskoznost.:oradi toa vo subemeti~ki dozi se

upotrebuva kako ekspektorantno sredstvo.

inkt%ri 2tincturae)

>>


67/98

Tinkturi se etanolno=vodeni ekstrakti na rastitelnite drogi ili

etanolno=vodeni rastvori na ekstrakti na rastitelnite drogi.

Vo zavisnost od ja~inata na ekstra%iranite aktivni materii ima

tinkturi so jako i tinkturi so slabo dejstvo.Tinkturite moè da sekoristat kako lekoviti sredstva !spazmolitici,ekspektoransi,sedativi i

t.n." ili kako korigentni sredstva da se dodavaat na peroralni rastvori

ili miksturi.

Vo odnos na mestoto na aplikacija postojat tinkturi za vnatre{na i

tinkturi za nadvore{na upotreba.Tinkturite za nadvore{na upotreba

sluàt za nanesuvawe na sluznicata na usnata {uplina i koàta.

Tinkturite za vnatre{na upotreba vo zavisnost od ja~inata na

lekovitite supstanci se doziraat kako kapki !vo kolku se so mnogu

jako dejstvo" ili so ka(eni laìci ! vo kolku se so jako dejstvo" i se

zemaat per os.

Tinkturite naj~esto se prepi{uvaat kako o&cinalni lekovi.

Vo ordinacioto na receptot se pi{uva Tin#t"rae,o&cinalnoto ime i

vkupnata koli~ina na tinkturata.

Vo subskripcioto na receptot se pi{uva Da ad !itr"m vo kolku se dozira

so laìci ili Da ad !itr"m g"ttatori"m ( Da ad !itr"m #"m pipeta) vo kolku se

dozira kako kapki.

Vo signaturata na receptot se pi{uva na~inot na upotreba na lekot,a

za tinkturite koi se za nadvore{na upotreba treba da se napi{e

nadvore{no.

Prier ?

D! %e "!pi8e re5ept 1! opi7 'o o)lik "! k!pki.

$p

Tin#t"rae opii &,o

Da ad !itr"m g"ttatori"m

^ pati na den po /1 kapki da se ispijat so ~a{a voda.

>


68/98

5ma analgeti~ko dejstvo.-e koristi vo terapija na jaki bolki !pri

opekotini,te{ki (rakturi,in(arkt na miokard,{ok i maligni zaboluvawa"

i vo terapija na proliv od nebakterisko poteklo kaj deca poradi

svoeto dejstvo vrz gastrointestinalniot trakt !go zgolemuva tonusotna maznata muskulatura na crevata i ja deprimira propulzivnata

peristalti~ka aktivnost".

I%pit"o pr!8!9e )r. +6? Lek proti' !rteri%k! 0iperte"1i>!

Rp// Tb! "#$%&%$' ( )!*+ 25

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7 .! 8 9 */@ t!)let! "! e"

Indikacii: esencijalna arteriska %ipertenzija.

I%pit"o pr!8!9e )r. +:? Pr!1o%i"

Rp// Tb!


69/98

Tb! ,%A%&4--N%$' ( )!)@+ ,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7 .! 8 9 * t!)let! "! e"

Indikacii: te{ka %ipertenzija i %ipertenzija pri o{tetena bubre`na

(unkcija.

I%pit"o pr!8!9e )r. /2? Vit!i" K

Rp// Tb! >%0-2%$ K ( *) 25

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7 .! 8 9 * t!)let! "! e"

Indikacii: %ipovitaminoza ;, %ipoprotrombinemija, sklonost konkrvarewa i krvarewa predizvikani od lekovi.

I%pit"o pr!8!9e )r. /6? Troek%!"

Rp// Tb! F0ABb%;12-'0-0' ( 8)) 25

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7 .! I"i'i7!l"o, pre! protro)i"%koto 'ree

Indikacii: troboza, tromboIebitis, in(arkt na mikardot, embolija.

I%pit"o pr!8!9e )r. /? Prep!r!t "! &ele1o 1! or!l"!7potre)!

Rp// Tb! I'4#;1I-0 ( *)) 25

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7 .! 8 9 * t!)let! "! e"

Indikacii: sideropeni~na anemija.

I%pit"o pr!8!9e )r. /+? Prep!r!t "! &ele1o 1! p!re"ter!l"!7potre)!

Rp// Tb! X'4% 39%&


70/98

Rp// Tb! M'0##p4-2%& ( *) 25

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7 .! 8 9 * t!)let! "! e"

Indikacii: povra+awa, dijagnosti~ki proceduri vo A5T i dr.

I%pit"o pr!8!9e )r. :+? Lek proti' ki"eto1i

Rp// Tb! ,%2'$A%&4%$-0' ( +) 25

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7 .! 8) i"7ti pre p!t7'!9e

Indikacii: povra+awe i ma~nina kinetozi

I%pit"o pr!8!9e )r. :;? Lek proti' 0ro"i"! op%tip!5i>!

Rp// Tb! .'$- ( Z!+ 25

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7 .! * 9 * t!)leti

Indikacii: %roni~na opstipacija

I%pit"o pr!8!9e )r. ;


71/98


72/98

Rp// Tb! X14#;'2%&' ( ) 25

,- ;-01-2 #4%5%$-'2 6# 7

.! * t!)leti "! e"

Indikacii: 8rteriska %ipertenzija, edemi od najrazli~na etiologija.e,ani!am na dejstvo: diuretik so brzo i jako dejstvo, deluvadiureti~ki, zgolemuva eliminacija na te~nosti, ja namaluvareapsorbcija na elektroliti i voda vo izlezniot krak na %enleovatapetelka i vo proksimalnite i distalnite tubuli.

I%pit"o pr!8!9e )r. *


73/98

*0^ pati po*0 kapki vo oko

Indikacii:in(ekcii na oko, kowuktivi itn.e,ani!am na dejstvo: kompeticija so PAA za sinteza na (olnakiselina

I%pit"o pr!8!9e )r. **6. S7l-!%!l!1i"

$p%% T1l "l-asala5ine a '&& mg

Da #at"lam originalem /o 2

x *0 tableti na den

Indikacii:ulcerozen kolit, ;ronova bolest.

I%pit"o pr!8!9e )r. **+. Ko)i"!5i>! "! trietopri %o%7l-o"!i

$p%% T1l a#trim

Da #at"lam originalem /o 2

*a* h x tableti

Indikacii:5n(ekcii na urinaren, respiratoren, gastrointestinalen trakt.

I%pit"o pr!8!9e )r.**;. A"tit7)erk7lo1"o %re%t'oI%pit"o pr!8!9e )r.*2*. @ir!1i "! i1o"ikoti"%k! ki%eli"!

$p%% T1l 2sonia5id a &&'Da s#at"lam originalem /o 2

*a > h po / tableti

Indikacii:tuberkuloza

I%pit"o pr!8!9e )r.*22. Et!)7tol

$p%% Cps Etam1"tol a &

Da s#at"lam originalem /o 2

edna{ na den 9 tab

praktikum-

Documents