praktisch gebruik van antipsychotica - het belang van de behandelfase
DESCRIPTION
Veel behandelaren (verpleegkundig specialisten, artsen en psychiaters) hebben de vraag "wanneer is het verstandig/veilig/zinvol om de medicatie aan te passen?". Het antwoord hierop wordt gemakkelijker wanneer rekening gehouden wordt met de behandelfase waarin de patiënt zich bevindt.TRANSCRIPT
Praktisch gebruik
van antipsychoticaHet belang van de behandelfase
Dr. J. Terpstra, psychiater
Hoofd Behandelzaken 24uurs/Acuut
Disclosure belangen spreker
(potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder
Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Bedrijfsnamen
Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële)
vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk …
• Geen
• Janssen-Cilag, Pfizer
• Haerst BV
• Geen
Waarom dit verhaal?• ik vind acute psychiatrie het mooiste vak van de wereld
• het is echter gelukkig maar een klein deel van de
psychiatrische behandeling van veel patiënten
• om twee redenen een slechte naam 1) eerste klap is
een daalder waard, 2) never change a winning team
• nummer 1 geeft hoge doseringen, strijd, dwang,
‘zombie’/‘platgespoten’
• nummer 2 geeft bijwerkingen (sedatie, metabool
syndroom, seksuele bijwerkingen,
bewegingsstoornissen)
Ziekte vs KwetsbaarheidZiekte
Kwetsbaarheid
Een episode
“Niets aan de hand”
Crisissignaleringsplan
Drie FasenAcute Fase
Stabilisatie fase
Onderhouds-Fase
symptomen behandeling motivatie
Acute fase agitatie/onrust +++
slaapstoornissen +++
gedragsstoornissen +++
gevaar +++
dosis +++
sedatie +++
afwezige motivatie
voor behandeling
veel vijandigheid
(de)Stabilisatie
fase
agitatie/onrust +/-
slaapstoornissen +
gedragsstoornissen +/-
gevaar -
dosis ++
sedatie ++
twijfel/ambivalentie
enig
probleembesef/ziek
te-besef
Onderhouds-
fase
agitatie/onrust -
slaapstoornissen +/-
gedragsstoornissen -
dosis +/-
sedatie +/-
“it’s complicated”
(soms
goed/soms
slecht)*
*zie workshop motiverende gespreksvoering
‘Botsing’ van culturen
• Visie 24uurs/Acuut: “kort en krachtig”, mensen
worden niet voor hun plezier opgenomen op
een gesloten afdeling. Resultaat: snel hoog
doseren, niet afwachten, sturen op
symptomen, dwang & drang
• Visie Sociale Psychiatrie: “Samen op weg”,
herstel en empowerment, overlegmodel.
Resultaat: neem de tijd, voorzichtig opbouwen,
sturen op bijwerkingen en samenwerking
Synergie
• Het zijn uitersten van een spectrum
• beiden hebben hun eigen ‘waarheid’ en
waarde
• Oplossing: durven switchen
Switchen• vuistregels:
– ‘hoe acuter hoe sneller’
– ‘hoe sneller hoe meer bijwerkingen’
– ‘des te acuter de patiënt des te minder ervaart
deze bijwerkingen’
• alleen switchen in acute fase wanneer er sprake
is van onvoldoende effect of té veel bijwerkingen
• switchen met als doel ‘toewerken naar
onderhoudsbehandeling’ pas wanneer een
patiënt goed-en-wel in de stabilisatie fase zit
De praktijk
Acuut Onderhoud
Farmaca - haloperidol +
promethazine
- olanzapine
- risperidon +
benzodiazepinen
- zuclopentixol Acutard
- additie van
benzodiazepinen (eg.
clorazepaat IM)
- penfluridol
- aripiprazol
- risperidon
- paliperidon
- flupentixol
- zuclopentixol
- fluspirileen
- haloperidol
- etc
De literatuur
Seeman,
Molecular Psychiatry
(1998)3, 123-124
R. Kahn et al. 2008, Lancet 2008; 371: 1085–97
Wegen naar Rome
Sedatie
Kortwerkend
Langwerkend
Switchen
Hoe te switchen
• http://wiki.psychiatrienet.nl/index.php/SwitchAn
tipsychotics
• Stop/Start
• Kruislings af-/opbouwen
• Additie en afbouw
Praktische stappen
• bepaal samen met de patiënt (en zijn/haar
systeem) of deze voldoende ver in de
stabilisatie fase zit (CGI, HONOS, Fase-
Grafiek)
• Kies samen met de patiënt (en zijn/haar
systeem) een geschikt medicament op basis
van (bij)werkings-profiel
• Kijk op SwitchWiki hoe het beste te switchen
• Switchen en monitoren (ROM)
Take Home Message
• 3 fasen
• bepalend voor keuze medicatie
• bepaal waar een patiënt in zijn/haar
proces zit
• durf te switchen!
Dank voor uw aandacht!