prawo autorskie w sektorze kreatywnym
TRANSCRIPT
AAJ - SGH
Czy wszyscy jesteśmy przestępcami?
O prawach autorskich w sektorze kreatywnymdr Anetta Janowska
Instytut Studiów MiędzynarodowychZakład Komunikowania i Mediów Elektronicznych
SGH
AAJ - SGH
Plan• Charakterystyka przemysłów kreatywnych• O prawie autorskim• Prawo autorskie po rewolucji cyfrowej• Ochrona i jej skutki (akty prawne)• ACTA• Rozwiązania
AAJ - SGH
Definicje
przemysły kreatywne
przemysły kultury
media
copyright-based industries/ przemysły oparte na własności intelektualnej
AAJ - SGH
Cechysedno działalności = symboliczny
wymiar produktów, kapitalizacja poprzez prawa własności
intelektualnej
nieprzewidywalne gusta zdywersyfikowanych
konsumentów
wysoka kapitałochłonność/ wysoki czynnik ryzyka
powiązanie z globalnymi koncernami/ ich część
niepewny wynik złożonego i intensywnego podziału
działań:
praca autonomicznych
twórców
niepewny przychód ze
specyficznego sposobu ich
wynagradzania = prawa
własności intelektualnej
AAJ - SGH
Cechysedno działalności = symboliczny wymiar produktów, kapitalizacja poprzez
prawa własności intelektualnejnieprzewidywalne gusta
zdywersyfikowanych konsumentów
wysoka kapitałochłonność/ wysoki czynnik ryzyka
powiązanie z globalnymi koncernami/ ich część
proces (re)produkcji, dystrybucji i konsumpcji – poprzez media/ na żywo/ w dużej/ w małej skali, w
powiązaniu z czasem oraz przestrzenią
niepewny wynik złożonego i intensywnego podziału
działań:
praca autonomicznych
twórców
niepewny przychód ze
specyficznego sposobu ich
wynagradzania = prawa
własności intelektualnej
AAJ - SGH
Łańcuch tworzenia wartości
Autorzy utworu
Wykonawcy
Wydanie: tłoczenie/
druk/ nadanie prezentacja na
żywo
Promocja Dystrybucja
Sprzedaż detaliczn
a
Kreacja Produkcja Promocja Dystrybucja
Koncern
Produkcja
AAJ - SGH
Prawo autorskie
system anglo-amerykański
copyright
system kontynentalny
droit d’auteur
AAJ - SGH
Prawo autorskie i prawa pokrewne
twórcawyłączność = monopol co do rozporządzania utworem:
• przenoszenie majątkowych praw autorskich na inne podmioty
• prawo do udzielania licencji na korzystanie z utworu
• prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji
• prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu
wykonawcy, producenci, nadawcy
• prawa do artystycznych wykonań
• prawa do fonogramów i wideogramów
• prawa do nadań programów
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (z 4.02.1994 r./ nowelizacja 17.05.2006 r.)
AAJ - SGH
Prawo autorskie
osobiste• niezbywalne• nieograniczone w
czasie
majątkowe
• zbywalne• ograniczone w
czasie
70 lat
AAJ - SGH
dzieło niechronione≈ dobro publiczne
niemożność finansowania
twórczości
KONSUMENT:brak skłonności do
zapłaty autorowi
Przeciwdziałanie zawodności rynku
AUTOR:brak zachęty do
tworzenia
Rola prawa autorskiego
AAJ - SGH
Rola prawa autorskiego
wyjątki w prawie autorskim
Gwarancja dostępu do dóbr kultury
ochrona - 70 lat
domena publiczna
użytek dozwolony
zasada pierwszej sprzedaży
ograniczenie monopolu autorskoprawnego
AAJ - SGH
INTERES SPOŁECZEŃSTWA
RÓWNOWAGA
INTERES TWÓRCY
Rola prawa autorskiego
AAJ - SGH
INTERES SPOŁECZEŃSTWA
RÓWNOWAGA
INTERES TWÓRCY
Po rewolucji cyfrowej
AAJ - SGH
Po rewolucji cyfrowej
INTERES SPOŁECZEŃSTWA
tanie kopiowanie
tania dystrybucja
komputeryoprogramowanie
Internet
INTERES TWÓRCY
poza systemem
rynkowym = bez płacenia właścicielom
praw
AAJ - SGH
Po rewolucji cyfrowej
procesy sądowe
ochrona dzieł
twórcy
ściganie „piratów”
wpływ na legislację
zabezpieczenia techniczne - DRM
WŁAŚCICIELE PRAW
AAJ - SGH
Czas ochrony dzieł• USA: 1790 = 14 lat + 14 (decyzją autora)
1831 = 421909 = 56
od 1962 – przedłużenie 11 razy! – do 95 lat
• Konwencja Berneńska: 50 lat• UE – 70 lat
AAJ - SGH
Skutki przedłużania ochrony• ochrona
wszystkich dzieł
• ograniczenie dostępu do kultury
brak wartości komercyjnej!
dzieła pochodne! = hamowanie twórczości
zachowanie dziedzictwa - cyfryzacja
AAJ - SGH
Akty prawneUSA: Sonny Bono Copyright Term Extension Act,1998r. (Mickey
Mouse Protection Act)DMCA
UE: Zielona Księga Komisji EuropejskiejDyrektywa PE i Rady w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym z 2001r.Raport Gallo, czyli rezolucja w sprawie ochrony własności intelektualnej – 2010r.
Digital Economy Act, 2010 r. - Wielka BrytaniaHADOPI – Francja = „Three strikes and you're out”
WIPO, TRIPS
AAJ - SGH
• ogromny koszt ochrony– walka z naruszeniami praw autorskich po stronie
dostawców internetu– definicja skali komercyjnej naruszeń – inna niż w
dotychczasowym prawie• pakt stworzony w tajemnicy:
– udział przedstawicieli przemysłu– brak konsultacji społecznych– wbrew opiniom autorytetów
• nieprecyzyjność zapisów
??? ??
AAJ - SGH
Rozwiązania?model wolnych zasobów = freeconomia
Radiohead - In Rainbows
nowe modele biznesowe• à la carte – kupowanie utworów na sztuki• abonament – możliwość „wynajęcia”• subwencjonowanie krzyżowe (reklama, odtwarzacze, telefony, samochody)
AAJ - SGH
Rozwiązania?
wszystkie prawa zastrzeżone
pewne prawa zastrzeżone
Creative Commons – Lawrence Lessig:
AAJ - SGH
Rozwiązania?
prawo twórców do decydowania o twórczości, gdy nie chcą oddawać nad nią
kontroli tradycyjnym pośrednikom
AAJ - SGH
Uznanie autorstwa - Attribution
Zgoda na kopiowanie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne, pod warunkiem przywołania nazwiska autora pierwowzoru.
Użycie niekomercyjne – Noncommercial
Zgoda na kopiowanie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie w celach niekomercyjnych.
Bez utworów zależnych – No derivative works
Zgoda na kopiowanie, rozprowadzanie, przedstawianie i wykonywanie utworu jedynie w jego oryginalnej postaci – nie jest dozwolone tworzenie utworów zależnych.
Na tych samych warunkach – Share Alike
Zgoda na rozprowadzanie utworów zależnych tylko na licencji identycznej z tą, na jakiej został udostępniony utwór oryginalny.
Sampling Zgoda na samplowanie, remiksowanie i przetwarzanie utworu, w celach komercyjnych i niekomercyjnych oraz brak zgody na zwielokrotnianie utworu w jego oryginalnej postaci i używania sampli w celach reklamowych.
Developing Nations Licencja, która ma na celu „bezpośredni udział w reformie globalnej polityki przepływu informacji” i zezwala na udostępnienie dzieła przy zastrzeżeniu jedynie niektórych praw w krajach rozwijających się, z zachowaniem pełnego zakresu ochrony prawa autorskiego w krajach rozwiniętych.
AAJ - SGH
INTERES SPOŁECZEŃSTWA
RÓWNOWAGA
INTERES TWÓRCY
Powrót
INTERES KONCERNÓW
AAJ - SGH
anetta [email protected] Janowska
AAJ - SGH