SADRŽAJ

I. UVOD

II. VOLONTIRANJE KAO DRUŠTVENA PROMJENA

1. Evropski trendovi promocije i razvoja volontiranja

2. Najbitnije preporuke i zaključci koji će služiti kao osnova za izradu

Evropske politike volontiranja

3. Istorija volontiranja u Republici Srpskoj

III. PRAVNI OSNOV VOLONTIRANJA U REPUBLICI SRPSKOJ

1. Ustav Republike Srpske

2. Zakon o volontiranju (SG RS 89/13)

01. Osnovne odredbe

02. Uslovi volontiranja

03. Principi za organizovanje volontiranja

04. Ugovor o volontiranju

05. Prava i obaveze volontera i organizatora volontiranja

06. Društveno vrednovanje, podsticanje i razvoj volontiranja

07. Nadzor i kaznene odredbe

08. Prelazne i završne odredbe

3. Podzakonski akti oblasti volontiranja

01. Pravilnik o dodjeli republičke nagrade za volontiranje (SG RS 50/14)

02. Pravilnik o finansiranju mjera i aktivnosti podrške razvoju i promociji

volontiranja (SG RS 55/14)

03. Pravilnik o volonterskoj knjižici (SG RS 55/14)

4. Strategija za unapređenje i razvoj volontiranja u Republici Srpskoj 2014-2018

(SG RS 35/14)

IV. USKLAĐENOST ZAKONA O VOLONTIRANJU I OSTALIH ZAKONSKIH PROPISA U

REPUBLICI SRPSKOJ

1. Zakoni radno-pravne oblasti

01. Zakon o radu Republike Srpske (SG RS 55/07-prečišćeni tekst)

02. Zakon o doprinosima ( SG RS 116/12)

03. Zakon o zdravstvenom osiguranju (SG RS 18/99, 51/01, 70/01, 51/03, 57/03,

17/08, 01/09, 106/09)

1

04. Zakon o penzijsko invalidskom osiguranju (SG RS 134/11, 82/13)

05. Zakon o zaštiti na radu (SG RS 1/08, 13/10)

2. Poreski zakoni

01. Zakon o porezu na dohodak (SG RS broj: 91/06, 57/12)

02. Zakon o dobiti (SG RS broj:91/06, 128/06, 120/08, 71/10, 1/11, 107/13)

3. Ostali zakoni

01. Zakon o inspekcijama ( SG RS broj: 74/10, 109/12)

02. Zakon o zaštiti ličnih podataka (SG BiH broj: 49/06),

V. PREPORUKE

VI. ZAKLJUČAK

2

I. UVOD

Strategija za unapređenje i razvoj volontiranja Republike Srpske za period 2014 –

2018 je usvojena od strane Narodne skupštine Republike Srpske 2014. godine (SG RS

35/14). Ovaj dokument na strateški način obuhvata pravce unapređenja i razvoja

volontiranja u Republici Srpskoj, a što je jasno definisano njegovom vizijom, misijom,

strateškim pravcima i ciljevima.

Jedan od strateških pravaca ove Strategije se odnosi na pravnu regulativu

volontiranja, a u sklopu kojeg je definisan slijedeći strateški cilj: «Uspostavljena usklađena i

adekvatna pravna regulativa volontiranja, koja na efikasan i adekvatan način podržava

kontinuiranu i održivu promociju i razvoj volontiranja u Republici Srpskoj.».

Kao dio akcionog plana implementacije Strategije za 2014. godine koji je usvojila

Vlada Republike Srpske, a u sklopu gore navedenog strateškog pravca i cilja je

identifikovana mjera koja se odnosi na izradu pravne analize usklađenosti Zakona o

volontiranju sa drugim relevantnim zakonskim propisima, te na osnovu istog, izrada

određenih preporuka i zaključaka za pozitivnu izmjenu i dopunu tih propisa, a koji bi

omogućili kvalitetnije unapređenje i razvoj volontiranja, kao i njegovu pozitivnu promociju

u našem društvu.

Na osnovu svega gore navedenog, Omladinski komunikativni centar je u saradnji sa

Međunarodnim centrom za neprofitno pravo (ICNL) i Evropskim centrom za neprofitno

pravo, a u sklopu finansijske podrške od strane Agencije za međunarodni razvoj Sjedinjenih

američkih država (USAID), obezbjedio neophodna sredstva za realizaciju ove mjere, te se

pred vama nalazi i konačan dokument navedene pravne analize.

Ovaj dokument, pored analize usklađenosti Zakona o volontiranju sa drugim

relevantnim zakonskim propisima, je identifikovao i ključne preporuke, a čijom realizacijom

u budućnosti, bi se omogućilo da procesi koji utiču na procese unapređenja i razvoja

volontiranja postanu još efikasniji i efektivniji.

Na kraju želimo da istaknemo, da su nedavne prirodne katastrofe u vidu poplava,

koje su zadesile Republiku Srpsku i Bosnu i Hercegovinu, pokazale da je izuzetno važno

3

njegovati volonterski duh i solidarnost među ljudima kao jednu od najbitnijih društvenih

vrijednosti, te da današnje ulaganje i trud u razvoj volontiranja, sutra će zasigurno

predstavljati izuzetno jak društveni i ekonomski potencijal.

II. VOLONTIRANJE KAO DRUŠTVENA PROMJENA1

1. Evropski trendovi promocije i razvoja volontiranja

Volonterizam postoji od samih početaka organizovanja društvenih zajednica, te i

danas postoji kao aktivnost koja se sprovodi za opšte dobro i koja oživljava najplemenitija

stremljenja čovječanstva, kao što su zauzimanje za mir, slobodu, mogućnost izbora,

sigurnost i pravednost za sve ljude. Definicija pojma „volontiranje“ u zemljama EU kreće se

od „aktivnosti koja zahtijeva korištenje vremena bez nadoknade“ preko „lične spontane

aktivnosti“ do „dobrovoljnog rada“. Osnovni dijelovi definicije volonterizma su:

dobrovoljnost, obavljanje aktivnosti ili pružanje usluga bez nadoknade, te obavljanje

aktivnosti ili pružanje usluga za opšte dobro. Volontiranjem građani pomažu bližnjima i

zajednici u kojoj žive, a u isto vrijeme razvijaju vlastitu ličnost, doprinoseći opštoj dobrobiti.

Generalna skupština Ujedinjenih naroda (UN) je 1985. godine proglasila 5. decembar za

Međunarodni dan volontera, a Preporukom Savjeta Evrope NO R (94) 4 preporučuje se

državama članicama da definišu volontiranje, naglašavajući njegove obrazovne aspekte i

značaj za društvo. Preporukom Savjeta Evrope 1496 (2001) „Poboljšanje položaja i uloge

volontera u društvu“ prepoznaje se uloga i vrijednost volonterizma, traži se prepoznavanje i

ukidanje svih prepreka koje mogu spriječiti lice u volonterskim aktivnostima, te usvajanje i

promovisanje političkih i zakonodavnih rješenja koja će podsticati volontiranje. Savjet

Evrope donio je i niz dokumenata, kao što je Evropska konvencija o promovisanju

međunarodnog i dugoročnog volonterskog servisa mladih (ETS br. 175), kojom se dodatno

promoviše međunarodno volontiranje mladih od 18 do 25 godina. Generalna skupština UN-

a je 2001. godinu proglasila Međunarodnom godinom volontera (Dokument 8917), a tim

povodom je usvojena i Rezolucija i preporuke o načinima kako zemlje članice i UN mogu i

treba da podržavaju volontiranje, te su pokrenute razne inicijative za promovisanje

volonterizma. Rezolucija Opšte skupštine UN-a 56/38 (2002) preporučuje članicama

stvaranje „poticajnih fiskalnih, zakonskih i drugih okvira, uključujući one koji se odnose na

organizacije koje se bave volontiranjem“ kroz uvođenje zakonodavstva, poreskih olakšica i

1 Dio preuzet iz: Strategija za unapređenje i razvoj volontiranja u Republici Srpskoj 2014-2018

4

subvencija, te olakšavanje uspostavljanja partnerskih odnosa u vezi sa volontiranjem u

građanskom društvu.

Evropska unija je 2011. godinu proglasila za Evropsku godinu volontiranja tokom

koje je, uz podršku Delegacije Evropske komisije, preko 100 eksperata u oblasti volontiranja

radilo na izradi preporuka i smjernica za izradu Evropske politike volontiranja2. Ovaj proces

je koordinisala neformalna mreža evropskih asocijacija i organizacija civilnog društva.

Evropska unija i zemlje članice su prepoznale potrebu da volontiranje istaknu kao posebnu

komponentu koja u velikoj mjeri utiče na razvoj civilnog društva sa fokusom na specifične

sektore/oblasti, kao što su: ekonomija, socijalni sektor, cjeloživotno učenje itd.

2. Najbitnije preporuke i zaključci koji će služiti kao osnova za izradu

Evropske politike volontiranja

Alijansa za Evropsku godinu volontiranja u Evropi daje preporuke u okviru

dokumenta pod nazivom Policy Agenda for Volunteering in Europe – P.A.V.E. (Okvir politike

volontiranja u Evropi) za efektivniji i efikasniji evropski okvir za podršku i promociju

volontera, volontiranja, organizacije koje uključuju volontere i njihove partnere. Preporuke

obuhvataju prijedloge za mjere koje treba da odgovore na različite aspekte volontiranja

identifikovanih odlukom Evropskog savjeta iz 2009. godine, koja je označila 2011. godinu

kao evropsku godinu volontiranja, te kroz komunikaciju sa Evropskom komisijom P.A.V.E.

preporuke promovišu i podržavaju volontiranje kao demonstraciju evropskih vrijednosti,

obezbjeđujući pokretačku snagu za aktivno građanstvo i doprinos rastu ekonomskog i

socijalnog kapitala.

P.A.V.E. naglašava potrebu za partnerskim pristupom koji neprestano uključuje sve

aktere da rade u pravcu razvoja podržavajuće infrastrukture za volontiranje u Evropi. Takva

infrastruktura uključuje odgovarajuće i neophodne mehanizme za podršku volontera i

organizacijama koje angažuju volontere, kao i odgovarajuće i održivo finansiranje. To bi

trebalo da obezbijedi koherentnost i intersektoralne pristupe koji će smanjiti prepreke za

volontiranje, te razvoj odgovarajućih okvira za volontere i organizacije koje angažuju

volontere, uključujući poštivanja njihovih prava i obaveze.

2 Više u: “Policy Agenda for Volunteering in Europe (P.A.V.E)“, dostupno na: <http://www.eyv2011.eu/images/stories/pdf/EYV2011Alliance_PAVE_copyfriendly.pdf>, pristupljeno novembra 2013.

5

P.A.V.E. reflektuje i činjenicu da je, u cilju obezbjeđenja osnove zasnovane na

dokazima za kreiranje politika, potrebno unaprijediti prikupljanje statističkih podataka o

vrijednostima i uticaju volontiranja u Evropi. Takvi podaci treba da uzmu u obzir i

ekonomske i socijalne vrijednosti volontiranja, a mjerenja treba da reflektuju specifičnu

prirodu volontiranja u cilju pružanja pouzdanih podataka.

P.A.V.E., takođe, naglašava potrebu za poboljšanjem pristupa statističkim podacima i

drugim informacijama o mogućnostima za volontiranje kao dodatak za usaglašavanje

zajedničkih principa za pružanje kvalitetnog volontiranja u cilju povećanja broja, uticaja i

vrijednosti volontiranja u Evropi. Prepoznata je činjenica da kvalitetno volontiranje uvijek

proizlazi iz usaglašenih i dogovorenih zajedničkih akcija između aktera, te da uključuje

snažna i transparentna partnerstva multisektoralnih aktera.

Priznavanje individualnih i kolektivnih postignuća volontera su identifikovani kao najbitniji

za omogućavanje volonterima da kvalitetnije primjene stečena znanja i iskustva kroz

volontiranje u drugim oblastima njihovih života, te time povećaju uticaj volontiranja.

Poboljšani mehanizmi za prepoznavanje volontiranja kao doprinos cjeloživotnom učenju se

preporučuju kao rješenje.

3. Istorija volontiranja u Republici Srpskoj

Jedna od najstarijih aktivnosti koja ima sličnost i povezanost sa volontiranjem u

savremenom obliku, a koja je bila primjenjivana na našim prostorima je moba. „Moba“ je

narodni običaj udruživanja rada i najčešći vid međusobnog pomaganja na selu. Riječ „moba“

vodi porijeklo od riječi „molba“. U seoskim domaćinstvima su se često dešavali hitni i

neodložni poslovi koji su prevazilazili kapacitete jednog domaćinstva, pa je bio običaj da se

pozivaju komšije u pomoć. Domaćin kuće tada saziva mobu. Rad je besplatan i dobrovoljan,

a domaćin je obavezan da radnike što bolje ugosti. Postojala je i moba iz milosrđa na koju se

dolazilo bez poziva u slučaju kada treba pomoći nekoj siromašnoj porodici ili kada neka

kuća ostane bez domaćina. U tom slučaju domaćini nisu imali obavezu da hrane mobare.

U bivšoj Jugoslaviji (u daljem tekstu: SFRJ) jedan od najpoznatijih vidova

volonterskih aktivnosti su bile omladinske radne akcije. Omladinske radne akcije su nastale

6

u toku Narodnooslobodilačke borbe, a naročito su bile popularne nakon završetka Drugog

svjetskog rata i imale su za cilj da obnove i izgrade privredu, infrastrukturu, naučne,

sportske, kulturne i zabavne objekte u SFRJ. U prvim poslijeratnim saveznim radnim

akcijama milioni omladinaca su gradili auto-puteve, pruge, fabrike, čak i čitave gradove.

Najveće savezne radne akcije dešavale su se u periodu od 1946. do 1952. godine.

Omladinske radne akcije su na nov i originalan način bile mehanizam za stvaranje

prijateljstava i jedinstva među mladim ljudima iz tadašnje države, ali i iz cijelog svijeta.

Podaci pokazuju da je na akcijama u SFRJ učestvovalo više od 20.000 mladih iz mnogih

zemalja3. Pored omladinskih radnih akcija, bitno je spomenuti i izviđače i gorane koji su u

sklopu svojih redovnih aktivnosti pošumljavanja organizovali i sprovodili različite

volonterske aktivnosti. Zajednička veza volonterskih aktivnosti u SFRJ je ipak bio

volonterski rad koji se najviše odnosio na izgradnju infrastrukture, a manje na volonterske

aktivnosti u socijalnom sektoru kroz pružanje pomoći socijalno ugroženom stanovništvu.

Razlog tome je tadašnji socijalni i zdravstveni sektor koji nije imao probleme sa kakvim se

susreću ovi sektori u današnje vrijeme – nedostatak resursa u finansijskom i drugom smislu,

a koji je adekvatnije odgovarao na potrebe ovih grupa građana.

Nakon 1995. godine, u Republici Srpskoj počinju se formirati različita udruženja

bazirana na volonterskom radu. Takođe, ponovo se organizuju i izviđači čiji je rad bio

privremeno prekinut. Od 1995. do 2008. godine, kada je usvojen Zakon o volontiranju

Republike Srpske, broj različitih i specijalizovanih udruženja, te njihovo partnerstvo sa

različitim socijalnim i drugim akterima je u stalnom porastu, a samim tim i broj

volonterskih programa i aktivnosti i angažovanih volontera. U ovom periodu volontiranje

karakteriše veliki zaokret u smislu krajnjih korisnika volontiranja. Ratna dešavanja su

negativno uticala na veliki porast socijalno ugroženih grupa građana (izbjegla i raseljena

lica), te destabilizacije ekonomskog sektora koji se i danas zbog tih posljedica nalazi u

nezavidnom položaju, što je rezultiralo povećanjem broja nezaposlenih i socijalno

ugroženih građana. Iz tog razloga volontiranje se najviše usmjerava ka tim ciljnim grupama

građana i počinje da zauzima veliku važnost u socijalnom sektoru, doprinosi unapređenju i

razvoju ličnih socijalnih vještina i vještina volontera, a samim tim utiče na jednostavnije i

kvalitetnije zapošljavanje. Pored ovih grupa građana, volontiranje postaje razvijeno kao

3 Više u: „Nacionalni izvještaj o stanju volonterstva u jugoistočnoj Evropi i CIS regiji“, 2009, dostupno na: <http://www.smart.hr/dokumenti/UNV%20country%20report_CRO

%20FINAL.pdf>, pristupljeno novembra 2013. godine i Srećko Mihailović i Spasojević, Grujica, „Tito na radnim akcijama“, Istraživačko-izdavački centar SSO

Srbije, Beograd, 1979.

7

pomoć i asistencija socijalno isključenim grupama građana kao što su osobe sa

invaliditetom, što u prošlosti nije bio slučaj. Svakako, ne treba zaboraviti da je volontiranje

počelo da zauzima važnost i u drugim sektorima kao što su zaštita životne sredine, kultura,

umjetnost i drugo, ali još uvijek ne u zadovoljavajućoj mjeri. Novom volonterskom praksom

u Republici Srpskoj se omogućilo i razvilo volontiranje lica sa invaliditetom u onom dijelu

njihove radne i psiho-fizičke sposobnosti, čime se doprinosi da se i oni kao volonteri

socijalizuju.

U Republici Srpskoj, od njenog nastanka do danas, istakla se nekolicina omladinskih

organizacija – udruženja građana koja su promovisala volontiranje i vrijedosti volonterizma

za društvo u cjelini. Zbog broja aktivnosti i kontinuiteta u radu kao primjer navodimo

udruženje građana Omladinski komunikativni centar (u daljem tekst: OKC), osnovano 1997.

godine u Banjoj Luci, koje se aktivno fokusiralo na promociju i razvoj volontiranja u

Republici Srpskoj. Prvi volonterski programi OKC-a bili su usmjereni na humanitarne

aktivnosti, ljetnje volonterske kampove, međunarodne dugoročne razmjene volontera i

volontiranje studenata i srednjoškolaca u javnim institucijama. Danas, od ovih

komponenata jedino je aktivan program volontiranja studenata i srednjoškolaca u javnim

institucijama i tradicionalna humanitarna volonterska akcija „Jedan slatkiš jedno dijete“,

koja se od 2003. godine realizuje, a dalju realizaciju su preuzeli i nastavili savjeti učenika

srednjih škola u Republici Srpskoj. Programom volontiranja srednjoškolaca i studenata u

javnim institucijama svake godine omogućeno je da preko 600 srednjoškolaca organizuje

volonterske aktivnosti edukativnog, sportskog, kulturnog i zabavnog karaktera za djecu i

omladinu sa posebnim potrebama, te stare osobe koje su smještene u javnim institucijama.

Godine 2004. OKC je organizovao prvu konferenciju o volontiranju u Republici Srpskoj, na

kojoj su učestvovali predstavnici svih sektora i koja je bila veoma značajna za razvoj

volontiranja u Republici Srpskoj, a 2005. godine je u okviru OKC-a uspostavljen prvi lokalni

volonterski servis u Republici Srpskoj. Od tada do danas OKC je u saradnji sa drugim

udruženjima i jedinicama lokalne samouprave razvijao lokalne volonterske servise i u

drugim lokalnim zajednicama (Mrkonjić Grad, Novi Grad, Gradiška, Laktaši, Derventa,

Doboj, Srebrenica, Zvornik, Trebinje, Bijeljina, Srbac, Prijedor i Pale), a u saradnji sa

partnerima u regionu prenosi metodologiju rada, znanje i iskustva po pitanju razvoja

volonterske infrastrukture i u druge zemlje u okruženju (Hrvatska, Srbija, Makedonija i

8

Albanija). Tokom 2010. godine su podržali i razvoj volonterskih centara u Kini, u sklopu

dugogodišnje saradnje sa Prekomorskim volonterskim servisom (VSO).

Tokom 2010. godine u sedam jedinica lokalne samouprave (Banja Luka, Derventa,

Doboj, Mrkonjić Grad, Srebrenica, Trebinje i Laktaši) počeo je rad na izradi lokalnih

volonterskih politika, čiji je cilj podrška sprovođenju Zakona o volontiranju na lokalnom

nivou, a početkom 2011. godine je usvojena prva lokalna volonterska politika u Mrkonjić

Gradu. Usvajanjem Zakona o volontiranju Republike Srpske 2008. godine, te novog Zakona o

volontiranju 2013. godine, volontiranje postaje i institucionalno prepoznato kao aktivnost

od opšteg interesa za Republiku Srpsku, čime je otvoreno novo poglavlje promocije i razvoja

volontiranja u Republici Srpskoj kao jedne od pozitivnih vrijednosti građanskog društva.

Volontiranje omogućava izgradnju partnerstava između različitih sektora, kao što su

organizacije civilnog društva i socijalne javne ustanove, u okviru kojih se mogu razvijati

novi pristupi i metodologije u cilju jačanja socijalne kohezije i uključenosti socijalno

marginalizovanih grupa građana u društvene procese. Organizacije civilnog društva imaju

vodeću ulogu u procesima promocije i razvoja volontiranja, jer veliki broj njih ispunjava

svoju viziju i misiju kroz volonterske programe i aktivnosti, povezujući relevantne aktere u

iznalaženju adekvatnih rješenja za izazove i probleme sa kojima se susreće zajednica.

Fleksibilnost i stalno prisustvo na terenu omogućava organizacijama da brzo i efikasno

reaguju i intervenišu, koristeći volontiranje kao glavno sredstvo u rješavanju problema

zajednice.

III. PRAVNI OSNOV VOLONTIRANJA U REPUBLICI SRPSKOJ

1. Ustav Republike Srpske

Volontiranje u Republici Srpskoj je oblast koja svoje uporište direktno ne temelji na

određenoj odredbi Ustava Republike Srpske, ali je on ostavio mogućnost da kroz

Amandman XXXII tačka 18. na član 68 Ustava, Republika:„Obezbjeđuje i druge odnose od

interesa za Republiku u skladu sa Ustavom“. Upravo ova odredba, dala je određenu vrstu

širine da Republika Srpska primjenom ovog člana uspostavi i njeguje odnose i tokove

savremenog društva, u kojem uloga i značaj volonterizma treba da zauzme značajno mjesto.

9

2. Zakon o volontiranju (SG RS 89/13)

Oblast volontiranja u Republici Srpskoj do sada je pretrpila dvije zakonske

promjene. Prvi Zakon o volontiranju donešen je 2008 godine, a njegova primjena pokazala

je da su se u oblasti volontiranja pojavile određene nejasnoće i poteškoće. Zbog toga se

smatralo da bi novi Zakon o volontiranju trebao da uočene probleme otkloni, te prilagodi

volontiranje tekućim društvenim potrebama i savremenim domaćim i međunarodnim

iskustvima iz ove oblasti.

Zakon o volontiranju u svojim odredbama, a prema Preporuci Savjeta Evrope 1496

(2001) „Poboljšanje položaja i uloge volontera u društvu“, prepoznaje vrijednosti

volonterizma, te je u najvećem dijelu fokusiran na ukidanje skoro svih prepreka koje mogu

da se pojave prilikom ispunjavanja prava, obaveza i odgovornosti iz oblasti volontiranja.

Međutim, iako je u načelu Zakon sa stanovišta društvenih promjena okarakterisan kao

savremen zakon koji prati međunarodne tokove u oblasti volontiranja, pojedina pitanja iz

samog zakona ostala su nedorečena. Zakon je u tom smislu odredio pravac u kome pojedini

njegovi instituti treba da se razvijaju, čime je zakonodavcu ostavljena mogućnost da u

budućim zakonskim rješenjima posveti više pažnje tim dijelovima, primjenjujući dosadašnja

iskustva nevladinog sektora u oblasti volontiranja.

Zakon o volontiranju objavljen je u Službenom glasniku Republike Srpske broj 89 iz

2013 godine. Sastoji se iz VIII poglavlja, u kojima su obrađeni i razrađeni pojedini instituti iz

oblasti volontiranja. Svako poglavlje samo po sebi nosi određeni značaj u primjeni uslova i

principa za organizovanje volontiranja, uslova za zaključivanje ugovora, te prava i obaveze

strana koje učestvuju u volonterskom odnosu. Posebnu pažnju zakon je posvetio

društvenom vrednovanju, podsticanju i razvoju volontiranja i time odredio pravac

razvijanja volonterizma u Republici Srpskoj.

01. Osnovne odredbe

U svom uvodnom dijelu Zakon je definisao pojam volontiranja i njegovu ulogu

kombinujući model volontiranja kao aktivnosti koje su od „javnog interesa“, tj. ako se

odvijaju pod okriljem institucija vlasti sa modelom volonterstva kao samostalne djelatnosti

određenu elementima: dobrovoljna aktivnost ili pružanje usluga, zajednička dobrobit ili

dobrobit drugog lica, aktivnost bez isplate novčane naknade ili druge imovinske koristi.

10

Međutim, Zakon prepoznaje još jedan vid aktivnosti kojom se njeguju dobri međuljudski

odnosi kroz sporadično ili spontano organizovanje komšija iz zgrade, ulice ili naselja u cilju

stvaranja opšte i zajedničke dobrobiti ili pak dobrobiti pojedinca, bez novčane naknade.

Istovremeno, prepoznata je društvena uloga volonterizma, ne ograničavajući da u

budućnosti on dobije širi društveni značaj kroz sistemsko edukovanje mlađih generacija o

značaju i vrijednostima koje zastupa volonterizam.

Na kraju, u svojim osnovnim odredbama Zakon je jasno razdvojio aktivnosti koje mogu

u sebi sadržavati pojedine elemente volontiranja, ali se kao takve ne mogu smatrati

aktivnošću volontiranja, već se u smislu odredaba drugih zakona smatraju određenom

vrstom rada. Shodno tome, da bi se određena aktivnost mogla svrstati kao volonterska

aktivnost, potrebno je da ona, kako je to već ranije i navedeno, sadrži tri elementa:

dobrovoljna aktivnost ili pružanje usluga, zajednička dobrobit ili dobrobit drugog lica koja

se odvija bez isplate novčane naknade ili druge imovinske koristi. U nedostatku ovih

elemenata, bilo kakva druga aktivnost ili rad ne mogu se svrstati u volontersku aktivnost.

02. Uslovi volontiranja

Pored elemenata koji su potrebni da bi se određena aktivnost smatrala volonterskom,

svaka volonterska aktivnost propisuje uslove po pitanju vremenskog trajanja ili starosne

dobi volontera. Tako je vremensko trajanje volontiranja ograničeno sa najviše 30 časova

sedmično, osim u slučaju da je volonter angažovan kada je organizator privredno društvo.

Starosna dob volontera izjednačena je sa radnom sposobnošću fizičkog lica, određujući tako

prvi subjekt u volonterskom odnosu. Kada su maloljetnici u pitanju, ovoj oblasti je kroz

nekoliko poglavlja posvećena posebna pažnja koji članovi se oslanjaju na odredbe drugih

Zakona.

Zakon nadalje obrađuje subjekte odnosa u volontiranju na organizatore volontiranja

koji mogu biti određena pravna lica i institucije vlasti, dok je privrednim društvima

ograničio uslove u organizovanju, fokusirajući se isključivo na zaposlene kao volontere. Kao

krajnji korisnik volontiranja, zakon je propisao da to može biti fizičko lice i organizator

volontiranja, te je isključio mogućnost da to bude i privredno društvo.

11

Razvijanje društvenih vrijednosti u oblasti volonterizma, Zakon je prepoznao kroz

osnivanje i djelovanje volonterskih servisa čije razvijanje mora da postane jedan od stubova

nosioca volontiranja u Republici Srpskoj.

03. Principi za organizovanje volontiranja

Prateći savremene tokove, Zakon o volontiranju u svoje odredbe ugradio je pojedine

principe, odnosno načela koji obilježavaju volonterski odnos kao društveno moderan i

uređen odnos u kome je jasno dato do znanja da oblast volonterizma ima svoje specifičnosti

koje treba razvijati u cilju opšteg dobra.

Zabrana diskriminacije i zloupotrebe volontiranja, zaštita volontera, pravo na edukaciju

volontera koji rade sa određenim korisnicima volontiranja, osnovni su principi na kojima se

zasniva volonterski odnos, uključujući i određene zabrane volontiranja za lica koja su

pravosnažno osuđena ili licima kojima je izrečena pojedina mjera bezbjednosti.

Maloljetnicima je, kao što je to i ranije rečeno, posvećena posebna pažnja, regulišući

njihovu volontersku aktivnost u skladu sa pojednim odredbama Zakona o radu i Zakona o

zaštiti na radu, pridržavajući se pri tome osnovnih principa za zasnivanje obligacionog

odnosa između volontera i organizatora i izjednačavajući ih istovremeno sa punoljetnim

volonterima u pogledu ostvarivanja njihovih prava.

04. Ugovor o volontiranju

Zakon je Ugovoru o volontiranju posvetio posebnu pažnju, ističući tako da je volonterski

odnos specifičan odnos na koji se u nedostatku uređenih odnosa, primjenjuju odredbe

zakona kojima se uređuju obligacioni odnosi. Ugovor svoje postojanje bazira na načelima

autonomije volje kroz elemenat dobrovoljnosti, savjesnosti i poštenja u kome obe strane

trebaju imati iskrenu namjeru za zasnivanje volonterskog odnosa i ravnopravnosti kao

elemenata koji je volonteru i organizatoru volontiranja omogućio aktivno učešće u kreiranju

ovog odnosa.

Zakon je odredio da su subjekti obligacije u ovom odnosu volonter i organizator

volontiranja, te da je predmet i osnov ugovorenog odnosa ostavljen ugovaračima da ga sami

definišu. S druge strane, pisana forma kao elemenat nije obavezna, te su u tom smislu

12

određeni izuzeci kada je u pitanju zaključivanje ugovora sa maloljetnicima ili kada se radi o

specifičnim korisnicima volontiranja. Međutim, Zakon je dozvolio da svaki volonter ima

pravo zahtijevati da se njegov volonterski odnos reguliše pisanim ugovorom, te je na takav

način očvrsnuo ovaj odnos i dopustio da se prava, obaveze i odgovornosti definišu u pisanoj

formi.

05. Prava i obaveze volontera i organizatora volontiranja

Poglavlje koje regulište prava obaveze i odgovornosti subjekata u volonterskom odnosu

razrađeno je u odnosu na prava i obaveze volontera, obaveze organizatora volontiranja,

status naknade troškova volontiranja, kao i naknade prouzrokovane štete.

Prava i obaveze volontera, te obaveze organizatora volontiranja naslanjaju se na

nekoliko zakona Republike Srpske, dok su ugovorene ili zakonom propisane naknade,

novčana ili imovinska korist taksativno nabrojane. Ne smatraju se naknadom nastalom

troškovima volontiranja, isključujući tako mogućnost primjene seta poreskih zakona.

Direktan odnos Zakona o volontiranju i Zakona o obligacionim odnosima postoji u

odredbama koje regulišu naknadu štete.

06. Društveno vrednovanje, podsticanje i razvoj volontiranja

Obaveze koje proističu iz zakonskih odredbi odnose se na regulisanje oblasti

volontiranja podzakonskim aktima koji su detaljnije obradili pojedina pitanja kao što su

volonterska knjižica, finansiranje mjera i aktivnosti podrške razvoju i promociji

volontiranja, te dodjeljivanja nagrada za volontiranje. Prepoznavanjem društvenog

vrednovanja, podsticanja i razvoja volontiranja, Zakon propisuje da Republika i jedinice

lokalne samouprave mogu utvrditi mjere i aktivnosti podrške usmjerenih na razvoj i

promociju volontiranja. Time je institucijama vlasti ostavljena mogućnost, bez obaveze, da u

skladu sa svojim kapacitetima razvijaju ovu oblast kroz donošenje i usvajanje strategija i

politika, podrške radu volonterskih servisa i nagrađivanja volontera.

Uloga i značaj volontiranja u sferi edukacije djece i mladih prepoznata je kroz formalnu i

neformalnu edukaciju, ne ograničavajući da u budućnosti volonterizam dobije širi društveni

značaj kroz sistemsko edukovanje mlađih generacija o značaju i vrijednostima koje zastupa

volonterizam. Uočivši ulogu privrednih subjekata u razvijanju oblasti volonterizma, Zakon

13

je takođe u svom dijelu ostavio prostora privrednim društvima da dodjeljivanjem

finansijskih i materijalih dobara pruži podršku razvoju i promociji volonterizma.

07. Nadzor i kaznene odredbe

Primjena svakog zakona podrazumijeva nadzor, pa je tako vrlo malo posvećeno pažnje

nadzoru nad sprovođenjem Zakona o volontiranju koji je propisao da su to inspekcijski

organi. Ove odredbe se u svom dijelu, oslanjaju na propise kojim se uređuje organizacija

rada Republičke uprave za inspekcijske poslove Republike Srpske, ne definišući određenu

inspekciju za sprovođenje ovog Zakona.

Više pažnje posvećeno je kaznama za organizatore volontera čiji je raspon propisan od

3.000,00 do 10.000,00 KM, polazeći od osnova da se učinjena, neučinjena ili propuštena

radnja smatra prekršajem, ne izostavljajući time odgovornost odgovornog lica u pravnom

licu.

08. Prelazne i završne odredbe

Zakon je u svom završnom dijelu propisao obavezu donošenja podzakonskih akata /

pravilnika koji će detaljnije regulisati primjenu pojedinih instituta, kako ne bi bilo

nedorečenih ili nerazjašnjenih pitanja u implementaciji Zakona. Do sada su donešena tri

pravilnika koji regulišu pojedina pitanja iz oblasti volontiranja, čime i dalje ostaju otvorena i

nerješena pitanja primjene ostalih instituta za koje se pokazala potreba detaljnije razrade

donošenjem i primjenom podzakonskih akata.

3. Podzakonski akti oblasti volontiranja

01. Pravilnik o dodjeli republičke nagrade za volontiranje (SG RS 50/14)

Ovaj podzakonski akt utvđuje uslove i postupak za dodjelu Republičke nagrade za

volontiranje, zatim kriterijume za izbor kandidata, visinu novčane naknade i izgled medalje

i plakete. Njime je jasno utvrđena obaveza Republike da na propisani način nagradi najbolje

volontere i organizatore volontiranja, ali i istovremeno da stimuliše razvoj i unapređenje

volonterizma u Republici Srpskoj.

02. Pravilnik o finansiranju mjera i aktivnosti podrške razvoju i

promociji volontiranja (SG RS 55/14)

14

Propisujući mjere i aktivnosti koje se odnose na usvajanje strategija i politika svih

nivoa vlasti, istovremeno podstičući podršku osnivanju, radu i umrežavanju volonterskih

servisa, ovaj Pravilnik je detaljno obradio postupak dodjele finansijskih sredstava u cilju

podrške razvoja i promocije volontiranja u Republici Srpskoj. Njime su propisani uslovi,

način i postupak dodjele sredstava iz budžeta.

03. Pravilnik o volonterskoj knjižici (SG RS 55/14)

Volontersku knjižicu kao potvrdu kojom se dokumentuju volonterski programi i

kompetencije stečene kod organizatora volontiranja, ovaj pravilnik je obradio u dijelu koji

se odnosi na njen sadržaj i izgled. Odgovornost štampanja, popunjavanja i evidencije

povjerena je organizatoru volontiranja, dok je volonter posjeduje bez ograničenog

vremenskog perioda i bez troškova ili naknade.

4. Strategija za unapređenje i razvoj volontiranja u Republici Srpskoj

2014-2018 (SG RS 35/14)

Slijedeći elemente volonterskog odnosa, Strategija ide korak dalje i teži da

promoviše i stavi u praksu određene vrijednosti volontiranja bazirajući svoja gledišta na

načelima: dobrovoljnost volonterskog angažmana; aktivno uključivanje volontera,

organizacija civilnog društva, institucija i drugih relevantnih aktera; saradnja i partnerstvo;

otvorenost i transparentnost i međusobno povjerenje i poštovanje,

Strategija kao dokument koji su svi akteri dužni slijediti ima za cilj da u periodu od

2014. do 2018. godine stvori stimulativno okruženje za održivi rast promocije i razvoja

volontiranja u Republici Srpskoj putem mjera i aktivnosti: promocije, edukacije, razvoja

volonterske infrastrukture i uspostavljanje adekvatnog pravnog okvira, a koje su planirane,

realizovane i koordinisane od lokalnog do republičkog nivoa od strane relevantnih aktera

po principu multisektoralnog partnerstva i saradnje.

Upravo iz toga proizašle su aktivnosti koje se moraju sprovesti, a odnose se na: učešće u

procesima izrade mehanizama za kvalitetnije sprovođenje Zakona o volontiranju Republike

Srpske, promotivnu kampanju u cilju upoznavanja relevantnih aktera sa Zakonom o

volontiranju u Republici Srpskoj (predstavljanje projekta svim načelnicima jedinica lokalne

samouprave Republike Srpske), deset prezentacija Zakona o volontiranju Republike Srpske,

15

podrška procesu izrade, usvajanja i realizacije lokalnih volonterskih politika u najmanje 30

jedinica lokalne samouprave, čime će se i dalje raditi na razvoju i promociji oblasti

volonterizma.

IV. USKLAĐENOST ZAKONA O VOLONTIRANJU I OSTALIH ZAKONSKIH PROPISA U REPUBLICI SRPSKOJ

1. Zakoni radno-pravne oblasti

Zakoni radno-pravne oblasti koje obuhvataju nekoliko zakona na drugačiji su način

propisali pojam volontera i volontiranja u odnosu na Zakon o volontiranju. Iako je oblast

volontiranja do sada pretrpila donošenje dva zakona iz 2008. i 2013. godine, pojmovi

volonter i volontiranje prema Zakonu o volontiranju ostali su neusklađeni sa propisima iz

radno-pravne oblasti, te tako određeni stvaraju koliziju sa zakonima iz radno-pravne

oblasti.

01. Zakon o radu Republike Srpske (SG RS broj: 55/07-prečišćeni tekst)

Članom 30. stav 1 definisani su uslovi pod kojima volonter može zasnovati

volonterski odnos i obavljati volonterski posao; „Izuzetno od člana 28. ovog zakona

poslodavac može pripravnika primiti na obavljanje pripravničkog staža i bez zaključivanja

Ugovora o radu (volonterski rad) ako su položeni stručni ispit ili radno iskustvo, prema

zakonu, uslov za zasnivanje radnog odnosa pripravnika (volonterski posao).“ Nadalje, stavom

2. definisano je vremensko trajanje Ugovora; „Volonterski rad može trajati onoliko vremena

koliko je, prema zakonu, za određeno stručno zvanje propisano trajanje pripravničkog staža“,

dok je stavom 3. određena svrha volontiranja; „Trajanje volonterskog rada iz stava 2. ovog

člana računa se u pripravnički staž i u radno iskustvo kao uslov za rad na određenim

poslovima. Ugovor se zaključuje u pismenoj formi i jedna kopija se podnosi nadležnom zavodu

za zapošljavanje u roku od pet dana od njegovog zaključivanja radi evidencije i kontrole.“

Istim članom, stav 4. propisan je pojam volontera; „Volonterom se smatra lice koje je završilo

srednju, višu ili visoku školu ili fakultet, koje prvi put zasniva radni odnos u tom zanimanju,

koje je dužno prema zakonu, položiti stručni ispit i kome je potrebno prethodno radno iskustvo

u njegovom zanimanju ili profesiji“. Slijedećim članom 31. propisano je pravo na

zdravstveno osiguranje; „Volonter ima pravo na zdravstveno osiguranje kako je to regulisano

propisima u pogledu nezaposlenih lica. Ove beneficije obezbjeđuje nadležni zavod za

zapošljavanje. Poslodavac plaća 35% minimalne zarade za svakog volontera Zavodu za

16

zapošljavanje, koji pokriva osiguranje volontera u slučaju povrede na radu ili profesionalne

bolesti., dok je stavom 2. istog člana propisan odmor volontera; „Volonteri imaju pravo na

dnevni odmor u toku rada kao i između dva uzastopna radna dana.“ Kada je radno iskukstvo

u pitanju, član 175 propisao je da je „radna knjižica javna isprava kojom se dokazuje staž

osiguranja i drugi vidovi penzijskog staža.“

Pojam volontera prema Zakonu o volontiranju određen je u poglavlju II Uslovi

volontiranja, a prema članu 8. Zakona: “Volonter može biti svako fizičko lice starije od 15

godina“ koje može da volontira „najviše do 30 časova sedmično, uz izuzetak „u kojima je

organizator volontiranja privredno društvo, odnosno javno preduzeće kada volonterska

aktivnost može trajati najviše osam časova mjesečno.“ Pravo volontera na osiguranje

propisano je članom 23. stav 2 prema kome je „organizator volontiranja obavezan da

volontera osigura od profesionalne bolesti i posljedica nesreća na poslu u slučaju volontiranja

u uslovima opasnim za život i zdravlje volontera i kada je to ugovoreno“. U toku svojih

volonterskih aktivnosti prema članu 20. tačka i)., volonter ima pravo na „dnevni odmor u

ugovorenom trajanju.“ Kad je evidencija volonterskih aktivnosti u pitanju članom 32.

propisano je da se „volontersko iskustvo i angažman evidentira u volonterskoj knjižici.“

Različito propisivanje pojmova volontera i volontiranja u odnosu na Zakon o radu i

Zakon o volontiranju, dovelo je do toga da zakonodavstvo Republike Srpske poznaje dve

vrste volontera kojima se svakom na svoj način regulišu prava, obaveze i odgovornosti.

Činjenica je da zasnovanom odnosu u skladu sa odredbama Zakona o radu nedostaje

dobrovoljnost, kao bitan elemenat pojma volonter u svjetlu tumačenja savremenih

društvenih stanovišta. Upoređujući dva navedena zakona, razlike su vidljive, a tiču se uslova

za stvaranje i vremenskog trajanja odnosa, odmora i ostvarivanja određenih prava, kao i

kod načina vrednovanja tog rada / aktivnosti.

Iako je u načelu, prema članu 15. stav 2. „zabranjeno organizovanje volontiranja

kojim se zamjenjuje rad koji obavljaju lica u skladu sa propisima o radu“ , te dodatno

potvrđeno u članu 5. tačka a) da se „Volontiranjem se u smislu ovog zakona, ne smatra:

stručno osposobljavanje bez zasnivanja radnog odnosa koje predstavlja volonterski rad,

uređeno propisima iz oblasti radnih odnosa ili drugim propisima“, čime se isključuje primjena

odredbi Zakona o radu, ostalo je pitanje postojanja termina volontera u Zakonu o radu.

17

Njegovo postojanje u navedenom zakonu danas gubi svrhu i smisao postojanja, s ozbirom

na činjenicu da termin volonter više ne odgovora propisanim odredbama u Zakonu o radu,

te da se današnji termin volonter mjeri društvenim vrijednostima koji se razvijaju u duhu

evropskih tokova volontiranja. Volonterski odnos treba da bude odnos koji će svoje temelje

bazirati na Zakonu o volontiranju i Zakonu o obligacionim odnosima, te nemati dodirnih

tačka sa Zakonom o radu koji ovaj odnos reguliše na sasvim drugačiji način.

02. Zakon o doprinosima ( SG RS broj: 116/12)

Članom 4. stav 1. tačka č) Zakona o doprinosima propisano je da “obveznik

doprinosa je fizičko lice – rezident Republike i to „lice za vrijeme obavljanja poslova kod

poslodavca, bez zasnivanja radnog odnosa (volonterski rad), u skladu sa propisima iz oblasti

radnih odnosa“. Istim članom, stavom 4. „obveznici doprinosa iz stava č) ovog člana

obavezno su osigurani na zdravstveno i penzijsko-invalidsko osiguranje za slučaj invalidnosti

prouzrokovane povredom na radu ili profesionalnom bolešću, dok se nalaze u određenim

okolnostima. „Obračun i uplata doprinosa za obveznike vrše se u trenutku isplate“ kako je

propisano članom 10. tačka t), i to „poslodavac za osiguranika volontera kod kojeg

volontira bez zasnivanja radnog odnosa (volonterski rad) u skladu sa propisima iz oblasti

radnih odnosa.“

Zakon o volontiranju ne poznaje termin uplate doprinosa, jer volonter nije obavezan

na prijavljivanje kod nadležnog određenog organa, radi ostvarivanja određenih prava

prema drugim Zakonima. Kako je Zakon o doprinosima jedan od zakona radno-pravne

oblasti, tako će promjena Zakona o radu, zahtijevati promjenu i u Zakonu o doprinosima.

03. Zakon o zdravstvenom osiguranju (SG RS broj: 18/99, 51/01, 70/01, 51/03,

57/03, 17/08, 01/09, 106/09)

Članom 17. tačka 2. Zakona propisano je da se „prava iz zdravstvenog osiguranja

utvrđena ovim zakonom samo za slučaj povrede na radu i profesionalnog oboljenja

obezbjeđuju licima koja rade volonterski u skladu sa propisima o radnim odnosima.“

Pravo volontera na osiguranje propisano je članom 23. stav 2. Zakona o volontiranju

prema kome je „organizator volontiranja obavezan da volontera osigura od profesionalne

18

bolesti i posljedica nesreća na poslu u slučaju volontiranja u uslovima opasnim za život i

zdravlje volontera i kada je to ugovoreno“

Kada je u pitanju obim prava, u oba slučaja on je isti, pravo na povrede na radu i

profesionalne bolesti, međutim ono što je bitna razlika jeste činjenica da se volonteri prema

Zakonu o radu osiguravaju kod nadležnog organa, dok osiguranje volontera prema Zakonu

o volontiranju nije precizirano, pa je praksa do sada pokazala da su to osiguravajuća

društva.

04. Zakon o penzijsko invalidskom osiguranju (SG RS broj: 134/11, 82/13)

Članom 17. tačka đ) Zakona o penzijsko invalidskom osiguranju propisano je da „lice

je obavezno osigurano za slučaj invalidnosti zbog povrede na radu i profesionalne bolesti dok

se nalazi u slijedećim okolnostima: za vrijeme rada kod poslodavca bez zasnivanja radnog

odnosa (volonterski rad), u skladu sa zakonom.“

Zakon o volontiranju propisao je ovu vrstu osiguranja u članu 23., za utvrđeni obim

prava obaveznog osiguranja za slučaj zbog povrede na radu ili profesionalne bolesti koji se

uplaćuje za sada kod osiguravajućih društava.

05. Zakon o zaštiti na radu (SG RS broj: 1/08, 13/10)

Zaštita i zdravlje na radu podrazumijeva „obezbjeđivanje uslova na radu kojim se u

najvećoj mogućnoj mjeri smanjuju povrede na radu, profesionalna oboljenja i oboljenja u vezi

sa radom i koji stvaraju pretpostavku za puno fizičko, psihičko i socijalno blagostanje

radnika.“ Član 4. propisao je da „pravo na zaštitu i zdravlje na radu, u smislu ovog zakona,

imaju i lica koja su na stručnom osposobljavanju kod poslodavca bez zasnivanja radnog

odnosa“

Prava po osnovu zaštite na radu određena u članu 20. Zakona o volontiranju koji je

propisao da su to „sigurni uslovi rada“, zaštitna oprema u skladu sa prirodom volonterskih

aktivnosti koje obavlja, te da se upozna sa opasnostima koje su u vezi sa specifičnim oblikom

volontiranja koje obavlja.“

2. Poreski zakoni

19

01. Zakon o porezu na dohodak (SG RS broj: 91/06, 57/ 12)

Zakon o volontiranju nema dodirnih tačaka sa odredbama Zakona o porezu na dohodak, te

je pravo nadoknade regulisao isključivo u okviru oblasti volontiranja. Tako je jedno od

osnovih prava volontera „nadoknada ugovorenih troškova“. prema članu 20. kojim su

regulisana prava volontera. Zakon dalje u svojim odredbama u članu 25. propisuje

nadoknade ugovorenih troškova, za svaki slučaj posebno, pa se tako ne smatraju

imovinskom koristi troškovi koji se pravdaju računima, troškovi liječenja i obuke životinja,

novčane naknade za premije osiguranja u različitim slučajevima, plaćanje taksi, ishrane i

prevoza u iznosu od 30 % od prosječne mjesečne neto plate, kao i dobitnicima nagrada.

02. Zakon o dobiti (SG RS broj:91/06, 128/06, 120/08, 71/10, 1/11, 107/13)

Član 8. stava 2. tačka đ) Zakona o dobiti propisao je rashode koji se ne priznaju i odbijaju od

prihoda kao „donacije javnim institucijama, humanitarnim, kulturnim i obrazovnim

organizacijama u iznosu od 3% od ukupnog prihoda u toj poreskoj godini s tim što se donacija

koja prelazi taj iznos može prenositi u naredne tri godine, umanjujući buduće donacije.“

Prema članu 31. Zakona o volontiranju, „privredno društvo, odnosno javno preduzeće

može pružiti podršku razvoju i promociji volontiranja dodjeljivanjem finansijskih sredstava

organizatorima volontiranja za ove namjene“, te omogući da se ova podrška takođe pruži

„putem obezbjeđivanja opreme, hrane, odjeće i drugih dobara potrebnih za obavljanje

volonterskih aktivnosti.“

3. Ostali zakoni

01. Zakon o inspekcijama ( SG RS broj: 74/10, 109/12)

Zakon o volontiranju je član 34. propisao da „Inspekcijski nadzor nad sprovođenjem

odredaba ovog zakona vrši Republička uprava za inspekcijske poslove Republike Srpske

posredstvom nadležnih inspektora“.

02. Zakon o zaštiti ličnih podataka (SG BiH broj: 49/06),

Zakon o volontiranju je u članu 20. tačka i) propisao kao pravo zaštita privatnosti i

ličnih podataka, član 20. tačka j), čime je uskladio odnos volontiranja u smislu zaštite ličnih

podataka volontera.

20

V. PREPORUKE

1. Zakon o radu Republike Srpske

Iz Zakona o radu izbrisati dijelove koji se odnose na volontere, jer se na ovu oblast

isključivo primjenjuju odredbe Zakona o volontiranju ili umjesto termina volonter pronaći

novi termin koji će odgovarati propisanom načinu rada.

2. Zakon o doprinosima

Iz Zakona o doprinosima izbrisati dijelove koji se odnose na volontere ili umjesto

termina volonter pronaći novi termin, u skladu sa promjenama u Zakonu o radu.

3. Zakon o zdravstvenom osiguranju

Iz Zakona o zdravstvenom osiguranju izbrisati dijelove koji se odnose na volontere ili

umjesto termina volonter pronaći novi termin, u skladu sa promjenama u Zakonu o radu.

4. Zakon o penzijsko invalidskom osiguranju

Iz Zakona o penzijsko invalidskom osiguranju izbrisati dijelove koji se odnose na

volontere ili umjesto termina volonter pronaći novi termin, u skladu sa promjenama u

Zakonu o radu.

5. Zakon o zaštiti na radu

Zakon o volontiranju je ovoj oblasti posvetio dosta pažnje, te povezao prava volontera

sa odrebama Zakona zašite na radu. Ova oblast bi se trebala i dalje razvijati, a poseban

akcenat u budućnosti dati na kontrolu primjene propisanih normi.

6. Zakon o porezu na dobit

S obzirom na usklađenost ova dva zakona, a prema kome privredno društvo može

pružiti podršku razvoju i promociji volontiranja u visini do 3% od ukupnog prihoda,

potrebno je u narednom periodu povećati navedeni postotak za volonterske aktivnosti koje

imaju veliki značaj za razvoj Republike Srpske, čime bi se svakako stimulisalo veća podrška i

razvoj volonterskim aktivnostima.

7. Zakon o inspekcijama

21

U budućem periodu trebalo bi promijeniti propise o radu Republičke uprave za

inspekcijske poslove Republike Srpske, i definisati odjel unutar Inspekcije rada koji bi bio

zadužen za kontrolu primjene odredaba Zakona o volontiranju.

8. Oblast obrazovanja

Član 4. i član 28. daju zakonski osnov i ostavljaju širinu predlagaču zakona Ministarstvu

prosvjete i kulture da se oblast volontiranja uvrsti u nastavni plan i program kao neformalni

dio edukacije u sklopu obrazovnog procesa u osnovne i srednje škole, pa je zbog toga

potrebno raditi na ovoj aktivnosti.

9. Volonterski servisi i volonterska knjižica

Slijedeći Strateški pravac 2. razvoja volonteske infrastrukture u skladu sa Strategijom za

unapređenje i razvoj volontiranja u Republici Srpskoj, u narednom periodu potrebno je

raditi na uspostavljanju podzakonskog okvira koji bi regulisao oblast osnivanja i djelovanja

volonterskih servisa kroz Pravilnik o osnivanju i radu volonterskih servisa, dajući akcenat i

na Volonterski servis Republike Srpske.

Volonterska knjižica bi kao potvrda za obavljenu volontersku aktivnost trebala u

budućnosti dobiti veću pravnu snagu, svrstavanjem u javnu ispravu, te uzimanjem u obzir

prilikom prijavljivanja na konkurs za posao.

VI. ZAKLJUČAK

Usvajanjem propisa 2013. godine, oblast volontiranja dobila je sve elemente ovog pojma u

modernim društvenim tokovima. Sva prava, obaveze i odgovornosti aktera u Zakonu, jasno

su definisana, a eventualne nedoumice u primjeni ovog Zakona, mogu se vrlo brzo i

jednostavno otkloniti primjenom drugih zakona. Postoje specifične odredbe koje će se u

narednom periodu ukinuti ili unaprijediti, kako bi primjena propisa jasno definisala svaki

dio ove oblasti.

Ovaj dokument obuhvatio je VI poglavlja koji svaki na svoj način objašljava zašto su

predložene preporuke dobre i korisne za unapređenje oblasti volontiranja u Republici

Srpskoj. U njemu je vidljivo da mora postojati saradnja vlasti sa udruženjima koji se bave

ovom oblasti, kako bi se ona svakim danom unapređivala. Zbog toga, iskustva koja stiču

22

udruženja, uz podršku nadležnih tijela, neophodna su kako bi se i javnosti ukazalo na značaj

volonterizma danas, ističući vrijednosti koje on zastupa.

Usvajanje predloženih preporuka koje se odnose na oblast radno-pravnog zakonodavstva,

poreza, obrazovanja i kontrole zakonitosti rada pomoći će razvoju društvenog vrednovanja i

razvoju volontiranja. Uvrštanjem predloženih preporuka u zakonske okvire zaokružiće se

cjelina u kojoj će oblast volontiranja u Republici Srpskoj postati prepoznatljiva po

njegovanju pravih društvenih vrijednosti.

Banja Luka, dana 05.09.2014. godine

Analizu uradio

Ratko Pilipović

23