prawo handlowe - images.wikia.comimages.wikia.com/wpia/pl/images/0/04/prawo_handlowe.pdf · prawo...
TRANSCRIPT
0
Prawo handlowe Egzamin 2010/2011 – 176 pytań Opracowanie w oparciu o podręcznik pod red. prof. Ciszewskiego + podręcznik prof. Kruczalaka + wykłady dr Trzcińskiego
2
1. Jak można definiować prawo handlowe w oparciu o jego
podstawowe cechy?
PRAWO HANDLOWE : zespół norm należących w zdecydowanej większości do prawa prywatnego,
regulujących USTRÓJ PRZEDSIĘBIORCÓW oraz STOSUNKI HANDLOWE istniejące między tymi
PRZEDSIĘBIORCAMI oraz między PRZEDSIĘBIORCAMI a INNYMI PODMIOTAMI, powstałe na tle
prowadzenia przez przedsiębiorcę DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ. Tzw. PRAWO CYWILNE
STOSUNKÓW GOSPODARCZYCH.
w systemie prawa zawiera się w prawie prywatnym [zasada JEDNOŚCI prawa cywilnego]
nie jest jego działem (jak np. prawo rzeczowe, zobowiązań czy spadkowe), ale WYODRĘBNIONĄ
ze względu na jego specyfikę DYSCYPLINĘ BADAWCZĄ i DYDATKTYCZNĄ
Jego wyróżnienie opiera się na 2 zasadniczych kryteriach:
podmiotowym: odnosi się do DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORCY
przedmiotowym: reguluje STOSUNKI HANDLOWE, stosunki w OBROCIE GOSPODARCZYM
(przynajmniej jedna ze stron musi być przedsiębiorcą; pojęcie stosunków handlowych tyczy się
również stosunków finansowych czy administracyjnych, ale tylko w zakresie, w którym dotyczą
działania tego przedsiębiorcy)
podstawową metodą regulacji UMOWA, czyli zgodne oświadczenie woli dwóch lub wielu stron
przedmiotem ochrony głównie pewność, bezpieczeństwo, szybkość i wolność OBROTU
GOSPODARCZEGO
DZIAŁY
część ogólna
prawo przedsiębiorców, w tym w szczególności prawo spółek handlowych
prawo czynności handlowych, głownie umów handlowych
prawo papierów wartościowych
prawo własności intelektualnej, w tym przemysłowej
KIDYBA: prawo handlowe to zespół norm regulujących organizację przedsiębiorców i dokonywanych między nimi czynności handlowych (prawo handlowe sensu stricto), natomiast uzupełnione przez wyspecjalizowane dyscypliny (prawo własności intelektualnej, prawo papierów wartościowych itp.) tworzy prawo handlowe sensu largo.
2. Jakie jest miejsce prawa handlowego w polskim systemie
prawnym?
Patrz pyt. 1
3. Pojęcie obrotu gospodarczego
OBRÓT GOSPODARCZY : wymiana dóbr i usług odbywająca się z reguły za pośrednictwem
pieniądza oraz towarzyszące tej wymianie i powstające w jej procesie stosunki prawne między jej
podmiotami.
Od OBROTU POWSZECHNEGO odróżnia się tym, że przynajmniej jednym z podmiotów jest
PRZEDSIĘBIORCA.
3
RODZAJE OBROTU GOSPODARCZEGO
A. OBRÓT DWUSTRONNIE GOSPODARCZY (PROFESJONALNY) : gdy obie strony stosunku prawnego
są przedsiębiorcami prowadzącymi działalność gospodarczą.
[W obowiązującym prawie tylko nieliczne przypadki, w których dla tego typu stosunków istnieje szczególna regulacja; np.: 563 § 2 k.c. dot. rękojmi za wady fizyczne sprzedanej rzeczy.]
B. OBRÓT JEDNOSTRONNIE GOSPODARCZY (MIESZANY) : gdy tylko jedna ze stron stosunku
prawnego jest przedsiębiorcą.
Szczególnym rodzajem obrotu mieszanego jest OBRÓT KOSUMENCKI, w którym obok przedsiębiorcy
występuje KONSUMENT, tj. osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej
bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową.
(Ergo a. osoba fizyczna, która w ogóle nie prowadzi dz.g. albo b. osoba fizyczna, która prowadzi dz.g., ale w
danej sytuacji nie występuje jako przedsiębiorca. Definicja z k.c. wyłącza z grona konsumentów osoby prawne i
jednostki organizacyjne.)
Ponadto ze względu na:
obszar działania można wyróżnić obrót (A) krajowy i (B) zagraniczny
skalę działania można wyróżnić obrót (A) drobny i (B) masowy
OBRÓT GOSPODARCZY a OBRÓT HANDLOWY
Obecnie jeden pies, używa się zamiennie, ale trzeba pamiętać, że semantycznie „handlowy” pojęciem węższym, niż „gospodarczy”. Jeśli zatem używamy „handlowy” jako synonimu, musimy pamiętać o jego szerszym rozumieniu, obejmującym wszelką działalność gospodarczą, a nie tylko czynności handlowe.
„Obrót handlowy” nawiązuje do tradycyjnego sformułowania z czasów Kodeksu handlowego, a jednocześnie nawiązuje to terminologii międzynarodowego obrotu gospodarczego.
4. Czym charakteryzuje się międzynarodowe prawo handlowe i czy
można je w jakiś sposób łączyć z międzynarodowym prawem
prywatnym?
MIĘDZYNARODOWE PRAWO HANDLOWE to zespół norm regulujących stosunki o charakterze
PRYWATNOPRAWNYM w MIĘDZYNARODOWEJ współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej,
np.: konwencje Prawo wekslowe i Prawo czekowe, zwyczaje międzynarodowe itp. (tylko to, co dot.
stosunków cywilnoprawnych, handel zagraniczy).
(Międzynarodowe prawo gospodarcze to zespół norm regulujących stosunki gospodarcze, ale
wyodrębniony z prawa międzynarodowego publicznego.)
PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE to nie są normy prawa międzynarodowego, ale
KRAJOWEGO; mają charakter KOLIZYJNO-PRAWNY i traktują o tym, które prawo będzie stosowane
w stosunkach międzynarodowych o charakterze prywatnym (np. wg prawa jakiego kraju będzie
przeprowadzany rozwód, jeśli Polka i Grek ohajtali się w Szwecji)
4
5. Jakie są podstawowe źródła prawa handlowego?
Źródłami prawa handlowego są przede wszystkim:
A. KRAJOWE AKTY PRAWA STANOWIONEGO
B. AKTY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO
a ponadto POZAUSTAWOWE źródła prawa takie jak
C. PRAWO UMOWNE [patrz pyt. 6]
D. PRAWO ZWYCZAJOWE [patrz pyt. 7]
E. ZWYCZAJE HANDLOWE [patrz pyt. 8 i 9]
F. ORZECZNICTWO
AD A. AKTY PRAWA KRAJOWEGO
1. Konstytucja RP
2. Kodeks Cywilny
Reguluje podstawowe zagadnienia dot. podmiotów uczestniczących w obrocie gospodarczym
(część ogólna k.c.), stanowi podstawę interpretacji czynności podejmowanych przez te
podmioty w obrocie (własność i inne prawa rzeczowe + część ogólna zobowiązań) oraz reguluje
całą rzeszę kontraktów handlowych (część szczegółowa zobowiązań).
3. Kodeks Spółek Handlowych
Reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i
przekształcanie spółek handlowych.
W sprawach nieuregulowanych stosuje się k.c.; jeśli wymaga tego właściwość (natura) stosunku prawnego k.c. stosuje się odpowiednio.
4. ustawy szczególne dot. działalności gospodarczych, np.:
a. o swobodzie działalności gospodarczej
b. o Krajowym Rejestrze Sądowym
c. Prawo upadłościowe i naprawcze
d. Prawo spółdzielcze
e. Prawo własności przemysłowej
f. Prawo bankowe
g. Prawo wekslowe
h. Prawo czekowe
AD B. AKTY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO
umowa międzynarodowa staje się częścią krajowego porządku prawnego, jeżeli została
ratyfikowana i odpowiednio ogłoszona
powinna być zgodna z Konstytucją RP
5
w razie kolizji umowy międzynarodowej z ustawą:
o pierwszeństwo umowy, gdy ratyfikacja wymagała zgody wyrażonej w ustawie [art. 91 Konst.]
o pierwszeństwo ustawy, gdy ratyfikacja nie wymagała takiej zgody [a contrario z art.91 Konst.]
o jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez RP umowy konstytuującej organizację
międzynarodową prawo przez nią stanowione jest stosowane w RP bezpośrednio i w razie
kolizji ma pierwszeństwo przed ustawą
przykładowe umowy, których RP jest stroną:
a. Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów
(Konwencja wiedeńska z 1980r.)
b. Konwencja europejska o międzynarodowym arbitrażu handlowym (Genewa, 1961)
PRAWO HANDLOWE PO WEJŚCIU DO UE
Po wejściu do Unii Europejskiej Polskę obowiązują ogólne zasady dot. prawa europejskiego, w
szczególności:
1. tzw. PRAWO PIERWOTNE, wynikające z aktów założycielskich UE; ma bezpośrednią moc
obowiązującą wobec państw członkowskich Unii
2. tzw. PRAWO WTÓRNE, czyli wiążące akty prawne wydane lub przyjęte na podstawie prawa
pierwotnego, tj.:
a. ROZPORZĄDZENIA Rady Europejskiej (zasięg ogólny, stosowane w całości i bezpośrednio)
b. DYREKTYWY Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej (wymagają
implementacji przez kraje członkowskie, wiążą co do rezultatu, pozostawiając swobodę w
zakresie formy i sposobów jego osiągnięcia)
c. DECYZJE Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej (charakter
wiążący, ale tylko indywidualny – wiążą ino adresatów; leżą na pograniczy prawa w
znaczeniu przedmiotowym i decyzji administracyjnej).
Głównym źródłem unijnego prawa handlowego dyrektywy.
AD F. ORZECZNICTWO
Prawotwórczy charakter orzecznictwa polega na tym, że praktyka sądowa ma dużą (zdecydowanie
większą niż w przypadku „normalnych” przepisów prawnych) swobodę interpretacyjną w zakresie
terminów ogólnych, nieostrych, odsyłających np. do zasad współżycia społecznego, wytyczając w
ten sposób kierunek ich definiowania.
Źródłem prawa jest orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Sprecyzowane przez
niego zasady uzupełniają luki w prawie, co pozwala na właściwe stosowanie unormowań o zbyt
dużym stopniu ogólności. Szczególną rolę pełnią ORZECZENIA WSTĘPNE Trybunału, w których
interpretuje on normy prawa UE, mając bezpośredni wpływ na rozstrzyganie konkretnych spraw w
porządku krajowym.
6
6. Co obejmuje tzw. prawo umowne?
PRAWO UMOWNE (tzw. lex contractus) obejmuje tzw. OGÓLNE WARUNKI UMÓW, czyli prawnie
wiążące warunki umów/ wzorce umowne, których moc wynika albo z porozumienia stron, albo z
przepisów prawa (o charakterze bezwzględnie lub względnie obowiązującym).
Obecnie takie wzorce mogą być wydawane przez każdy podmiot prawa uczestniczący w obrocie
cywilnoprawnym (kiedyś zastrzeżone tylko dla podmiotów ustawowo wymienionych), co wynika ze
swobody kreowania stosunków umownych zagwarantowanej w k.c.
(Tworzą je sobie głównie duże korporacje i przedstawiają je kontrahentom tylko do klepnięcia.)
W tej grupie doniosłe znaczenie prawne mają ogólne warunki, wzory umów i regulaminy wydawane
na podstawie Kodeksu cywilnego lub przepisów szczególnych, np. tzw. standardowe ogólne warunki
ubezpieczeń (w oparciu o u. o działalności ubezpieczeniowej.)
Stają się dla stron wiążące w momencie, gdy powołają się na nie (warunki umówi, typowe klauzule
umowne) w umowie / zawrą ją wg konkretnego wzorca umownego.
Do prawa umownego część doktryny zalicza również tzw. umowne akty erekcyjne (dot. działania na
przyszłość), w gronie których znajdują się np. główne akty założycielskie spółek czy statuty.
W międzynarodowym obrocie gospodarczym takie ogólne warunki, wzorce umowne czy typowe
klauzule umowne są ustalane albo spisywane przez organizacje gospodarcze, vide Incoterms spisane
przez Międzynarodową Izbę Handlową (patrz pyt. 10-12).
7. Co to jest prawo zwyczajowe i w oparciu o jakie elementy należy
je definiować?
PRAWO ZWYCZAJOWE to zespół NIEPISANYCH NORM, które powstają wskutek (a) STOSOWANIA
TEGO SAMEGO SPOSOBU DZIAŁANIA w czasie na tyle długim (longa consuetudo), aby (b) w
POWSZECHNYM PRZEKONANIU stały się WIĄŻĄCE DLA WSZYSTKICH (opinio necesitatis).
wykształcenie się normy prawa zwyczajowego nie następuje przez wolę ustawodawcy. Jest to
norma UZNANIOWA
nie jest wymienione w konstytucyjnym katalogu źródeł, ale uznaje się je za samoistne źródło
prawa
szczególne znaczenie i zastosowanie ma w międzynarodowym obrocie gospodarczym, gdzie jest
normy są utrwalone i notyfikowane w różnych warunkach umów, typowych klauzulach
umownych, przewodnikach zawierania umów itp.; np. INCOTERMS (patrz pyt. 10-12)
Należy je definiować właśnie w oparciu o wspomniane 2 elementy, które są niezbędne do
wykształcenia się normy prawa zwyczajowego:
(A) obiektywny - LONGA CONSUETUDO: czyli pewna utrwalona, powtarzająca się w czasie praktyka jakiegoś zachowania; nie musi mieć charakteru absolutnie powszechnego, ale musi być stosowana na jakimś większym terytorium, a nie tylko lokalnie; do tego zasada tacitus consensus – milczącego porozumienia – kto nie zgłasza sprzeciwu, ten się zgadza
(B) subiektywny – OPINIO NECESITATIS: czyli przekonanie uczestników tej praktyki, że postępują zgodnie z pewnym porządkiem prawnym, że ta ich praktyka w istocie skutkuje wytworzeniem się nowego prawa
7
8. Czy zwyczaj jest źródłem prawa w znaczeniu przedmiotowym?
Sam zwyczaj NIE. Nie są formalnie źródłami prawa, nie stanowią norm prawnych, ale są
odzwierciedleniem KANONÓW ZACHOWAŃ uczestników obrotu (w przypadku prawa handlowego
będą to sposoby załatwiania interesów przez przedsiębiorców). Szerzej patrz pyt.9.
9. Kiedy zwyczaj uzyskuje doniosłość prawną i jakie może wówczas
pełnić funkcje?
Zwyczaj, sam w sobie nie mający charakteru normatywnego, uzyskuje walor / doniosłość prawną
wtedy, gdy USTAWODAWCA bądź STRONY UMOWY ODWOŁUJĄ SIĘ do „przyjętego zwyczaju”,
„ustalonego zwyczaju”, „zwyczaju miejscowego” itp..
pomimo uzyskania tego waloru nie są źródłem prawa – trzeba znaleźć PRZEPIS i na jego
podstawie rozwiązać sprawę
Jeśli zwyczaj uzyska ten walor prawny, może pełnić 2 ZASADNICZE FUNKCJE:
A. FUNKCJA WYJAŚNIAJĄCA (główna funkcja zwyczaju) : polega na ZASTĘPOWANIU lub
UZUPEŁNIANIU OŚWIADCZEŃ WOLI, w szczególności oświadczeń stron umów, które składają się na
treść tych umów;
np. art. 65 k.c. „§ 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. „ B. FUNKCJA NORMUJĄCA (mniejsze znaczenie) : ustalony zwyczaj ODDZIAŁYWUJE WPROST na SKUTKI PRAWNE czynności prawnej.
np. art. 56 k.c. „Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.” Prawo stanowione może odnosić się do zwyczajów w TROJAKI SPOSÓB: 1. dokonywać CZĘŚCIOWEJ KODYFIKACJI zwyczajów i ich ogłaszania w AKCIE NORMATYWNYM
2. ODESŁAĆ BEZPOŚREDNIO do zwyczaju za pomocą sformułowań o charakterze RODZAJOWYM
(nie prowadzi to jednak do włączenia zwyczaju w skład danego systemu prawnego; zwyczaj jest regułą pozasystemową i sąd tak zawsze będzie szukał przepisu odsyłającego do zwyczaju i na jego podstawie wydawał rozstrzygnięcie)
3. ODESŁAĆ POŚREDNIO do zwyczaju za pomocą OKREŚLEŃ, których wypełnienie treścią WYMAGA sięgnięcia m.in. do ZWYCZAJU (ustawodawca posługuje się sformułowaniami niedookreślonymi, np. „należyta staranność” „w zależności od okoliczności” – jeśli w tej kwestii wykształciły się zwyczaje, to je stosujemy)
do utrwalonych zwyczajów bardzo często sięga się w obrocie międzynarodowym
są spisywane i kodyfikowane przez organizacje zawodowe przedsiębiorców (np. izby handlowe czy gospodarcze) >> taki ZAREJESTROWANY i OGŁOSZONY ZWYCZAJ nazywany jest UZANSEM
sam fakt ich skodyfikowania nie sprawia, że nabierają większej mocy wiążącej – zbiory te ułatwiają jedynie interpretację treści stosunku prawnego wiążącego strony
8
ogromną rolę w spisywaniu zwyczajów handlowych ma Międzynarodowa Izba Handlowa w Paryżu. Tworzy zbiory:
☼ INCOTERMS (patrz pyt. 10-12)
☼ COMBITERMS (uzupełnienie INCOTERMSu, zbiór 22 formuł terminów handlowych dla dostaw
towarów w kontenerach)
☼ JEDNOLITE ZWYCZAJE I PRAKTYKI DOT. AKREDYTYWY DOKUMENTOWEJ (posługują się nimi
banki w transakcjach rozliczeniowych)
☼ JEDNOLITE ZASADY DOT. INKASA (również używane przez banki na całym świecie)
☼ JEDNOLITE ZASADY DOT. GWARANCI BANKOWYCH (ustalają tryby, warunki, zasady udzielania
gwarancji bankowych na zlecenie jednej ze stron)
☼ JEDNOLITE ZASADY DOT. GWARANCJI PŁATNYCH NA ŻĄDANIE (modyfikacja punktu powyżej)
☼ KLAUZULE SIŁY WYŻSZEJ i KLAUZULE REBUS SIC STANTIBUS
☼ AMERYKAŃSKIE ZNOWELIZOWANE DEFINICJE W HANDLU ZAGRANICZNYM (stosowane w
transakcjach handlowych z USA)
10. Co to są Międzynarodowe reguły wykładni terminów
handlowych?
MIĘDZYNARODOWE REGUŁY WYKŁADNI TERMINÓW HANDLOWYCH (International Commercial
Terms) - INCOTERMS: to zbiór międzynarodowych reguł, określających WARUNKI SPRZEDAŻY dla
stron kontraktów międzynarodowych, które zdecydują się na powołanie reguł w tych kontraktach.
Reguły te określają konkretne obowiązki i uprawnienia SPRZEDAJĄCEGO oraz KUPUJĄCEGO w
zakresie (a) SPOSOBU dokonania dostawy towarów do określonego (b) MIEJSCA i poniesienia
związanych z tym (c) KOSZTÓW oraz (d) RYZYKA przypadkowej utraty / uszkodzenia towaru w
takcie transportu. Dzielą ich koszty i odpowiedzialność na całej trasie.
Zostały opublikowane przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu w 1936 roku i wielokrotnie je
nowelizowano. Obecnie obowiązującą wersją (od 1 stycznia 2011) jest Incoterms 2010 (11 reguł),
która zastąpiła Incoterms 2000 (13 reguł).
11. Jakie są cechy INCOTERMS?
obowiązują przy obrocie DOBRAMI MATERIALNYMI
ich stosowanie jest FAKULTATYWNE i musi być dokładanie wskazane W KONTRAKCIE, wraz z
podaniem wersji i reguły (czyli na podstawie której reguły strony się układają)
strony transakcji mogą wprowadzić do reguł określone uzupełnienia lub modyfikacje
odpowiadające ich potrzebom
obowiązują tylko EKSPORTERA (SPRZEDAJĄCEGO) i IMPORTERA (KUPUJĄCEGO) – z ich
stosowania wyłączone są osoby trzecie: spedytorzy, firmy transportowe itd.
wszelkie POSTANOWIENIA UMOWNE mają PIERWSZEŃSTWO PRZED INCOTERMS
9
•CFR
•CIF
•CPT
•CIP
•DAP
•DAT
•DDP
•FCA
•FAS
•FOB
•EXW
Grupa E Grupa F
Grupa C Grupa D
12. Scharakteryzuj reguły INCOTERMS.
Wersja INCOTERMS 2010 składa się z 11 reguł podzielonych na 4 grupy.
Zasadą jest, że im dalsza grupa (począwszy od E)
większe obowiązki sprzedającego, a mniejsze kupującego.
Do jakich rodzajów TRANSPORTU odnoszą się poszczególne reguły?
do WSZYSTKICH RODZAJÓW TRANSPORTU
EXW
FCA
CPT CIP
DAP DAT DDP
WYŁĄCZNIE do transportu WODNEGO (drogą MORSKĄ lub WODNĄ ŚRÓDLĄDOWĄ
FAS FOB
CFR CIF
Sprzedający udostępnia towar do dyspozycji kupującego we wskazanym punkcie wydania.
Sprzedający nie jest zobowiązany do zapewnienia odprawy celnej eksportowej, jak również nie
ponosi kosztów ani ryzyka załadunku towaru.
EXW Ex Works (... named place) – Od zakładu (... określone miejsce).
Dopuszczalna we wszystkich rodzajach transportu.
Termin ten przedstawia najmniejszą odpowiedzialność oraz zaangażowanie ze strony sprzedającego. Dostawa zostaje uznana za dokonaną w momencie postawienia towarów do dyspozycji kupującego w oznaczonym miejscu, bez zobligowania do dalszych czynności ze strony sprzedającego.
1. GRUPA E (Departure)
10
Zobowiązuje sprzedającego do dokonania odprawy celnej eksportowej. Sprzedający nie opłaca
zasadniczych kosztów transportu ani ubezpieczenia.
FCA Free Carrier (... named place) – Franco przewoźnik (... określone miejsce).
Sprzedający ponosi koszty transportu, załadunku oraz ubezpieczenia do momentu przekazania towarów pierwszemu przewoźnikowi, wskazanemu przez kupującego, w oznaczonym miejscu. Towar uważa się za dostarczony w momencie załadunku przez przewoźnika, w tym momencie następuje przeniesienie ryzyka uszkodzenia lub utraty towaru na kupującego.
FAS Free Alongside Ship (... named loading port) – Franco wzdłuż burty statku (... określony port
załadunku).
Odpowiedzialność za koszty transportu oraz ryzyko sprzedającego kończą się w momencie dostarczenia towarów do burty statku w oznaczonym porcie nadania, jednak bez załadunku towarów na statek. Od tego momentu wszelkie koszty oraz ryzyko związane z towarem zostaje przeniesione na kupującego. Termin może być używany wyłącznie w odniesieniu do transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego.
FOB Free On Board (... named loading port) – Franco statek (... określony port załadunku).
Jak w przypadku FCA, jednak punktem przeniesienia kosztów i ryzyka za towar ze sprzedającego na kupującego jest moment przekroczenia burty statku przez towar, sprzedający ponosi też koszty załadunku. Termin może być używany wyłącznie w odniesieniu do transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego.
Sprzedający zawiera umowę przewozu i ponosi jego koszty. Sprzedający jest również zobowiązany do dokonania odprawy celnej eksportowej. Ryzyko zostaje przeniesione na kupującego w momencie nadania towaru. Wszelkie dodatkowe, wynikłe po załadunku, koszty związane z transportem oraz innymi zdarzeniami obciążają kupującego.
CFR Cost and Freight (... named destination port) – Koszt i fracht (... określony port przeznaczenia).
Sprzedający nie ponosi kosztów ubezpieczenia towarów (od momentu załadunku na statek w porcie nadania), które leżą po stronie kupującego; dostawa zostaje uznana za zrealizowaną w momencie załadunku towaru na statek przewoźnika wskazanego przez sprzedającego.
CIF Cost, Insurance and Freight (named destination port) – Koszt, ubezpieczenie i fracht (... określony port
przeznaczenia).
W odróżnieniu od CFR, sprzedający jest odpowiedzialny również za zawarcie umowy i opłacenie kosztu ubezpieczenia towaru w na rzecz kupującego. Warto zaznaczyć, że Incoterms 2000 zobowiązują sprzedającego do zapewnienia ochrony ubezpieczeniowej jedynie w podstawowym zakresie. Zarówno CFR jak i CIF mogą być używane wyłącznie w odniesieniu do transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego.
CPT Carriage Paid To (... named destination port) – Przewoźne opłacone do (... określonego miejsca
przeznaczenia).
Odpowiednik CFR w transporcie innym, niż morskim i wodnym śródlądowym (w tym multimodalnym).
CIP Carriage and Insurance Paid to (... named destination port) – Przewoźne i ubezpieczenie opłacone do
(... określonego miejsca przeznaczenia).
Odpowiednik CIF w transporcie innym, niż morskim i wodnym śródlądowym (w tym multimodalnym).
2. GRUPA F (Main Carriage Unpaid)
3. GRUPA C (Main Carriage Paid)
11
Sprzedający jest zobowiązany do dostarczenia towaru do określonego miejsca lub portu przeznaczenia.
DAT Delivered at Terminal (named terminal at port or place of destination) – Dostarczone do terminalu
portu
Sprzedający ponosi wszystkie koszty dostawy do portu importera, z wyłączeniem ceł i opłat importowych, ponadto ponosi całą odpowiedzialność za towar do momentu wyładunku w porcie.
DAP Delivered at Place (named place of destination) – Dostarczone do miejsca przeznaczenia
Sprzedający ponosi wszystkie koszty dostawy do końcowego miejsca przeznaczenia, z wyłączeniem ceł i opłat importowych, ponadto ponosi całą odpowiedzialność za towar do momentu wyładunku przez kupującego w miejscu przeznaczenia.
DDP Delivered Duty Paid (named place of destination) Dostarczono, cło opłacone
Sprzedający jest zobowiązany dostarczyć towar do końcowego miejsca przeznaczenia I ponieść wszystkie koszty z tym związane, łącznie z cłem I opłatami importowymi.
Max. obowiązków sprzedającego, min. kupującego.
4. GRUPA D (Arrival)
12
13. Jakie są najistotniejsze cechy czynności handlowych?
Nie rozumiem pytania Cechy to są kontraktów, a nie czynności w ogólności.
CZYNNOŚCI HANDLOWE : (w kodeksie handlowym zdefiniowano, w obecnym stanie prawnym brak
definicji legalnej) są to czynności prawne PRZEDSIĘBIORCY dokonywane przez niego w związku z
PROWADZENIEM przez niego PRZEDSIĘBIORSTWA.
Trzy elementy konstrukcyjne:
1) PRZEDSIĘBIORCA jako podmiot prowadzący przedsiębiorstwo
2) PRZEDSIĘBIORSTWO, w tym kontekście w znaczeniu funkcjonalnym, czyli jako prowadzenie
działalności gospodarczej
3) FUNKCJONALNY ZWIĄZEK między CZYNNOŚCIĄ PRAWNĄ a PROWADZENIEM
PRZEDSIĘBIORSTWA (nie będzie traktowana jako czynność handlowa czynność prawna
podmiotu, nawet jeśli jest przedsiębiorcą, jeśli nie miała ona związku z prowadzeniem przez
niego działalności gospodarczej)
Czynności handlowe mogą mieć charakter JEDNOSTRONNY (np. ustanowienie prokury) lub DWU i
WIELOSTRONNY (UMOWY HANDLOWE, KONTRAKTY HANDLOWE).
CECHY KONTRAKTÓW HANDLOWYCH
Umowy handlowe regulują przeważnie profesjonalną działalność gospodarczą, w związku z czym
wykazują pewne CECHY SZCZEGÓLNE (będące w dużej mierze konsekwencją zasad ogólnych prawa
handlowego):
A. SZEROKI ZAKRES zastosowania ZASADY SWOBODY UMÓW
B. TYPIZACJA i SZABLONOWOŚĆ umów
C. szczególne znaczenie zasad PEWNOŚCI i BEZPIECZEŃSTWA OBROTU
D. PRZEWAGA umów DŁUGOTERMINOWYCH
E. ZŁOŻONOŚĆ STOSUNKÓW UMOWNYCH
F. STOPNIOWE nawiązywanie i konkretyzacja STOSUNKÓW UMOWNYCH
G. konieczność UWZGLĘDNIENIA ZMIAN w OKOLICZNOŚCIACH WARUNKUJĄCYCH umowę
H. stosunki SZCZEGÓLNEGO ZAUFANIA powstające między stronami umowy
13
CZĘŚĆ II
USTRÓJ PRAWNY
PRZEDSIĘBIORCÓW
pytania 14-24
(Działalność gospodarcza, przedsiębiorcy, wpisy do
rejestrów)
14
14. W jakim akcie normatywnym zostało zdefiniowane pojęcie
przedsiębiorcy w stosunkach prywatnoprawnych, a w jakim dla
potrzeb prawa publicznego?
A. Podstawowa definicja przedsiębiorcy na użytek PRAWA PRYWATNEGO >> Art. 431 kc:
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadająca
osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu
działalność gospodarczą lub zawodową.
Kryterium PODMIOTOWE:
Zgodnie z nim przymiot przedsiębiorcy może przysługiwać KAŻDEMU PODMIOTOWI STOSUNKÓW CYWILNOPRAWNYCH:
Ѡ osobom fizycznym : ustawodawca nie wprowadza rozgraniczenia w stosunku do osób fizycznych o zróżnicowanym stopniu zdolności do czynności prawnych (pełnej, ograniczonej, braku) >> należy zatem uznać, że obok osób fizycznych posiadających pełną z.d.cz.p., przedsiębiorcami w rozumieniu kc są również osoby o ograniczonej z.d.cz.p. oraz pozbawione z.d.cz.p., przy czym dla prowadzenia przez nie przedsiębiorstwa powinien być ustanowiony odpowiednio kurator albo opiekun
Ѡ osobom prawnym : o osobowości prawnej decyduje kryterium formalne (czy przepisy nadały osobowość?); działają przez swoje organy
Ѡ niepełnym osobom prawnym
Wobec powyższego kluczowym dla pojęcia przedsiębiorcy będzie kryterium przedmiotowe.
Kryterium PRZEDMIOTOWE:
Warunkiem koniecznym uznania za przedsiębiorcę jest prowadzenie:
Ѡ WE WŁASNYM IMIENIU Ѡ działalności GOSPODARCZEJ lub ZAWODOWEJ.
W kodeksie cywilnym nie ma definicji działalności gospodarczej >> konieczność odwołania się do u.s.d.g.
status przedsiębiorcy w rozumieniu kc nie wiąże się z dopełnieniem żadnych formalności (np. wpisu do rejestru)
B. Podstawowa definicja przedsiębiorcy na użytek PRAWA PUBLICZNEGO >> Art. 4 u.s.d.g.
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadająca
osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu
działalność gospodarczą
a także
WSPÓLNICY spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
ta definicja dotyczy tylko osób fizycznych mających pełną zdolność do czynności prawnych
nadto cechą konstytutywną prowadzenia dz. g. jest WPIS DO właściwego REJESTRU (rejestr
przedsiębiorców albo CEIDG) >> przedsiębiorcą jest jedynie osoba ujawniona w rejestrze
15
Inne ustawy definiujące pojęcie przedsiębiorcy
Ѡ Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów [art. 4] Ѡ Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Ѡ Ustawa o KRS [wymienia podmioty podlegające wpisowi do rejestru przedsiębiorców, ergo uznawane
za przedsiębiorców] Ѡ Kodeks postępowania cywilnego [art. 479
2]
Ѡ Prawo upadłościowe i naprawcze Ѡ Ustawa o usługach turystycznych
Prawo UE nie posługuje się pojęciem przedsiębiorcy, ale PRZEDSIĘBIORSTWA (akcent na przedmiotowy charakter działalności). Definicję przedsiębiorcy można wyprowadzić z orzecznictwa TS: podmiot, który w sposób stały i ciągły prowadzi samodzielną działalność zarobkową nieskierowaną na zaspokajanie codziennych potrzeb.
15. Jak brzmi ustawowa definicja działalności gospodarczej?
Pojęcie pojawia się w systemie prawnym kilkakrotnie; najbardziej rozwinięta treściowo definicja w u.s.d.g. Inne definicje znajdują się w przepisach podatkowych (kojarzą ją z każdą działalnością zarobkową; celem zmaksymalizowanie wpływów do budżetu z podatków ) oraz w przepisach o ochronie konkurencji (tu z kolei chodzi o możliwość oceny każdej aktywności ekonomicznej pod kątem tego, czy przypadkiem nie zagraża zasadom konkurencji). Mamy też „definicję bez definicji” w kodeksie cywilnym, który posługuje się tym pojęciem, ale w żaden sposób jej nie określa. Szereg innych aktów posługując się pojęciem działalności gospodarczej odwołuje się do definicji z u.s.d.g.
Art. 2 u.s.d.g.
Działalnością gospodarczą jest ZAROBKOWA działalność (1) wytwórcza, (2) budowlana, (3)
handlowa, (4) usługowa oraz (5) poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze
złóż, a także działalność (6) zawodowa, wykonywana w sposób ZORGANIZOWANY i CIĄGŁY.
2 elementy tej definicji (szerzej patrz pyt. 16)
I) PRZEDMIOTOWY (czyli jakie rodzaje działalności powinny być uznawane za gospodarczą)
II) FUNKCJONALNY (cechy tej działalności: zarobkowość, zorganizowanie, ciągłość)
Przepisów ustawy nie stosuje się do: (dot. tylko rolników, inne podmioty ok) 1. działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli
zwierząt, 2. ogrodnictwa, 3. warzywnictwa, 4. leśnictwa i rybactwa śródlądowego, 5. działalności agroturystycznej [wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków
domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów].
16. Jakie są cechy działalności gospodarczej?
A. charakter GOSPODARCZY [EKONOMICZNY] działalności
B. charakter ZAROBKOWY działalności
C. CIĄGŁOŚĆ działalności
D. ZORGANIZOWANIE działalności
16
Ad A. GOSPODARCZY CHARAKTER DZIAŁALNOŚCI
Element przedmiotowy definicji wskazuje, jakiego RODZAJU działalność powinna być uznawana za
GOSPODARCZĄ. Nie jest to oczywiście podział spełniający wymóg rozdzielności i nie stanowi on
kompletu rodzajów działalności gospodarczej.
Ustawa nie definiuje, jaka konkretnie działalność kryje się za tymi hasłami, stąd konieczność
odwołania się do 2 rozporządzeń:
ws. Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD)
Dzieli całą gospodarkę na odpowiednio oznaczone, przedmiotowo wydzielone części. Wprowadzono ją
do stosowania w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości oraz w urzędowych
rejestrach i systemach informatycznych administracji publicznej. Każdy przedsiębiorca powinien ten
podział uwzględnić i zgodnie z nomenklaturą i oznaczeniem alfanumerycznym przyjętymi w PKD
określić przedmiot swojej działalności, składając wniosek o wpis do KRS / CEIDG.
PKD jest klasyfikacją 5-cio poziomową: 1. sekcja : symbol 1-literowy : podział na 21 rodzajów 2. dział : 2-cyfrowy kod numeryczny : podział na 88 rodzajów 3. grupa : 3-cyfrowy kod numeryczny : podział na 272 rodzaje 4. klasa : 4-cyfrowy kod numeryczny : podział na 615 rodzajów 5. podklasa : 5-cioznakowy kod alfanumeryczny : podział na 654 rodzaje
ws. Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług
Klasyfikacja produktów znajdujących się w polskim obiegu gospodarczym; służy do określenia przebiegu i opisów procesów gospodarczych. Stosowana równolegle z PKD. Pod pojęciem produktów rozumie się wyroby i usługi. Wyroby to surowce, półfabrykaty, wyroby finalne oraz zespoły i części - wszystko co znajduje się w obrocie. Usługi natomiast, to wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarczych i ludności, zarówno na potrzeby produkcji, jak i konsumpcji (indywidualnej, zbiorowej i ogólnospołecznej). PKWiU opracowana została głównie dla potrzeb statystyki oraz ewidencji źródłowej i stanowi podstawę do: opracowania nomenklatur pochodnych wyrobów i usług stanowiących wykazy grupowań wyrobów względnie usług wybranych z PKWiU i służących celom sprawozdawczości w zakresie produkcji, zbytu, obrotu towarowego, zapasów, transportu itp., organizacji ewidencji źródłowej podmiotów gospodarczych w postaci indeksów materiałowych, towarowych itp. urządzeń ewidencyjnych. PKWiU jest integralnie związana z klasyfikacjami międzynarodowymi, jest z nimi zharmonizowana, powiązana pojęciowo, zakresowo i kodowo. Struktura klasyfikacji oparta jest na Klasyfikacji Działalności Unii Europejskiej (NACE), Klasyfikacji Produktów wg Działalności (CPA) i Liście Produktów (PRODCOM). PKWiU jest klasyfikacją 7-mio poziomową z dodatkowym poziomem pośrednim.
DZIAŁALNOŚĆ ZAWODOWA
DZIAŁALNOŚĆ ZAWODOWA to działalność prowadzona przez osoby fizyczne polegająca na
wykonywaniu tzw. wolnego zawodu (czasem nazywane zawodami zaufania publicznego).
Podmiotowi wykonującemu taki zawód będzie przyznany status przedsiębiorcy, jeśli wykonuje go we
własnym imieniu i na własny rachunek (nie będzie traktowane jako wykonywanie działalności
gospodarczej wykonywanie zawodu w ramach stosunku pracy czy stosunku zlecenia).
17
Ad B. ZAROBKOWY CHARAKTER DZIAŁALNOŚCI
zarobkowy charakter działalności należy wiązać z jej odpłatnością
celem działalności ma być uzyskanie ZAROBKU, zysku
chodzi o sam subiektywny zamiar uzyskania przychodu, bez względu na to, czy podmiot
faktycznie osiągnie dodatni bilans
[w związku z tym, za A. Powałowskim, prowadzenie działalności gospodarczej powinien cechować pewien
racjonalizm działania, tj. działanie zgodnie z powszechnie akceptowanymi regułami, doświadczeniem,
umiejętnościami – inaczej trudno spodziewać się zysku]
sensu largo przedsiębiorcami mogącymi prowadzić dz. g. będzie również organizacja działająca
not for profit, która co prawda osiąga zysk z prowadzonej działalności, ale przeznaczyć go może
jedynie na cele statutowe
podmioty non profit w ogóle nie mogą prowadzić dz. g. (ich majątek pochodzić może wyłącznie
ze spadków, darowizn itp.)
Ad C. CIĄGŁOŚĆ DZIAŁALNOŚCI
zdecydowanie najsłabsze kryterium definiujące
co do zasady ZAPRZECZENIE JEDNORAZOWOŚCI
(ale prawo dopuszcza np. założenie spółki prawa handlowego dla wykonania jednej tylko
czynności stanowiącej przedmiot działalności spółki)
ciągłość nie jest tożsama z OKRESEM JEDNOLITYM, pozbawionym przerw
działalnością ciągłą będzie również działalność sezonowa albo o charakterze ograniczonym
czasowo ze względu na zamiar osiągnięcia konkretnego celu
Ad D. ZORGANIZOWANY CHARAKTER DZIAŁALNOŚCI
po pierwsze zorganizowania wymaga już samo rozpoczęcie działalności: trzeba podjąć szereg
zorganizowanych czynności zmierzających do uzyskania statusu przedsiębiorcy [spełnienie
wymogów stawianych przez prawo dla utworzenia określonej formy organizacyjnoprawnej, w
tym rejestracyjnych, zdobycie wymaganych koncesji i zezwoleń)
prowadzenie działalności związane jest z koniecznością stworzenia pewnej oprawy
umożliwiającej jej sprawne wykonywanie: zorganizowanie biura, księgowości itd.
kolejnym przejawem zorganizowania jest kierownictwo niezbędne do prawidłowego
funkcjonowania całego przedsiębiorstwa
ponadto samo przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym (patrz pyt. 17) to zgodnie z
zorganizowany zespół składników przeznaczonych do prowadzenia działalności
18
17. W jakich znaczeniach można rozpatrywać pojęcie
„przedsiębiorstwo”?
Przyjmuje się trojakie znaczenie terminu „przedsiębiorstwo”. Może być ujęte w znaczeniu:
1. PODMIOTOWYM
Przedsiębiorstwo jako PODMIOT STOSUNKÓW PRAWNYCH i GOSPODARCZYCH. Winno być
używane wyłącznie do tych podmiotów, którym została przyznana podmiotowość prawna lub do
osób fizycznych. Uogólniając, w tym kontekście jest tożsame z pojęciem przedsiębiorcy.
2. PRZEDMIOTOWYM
Zgodnie z definicją art. 551 kc przedsiębiorstwem jest zorganizowany ZESPÓŁ SKŁADNIKÓW
MATERIALNYCH i NIEMATERIALNYCH przeznaczonych do prowadzenia działalności
gospodarczej, w tym w szczególności:
a. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa)
b. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości
c. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych
d. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne e. koncesje, licencje i zezwolenia f. patenty i inne prawa własności przemysłowej g. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne h. tajemnice przedsiębiorstwa i. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
Pojęcie przedsiębiorstwa obejmuje tylko aktywa; nie wchodzą w skład przedsiębiorstwa jego długi.
3. FUNKCJONALNYM
Prowadzenie przedsiębiorstwa jako prowadzenie działalności gospodarczej w sposób
zorganizowany i ciągły we własnym imieniu.
18. Jak brzmi definicja przedsiębiorstwa w znaczeniu
przedmiotowym?
Patrz pyt. 17
19. Czy tzw. Klientela może być składnikiem przedsiębiorstwa?
TAK. Zakres pojęcia „przedsiębiorstwo” obejmuje nie tylko prawa podmiotowe, ale również określone uwarunkowania faktyczne. W szczególności w skład tego pojęcia może wchodzić wiedza na temat rynku, na którym funkcjonuje przedsiębiorstwo, umiejętności produkcyjne, handlowe i organizacyjne, klientela, dobra opinia u odbiorców i dostawców etc. Istnienie bazy klientów jako elementu stanowiącego integralną część każdego przedsiębiorstwa nie jest kwestionowane w doktrynie prawa.
Powstaje zasadnicze pytanie: jaki jest charakter prawny bazy klientów w porównaniu z innymi składnikami przedsiębiorstwa. Baza klientów, renoma i organizacja przedsiębiorstwa oraz firma (nazwa) stanowią o tożsamości przedsiębiorstwa. W piśmiennictwie prawniczym wskazuje się, że spośród składników niematerialnych przedsiębiorstwa, klientela i ustalona renoma przedsiębiorstwa, czyli dobre imię firmy, mają zasadnicze znaczenie, bowiem bez nich przedsiębiorstwo nie mogłoby funkcjonować. W terminologii prawa anglosaskiego składniki te określane są pojęciem goodwill.
19
20. Jakie są zasady zawieszenia działalności gospodarczej?
Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej uregulowane zostało dopiero w nowelizacji u.s.d.g. z 10 lipca 2008r. Niektóre urzędy skarbowe uznawały ważność oświadczenia przedsiębiorców o zawieszeniu działalności, ale było to nieuregulowany prawnie stan faktyczny.
[art. 14a ust. 1 u.s.d.g.]
Przedsiębiorca NIEZATRUDNIAJĄCY PRACOWNIKÓW może ZAWIESIĆ wykonywanie działalności
gospodarczej na OKRES od 30 DNI do 24 MIESIĘCY.
CELEM odciążenie finansowe podmiotów, które przejściowo nie są w stanie osiągnąć
zamierzonego celu gospodarczego
WARUNKIEM KONIECZNYM jest NIEZATRUDNIANIE PRACOWNIKÓW
wszystkie istniejące STOSUNKI PRACY należy ROZWIĄZAĆ umowy cywilnoprawne mogą pozostać w mocy, jeśli zobowiązani z tych umów nie będą w
okresie zawieszenia wykonywać świadczeń na rzecz przedsiębiorcy ani otrzymywać wynagrodzeń
zawieszenie (i wznowienie) następuje NA WNIOSEK
okres zawieszenia rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku (nie wcześniej niż w dniu złożenia wniosku) i trwa do dnia złożenia wniosku o WZNOWIENIE
wpisy mają charakter deklaratoryjny oba wnioski są zwolnione z opłat wniosek o zawieszenie musi oprócz danych dot. działalności zawierać również
oświadczenie o niezatrudnianiu pracowników
w przypadku niezłożenia wniosku o WZNOWIENIE w terminie 24 miesięcy – WPIS DO CEIDG podlega WYKREŚLENIU Z URZĘDU
w okresie zawieszenia przedsiębiorca NIE MOŻE:
WYKONYWAĆ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
OSIĄGAĆ BIEŻĄCYCH PRZYCHODÓW z pozarolniczej DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
w okresie zawieszenia przedsiębiorca MOŻE:
wykonywać wszelkie czynności niezbędne do ZACHOWANIA/ ZABEZPIECZENIA ŹRÓDŁA DOCHODÓW (nie dot. pozyskiwania nowych źródeł przychodu; chodzi tylko o zabezpieczenie
istniejących w dniu zawieszenia) Nie może dokonywać sprzedaży, świadczyć usług, zawierać umów, ale może przyjmować świadczenia wynikające z umów zawartych przed dniem zawieszenia.
ZBYWAĆ własne ŚRODKI TRWAŁE i WYPOSAŻENIE (ustawodawca wyraźnie wyłącza możliwość
zbywania składników niematerialnych i praw)
(może, a w zasadzie musi) UCZESTNICZYĆ w POSTĘPOWANIACH sądowych, podatkowych i
administracyjnych związanych z działalnością wykonywaną przed zawieszeniem
21. Jaka działalność wymaga uzyskania koncesji?
KONCESJA jest formą REGLAMENTACJI działalności gospodarczej przez państwo. Jest wydawana
wyłącznie na WNIOSEK podmiotu i stanowi publicznoprawne uprawnienie podmiotowe
przyznawane DECYZJĄ właściwego organu administracyjnego.
20
[art. 46 ust. 1 u.s.d.g.] Uzyskania koncesji wymaga:
1. poszukiwanie lub rozpoznawanie ZŁÓŻ KOPALIN, wydobywanie kopalin ze złóż, bezzbiornikowe MAGAZYNOWANIE SUBSTANCJI oraz składowanie ODPADÓW w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych
2. wytwarzanie i obrót MATERIAŁAMI WYBUCHOWYMI, BRONIĄ i AMUNICJĄ oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu WOJSKOWYM lub POLICYJNYM
3. wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie, dystrybucja i obrót PALIWAMI i ENERGIĄ
4. OCHRONA OSÓB i MIENIA
5. rozpowszechnianie PROGRAMÓW RADIOWYCH i TELEWIZYJNYCH (z wyłączeniem programów rozpowszechnianych wyłącznie w systemie teleinformatycznym, które nie są rozprowadzane naziemnie, satelitarnie lub w sieciach kablowych)
6. PRZEWOZY LOTNICZE
7. prowadzenie KASYNA GIER
Te rodzaje działalności stanowią katalog zamknięty. Inne rodzaje mogą być objęte obligiem uzyskania koncesji tylko:
gdy nie może być wykonywana jako DZIAŁALNOŚĆ REGULOWANA
za zmianą u.s.d.g.
gdy ma szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa państwa lub obywateli albo wpływa na ważny interes społeczny
ORGANY KONCESYJNE
Co do zasady organem koncesyjnym (tj. organem właściwym w przedmiocie udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany, cofnięcia i ograniczenia zakresu koncesji) jest MINISTER właściwy ze względu na PRZEDMIOT działalności koncesjonowanej. W praktyce jednak uprawnienia organu koncesyjnego posiadają również:
Minister Środowiska, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Wojewoda, Starosta powiatu.
PRZETARG KONCESYJNY
przeprowadza się, gdy organ koncesyjny przewiduje udzielnie OGRANICZONEJ LICZBY KONCESJI a po ogłoszeniu w „Monitorze Polskim” okazuje się, że jest więcej chętnych niż przewidzianych koncesji
organ koncesyjny dokonuje wyboru ofert w liczbie odpowiadającej liczbie koncesji, kierując się wysokością zadeklarowanych wpłat
niezwłocznie po rozstrzygnięciu przetargu organ zawiadamia pisemnie uczestników przetargu o wyniku oraz zwraca wadium tym, których ofert nie wybrano (wybranym zalicza się na poczet opłaty)
PROMESA KONCESYJNA
przyrzeczenie wydania koncesji ważna minimum 6 miesięcy wydaje się przedsiębiorcy, który ma zamiar uzyskać koncesję, ale nie spełnia wszystkich warunków w okresie ważności promesy nie można odmówić udzielenia koncesji, chyba że przedsiębiorca nie spełni warunków
przewidzianych w prawie lub nie dopełni warunków zastrzeżonych w promesie (albo uległy zmianie dane z wniosku)
21
22. Jakie podmioty podlegają wpisowi do KRS?
KRAJOWY REJESTR SĄDOWY składa się z 3 REJESTRÓW:
A. REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW
B. REJESTRU STOWARZYSZEŃ, innych ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH i ZAWODOWYCH, FUNDACJI
oraz SAMODZIELNYCH PUBLICZNYCH ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ
C. REJESTRU DŁUŻNIKÓW NIEWYPŁACALNYCH
Wpisowi do REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW podlegają:
1. SPÓŁKI JAWNE
2. SPÓŁKI PARTNERSKIE
3. SPÓŁKI KOMANDYTOWE
4. SPÓŁKI KOMANDYTOWO-AKCYJNE
5. SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
6. SPÓŁKI AKCYJNE
7. SPÓŁKI EUROPEJSKIE (SE)
8. SPÓŁDZIELNIE
9. SPÓŁDZIELNIE EUROPEJSKIE (SCE)
10. EUROPEJSKIE ZGRUPOWANIA INTERESÓW GOSPODARCZYCH (EZIG)
11. PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWE
12. INSTYTUTY BADAWCZE
13. PRZEDSIĘBIORSTWA ZAGRANICZNE (tj. przedsiębiorcy określeni w przepisach o zasadach
prowadzenia na terytorium RP działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez
zagraniczne osoby prawne lub fizyczne)
14. TOWARZYSTWA UBEZPIECZEŃ WZAJEMNYCH
15. TOWARZYSTWA REASEKURACJI WZAJEMNEJ
16. INNE OSOBY PRAWNE, jeżeli wykonują działalność gospodarczą i podlegają obowiązkowi
wpisu do rejestru
17. ODDZIAŁY PRZEDSIĘBIORCÓW ZAGRANICZNYCH działających na terytorium RP
18. GŁÓWNE ODDZIAŁY ZAGRANICZNYCH ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ
19. GŁÓWNE ODDZIAŁY ZAGRANICZNYCH ZAKŁADÓW REASEKURACJI
20. INSTYTUCJE GOSPODARKI BUDŻETOWEJ
23. Co oznacza jawność formalna i materialna rejestru?
JAWNOŚĆ FORMALNA oznacza, że każdy bez względu na swój interes prawy ma prawo dostępu do
danych wpisanych do KRS i robi to za pośrednictwem centralnej informacji. Każdy ma prawo
otrzymać poświadczone odpisy, wyciągi i zaświadczenia o danych zawartych w Rejestrze.
JAWNOŚĆ MATERIALNA wywodzi się z obowiązku ogłaszania wpisów w MSiG i polega na
domniemaniu powszechnej znajomości danych wpisanych do tego rejestru, nie można się
powoływać na nieznajomość danych. Domniemywa się, że dane wpisane do rejestru są prawdziwe.
22
DZIAŁY REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW
DZIAŁ I
dane o nazwie lub firmie podmiotu, oznaczenie formy prawnej prowadzonej działalności, siedzibę i adres
oraz ewentualne oddziały danego przedsiębiorcy
informacje na temat wcześniejszej rejestracji przedsiębiorcy bądź dane na temat sposobu powstania
podmiotu, jeśli powstał w wyniku przekształcenia, połączenia lub podziału
informacja o numerach NIP i REGON
informacja o umowie spółki lub statucie, na podstawie którego działa przedsiębiorca
DZIAŁ II
informacje o sposobie reprezentacji podmiotu
dane osób wchodzących w skład organu uprawnionego wraz ze sposobem reprezentacji lub wspólników
uprawnionych do reprezentacji spółki osobowej
informacje o organie nadzoru, jeżeli występuje oraz o jego składzie osobowym
informacje o prokurze, osobach pełniących tę funkcję i rodzaju udzielonej prokury
DZIAŁ III
przedmiot działalności przedsiębiorcy według PKD
wzmianka o złożeniu rocznego sprawozdania finansowego, uchwały o jego zatwierdzeniu, sprawozdania z
działalności jednostki oraz o złożeniu opinii biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego,
jeżeli przedmiotowe sprawozdanie podlegało badaniu – wraz ze wskazaniem okresu
DZIAŁ IV
pełni szczególną funkcję ostrzegawczą
zawarte są w nim informacje o powstaniu zaległości podatkowych, celnych oraz z tytułu składek za
ubezpieczenia społeczne, a także o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przeciwko
dłużnikowi z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych
informacje o zabezpieczeniu majątku dłużnika w postępowaniu upadłościowym poprzez zawieszenie
prowadzonych przeciwko niemu egzekucji, o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na fakt, że
majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania
DZIAŁ V
wzmianka o powołaniu i odwołaniu kuratora.
DZIAŁ VI
informacje o otwarciu i zakończeniu likwidacji, ustanowieniu zarządu i zarządu komisarycznego, dane
likwidatorów bądź zarządców wraz ze sposobem reprezentacji
dane o połączeniu lub przekształceniu przedsiębiorcy
informacja o ogłoszeniu upadłości, wszczęciu postępowania naprawczego wraz z danymi syndyka albo
zarządcy przymusowego
23
24. Jak zostali zdefiniowani mikro-, mali i średni przedsiębiorcy?
MIKROPRZEDSIĘBIORCĄ MAŁYM PRZEDSIĘBIORCĄ ŚREDNIM PRZEDSIĘBIORCĄ
jest przedsiębiorca, który w CO NAJMNIEJ 1 z 2 OSTATNICH LAT OBROTOWYCH:
A. ZATRUDNIAŁ ŚREDNIOROCZNIE
MNIEJ NIŻ 10 pracowników MNIEJ NIŻ 50 pracowników MNIEJ NIŻ 250 pracowników
oraz B1. OSIĄGNĄŁ ROCZNY OBRÓT NETTO ze sprzedaży towarów wyrobów i usług oraz operacji finansowych
nieprzekraczający złotówkowej równowartości
2.000.000 euro
nieprzekraczający złotówkowej równowartości
10.000.000 euro
nieprzekraczający złotówkowej równowartości
50.000.000 euro
albo B2. SUMY AKTYWÓW JEGO BILANSU sporządzonego na koniec jednego z tych lat
nie przekroczyły złotówkowej równowartości
2.000.000 euro
nie przekroczyły złotówkowej równowartości
10.000.000 euro
nie przekroczyły złotówkowej równowartości
43.000.000 euro
25
25. Czym charakteryzuje się pojęcie „firma”?
FIRMA : oznaczenie indywidualizujące podmioty prawa, jakimi są PRZEDSIĘBIORCY.
FIRMA a NAZWA
NAZWA w ujęciu prawnym ma 2 znaczenia:
(A) oznaczenie indywidualizujące PRZEDSIĘBIORTWO w znaczeniu przedmiotowym [przedmiot
prawa] (np. nazwa sklepu jako lokalu wraz z wyposażeniem i innymi składnikami służącego do
prowadzenia działalności handlowej)
(B) oznaczenie indywidualizujące podmiot prawa : OSOBĘ PRAWNĄ lub tzw. NIEZUPEŁNĄ
OSOBĘ PRAWNĄ (np. nazwa fundacji czy stowarzyszenia). Jeśli osoba ta jest
PRZEDSIĘBIORCĄ, jego FIRMA jest tożsama z NAZWĄ.
FIRMA a ZNAK TOWAROWY
ZNAKI TOWAROWE służą do oznaczenia TOWARÓW lub USŁUG. W potocznej świadomości mylone z
firmą (np. „Orange” = usługa telefonii komórkowej, firma przedsiębiorcy to PTK Centertel Sp. z o.o.)
26. Z jakich elementów składa się firma?
POSTAĆ FIRMY
Firmą w rozumieniu obecnych przepisów prawa jest oznaczenie przedsiębiorcy wyrażone w postaci SŁOWNEJ, a więc za pomocą LITER, CYFR, ZNAKÓW.
Podlega wpisowi co KRS / CEIDG, zatem NIE MOŻE być zarejestrowana w: formie graficznej innym alfabecie – np. cyrylicą (przepisy KRS określają zestaw znaków, jakie mogą być użyte)
firmą OSOBY FIZYCZNEJ jest (obligatoryjnie) jej IMIĘ I NAZWISKO plus wybrane określenia dodatkowe firmą OSOBY PRAWNEJ/ NIEZUPEŁNEJ OSOBY PRAWNEJ jest jej NAZWA zawierająca określenie FORMY
PRAWNEJ w której działa podmiot
KONSTRUKCJA FIRMY
FIRMA = RDZEŃ (KORPUS) + DODATKI OBLIGATORYJNE + DODATKI FAKULTATYWNE
A. RDZEŃ
element konieczny
w przypadku os. fizycznej imię i nazwisko
B. DODATKI OBLIGATORYJNE
forma prawna przedsiębiorcy
C. DODATKI FAKULTATYWNE
mogą się odnosić do samego przedsiębiorcy („najstarszy”, „najlepszy”)
mogą dot. wspólników (np. obrazując ich pokrewieństwo, kwalifikacje)
mogą dot. przedmiotu działalności
mogą być zupełnie fantazyjne
26
RODZAJE FIRM
W doktrynie podział na firmy:
(a) OSOBOWE Składają się z imienia/imion i nazwiska/nazwisk. Najczęściej firmy przedsiębiorców będących osobami fizycznymi oraz firmy osobowych spółek handlowych, czasem również w firmie osoby prawnej (np. „Kowalski Mackiewicz spółka jawna” „H. Cegielski – Poznań S.A.”)
(b) RZECZOWE Określają przedmiot działalności albo inne obiektywne cechy, np. obszar (np. „Stocznia Gdynia S.A.”, „Bank Ochrony Środowiska S.A.”)
(c) FANTAZYJNE (SYMBOLICZNE) Słowa zaczerpnięte z języka potocznego, sztucznie utworzone lub skrótowce (np. „MTM sp. z o.o.)
(d) MIESZANE (KOMBINOWANE) Łączą w sobie elementy rzeczowe (rzadziej – osobowe) z fantazyjnymi (np. „Zakład Stolarki okiennej STOLBUD S.A.”)
R. Skubisz: podział na firmy proste (tylko minimum elementów przewidzianych przez prawo) i złożone (uzupełnione o dodatki fakultatywne).
FUNKCJE FIRMY
Wyróżnia się funkcje:
A. ODRÓŻNIAJĄCĄ (IDENTYFIKACYJNĄ)
B. REKLAMOWĄ
C. GWARANCYJNĄ
D. MAJĄTKOWĄ
E. INFORMACYJNĄ
A. FUNKCJA ODRÓŻNIAJĄCA
umożliwia zidentyfikowanie przedsiębiorców i odróżnienie ich od siebie i innych podmiotów prawa w celu podjęcia przez potencjalnych kontrahentów świadomej decyzji co do ew. zawarcia umowy
wspierana przez zasady prawa firmowego: wyłączności, jawności, jedności, ciągłości i prawdziwości firmy
B. FUNKCJA REKLAMOWA
posługując się swoją firmą (m.in. na nośnikach reklamy) przedsiębiorca promuje swoją działalność, wpływając na stopień rozpoznawalności przez inne podmioty
obecnie funkcja ta wypierana przez znaki towarowe
C. FUNKCJA GWARANCYJNA
gwarantowany przez firmę przedsiębiorcy pewien poziom świadczeń (towarów, usług, ich cech jak jakość i cena), których odbiorcy oczekują na podstawie poprzednich doświadczeń (własnych lub zasłyszanych) z takim przedsiębiorcą
D. FUNKCJA MAJĄTKOWA
wypływa z funkcji gwarancyjnej rozpoznawalność i ogół powszechnych skojarzeń związanych z firmą danego przedsiębiorcy przekłada się
na liczbę zawieranych przez niego umów i tym samym jego zyski
E. FUNKCJA INFORMACYJNA
firma informuje pozostałe podmioty o podstawowych danych dot. posługującego się nią przedsiębiorcy (osoby związane z działalnością, forma prawna, dominujący przedmiot działalności, stadium działalności jak „w organizacji”, „w likwidacji” itp.)
27
27. Jakie są zasady prawa firmowego?
PRAWO FIRMOWE
nie jest pojęciem normatywnym; ustawodawca nie nazywa tak żadnego zespołu norm są to przepisy dotyczące OBIERANIA, REJESTRACJI, UŻYWANIA, ROZPORZĄDZANIA ORAZ OCHRONY
FIRMY
rozproszone w wielu aktach prawnych, m.in.: o kodeks cywilny (w szczególności art. 43
2 – 43
10)
o kodeks spółek handlowych o u. o swobodzie działalności gospodarczej o u. o KRS
można wyróżnić normy o charakterze:
o zasadniczym (zawarte w k.c. i wyróżnione przez doktrynę jako część ogólna prawa firmowego) i o subsydiarnym (część szczególna zawarta w przepisach ustrojowych poszczególnych
przedsiębiorców)
doktryna wyróżnia 5 ZASAD prawa firmowego (niektóre wyrażone wprost przez ustawodawcę):
(A) zasada PRAWDZIWOŚCI firmy
(B) zasada JEDNOŚCI firmy
(C) zasada WYŁĄCZNOŚCI firmy
(D) zasada CIĄGŁOŚCI firmy
(E) zasada JAWNOŚCI firmy
+ wyróżniania przez J. Szwaję
(F) zasada OGRANICZONEJ SWOBODY WYBORU firmy
28. Co oznaczają zasady: prawdziwości i wyłączności firmy?
A. ZASADA PRAWDZIWOŚCI FIRMY
art. 433 § 2 k.c.
firma NIE MOŻE WPROWADZAĆ W BŁĄD, w szczególności co do (1) OSOBY przedsiębiorcy, (2)
PRZEDMIOTU jego DZIAŁALNOŚCI, (3) MIEJSCA jej prowadzenia czy też (4) ŹRÓDEŁ
ZAOPATRZENIA przedsiębiorcy
celem ochrona innych podmiotów przed mylnym zidentyfikowaniem przedsiębiorcy
(wzmocnienie funkcji odróżniającej firmy)
WPROWADZENIE W BŁĄD = takie ustalenie treści firmy, które NIE ODPOWIADA STANOWI
RZECZYWISTEMU i może być powodem mylnego wyobrażenia u osób trzecich co do osoby
przedsiębiorcy, np. sugerowanie, że:
o przedsiębiorca jest innym podmiotem (upodobnienie rdzenia swojej firmy do firmy innego
przedsiębiorcy, mylne oznaczenie formy prawnej)
o przedsiębiorca prowadzi inną działalność niż w rzeczywistości
o korzysta z innych źródeł zaopatrzenia niż w praktyce
Jak oceniać, czy wprowadza w błąd, czy nie? Miarą odniesienia powinna być umiejętność rozpoznawania przez przeciętnego uczestnika obrotu działającego z przeciętnym rozeznaniem i ostrożnością w zwykłych warunkach działalności gospodarczej >> kryterium sytuacje typowe, a nie specyficzne czy wyjątkowe.
28
B. ZASADA JEDNOŚCI FIRMY
nie została wyrażona wprost w żadnym przepisie
wypływa z ogólnie przyjętej reguły, że podmioty prawa cywilnego mogą posługiwać się w
tym samym czasie TYLKO JEDNYM OZNACZENIEM IDENTYFIKUJĄCYM
art. 432 § 1 k.c. : PRZEDSIĘBIORCA działa pod FIRMĄ (nie firmami)
jeden przedsiębiorca nie może występować w obrocie pod różnymi oznaczeniami
przepisy dot. rejestracji przedsiębiorców uniemożliwiają zarejestrowanie więcej niż jednej
firmy
C. ZASADA WYŁĄCZNOŚCI FIRMY
art. 433 § 1 k.c.
firma przedsiębiorcy powinna ODRÓŻNIAĆ SIĘ DOSTATECZNIE od firm INNYCH
PRZEDSIĘBIORCÓW prowadzących działalność NA TYM SAMYM RYNKU
podobnie jak zasada prawdziwości wpiera funkcję odróżniającą firmy
DOSTATECZNA ODRÓŻNIALNOŚĆ to taka odmienność od firm innych przedsiębiorców, która
eliminuje z punktu widzenia przeciętnego konsumenta niebezpieczeństwo pomylenia firm
różnych przedsiębiorców
RÓŻNICA winna być dostrzegalna już przy dołożeniu zwykłej, a nie szczególnej, uwagi
o różnica w zapisie („Grupa Lotos S.A.” i „Grupa Lotus S.A.” – łatwo pomylić)
o różnica w brzmieniu fonetycznym (nawet, jeśli mają różny zapis)
o powinny się nawet różnić w płaszczyźnie wizualnej i znaczeniowej
o nie mogą się różnić tylko formą prawną przy tożsamości rdzenia (np. „Netia S.A.” i
„Netia Sp. z o.o.”)
TEN SAM RYNEK powinien być rozpatrywany (zgodnie z terminologią „rynku właściwego” z
ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów) w kontekście:
o terytorialności (dwóch sprzedawców warzyw może posługiwać się podobnym
oznaczeniem, jeśli prowadzą działalność na skalę lokalną w różnych miejscowościach)
o oferowanych towarów lub usług (cukiernik i przedsiębiorca oferujący usługi
medyczne mogą posługiwać się podobnym oznaczeniem, chociażby prowadzili
działalność na tym samym obszarze, bo ich rynek towarów i usług jest odmienny)
WERYFIKACJA firmy pod kątem zgodności z tą zasadą dokonywana najczęściej w momencie
ZGŁOSZENIA DO REJESTRU nowego przedsiębiorcy / zmiany firmy dotychczasowego
przedsiębiorcy
o zawsze indywidualnie, na podstawie okoliczności danego przypadku
o kryterium czasu – później zgłoszona firma nie może być zarejestrowana, jeśli
wcześniej zarejestrowano taką samą/podobną firmę – prior tempore, potior iure
(pierwszy w czasie, lepszy w prawie)
29
D. ZASADA CIĄGŁOŚCI FIRMY
grupa przepisów prawa firmowego, które dopuszczają KONTYNUOWANIE przez przedsiębiorcę działalności pod DOTYCHCZASOWĄ FIRMĄ mimo wystąpienia okoliczności uzasadniających (w imię zasady prawdziwości) ZMIANĘ OZNACZENIA
ratio legis: renoma przedsiębiorcy związana z jego firmą przekłada się na ja jego gospodarcze
powodzenie; rozpoznawalność ma nierzadko wymierny walor ekonomiczny i przedsiębiorcy dążą do utrzymania dotychczasowej firmy.
Ustawodawca dopuszcza obecnie 3 WYJĄTKI od zasady prawdziwości na rzecz ZASADY
CIĄGŁOŚCI:
1) PRZEKSZTAŁCENIA przedsiębiorców – osób prawnych i spółek osobowych [art. 43
7 zd. drugie i trzecie k.c.]
Podmioty takie mogą zachować DOTYCHCZASOWĄ FIRMĘ z uwzględnieniem ZMIANY FORMY PRAWNEJ. Nie dotyczy to przekształcenia spółki cywilnej w inną spółkę.
2) ZACHOWANIE NAZWISKA WSPÓLNIKA, który UTRACIŁ CZŁONKOSTWO w spółce [art. 43
8 § 1 k.c.]
Dot. przede wszystkim spółek osobowych : można zachować nazwisko dotychczasowego wspólnika, jeśli wyrazi on na to pisemną zgodę (w przypadku jego śmierci – małżonek i dziecko). Nie wyklucza też zastosowania w spółkach kapitałowych : art. 43
5 § 3 k.c. dopuszcza użycie w
firmie osoby prawnej nazwiska/pseudonimu osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem / działalnością przedsiębiorcy.
3) KONTYNUOWANIE przez OSOBĘ FIZYCZNĄ działalności prowadzonej przez INNĄ OSOBĘ FIZYCZNĄ [art. 43
8 § 2 k.c.]
Działalność musi być kontynuowana przez osobę fizyczną będącą NASTĘPCĄ PRAWNYM dotychczasowego przedsiębiorcy (następstwo poprzez spadkobranie, czynności prawne inter vivos albo poprzez nabycie przedsiębiorstwa upadłego). Jak w § 1 – wymagana pisemna zgoda osoby dotychczas prowadzącej działalność (małżonka i dziecka w przypadku śmierci).
E. ZASADA JAWNOŚCI FIRMY
art. 432 § 2 k.c.
firma PODLEGA UJAWNIENIU WE WŁAŚCIWYM REJESTRZE
o dla osób fizycznych – CEIDG
o dla pozostałych – rejestr przedsiębiorców KRS
ujawnieniu w rejestrze podlega także ZMIANA firmy
z zasadą jawności wiąże się obowiązek podawania przez przedsiębiorców swojej firmy W
KONTAKTACH Z OSOBAMI TRZECIMI, nałożony przez przepisy o KRS
[art. 34 ust. 1 pkt 1 : podmioty wpisane do KRS obowiązane są umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych, w zakresie swojej działalności, do oznaczonych osób i organów, oprócz innych danych identyfikacyjnych, również swoją firmę lub nazwę. Niewykonanie tego obowiązku zagrożone karą do 5000 PLN. Zwolnienie dot. oświadczeń kierowanych do osób pozostających z przedsiębiorcą w stosunkach umownych.]
F. ZASADA OGRANICZONEJ SWOBODY WYBORU FIRMY
Dwa założenia:
przedsiębiorcy generalnie korzystają ze swobody w ustaleniu brzmienia swojej firmy
swoboda ta nie jest nieograniczona (przepisy k.c., przepisy k.s.h., przepisy innych ustaw
szczególnych >> największą swobodę mają spółki kapitałowe, mniejszą osoby fizyczne i spółki osobowe, najmniejszą podmioty oznaczone przez ustawę, np. „Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze”)
30
29. Jaki jest zakres podmiotowy i przedmiotowy ochrony prawa do
firmy?
POJĘCIE I CHARAKTER PRAWA DO FIRMY
PRAWO DO FIRMY : PRAWO PODMIOTOWE przedsiębiorcy umożliwiające mu posługiwanie się
danym oznaczeniem Z WYŁĄCZENIEM INNYCH PODMIOTÓW.
ma charakter DOBRA OSOBISTEGO, ale jest jednocześnie wyposażone w AUTONOMICZNE ŚRODKI
OCHRONY, odmienne od tych przewidzianych w art. 24 k.c.
PATRYMONIALIZACJA (KOMERCJALIZACJA) dóbr osobistych : zjawisko polegające na posiadaniu przez
pewne dobra osobiste WYMIARU EKONOMICZNEGO >> tak właśnie jest z firmą, która ma przełożenie
na zysk przedsiębiorcy
[inny przykład to znane osoby fizyczne, u których naruszenie prawa do prywatności czy wizerunku
może przynieść wymierne szkody]
Nie znaczy to jednak, że prawo do firmy ma charakter MAJĄTKOWY : firma jest
NIEZBYWALNA, a cechą dóbr majątkowych jest ich zbywalność właśnie.
Wobec zjawiska komercjalizacji nie można również firmy zaliczyć do dóbr o charakterze
NIEMAJĄTKOWYM.
FIRMA jest DOBREM OSOBISTYM o DWOISTEJ NATURZE i nie można jej jednoznacznie
zakwalifikować ani jako dobro MAJĄTKOWE ani jako NIEMAJĄTKOWE.
OCHRONA PRAWA DO FIRMY
REGULACJA : art. 4310 k.c. (lex specialis w stosunku do art. 23, 24 i 43 k.c.)
PRZEDMIOTOWY zakres ochrony : PRAWO DO FIRMY
PODMIOTOWY zakres ochrony :
o podmiotem ochrony jest PRZEDSIĘBIORCA
o podmiotem naruszającym może być DOWOLNY PODMIOT PRAWA CYWILNEGO
(niekoniecznie prowadzący działalność gospodarczą czy zawodową)
PRZESŁANKI ochrony:
1) ZAGROŻENIE / NARUSZENIE prawa do firmy
2) BEZPRAWNOŚĆ ZACHOWANIA podmiotu naruszającego (przesłanka szersza niż
oparcie o zasadę winy – dot. także naruszenia niezawinionego, ale bezprawnego)
CIĘŻAR DOWODU >> PODMIOT NARUSZAJĄCY (to on, jako pozwany, musi wykazać, że
naruszenie przez niego prawa do firmy nie jest bezprawne)
KATALOG ROSZCZEŃ poszkodowanego przedsiębiorcy (podobny do katalogu z u. o
zwalczaniu nieuczciwej konkurencji):
1) ZANIECHANIE BEZPRAWNEGO DZIAŁANIA naruszającego prawo do firmy
Jako jedyne może być dochodzone już w momencie samego zagrożenia naruszeniem
(reszta, gdy dojdzie do naruszenia). Istnieje jedynie w odniesieniu do teraźniejszych/
prawdopodobnych przyszłych działań naruszyciela, a nie działań już zakończonych.
31
2) USUNIĘCIE SKUTKÓW DOKONANEGO NARUSZENIA
Konstrukcyjnie podobne do restitutio in integrum – roszczenia o przywrócenie do
stanu poprzedniego.
3) ZŁOŻENIE OŚWIADCZENIA LUB OŚWIADCZEŃ W ODPOWIEDNIEJ TREŚCI I FORMIE
Celem doprowadzenie do przyznania się naruszyciela faktu naruszenia prawa do
firmy. Sygnał dla odbiorców, że zaistniała sytuacja niezgodna z prawem. Treść
oświadczenia/oświadczeń, udostępniana najczęściej w środkach masowego przekazu,
by dotrzeć do jak największej liczby odbiorców, ustalana jest przez sąd, ale powód
powinien podać proponowane brzmienie.
4) ŻĄDANIE NAPRAWIENIA SZKODY MAJĄTKOWEJ NA ZASADACH OGÓLNYCH
Wyjątek od odpowiedzialności obiektywnej >> odesłanie do przepisów k.c.
dotyczących deliktów i odpowiedzialność na zasadzie winy.
Szkoda – uszczerbek w dobrach prawnie chronionych, będący różnicą między stanem
obecnym, a hipotetycznym stanem, który istniałby, gdyby nie doszło do naruszenia.
5) ŻĄDANIE WYDANIA KORZYŚCI przez osobę, która dopuściła się naruszenia
Odesłanie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Niezależne od winy
naruszyciela.
Poszkodowany przedsiębiorca może dochodzić WSZYSTKICH roszczeń na raz, KILKU z
nich bądź tylko JEDNEGO. NIE PODLEGA KUMULACJI 4) i 5) >> albo naprawienie
szkody na zasadzie winy, albo (gdy np. nie można przypisać winy) odpowiedzialność
obiektywna i wydanie korzyści.
Środkiem ochrony prawa do firmy nieprzewidzianym w k.c. jest ROSZCZENIE
PROCESOWE o USTALENIE PRAWA DO FIRMY (w oparciu o art. 189 k.p.c.).
PODMIOT RDZEŃ FIRMY DODATKI
OBLIGATORYJNE SKRÓT
OSOBA FIZYCZNA IMIĘ I NAZWISKO -
SPÓŁKA JAWNA
OZNACZENIE CO NAJMNIEJ 1 WSPÓLNIKA
(nazwiska gdy os. fiz., nazwy gdy osoba prawna/ niezupełna osoba
prawna/ firmy gdy przedsiębiorca)
SPÓŁKA JAWNA SP. J.
SPÓŁKA PARTNERSKA
NAZWISKO CO NAJMNIEJ 1 PARTNERA
oraz określenie WYKONYWANEGO
ZAWODU
„I PARTNER” lub
„I PARTNERZY” lub
„SPÓŁKA PARTNERSKA”
SP. P.
SPÓŁKA KOMANDYTOWA
OZNACZENIE CO NAJMNIEJ 1 KOMPLEMENTARIUSZA
(nie może zawierać nazwiska komandytariusza)
SPÓŁKA KOMANDYTOWA SP. K.
SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA
OZNACZENIE CO NAJMNIEJ 1 KOMPLEMENTARIUSZA
(nie może zawierać oznaczenia akcjonariusza)
SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA
S.K.A.
SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ DOWOLNY
SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
SP. Z O.O.
SPÓŁKA AKCYJNA SPÓŁKA AKCYJNA S.A.
33
30. Jaki jest zakres umocowania prokurenta?
PROKURA jest SZCZEGÓLNĄ POSTACIĄ PEŁNOMOCNICTWA, stworzoną z myślą o potrzebach
obrotu gospodarczego.
udzielana wyłącznie przez PRZEDSIĘBIORCĘ
jasno i identycznie określony zakres umocowania bez możliwości ograniczenia ze skutkiem dla osób
trzecich
łatwa weryfikacja istnienia prokury i osoby prokurenta
wszystko to pozytywnie wpływa na sprawność i bezpieczeństwo obrotu i jego podmiotów
PEŁNOMOCNICTWO A PROKURA
PEŁNOMOCNICTWO PROKURA
udzielić może KAŻDY PODMIOT posiadający PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYN. PR.
udzielić może wyłącznie PRZEDSIĘBIORCA
ZAKRES UMOCOWANIA każdorazowo determinowany przez TREŚĆ PEŁNOMOCNICTWA
ZAKRES UMOCOWANIA ustalony przez USTAWĘ i zawsze taki sam
PEŁNOMOCNIKIEM może być KAŻDY PODMIOT PRAWA, nawet ograniczony w
zdolności do czyn. pr.
PROKURENTEM może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA
posiadająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH
pełnomocnik wykazuje umocowanie legitymując się pełnomocnictwem
prokurent wykazuje umocowanie legitymując się ODPISEM Z REJESTRU, do którego wpisany jest
przedsiębiorca udzielający prokury
możliwe UDZIELENIE DALSZEGO PEŁNOMOCNICTWA, jeśli dopuszczalne przez jego
treść bądź stosunek podstawowy mocodawca-pełnomocnik
NIEDOPUSZCZALNE udzielenie DALSZEJ PROKURY (chociaż prokurent może ustanowić pełnomocnika)
FORMA udzielenia DOWOLNA (determinowana jedynie formą wymaganą dla
dokonania danej czynności prawnej)
FORMA PISEMNA POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI
ZAKRES UMOCOWANIA PROKURENTA
[art. 1091 §1 k.c.] Prokura upoważnia do dokonywania CZYNNOŚCI SĄDOWYCH i
POZASĄDOWYCH związanych z PROWADZENIEM PRZEDSIĘBIORSTWA.
CZYNNOŚCI SĄDOWE to m.in. składanie pism procesowych (pozwów, wniosków, apelacji,
zażaleń); zawieranie ugód; udzielanie pełnomocnictw procesowych; odbiór kosztów
procesu.
W postępowaniach tych prokurent nie jest stroną, ale przedstawicielem przedsiębiorcy.
CZYNNOŚCI POZASĄDOWE to przede wszystkim czynności prawne, w tym najważniejsze >>
zawieranie umów z innymi podmiotami, a także składanie jednostronnych oświadczeń woli
(wypowiedzenie i odstąpienie od umowy) oraz występowanie w imieniu przedsiębiorcy w
postępowaniu administracyjnym
34
OGRANICZENIA >> prokurent nie może:
[art. 1093 k.c.]
ZBYĆ PRZEDSIĘBIORSTWA
ODDAĆ PRZEDSIĘBIORSTWA DO CZASOWEGO KORZYSTANIA
ZBYĆ / OBCIĄŻYĆ NIERUCHOMOŚCI należącej do przedsiębiorcy
Do powyższych czynności potrzebuje osobnego pełnomocnictwa w formie wymaganej dla dokonania danej czynności. Zakaz zbywania nieruchomości nie dot. przedsiębiorców, którzy zajmują się np. obrotem nieruchomościami, co pozbawiałoby sensu ustanowienie prokurenta przez takiego przedsiębiorcę
Nie może podejmować czynności zmierzających do ZAKOŃCZENIA BYTU PRAWNEGO
przedsiębiorcy (wniosek o ogłoszenie upadłości czy powództwo o rozwiązanie spółki), bo
prokura ograniczona do czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Nie może dokonywać czynności WEWNĘTRZNYCH, ORGANIZACYJNYCH przedsiębiorcy
(decyzje odnośnie strategii prowadzenia działalności gospodarczej, zwoływania zgromadzeń
itp.), bo prokura umocowuje do CZYNNOŚCI ZEWNĘTRZNYCH, obejmujących stosunki
przedsiębiorca – osoba trzecia.
ZAKAZ OGRANICZANIA ZAKRESU PROKURY ZE SKUTKIEM DLA OSÓB TRZECICH
[art. 1091 § 2 k.c.]
przedsiębiorca może zabronić prokurentowi dokonywania pewnych czynności, ale w przypadku naruszenia tego zakazu będzie on ponosił odpowiedzialność przed przedsiębiorcą, a nie będzie to miało wpływu na ważność jego czynności wobec osób trzecich
ustawowo dopuszczalne wyjątki:
a) wymóg osobnego pełnomocnictwa dla zbycia/oddania do korzystania
przedsiębiorstwa i zbycia/obciążenia nieruchomości [art. 1093 k.c.]
b) prokura oddziałowa [art. 1095 k.c.]
prokurent obowiązany jest do ZAZNACZENIA przy składaniu oświadczeń woli, że DZIAŁA JAKO
PROKURENT [np. poprzez dopisek: „prokurent”, „jako prokurent”, „per procura”], chyba, że
fakt ten wynika z treści samego dokumentu
31. Kto może być prokurentem i w jakiej formie udzielana jest
prokura?
KOMU można udzielić prokury? Jedynie OSOBIE FIZYCZNEJ posiadającej PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO
CZYNNOŚCI PRAWNYCH.
pozostałe ograniczenia wynikają z przepisów szczególnych, np. w spółkach kapitałowych prokurentem nie może być członek rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej; ponadto nie można udzielić prokury osobie, która ma szersze uprawnienia do reprezentowania przedsiębiorcy niż prokurent (np. członek zarządu spółki kapitałowej czy wspólnik osobowej)
UDZIELENIE PROKURY stanowi JEDNOSTRONNĄ CZYNNOŚĆ PRAWNĄ PRZEDSIĘBIORCY
i następuje w FORMIE PISEMNEJ.
tak udzielona prokura pozwala dokonywać czynności, które wymagają szczególnej formy,
np. aktu notarialnego [art. 1092 § 1 k.c. wyłącza stosowanie art. 99 §1 k.c.]
35
prokura podlega WPISOWI DO REJESTRU
wpis ma charakter deklaratoryjny >> prokurent może działać przed jej wpisaniem,
legitymując się np. odpisem dokumentu udzielającego prokury
po wpisie legitymuje się odpisem z rejestru
w rejestrze przedsiębiorców KRS wpis o prokurze umieszcza się w dziale II, z informacją
o imionach i nazwisku prokurenta, nrze PESEL oraz rodzaju prokury
KTO może udzielić prokury? „PRZEDSIĘBIORCA PODLEGAJĄCY OBOWIĄZKOWI WPISU DO
REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW”
nie ma wątpliwości w przypadku osób prawnych / ułomnych osób prawnych podlegających
wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS
problem przy osobach fizycznych podlegających wpisowi do CEIDG >> 2 stanowiska:
rejestr przedsiębiorców to rejestr przedsiębiorców KRS; gdyby ustawodawcy chodziło też o
CEIDG, użyłby sformułowania „właściwy rejestr”, jak w art. 432 § 2k.c.
CEIDG też jest „rejestrem przedsiębiorców” sensu largo i możliwe jest w związku z tym
udzielenie prokury również przez przedsiębiorców będących os. fizycznymi (plus zapis o
niewygaśnięciu prokury w przypadku śmierci przedsiębiorcy, a śmierć dot. może wyłącznie
os. fizycznych)
PROJEKT NOWEGO K.C. stanowi, że prokury mogą udzielić JEDYNIE PRZEDSIĘBIORCY
wpisani do REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW KRS
„podlega obowiązkowi wpisu” ≠ „wpisany” >> można udzielić prokury jeszcze przed wpisem do
rejestru, ale działanie prokurenta wówczas utrudnione
32. Czy prokurę można przenieść, a jeśli nie, to co może prokurent w
tym przedmiocie?
NIE. Prokurent może udzielić odrębnego PEŁNOMOCNICTWA do dokonania OKREŚLONYCH
CZYNNOŚCI.
33. Co oznacza prokura oddzielna i prokura łączna?
PROKURA SAMOISTNA (ODDZIELNA) i ŁĄCZNA
PROKURA SAMOISTNA : pozwala prokurentowi na samodzielne działania, niezależnie od innych prokurentów ustanowionych przez przedsiębiorcę.
PROKURA ŁĄCZNA : wymaga współdziałania co najmniej 2 prokurentów. Liczba prokurentów wymagana do skutecznego ZŁOŻENIA oświadczenia woli zależy od przedsiębiorcy i określana jest w rejestrze. Ich działanie nie musi być jednoczesne >> czynność skuteczna z chwilą złożenia podpisu przez ostatniego z nich. Do PRZYJĘCIA zaś oświadczenia woli od osób trzecich wystarczy jeden prokurent.
MIESZANA REPREZENTACJA ŁĄCZNA
Jest to sposób reprezentacji przedsiębiorcy, w którym dla skuteczności czynności wymaga się WSPÓŁDZIAŁANIA PROKURENTA i INNEJ OSOBY REPREZENTUJĄCEJ PRZEDSIĘBIORCĘ (np. wspólnika spółki osobowej albo członka zarządu spółki kapitałowej.
Taki sposób reprezentacji przedsiębiorcy musi być PRZEWIDZIANY w akcie założycielskim.
36
PROKURA ZWYKŁA (PEŁNA) i ODDZIAŁOWA
PROKURA ZWYKŁA : standardowy zakres umocowania.
PROKURA ODDZIAŁOWA : tylko u tych przedsiębiorców, którzy posiadają w swojej strukturze ODDZIAŁY. Wówczas czynności sądowe i pozasądowe prokurenta dokonywane są jedynie w ramach tego oddziału, na skalę lokalną, bez wpływu na całość przedsiębiorstwa (praktyka np. w bankach).
34. W jakich przypadkach wygasa prokura?
A. ODWOŁANIE PROKURY
z dowolnych powodów
następuje, tak jak udzielnie, w formie JEDNOSTRONNEJ CZYNNOŚCI PRAWNEJ
jeśli przedsiębiorca jednostką organizacyjną, o tym, kto może odwołać prokurę decyduje jego
akt założycielski albo przepisy ustawy
nie może odwołać prokury inny prokurent
wymaga ZGŁOSZENIA DO REJESTRU
B. REZYGNACJA PROKURENTA
powinien złożyć OŚWIADCZENIE O ZRZECZENIU SIĘ prokury przedsiębiorcy / osobie
uprawnionej do odbioru oświadczeń woli w jego imieniu (np. wspólnikowi sp. osobowej,
członkowi zarządu sp. kapitałowej, innemu prokurentowi)
C. WYGAŚNIĘCIE Z PRZYCZYN PO STRONIE PRZEDSIĘBIORCY
WYKREŚLENIE przedsiębiorcy Z REJESTRU
OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI (nie wygasa z otwarciem postępowania naprawczego)
OTWARCIE LIKWIDACJI
PRZEKSZTAŁCENIE przedsiębiorcy
D. WYGAŚNIĘCIE Z PRZYCZYN PO STRONIE PROKURENTA
ŚMIERĆ PROKURENTA
UTRATA przez niego PEŁNEJ ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH
UZYSKANIE „SILNIEJSZEGO” UPRAWENIENIA do reprezentowania przedsiębiorcy (np.
uzyskanie mandatu członka zarządu)
w przypadku prokury łącznej wygaśnięcie prokury jednego z prokurentów uniemożliwia
działanie pozostałym do czasu ustanowienia nowego prokurenta w miejsce poprzedniego
wygaśnięcie prokury (C. i D.) następuje ex lege i nie wymaga żadnego oświadczenia woli, ale
wymaga zgłoszenia do rejestru celem wykreślenia prokury
38
35. Jakie spółki należy zaliczyć do spółek osobowych i jakie są ich
ogólne cechy?
Do OSOBOWYCH SPÓŁEK HANDLOWYCH należy zaliczyć spółki:
1. JAWNĄ
2. PARTNERSKĄ
3. KOMANDYTOWĄ
4. KOMANDYTOWO – AKCYJNĄ
Do spółek OSOBOWYCH zalicza się również SPÓŁKĘ CYWILNĄ uregulowaną w kc (nie jest spółką
handlową!)
CECHY OGÓLNE OSOBOWYCH SPÓŁEK HANDLOWYCH
(1) SUBSTRAT istnienia i funkcjonowania spółki >> OSOBOWY (WSPÓLNICY)
(wyjątkiem spółka komandytowo-akcyjna, która posiada elementy kapitałowe)
(2) w sensie konstrukcyjnym wszystkie spółki osobowe są UMOWĄ
(Niemożliwe zawiązanie jednoosobowej spółki osobowej. Dodatkowo w niektórych spółkach
musi być co najmniej 1 przedstawiciel danego rodzaju wspólnika: np. komandytariusz i
komplementariusz.)
(3) NIE POSIADAJĄ OSOBOWOŚCI PRAWNEJ
(4) POSIADAJĄ PODMIOTOWOŚĆ PRAWNĄ >> są odrębnymi podmiotami prawa.
Zgodnie z art. 8 § 1 ksh spółki osobowe mogą we własnym imieniu:
Ѡ NABYWAĆ PRAWA, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe
Ѡ ZACIĄGAĆ ZOBOWIĄZANIA
Ѡ POZYWAĆ I BYĆ POZYWANE
Są tzw. niepełnymi osobami prawnymi (art. 331 kc)
(5) CEL działalności >> GOSPODARCZY (dot. wszystkich spółek osobowych, również cywilnej), w
przypadku osobowych spółek handlowych powinien być też ZAROBKOWY
(6) charakter ODPOWIEDZIALNOŚCI WSPÓLNIKÓW ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI:
Ѡ OSOBISTA, całym swoim majątkiem
Ѡ SOLIDARNA, z (1) pozostałymi wspólnikami i ze (2) spółką
Ѡ SUBSYDIARNA
Wyjątki:
akcjonariusz w komandytowo-akcyjnej (co do zasady nie ponosi odpowiedzialności)
komandytariusz w komandytowej (zasady odpowiedzialności takie same jak ogólne, ale
w granicach sumy komandytowej)
(7) PROWADZENIE SPRAW i REPREZENTACJA >> co do zasady prawo i obowiązek WSPÓLNIKÓW
w partnerskiej prowadzić sprawy może zarząd
prawa tego nie mają: komandytariusz w komandytowej i akcjonariusz w komandytowo-
akcyjnej
39
36. Jakie spółki należy zaliczyć do spółek kapitałowych i jakie są ich
ogólne cechy?
Do SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH należy zaliczyć:
1. SPÓŁKĘ Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ (SP. Z O.O.)
2. SPÓŁKĘ AKCYJNĄ (S.A.)
CECHY OGÓLNE SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH
A. SUBSTRAT istnienia i funkcjonowania spółki >> KAPITAŁ
(Ale sp. z o.o. posiada też elementy osobowe)
B. obie te spółki MOGĄ być JEDNOOSOBOWE już od momentu powstania
C. POSIADAJĄ OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ (uzyskują ją z momentem WPISU DO REJESTRU)
Przed wpisem funkcjonują jako spółki w organizacji posiadające zdolność prawną i sądową.
D. CEL działalności >> DOWOLNY PRAWNIE DOZWOLONY
E. charakter ODPOWIEDZIALNOŚCI WSPÓLNIKÓW ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI:
Ѡ CAŁKOWICIE WYŁĄCZONA
Ѡ za zobowiązania odpowiada SPÓŁKA całym swoim majątkiem
Ѡ kapitał zakładowy należy do majątku spółki
F. PROWADZENIE SPRAW i REPREZENTACJA >> ORGANY!
Nie ma osobistego prowadzenia i reprezentacji przez wspólników.
37. W przypadku jakich spółek mamy do czynienia ze spółką w
organizacji?
W przypadku spółek KAPITAŁOWYCH (Sp. z o.o. i S.A.).
38. Jaki jest status spółki w organizacji?
SPÓŁKĄ W ORGANIZACJI jest spółka kapitałowa od chwili jej ZAWIĄZANIA do momentu
jej WPISU DO REJESTRU.
Ѡ ZAWIĄZANIE następuje z chwilą ZAWARCIA UMOWY (SP. Z O.O.) albo PODPISANIA
STATUTU przez ZAŁOŻYCIELI i OBJĘCIA WSZYSTKICH AKCJI (S.A.)
Ѡ z chwilą WPISU DO REJESTRU spółka w organizacji zmienia się ex lege we WŁAŚCIWĄ
SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ >> spółka kapitałowa uzyskuje OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ i staje się
PODMIOTEM PRAW I OBOWIĄZKÓW spółki w organizacji
40
☼ NIE POSIADA OSOBOWOŚCI PRAWNEJ
☼ POSIADA PODMIOTOWOŚĆ PRAWNĄ
zdolność prawna i sądowa (może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być
pozywana)
zgodnie z u.s.d.g. MOŻE PROWADZIĆ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ! (pod własną firmą z
dodatkiem „w organizacji”)
☼ posiada WŁASNY MAJĄTEK odrębny od majątku wspólników
☼ REPREZENTACJA spółki w organizacji:
ZASADA: powinien ją reprezentować ZARZĄD na zasadach dot. spółki właściwej (zarząd
jest organem spółki od momentu jego powołania, mimo, że spóła nie ma jeszcze os. pr.)
może być reprezentowana przez PEŁNOMOCNIKA powołanego JEDNOMYŚLNĄ UCHWAŁĄ wspólników (art. 161 § 1 ksh) lub założycieli (art. 323 § 2 ksh)
S.A. w organizacji mogą reprezentować wszyscy założyciele działający łącznie (ale tylko do momentu powołania zarządu)
w jednoosobowej spółce w organizacji jedyny wspólnik NIE MA prawa reprezentacji (z wyjątkiem zgłoszenia do rejestru!)
☼ ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI W ORGANIZACJI wobec OSÓB TRZECICH
Art. 13 § 1 ksh: za zobowiązania spółki w organizacji odpowiadają SOLIDARNIE CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM:
A. SPÓŁKA
B. OSOBY, które działały W JEJ IMIENIU (członkowie zarządu, pełnomocnicy, założyciele S.A. >> tzw. PROMOTORZY)
Ich odpowiedzialność USTAJE z momentem ZATWIERDZENIA ich działań przez ZW.
C. WSPÓLNIK / AKCJONARIUSZ, ale TYLKO do wysokości NIEWNIESIONEGO WKŁADU na pokrycie OBJĘTYCH UDZIAŁÓW / AKCJI Pełne wniesienie wkładu skutkuje brakiem odpowiedzialności [chyba, że byli oni jednocześnie promotorami].
Nie ma tu zasady SUBSYDIARNOŚCI! Wierzyciel, który uzyskał tytuł wykonawczy, może
prowadzić egzekucje z majątku dowolnie wybranej osoby (A, B lub C)
z chwilą zarejestrowania spółki w organizacji, wszystkie jej zobowiązania stają się
zobowiązaniami spółki docelowej, za które odpowiada ona sama jako osoba prawna
☼ ODPOWIEDZIALNOŚĆ wobec SPÓŁKI w stosunkach wewnętrznych ZARZĄD oraz OSOBY działające w imieniu spółki przed jej
zarejestrowaniem odpowiadają organizacyjnie wobec spółki za skutki ich działań
odpowiedzialność osób działających w imieniu spółki ustaje z chwilą zatwierdzenia czynności przez WZ/ZW
odpowiedzialność członków zarządu ustaje, wg różnych koncepcji, albo (a) z chwilą uzyskania absolutorium, albo (b) po podjęciu specjalnej odrębnej uchwały WZ/ZW zwalniającej explicite członków zarządu z tej odpowiedzialności
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA : kto biorąc udział w tworzeniu spółki wbrew przepisom prawa wyrządził z winy swojej spółce SZKODĘ, obowiązany jest do jej naprawienia.
41
[Odpowiedzialność członków zarządu/ organów kontroli/ likwidatora zawsze surowsza, ponieważ ciąży na nich obowiązek dołożenia należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru ich działalności >> winę tych osób zawsze domniemywa się, a odpowiedzialność ta nie ustaje].
☼ ODPOWIEDZIALNOŚĆ wobec WSPÓLNIKÓW / AKCJONARIUSZY członkowie zarządu / osoby działające w imieniu spółki mogą też ponosić odpowiedzialność wobec
wspólników/ akcjonariuszy podmioty te mogą domagać się naprawienia szkody na zasadach ogólnych nie zwalnia z niej uchwała ZW/WZ
może powstać w szczególności w przypadku niedojścia spółki do skutku
Ѡ NIEDOJŚCIE spółki DO SKUTKU
A. PRZYCZYNY
NIEZGŁOSZENIE DO REJESTRU w terminie 6 M-CY od zawiązania
PRAWOMOCNE postanowienie sądu ODMAWIAJĄCE zarejestrowania
B. SKUTKI
spółka obowiązana NIEZWŁOCZNIE dokonać ZWROTU wszystkich wniesionych
WKŁADÓW / pokryć w pełni WIERZYTELNOŚCI os. 3cich >> jeśli nie jest w stanie >>
LIKWIDACJA
ROZWIĄZANIE spółki następuje z dniem ZATWIERDZENIA przez WZ/ZW
SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO
43
39. Jak można zdefiniować spółkę cywilną i jaki jest jej cel?
Art. 860 § 1 kc: Przez umowę spółki WSPÓLNICY zobowiązują się dążyć do WSPÓLNEGO CELU
GOSPODARCZEGO poprzez działanie w sposób oznaczony, w szczególności WNIESIENIE
WKŁADÓW.
Ѡ S.C. jest UMOWĄ, WIELOSTRONNYM STOSUNKIEM ZOBOWIĄZANIOWYM. [patrz też pyt. 41]
Ѡ CEL s.c. może być WYŁĄCZNIE GOSPODARCZY;
nie może być inny niż gospodarczy (np. edukacyjny, kulturalny, charytatywny)
CEL GOSPODARCZY ≠ CEL ZAROBKOWY ! (cel zarobkowy to cel nastawiony na osiągnięcie
zysku; cel gospodarczy to założenie osiągnięcia pewnych korzyści materialnych, np. wspólna
budowa drogi, wspólne działanie, którego celem jest zmniejszenie ponoszonych kosztów)
nie jest również tożsamy z prowadzeniem działalności gospodarczej przez S.C.;
Ѡ Ponadto cel ma być celem WSPÓLNYM dla obu wspólników.
40. Jakie elementy przedmiotowo istotne powinna zawierać umowa
spółki cywilnej i jakie są tego skutki?
Essentialia negotii umowy s.c.:
A. ZOBOWIĄZANIE się wspólników do DĄŻENIA do osiągnięcia WSPÓLNEGO CELU
GOSPODARCZEGO
Ѡ WSPÓLNOTA celu jest czynnikiem determinującym możliwość UZNANIA stosunku
za s.c.
Ѡ cel musi być GOSPODARCZY (patrz pyt. 39)
Ѡ cel musi być dokładnie określony w umowie spółki
B. OKREŚLENIE SPOSOBU WSPÓŁDZIAŁANIA, w szczególności RODZAJU WKŁADÓW
Ѡ podstawowym (nie jedynym) sposobem współdziałania wniesienie wkładów
Ѡ Czy może istnieć s.c. BEZWKŁADOWA? Spór w doktrynie Dr Trzciński uważa, że
owszem
Ѡ współdziałanie wspólników NIE MUSI być JEDNAKOWE
Ѡ nie ma możliwości utworzenia spółki, w której żaden ze wspólników nie zobowiązuje
się do działania (np. wszyscy zobowiązują się tylko do określonych zaniechań)
wspólników ZAWSZE musi być CO NAJMNIEJ 2
nie można stać się jedynym wspólnikiem wskutek objęcia wszystkich udziałów (zresztą
udziałów sensu stricte nie ma)
1 wspólnik = automatyczne rozwiązanie spółki
wymóg STWIERDZENIA PISMEM zawarcia umowy SC (ad probationem, czyli w zasadzie nie
można wykluczyć ustnej czy dorozumianej)
44
41. Czy spółka cywilna jest przedsiębiorcą, a jeżeli nie, to jaki jest jej
status/ charakter prawny?
!!!! SPÓŁKA CYWILNA NIE JEST PRZEDSIĘBIORCĄ !!!!
NIE JEST też:
OSOBĄ PRAWNĄ
NIEPEŁNĄ OSOBĄ PRAWNĄ, o której mowa w art. 331 kc
Czym zatem jest? 3 grupy poglądów doktryny i judykatury:
1. SC jedynie STOSUNKIEM PRAWNYM o charakterze OBLIGACYJNYM >> nie ma odrębnego
BYTU PRAWNEGO, skutki umowy tylko inter partes, nie wobec osób trzecich
2. SC czym więcej, niż tylko umową >> ORGANIZACJA WSPÓLNIKÓW, skutki wobec osób trzecich, ale
dalej nie ma osobowości prawnej
3. SC może być uznana za OSOBĘ PRAWNĄ >> przepisy regulujące SC spełniają w sumie materialne
kryterium osobowości prawnej >> ABSOLUTNIE ODPADA! >> w polskim prawie KRYTERIUM FORMALNE, a żadne przepisy nie nadają SC os. pr. (żadne przepisy nie przyznają też zdolności prawnej >> nie jest zatem również ułomną os. pr.)
Kodeksowa regulacja przemawia najbardziej za koncepcją 1. SC nie ma jakiejkolwiek
zdolności prawnej ani odrębnego charakteru w stosunku do wspólników.
!!! SPÓŁKA CYWILNA JEST
WIELOSTRONNYM STOSUNKIEM ZOBOWIĄZANIOWYM !!!
Umowa s.c. ma charakter:
ZOBOWIĄZUJACY
KONSENSUALY (do jej zawarcia, a tym samym powstania s.c. nie jest wymagane dokonanie
jakiejkolwiek innej czynności poza samym osiągnięciem porozumienia)
LOSOWY (wyniki nie dają się z góry przewidzieć, lecz zawsze zależą w jakimś stopniu od
rozwoju wypadków)
dyskusyjne, czy ma również charakter umowy WZAJEMNEJ
Spółka cywilna jest opartą na osobistych związkach wspólników najprostszą formą współpracy
gospodarczej, właściwą dla mniejszych przedsięwzięć, które nie przybierają postaci przedsiębiorstwa
zarobkowego w większej postaci.
Spółka cywilna NIE MOŻE mieć własnej NAZWY, pod którą samodzielnie występowałaby w
obrocie prawnym.
OZNACZENIE SC w umowach/postępowaniu sądowym >> ZAWSZE:
☼ imiona i nazwiska/ nazwy wspólników +
☼ wzmianka o połączeniu WĘZŁEM SC („wspólnicy s.c.” / „s.c.”)
45
42. Jaki charakter prawny ma majątek w spółce cywilnej i jakie są
tego skutki?
„Majątek spółki” to określenie nieprecyzyjne. De facto jest to MAJĄTEK WSPÓLNY WSPÓLNIKÓW.
Ma on charakter WSPÓŁWŁASNOŚCI (WSPÓLNOŚCI) ŁĄCZNEJ.
Oparty na prawie tzw. „niepodzielnej ręki” >> KAŻDY ze wspólników jest właścicielem zarówno
CAŁEGO MAJĄTKU jak i poszczególnych jego ELEMENTÓW tak, jak pozostali.
niesamoistny charakter
BRAK OZNACZENIA UDZIAŁÓW współwłaścicieli
NIEDOPUSZCZALNOŚĆ ROZPORZĄDZANIA przez współwłaścicieli swoimi UDZIAŁAMI w tej
własności (zarówno udziałem w całym majątku jak i jego poszczególnych składnikach)
odnosi się to także to ew. możliwości przeniesienia CZŁONKOSTWA w spółce >>
przeniesienie udziału na nabywcę wymaga wprowadzenia w OSOBISTY STOSUNEK SPÓŁKI
>> ergo: ZMIANA UMOWY SPÓŁKI
ZAKAZ ŻĄDANIA ZNIESIENIA WSPÓŁWŁASNOŚCI (PODZIAŁU MAJĄTKU) w czasie trwania s.c.
ZAKAZ ZASPOKAJANIA się WIERZYCIELA WSPÓLNIKA z MAJĄTKU spółki w czasie jej trwania
powiązanie istnienia MAJĄTKU WSPÓLNEGO z istnieniem STOSUNKU PODSTAWOWEGO (w
postaci umowy SC)
O istnienie SC bez współwłasności łącznej >> MOŻLIWE
O istnienie współwłasności łącznej bez SC >> NIEMOŻLIWE
o USTANIE SC = koniec istnienia majątku o cechach współwłasności łącznej EX LEGE >>
przekształcenie we współwłasność w częściach ułamkowych
MAJĄTEK WSPÓLNY = MAJĄTEK PIERWOTNY + MAJĄTEK NABYTY
A. MAJĄTEK PIERWOTNY >> WKŁADY (patrz pyt. 44)
B. MAJĄTEK NABYTY >> prawa nabyte do majątku wspólnego W TOKU DZIAŁALNOŚCI
SPÓŁKI (wszystkie prawa majątkowe, a nie tylko zarobione środki pieniężne)
UDZIAŁ W ZYSKACH I STRATACH
domniemanie RÓWNEGO UDZIAŁU w Z i S (niezależnie od wkładu)
dyspozytywność: strony mogą określić inaczej w umowie
można wyłączyć od udziału w STRATACH
nie można wyłączyć od udziału w ZYSKACH
w razie wątpliwości co do udziału w S >> taki sam jak w Z
kiedy można ŻĄDAĆ PODZIAŁU I WYPŁATY ZYSKÓW?
A. po ROZWIĄZANIU spółki
B. jeśli spółka > 1 rok, z końcem KAŻDEGO ROKU OBRACHUNKOWEGO
46
43. Co oznacza prowadzenie spraw spółki i reprezentowanie spółki i
jakie zasady przewiduje tu ustawodawca w odniesieniu do spółki
cywilnej?
w s.c. de facto odnosi się do zarządu majątkiem >> nie ma podmiotowości prawnej
większość przepisów kc ma charakter dyspozytywny >> kluczowe uregulowanie w umowie s.c.
Ѡ PROWADZENIE SPRAW >> sfera WEWNĘTRZNA, relacje między wspólnikami
uprawnienie i obowiązek KAŻDEGO WSPÓLNIKA
co do zasady wymagana JEDNOMYŚLNOŚĆ (można ustalić inaczej – powierzyć tylko
niektórym wspólnikom, a nawet osobom trzecim)
w razie braku odmiennej uchwały KAŻDY wspólnik uprawniony do SAMODZIELNEGO
prowadzenia spraw nieprzekraczających zakresu ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI SPÓŁKI
(pojęcie szersze od „zwykłego zarządu majątkiem”)
CZYNNOŚĆ NAGŁA >> każdy wspólnik (niezależnie od ustalonego sposobu prowadzenia)
może dokonać czynności nagłej, jeśli zaniechanie mogłoby narazić na niepowetowane
straty
nie można pozbawić tego uprawnienia!
Ѡ REPREZENTACJA >> sfera ZEWNĘTRZNA, relacje z osobami trzecimi
w braku odmiennej umowy/uchwały ZAKRES REPREZENTACJI = ZAKRES PROWADZENIA
SPRAW
DOMNIEMANIE: uprawnienie do reprezentacji = ex lege umocowanie do działania jako
PRZEDSTAWICIEL pozostałych wspólników >> rodzaj PRZEDSTAWICIELSTWA
USTAWOWEGO
niezależnie możliwe udzielenie pełnomocnictwa na zasadach ogólnych
(wspólnikowi lub osobie trzeciej)
przepisy łączne dla PS i R
inne niż ustawowe ukształtowanie zakresu nie wywiera skutków prawnych wobec OSÓB
TRZECICH jeśli o tym nie wiedziały
PS i R nie mogą być przedmiotem wkładu
PS i R nie mogą być wykonywane na podstawie umowy o pracę !
NIE PRZYSŁUGUJE ZA NIE ODRĘBNE WYNAGRODZENIE!
wówczas przynajmniej 1 wspólnik musi być uprawniony do
reprezentacji
47
44. Co może być przedmiotem wkładu do spółki cywilnej?
Przedmiotem wkładu mogą być:
I. WSZELKIE prawa MAJĄTKOWE o charakterze ZBYWALNYM, zarówno:
A. BEWZGLĘDNE, np. PRAWO WŁASNOŚCI
☼ NIERUCHOMOŚCI lub
☼ RUCHOMOŚCI, w tym ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH
jak i
B. WZGLĘDNE, np.:
☼ NAJEM
☼ DZIERŻAWA
☼ SPÓŁDZIELCZE WŁASNOŚCIOWE PRAWO DO LOKALU
☼ WIERZYTELNOŚCI
☼ PATENTY
☼ AKCJE
☼ UDZIAŁY W SP. Z O.O.
☼ PRZEDSIĘBIORTWO (w znaczeniu przedmiotowym)
art. 862 kc : rzeczy ruchome lub nieruchome mogą być wniesione do majątku spółki na
własność lub jedynie do używania
II. ŚWIADCZENIE PRACY lub USŁUG
Zobowiązanie się do STAŁEGO lub SPORADYCZNEGO (a niekiedy nawet jednorazowego)
wykonywania czynności NA RZECZ SPÓŁKI, mających przysporzyć określonych korzyści albo
dokonać określonych oszczędności.
NIE MOGĄ one polegać na PROWADZENIU SPRAW / REPREZENTACJI SPÓŁKI!!!! (To prawo i
obowiązek każdego wspólnika.)
45. Jakie są zasady odpowiedzialności wspólników w spółce
cywilnej?
A. ODPOWIEDZIALNOŚĆ wspólników za zobowiązania SPÓŁKI
SOLIDARNA wszystkich wspólników
wspólnicy odpowiadają CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM OSOBISTYM, teraźniejszym i przyszłym
odpowiedzialność zarówno za zobowiązania prywatnoprawne jak i publicznoprawne
IUS COGENS >> nie można WYŁĄCZYĆ WOBEC OSÓB TRZECICH (ew. wyłączenie umowne
ma skutki tylko inter partes)
obejmuje długi zaciągnięte przez jednego, kilku lub wszystkich wspólników >> jedynym
warunkiem ZWIĄZEK DŁUGU z DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁKI
48
B. ODPOWIEDZIALNOŚĆ za zobowiązania OSOBISTE WSPÓLNIKA
ZAKAZ ZASPOKAJANIA z majątku wspólnego s.c. w czasie jej trwania OSOBISTYCH WIERZYCIELI
WSPÓLNIKÓW
chodzi o wierzytelności niemające związku z działalnością s.c.
w zasadzie wszystkie długi wspólników NIEBĘDĄCE DŁUGAMI SPÓŁKI
WYŁĄCZENIE CZĘŚCI MAJĄTKU WSPÓLNIKA (niekiedy całkiem sporej) SPOD EGZEKUCJI
niekorzystna sytuacja wierzyciela >> jak się bronić?
możliwość WYPOWIEDZENIA UDZIAŁU dłużnego wspólnika przez wierzyciela
>> USTANIE WSPÓŁWŁASNOŚCI ŁĄCZNEJ
>> EGZEKUCJA NA ZASADACH OGÓLNYCH
46. Jakie przyczyny powodują lub mogą powodować rozwiązanie
spółki cywilnej?
Rozwiązanie spółki może nastąpić:
1. z przyczyn PRZEWIDZIANYCH w samej UMOWIE SPÓŁKI
(np. z powodu nadejścia umówionego terminu istnienia spółki albo osiągnięcia zamierzonego
celu gospodarczego spółki >> JEDNAK jeśli mimo zaistnienia tych okoliczności spółka nadal trwa
za zgodą wszystkich wspólników, to poczytuje się ją za przedłużoną na czas NIEOZNACZONY)
2. na mocy UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW
(zawsze może zostać podjęta na ogólnych zasadach podejmowania uchwał w spółce lub na
zasadach szczególnych przewidzianych w umowie spółki dla jej rozwiązania)
3. w razie POZOSTANIA w spółce TYLKO JEDNEGO WSPÓLNIKA
(wskutek USTĄPIENIA <patrz niżej> WSZYSTKICH POZOSTAŁYCH WSPÓLNIKÓW)
4. w razie TRWAŁEJ NIEMOŻLIWOŚCI OSIĄGNIĘCIA umówionego CELU gospodarczego
5. w razie ROZWIĄZANIA spółki przez SĄD
(wskutek powództwa wspólnika motywowanego istnieniem ważnych powodów >> art. 874 § 1
kc >> przepis iuris cogentis; wyrok rozwiązujący spółkę ma charakter konstytutywny i wywołuje
skutek ex nunc)
6. na skutek ogłoszenia UPADŁOŚCI WSPÓLNIKA
WARUNKI?
A. bezskuteczna egzekucja z majątku dłużnika przez
6 m-cy (obojętnie, przez jakiego wierzyciela)
B. 3-mczny termin wypowiedzenia (również przy
umowie na czas oznaczony)
49
USTĄPIENIE WSPÓLNIKA
ŚMIERĆ WYPOWIEDZENIE UDZIAŁU
KONSEKWENCJĄ rozwiązania spółki jest zmiana charakteru prawnego jej MAJĄTKU >>
przekształcenie WSPÓŁWŁASNOŚCI ŁĄCZNEJ we WSPÓŁWŁASNOŚĆ W CZĘŚCIACH
UŁAMKOWYCH.
kc NIE PRZEWIDUJE odrębnego i sformalizowanego POSTĘPOWANIA LIKWIDACYJNEGO
☼ może być ono przewidziane w umowie spółki / uchwale wspólników
☼ w braku takich postanowień umownych minimum zabezpieczenia praw wierzycieli
wyznacza kc art. 875 § 2 i 3:
najpierw SPŁATA DŁUGÓW spółki
potem zwrot WKŁADÓW wspólnikom
dopiero na końcu podział ewentualnej nadwyżki majątku w takim stosunku, w jakim
uczestniczyli w zyskach
UPRAWNIENIA MAJĄTKOWE występującego wspólnika / spadkobierców NIEWSTĘPUJĄCYCH do spółki
ograniczają się do ROZLICZENIA FINANSOWEGO
A. zwrot W NATURZE >> tylko rzeczy wniesione do używania
B. zwrot WARTOŚCI >> wszystkie wkłady (za wyjątkiem świadczenia usług i używania rzeczy)
C. z pozostałego majątku >> SPŁATA odpowiadająca UDZIAŁOWI W ZYSKACH
jeżeli UMOWA SC/ UCHWAŁA WSP.
(również podjęta po śmierci wspólnika)
przewiduje taką możliwość >>
KONTYNUOWANIE SC z udziałem
SPADKOBIERCÓW
wówczas spadkobiercy wskazują 1 osobę,
która będzie wykonywać ich prawa
jeśli nie wskażą, pozostali wspólnicy mogą
sami prowadzić spółkę
ZASADA OGÓLNA:
1. jeśli SC zawarta na czas NIEOZNACZONY
>> 3miesięczne wypowiedzenie
2. jeśli SC zawarta na czas OZNACZONY >>
NIE MA MOŻLIWOŚCI WYPOWIEDZENIA
WYJĄTKI:
1. określenie W UMOWIE innego terminu
wypowiedzenia / możliwości
wypowiedzenia SC zawartej na czas
oznaczony
2. wypowiedzenie każdej umowy jest
możliwe bez zachowania terminu Z
WAŻNYCH POWODÓW (nie można
wyłączyć umownie takiej możliwości)
WYPOWIEDZENIE W FORMIE PISEMNEJ
AD PROBATIONEM
!WYSTĄPIENIE WSPÓLNIKA ≠ USTANIE MAJĄTKU WSPÓLNEGO!
Wspólność dalej trwa pomiędzy pozostałymi wspólnikami.
51
47. Jaki brzmi pojęcie spółki jawnej i jaki jest jej przedmiotowy
status?
[art. 22 § 1 k.s.h.] SPÓŁKĄ JAWNĄ jest spółka OSOBOWA, która prowadzi PRZEDSIĘBIORSTWO
pod WŁASNĄ FIRMĄ, a nie jest inną spółką handlową.
najprostsza forma spółki osobowej (i handlowej w ogóle)
dopuszczalna we wszystkich dziedzinach działalności gospodarczej (jeśli przepisy nie stanowią inaczej; takie ograniczenia nieliczne)
najczęściej wykorzystywana, gdy działalność ma być prowadzona przez niewielką liczbę osób (zwłaszcza powiązanych osobiście – rodzina, znajomi), które nie dysponują większym kapitałem, a ryzyko zamierzonej działalności nie jest zbyt duże
nadaje się jedynie do prowadzenia działalności GOSPODARCZEJ („przedsiębiorstwo” w
definicji użyte w znaczeniu funkcjonalnym)
działalność musi mieć cel ZAROBKOWY, bo osiągnięty ZYSK przeznacza się do podziału
między wspólników
POWSTANIE SPÓŁKI
A. przez ZAWIĄZANIE (sposób PIERWOTNY)
ZAWARCIE UMOWY spółki między stronami, które z chwilą zarejestrowania spółki stają się
jej WSPÓLNIKAMI.
B. przez PRZEKSZTAŁCENIE (sposób POCHODNY)
PRZEKSZTAŁCENIE innej spółki w spółkę jawną:
SPÓŁKI HANDLOWEJ (osobowej lub kapitałowej) >> w trybie art. 551 i nast. k.s.h.
SPÓŁKI CYWILNEJ (kiedyś obligatoryjnie lub fakultatywnie, obecnie wyłącznie
fakultatywnie) >> w trybie art. 26 § 4 k.s.h.
SPÓŁKA JAWNA powstaje z chwilą WPISU DO REJESTRU.
(wpis ma charakter konstytutywny)
Ѡ osoby działające w imieniu spółki PO ZAWIAZĄNIU a PRZED ZAREJESTROWANIEM ponoszą za zobowiązania wynikające z tego działania ODPOWIEDZIALNOŚĆ SOLIDARNĄ
Ѡ w przypadku przekształcenia s.c. wspólnicy zobowiązani przed zgłoszeniem do rejestru dostosować umowę spółki do przepisów o sp. j. >> z chwilą wpisu do rejestru wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników s.c. przysługują spółce jawnej
MAJĄTEK SPÓŁKI
MAJĄTEK SPÓŁKI = WSZELKIE MIENIE
(A) wniesione jako WKŁAD + (B) NABYTE PRZEZ SPÓŁKĘ w czasie jej istnienia
☼ majątek spółki jawnej jest jej MAJĄTKIEM WŁASNYM, ODRĘBNYM od majątku WSPÓLNIKÓW
52
☼ przedmiotem wkładu (niezależnie od tego, czy pieniężny, czy aport czy świadczenie usług)
zawsze będą PRAWA MAJĄTKOWE (w szczególności własność i inne prawa rzeczowe, prawa na
dobrach niematerialnych, wierzytelności oraz przedsiębiorstwo jako całość)
☼ w umowie wspólnicy jedynie zobowiązują się do wniesienia – samo wniesienie może nastąpić później (spółce zaś przysługuje roszczenie o ich wniesienie)
☼ PODWÓJNY SKUTEK umowy spółki w przedmiocie PRZENIESIENIA WŁASNOŚCI >> umowa spółki zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy PRZENOSI WŁASNOŚĆ NA SPÓŁKĘ (chyba, że strony postanowiły inaczej).
o jeśli dot. nieruchomości – umowa w formie aktu notarialnego o jeśli dot. rzeczy oznaczonych co do tożsamości – automatycznie przeniesienie własności o jeśli dot. rzeczy przyszłych / oznaczonych co do gatunku – konieczne przeniesienie
posiadania
48. Jakie postanowienia składają się na obligatoryjną treść umowy
spółki jawnej i w jakiej formie ta umowa powinna być zawarta?
[Art. 23 k.s.h.] Umowa spółki powinna być zawarta NA PIŚMIE POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI.
Powinna zawierać co najmniej:
1. FIRMĘ i SIEDZIBĘ spółki Ѡ FIRMA: nazwisko (nazwa, firma) CO NAJMNIEJ 1 WSPÓLNIKA + oznaczenie „spółka jawna”
(dopuszczalny skrót „sp. j.”) Ѡ SIEDZIBA = miejscowość określona W UMOWIE SPÓŁKI (de facto nie musi pokrywać się z
miejscem prowadzenia działalności/ prowadzenia spraw)
2. określenie WKŁADÓW wnoszonych przez każdego wspólnika i ich WARTOŚĆ Ѡ mogą być:
a. PIENIĘŻNE
b. NIEPIENIĘŻNE (APORTY) : przeniesienie / obciążenie własności rzeczy lub innych praw na rzecz spółki
c. polegać na dokonaniu INNYCH ŚWIADCZEŃ na rzecz spółki, w szczególności na ŚWIADCZENIU USŁUG
Ѡ niezależnie od rodzaju wkładu w umowie trzeba podać ich WARTOŚĆ Ѡ w razie wątpliwości uważa się, że wkłady wspólników SĄ RÓWNE (przepis dyspozytywny,
umowa może stanowić inaczej)
3. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI spółki Ѡ zgodnie z art. 40 u. o KRS powinien być określony wg. Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD)
4. CZAS TRWANIA spółki, jeśli oznaczony
może zawierać również INNE POSTANOWIENIA fakultatywne
ich TREŚĆ lub CEL nie mogą sprzeciwiać się:
1) właściwości (naturze) stosunku prawnego spółki jawnej
2) ustawie
3) zasadom współżycia społecznego
mogą to być postanowienia odbiegające od przepisów dyspozytywnych k.s.h. lub dotyczące kwestii w
ogólne w k.s.h. nieuregulowanych
53
49. Jakie są zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki wobec
jej wierzycieli?
[Art. 22 § 2 k.s.h.] KAŻDY WSPÓLNIK odpowiada za zobowiązania spółki BEZ OGRANICZENIA,
CAŁYM MAJĄTKIEM, SOLIDARNIE z POZOSTAŁYMI WSPÓLNIKAMI oraz ze SPÓŁKĄ.
chodzi o odpowiedzialność zewnętrzną, wobec wierzycieli spółki (nie obejmuje zobowiązań
wspólnicy – spółka)
odpowiedzialność za wszelkie zobowiązania, zarówno cywilno- jak i publicznoprawne
ponoszą ją SAMA SPÓŁKA oraz jej WSPÓLNICY
odpowiedzialność NIEOGRANICZONA
spółka i wspólnicy odpowiadają CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM, teraźniejszym i przyszłym
wierzyciel może zaspokoić się z DOWOLNIE WYBRANEGO SKŁADNIKA MAJĄTKOWEGO
SOLIDARNOŚĆ odpowiedzialności oznacza możliwość żądania przez wierzyciela CAŁOŚCI
lub CZĘŚCI ŚWIADCZENIA od:
o spółki i wszystkich wspólników łącznie
o kilku wspólników i spółki
o tylko od wspólników
o od samej spółki
o od każdego wspólnika z osobna
umowa spółki rozstrzyga, czy i w jakich częściach wspólnik, który spełnił świadczenie, może żądać zwrotu od pozostałych
ma znaczenie na etapie POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO – określa bierną legitymację do
wytoczenia powództwa
SUBSYDIARNOSĆ odpowiedzialności WSPÓLNIKA [art. 31 § 1 k.s.h.] oznacza, że wierzyciel
może prowadzić EGZEKUCJĘ z majątku WSPÓLNIKA DOPIERO gdy EGZEKUCJA z majątku
SPÓŁKI okaże się BEZSKUTECZNA
ma znaczenie na etapie POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO
wierzyciel może wnieść powództwo przeciw wspólnikowi z pominięciem spółki, ale nie
będzie mógł prowadzić przeciw niemu egzekucji
KUMULATYWNE PRZYSTĄPIENIE DO DŁUGU (pomnożenie podmiotów po stronie długu –
wierzyciel ma bonusowego dłużnika) >> 2 PRZYPADKI przewidziane w k.s.h.:
1) [art. 32 k.s.h.] do istniejącej spółki przystępuje NOWY WSPÓLNIK : odpowiedzialność
wspólnika rozciąga się na zobowiązania spółki powstałe przed dniem jego
przystąpienia
2) [art. 33 k.s.h.] etap TWORZENIA spółki, gdy przedsiębiorca jednoosobowy (osoba
fizyczna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową)
WNOSI do spółki PRZEDSIĘBIORSTWO : odpowiedzialność spółki rozciąga się na
zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa przed dniem
3) utworzenia spółki do wartości wniesionego przedsiębiorstwa
54
50. Jakie są zasady prowadzenia spraw spółki jawnej?
prowadzenie spraw odnosi się do sfery WEWNĘTRZNEJ
ma charakter uprawnień ORGANIZACYJNYCH
ściśle powiązane ze stosunkiem uczestnictwa w spółce
połączone z obowiązkiem podejmowania CZYNNOŚCI FAKTYCZNYCH (czasem PRAWNYCH), które mają na celu realizację zamierzonego CELU SPÓŁKI
[Art. 39 § 1 k.s.h.] KAŻDY wspólnik ma PRAWO i OBOWIĄZEK prowadzenia spraw spółki.
pozostali wspólnicy nie mogą mu zabronić, on nie może się uchylić
UMOWA / PÓŹNIEJSZA UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW MOŻE STANOWIĆ INACZEJ
w szczególności prowadzenie spraw może być powierzone JEDNEMU lub KILKU WSPÓLNIKOM >> wówczas POZOSTALI WYŁĄCZENI od prowadzenia spraw
[art. 38 k.s.h.] NIE MOŻNA:
a. powierzyć prowadzenia spraw spółki OSOBOM TRZECIM Z WYŁĄCZENIEM WSPÓLNIKÓW
b. umownie ograniczyć prawa wspólnika do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki
c. umownie ograniczyć prawa wspólnika do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki
to jest jedyny przepis dot. prowadzenia spraw sp.j. o charakterze ius cogens (reszta dyspozytywna)
wspólnik MOŻE zostać POZBAWIONY prawa prowadzenia spraw spółki na mocy
PRAWOMOCNEGO ORZECZENIA SĄDU Z WAŻNYCH POWODÓW
Ѡ za prowadzenie spraw spółki wspólnik NIE OTRZYMUJE WYNAGRODZENIA (umowa może
stanowić inaczej)
PROWADZENIE SPRAW SPÓŁKI
czynności ZWYKŁEGO ZARZĄDU
NIEWYMAGAJĄCE UPRZEDNIEJ UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW
WYMAGAJĄCE UPRZEDNIEJ UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW
czynności PRZEKRACZAJĄCE ZWYKŁY ZARZĄD
KAŻDY WSPÓLNIK
mający prawo PS
SAMODZIELNIE
KAŻDY WSPÓLNIK mający prawo PS ,
po podjęciu
JEDNOMYŚLNEJ UCHWAŁY przez
WSZYSTKICH WSPÓLNIKÓW
MAJĄCYCH PRAWO PS
KTO MOŻE PODJĄĆ?
KAŻDY WSPÓLNIK
mający prawo PS ,
po UZYSKANIU ZGODY
WSZYSTKICH
WSPÓLNIKÓW, również
WYŁĄCZONYCH od PS
CZYNNOŚĆ NAGŁA : czynność, której zaniechanie mogłoby WYRZĄDZIĆ SPÓŁCE POWAŻNĄ SZKODĘ.
Może jej dokonać KAŻDY wspólnik mający prawo PS, BEZ UPRZEDNIEJ UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW.
55
51. Jakie są zasady reprezentacji spółki jawnej i jakie miejsce
zajmują tu postanowienia umowne?
[Art. 29 § 1 k.s.h.] KAŻDY wspólnik ma PRAWO reprezentować spółkę.
prawo to dotyczy wszystkich czynności SĄDOWYCH i POZASĄDOWYCH spółki
oznacza kompetencję do SKŁADANIA oraz PRZYJMOWANIA OŚWIADCZEŃ WOLI w
stosunkach ZEWNĘTRZNYCH spółki ze SKUTKIEM DLA SPÓŁKI
obejmuje dokonywanie czynności prawnych zarówno z osobami trzecimi jak i wspólnikami
POSTANOWIENIA UMOWNE
NIE MOŻNA OGRANICZYĆ prawa reprezentowania spółki ZE SKUTKIEM DLA OSÓB TRZECICH
ograniczenie PRZEDMIOTOWE może powodować co najwyżej odpowiedzialność wobec
spółki lub wspólników z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania
DOPUSZCZALNE ograniczenie / wyłączenie PODMIOTOWE >> umowa może przewidywać:
o POZBAWIENIE prawa reprezentowania spółki
o uprawnienie do reprezentowania tylko ŁĄCZNIE z INNYMI WSPÓLNIKAMI albo
PROKURENTEM
POZBAWIENIE PRAWA REPREZENTACJI
w przeciwieństwie do postanowień umownych, następuje WBREW WOLI wspólnika
może nastąpić wyłącznie z WAŻNYCH POWODÓW na mocy PRAWOMOCNEGO ORZECZENIA
SĄDU
52. Jakie są zasady udziału wspólników spółki jawnej w zyskach i
stratach spółki?
[art. 51 § 1 k.s.h.] KAŻDY wspólnik ma prawo do RÓWNEGO UDZIAŁU W ZYSKACH a także
UCZESTNICZY W STRATACH w tym samym stosunku, bez względu na RODZAJ i WARTOŚĆ WKŁADU.
UMOWA może określać INNE ZASADY UDZIAŁU w zyskach i stratach
w razie wątpliwości, określony w umowie UDZIAŁ W ZYSKACH odnosi się również do UDZIAŁU W STRATACH, chyba, że sama umowa stanowi inaczej
MOŻNA umownie ZWOLNIĆ wspólnika od UDZIAŁU W STRATACH NIE MOŻNA umownie POZBAWIĆ wspólnika UDZIAŁU W ZYSKACH
wspólnik może żądać PODZIAŁU i WYPŁATY zysku Z KOŃCEM KAŻDEGO ROKU OBROTOWEGO jeśli spółka PONIOSŁA STRATĘ:
wspólnik mimo to może żądać corocznie wypłacenia 5% odsetek od swojego udziału kapitałowego
jeśli wskutek straty uszczuplenie udziału kapitałowego, w pierwszej kolejności zysk przeznacza się na jego uzupełnienie
56
!!! UDZIAŁ W ZYSKACH ≠ UDZIAŁ KAPITAŁOWY !!!
udział kapitałowy odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu, a udział w zyskach, co do zasady, NIEZALEŻNY od wkładu
wspólnik nie jest uprawniony ani zobowiązany do podwyższenia umówionego wkładu, tj. podwyższenia swojego udziału kapitałowego
zmniejszenie udziału kapitałowego wymaga zgody pozostałych wspólników
53. Jakie są bezwzględne i względne przyczyny rozwiązania spółki
jawnej?
[art. 58 k.s.h.] Przyczynami rozwiązania spółki są:
1. JEDNOMYŚLNA UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW
2. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI SPÓŁKI
3. PRAWOMOCNE ORZECZENIE SĄDU
4. PRZYCZYNY PRZEWIDZIANE W UMOWIE SPÓŁKI
5. ŚMIERĆ / OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI WSPÓLNIKA
6. WYPOWIEDZENIE UMOWY SPÓŁKI PRZEZ
WSPÓLNIKA / JEGO WIERZYCIELA
Ad 3. KAŻDY wspólnik może Z WAŻNYCH POWODÓW żądać ROZWIĄZANIA SPÓŁKI PRZEZ SĄD
jeśli ten powód zachodzi po stronie JEDNEGO ze wspólników, sąd może na wniosek
pozostałych wspólników orzec o WYŁĄCZENIU WSPÓLNIKA ze spółki (przepis ius cogens)
Ad 4. Jeśli mimo istnienia przyczyn rozwiązania PRZEWIDZIANYCH W UMOWIE SPÓŁKI spółka dalej
prowadzi swoją działalność ZA ZGODĄ WSZYSTKICH WSPÓLNIKÓW, uważa się ją za
PRZEDŁUŻONĄ NA CZAS NIEOZNACZONY
Ad 5 i 6. Mimo ŚMIERCI / OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI wspólnika oraz mimo WYPOWIEDZENIA
umowy spółki przez WSPÓLNIKA / JEGO WIERZYCIELA SPÓŁKA TRWA NADAL MIĘDZY
POZOSTAŁYMI WSPÓLNIKAMI, jeżeli:
a. UMOWA SPÓŁKI tak stanowi
b. POZOSTALI WSPÓLNICY tak postanowią (Uzgodnienie musi być dokonanie niezwłocznie <w
przypadku śmierci i upadłości> lub przed upływem terminu wypowiedzenia. Inaczej
spadkobierca / syndyk / wspólnik lub wierzyciel, którzy wypowiedzieli umowę, mogą żądać
przeprowadzenia likwidacji.)
☼ jeżeli umowa spółki stanowi, że prawa zmarłego wspólnika służą wszystkim spadkobiercom
wspólnie, do wykonywania tych praw powinni wybrać jedną osobę
Ѡ jeżeli spółka ma 2 wspólników, a po stronie jednego zajdą przyczyny rozwiązania, sąd może przyznać
drugiemu prawo do przejęcia majątku z obowiązkiem rozliczenia się z występującym wspólnikiem
PRZYCZYNY
BEZWZGLĘDNE
PRZYCZYNY
WZGLĘDNE
57
WYSTĄPIENIE WSPÓLNIKA
WYSTĄPIENIE WSPÓLNIKA jest zdarzeniem prawnym powodującym UTRATĘ przez niego CZŁONKOSTWA W SPÓŁCE, przy czym spółka może ISTNIEĆ NADAL.
Przyczyny ustąpienia wspólnika:
1. WYPOWIEDZENIE UMOWY przez WSPÓLNIKA / JEGO WIERZYCIELA ( przyczyna fakultatywna)
2. ŚMIERĆ WSPÓLNIKA
3. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI WSPÓLNIKA
4. WYŁĄCZENIE WSPÓLNIKA PRZEZ SĄD
AD 1. WYPOWIEDZENIE UMOWY
przez samego WSPÓLNIKA
przez jego WIERZYCIELA
-
jeśli w ciągu OSTATNICH 6 MIESIĘCY przeprowadzono BEZSKUTECZNIE EGZEKUCJĘ z ruchomości wspólnika, a wierzyciel ma TYTUŁ EGZEKUCYJNY, na podstawie którego uzyskał roszczenie służące wspólnikowi w razie jego
wystąpienia / rozwiązania spółki
umowa zawarta na CZAS NIEOZNACZONY : na 6 MIESIĘCY przed końcem ROKU OBROTOWEGO zarówno zawarta na CZAS OZNACZONY i
NIEOZNACZONY, z ZACHOWANIEM 6-MIESIĘCZNEGO TERMINU WYPOWIEDZENIA (jeśli umowa przewiduje
krótszy, wierzyciel może z niego skorzystać) umowa zawarta na CZAS OZNACZONY: nie można
wypowiedzieć (chyba, że sama umowa stanowi inaczej)
AD 2. ŚMIERĆ WSPÓLNIKA
śmierć = wystąpienie, bo zasadą w sp. osobowych jest, że w miejsce zmarłego nie wstępują jego spadkobiercy
umowa może stanowić inaczej : wówczas prawa wspólnika przechodzą na jego spadkobierców (umowa może też zastrzegać, że tylko niektórzy spadkobiercy, np. ustawowi albo testamentowi wchodzą w te prawa)
to nie jest dziedziczenie (dziedziczeniu za to podlega wkład wspólnika – na zasadach z k.c. i umowa tutaj nie może ingerować)
jeśli umowa stanowi, że prawa wspólnika służą wszystkim spadkobiercom, bez szczególnych uregulowań, winni oni wskazać 1 osobę do wykonywania tych praw (inaczej wszelkie oświadczenia złożone któremukolwiek z nich wiążą pozostałych spadkobierców)
AD 4. WYŁĄCZENIE WSPÓLNIKA PRZEZ SĄD
tylko z WAŻNYCH POWODÓW to nie jest efekt żądania pozostałych wspólników >> następuje w przypadku, gdy 1 wspólnik
żąda rozwiązania spółki przez sąd z ważnych powodów – jeśli te ważne powody występują tylko po jego stronie, wówczas na wniosek pozostałych SĄD GO WYŁĄCZA
ROZLICZENIE WYSTĄPUJĄCEGO WSPÓLNIKA : wartość jego udziału kapitałowego oznacza się na dzień bilansowy (przy 1. - ostatni dzień roku obrotowego, w którym minął termin wypowiedzenia,
przy 2. i 3. – dzień śmierci / dzień ogłoszenia upadłości, przy 4. – dzień wniesienia pozwu o rozwiązanie). o udział powinien być wypłacony w pieniądzu o rzeczy wniesione do używania - zwrot w naturze o jeśli udział przy rozliczeniu ma wartość ujemną – wspólnik/spadkobierca wyrównują
58
54. Co jest istotą postępowania likwidacyjnego spółki jawnej i czy w
każdym przypadku musi mieć miejsce?
CELEM POSTĘPOWANIA LIKWIDACYJNEGO jest UPŁYNNIENIE MAJĄTKU SPÓŁKI i w
konsekwencji SPŁACENIE DŁUGÓW oraz PODZIAŁ EWENTUALNEJ NADWYŻKI MIĘDZY
WSPÓLNIKÓW.
LIKWIDACJA NIE JEST OBLIGATORYJNA! Przeprowadza się w przypadku ZAISTNIENIA
ZDARZEŃ będących przyczyną ROZWIĄZANIA SPÓŁKI, CHYBA ŻE WSPÓLNICY UZGODNILI
INNY SPOSÓB ZAKOŃCZENIA DZIAŁALNOŚCI
uzgodnienie to może nastąpić (A) w samej UMOWIE spółki albo (B) w ODRĘBNYM
POROZUMIENIU zawartym już po zaistnieniu przyczyn rozwiązania
[jeśli przyczyną rozwiązania wypowiedzenie umowy przez wierzyciela wspólnika albo ogłoszenie upadłości wspólnika, (B) wymaga ZGODY wierzyciela / syndyka]
„inny sposób” w szczególności może polegać na PRZEJĘCIU PRZEDSIĘBIORSTWA
spółki przez jednego / kilku wspólników lub jego ZBYCIU OSOBIE TRZECIEJ
postępowanie likwidacyjne służy SAMYM WSPÓLNIKOM, a nie wierzycielom, bo
mogą dochodzić swoich roszczeń także po rozwiązaniu spółki od dowolnie
wybranych wspólników
LIKWIDATORAMI z mocy prawa są WSZYSCY WSPÓLNICY, ale:
WSPÓLNICY mogą powołać TYLKO NIEKTÓRYCH spośród siebie albo OSOBY TRZECIE
(wymagana w tej kwestii jednomyślność, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej)
to samo może zrobić SĄD REJESTROWY z WAŻNYCH POWODÓW na WNIOSEK
wspólnika / innej osoby mającej interes prawny
w miejsce wspólnika UPADŁEGO wchodzi SYNDYK
ODWOŁANIE likwidatora może nastąpić wyłącznie w drodze JEDNOMYŚLNEJ
UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW
odwołać może też SĄD REJESTROWY (identyczne przesłanki jak przy powołaniu)
likwidatora powołanego przez sąd może odwołać tylko sąd
ZGŁOSZENIE DO SĄDU REJESTROWEGO:
KAŻDY LIKWIDATOR ma PRAWO i OBOWIĄZEK dokonania zgłoszenia
zgłoszeniu podlegają:
a. OTWARCIE likwidacji
b. nazwiska i imiona LIKWIDATORÓW + ich adresy
c. SPOSÓB REPREZENTOWANIA SPÓŁKI przez likwidatorów
d. wszelkie zmiany w powyższych
do zgłoszenia dołącza się WZORY PODPISÓW likwidatorów (złożone wobec sądu
albo notarialnie poświadczone)
59
SPOSÓB PROWADZENIA postępowania likwidacyjnego
☼ Likwidatorzy powinni:
1. ZAKOŃCZYĆ BIEŻĄCE INTERESY SPÓŁKI,
2. ŚCIĄGNĄĆ jej WIERZYTELNOŚCI,
3. WYPEŁNIĆ jej ZOBOWIĄZANIA,
4. UPŁYNNIĆ jej MAJĄTEK.
☼ NOWE INTERESY mogą być podejmowane tylko w wypadku, gdy jest to NIEZBĘDNE
do UKOŃCZENIA SPRAW W TOKU
☼ likwidatorzy mają prawo PROWADZENIA SPRAW i REPREZENTOWANIA spółki, ale wyłącznie
w takim zakresie, jaki jest KONIECZNY do wykonania 1-5
☼ OGRANICZENIE ich kompetencji NIE MA SKUTKU wobec OSÓB TRZECICH
☼ !!!!! otwarcie likwidacji = WYGAŚNIĘCIE PROKURY !!!!!
☼ likwidatorzy sporządzają BILANS na dzień ROZPOCZĘCIA i ZAKOŃCZENIA likwidacji
(chyba, że likwidacja > 1 rok, wówczas bilans na koniec każdego roku obrotowego)
PODZIAŁ MAJĄTKU SPÓŁKI
1. SPŁATA ZOBOWIĄZAŃ
2. pozostawienie kwot na pokrycie zobowiązań NIEWYMAGALNYCH lub SPORNYCH
+ to, co zostanie:
3. PODZIAŁ między WSPÓLNIKÓW stosownie do postanowień UMOWY SPÓŁKI
Jeśli brak takich postanowień, to:
3A. spłata UDZIAŁÓW wspólników (rzeczy wniesione do używania zwraca się w naturze)
3B. podział ewentualnej NADWYŻKI w takim stosunku, w jakim UCZESTNICZYLI W ZYSKU
Jeśli majątek spółki NIE WYSTARCZA na spłatę DŁUGÓW i UDZIAŁÓW:
NIEDOBÓR dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim UCZESTNICZYLI W STRATACH
jeśli jeden wspólnik niewypłacalny, jego część niedoboru dzieli się między pozostałych w takim
samym stosunku
ROZWIĄZANIE SPÓŁKI
Ѡ następuje z dniem WYKREŚLENIA SPÓŁKI Z REJESTRU
Ѡ jeśli LIKWIDACJA, likwidatorzy zgłaszają ZAKOŃCZENIE i składają wniosek O WYKREŚLENIE
Ѡ jeśli rozwiązanie BEZ LIKWIDACJI – wniosek składają WSPÓLNICY
Ѡ jeśli OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI, rozwiązanie po ukończeniu postępowania upadłościowego
(wniosek składa SYNDYK) (n/d sytuacji, gdy układ, uchylenie albo umorzenie post.)
Ѡ obowiązek PRZECHOWANIA (wspólnik / os. trzecia) KSIĄG i DOKUMENTÓW spółki przez MIN. 5 LAT
61
55. Jakie są ogólne cechy spółki partnerskiej?
najmłodszy typ spółki handlowej wolne zawody: działalność samodzielna, nawet, jeśli wykonywana w ramach spółki zwiększone ryzyko ekonomiczne wolny zawód nie może być wykonywany w ramach spółek kapitałowych podstawowa zaleta: zredukowanie ryzyka związanego z wykonywaniem wolnego zawodu w spółce, bo
partner nie ponosi odpowiedzialności za błędy w sztuce popełnione przez pozostałych partnerów
[art. 86 § 1 k.s.h.] SPÓŁKA PARTNERSKA jest SPÓŁKĄ OSOBOWĄ UTWORZONĄ przez
WSPÓLNIKÓW (PARTNERÓW) w celu WYKONYWANIA WOLNEGO ZAWODU w spółce
prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.
MOŻE być zawiązana w celu wykonywania WIĘCEJ NIŻ 1 ZAWODU (chyba, że ustawa stanowi inaczej)
w sprawach nieuregulowanych stosuje się do niej odpowiednio przepisy dot. SP. J.
PARTNERAMI mogą być wyłącznie OSOBY FIZYCZNE uprawnione do wykonywania
WOLNYCH ZAWODÓW
(wykonywanie wolnego zawodu może być uzależnione od spełnienia dodatkowych wymagań przewidzianych w odrębnej ustawie)
KATALOG WOLNYCH ZAWODÓW, które można wykonywać w spółce partnerskiej [art. 88 ksh]
a. adwokat
b. aptekarz
c. architekt
d. inżynier budownictwa
e. biegły rewident
f. broker ubezpieczeniowy
g. doradca podatkowy
h. makler papierów wartościowych
i. dorada inwestycyjny
j. księgowy
k. lekarz
l. lekarz dentysta
m. lekarz weterynarii
n. notariusz
o. pielęgniarka
p. położna
q. radca prawny
r. rzecznik patentowy
s. rzeczoznawca majątkowy
t. tłumacz przysięgły
☼ przyjmuje się, że powyższy katalog ma charakter zamknięty (ew. poszerzenie >> zmiana
k.s.h. albo przepisów innej ustawy odwołującej się do k.s.h)
POWSTANIE : z chwilą WPISU DO REJESTRU
FIRMA :
a. NAZWISKO CO NAJMNIEJ 1 PARTNERA +
b. dodatkowe OZNACZENIE:
„i partner” (gdy nazwisko 1 partnera nie zostało ujęte w firmie)
„i partnerzy” (gdy nazwisko > 1 partnera nie zostało ujęte w firmie)
„spółka partnerska”, „sp.p.” (gdy nazwiska wszystkich partnerów ujęte)
(tych oznaczeń nie może używać w obrocie żaden inny podmiot poza sp.p.)
c. określenie WOLNEGO ZAWODU wykonywanego w spółce
62
56. Jakie postanowienia powinna zawierać umowa spółki
partnerskiej i w jakiej formie powinna być zawarta?
[art. 92 k.s.h.] Umowa spółki powinna być zawarta NA PIŚMIE POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI.
Powinna zawierać:
1. określenie WOLNEGO ZAWODU wykonywanego w spółce (W razie wykonywania > 1 wolnego zawodu, należy wskazać wszystkie)
2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI spółki
3. nazwiska i imiona PARTNERÓW, którzy PONOSZĄ NIEOGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ za ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI (jest możliwość takiego odstępstwa od generalnej zasady nieponoszenia odpowiedzialności za błędy w sztuce pozostałych partnerów)
4. w przypadku, gdy spółkę REPREZENTUJĄ jedynie NIEKTÓRZY PARTNERZY – ich imiona i nazwiska
5. FIRMĘ i SIEDZIBĘ spółki
6. CZAS TRWANIA spółki, jeżeli OZNACZONY
7. określenie WKŁADÓW wnoszonych przez każdego partnera i ich WARTOŚĆ
ZGŁOSZENIE DO SĄDU REJESTROWEGO powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń, 2) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki, 3) przedmiot działalności spółki, 4) nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa reprezentacji przez partnerów, 5) nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu, 6) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki
Do zgłoszenia należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu.
57. Jakie są zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki
partnerskiej?
ZASADA
PARTNER NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI za ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI:
A. powstałe w związku z WYKONYWANIEM WOLNEGO ZAWODU w spółce przez
POZOSTAŁYCH PARTNERÓW
B. będące następstwem DZIAŁAŃ / ZANIECHAŃ OSÓB ZATRUDNIONYCH przez spółkę
(umowa o pracę / inny stosunek prawny), które PODLEGAŁY KIEROWNICTWU INNEGO
PARTNERA przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki
a contrario
PARTNER PONOSI NIEOGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ za ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI:
A. powstałe w związku z WYKONYWANIEM WOLNEGO ZAWODU przez NIEGO SAMEGO
B. będące następstwem działań/zaniechań osób PODLEGAJĄCYCH JEGO KIEROWNICTWU
C. NIEZWIĄZANE bezpośrednio z WYKONYWANIEM WOLNEGO ZAWODU
(utrzymanie/remont lokalu, reklama, opłaty za media)
63
WYJĄTEK
UMOWA SPÓŁKI może przewidywać, że JEDEN albo WIĘKSZA liczba partnerów godzą się na
ponoszenie odpowiedzialności tak, jak WSPÓLNIK SPÓŁKI JAWNEJ (nieograniczona, solidarna,
subsydiarna)
należy przyjąć, że taka modyfikacja niedopuszczalna w stosunku do wszystkich partnerów – godziłoby to w istotę sp. p.
58. Jakie są zasady prowadzenia spraw i reprezentacji spółki
partnerskiej?
A. REPREZENTACJA
Zasady reprezentacji sp. p. pozwalają na wybór JEDNEGO z 2 MODELI:
MODEL
SPÓŁKI JAWNEJ (z pewnymi modyfikacjami)
MODEL
SPÓŁKI Z O.O.
KAŻDY PARTNER ma prawo reprezentowania spółki SAMODZIELNIE
(chyba, że umowa stanowi inaczej) POZBAWIENIE prawa reprezentowania: tylko z WAŻNYCH POWODÓW
UCHWAŁĄ : większość 3/4 przy quorum 2/3 umowa może przewidywać surowsze
wymogi uchwały
skuteczne z chwilą wpisu do rejestru
powierza się ZARZĄDOWI powołanemu UCHWAŁĄ PARTNERÓW (z grona partnerów albo spoza)
do takiego zarządu stosuje się odpowiednio przepisy dot. zarządu w sp. z o.o., m.in.: obowiązków i składu zarządu mandatu członka odwołania członka praw członków odpowiedzialności cywilnoprawnej
członków
B. PROWADZENIE SPRAW
BRAK REGULACJI w k.s.h. Model prowadzenia spraw jest IMPLIKACJĄ WYBORU MODELU
REPREZENTACJI SPÓŁKI.
jeśli model SPÓŁKI JAWNEJ, zastosowanie znajdą art. 37-47, czyli w skrócie: każdy partner ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw na mocy umowy spółki można powierzyć tylko jednemu lub kilku (wówczas reszta wyłączona) nie można powierzyć wyłącznie osobom trzecim, z pominięciem partnerów prokura >> ustanowienie: wszyscy partnerzy mający prawo PS, odwołanie: każdy partner
mający prawo PS pozbawienie tylko na mocy prawomocnego orzeczenia sądu z ważnych powodów
jeśli model SPÓŁKI Z O.O., zastosowanie znajdą art. 201-211 k.s.h. i 293-300 k.s.h. (jak przy
reprezentacji – zarząd)
SPÓŁKA PARTNERSKA jest JEDYNĄ SPÓŁKĄ OSOBOWĄ, w której może istnieć ZARZĄD.
64
59. Jakie przyczyny powodują lub mogą powodować rozwiązanie
spółki partnerskiej i czy postępowanie likwidacyjne jest w każdym
przypadku obligatoryjne?
[art. 98 § 1 k.s.h.] Rozwiązanie spółki partnerskiej powodują:
1. przyczyny przewidziane w UMOWIE SPÓŁKI
2. JEDNOMYŚLNA UCHWAŁA wszystkich partnerów
3. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI spółki
4. UTRATA przez WSZYSTKICH partnerów PRAWA do WYKONYWANIA WOLNEGO
ZAWODU
5. PRAWOMOCNE ORZECZENIE SĄDU
w przypadku gdy w spółce POZOSTAJE TYLKO 1 PARTNER / TYLKO 1 PARTNER ma PRAWO
DO WYKONYWANIA WOLNEGO ZAWODU, wówczas spółka ULEGA ROZWIĄZANIU
najpóźniej z UPŁYWEM 365 DNI od dnia, w którym nastąpiło któreś z tych zdarzeń
tzw. QUASI-WYŁĄCZENIE PARTNERA : jeśli partner UTRACIŁ PRAWO DO WYKONYWANIA
ZAWODU, powinien WYSTĄPIĆ ZE SPÓŁKI max w ciągu 1 ROKU od utraty uprawnień
forma: PISEMNE OŚWIADCZENIE skierowane do reprezentujących spółkę
(partnerów lub zarządu, zależnie od modelu)
po BEZSKUTECZNYM UPŁYWIE rocznego terminu, uważa się, że partner WYSTĄPIŁ
ze spółki w OSTATNIM DNIU tego terminu
jest to charakterystyczny tylko dla tej spółki sposób wystąpienia wspólnika, oprócz niego
pozostałe sposoby właściwe dla sp. jawnej (patrz: wystąpienie wspólnika spółki jawnej)
☼ LIKWIDACJA spółki partnerskiej NIE ZOSTAŁA UREGULOWANA w k.s.h., w związku z tym,
w oparciu o art. 89 k.s.h. – zasady takie same jak w SPÓŁCE JAWNEJ [tzn. że przeprowadza
się wtedy, gdy wspólnicy nie uzgodnili INNEGO SPOSOBU ZAKOŃCZENIA DZIAŁALNOŚCI]
66
60. Jak została zdefiniowana spółka komandytowa i jakie są jej
cechy?
możliwość połączenia gospodarczego dwóch grup osób: dysponujących czasem i umiejętnościami + dysponujących kapitałem, który chcą ulokować
złagodzenie ciężarów podatkowych dla inwestorów (mniejsze obciążenia niż w sp. kapitałowych) obecnie popularna dla przedsięwzięć prawniczych
[art. 102 k.s.h.] SPÓŁKĄ KOMANDYTOWĄ jest SPÓŁKA OSOBOWA, mająca na celu prowadzenie
przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki CO
NAJMNIEJ 1 WSPÓLNIK ODPOWIADA BEZ OGRANICZENIA (KOMPLEMENTARIUSZ), a
ODPOWIEDZIALNOŚĆ CO NAJMNIEJ 1 (KOMANDYTARIUSZA) jest OGRANICZONA.
w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepis dot. sp. jawnej
UMOWA SPÓŁKI
forma !! AKTU NOTARIALNEGO !!
zawierać powinna:
1. FIRMĘ i SIEDZIĘ spółki
2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI spółki
3. CZAS TRWANIA spółki, jeżeli OZNACZONY
4. oznaczenie WKŁADÓW wnoszonych przez KAŻDEGO wspólnika i ich WARTOŚĆ
5. SUMĘ KOMANDYTOWĄ
ZGŁOSZENIE do rejestru powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją, 4) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki – zaznaczenie tej okoliczności, 5) sumę komandytową.
FIRMA
powinna zawierać:
nazwisko (nazwę / firmę) JEDNEGO lub KILKU KOMPLEMENTARIUSZY
dodatkowe oznaczenie „SPÓŁKA KOMANDYTOWA” lub „SP.K.”
NIE MOŻE zawierać nazwiska KOMANDYTARIUSZA >> w przeciwnym razie odpowiada on wobec osób trzecich jak komplementariusz!
taka sytuacja może zaistnieć dopiero w momencie zmiany pozycji prawnej z komandytariusza na komplementariusza > gdyby miała miejsce w momencie utworzenia spółki, sąd rejestrowy musi odmówić rejestracji!
jeżeli umowa spółki dopuszcza przyjęcie NOWEGO KOMPLEMENTARIUSZA, o do spółki może przystąpić OSOBA TRZECIA o status ten może nabyć DOTYCHCZASOWY KOMANDYTARIUSZ
ZA ZGODĄ WSZYSTKICH DOTYCHCZASOWYCH WSPÓLNIKÓW.
POWSTAJE z chwilą WPISU DO REJESTRU (osoby działające w jej imieniu po zawiązaniu a przed rejestracją, odpowiadają solidarnie)
67
61. Jakie są zasady odpowiedzialności komandytariusza za
zobowiązania spółki?
KOMANDYTARIUSZ odpowiada za zobowiązania spółki TYLKO DO WYSOKOŚCI SUMY KOMANDYTOWEJ
SUMA KOMANDYTOWA : oznaczona kwotowo (w pieniądzu) GRANICA ODPOWIEDZIALNOŚCI komandytariusza.
ABSTRAKCYJNA wielkość ujęta w umowie spółki; to nie jest żadna realna wartość
jeśli kilku komandytariuszy, można określić dla nich różne sumy komandytowe
w trakcie trwania spółki można sumę komandytową PODWYŻSZYĆ lub OBNIŻYĆ
skuteczne dopiero z chwilą wpisania do rejestru
obniżenie nie ma skutku wobec wierzycieli, których wierzytelności powstały przed chwilą wpisania obniżenia do rejestru
KOMANDYTARIUSZ jest WOLNY OD ODPOWIEDZIALNOŚCI W GRANICACH WARTOŚCI
WNIESIONEGO WKŁADU
wkład może być wniesiony w wartości niższej od sumy komandytowej (chyba, że umowa stanowi inaczej)
postanowienie wspólników ZWALNIAJĄCE komandytariusza z obowiązku WNIESIENIA WKŁADU JEST NIEWAŻNE !
jeśli zwrot wkładu w całości lub części, odpowiedzialność przywrócona w wysokości równej dokonanemu zwrotowi
jeśli doszło do uszczuplenia majątku spółki przez stratę, za zwrot w stosunku do wierzycieli uważa się każdą wypłatę dokonaną na rzecz komandytariusza przed uzupełnieniem wkładu do pierwotnej wartości określonej w umowie spółki
ROZSZERZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI KOMANDYTARIUSZA >> 2 PRZYPADKI (podobnie jak w jawnej)
1. PRZYSTĄPIENIE do spółki w charakterze KOMANDYTARIUSZA : odpowiada również za zobowiązania spółki ISTNIEJĄCE W CHWILI WPISANIA GO DO REJESTRU
2. ZAWARCIE umowy spółki komandytowej z PRZEDSIĘBIORCĄ WNOSZĄCYM DO SPÓŁKI PRZEDSIĘBIORSTWO : odpowiada za zobowiązania POWSTAŁE PRZY PROWADZENIU tego przedsiębiorstwa, a ISTNIEJĄCE w chwili wpisu spółki do REJESTRU
! ODPOWIEDZIALNOŚĆ KOMPLEMENTARIUSZA jak wspólnika spółki jawnej !
62. Czy komandytariusz może wnieść skład do spółki komandytowej
polegający na świadczeniu usług?
[art. 107 § 2 k.s.h.] Zobowiązanie do WYKONANIA PRACY / ŚWIADCZENIA USŁUG na rzecz
spółki oraz WYNAGRODZENIE ZA USŁUGI ŚWIADCZONE PRZY POWSTANIU SPÓŁKI NIE MOGĄ
stanowić WKŁADU komandytariusza do spółki, CHYBA ŻE wartość INNYCH JEGO WKŁADÓW
NIE JEST NIŻSZA OD SUMY KOMANDYTOWEJ
obwarowanie to dotyczy wyłącznie KOMANDYTARIUSZA (komplementariusz ma pozycją jak
wspólnik sp. jawnej, może więc wnieść dowolny wkład, m.in. świadczenie pracy i usług)
68
Ѡ INNE OBOSTRZENIA dot. wkładu komandytariusza: o jeśli komandytariusz wnosi aport, umowa spółki musi dokładnie określać jego
przedmiot, wartość i osobę wnoszącą o jeśli KOMPLEMENTARIUSZEM jest SPÓŁKA KAPITAŁOWA (Z O.O. lub S.A.), a
KOMANDYTARIUSZEM jest WSPÓLNIK TEJ SPÓŁKI, to jego wkładu nie mogą stanowić udziały lub akcje jakie posiada w tej spółce
UDZIAŁ KOMANDYTARIUSZA W ZYSKACH I STRATACH
Ѡ KOMANDYTARIUSZ uczestniczy w ZYSKACH proporcjonalnie do jego WKŁADU RZECZYWIŚCIE WNIESIONEGO do spółki, chyba że umowa stanowi inaczej
Ѡ zysk przypadający mu za dany rok obrotowy w pierwszej kolejności przeznacza się na uzupełnienie jego wkładu DO WARTOŚCI UMÓWIONEJ (ergo pokrywa się różnicę między rzeczywiście wniesionym a umówionym)
Ѡ w razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy w STRATACH tylko DO WARTOŚCI UMÓWIONEGO WKŁADU
63. Czy komandytariusz ma prawo prowadzenia spraw i
reprezentacji spółki?
A. REPREZENTACJA SPÓŁKI
co do zasady spółkę komandytową reprezentują KOMPLEMENTARIUSZE, których w umowie
spółki / prawomocnym orzeczeniem sądu nie pozbawiono tego prawa
KOMANDYTARIUSZ może reprezentować spółkę WYŁĄCZNIE jako PEŁNOMOCNIK
jeśli dokona czynności prawnej:
☼ nie ujawniając swojego pełnomocnictwa
☼ reprezentując spółkę bez umocowania
☼ przekroczy zakres umocowania
ODPOWIADA wobec osób trzecich za SKUTKI tej czynności BEZ OGRANICZENIA
Ѡ w stosunku do komandytariusza nieposiadającego prawa do reprezentowania nie stosuje się ograniczeń
związanych z zakazem działalności konkurencyjnej (chyba, że umowa stanowi inaczej)
B. PROWADZENIE SPRAW SPÓŁKI
KOMANDYTARIUSZ NIE MA PRAWA ani OBOWIĄZKU prowadzenia spraw spółki, chyba że
umowa stanowi inaczej
w sprawach przekraczających zakres ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI wymagana jest ZGODA
komandytariusza, chyba że umowa stanowi inaczej
w przypadku ZBYCIA OGÓŁU PRAW I OBOWIĄZKÓW komandytariusza, prawo prowadzenia spraw spółki nie przechodzi na nabywcę
Ѡ w stosunku do komandytariusza nieposiadającego prawa do prowadzenia spraw spółki nie stosuje się ograniczeń związanych z zakazem działalności konkurencyjnej (chyba, że umowa stanowi inaczej)
69
64. Jakie są szczególne prawa komandytariusza w zakresie kontroli
działalności spółki?
[art. 120 k.s.h.] Komandytariusz ma prawo:
☼ żądać odpisu sprawozdania finansowego za rok obrotowy
☼ przeglądać księgi i dokumenty celem sprawdzenia rzetelności tego sprawozdania.
Ѡ na wniosek komandytariusza sąd rejestrowy może z ważnych powodów ZARZĄDZIĆ W
KAŻDYM CZASIE:
☼ udostępnienie komandytariuszowi sprawozdania finansowego
☼ złożenie mu innych wyjaśnień
☼ dopuszczenie go do przejrzenia ksiąg i dokumentów
Ѡ UMOWA SPÓŁKI NIE MOŻE OGRANICZYĆ/WYŁĄCZYĆ tych uprawnień
65. Jakie przyczyny mogą powodować rozwiązanie spółki
komandytowej, a jaka nie powoduje rozwiązania?
K.s.h. NIE REGULUJE kwestii ROZWIĄZANIA SPÓŁKI KOMANDYTOWEJ – ergo odesłanie w
oparciu o art. 103 k.s.h. do przepisów dot. rozwiązania spółki jawnej:
Przyczynami rozwiązania spółki są:
1. JEDNOMYŚLNA UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW 2. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI SPÓŁKI 3. PRAWOMOCNE ORZECZENIE SĄDU 4. PRZYCZYNY PRZEWIDZIANE W UMOWIE SPÓŁKI 5. ŚMIERĆ / OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI KOMPLEMENTARIUSZA* 6. WYPOWIEDZENIE UMOWY SPÓŁKI PRZEZ
WSPÓLNIKA / JEGO WIERZYCIELA
* Funkcjonują identycznie jak w spółce jawnej, poza 5. (dot. tylko komplementariusza, a nie
wszystkich wspólników >> patrz niżej)
!!! ŚMIERĆ KOMANDYTARIUSZA NIE STANOWI przyczyny ROZWIĄZANIA SPÓŁKI !!!
spadkobiercy winni wskazać jedną osobę do wykonywania ich praw (do tego czasu
czynności dokonane przez pozostałych wspólników wiążą wszystkich spadkobierców)
PODZIAŁ UDZIAŁU między spadkobierców skuteczny wobec spółki jedynie za zgodą
pozostałych wspólników
☼ oczywiście żeby spółka mogła istnieć musi być MIN. 1 KOMPLEMENTARIUSZ i MIN. 1
KOMANDYTARIUSZ
☼ POSTĘPOWANIE LIKWIDACYJNE jak w SPÓŁCE JAWNEJ
PRZYCZYNY
WZGLĘDNE
PRZYCZYNY
BEZWZGLĘDNE
71
66. Jakie jest pojęcie spółki komandytowo-akcyjnej i jakie są jej
ogólne cechy?
[art. 125 k.s.h.] SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA to SPÓŁKA OSOBOWA, mająca na celu
prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania
spółki CO NAJMNIEJ 1 WSPÓLNIK ODPOWIADA BEZ OGRANICZENIA
(KOMPLEMENTARIUSZ), a CO NAJMNIEJ 1 jest AKCJONARIUSZEM.
cechą wyróżniającą KOMPLEMENTARIUSZY charakter ODPOWIEDZIALNOŚCI za zobowiązania spółki
cechą wyróżniającą AKCJONARIUSZY jedynie OBJĘCIE (NABYCIE) AKCJI
CHARAKTER PRAWNY
określana jest jako spółka o MIESZANYM, KAPITAŁOWO-OSOBOWYM charakterze prawnym
hybryda konstrukcji prawnych typowych dla:
osobowej SPÓŁKI JAWNEJ
kapitałowej SPÓŁKI AKCYJNEJ
normatywnym wyrazem art. 126 k.s.h. odesłanie do przepisów właściwych dla obu tych spółek>
W zakresie nieuregulowanym, stosuje się:
w zakresie STOSUNKU PRAWNEGO KOMPLEMENTARIUSZY (zarówno między sobą,
wobec akcjonariuszy jak i wobec osób trzecich, a także do WKŁADÓW tychże wspólników,
z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy) >> przepisy dot. SPÓŁKI JAWNEJ
w POZOSTAŁYCH sprawach >> przepisy dot. SPÓŁKI AKCYJNEJ (w szczególności przepisy
dot. kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego
zgromadzenia)
tak jak wszystkie spółki osobowe NIE POSIADA OSOBOWOŚCI PRAWNEJ, ale ma ZDOLNOŚĆ
PRAWNĄ (może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne
prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana)
POWSTANIE
W odróżnieniu od pozostałych spółek osobowych oraz spółki z o.o., gdzie zawiązanie spółki = jedna czynność
prawna (podpisanie umowy spółki), SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA powstaje w wyniku DOKONANIA SZEREGU CZYNNOŚCI ZAŁOŻYCIELSKICH (podobnie jak w spółce akcyjnej):
1. PODPISANIE STATUTU (Szerzej patrz pyt. 68)
2. sporządzenie przez komplementariuszy sprawozdania założycielskiego
3. poddanie sprawozdania badaniu biegłych rewidentów 2 i 3 tylko w okolicznościach przewidzianych przez art. 311 i 312 k.s.h. >> odesłanie do akcyjnej
4. WYBÓR RADY NADZORCZEJ (jeśli ustawa lub statut przewidują powołanie) Obowiązkowe, gdy liczba akcjonariuszy > 25 osób.
72
5. ZŁOŻENIE przez AKCJONARIUSZY OŚWIADCZENIA (m.in. o OBJĘCIU AKCJI) w formie AKTU NOTARIALNEGO
6. WNIESIENIE WKŁADÓW NA POKRYCIE OBJĘTYCH AKCJI Jak w spółce akcyjnej >> zasadą obowiązek wniesienia wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, ale wkłady nie muszą być wniesione w całości w całości w następujących sytuacjach:
akcje obejmowane za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku od zarejestrowania spółki
akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być opłacone przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w 1/4 ich wartości nominalnej
jeśli akcje obejmowane wyłącznie za niepieniężne albo za pieniężne i niepieniężne, kapitał powinien być pokryty przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w 1/4 ustawowej wysokości
7. WPIS spółki DO REJESTRU
ZAWIĄZANIE spółki następuje z chwilą OBJĘCIA WSZYSTKICH AKCJI
POWSTANIE spółki następuje z chwilą WPISU DO REJESTRU
FIRMA
powinna zawierać:
nazwisko (nazwę / firmę) JEDNEGO lub KILKU KOMPLEMENTARIUSZY
dodatkowe oznaczenie „SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA” lub „S.K.A.”
NIE MOŻE zawierać nazwiska (nazwy / firmy) AKCJONARIUSZA >> w przeciwnym razie odpowiada on wobec osób trzecich jak komplementariusz!
Ѡ jeżeli STATUT dopuszcza przyjęcie NOWEGO KOMPLEMENTARIUSZA, o do spółki może przystąpić OSOBA TRZECIA o status ten może nabyć DOTYCHCZASOWY AKCJONARIUSZ
ZA ZGODĄ WSZYSTKICH DOTYCHCZASOWYCH KOMPLEMENTARIUSZY.
OŚWIADCZENIE nowego komplementariusza + oznaczenie wartości wkładów + ZGODA NA BRZMIENIE STATUTU >> forma AKTU NOTARIALNEGO
67. Jakie są elementy osobowe i kapitałowe spółki komandytowo-
akcyjnej?
A. ELEMENTY OSOBOWE
Związane głównie ze statusem KOMPLEMENTARIUSZY:
wspólnicy strategiczni, których pozycja zbliżona jest do wspólników spółki jawnej
odpowiadają za zobowiązania spółki CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM, SOLIDARNIE z pozostałymi
wspólnikami i spółką
mają PRAWO i OBOWIĄZEK
o REPREZENTOWANIA spółki oraz
o PROWADZENIA SPRAW (z wyjątkiem spraw przekazanych walnemu/radzie nadzorczej)
73
możliwe WYŁĄCZENIE komplementariusza ze spółki
UCHWAŁY komplementariuszy zapadają BEZ POWIĄZANIA Z wnoszonym KAPITAŁEM
WKŁADY komplementariusza mogą polegać również na świadczeniu PRACY lub USŁUG
B. ELEMENTY KAPITAŁOWE
występowanie ORGANÓW
!!! istnienie KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO !!!
AKCJONARIUSZE NIE PONOSZĄ odpowiedzialności za zobowiązania spółki
zobowiązani w zasadzie jedynie do WNIESIENIA WKŁADU na pokrycie objętych akcji
UPRAWNIENIA takie jak w S.A. : ograniczają się w zasadzie do podejmowania uchwał w
sprawach określonych w ustawie / statucie
UCZESTNICTWO w spółce związane nie z osobą akcjonariusza, ale z posiadaniem AKCJI (status
prawny w spółce uzależniony od wielkości pakietu akcji, czyli ich liczby i wartości)
występowanie akcji, w tym akcji na okaziciela może w zasadzie owocować anonimowością
akcjonariuszy
WKŁADY wnoszone na KAPITAŁ ZAKŁADOWY podlegają większym RYGOROM (zwłaszcza w
zakresie zdolności aportowej wkładów)
68. Jakie postanowienia powinien zawierać statut spółki
komandytowo-akcyjnej i w jakiej formie powinien być sporządzony?
[art. 131 k.s.h.] STATUT spółki komandytowo-akcyjnej powinien być zawarty w formie
AKTU NOTARIALNEGO.
Powinien zawierać:
1. FIRMĘ i SIEDZIBĘ spółki
2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI spółki
3. CZAS TRWANIA spółki, jeśli OZNACZONY
4. oznaczenie WKŁADÓW wnoszonych przez każdego KOMPLEMENTARIUSZA i ich WARTOŚĆ
5. WYSOKOŚĆ KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO, sposób jego zebrania, WARTOŚĆ NOMINALNĄ AKCJI i ich LICZBĘ, ze wskazaniem, czy IMIENNE czy NA OKAZICIELA
6. jeśli różne rodzaje akcji, LICZBĘ AKCJI POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW oraz związane z nimi UPRAWNIENIA
7. nazwiska i imiona (nazwy, firmy) KOMPLEMENTARIUSZY (+ ich siedziby i adresy)
8. ORGANIZACJĘ WALNEGO ZGROMADZENIA i RADY NADZORCZEJ (jeśli ustawa / statut przewidują jej powołanie)
OSOBY PODPISUJĄCE STATUT = ZAŁOŻYCIELE SPÓŁKI
(powinni go podpisać co najmniej WSZYSCY KOMPLEMENTARIUSZE)
STATUT + OŚWIADCZENIA WSPÓLNIKÓW (sporządzone w formie aktu notarialnego) =
AKT ZAŁOŻYCIELSKI SPÓŁKI
USTAWOWE MINIMUM KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
50.000 PLN
74
ZGŁOSZENIE do rejestru powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji, 4) liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje, 5) wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem, 6) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją, 7) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki – zaznaczenie tej okoliczności, 8) jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności, 9) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
69. Jaki jest status komplementariusza w spółce komandytowo-
akcyjnej?
Pozycja zbliżona do komandytariusza w komandytowej i wspólnika w jawnej. Różnice wynikają z obecności organów.
WYŁĄCZNA kompetencja do REPREZENTOWANIA SPÓŁKI
PRAWO i OBOWIĄZEK PROWADZENIA SPRAW SPÓŁKI w zakresie, który nie został przekazany
do KOMPETENCJI WALNEGO ZGROMADZENIA albo RADY NADZORCZEJ
ich ZGODY, POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI, wymagają UCHWAŁY WALNEGO ZGROMADZENIA
w najważniejszych dla spółki sprawach [art. 146 k.s.h.]
A. ZGODY WSZYSTKICH KOMPLEMENTARIUSZY wymagają: 1) powierzenia prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki jednemu albo kilku komplementariuszom, 2) podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej akcjonariuszom, 3) zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa spółki lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nim prawa użytkowania, 4) zbycia nieruchomości spółki, 5) podwyższenia i obniżenia kapitału zakładowego, 6) emisji obligacji, 7) połączenia i przekształcenia spółki, 8) zmiany statutu, 9) rozwiązania spółki, 10) innych czynności przewidzianych w dziale niniejszym lub w statucie.
B. ZGODY WIĘKSZOŚCI KOMPLEMENTARIUSZY wymagają: 1) podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej komplementariuszom, 2) sposobu pokrycia straty za ubiegły rok obrotowy, 3) innych czynności przewidzianych w statucie.
NIEOGRANICZONA, SOLIDARNA i SUBSYDIARNA (na etapie egzekucji) ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA
ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI [identycznie jak wspólnicy w jawnej]
w przypadku przyjęcia do spółki NOWEGO KOMPLEMENTARIUSZA, odpowiada on również za zobowiązania ISTNIEJĄCE w chwili WPISANIA GO DO REJESTRU
DODATKOWE OBOWIĄZKI związane z istnieniem organów:
☼ zobowiązania wobec RADY NADZORCZEJ: udzielanie im wyjaśnień, przedstawianie sprawozdań, umożliwienie wglądu w dokumenty spółki
☼ sporządzanie corocznego sprawozdania z działalności i sprawozdania finansowego za rok obrotowy, które podlegają kontroli rady nadzorczej i zatwierdzeniu przez walne
75
70. Jaki jest status akcjonariusza w spółce komandytowo-akcyjnej?
Status, podobnie jak w S.A., raczej pasywny.
Ѡ akcjonariusze odgrywają rolę inwestorów
Ѡ zasadniczy charakter ma wnoszony przez nich kapitał
Ѡ NIE ODPOWIADAJĄ za ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI [art. 135 k.s.h.]
Ѡ ZOBOWIĄZANI jedynie do świadczeń określonych w statucie
Ѡ podstawowym i często jedynym obowiązkiem WNIESIENIE WKŁADÓW na kapitał zakładowy
Ѡ czasem zobowiązują się również w statucie do dokonywania na rzecz spółki POWTARZAJĄCYCH SIĘ
ŚWIADCZEŃ NIEPIENIĘŻNYCH
Ѡ UPRAWNIENIA UCHWAŁODAWCZE wykonują w sposób sformalizowany jako uczestnicy
WALNEGO ZGROMADZENIA
Ѡ NIE MAJĄ prawa PROWADZENIA SPRAW ani (co do zasady) REPREZENTACJI spółki
Ѡ nie mają uprawnień osobistej kontroli jak komplementariusze: nie mają prawa osobistego zasięgania o stanie majątku i interesów spółki, wglądu do ksiąg i dokumentów, nie mogą żądać udostępnienia im sprawozdania finansowego
KOMPLEMENTARIUSZ może WNIEŚĆ WKŁAD na KAPITAŁ ZAKŁADOWY – staje się wówczas
KOMPLEMENTARIUSZEM i AKCJONARIUSZEM jednocześnie.
(nie zwalnia go to z nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki)
jeśli STATUT dopuszcza przyjęcie NOWEGO KOMPLEMENTARIUSZA, dotychczasowy
AKCJONARIUSZ może stać się KOMPLEMENTARIUSZEM
KOMPLEMENTARIUSZ oraz AKCJONARIUSZ UCZESTNICZĄ W ZYSKU spółki
PROPORCJONALNIE do wniesionych przez nich WKŁADÓW, chyba że statut stanowi inaczej.
71. Jaka jest rola walnego zgromadzenia w spółce komandytowo-
akcyjnej?
OBLIGATORYJNY organ spółki komandytowo-akcyjnej
UCZESTNIKAMI walnego są WSZYSCY AKCJONARIUSZE
oprócz tego PRAWO uczestnictwa (a gdy wymagana ich zgoda na podjęcie uchwały)
OBOWIĄZEK mają KOMPLEMENTARIUSZE
organ ten nie wymaga powołania ani odwołania : KONSTYTUUJE SIĘ z chwilą OBJĘCIA
WSZYSTKICH AKCJI
walne zgromadzenie może być ZWYCZAJNE albo NADZWYCZAJNE
76
odesłanie do przepisów o SPÓŁCE AKCYJNEJ w zakresie:
sposobów i terminu zwoływania
zasad i miejsca podejmowania uchwał
warunków ważności i skuteczności uchwał
odmiennie w stosunku do S.A. uregulowany KATALOG SPRAW wymagających UCHWAŁY WZ.
Zgodnie z art. 146 k.s.h. są to m.in.:
rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdań: z działalności spółki i finansowego
udzielenie absolutorium komplementariuszom prowadzącym sprawy spółki
udzielnie absolutorium członkom rady nadzorczej
wybór biegłego rewidenta (chyba, że statut przyznaje tu kompetencje radzie)
ROZWIĄZANIE SPÓŁKI
podział zysku za rok obrotowy
sposób pokrycia strat za ubiegły rok obrotowy
połączenie i przekształcenie spółki
zmiany statutu
AKCJONARIUSZ NIE-KOMPLEMENTARIUSZ : 1 AKCJA = 1 GŁOS, chyba że statut stanowi inaczej
AKCJONARIUSZ KOMPLEMENTARIUSZ: ZAWSZE 1 AKCJA = 1 GŁOS
nie może wykonywać prawa głosu z akcji, gdy głosowanie nad powołaniem / odwołaniem RADY NADZORCZEJ, nie może również być przy podejmowaniu tych uchwał pełnomocnikiem
zakaz ten nie dotyczy komplementariuszy pozbawionych prawa prowadzenia spraw/reprezentacji
72. Jaka jest rola rady nadzorczej w spółce komandytowo-akcyjnej?
organ KONTROLNO – NADZORCZY
sprawuje STAŁY NADZÓR nad DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁKI we wszystkich dziedzinach jej
działalności [art. 143 § 1 k.s.h]
niekiedy, na zasadzie wyjątku, uprawnienia z zakresu PROWADZENIA SPRAW i REPREZENTACJI
(np. wytoczenie w imieniu spółki powództwa przeciwko komplementariuszom zarządzającym)
pełni rolę przeciwwagi dla szerokich kompetencji komplementariuszy, przy jednoczesnym wyłączeniu
akcjonariuszy od bezpośredniego śledzenia na bieżąco spraw spółki
powołanie OBLIGATORYJNE, gdy LICZBA AKCJONARIUSZY > 25
(zawsze można również ustanowić ten organ w statucie)
POWOŁYWANA i ODWOŁYWANA przez WALNE ZGROMADZENIE
CZŁONKOWIE RADY NADZORCZEJ
członkami NIE MOGĄ być:
KOMPLEMENTARIUSZ zarządzający spółką (mający prawo prowadzenia spraw lub reprezen.)
jego PRACOWNIK
członkami MOGĄ być:
AKCJONARIUSZE
KOMPLEMENTARIUSZE niezarządzający
OSOBY TRZECIE
77
73. Kto prowadzi sprawy spółki komandytowo-akcyjnej i kto ją
reprezentuje?
PROWADZENIE SPRAW : KOMPLEMENTARIUSZE (z wyłączeniem spraw przekazanych do
kompetencji WALNEGO ZGROMADZENIA albo RADY NADZORCZEJ)
zasadą jest, że WSZYSCY, ale statut może stanowić, że tylko JEDEN lub KILKU
zmiana statutu pozbawiająca tego prawa / przyznająca prawo komplementariuszowi dotychczas go pozbawionemu wymaga zgody WSZYSTKICH POZOSTAŁYCH KOMPLEMENTARIUSZY
REPREZENTACJA : KOMPLEMENTARIUSZE
każdy komplementariusz, którego nie pozbawiono tego prawa w statucie / na mocy prawomocnego orzeczenia sądu
późniejsze pozbawienie = zmiana statutu spółki; wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy w formie uchwały, a jeśli sprzeciw zainteresowanego, to tylko z ważnych powodów na mocy orzeczenia sądowego
!!! AKCJONARIUSZ może reprezentować spółkę WYŁĄCZNIE jako PEŁNOMOCNIK !!!
Jeśli dokona czynności prawnej:
☼ nie ujawniając swojego pełnomocnictwa
☼ reprezentując spółkę bez umocowania
☼ przekroczy zakres umocowania
ODPOWIADA wobec osób trzecich za SKUTKI tej czynności BEZ OGRANICZENIA
Postanowienia dot. reprezentacji spółki mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Odmienne
postanowienia statutowe nie wywołują skutku wobec osób trzecich.
74. Jakie przyczyny powodują lub mogą powodować rozwiązanie
spółki komandytowo-akcyjnej i czy postępowanie likwidacyjne jest
obligatoryjne?
[art. 148 § 1 k.s.h.] Rozwiązanie spółki powodują:
1. przyczyny PRZEWIDZIANE W STATUCIE
2. UCHWAŁA WALNEGO ZGROMADZENIA o rozwiązaniu spółki (wymaga zgody komplementariuszy)
3. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI SPÓŁKI
4. ŚMIERĆ / OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI / WYSTĄPIENIE JEDYNEGO KOMPLEMENTARIUSZA,
chyba że statut stanowi inaczej
5. inne przyczyny przewidziane prawem
☼ OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI AKCJONARIUSZA NIE STANOWI przyczyny rozwiązania spółki
☼ WYPOWIEDZENIE umowy spółki i WYSTĄPIENIE możliwe w przypadku KOMPLEMENTARIUSZA, jeśli statut tak stanowi (wówczas zasady jak w spółce jawnej)
☼ WYPOWIEDZENIE umowy spółki w przypadki AKCJONARIUSZA NIEMOŻLIWE
POSTĘPOWANIE LIKWIDACYJNE jest OBLIGATORYJNE i odbywa się za zasadach jak w S.A.
LIWIDATORAMI są KOMPLEMENTARIUSZE ZARZĄDZAJĄCY, chyba że STATUT / UCHWAŁA
WALNEGO stanowią inaczej
79
75. Jakie jest pojęcie spółki z o.o. i jakie są jej ogólne cechy?
Nie ma ustawowej definicji.
SP. Z O.O. jest HANDLOWĄ SPÓŁKĄ KAPITAŁOWĄ, mającą od chwili ZAWIĄZANIA
ZDOLNOŚĆ PRAWNĄ, a od chwili ZAREJESTROWANIA OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ.
jest ZRZESZENIEM KAPITAŁU, a nie OSÓB
ODPOWIEDZIALNOŚĆ za zobowiązania
ponosi SPÓŁKA! [BEZ OGRANICZENIA, CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM teraźniejszym i przyszłym]
BRAK OSOBISTEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI WSPÓLNIKÓW
posiada KAPITAŁ ZAKŁADOWY (MINIMUM 5.000 PLN), który dzieli się na UDZIAŁY
DZIAŁA poprzez swoje ORGANY, a nie WSPÓLNIKÓW
może być UTWORZONA przez 1 lub WIĘCEJ OSÓB (patrz też pyt. 77)
CEL utworzenia: KAŻDY PRAWNIE DOPUSZCZALNY, chyba, że ustawa stanowi inaczej
(nie musi być gospodarczy, ale musi być WSPÓLNY dla wszystkich wspólników)
WSPÓLNIKIEM może być KAŻDA OSOBA FIZYCZNA, OSOBA PRAWA i NIEPEŁNA OSOBA
PRAWNA
niezależnie od celu utworzenia spółki, jest ZAWSZE PRZEDSIĘBIORCĄ w rozumieniu kc
PODSUMOWANIE: Sp. z o.o. jest działającą w KAŻDYM celu PRAWNIE DOPUSZCZALNYM, tworzoną
przez 1 lub WIĘCEJ PODMIOTÓW, PRYWATNOPRAWNĄ JEDNOSTKĄ ORGANIZACYJNĄ o strukturze
KORPORACYJNEJ, posiadającą OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ (zdolność prawną w stadium organizacji),
działającą poprzez swoje ORGANY oraz mającą KAPITAŁ ZAKŁADOWY podzielony na UDZIAŁY i
ponoszącą ODPOWIEDZIALNOŚĆ za swoje zobowiązania BEZ OGRANICZEŃ wyłącznie WŁASNYM
MAJĄTKIEM.
76. Cechy charakterystyczne spółki w organizacji?
Patrz pyt. 38
77. Jakie są ustawowe ograniczenia w tworzeniu sp. z o.o. i w jakich
celach nie może ona zostać zawiązana?
A. Sp. z o.o. NIE MOŻE zostać utworzona WYŁĄCZNIE przez INNĄ JEDNOOSOBOWĄ
SP. Z O.O. (ani jednoosobową spółkę prawa obcego mającą cechy sp. z o.o. w rozumieniu ksh)
[art. 151 §2 ksh]
80
B. NIE MOŻE zostać utworzona w celu SPRZECZNYM Z PRAWEM
C. USTAWY SZCZEGÓLNE wyłączają możliwość prowadzenia określonych w nich RODZAJÓW
DZIAŁALNOŚCI w formie Sp. z o.o., np.:
DZIAŁALNOŚĆ UBEZPIECZENIOWA
PROFESJONALNA DZIAŁALNOŚĆ SPORTOWA
DZIAŁALNOŚĆ BANKOWA
GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
(mogą być prowadzone tylko w formie S.A.)
78. Jakie czynności są konieczne do powstania sp. z o.o. jako osoby
prawnej i które z nich można pominąć w kolejności wymienionej w
ksh?
[Art. 163 ksh] Do powstania sp. z o.o. wymaga się:
A. ZAWARCIA UMOWY SPÓŁKI (albo sporządzenia AKTU ZAŁOŻYCIELSKIEGO przez
JEDYNEGO ZAŁOŻYCIELA)
B. WNIESIENIA przez wspólników WKŁADÓW na pokrycie CAŁEGO KAPITAŁU
ZAKŁADOWEGO
(w razie objęcia udziału za ceną WYŻSZĄ od wartości nominalnej także wniesienia NADWYŻKI)
C. POWOŁANIA ZARZĄDU
D. USTANOWIENIA RADY NADZORCZEJ / KOMISJI REWIZYJNEJ (jeżeli wymaga tego
ustawa lub umowa spółki)
E. WPISU DO REJESTRU
Organy mogą być powołane albo (I) w AKCIE ZAŁOŻYCIELSKIM, albo (II) w PÓŹNIEJSZEJ
UCHWALE, ale podjętej przed REJESTRACJĄ
POMINĄĆ można punkt D (jeśli przepis prawa albo postanowienia aktu założycielskiego nie
wymagają ustanowienia RN albo KRew)
Ad A
Umowa/ akt założycielski spółki powinny być sporządzone w formie AKTU NOTARIALNEGO
(forma zastrzeżona ad solemnitatem).
TREŚĆ UMOWY SPÓŁKI:
CZĘŚĆ OBLIGATORYJNA CZĘŚĆ FAKULTATYWNA
1. FIRMA i SIEDZIBA spółki 2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI 3. wysokość KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO 4. czy wspólnik może mieć > 1 UDZIAŁ 5. LICZBA i WARTOŚĆ NOMINALNA udziałów
objętych przez POSZCZEGÓLNYCH WSPÓLNIKÓW 6. CZAS TRWANIA spółki (jeśli oznaczony) 7. inne postanowienia wynikające z ksh / innych
ustaw
1. postanowienia, których prawo nie reguluje w ogóle
2. postanowienia, które prawo reguluje, ale ZEZWALA NA ODMIENNE UREGULOWANIE przez wspólników
3. postanowienia tak uregulowane w przepisach, że wywierają OKREŚLONE SKUTKI PRAWNE, jeśli wspólnicy WYRAŹNIE JE PRZEWIDZIELI w akcie założycielskim (np. UMORZENIE UDZIAŁU)
81
!!! ACHTUNG, ACHTUNG, NOWELIZACJA (od 1.01.2012r.) !!!
Od tego dnia umowa spółki z o.o. będzie mogła być zawarta również przy wykorzystaniu
WZORCA UMOWY SP. Z O.O. udostępnianego w systemie teleinformatycznym.
☼ rozwiązania te znacznie ułatwiają i przyspieszają procedurę rejestracji
☼ umożliwiają uniknięcie posługiwania się konstrukcją spółki w organizacji (i tym samym uniknięcie stanu niepewności związanego z ryzykiem odmowy rejestracji przez sąd)
ZAWARCIE takiej umowy wymaga:
A. WYPEŁNIENIA FORMULARZA UMOWY znajdującego się w systemie teleinformat.
B. opatrzenia umowy PODPISEM ELEKTRONICZNYM
ingerencja w treść wzorca umowy jest NIEDOPUSZCZALNA
można jedynie wybrać warianty uregulowania / uzupełnienia treści o ile wyraźnie
dopuszczone w formularzu
wzorzec umowy określi w drodze rozporządzenia MINISTER SPRAWIEDLIWOŚCI
[Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji określi, w drodze rozporządzenia, tryb zakładania konta w systemie teleinformatycznym, sposób korzystania z systemu teleinformatycznego i podejmowania w nim czynności związanych z zawiązaniem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przy wykorzystaniu wzorca umowy oraz wymagania dotyczące podpisu elektronicznego osób zawierających umowę takiej spółki oraz osób podpisujących listę wspólników i oświadczenie o wniesieniu wkładów na pokrycie kapitału zakładowego (dane umożliwiające weryfikowanie tożsamości), mając na względzie ułatwienie zakładania spółek, potrzebę zapewnienia sprawności postępowania oraz ochrony bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego, a także zabezpieczenia danych zgromadzonych w systemie, w tym danych osobowych.]
WNIOSEK o WPIS DO REJESTRU spółki utworzonej przy wykorzystaniu wzorca SĄD
ROZPOZNAJE w terminie 1 DNIA od jego WPŁYNIĘCIA [art. 20a ust. 2 ustawy o KRS – wchodzi
1.01.2012r.]
Z CHWILĄ REJESTRACJI do spółki z o.o. utworzonej w ten sposób ZASTOSOWANIE MAJĄ
WSZYSTKIE PRZEPISY dot. SP. Z O.O. (niezależnie od trybu, w jakim rejestrowana)
Ad E
☼ WPIS ma charakter a. OBLIGATORYJNY b. KONSTYTUTYWNY (spółka z o.o. w organizacji zmienia się w spółkę z o.o. i nabywa
OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ)
☼ zgłoszenia dokonuje ZARZĄD (wniosek o wpis do rejestru PODPISUJĄ WSZYSCY CZŁONKOWIE)
☼ TERMIN na zgłoszenie -> 6 MIESIĘCY od dnia SPORZĄDZENIA AKTU ZAŁOŻYCIELSKIEGO
☼ TREŚĆ ZGŁOSZENIA: 1. firma, siedziba i adres spółki 2. przedmiot działalności spółki 3. wysokość kapitału zakładowego 4. określenie, czy wspólnik może mieć > 1 udział
82
5. nazwiska, imiona i adresy członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki 6. nazwiska i imiona członków RN/KREW (jeśli ustawa/umowa spółki wymaga ich ustanowienia) 7. jeśli wspólnicy wnoszą aporty – zaznaczenie tej okoliczności 8. czas trwania spółki (jeśli oznaczony) 9. jeśli umowa wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki – oznaczenie tego pisma
+ 10. imię i nazwisko/firmę (nazwę) i siedzibę WSPÓLNIKA i wzmiankę, że jest JEDYNYM WSPÓLNIKIEM
w przypadku: A. spółki JEDNOOSOBOWEJ B. nabycia przez 1 WSPÓLNIKA WSZYSTKICH UDZIAŁÓW po zarejestrowaniu spółki
79. Czym jest kapitał zakładowy w sp. z o.o. i jaka jest jego funkcja?
KAPITAŁ ZAKŁADOWY to LICZBOWO OZNACZONA, OKREŚLONA W UMOWIE KWOTA
PIENIĘŻNA stanowiąca SUMĘ UDZIAŁÓW WSPÓLNIKÓW i tzw. „MAJĄTEK PIERWOTNY
SPÓŁKI”.
kwota, którą wspólnicy zobowiązują się wnieść do spółki w formie wkładów
PODSTAWA ZABEZPIECZENIA PRAW WIERZYCIELI i RĘKOJMIA SPŁATY KREDYTÓW >> NIE MOŻE BYĆ DOWOLNIE ZMIENIANY
cyfrowo oznaczona SUMA „CZYSTEGO” MAJĄTKU SPÓŁKI, który w interesie wierzycieli powinien być UTRZYMANY W CAŁOŚCI i NIEROZDZIELANY pomiędzy wspólników
KAPITAŁ ZAKŁADOWY ≠ MIENIE ani MAJĄTEK SPÓŁKI !
FUNKCJE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO: (1) GOSPODARCZA (EKONOMICZNA) (2) PRAWNA
FUNKCJA GOSPODARCZA
Wyrazem funkcji gospodarczej są 3 ZASADY dot. KZ:
1. OZNACZENIA
2. CAŁKOWITEJ WPŁATY
3. STAŁOŚCI
1. OZNACZENIA 2. CAŁKOWITEJ WPŁATY
wysokość KZ musi być ŚCIŚLE OZNACZONA w
akcie założycielskim w KWOCIE PIENIĘŻNEJ
opiewającej na WALUTĘ POLSKĄ
USTAWOWE MINIMUM: 5.000 PLN
wysokość KZ podlega UJAWNIENIU w
rejestrze przedsiębiorców
BRAK oznaczenia może spowodować
ROZWIĄZANIE spółki POSTANOWIENIEM
SĄDU
CAŁY KZ powinien być OBJĘTY i
WPŁACONY przez wspólników PRZED
ZAREJESTROWANIEM SPÓŁKI w formie
PIENIĘŻNEJ lub NIEPIENIĘŻNEJ (APORT)
OŚWIADCZENIE członków zarządu o
wniesieniu całości wkładów składa się
zgłaszając spółkę do rejestru
USTAWOWE MINIMUM KZ
5.000 PLN
83
FUNKCJA PRAWNA
KZ jest PODSTAWĄ UCZESTNICTWA W SPÓŁCE!
Bycie wspólnikiem wiąże się nierozerwalnie z posiadaniem UDZIAŁU W KZ.
80. Jak można zdefiniować pojęcie wkładu na kapitał zakładowy
spółki z o.o. i co może być jego przedmiotem?
WKŁAD NA KZ to DOBRA MAJĄTKOWE (pieniężne i niepieniężne) WNOSZONE przez
wspólnika DO SPÓŁKI celem POKRYCIA WARTOŚCI jego UDZIAŁÓW.
PRZEDMIOTEM wkładu MOGĄ BYĆ:
A. DOBRA PIENIĘŻNE (gotówka albo przelew)
B. DOBRA NIEPIENIĘŻNE (APORT)
APORT stanowić mogą WSZYSTKIE PRZEDMIOTY MAJĄTKOWE NIEBĘDĄCE PIENIĄDZEM,
zarówno RZECZY jak i PRAWA, jeśli tylko wykazują ZDOLNOŚĆ APORTOWĄ
Dobro majątkowe posiada ZDOLNOŚĆ APORTOWĄ gdy:
(1) jest ZBYWALNE
(2) wykazuje tzw. ZDOLNOŚĆ BILANSOWĄ, czyli pozwala dokonać jego WYCENY i
umieścić w bilansie po stronie AKTYWÓW
(3) można je USTANOWIĆ
3. STAŁOŚCI
KZ umieszcza się w bilansie spółki po stronie pasywów
w czasie trwania spółki NIE WOLNO ZWRACAĆ wspólnikom WNIESIONYCH WKŁADÓW w
całości ani w części (wyjątki to obniżenie KZ i umorzenie udziału kosztem KZ)
wspólnicy nie mogą otrzymywać z jakiegokolwiek tytułu WYPŁAT z majątku spółki
potrzebnego do pełnego pokrycia KZ
NIE WOLNO ze środków wpłaconych na pokrycie KZ wypłacać WYNAGRODZENIA za usługi
świadczone przy POWSTANIU SPÓŁKI ani ZALICZAĆ tego wynagrodzenia na poczet UDZIAŁU
WSPÓLNIKA
NIE WOLNO WYPŁACAĆ ODSETEK od wniesionych wkładów / przysługujących wspólnikowi
udziałów
84
Wobec powyższego za APORT uznać możemy m.in.
(I) PRAWA RZECZOWE
WŁASNOŚĆ rzeczy ruchomych i nieruchomości
UŻYTKOWANIE WIECZYSTE
UDZIAŁ WE WSPÓLNOŚCI (w częściach ułamkowych i łącznej)
(II) PRAWA OBLIGACYJNE
WIERZYTELNOŚCI WSPÓLNIKA (!!! wierzytelność wspólnika z tytułu POŻYCZKI
udzielonej SPÓŁCE uważa się za wkład w przypadku OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI
w terminie 2 LAT od zawarcia umowy pożyczki)
PRAWA UDZIAŁOWE
OBLIGACJE
(III) PRAWA NA DOBRACH NIEMATERIALNYCH
PATENTY
PRAWA AUTORSKIE
PROJEKTY RACJONALIZATORSKIE
KNOW-HOW
ZNAKI TOWAROWE
(IV) PRZEDSIĘBIORSTWO (w znaczeniu przedmiotowym) JAKO CAŁOŚĆ
NIE MOGĄ stanowić APORTU:
CZĘŚCI SKŁADOWE RZECZY
PRAWA NIEZBYWALNE
PRACA świadczona przy TWORZENIU SPÓŁKI
ZOBOWIĄZANIA do dokonania W PRZYSZŁOŚCI na rzecz spółki ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNEGO
WEKSLE wystawione przez WSPÓLNIKÓW na rzecz SPÓŁKI
ŚWIADCZENIE PRACY i USŁUG NA RZECZ SPÓŁKI
Jeżeli wspólnik wnosi aport, UMOWA SPÓŁKI powinna SZCZEGÓŁOWO OKREŚLAĆ:
(1) PRZEDMIOT WKŁADU, (2) OSOBĘ WSPÓLNIKA wnoszącego aport oraz (3) LICZBĘ i WARTOŚĆ
NOMINALNĄ objętych w zamian UDZIAŁÓW
W przypadku spółki zawartej z wykorzystaniem WZORCA UMOWY na pokrycie kapitału
zakładowego WNOSI SIĘ WYŁĄCZNIE WKŁADY PIENIĘŻNE!
85
81. Co oznacza system germański i system romański obejmowania
udziału w sp. z o.o.?
SYSTEM GERMAŃSKI : wspólnik może mieć TYLKO 1 UDZIAŁ
SYSTEM ROMAŃSKI : wspólnik może mieć WIĘCEJ NIŻ 1 UDZIAŁ (wówczas wszystkie udziały
muszą być RÓWNE i NIEPODZIELNE) [Patrz też pyt. 82]
82. W jakich znaczeniach można rozpatrywać pojęcie udziału w
kapitale zakładowym sp. z o.o.?
Termin „udział” używany w ksh może mieć DWOJAKIE znaczenie:
I. udział jako CZĄSTKA (UŁAMEK) KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
II. udział jako OGÓŁ PRAW i OBOWIĄZKÓW WSPÓLNIKA
UŁAMEK KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
wyraża STOSUNEK
ŁĄCZNA SUMA WARTOŚCI NOMINALNEJ WSZYSTKICH UDZIAŁÓW = KAPITAŁ ZAKŁADOWY
udziały NIE MUSZĄ mieć RÓWNEJ wartości nominalnej [art. 152 ksh]
ALE
jeżeli AKT ZAŁOŻYCIELSKI przewiduje, że wspólnik MOŻE MIEĆ WIĘCEJ NIŻ 1 UDZIAŁ (system
romański, patrz pyt. 81) to WSZYSTKIE udziały MUSZĄ być RÓWNE i NIEPODZIELNE
MINIMALNA WARTOŚĆ NOMINALNA UDZIAŁU : 50 PLN
udziały NIE MOGĄ być obejmowane PONIŻEJ ich WARTOŚCI NOMINALNEJ
udziały MOGĄ być obejmowane POWYŻEJ ich WARTOŚCI NOMINALNEJ >> powstaje
wówczas NADWYŻKA (tzw. AGIO), którą przelewa się do KAPITAŁU ZAPASOWEGO
udziały MOGĄ być DZIELONE (nie może jednak powstać udział niższy niż 50 PLN)
NOMINALNA WARTOŚĆ UDZIAŁU NIE MUSI:
być równa RZECZYWISTEJ WARTOŚCI
odzwierciedlać STOSUNKU, w jakim wspólnik UCZESTNICZY W ZYSKU/ KWOCIE
LIKWIDACYJNEJ
OGÓŁ PRAW i OBOWIĄZKÓW WSPÓLNIKA
UDZIAŁ = PRAWO PODMIOTOWE wspólnika, czyli ogół uprawnień i obowiązków o charakterze
NIEMAJĄTKOWYM (PRAWA KORPORACYJNE) oraz MAJĄTKOWYM. Prawa i obowiązki można
również podzielić na indywidualne i kolektywne.
Szerzej patrz pyt. 86
86
!UDZIAŁ NIE JEST PAPIEREM WARTOŚCIOWYM!
Ѡ [art. 174 § 6 ksh]: na udziały / prawa do zysku w spółce NIE MOGĄ być WYSTAWIANE DOKUMENTY NA OKAZICIELA / IMIENNE / NA ZLECENIE
Ѡ NARUSZENIE tego zakazu obwarowane jest SANKCJĄ KARNĄ [art. 589 ksh] : CZŁONEK ZARZĄDU / LIKWIDATOR, który DOPUŚCI do wydania takich dokumentów podlega KARZE GRZYWNY / OGRANICZENIA WOLNOŚCI / POZBAWIENIA WOLNOŚCI DO 6 M-CY
83. Jakie rodzaje udziałów można wyróżnić w przypadku sp. z o.o.?
(I) Udziały o RÓWNEJ i NIERÓWNEJ WARTOŚCI NOMINALNEJ (patrz pyt. 81 i 82)
(II) Udziały ZWYKŁE i UPRZYWILEJOWANE
(III) Udziały GOTÓWKOWE i APORTOWE (w zal. od tego, za jaki rodzaj wkładu zostały objęte)
(IV) Udziały ZWIĄZANE z OBOWIĄZKIEM DO POWTARZAJĄCYCH SIĘ ŚWIADCZEŃ
NIEPIENIĘŻNYCH
Ad II
UDZIAŁY ZWYKŁE : nie ma z nich żadnych szczególnych uprawnień
UDZIAŁY UPRZYWILEJOWANE to udziały o SZCZEGÓLNYCH UPRAWNIENIACH
określonych w UMOWIE SPÓŁKI [art. 174 §2 ksh]
umowa spółki może UZALEŻNIĆ przyznanie tych uprawnień od:
(A) spełnienia DODATKOWYCH ŚWIADCZEŃ na rzecz spółki,
(B) UPŁYWU TERMINU lub
(C) ziszczenia się WARUNKU
uprzywilejowanie MOŻE DOTYCZYĆ W SZCZEGÓLNOŚCI:
(A) PRAWA GŁOSU
Ѡ może dotyczyć tylko udziałów o RÓWNEJ WARTOŚCI NOMINALNEJ
Ѡ NIE MOŻE przyznawać WIĘCEJ NIŻ 3 GŁOSY na 1 UDZIAŁ
(B) PRAWA DO DYWIDENDY
Ѡ NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ MAX WYSOKOŚCI dywidendy uprzywilejowanej
określonej w art. 196 ksh [patrz poniżej]
Ѡ Można przyznać uprawnionemu dywidendę, która przewyższa NIE WIĘCEJ NIŻ O POŁOWĘ dywidendę przysługującą UDZIAŁOM NIEUPRZYWILEJOWANYM (czyli max 150% zwykłej)
Ѡ Udziały uprzywilejowane NIE KORZYSTAJĄ z PIERWSZEŃSTWA ZASPOKOJENIA, chyba że umowa spółki stanowi inaczej
Ѡ [Art. 197 ksh] Jeśli umowa przewiduje prawo do dywidendy uprzywilejowanej NIEWYPŁACONEJ W LATACH POPRZEDNICH, umowa powinna określać najwyższą liczbę lat, za które może być wypłacone (MAX 5 LAT!)
(C) sposobu UCZESTNICTWA W PODZIALE KWOTY LIKWIDACYJNEJ
87
84. Czy udział w sp. z o.o. jest zbywalny i jakie zasady w tym
zakresie przewiduje ustawodawca?
Co do zasady wspólnicy MOGĄ SWOBODNIE dokonywać ZBYCIA UDZIAŁU.
ZBYCIE UDZIAŁU (części udziału, ułamkowej części udziału a także zastawienie udziału)
powinno być dokonane w FORMIE PISEMNEJ z PODPISAMI NOTARIALNIE
POŚWIADCZONYMI
jeśli wspólnik może mieć TYLKO 1 UDZIAŁ, umowa spółki może dopuścić zbycie CZĘŚCI UDZIAŁU
(nie może powstać niższy niż 50 PLN)
zbycie może być na mocy POSTANOWIEŃ UMOWY SPÓŁKI:
(A) UZALEŻNIONE od ZGODY SPÓŁKI (ograniczenie SUBIEKTYWNE)
zgody udziela ZARZĄD w formie PISEMNEJ
jeśli zgody ODMÓWIONO, na zbycie może zezwolić SĄD REJESTROWY, jeżeli istnieją WAŻNE
POWODY
wówczas SPÓŁKA ma prawo w TERMINIE WYZNACZONYM przez sąd PRZEDSTAWIĆ INNEGO
NABYWCĘ [w razie braku porozumienia co do ceny nabycia i terminu jej zapłaty, warunki te
ustala sąd]
jeśli wyznaczona przez spółkę osoba NIE UIŚCI CENY W WYZNACZONYM TERMINIE, wówczas
wspólnik może SWOBODNIE ROZPORZĄDZAĆ swoim udziałem
zbycie bez wystąpienia o uzyskanie zgody powoduje BEZSKUTECZNOŚĆ czynności.
Dopiero gdy spółka NIE WYRAZI ZGODY >> NIEWAŻNOŚĆ ZBYCIA.
Zbycie udziału, z którym związany jest OBOWIĄZEK DO POWTARZAJĄCYCH SIĘ
ŚWIADCZEŃ NIEPIENIĘŻNYCH może nastąpić JEDYNIE ZA ZGODĄ SPÓŁKI, chyba
że umowa stanowi inaczej [art. 176 § 3]
(B) w INNY SPOSÓB OGRANICZONE (ograniczenie OBIEKTYWNE)
np. UPŁYW CZASU, ziszczenie się WARUNKU itp.
zbycie wbrew temu ograniczeniu powoduje NIEWAŻNOŚĆ ZBYCIA
NABYWANIE UDZIAŁÓW
NABYCIE od ZBYWCY nabywca i zbywca odpowiadają SOLIDARNIE za NIESPEŁNIONE ŚWIADCZENIA należne SPÓŁCE z
tego udziału / jego części/ ułamkowej części (przedawnienie roszczeń: 3 lata)
DZIEDZICZENIE udziały podlegają dziedziczeniu, ale umowa spółki może OGRANICZYĆ / WYŁĄCZYĆ WSTĄPIENIE
spadkobierców do spółki >> wówczas muszą być określone warunki spłaty takich spadkobierców jeśli zmarły miał > 1 udział, umowa może wyłączyć / ograniczyć PODZIAŁ udziałów między
spadkobierców
WSPÓŁUPRAWNIENI z udziału wykonują prawa przez przedstawiciela (jeśli nie wskazali, to skuteczne
oświadczenie złożone wobec któregokolwiek); za świadczenia zw. z udziałem odpowiadają solidarnie
o PRZEJŚCIU udziału (części/ułamkowej części) na inną osobę, ustanowieniu ZASTAWU lub UŻYTKOWANIA zainteresowani ZAWIADAMIAJĄ SPÓŁKĘ + przedstawiają DOWÓD na powyższe
(dopiero z tą chwilą SKUTECZNE wobec spółki)
88
OGRANICZENIE MOŻLIWOŚCI NABYWANIA UDZIAŁÓW PRZEZ SPÓŁKĘ [art. 200 k.s.h.]
Spółka NIE MOŻE OBEJMOWAĆ / NABYWAĆ / PRZYJMOWAĆ W ZASTAW WŁASNYCH UDZIAŁÓW zakaz dotyczy również obejmowania/nabywania/przyjmowania w zastaw PRZEZ SPÓŁKĘ lub
SPÓŁDZIELNIĘ ZALEŻNĄ
WYJĄTKI od zakazu: A. nabycie w DRODZE EGZEKUCJI na ZASPOKOJENIE ROSZCZEŃ SPÓŁKI, których nie można zaspokoić
z INNEGO MAJĄTKU WSPÓLNIKA Jeśli nie zostaną zbyte w ciągu roku, obowiązkowe ich umorzenie.
B. nabycie w CELU UMORZENIA udziałów C. nabycie / objęcie udziałów w innych przypadkach przewidzianych w ustawie
U. WŁASNE należy umieścić w bilansie w OSOBNEJ POZYCJI KAPITAŁU WŁASNEGO w wartości UJEMNEJ. wszystkie powyższe postanowienia te stosuje się ODPOWIEDNIO do części / ułamkowej części udziału
85. Jakie mogą być subiektywne i obiektywne ograniczenia w zbyciu
udziału w sp. z o.o.?
Patrz pyt. 84
86. Jakie są prawa korporacyjne i majątkowe wspólnika sp. z o.o.?
W świetle ogólnej zasady wspólnicy mają RÓWNE PRAWA i OBOWIĄZKI w spółce. Zasada ta jednak nie ma charakteru absolutnego. Sam kodeks przewiduje istnienie udziałów uprzywilejowanych, można również przyznawać wspólnikom szczególne uprawnienia. Ich status może być zróżnicowany, ale zawsze granice zróżnicowania wyznacza art. 20 ksh, który nakazuje traktować wspólników jednakowo w takich samych okolicznościach.
[art. 159 k.s.h] Jeżeli WSPÓLNIKOWI mają być PRZYZNANE SZCZEGÓLNE KORZYŚCI / NAŁOŻONE INNE
OBOWIĄZKI WOBEC SPÓŁKI (poza WNIESIENIEM WKŁADÓW na POKRYCIE UDZIAŁU) należy to POD RYGOREM
BEZSKUTECZNOŚCI WOBEC SPÓŁKI dokładnie określić W UMOWIE.
A. PRAWA KORPORACYJNE
1) prawo do UCZESTNICTWA i GŁOSU na ZGROMADZENIU WSPÓLNIKÓW 2) prawo ZASKARŻANIA UCHWAŁ ZW (patrz pyt. 98) 3) prawo KONTROLI (patrz pyt. 94) 4) prawo ŻĄDANIA WYZNACZENIA przez sąd BIEGŁYCH REWIDENTÓW
B. PRAWA MAJĄTKOWE
1) prawo do DYWIDENDY
2) prawo do UDZIAŁU w PODZIALE MAJĄTKU LIKWIDOWANEJ SPÓŁKI
3) prawo PIERWSZEŃSTWA OBJĘCIA UDZIAŁÓW w PODWYŻSZONYM KZ
4) prawo do WYNAGRODZENIA za dostarczone spółce ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE
5) prawo do otrzymania ZWROTU WPŁAT NA UDZIAŁ w razie:
OBNIŻENIA KZ UMORZENIA UDZIAŁU kosztem KZ NABYCIA przez SPÓŁKĘ WŁASNYCH UDZIAŁÓW PRZEKSZTAŁCENIA W SPÓŁKĘ AKCYJNĄ
89
PRAWO DO DYWIDENDY
[Art. 191 ksh] Wspólnik ma prawo do UDZIAŁU W ZYSKU wynikającym z ROCZNEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO i PRZEZNACZONYM DO PODZIAŁU UCHWAŁĄ ZW. Umowa może przewidywać inny sposób podziału.
ZALICZKA NA POCZET DYWIDENDY: tylko wtedy, gdy zatwierdzone sprawozdanie
finansowe za POPRZEDNI rok obrotowy WYKAZUJE ZYSK. Może wynosić MAKSYMALNIE POŁOWĘ: (A) osiągniętego ZYSKU + (B) KAPITAŁY REZERWOWE – (C)
NIEPOKRYTE STRATY i – (D) UDZIAŁY WŁASNE
PODZIAŁ zysku następuje w STOSUNKU DO UDZIAŁÓW, chyba że umowa stanowi inaczej
KWOTA przeznaczona do PODZIAŁU NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ:
UPRAWNIONYMI do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym PRZYSŁUGIWAŁY
UDZIAŁY w dniu PODJĘCIA UCHWAŁY o podziale zysku
o umowa spółki może upoważnić ZW do określenia DNIA DYWIDENDY, wg którego
ustala się listę uprawnionych wspólników (nie może być wyznaczony później niż w
ciągu 2 miesięcy od podjęcia uchwały)
WYPŁATA dywidendy następuje w DNIU OKREŚLONYM W UCHWALE WZ (jeżeli uchwała nie
określa, dzień wypłaty określa ZARZĄD)
UPRZYWILEJOWANIE co do dywidendy >> patrz pyt. 83
ZYSKU ZA OSTATNI ROK OBROTOWY
NIEPODZIELONE ZYSKI Z LAT UBIEGŁYCH
powiększonego o
+
KWOTY przeniesione z utworzonych z zysku KAPITAŁÓW:
ZAPASOWEGO i REZERWOWYCH
(które mogą być przeznaczone do podziału)
- NIEPOKRYTE STRATY
UDZIAŁY WŁASNE
KWOTY, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być
przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na KAPITAŁY:
ZAPASOWY lub REZERWOWE
90
87. Jakie tryby podwyższenia kapitału zakładowego sp. z o.o.
dopuszcza ustawodawca i jakie przyjmuje tu regulacje?
2 TRYBY PODWYŻSZENIA KZ
na mocy
DOTYCHCZASOWYCH POSTANOWIEŃ
UMOWY SPÓŁKI
przez
ZMIANĘ
UMOWY SPÓŁKI
2 SPOSOBY PODWYŻSZENIA KZ
PODWYŻSZENIE
WARTOŚCI NOMINALNEJ
ISTNIEJĄCYCH UDZIAŁÓW
USTANOWIENIE
NOWYCH UDZIAŁÓW
2 ŹRÓDŁA PODWYŻSZENIA KZ
POPRZEZ
WNIESIENIE WKŁADÓW
ZE
ŚRODKÓW WŁASNYCH
SPÓŁKI
Art. 257 § 1 ksh: jeżeli podwyższenie KZ następuje
NIE NA MOCY dotychczasowych postanowień umowy spółki PRZEWIDUJĄCYCH
(1) MAX WYSOKOŚĆ podwyższenia i
(2) TERMIN podwyższenia
to może ono nastąpić JEDYNIE poprzez ZMIANĘ UMOWY SPÓŁKI
91
PODWYŻSZENIE KZ następuje na mocy UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW
podjętej zgodnie z DOTYCHCZASOWYMI postanowieniami UMOWY SPÓŁKI
przewidującymi MAX. WYSOKOŚĆ podwyższenia i TERMIN podwyższenia
lub
o ZMIANIE UMOWY SPÓŁKI
jeśli umowa spółki / uchwała wspólników nie stanowi inaczej, DOTYCHCZASOWI wspólnicy
mają prawo PIERWSZEŃSTWA do objęcia NOWYCH UDZIAŁÓW
obejmują je W STOSUNKU do swoich DOTYCHCZASOWYCH udziałów
prawo to należy WYKONAĆ w terminie 1 MIESIĄCA od dnia WEZWANIA przez ZARZĄD
OŚWIADCZENIA DOTYCHCZASOWYCH WSPÓLNIKÓW
o objęciu NOWEGO udziału / udziałów
o objęciu PODWYŻSZENIA WARTOŚCI ISTNIEJĄCEGO udziału/udziałów
wymagają formy AKTU NOTARIALNEGO.
Wymóg ten NIE DOTYCZY:
UDZIAŁÓW WŁASNYCH spółki
podwyższenia NA PODSTAWIE DOTYCHCZASOWYCH POSTANOWIEŃ UM. SP.
Wówczas wystarczy forma PISEMNA pod rygorem nieważności.
OŚWIADCZENIA NOWYCH WSPÓLNIKÓW:
ZAWSZE wymagają formy AKTU NOTARIALNEGO
i powinny zawierać:
PRZYSTĄPIENIE DO SPÓŁKI
OBJĘCIE udziału / udziałów o OZNACZONEJ WARTOŚCI NOMINALNEJ
Jeżeli podwyższenie KZ następuje ZE ŚRODKÓW WŁASNYCH spółki, wówczas NOWE
UDZIAŁY przysługują wspólnikom W STOSUNKU do ich DOTYCHCZASOWYCH UDZIAŁÓW i
NIE WYMAGAJĄ OBJĘCIA [art. 260 § 2 ksh]
ZGŁOSZENIE podwyższenia DO SĄDU
dokonuje go ZARZĄD
do zgłoszenia dołącza:
A. UCHWAŁĘ o podwyższeniu
B. OŚWIADCZENIA O OBJĘCIU udziałów w podwyższonym KZ
C. OŚWIADCZENIE WSZYSTKICH CZŁONKÓW ZARZĄDU, że WKŁADY na podwyższony
KZ zostały W CAŁOŚCI wniesione
B. i C. NIE SĄ KONIECZNE, jeżeli podwyższenie nastąpiło ZE ŚRODKÓW SPÓŁKI
PODWYŻSZENIE następuje Z CHWILĄ WPISANIA DO REJESTRU
niezależnie od podstawy prawnej i sposobu podwyższenia wpis ma charakter
KONSTYTUTYWNY [dotyczy to stosunków ZEWNĘTRZNYCH]
w stosunkach wewnętrznych podwyższenie skuteczne z chwilą PODJĘCIA UCHWAŁY
92
88. Jakie zasady obniżenia kapitału zakładowego sp. z o.o.
przewiduje ustawodawca?
OBNIŻENIE KZ może nastąpić POPRZEZ:
AD B. UMORZENIE UDZIAŁU
UMORZENIE UDZIAŁU polega na UNICESTWIENIU PRAWA UDZIAŁOWEGO
WSPÓLNIKA. może być umorzony jedynie PO WPISIE spółki do REJESTRU może być umorzony tylko gdy UMOWA SPÓŁKI tak stanowi
RODZAJE UMORZEŃ:
1. DOBROWOLNE : następuje ZA ZGODĄ WSPÓLNIKA w drodze NABYCIA PRZEZ SPÓŁKĘ
2. PRZYMUSOWE : BEZ ZGODY WSPÓLNIKA, dopuszczalne tylko gdy umowa spółki
określa jego PRZESŁANKI i TRYB
3. WŁAŚCIWE : następuje w drodze OBNIŻENIA KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO (patrz niżej),
stanowi ZMIANĘ UMOWY SPÓŁKI
4. NIEWŁAŚCIWE (Z CZYSTEGO ZYSKU) : nie stanowi ZMIANY UMOWY SPÓŁKI ergo
UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW nie musi być w formie AKTU NOTARIALNEGO
Umorzenie wymaga UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW, która określać powinna w
szczególności:
A. PODSTAWĘ PRAWNĄ umorzenia
B. WYSOKOŚĆ WYNAGRODZENIA przysługującego wspólnikowi za umorzony udział
za zgodą wspólnika może nastąpić bez wynagrodzenia
jeśli umorzenie przymusowe, wynagrodzenie min. = wartość przypadających na udział
aktywów netto (wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy)
pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników
C. gdy umorzenie przymusowe > UZASADNIENIE
5. SZCZEGÓLNY RODZAJ UMORZENIA : umowa spółki może stanowić, że udział ulega
umorzeniu w razie ZISZCZENIA SIĘ OKREŚLONEGO ZDARZENIA BEZ UCHWAŁY
ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW.
Wówczas ZARZĄD podejmuje niezwłocznie UCHWAŁĘ o OBNIŻENIU KZ (chyba, że
umorzenie z czystego zysku) >> patrz niżej
A. ZMNIEJSZENIE
WARTOŚCI NOMINALNEJ
dotychczasowych udziałów
B. UMORZENIE
UDZIAŁÓW
C. A i B
JEDNOCZEŚNIE
93
OBNIŻENIE KZ następuje NA MOCY UCHWAŁY
Uchwała ta powinna OKREŚLAĆ:
WYSOKOŚĆ, o jaką KZ ma być obniżony
SPOSÓB OBNIŻENIA
tzw. POSTĘPOWANIE KONWOKACYJNE
uchwalenie obniżenia kapitału ZARZĄD NIEZWŁOCZNIE OGŁASZA
w ogłoszeniu WZYWA WIERZYCIELI SPÓŁKI do wniesienia SPRZECIWU w terminie 3 M-CY,
jeśli nie zgadzają się na obniżenie KZ wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw, powinni być przez spółkę zaspokojeni lub
zabezpieczeni (tych, którzy nie zgłosili uważa się za zgadzających się na obniżenie)
NIE MA OBOWIĄZKU przeprowadzenia tego postępowania, jeśli:
NIE ZWRACA się wspólnikom WPŁAT dokonanych na KZ a
jednocześnie z obniżeniem KZ następuje jego PODWYŻSZENIE CO NAJMNIEJ PIERWOTNEJ WYSOKOŚCI
ZGŁOSZENIE obniżenia do SĄDU REJESTROWEGO
dokonuje ZARZĄD
do zgłoszenia dołącza:
A. UCHWAŁĘ o obniżeniu KZ
B. dowody NALEŻYTEGO WEZWANIA WIERZYCIELI
C. OŚWIADCZENIE WSZYSTKICH CZŁONKÓW ZARZĄDU stwierdzające, że wierzyciele,
którzy zgłosili sprzeciw zostali zaspokojeni/zabezpieczeni
w przypadku obniżenia KZ BEZ OBOWIĄZKU ZWROTU DOPŁAT dokonanych na KZ NIE SĄ
WYMAGANE B i C
w przypadku umorzenia udziału przez zarząd w razie ziszczenia się określonego zdarzenia
ZAMIAST A dołącza się OŚWIADCZENIE WSZYSTKICH CZŁONKÓW ZARZĄDU o SPEŁNIENIU
WSZYSTKICH WARUNKÓW obniżenia KZ przewidzianych w ustawie/umowie/uchwale
[forma AKTU NOTARIALNEGO]
ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW
[art. 263 ksh]
ZARZĄDU
[art. 199 § 4 i 5]
wymaga bezwzględnej większości
[art. 208 § 5 ksh]
wymaga większości 2/3 głosów
[art. 246 § 1 ksh]
ZASADA
tylko w przypadku UMORZENIA w razie
ZISZCZENIA SIĘ OKREŚLONEGO ZDARZENIA
należy zachować USTAWOWE
MINIMUM KZ i udziału
Taka sytuacja ma miejsce np. gdy wskutek UMORZENIA niektórych udziałów dochodzi do ZWIĘKSZENIA WARTOŚCI POZOSTAŁYCH UDZIAŁÓW i wskutek tego wysokości KZ. Dochodzi do niej również gdy KZ ustalono w umowie spółki na wysokości ustawowego minimum >> wtedy umorzenie udziałów (przy założeniu, że nie następuje z czystego zysku) powoduje zejście poniżej tej granicy – koniecznie wówczas podwyższenie KZ do ustawowej wysokości.
WPIS obniżenia do rejestru ma
charakter KONSTYTUTYWNY
94
89. Jaki może być skład zarządu sp. z o.o. i komu może przysługiwać
uprawnienie do jego powołania?
SKŁAD ZARZĄDU
może się składać z JEDNEJ lub KILKU osób
mogą być do niego powołane osoby SPOŚRÓD WSPÓLNIKÓW lub SPOZA ich GRONA
CZŁONKIEM zarządu może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA mająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ
DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH, z wyłączeniem osób SKAZANYCH PRAWOMOCNYM WYROKIEM
za przestępstwa:
o określone w rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego
Przestępstwa przeciwko ochronie informacji; Przestępstwa przeciwko wiarygodności
dokumentów; Przestępstwa przeciwko mieniu; Przestępstwa przeciwko obrotowi
gospodarczemu; Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi
o określone w art. 587, 590 i 591 kodeksu spółek handlowych
POWOŁANIE ZARZĄDU
CZŁONEK zarządu jest POWOŁYWANY i ODWOŁYWANY w drodze UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW
(chyba, że umowa spółki przewiduje inny sposób, np. przez radę nadzorczą, poszczególnych
wspólników, osoby trzecie)
niezależnie od powyższego, KAŻDY członek zarządu może W KAŻDYM CZASIE zostać
ODWOŁANY UCHWAŁĄ WSPÓLNIKÓW (umowa może zawierać inne postanowienia, np.
ograniczyć prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów)
powołanie zarządu (tj. sformowanie go w określonym składzie osobowym) jest warunkiem
utworzenia sp. z o.o.
PIERWSZY zarząd może być powołany (A) przy SPORZĄDZENIU UMOWY spółki albo (B) w
PÓŹNIEJSZYM terminie, ale decyzja ta powinna być podjęta przed zarejestrowaniem spółki
powołanie może nastąpić w samej umowie albo w odrębnym dokumencie
(w praktyce najczęściej akt powołania następuje przy podpisywaniu umowy i ujmowany z nią w jednym akcie notarialnym, ale jako osobny dokument, żeby każda zmiana zarządu nie pociągała za sobą zmiany umowy spółki)
Powołanie do składu zarządu skutkuje powstaniem STOSUNKU ORGANIZACYJNEGO między
daną osobą a spółką, związanego z powierzeniem jej funkcji ORGANU SPÓŁKI. Z tego stosunku
wynika odpowiedzialność organizacyjnoprawna, której przejawem jest możliwość odwołania z
funkcji.
Niezależnie od tego między powyższymi podmiotami może powstać również drugi stosunek,
którego źródłem jest umowa (o pracę, albo cywilno-prawna, np. kontrakt menadżerski). Ma on
charakter wtórny wobec stosunku organizacyjnoprawnego.
95
90. Jakie zasady prowadzenia spraw sp. z o.o. przewiduje
ustawodawca?
[art. 204 § 1 k.s.h.] Prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki.
[art. 207 k.s.h.] W zakresie korzystania z przyznanych kompetencji wobec spółki członkowie zarządu podlegają ograniczeniom ustanowionym w k.s.h., umowie spółki a także (gdy umowa nie stanowi inaczej) w uchwałach wspólników.
PROWADZENIE SPRAW SPÓŁKI dotyczy SFERY WEWNĘTRZNEJ i obejmuje wszelkie działania związane z
działalnością spółki, odnoszące się zarówno do sfery sądowej jak i pozasądowej, np.: podejmowanie decyzji o
inwestycjach czy zawarciu umów z kontrahentami czy występowanie na drogę sądową przeciw nierzetelnym
kontrahentom.
PODMIOTY UPRAWNIONE
prowadzenie spraw NIE NALEŻY do WYŁĄCZNEJ kompetencji ZARZĄDU
jest przedmiotem USTAWOWEGO PODZIAŁU KOMPETENCJI między
(A) ZARZĄD i
(B) ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW,
a na mocy UMOWY może być również przyznane
(C) RADZIE NADZORCZEJ czy KOMISJI REWIZYJNEJ
niemniej k.s.h. statuuje ZASADĘ DOMNIEMANIA KOMPETENCJI ZARZĄDU w zakresie
prowadzenia spraw (ergo tam, gdzie kwestie niezastrzeżone dla innych organów – kompetencja
zarządu)
SPOSÓB prowadzenia spraw przez ZARZĄD
jeśli zarząd JEDNOOSOBOWY – osoba ta SAMODZIELNIE wykonuje uprawnienia
jeśli zarząd WIELOOSOBOWY (a umowa nie stanowi inaczej) - KAŻDY CZŁONEK ma PRAWO i
OBOWIĄZEK prowadzenia spraw spółki, z zastrzeżeniem następujących zasad:
(A) sprawy NIEPRZEKRACZAJĄCE zakresu ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI spółki
Może je prowadzić każdy członek SAMODZIELNIE, bez uprzedniej uchwały zarządu. Jeśli
jednak przed załatwieniem sprawy SPRZECIWI się temu choćby 1 członek >> wymagana
UCHWAŁA ZARZĄDU.
(B) sprawy PRZEKRACZAJĄCE zakres ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI spółki
Wymagana uprzednia UCHWAŁA ZARZĄDU.
PODEJMOWANIE UCHWAŁ
możliwe, gdy wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu zarządu
mogą się odbywać w dowolnym miejscu
zapadają BEZWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ GŁOSÓW
WYJĄTEK : PROKURA (do ustanowienia wymagana JEDNOMYŚLNOŚĆ, odwołać
może KAŻDY samodzielnie)
umowa może przewidywać, że w wypadku równej liczby decyduje GŁOS PREZESA
zasady pracy zarządu konkretyzują często regulaminy zarządu
96
91. Jak mogą się kształtować kompetencje zarządu sp. z o.o. w
zakresie jej reprezentacji?
REPREZENTOWANIE SPÓŁKI dotyczy sfery stosunków ZEWNĘTRZNYCH spółki i polega na
DOKONYWANIU CZYNNOŚCI PRAWNYCH na zewnątrz w imieniu spółki. Dotyczy to zarówno
czynności materialnoprawnych jak i proceduralnoprawnych.
PODMIOTY UPRAWNIONE
REPREZENTACJA SPÓŁKI jest zasadniczo WYŁĄCZNĄ KOMPETENCJĄ ZARZĄDU
NIE MOŻNA prawa reprezentowania spółki OGRANICZYĆ ze skutkiem prawnym WOBEC OSÓB TRZECICH (wszelkie przewidziane w umowie ograniczenia mają znaczenie jedynie w stosunku
wewnętrznym) Chodzi oczywiście o ograniczenie przedmiotowe, czyli ograniczenie zakresu reprezentacji. Ograniczenia podmiotowe wynikają z wybranego modelu reprezentacji spółki – patrz niżej.
tym bardziej nie można członka zarządu POZBAWIĆ prawa reprezentowania spółki
WYJĄTKI od wyłącznej kompetencji zarządu
a. w UMOWACH między SPÓŁKĄ a CZŁONKIEM ZARZĄDU oraz w SPORACH między nim i
spółką uprawnienie do reprezentowania spółki ma (1) RADA NADZORCZA albo (2)
powołany uchwałą ZW PEŁNOMOCNIK
Umowa zawarta z naruszeniem tego przepisu jest bezwzględnie nieważna.
Nie dotyczy to sytuacji, gdy wszystkie udziały spółki należą do jedynego wspólnika albo
jedynego wspólnika i spółki oraz ten wspólnik jedynym członkiem zarządu >> wówczas
czynności wspólnik vs spółka wymagają każdorazowo formy aktu notarialnego.
b. jeżeli SPÓŁKA nie wytoczy powództwa o NAPRAWIENIE SZKODY w terminie 1 ROKU od
ujawnienia czynu, który wyrządził jej szkodę, może to zrobić KAŻDY WSPÓLNIK
c. w sporze dotyczącym uchylenia / stwierdzenia nieważności uchwały ZW zarząd traci
legitymację do reprezentowania pozwanej spółki, jeśli na mocy uchwały wspólników
ustanowiono w tym celu PEŁNOMOCNIKA
SPOSÓB REPREZENTACJI
jeśli zarząd JEDNOOSBOWY – osoba ta SAMODZIELNIE wykonuje uprawnienia
jeśli zarząd WIELOOSOBOWY, zasady określa UMOWA SPÓŁKI, a w braku takich postanowień:
☼ w sferze reprezentacji CZYNNEJ (tj. składanie oświadczeń woli) zasadą reprezentacja ŁĄCZNA: do składania oświadczeń woli w imieniu spółki wymagane WSPÓŁDZIAŁANIE (1) dwóch członków zarządu albo (2) członka zarządu z prokurentem.
☼ w sferze reprezentacji BIERNEJ (tj. przyjmowanie oświadczeń woli):
oświadczenia mogą być dokonywane wobec 1 członka zarządu albo prokurenta.
Ѡ nie wyłącza to ustanowienia prokury jednoosobowej lub łącznej i nie ogranicza praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze
☼ czynność prawna dokonana z naruszeniem zasad wykonywania prawa reprezentowania spółki powinna zostać uznana za niebyłą
97
k.s.h. przewiduje sytuacje, w których zarząd na dokonanie czynności prawnej obowiązany jest
uzyskać stosowną ZGODĘ odpowiedniego organu. 3 TYPY SYTUACJI:
(1) USTAWA wymaga uchwały wspólników (w przypadku S.A. walnego) lub rady nadzorczej
Zgoda może być wyrażona przed dokonaniem czynności albo po, ale max 2 miesiące.
Czynność dokonana bez wymaganej zgody jest NIEWAŻNA.
Przykłady: zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części oraz
ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego [art. 228 pkt 3 k.s.h] nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości,
jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej [art. 228 pkt 4 k.s.h] zawarcie między spółką dominującą a spółką zależną umowy przewidującej zarządzanie
spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę [art. 228 pkt 6 k.s.h.]
(2) UMOWA SPÓŁKI wymaga uchwały wspólników lub rady nadzorczej
Czynność dokonana bez wymaganej zgody jest WAŻNA, ale może być PODSTAWĄ
ODPOWIEDZIALNOŚCI wobec spółki z tytułu naruszenia umowy.
(3) odrębna kategoria: czynności polegające na rozporządzeniu prawem / zaciągnięciu
zobowiązania do świadczenia o WARTOŚCI DWUKROTNIE PRZEWYŻSZAJĄCEJ wysokość
KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
Do ich dokonania, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, wymagana jest UCHWAŁA
WSPÓLNIKÓW. Brak takiej zgody nie skutkuje jednak nieważnością czynności.
INNE USTAWOWE OGRANICZENIA WOBEC CZŁONKÓW ZARZĄDU
w przypadku SPRZECZNOŚCI INTERESÓW SPÓŁKI z interesami:
CZŁONKA ZARZĄDU
jego WSPÓŁMAŁŻONKA
KREWNYCH i POWINOWATYCH do II stopnia oraz
osób, z którymi jest POWIĄZANY OSOBIŚCIE,
członek zarządu powinien POWSTRZYMAĆ się od udziału w ROZSTRZYGANIU takich spraw i
może zażądać zaznaczenia tego w protokole
ZAKAZ KONKURENCJI
Członek zarządu NIE MOŻE BEZ ZGODY SPÓŁKI (zakaz ten nie ma więc charakteru absolutnego):
zajmować się INTERESAMI KONKURENCYJNYMI ani też
uczestniczyć w SPÓŁCE KONKURENCYJNEJ jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej
albo członek zarządu spółki kapitałowej
uczestniczyć w innej KONKURENCYNEJ OSOBIE PRAWNEJ jako członek organu
zakaz obejmuje również udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez
członka zarządu co najmniej 10% udziałów / akcji tej spółki albo prawa do powoływania co najmniej
1 członka zarządu
Wymaganej ZGODY udziela ORGAN UPRAWNIONY DO POWOŁANIA ZARZĄDU, chyba że
umowa stanowi inaczej.
98
92. Jakie są różnice między kadencją a mandatem członka zarządu
sp. z o.o.?
KADENCJA : CZAS, na jaki osoba została powołana do PEŁNIENIA FUNKCJI W ZARZĄDZIE.
MANDAT : UPRAWNIENIE do SPRAWOWANIA funkcji PIASTUNA ORGANU SPÓŁKI.
Zawsze gdy danej osobie przysługuje mandat, może być ona uważana za członka zarządu i
dokonywać za spółkę wszystkich czynności, do których członek jest uprawniony.
Mandat WYGASA:
a. co do zasady:
z dniem ODBYCIA ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW zatwierdzającego SPRAWOZDANIE
FINANSOWE za PIERWSZY PEŁNY ROK OBROTOWY pełnienia funkcji członka zarządu
[art. 202 § 1 k.s.h.]
b. w przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok:
z dniem ODBYCIA ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW zatwierdzającego SPRAWOZDANIE
FINANSOWE za OSTATNI PEŁNY ROK OBROTOWY pełnienia funkcji członka zarządu
(chyba że umowa spółki stanowi inaczej) [art. 202 § 2 k.s.h.]
c. w przypadku wspólnej kadencji zarządu i powołania członka zarządu przed upływem
danej kadencji zarządu:
RÓWNOCZEŚNIE z wygaśnięciem mandatów POZOSTAŁYCH CZŁONKÓW ZARZĄDU
(chyba że umowa spółki stanowi inaczej) [art. 202 § 3 k.s.h.]
d. wskutek ŚMIERCI członka zarządu
e. wskutek REZYGNACJI członka zarządu
(stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie)
f. wskutek ODWOŁANIA ze składu zarządu
ZAKOŃCZENIE KADENCJI ≠ WYGAŚNIĘCIE MANDATU
WYGAŚNIĘCIE MANDATU ≠ ZAKOŃCZENIE KADENCJI
(chociaż kadencja i mandat mogą się ze sobą pokrywać, to przeważnie tak nie jest)
KADENCJA dłuższa niż sprawowanie mandatu np. w wypadku:
Ѡ śmierci członka zarządu
Ѡ rezygnacji członka zarządu
Ѡ odwołania członka zarządu
(Kadencja trwa nadal, ale osoba nie ma już uprawnień.)
SPRAWOWANIE MANDATU dłuższe niż okres kadencji np. w wypadku:
Ѡ art. 202 § 1 k.s.h.
Ѡ art. 202 § 2 k.s.h.
(Bez względu na okres kadencji, na który powołano członka, jego mandat trwa aż do
zatwierdzenia sprawozdania finansowego przez zgromadzenie wspólników, a to może odbyć się
po zakończeniu kadencji).
99
93. W jakich sytuacjach członkowie zarządu sp. z o.o. mogą ponosić
osobistą odpowiedzialność wobec wierzycieli spółki?
K.s.h. przewiduje 2 SYTUACJE, w których członkowie zarządu mogą ponosić osobistą
odpowiedzialność za zobowiązania spółki:
(1) NIEPRAWIDŁOWOŚCI PRZY REJESTROWANIU spółki / podwyższenia kapitału
zakładowego [art. 291 k.s.h.]
Jeżeli członkowie zarządu UMYŚLNIE lub przez NIEDBALSTWO podali FAŁSZYWE DANE:
w oświadczeniu, że WKŁADY na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich W CAŁOŚCI WNIESIONE lub
w oświadczeniu, że WKŁADY na PODWYŻSZONY kapitał zakładowy zostały W CAŁOŚCI WNIESIONE
odpowiadają wobec wierzycieli spółki SOLIDARNIE ZE SPÓŁKĄ przez 3 LATA od dnia zarejestrowania spółki / podwyższenia KZ.
(2) ZANIEDBANIE w związku ze zgłoszeniem wniosku o UPADŁOŚĆ SPÓŁKI [art. 299 k.s.h.]
Członkowie zarządu odpowiadają SOLIDARNIE za zobowiązania spółki, jeżeli EGZEKCUJA
PRZECIWKO SPÓŁCE OKAZAŁA SIĘ BEZSKUTECZNA.
ZWOLNIĆ z tej odpowiedzialności mogą się przez wykazanie, że:
we WŁAŚCIWYM CZASIE złożono wniosek o OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI / wszczęto postępowanie
UKŁADOWE
niezgłoszenie wniosku / niewszczęcie postępowania nastąpiło BEZ ICH WINY
POMIMO niezgłoszenia wniosku / niewszczęcia postępowania WIERZYCIEL NIE PONIÓSŁ SZKODY
94. Na czym polega indywidualne prawo kontroli przysługujące wspólnikowi w sp. z o.o. i w jakich sytuacjach może być ono ograniczone lub wyłączone?
[art. 212 k.s.h.] PRAWO KONTROLI służy KAŻDEMU WSPÓLNIKOWI.
W tym celu wspólnik / wspólnik razem z upoważnioną przez siebie osobą może W KAŻDYM CZASIE:
przeglądać księgi i dokumenty spółki
sporządzać bilans dla swego użytku
żądać wyjaśnień od zarządu.
prawo to może być WYŁĄCZONE albo ORGANICZONE w przypadku ustanowienia RADY
NADZORCZEJ lub KOMISJI REWIZYJNEJ >> musi być WYRAŹNIE określone W UMOWIE
ZARZĄD może ODMÓWIĆ wyjaśnień / udostępnienia wglądu w dokumenty i księgi jeżeli
zachodzi UZASADNIONA OBAWA, że wspólnik wykorzysta je w celach SPRZECZNYCH Z INTERESEM SPÓŁKI i tym samym wyrządzi spółce ZNACZNĄ SZKODĘ.
Ѡ jeśli mu odmówiono, może żądać rozstrzygnięcia sprawy UCHWAŁĄ WSPÓLNIKÓW (mają na jej podjęcie 1 miesiąc)
Ѡ jeśli uchwała wspólników odmowna albo niepodjęta w terminie, wspólnik ma 7 dni na złożenie do SĄDU REJESTROWEGO wniosku o ZOBOWIĄZANIE ZARZĄDU do udzielenia wyjaśnień / udostępnienia papierologii do wglądu
100
95. Jaki może być skład rady nadzorczej sp. z o.o. o jakie jej
przysługują kompetencje?
W związku z faktem, że (odmiennie niż w S.A.) kontrolę nad działalnością spółki sprawują sami wspólnicy, organ nadzorczy w sp. z o.o. ma (co do zasady) charakter fakultatywny.
[art. 213 § 1 k.s.h.] Umowa spółki może ustanowić (A) RADĘ NADZORCZĄ, (B) KOMISJĘ REWIZYJNĄ albo OBA TE ORGANY.
powołanie RN/KREW(tj. sformowanie ich w określonym składzie osobowym) jest, jeśli wymaga tego ustawa albo umowa spółki, warunkiem utworzenia sp. z o.o.
PIERWSZA RN/KREW może być powołana (A) przy SPORZĄDZENIU UMOWY spółki albo (B) w PÓŹNIEJSZYM terminie, ale decyzja ta powinna być podjęta przed zarejestrowaniem spółki
powołanie może nastąpić w samej umowie albo w odrębnym dokumencie (w praktyce najczęściej akt powołania następuje przy podpisywaniu umowy i ujmowany z nią w jednym akcie notarialnym, ale jako osobny dokument, żeby każda zmiana RN/KREW nie pociągała za sobą zmiany umowy spółki)
ustanowienie co do zasady fakultatywne
OBLIGATORYJNE (albo RN albo KREW) gdy
KAPITAŁ ZAKŁADOWY > 500.000 PLN
oraz
LICZBA WSPÓLNIKÓW > 25
A. RADA NADZORCZA
SKŁAD : MINIMUM 3 CZŁONKÓW
powoływani i odwoływani UCHWAŁĄ WSPÓLNIKÓW (chyba że umowa stanowi inaczej)
KADENCJA : 1 ROK (chyba że umowa stanowi inaczej).
Mogą być też odwołani W KAŻDYM CZASIE na mocy UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW.
☼ MANDAT członka RN wygasa na takich samych zasadach jak mandat członka zarządu.
CZŁONKIEM RN może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA mająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO
CZYNNOŚCI PRAWNYCH, z wyłączeniem osób SKAZANYCH PRAWOMOCNYM WYROKIEM za
przestępstwa:
Ѡ określone w rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego
Przestępstwa przeciwko ochronie informacji; Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów;
Przestępstwa przeciwko mieniu; Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu; Przestępstwa
przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi
Ѡ określone w art. 587, 590 i 591 kodeksu spółek handlowych
CZŁONKAMI RN NIE MOGĄ BYĆ: Ѡ członkowie zarządu (również spółki / spółdzielni zależnej) Ѡ prokurent Ѡ likwidator (również spółki / spółdzielni zależnej) Ѡ kierownik oddziału / zakładu Ѡ główny księgowy zatrudniony w spółce Ѡ radca prawny zatrudniony w spółce Ѡ adwokat zatrudniony w spółce Ѡ inne osoby podlegające bezpośrednio członkowi zarządu / likwidatorowi
ten zakaz kumulacji funkcji
nadzorczych i administracyjnych jest
BEZWZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCY i
nie można go uchylić umową stron
101
KOMPETENCJE RADY NADZORCZEJ
Ѡ Podstawową funkcją rady nadzorczej jest SPRAWOWANIE STAŁEGO NADZORU NAD DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁKI we wszystkich jej dziedzinach, w szczególności należy do niej:
a. ocena SPRAWOZDANIA zarządu z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI oraz SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO za ubiegły rok obrotowy w zakresie ich zgodności zarówno z księgami i dokumentami jak i ze stanem faktycznym
b. ocena WNIOSKÓW ZARZĄDU dotyczących PODZIAŁU ZYSKU albo POKRYCIA STRATY
c. składanie ZGROMADZENIU WSPÓLNIKÓW corocznego pisemnego SPRAWOZDANIA z wyników tej oceny
Ѡ W tym celu RN jest uprawniona do:
badania wszystkich dokumentów spółki żądania od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień dokonywania rewizji stanu majątku spółki
Ѡ umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia RN, w szczególności uzależnić dokonywanie pewnych kategorii czynności prawnych przez zarząd od zgody RN albo upoważnić ją do zawieszania z ważnych powodów członków zarządu
☼ Rada nadzorcza NIE MA PRAWA wydawać ZARZĄDOWI WIĄŻĄCYCH POLECEŃ dotyczących prowadzenia spraw spółki. [art. 219 § 2 k.s.h. Przepis bezwzględnie obowiązujący]
SPOSÓB SPRAWOWANIA OBOWIĄZKÓW
jeśli działają kolegialnie, wówczas podejmują UCHWAŁY
podejmowanie uchwał NA POSIEDZENIU o ważne, jeśli obecna min. połowa członków (umowa może zastrzegać surowsze kworum), a
wszyscy członkowie zostali zaproszeni o można głosować osobiście, albo przekazując swój głos na piśmie za pośrednictwem innego
członka (za pośrednictwem nie można głosować w sprawach wprowadzonych do porządku obrad dopiero na posiedzeniu oraz wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego RN, powołania członka zarządu oraz odwołania / zawieszania w obowiązkach wymienionych osób)
o z przebiegu posiedzenia sporządza się protokół
podejmowanie uchwał POZA POSIEDZENIEM o w formie głosowania pisemnego (tzw. kurenda) o w formie głosowania przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość
o dopuszczalne jedynie gdy umowa spółki tak stanowi o uchwała ważna gdy wszyscy członkowie powiadomieni o treści projektu uchwały
zgromadzenie wspólników może uchwalić regulamin rady nadzorczej i sprecyzować tym samym
zasady działania tego organu
brak regulacji dot. miejsca odbywania się posiedzeń – ergo dowolne miejsce, teżpoza granicami RP
k.s.h. nie reguluje kwestii wymaganej większości głosów dla podejmowania uchwał >>
powinno być uregulowane w umowie albo regulaminie RN (w braku uregulowań należy przyjąć, zgodnie z wykładnią systemową, że bezwzględna większość)
102
B. KOMISJA REWIZYJNA
wszystkie zasady dot. powołania, składu, funkcjonowania itp. identycznie jak w przypadku RN
RÓŻNI je CHARAKTER KOMPETENCJI.
Do obowiązków KREW należy:
a. ocena SPRAWOZDANIA zarządu z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI oraz SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO za ubiegły rok obrotowy w zakresie ich zgodności zarówno z księgami i dokumentami jak i ze stanem faktycznym
b. ocena WNIOSKÓW ZARZĄDU dotyczących PODZIAŁU ZYSKU albo POKRYCIA STRATY c. składanie ZGROMADZENIU WSPÓLNIKÓW corocznego pisemnego SPRAWOZDANIA z wyników
tej oceny
w trybie i zakresie określonym dla wykonywania tych obowiązków przez radę nadzorczą.
W odróżnieniu od RN funkcje KREW mają CHARAKTER DORAŹNY, ograniczony do ŚCIŚLE OKREŚLONYCH OBOWIĄZKÓW.
W spółce niemającej rady nadzorczej UMOWA SPÓŁKI może ROZSZERZYĆ OBOWIĄZKI KREW, w tym także powierzyć jej STAŁY NADZÓR nad działalnością spółki.
BIEGLI REWIDENCI
Poza kontrolą sprawowaną przez wspólników i organy nadzoru spółka może dodatkowo podlegać kontroli ZEWNĘTRZNEJ sprawowanej przez BIEGŁYCH REWIDENTÓW.
[art. 223 k.s.h.] Sąd rejestrowy na żądanie wspólnika/wspólników reprezentujących co najmniej 1/10 kapitału zakładowego może (po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia) wyznaczyć PODMIOT UPRAWNIONY DO BADANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH w celu zbadania RACHUNKOWOŚCI oraz DZIAŁALNOŚCI spółki.
Członkowie organów są zobowiązani: udzielać biegłemu żądanych wyjaśnień zezwolić mu na przeglądanie ksiąg i dokumentów spółki zezwolić na badanie stanu kasy zezwolić na dokonanie inwentaryzacji składników aktywów i pasywów spółki udzielać mu w tym celu niezbędnej pomocy
Z przeprowadzonej kontroli biegły składana sądowi rejestrowemu SPRAWOZDANIE, a ten przesyła jego odpis: żądającemu zbadania wspólnikowi zarządowi RN / KREW
Sprawozdanie winno być w całości odczytane na najbliższym zgromadzeniu wspólników.
96. Jakie mogą być rodzaje zgromadzeń wspólników sp. z o.o. i
komu przysługują kompetencje do ich zwołania?
ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW jest zasadniczym organem, w ramach którego wspólnicy mogą wyrażać swoją wolę, a jego głównym zadaniem jest PODEJMOWANIE UCHWAŁ w sprawach przewidzianych w k.s.h lub umowie spółki.
Zgromadzenie wspólników może być (A) ZWYCZAJNE lub (B) NADZWYCZAJNE.
103
(A) ZWYCZAJNE zgromadzenie wspólników
powinno odbyć się W TERMINIE 6 MIESIĘCY po upływie każdego ROKU OBROTOWEGO
PRZEDMIOTEM powinno być:
rozpatrzenie i zatwierdzenie SPRAWOZDANIA zarządu z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI
rozpatrzenie i zatwierdzenie SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO za ubiegły rok obrotowy
powzięcie uchwały o PODZIALE ZYSKU albo POKRYCIU STRATY (jeśli sprawy te nie zostały
wyłączone spod kompetencji ZW)
udzielnie CZŁONKOM ORGANÓW spółki ABSOLUTORIUM z wykonania przez nich obowiązków
kto może ZWOŁAĆ?
1. ZARZĄD (zasada)
2. RADA NADZORCZA / KOMISJA REWIZYJNA, jeżeli ZARZĄD NIE ZWOŁA W TERMINIE
(określonym w k.s.h. albo umowie spółki)
(B) NADZWYCZAJNE zgromadzenie wspólników
w przypadkach przewidzianych w ustawie lub umowie spółki, a także gdy ORGANY / OSOBY
UPRAWNIONE do jego ZWOŁANIA uznają to za WSKAZANE
kto może ZWOŁAĆ?
1. ZARZĄD (zasada)
2. RADA NADZORCZA / KOMISJA REWIZYJNA, jeżeli uzna to za wskazane, a zarząd nie zwoła
w terminie 2 TYGODNI od doręczenia mu takiego żądania (umowa spółki może przyznać
takie prawo również innym osobom)
☼ ŻĄDAĆ ZWOŁANIA mogą WSPÓLNICY reprezentujący MIN. 1/10 KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
Ѡ umowa spółki może przyznać to uprawnienie również wspólnikom reprezentującym mniejszy
odsetek
Ѡ żądanie należy przedstawić zarządowi min. na 1 MIESIĄC przed proponowanym terminem
zgromadzenia
Ѡ jeśli zarząd NIE ZWOŁA zgromadzenia w terminie 2 TYGODNI od przedstawienia mu żądania,
do ZWOŁANIA zgromadzenia (po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia) SĄD
REJESTROWY może upoważnić występujących z żądaniem WSPÓLNIKÓW
PROCEDURA ZWOŁYWANIA
ZW zwołuje się za pomocą:
LISTU POLECONEGO
PRZESYŁKI nadanej POCZTĄ KURIERSKĄ
POCZTY ELEKTRONICZNEJ, jeśli wcześniej wspólnik wyraził na to pisemną zgodę, podając
adres, na który zawiadomienie ma być wysłane
zawiadomienia muszą być WYSŁANE min. 2 TYGODNIE przed terminem zgromadzenia
104
TREŚĆ zaproszenia:
DZIEŃ, GODZINA i MIEJSCE zgromadzenia
SZCZEGÓŁOWY PORZĄDEK OBRAD (zasadniczo ma charakter wiążący)
w przypadku planowanej zmiany umowy spółki w zawiadomieniu należy również wskazać
istotne elementy treści proponowanych zmian
jeśli zwoływane przez wspólników na podstawie upoważnienia sądu, należy w zawiadomieniu
powołać się na to upoważnienie
ZW może odbyć się nawet BEZ FORMALNEGO ZWOŁANIA, jeżeli (A) CAŁY KAPITAŁ
ZAKŁADOWY jest REPREZENTOWANY i (B) NIKT Z OBECNYCH NIE ZGŁOSIŁ SPRZECIWU co do
odbycia się zgromadzenia / co do wniesienia poszczególnych spraw do porządku obrad
!!!!! W SPÓŁCE JEDNOOSOBOWEJ wszystkie uprawnienia przysługujące ZW
wykonuje JEDYNY WSPÓLNIK. !!!!
97. Jakie są zasady podejmowania uchwał na zgromadzeniu
wspólników sp. z o.o.?
Przykładowy katalog spraw wymagających uchwały ZW [art. 228 k.s.h.]:
1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków, 2) postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru, 3) zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego, 4) nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, 5) zwrot dopłat, 6) zawarcie umowy, o której mowa w art. 7 k.s.h.
co do zasady podejmować uchwały można WYŁĄCZNIE w sprawach OBJĘTYCH
PORZĄDKIEM OBRAD, udostępnionym wspólnikom w zawiadomieniu
Ѡ nie dotyczy to sytuacji, gdy (a) CAŁY KAPITAŁ ZAKŁADOWY jest REPREZENTOWANY i (b) nikt z obecnych NIE ZGŁOSIŁ SPRZECIWU co do podjęcia uchwały
Ѡ ponadto zawsze (mimo nieumieszczenia w porządku obrad) mogą być podejmowane uchwały w sprawach (a) zwołania nadzwyczajnego ZW oraz (b) wniosków o charakterze porządkowych
Ѡ wpływ na porządek obrad mają też sami wspólnicy: ci, którzy reprezentują min. 1/10 kapitału zakładowego (umowa może uprawnić mniejszy odsetek) mogą żądać umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego ZW
NIE MA wymaganego KWORUM >> ZW jest WAŻNE bez względu na liczbę reprezentowanych
udziałów (chyba, że umowa stanowi inaczej)
SIŁA GŁOSU wspólników:
1. dla udziałów o RÓWNEJ wartości nominalnej : 1 UDZIAŁ = 1 GŁOS, chyba, że umowa stanowi inaczej (mogą być udziały uprzywilejowane, ale max 1 udział = 3 głosy)
2. dla udziałów o NIERÓWNEJ wartości nominalnej : 10 PLN = 1 GŁOS, chyba, że umowa stanowi inaczej
105
UCZESTNICTWO w zgromadzeniu:
Ѡ OSOBIŚCIE
Ѡ przez PEŁNOMOCNIKA (jeżeli ustawa/ umowa spółki nie zawiera ograniczeń)
Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone
do księgi protokołów.
Pełnomocnikiem NIE MOŻE być: (A) CZŁONEK ZARZĄDU ani (B) PRACOWNIK SPÓŁKI
Wspólnik nie może (ani osobiście, ani przez pełnomocnika, ani jako pełnomocnik) głosować
przy powzięciu uchwał dot. JEGO ODPOWIEDZIALNOŚCI WOBEC SPÓŁKI z jakiegokolwiek
tytułu (w tym udzielenia absolutorium, zwolnienia go ze zobowiązania wobec spółki oraz
sporu między nim a spółką)
zasadą JAWNOŚĆ głosowania
TAJNE głosowanie zarządza się:
Ѡ przy wyborach / wnioskach nad odwołaniem / pociągnięciem do odpowiedzialności
członków organów spółki i likwidatorów
Ѡ w sprawach osobowych
Ѡ na żądanie chociażby 1 ze wspólników obecnych lub reprezentowanych
uchwały zapadają BEWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ GŁOSÓW (tj. więcej niż połowa głosów
oddanych). Umowa spółki albo ustawa mogą zastrzec odmienny wymóg.
odstępstwa od bezwzględnej większości w k.s.h. (umowa może zastrzec surowsze progi)
1) ZMIANA UMOWY SPÓŁKI
2) ROZWIĄZANIE SPÓŁKI
3) ZBYCIE PRZEDSIĘBIORSTWA / jego zorganizowanej części
4) ISTOTNA ZMIANA PRZEDMIOTU DZIAŁALNOŚCI spółki
☼ w przypadku, gdy bilans wykaże STRATĘ przewyższającą SUMĘ kapitałów: zapasowego i
rezerwowych oraz POŁOWĘ kapitału zakładowego (w tej sytuacji zarząd niezwłocznie
zwołuje zgromadzenie celem powzięcia uchwały co do dalszego istnienia spółki), do
powzięcia uchwały O ROZWIĄZANIU SPÓŁKI wystarczy BEZWZGLĘDNA WIĘKSZOŚĆ.
☼ KAŻDA uchwała dot. zmiany umowy spółki, która ZWIĘKSZA ŚWIADCZENIA / USZCZUPLA
PRAWA (udziałowe bądź przyznane osobiście) wspólników, wymaga ZGODY WSZYSTKICH
WSPÓLNIKÓW, których dotyczy
GŁOSOWANIE BEZ ODBYCIA ZGROMADZENIA – GŁOSOWANIE PISEMNE
Głosowanie pisemne jest drugim, obok głosowania na zgromadzeniu, sposobem podejmowania
uchwał przez wspólników.
MOŻLIWE w 2 PRZYPADKACH, gdy WSZYSCY WSPÓLNICY wyrażą NA PIŚMIE ZGODĘ:
A. na POSTANOWIENIE, które ma być powzięte
[JEDNOMYŚLNOŚĆ warunkiem zapadnięcia uchwały]
albo
większość 2/3
większość 3/4
106
B. na GŁOSOWANIE PISEMNE
[JEDNOMYŚLNOŚĆ warunkiem dopuszczalności głosowania pisemnego, sama uchwała
zapada WIĘKSZOŚCIĄ głosów wymaganą dla danego rodzaju uchwały]
OGRANICZENIA możliwości głosowania pisemnego w k.s.h.:
1. niekiedy wyraźnie przewiduje WYMÓG ZWOŁANIA ZW [art. 233 § 1 k.s.h.]
2. czasem WPROST WYŁĄCZA możliwość głosowania pisemnego [art. 231 § 4 k.s.h]
3. czasem wymaga ZAPROTOKOŁOWANIA PRZEZ NOTARIUSZA uchwał dla ich ważności i tym
samym wymusza odbycie ZW.
98. Komu przysługuje prawo zaskarżania uchwał wspólników sp. z
o.o. i jakie są tu zasady szczególne?
Zaskarżenie uchwały wspólników może przyjąć 2 POSTACI POWÓDZTWA PRZECIWKO SPÓŁCE:
A. o UCHYLENIE uchwały
B. o STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI uchwały
UCHYLENIE STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI
PRZESŁANKI
UCHWAŁA 1) SPRZECZNA z UMOWĄ SPÓŁKI
albo DOBRYMI OBYCZAJAMI oraz
2) GODZI W INTERESY SPÓŁKI albo MA NA CELU POKRZYWDZENIE WSPÓLNIKA
UCHWAŁA SPRZECZNA Z USTAWĄ
LEGITYMACJA do wytoczenia
powództwa
1. ZARZĄD
2. RADA NADZORCZA
3. KOMISJA REWIZYJNA oraz KAŻDY CZŁONEK organów 1-3, z wyłączeniem członków odwołanych
4. WSPÓLNIK: a. który głosował przeciw i żądał zaprotokołowania sprzeciwu b. bezzasadnie niedopuszczony do udziału w ZW c. który był nieobecny na ZW, gdy wadliwie zwołano ZW albo podjęto uchwałę
nieobjętą porządkiem obrad
d. który w przypadku głosowania pisemnego został pominięty, nie zgodził się na pisemne albo głosował przeciw i w terminie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o uchwale żądał zaprotokołowania sprzeciwu
TERMIN do wytoczenia powództwa
1 MIESIĄC od otrzymania wiadomości o uchwale
ale
MAX 6 MIESIĘCY od jej powzięcia
6 MIESIĘCY od otrzymania wiadomości o uchwale
ale
MAX 3 LATA od jej powzięcia
Ѡ PRAWOMOCNY WYROK uchylający uchwałę / stwierdzający jej nieważność MA MOC
OBOWIĄZUJĄCĄ w stosunkach SPÓŁKA – WSPÓLNICY i SPÓŁKA – ORGANY SPÓŁKI.
Ѡ jeśli ważność czynności prawnej spółki zależna od uchwały wspólników, uchylenie takiej uchwały
nie ma skutku wobec osób trzecich działających w dobrej wierze
107
99. Jakie mogą być przyczyny rozwiązania sp. z o.o. określone w
stosownych przepisach ksh?
Rozwiązanie sp. z o.o. oznacza USTANIE JEJ BYTU PRAWNEGO. Następuje z chwilą WYKREŚLENIA Z
REJESTRU po przeprowadzeniu LIKWIDACJI.
Zgodnie z art. 270 ksh rozwiązanie POWODUJĄ:
100. Jaka jest procedura likwidacji sp. z o.o.?
tiruriru
1. przyczyny PRZEWIDZIANE W UMOWIE SPÓŁKI
2. UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW o ROZWIĄZANIU spółki albo o PRZENIESIENIU SIEDZIBY ZA GRANICĘ
(stwierdzona PROTOKOŁEM sporządzonym przez NOTARIUSZA)
3. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI SPÓŁKI
4. INNE PRZYCZYNY PRZEWIDZIANE PRAWEM
A te inne przyczyny to:
[art. 21 k.s.h.]
Rozwiązanie spółki wpisanej do rejestru przez SĄD REJESTROWY:
5. NIEZAWARCIE UMOWY SPÓŁKI
6. SPRZECZNOŚĆ Z PRAWEM zawartego w umowie PRZEDMIOTU DZIAŁALNOŚCI spółki
7. BRAK w umowie postanowień dotyczących FIRMY / PRZEDMIOTU DZIAŁALNOŚCI / KAPITAŁU
ZAKŁADOWEGO / WKŁADÓW
8. BRAK ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH WSZYSTKICH osób ZAWIERAJĄCYCH UMOWĘ
SPÓŁKI w chwili dokonania tej czynności
fakultatywne („sąd może orzec”), gdy braki usuwalne (wyznacza termin do ich usunięcia, a jeśli nie usuną we wskazanym terminie, po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia może rozwiązać)
obligatoryjne („sąd orzeka”), gdy braki nieusuwalne
NIE MOŻNA rozwiązać spółki z tych powodów, jeżeli od jej wpisu do rejestru UPŁYNĘŁO 5 LAT
(charakter SANUJĄCY wpisu)
[art. 169 k.s.h.]
9. jeżeli zawiązanie spółki NIE ZOSTAŁO ZGŁOSZONE do sądu rejestrowego w terminie 6 miesięcy od zawarcia umowy albo POSTANOWIENIE sądu ODMAWIAJĄCE rejestracji stało się PRAWOMOCNE, UMOWA SPÓŁKI ULEGA ROZWIĄZANIU
[art. 271 k.s.h.]
10. SĄD może WYROKIEM orzec o rozwiązaniu spółki: A. na żądanie wspólnika / członka organu, gdy OSIĄGNIĘCIE CELU spółki stało się NIEMOŻLIWE
albo zaszły inne ważne przyczyny wywołane STOSUNKIEM SPÓŁKI B. na żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie ORGANU PAŃSTWOWEGO, gdy działalność spółki
naruszająca prawo ZAGRAŻA INTERESOWI PUBLICZNEMU
[art. 29 ust. 2 ustawy o KRS]
11. Kurator może wystąpić do sądu rejestrowego o rozwiązanie osoby prawnej oraz ustanowienie likwidatora z powodu braku jej władz lub z innej ważnej przyczyny, jeśli czynności, o których mowa w ust. 1, nie doprowadzą do rozwiązania osoby prawnej i wszczęcia likwidacji.
108
100. Jaka jest procedura likwidacji sp. z o.o.?
Celem postępowania likwidacyjnego jest przede wszystkim zaspokojenie lub zabezpieczenie
interesów wierzycieli, którzy mogą poszukiwać zaspokojenia swych roszczeń wyłącznie z majątku
spółki, a nie dodatkowo wspólników. W związku z powyższym
POSTĘPOWANIE LIKWIDACYJNE w przypadku sp. z o.o. jest OBLIGATORYJNE.
rozpoczyna się z chwilą OTWARCIA LIKWIDACJI
(otwarcie następuje z dniem (a) uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, (b) powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub (c) zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania)
kończy się z chwilą WYKREŚLENIA SPÓŁKI Z REJESTRU
w trakcie postępowania likwidacyjnego spółka zachowuje OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ
podlega dotychczasowym regulacjom, z pewnymi zmianami wynikającymi z przepisów o
likwidacji / celu likwidacji; w szczególności:
nie można, nawet częściowo wypłacać zysków ani dokonywać podziału majątku spółki
przed spłaceniem wszystkich zobowiązań
dopłaty mogą być uchwalane tylko za zgodą wszystkich wspólników
likwidację prowadzi się POD FIRMĄ SPÓŁKI z dodatkowym oznaczeniem „W LIKWIDACJI”
OTWARCIE LIKWIDACJI = WYGAŚNIĘCIE PROKURY
nie można jej także ustanowić w okresie likwidacji
LIKWIDATORZY
Ѡ LIKWIDATORAMI są CZŁONKOWIE ZARZĄDU,
chyba że umowa spółki / uchwała wspólników stanowi inaczej
Ѡ gdy o rozwiązaniu orzeka SĄD, może on jednocześnie USTANOWIĆ LIKWIDATORÓW
Ѡ ODWOŁAĆ likwidatorów można UCHWAŁĄ WSPÓLNIKÓW
(chyba że umowa spółki stanowi inaczej)
Ѡ likwidatorów ustanowionych przez sąd ODWOŁAĆ może tylko SĄD
Ѡ do likwidatorów stosuje się przepisy dot. członków zarządu, z zastrzeżeniem rygorów
wynikających z istoty i celu likwidacji
Ѡ w granicach czynności likwidacyjnych likwidatorzy mają prawo PROWADZENIA SPRAW i
REPREZENTOWANIA spółki
Ѡ OGRANICZENIA tych kompetencji nie mają skutku prawnego wobec OSÓB TRZECICH
Ѡ w stosunkach WEWNĘTRZNYCH likwidatorzy zobowiązani stosować się do UCHWAŁ
WSPÓLNIKÓW
Ѡ likwidatorzy ustanowieni przez SĄD obowiązani są stosować się do JEDNOMYŚLNYCH UCHWAŁ
podjętych przez WSPÓLNIKÓW oraz OSOBY, które SPOWODOWAŁY ich USTANOWIENIE
109
PRZEBIEG POSTĘPOWANIA – OBOWIĄZKI LIKWIDATORÓW
likwidatorzy ZGŁASZAJĄ DO SĄDU REJESTROWEGO fakt OTWARCIA LIKWIDACJI wraz z
nazwiskami i imionami likwidatorów oraz ich adresami, a także sposobem reprezentowania spółki przez
likwidatorów (nawet, gdyby nie nastąpiła żadna zmiana w dotychczasowym sposobie reprezentacji),
dołączając podpisy likwidatorów (złożone wobec sądu lub poświadczone notarialnie)
w razie uchylenia likwidacji również mają obowiązek zgłosić to do sądu
likwidatorzy sporządzają BILANS OTWARCIA LIKWIDACJI, który powinien być przedstawiony
do zatwierdzenia ZGROMADZENIU WSPÓLNIKÓW
po upływie każdego roku obrotowego obowiązani są przedstawić ZW sprawozdanie ze
swojej działalności + sprawozdanie finansowe
tzw. POSTĘPOWANIE KONWOKACYJNE : likwidatorzy OGŁASZAJĄ o rozwiązaniu spółki i
otwarciu likwidacji oraz WZYWAJĄ WIERZYCIELI do zgłoszenia ich wierzytelności W TERMINIE
3 MIESIĘCY
Sumy potrzebne do zaspokojenia / zabezpieczenia roszczeń ZNANYCH SPÓŁCE WIERZYCIELI:
którzy się nie zgłosili
których wierzytelności nie są wymagalne
których wierzytelności są sporne
należy złożyć do DEPOZYTU SĄDOWEGO.
LIKWIDATORZY POWINNI: (czyli na czym de facto polega postępowanie likwidacyjne)
1. ZAKOŃCZYĆ BIEŻĄCE INTERESY spółki
2. ŚCIĄGNĄĆ WIERZYTELNOŚCI
3. WYPEŁNIĆ ZOBOWIĄZANIA
4. UPŁYNNIĆ MAJĄTEK SPÓŁKI
☼ NOWE INTERESY mogą wszczynać tylko gdy POTRZEBNE do UKOŃCZENIA spraw
W TOKU.
☼ NIERUCHOMOŚCI mogą być zbywane: w drodze publicznej licytacji
z wolnej ręki - tylko na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej, niż przez wspólników uchwalona
PODZIAŁ MAJĄTKU pozostałego po zaspokojeniu / zabezpieczeniu wierzycieli MIĘDZY
WSPÓLNIKÓW
NIE MOŻE nastąpić PRZED UPŁYWEM 6 MIESIĘCY od daty OGŁOSZENIA o otwarciu
likwidacji i WEZWANIU WIERZYCIELI
dzieli się go między wspólników W STOSUNKU DO ICH UDZIAŁÓW (chyba, że umowa
określa inne zasady podziału)
wierzyciele (a) NIEZNANI SPÓŁCE, którzy (b) NIE ZGŁOSILI swoich roszczeń W TERMINIE,
mogą żądać zaspokojenia z majątku spółki jeszcze NIEPODZIELONEGO
wspólnicy, którzy po upływie ustawowego terminu otrzymali w dobrej wierze przypadającą na nich
część majątku, NIE SĄ ZOBOWIĄZANI DO JEJ ZWROTU celem pokrycia roszczeń takiego wierzyciela
110
na DZIEŃ POPRZEDZAJĄCY PODZIAŁ MAJĄTKU likwidatorzy sporządzają sprawozdanie
finansowe zwane SPRAWOZDANIEM LIKWIDACYJNYM
☼ powinno być zatwierdzone przez ZW, chyba że nie odbyło się z braku kworum
Po ZAKOŃCZENIU likwidacji LIKWIDATORZY powinni:
A. OGŁOSIĆ SPRAWOZDANIE LIKWIDACYJNE W SIEDZIBIE SPÓŁKI
B. ZŁOŻYĆ to sprawozdanie SĄDOWI REJESTROWEMU
z jednoczesnym
C. WNIOSKIEM o WYKREŚLENIE SPÓŁKI Z REJESTRU
D. zawiadomić o rozwiązaniu spółki właściwy URZĄD SKARBOWY, przekazując odpis
sprawozdania likwidacyjnego
111
CZĘŚĆ XII
SPÓŁKA AKCYJNA
pytania 101-118
UWAGI OGÓLNE dot. S.A. Ѡ modelowa forma spółki kapitałowej Ѡ elementy osobowe nie odgrywają znaczącej roli, o zakresie praw i obowiązków decyduje wielkość
wniesionego kapitału Ѡ zaangażowanie znacznego kapitału >> pozwala prowadzić działalność w dużych rozmiarach Ѡ rozdrobnienie kapitału >> pozwala gromadzić majątek od szerokiego kręgu podmiotów >> rozdrobnienie
akcjonariatu Ѡ akcjonariat anonimowy (nie ujawnia się go w rejestrze) Ѡ osoba prawna; działa na podstawie statutu i przez swoje organy Ѡ rozdzielnie własności wniesionego kapitału od zarządzania nim
112
101. Jakie zasady przewiduje ksh w przedmiocie zawiązania spółki akcyjnej?
Utworzenie S.A. podobnie jak z o.o. przebiega etapami:
1. ZAWIĄZANIE spółki
2. WNIESIENIE WKŁADÓW
3. USTANOWIENIE ZARZĄDU i RADY NADZORCZEJ
4. WPIS spółki do REJESTRU
ZAWIĄZANIE
A. sporządzenia AKTU ZAWIĄZANIA S.A.
☼ S.A. może utworzyć JEDNA albo WIĘCEJ OSÓB
☼ NIE MOŻE być zawiązana WYŁĄCZNIE przez JEDNOOSOBOWĄ SP. Z O.O. (ale możliwe
istnienie jednoosobowej S.A., w której jedynym akcjonariuszem jest Sp. z o.o. wskutek
wtórnego zgromadzenia przez nią wszystkich akcji)
B. sporządzenie i podpisanie STATUTU
☼ osoby podpisujące status są ZAŁOŻYCIELAMI
☼ ZAŁOŻYCIEL ≠AKCJONARIUSZ!
☼ inaczej niż w z o.o. uzyskanie statusu wspólnika następuje POZA STATUTEM (patrz pkt C)
☼ TREŚĆ STATUTU:
a. firma i siedziba spółki b. przedmiot działalności c. czas trwania, jeśli oznaczony d. wysokość kapitału zakładowego e. kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego f. wartość nominalną akcji i ich liczbę + wskazanie czy imienne czy na okaziciela g. jeśli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów : liczba akcji poszczególnych rodzajów +
związane z nimi uprawnienia h. nazwiska i imiona/ firmy (nazwy) założycieli i. liczbą członków zarządu/ RN (albo co najmniej ich minimalną / maksymalną liczbę) j. podmiot uprawniony do ustalenia składu zarządu / RN k. pismo do ogłoszeń (jeżeli spółka zamierza ogłaszać również poza MSiG)
+ (pod rygorem bezskuteczności wobec spółki) postanowienia dotyczące:
l. liczby i rodzajów tytułów uczestnictwa w zysku / podziale majątku + związanych z nimi praw m. wszelkich związanych z akcjami obowiązków świadczenia na rzecz spółki (poza obowiązkiem
wpłacenia należności za akcje) n. warunków i sposobu umorzenia akcji o. ograniczeń zbywalności akcji p. uprawnień osobistych przyznanych akcjonariuszom q. co najmniej przybliżonej wielkości wszystkich kosztów poniesionych/obciążających spółkę w
związku z jej utworzeniem
C. OBJĘCIE AKCJI
☼ następuje na podstawie odrębnych OŚWIADCZEŃ WOLI
☼ samo podpisanie statutu nie oznacza obowiązku objęcia akcji, ale:
113
art. 313 §1 ksh : przynajmniej 1 założyciel powinien złożyć oświadczenie o objęciu
akcji (tzw. ZAŁOŻENIE ŁĄCZNE)
jeśli kapitał zakładowy pokrywają wyłącznie założyciele, jest to tzw. ZAWIĄZANIE
JEDNOCZESNE
☼ Z CHWILĄ OBJĘCIA WSZYSTKICH AKCJI następuje ZAWIĄZANIE SPÓŁKI
☼ chwila zawiązania jest jednocześnie początkiem istnienia S.A. W ORGANIZACJI
☼ jeśli statut przewiduje kapitał widełkowy albo określa jego min./max. wysokość, to zawiązanie spółki następuje z chwilą objęcia liczby akcji, których wartość nominalna = minimalnej ustawowej wysokości kapitału zakładowego (100.000 PLN)
☼ takie określenie kapitału ma charakter tymczasowy – zarząd precyzuje ostatecznie wysokość kapitału przed wpisem do rejestru (w formie oświadczenia – aktu notarialnego)
☼ chodzi o ułatwienie zawiązania spółki >> na etapie spółki krąg akcjonariuszy nie jest do końca znany i trudno precyzyjnie określić wysokość KZ
(A) AKT ZAWIĄZANIA S.A. + (B) STATUT + (C) AKTY OSÓB TRZECICH wskazanych przez
założycieli o WYRAŻENIU ZGODY na >> ZAWIĄZANIE SPÓŁKI >> BRZMIENIE STATUTU i
OBJĘCIE AKCJI = tzw. UMOWA ZAŁOŻYCIELSKA Wszystkie te dokumenty muszą być sporządzone
w formie AKTU NOTARIALNEGO.
WNIESIENIE WKŁADÓW
☼ objęcie akcji = ZOBOWIĄZANIE akcjonariusza do WNIESIENIA WKŁADÓW
☼ przedmiot wkładu pozostaje do wyłącznej dyspozycji zarządu
☼ akcje nie mogą być obejmowane PONIŻEJ wartości nominalnej
☼ mogą być obejmowane POWYŻEJ wartości nominalnej >> uzyskana w ten sposób nadwyżka
(tzw. AGIO) powinna być uiszczona w całości PRZED REJESTRACJĄ
☼ NIE MA obowiązku wniesienia CAŁOŚCI wkładów PRZED REJESTRACJĄ, ale:
akcje obejmowane za wkłady NIEPIENIĘŻNE muszą zostać pokryte przed upływem 1 roku
od dnia rejestracji
akcje obejmowane za wkłady PIENIĘŻNE powinny być opłacone PRZED REJESTRACJĄ
spółki CO NAJMNIEJ w ¼ ich WARTOŚCI NOMINALNEJ
jednocześnie ustawowy wymóg osiągnięcia minimum pokrycia kapitału zakładowego >>
jeśli akcje obejmowane za wkłady niepieniężne albo pieniężne i niepieniężne >> kapitał
zakładowy powinien być pokryty PRZED REJESTRACJĄ w CO NAJMNIEJ ¼ jego
MINIMALNEJ WARTOŚCI USTAWOWEJ (czyli 25.000 PLN)
☼ szczególna KONTROLA wnoszenia wkładów do spółki (przeprowadzana przez biegłych rewidentów) jeśli przewidziane aporty albo spółka nabywa mienie lub dokonuje zapłaty za usługi świadczone
przy jej powstaniu, założyciele sporządzają pisemne sprawozdanie (przedstawia m.in. przedmiot aportu + liczbę i rodzaj wydanych w zamian akcji, zastosowaną metodę wyceny wkładów)
jeśli przedmiotem nabycia przedsiębiorstwo, do sprawozdania założycieli załącza się sprawozdanie finansowe dot. tego przedsiębiorstwa za okres ostatnich 2 lat obrotowych
114
USTANOWIENIE PIERWSZYCH WŁADZ
☼ formalnym wymogiem REJESTRACJI S.A. jest złożenie dokumentów stwierdzających WYBÓR pierwszego ZARZĄDU i RADY NADZORCZEJ z wyszczególnieniem ich SKŁADU OSOBOWEGO
☼ pierwszy wybór organów następuje w AKCIE NOTARIALNYM zawierającym zgodę na zawiązanie spółki / brzmienie statutu / objęcie akcji
☼ nazwisk i imion osób powołanych do pierwszych organów NIE UMIESZCZA się w STATUCIE
☼ podstawową rolę odgrywa ZARZĄD : ZGŁASZA zawiązanie spółki do SĄDU WNIOSEK O WPIS podpisują wszyscy członkowie zarządu składa on również do sądu OŚWIADCZENIE, że wymagane statutem wpłaty na akcje oraz
wkłady niepieniężne zostały dokonane ZGODNIE Z PRAWEM
wymogiem rejestracji również złożenie poświadczonych notarialnie albo wobec sądu PODPISÓW członków zarządu
zarząd działa ZA SPÓŁKĘ W ORGANIZACJI
WPIS DO REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW
☼ wpis dokonywany na wniosek ZARZĄDU złożony do SĄDU właściwego ze względu na SIEDZIBĘ SPÓŁKI
☼ wpis >> uzyskanie OSOBOWOŚCI PRAWNEJ
☼ S.A. w organizacji przechodzi w POSTAĆ WŁAŚCIWĄ spółki
102. W jakich znaczeniach można rozpatrywać akcję?
Akcję można rozpatrywać w 3 ZNACZENIACH:
1. jako UŁAMEK KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
2. jako OGÓŁ PRAW I OBOWIĄZKÓW AKCJONARIUSZA
3. jako PAPIER WARTOŚCIOWY ucieleśniający PRAWA przysługujące akcjonariuszowi
UŁAMEK KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
☼ kapitał zakładowy dzieli się na AKCJE o RÓWNEJ WARTOŚCI NOMINALNEJ
ustawowe minimum KZ : 100.000 PLN
ustawowa minimalna wartość akcji: 1 GROSZ
nie ma możliwości zróżnicowania wartości nominalnej akcji (inaczej niż przy udziałach w
sp. z o.o.)
akcje są NIEPODZIELNE
mogą być wydawane w odcinkach zbiorowych
115
OGÓŁ PRAW i OBOWIĄZKÓW AKCJONARIUSZA
☼ akcjonariusz z tytułu uczestnictwa w spółce ma określone uprawnienia i obowiązki, których zakres jest PROPORCJONALNY do OBJĘTEJ CZĘŚCI kapitału zakładowego
PAPIER WARTOŚCIOWY
☼ PRAWA Z AKCJI nie powstają z chwilą WYDANIA dokumentu, ale z chwilą ZAREJESTROWANIA SPÓŁKI
☼ akcjonariusz nabywa ROSZCZENIE O WYDANIE DOKUMENTU AKCJI w terminie 1 MIESIĄCA od dnia REJESTRACJI [zarząd zobowiązany wydać dokument w przeciągu 1 tygodnia od zgłoszenia roszczenia]
☼ TREŚĆ dokumentu akcji [art. 328 ksh] (powinien być sporządzony NA PIŚMIE) a. firma, siedziba i adres spółki b. oznaczenie sądu rejestrowego i numer pod którym spółka jest wpisana do rejestru c. datę zarejestrowania spółki i wystawienia akcji d. WARTOŚĆ NOMINALNĄ, SERIĘ I NUMER, RODZAJ danej akcji i UPRAWNIENIA
SZCZEGÓLNE z akcji e. wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennych f. ograniczenia co do rozporządzania akcją g. postanowienia statutu o związanych z akcją obowiązkach wobec spółki + h. PIECZĘĆ SPÓŁKI i PODPIS ZARZĄDU
☼ w SPÓŁKACH PUBLICZNYCH akcje mają postać ZDEMATERIALIZOWANĄ >> występują w
formie ZAPISU ELEKTRONICZNEGO na RACHUNKU PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
akcjonariusz posiadający taką akcję ma prawo do IMIENNEGO ŚWIADECTWA DEPOZYTOWEGO oraz do IMIENNEGO ZAŚWIADCZENIA o prawie UCZESTNICTWA w walnym zgromadzeniu spółki publicznej
RODZAJE AKCJI
1. GOTÓWKOWE i APORTOWE a. GOTÓWKOWE : akcje pokrywane wkładami pieniężnymi b. APORTOWE : akcje pokrywane wkładami niepieniężnymi
2. IMIENNE i NA OKAZICIELA
a. IMIENNE : wskazują w swojej treści jako podmiot uprawniony konkretną osobę akcjonariusza. Zbycie wymaga odrębnej umowy i wydania dokumentu akcji. Mogą być wydawane przed pełną wpłatą. Akcjami imiennymi są (I) akcje aportowe oraz (II) akcje uprzywilejowane [z wyjątkiem niemych].
b. NA OKAZICIELA : podmiotem uprawnionym do inkorporowanych w nich praw jest każdorazowy posiadacz. Zbycie następuje przez przeniesienie posiadania. Nie mogą być wydawane przed pełną wpłatą. Przy częściowej wpłacie wydaje się imienne świadectwa tymczasowe.
W spółce mogą istnieć jednocześnie akcje imienne i na okaziciela. Można zamieniać jedne na drugie pod warunkiem, że nie wyklucza tego przepis prawa ani postanowienie statutu.
3. ZWYKŁE i UPRZYWILEJOWANE a. ZWYKŁE : nie inkorporują w sobie żadnych szczególnych uprawnień. Realizacja zasady
równouprawnienia akcjonariuszy. Na 1 akcję zwykłą przypada 1 głos na WZ, proporcjonalnie dzielona dywidenda i podział kwoty likwidacyjnej.
b. UPRZYWILEJOWANE : inkorporują w sobie szczególne uprawnienia. Patrz pyt. 103.
4. WŁASNE i GRATISOWE
116
103. Jakie wymogi przewiduje ksh w przedmiocie uprzywilejowania
akcji i jaki może być zakres takiego uprzywilejowania?
Ksh przewiduje możliwość wydawania akcji inkorporujących szczególne uprawnienia, czyli AKCJI
UPRZYWILEJOWANYCH.
uprawnienia te powinny być OKREŚLONE W STATUCIE, a ich przyznanie może zależeć od:
1. spełnienia DODATKOWYCH ŚWIADCZEŃ na rzecz spółki
2. UPŁYWU TERMINU
3. ziszczenia się WARUNKU
!!!!! uprawnienia te mogą ucieleśniać WYŁĄCZNIE AKCJE IMIENNE !!!!!
WYJĄTEK: AKCJA NIEMA (patrz pyt. 104)
WYKONYWANIE uprawnień z akcji uprzywilejowanych możliwe dopiero po ZAKOŃCZENIU
ROKU OBROTOWEGO, w którym akcjonariusz wniósł W PEŁNI swój WKŁAD
PRZYKŁADOWE FORMY UPRZYWILEJOWANIA wskazane przez ksh:
1. uprzywilejowanie co do PRAWA GŁOSU (max 2 GŁOSY na akcję)
2. uprzywilejowanie co do DYWIDENDY (może przewyższać max o POŁOWĘ
dywidendę z nieuprzywilejowanych)
3. uprzywilejowanie co do PODZIAŁU KWOTY LIKWIDACYJNEJ
Ponadto mogą być uprzywilejowane w zakresie:
4. PRAWA POWOŁYWANIA ORGANÓW spółki
5. PRAWA POBORU
6. PIERWSZEŃSTWA PRZY ICH UMARZANIU
Tzw. „ZŁOTA AKCJA” : pojęcie złotej akcji niejednoznaczne, odnosi się bowiem do wszelkich form uprzywilejowania, które dają jej posiadaczowi KONTROLĘ STRATEGICZNYCH DECYZJI w spółce.
Uprzywilejowanie o cechach złotej akcji dotyczy najczęściej PODMIOTU WŁADZY PUBLICZNEJ i jest rozwiązaniem kontrowersyjnym zarówno na gruncie prawa polskiego jak i prawa UE (orzecznictwo TS UE).
UPRZYWILEJOWANIE AKCJI a OSOBISTE UPRAWNIENIA akcjonariuszy
1. OSOBISTE UPRAWNIENIA przyznaje się INDYWIDUALNEMU AKCJONARIUSZOWI
2. muszą być ZASTRZEŻONE W STATUCIE
3. również mogą być UZALEŻNIONE od spełnienia dodatkowych świadczeń / upływu terminu / ziszczenia się warunku
4. mogą dotyczyć przywilejów akcyjnych albo innych, np. powoływania organów spółki
5. ograniczenia dot. zakresu i wykonywania uprawnień takie same jak przy akcjach uprzywilejowanych
6. uprawnienia osobiste WYGASAJĄ najpóźniej z dniem, w którym uprawniony przestał być akcjonariuszem
117
104. Jakie uprawnienia należy łączyć z akcją niemą?
AKCJA NIEMA : akcja uprzywilejowana CO DO DYWIDENDY, POZBAWIONA PRAWA GŁOSU.
NIE OBOWIĄZUJE OGRANICZENIE DYWIDENDOWE
(dywidenda może być wyższa niż przy normalnej uprzywilejowanej > jest ograniczenie
dotyczące zaliczki na poczet dywidendy, ale nie samej dywidendy; może korzystać z
pierwszeństwa zaspokojenia)
wyjątkowo NIE MUSZĄ być IMIENNE
105. Co to są akcje własne i akcje gratisowe w spółce akcyjnej?
AKCJE WŁASNE : akcje WYEMITOWANE PRZEZ SPÓŁKĘ
Co do zasady spółka NIE MOŻE NABYWAĆ /OBEJMOWAĆ akcji własnych. Zakaz ten nie dotyczy:
Ѡ nabycia w drodze egzekucji na zaspokojenie roszczeń spółki, których nie można
zaspokoić z innego majątku wspólnika,
Ѡ nabycia w celu umorzenia udziałów
Ѡ nabycia albo objęcie udziałów w innych przypadkach przewidzianych w ustawie
☼ AKCJE GRATISOWE : akcje wydawane akcjonariuszom BEZPŁATNIE, w przypadku gdy nastąpiło
PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO ze SRODKÓW SPÓŁKI (tzw. KAPITALIZACJA
REZERW). Nie wymagają one OBJĘCIA. Akcje te przysługują akcjonariuszom w stosunku do ich
udziałów w dotychczasowym kapitale zakładowym. Odmienne postanowienia statutu lub
uchwały są nieważne. Można je nazywać własnymi.
106. Czym charakteryzują się świadectwa tymczasowe, świadectwa
założycielskie i świadectwa użytkowe w spółce akcyjnej?
Wszystkie te dokumenty INKORPORUJĄ PRAWA UDZIAŁOWE akcjonariusza.
1. ŚWIADECTWA TYMCZASOWE (imienne) : inkorporują te same prawa, co akcja, ale w
przeciwieństwie do akcji są dokumentami TYMCZASOWYMI. Jako że dokumenty AKCJI NA
OKAZICIELA NIE MOGĄ być wydawane PRZED PEŁNĄ WPŁATĄ, wydaje się wówczas IMIENNE
ŚWIADECTWO TYMCZASOWE, na którym uwidacznia się KAŻDORAZOWĄ WPŁATĘ, w celu
udokumentowania wpłaty częściowej akcjonariusza. SĄ ONE PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI.
2. ŚWIADECTWA ZAŁOŻYCIELSKIE (imienne) : wydawane osobom, które ŚWIADCZYŁY USŁUGI
PRZY POWSTANIU SPÓŁKI. Otrzymują je ZAŁOŻYCIELE, niezależnie od tego, czy są
akcjonariuszami. Uprawnienia z nich nie są związane ani z akcjami, ani z członkostwem w spółce.
Wydaje się je max na 10 lat od rejestracji spółki. Przyznają ode jedynie PRAWO UCZESTNICTWA
W PODZIALE ZYSKU spółki w granicach ustalonych przez statut, po uprzednim odliczeniu na
rzecz akcjonariuszy minimalnej dywidendy. NIE SĄ PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI, SĄ ZNAKAMI
LEGITYMACYJNYMI.
118
3. ŚWIADECTWA UŻYTKOWE (imienne i na okaziciela : dokumenty wydawane W ZAMIAN ZA
AKCJE UMORZONE. Nie mają określonej WARTOŚCI NOMINALNEJ. Uczestniczą na równi z
akcjami w DYWIDENDZIE i NADWYŻCE MAJĄTKU SPÓŁKI pozostałej po pokryciu WARTOŚCI
NOMINALNEJ akcji (chyba, że statut stanowi inaczej). Poza tym uprawnionemu nie przysługują
żadne inne prawa udziałowe, nie ponosi też odpowiedzialności za zobowiązania związane z
umorzoną akcją.
107. Jakie mogą być źródła ograniczeń w zbywaniu akcji i jakie są tu
zasady szczegółowe?
NABYCIE statusu akcjonariusza następuje w sposób (A) PIERWOTNY [objęcie akcji na etapie tworzenia spółki albo przy podwyższeniu dotychczasowego kapitału] lub (B) POCHODNY [nabycie akcji już istniejących od poprzedniego akcjonariusza]. UTRATA statusu akcjonariusza następuje wskutek: (A) ZBYCIA AKCJI, (B) PRZYMUSOWEGO WYKUPU AKCJI i (C) UMORZENIA AKCJI.
AKCJE są ZBYWALNE. Zbyć można zarówno akcje IMIENNE (następuje przez pisemne oświadczenie na samym dokumencie akcji albo w osobnym dokumencie połączone z przeniesieniem posiadania) jak i NA OKAZICIELA (następuje poprzez zwykłe wydanie dokumentu >> obowiązują w tym zakresie ogólne zasady dot. przenoszenia praw z papierów wartościowych na okaziciela [art. 92112 kc]).
OGRANICZENIA w zbyciu akcji mogą mieć 3 ŹRÓDŁA:
1. USTAWOWE >> dot. 2 rodzajów akcji (oba IMIENNE):
a. AKCJI APORTOWYCH : możliwość zbycia akcji jest WYŁĄCZONA do chwili ZATWIERDZENIA
przez najbliższe WZ sprawozdania finansowego za ROK OBROTOWY, w którym nastąpiło
POKRYCIE tych akcji. Do tego momentu akcje powinny pozostać IMIENNE.
b. AKCJI IMIENNYCH związanych z POWTARZAJĄCYM SIĘ OBOWIĄZKIEM ŚWIADCZEŃ
NIEPIENIĘŻNYCH : wymóg UZYSKANIA ZGODY SPÓŁKI
2. STATUTOWE >> dot. AKCJI IMIENNYCH
ograniczenie polega na UZYSKANIU ZGODY SPÓŁKI na przeniesienie akcji (w braku
odmiennych postanowień w statucie zgody udziela zarząd)
brak zgody >> bezskuteczność zawieszona
jeśli spółka odmawia, powinna WSKAZAĆ INNEGO NABYWCĘ (termin wskazania,
cenę/sposób jej określenia i termin zapłaty wyznacza statut)
termin wskazania nie może być dłuższy niż 2 M-CE od zgłoszenia zamiaru zbycia
w braku takowych postanowień w statucie AKCJA IMIENNA może być zbyta BEZ
OGRANICZENIA
119
3. UMOWNE >> dot. zarówno IMIENNYCH jak i NA OKAZICIELA
☼ akcje, których zbywalność ograniczone jest umownie = AKCJE WINKULOWANE
☼ umowa zawierana jest MIĘDZY AKCJONARIUSZAMI albo między AKCJONARIUSZEM a
OSOBĄ TRZECIĄ (NIE SPÓŁKĄ!) [zbycie wbrew umowie rodzi odpowiedzialność
odszkodowawczą akcjonariusza >> ograniczenie umowne skuteczne tylko inter partes]
☼ w stosunku do akcji NA OKAZICIELA, celem zabezpieczenia przed zbyciem wbrew
umownemu ograniczeniu można zawrzeć umowę o zdeponowanie akcji (tzw.
ZASYNDYKOWANIE AKCJI)
☼ ograniczenie może być ustanowione na OKRES MAX. 5 LAT
☼ dopuszczalne również umowy ustanawiające prawo pierwokupu lub inne prawo
pierwszeństwa nabycia >> ograniczenie na okres MAX 10 LAT
Zarówno STATUTOWE jak i UMOWNE ograniczenie zbywalności akcji ma na celu
KONTROLĘ SKŁADU OSOBOWEGO SPÓŁKI.
108. Na czym polega przymusowy wykup akcji?
konstrukcja mająca na celu ujednolicenie struktury akcjonariatu spółki [art. 418 k.s.h]
zastosowanie, gdy akcjonariusze większościowi zgromadzili prawie całość akcji, a drobny akcjonariat, nie mając żadnego realnego wpływu na spółkę nadużywa swoich praw (np. do zaskarżania uchwał)
polega na USUNIĘCIU DROBNEGO AKCJONARIATU (tzw. squeeze out) przez
AKCJONARIUSZY WIĘKSZOŚCIOWYCH za pomocą następującej procedury: [art. 418 k.s.h]
1. w tym trybie można dokonać jedynie wykupu akcji AKCJONARIUSZY, którzy
REPREZENTUJĄ NIE WIĘCEJ NIŻ 5% KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
2. mogą go dokonać jedynie AKCJONARIUSZE WIĘKSZOŚCIOWI, czyli:
MAX 5 AKCJONARIUSZY
posiadających ŁĄCZNIE CO NAJMNIEJ 95% KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
KAŻDY z nich posiadać musi CO NAJMNIEJ 5 % KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
3. UCHWAŁA o wykupie wymaga KWALIFIKOWANEJ WIĘKSZOŚCI 95% GŁOSÓW
ODDANYCH
statut może przewidywać surowsze warunki
uchwała powinna określać: (A) akcje podlegające wykupowi, (B) akcjonariuszy, którzy
zobowiązują się wykupić akcje oraz (C) akcje przypadające każdemu nabywcy
akcjonariusze, którzy mieli wykupić akcje i głosowali za uchwałą odpowiadają
solidarnie wobec spółki za spłacenie całej sumy wykupu
przepisów o przymusowym wykupie NIE STOSUJE SIĘ DO SPÓŁEK PUBLICZNYCH!
120
PRZYMUSOWY ODKUP
Ѡ konstrukcja odwrotna do przymusowego wykupu, również przewidziana w ksh [art. 4181 k.s.h]
Ѡ przewidziana w sytuacji, gdy akcjonariusz mniejszościowy wobec utraty realnego wpływu na spółkę, nie będzie już dłużej zainteresowany uczestnictwem w niej
Ѡ polega na prawie ŻĄDANIA przez AKCJONARIUSZY MNIEJSZOŚCIOWYCH (reprezentujących
MAX 5 % KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO) umieszczenia w PORZĄDKU OBRAD NAJBLIŻSZEGO WZ
sprawy podjęcia UCHWAŁY O PRZYMUSOWYM ODKUPIE przez AKCJONARIUSZY
WIĘKSZOŚCIOWYCH (patrz wyżej)
Ѡ przepisów o przymusowym odkupie NIE STOSUJE SIĘ DO:
(A) SPÓŁEK PUBLICZNYCH
(B) SPÓŁEK W LIKWIDACJI
(C) SPÓŁEK W UPADŁOŚCI,
chyba że uchwała o przymusowym odkupie została podjęta co najmniej na 3 M-CE przed
OGŁOSZENIEM likwidacji / upadłości
109. Na czym polega umorzenie akcji?
UMORZENIE AKCJI polega na jej PRAWNYM UNICESTWIENIU, co skutkuje WYGAŚNIĘCIEM
związanych z nią PRAW i OBOWIĄZKÓW
może służyć np. dostosowaniu kapitału do straty bilansowej, amortyzacji aportów, wykluczenia akcjonariusza lub niedopuszczenia nowych osób na miejsce występującego akcjonariusza
akcje MOGĄ być umorzone GDY STATUT TAK STANOWI!
umorzenie wymaga ODPOWIEDNIEJ UCHWAŁY, która powinna określać w szczególności:
1. PODSTAWĘ PRAWNĄ umorzenia
2. WYSOKOŚĆ WYNAGRODZENIA przysługującego akcjonariuszowi lub
UZASADNIENIE umorzenia akcji BEZ WYNAGRODZENIA
3. SPOSÓB OBNIŻENIA KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
statut może przewidywać, że w zamian za umorzone akcje spółka wydaje ŚWIADECTWA
UŻYTKOWE (patrz pyt. 106)
SPOSOBY UMORZENIA przewidziane w ksh
1. UMORZENIE DOBROWOLNE
2. UMORZENIE PRZYMUSOWE
3. UMORZENIE AUTOMATYCZNE
4. UMORZENIE USTAWOWE AKCJI WŁASNYCH
121
110. Jakie są podstawowe prawa majątkowe akcjonariusza w spółce
akcyjnej?
1. Prawo do DYWIDENDY
Ѡ podstawowe prawo majątkowe akcjonariusza
Ѡ prawo do DYWIDENDY : prawo do UDZIAŁU W ZYSKU ROCZNYM
PRZEZNACZONYM DO PODZIAŁU
Ѡ prawo to wykonuje się po spełnieniu określonych PRZESŁANEK
A. spółka musi osiągnąć w ROKU BILANSOWYM ZYSK wykazany w rocznym
sprawozdaniu finansowym poddanym do badania przez biegłego rewidenta
B. konieczne również podjęcie UCHWAŁY przez WZ o PODZIALE ZYSKU między
akcjonariuszy
Ѡ UPRAWNIONYMI do dywidendy za dany rok obrotowy są akcjonariusze, którzy
POSIADALI AKCJE w dniu PODJĘCIA UCHWAŁY o podziale zysku
roszczenie o wypłatę zyskują w chwili podjęcia uchwały
statut może upoważnić WZ do określenia DNIA DYWIDENDY, wg którego ustala się
listę uprawnionych akcjonariuszy (nie może być wyznaczony później niż w ciągu 2
miesięcy od podjęcia uchwały)
1. umorzenie DOBROWOLNE 2. umorzenie PRZYMUSOWE
3. umorzenie AUTOMATYCZNE 4. umorzenie USTAWOWE AKCJI WŁASNYCH
☼ akcja umarzana ZA ZGODĄ akcjonariusza
☼ może nastąpić również BEZ WYNAGRODZENIA,
nie może być jednak dokonane częściej niż 1
RAZ w ROKU OBROTOWYM
☼ akcja umarzana BEZ ZGODY akcjonariusza
☼ przesłanki i tryb określa STATUT
☼ następuje ZAWSZE ZA WYNAGRODZENIEM,
które nie może być niższe niż wartość
przypadających na akcję aktywów netto,
pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do
podziału między akcjonariuszy
☼ jest PRZYMUSOWE
☼ następuje z chwilą OKREŚLONEGO W STATUCIE
ZDARZENIA
☼ NIE MA KONIECZNOŚCI podejmowania
UCHWAŁY WZ w przedmiocie UMORZENIA, ale
☼ ZARZĄD niezwłocznie podejmuje UCHWAŁĘ o
OBNIŻENIU KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
☼ ma miejsce w sytuacji, gdy doszło do NABYCIA
przez spółkę AKCJI WŁASNYCH w trybie art. 362
ksh
☼ ZARZĄD dokonuje niezwłocznego UMORZENIA
BEZ ZWOŁYWANIA WALNEGO ZGROMADZENIA
☼ podejmuje też UCHWAŁĘ o OBNIŻENIU
KAPITAŁU ZAKŁĄDOWEGO
122
Ѡ PODZIAŁ ZYSKU >> W STOSUNKU DO LICZBY posiadanych AKCJI
jeśli akcje nie są pokryte w całości >> w stosunku do DOKONANYCH WPŁAT
STATUT może przewidywać inny sposób podziału
Ѡ KWOTA przeznaczona do PODZIAŁU NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ:
Ѡ WYPŁATA dywidendy następuje w DNIU OKREŚLONYM W UCHWALE WZ (jeżeli uchwała
nie określa, dzień wypłaty określa RADA NADZORCZA)
Ѡ ZALICZKA na poczet dywidendy może być wypłacona, jeżeli:
zezwala na to STATUT
spółka ma na to wystarczające ŚRODKI
ZGODĘ wyrazi RN
może stanowić MAX POŁOWĘ ZYSKU osiągniętego od KOŃCA POPRZEDNIEGO ROKU
OBROTOWEGO
2. Prawo POBORU NOWYCH AKCJI
Ѡ PRAWO POBORU : PIERWSZEŃSTWO dotychczasowego akcjonariusza OBJĘCIA
NOWYCH AKCJI w stosunku do liczby posiadanych akcji
Ѡ dotyczy AKCJI NOWYCH, emitowanych w związku z PODWYŻSZENIEM KZ przy
zastosowaniu SUBSKRYPCJI ZAMKNIĘTEJ
ZYSKU ZA OSTATNI ROK OBROTOWY
NIEPODZIELONE ZYSKI Z LAT UBIEGŁYCH
powiększonego o
+
KWOTY przeniesione z utworzonych z zysku KAPITAŁÓW:
ZAPASOWEGO i REZERWOWYCH
(które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy)
- NIEPOKRYTE STRATY
AKCJE WŁASNE
KWOTY, które zgodnie z ustawą lub statutem powinny być
przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na KAPITAŁY:
ZAPASOWY lub REZERWOWE
123
Ѡ akcje te powinny być oferowane w drodze OGŁOSZENIA dokonywanego przez ZARZĄD
nie jest konieczne, jeśli wszystkie akcje są IMIENNE >> wówczas LIST POLECONY
Ѡ ZAPIS NA AKCJE
sporządza się w formie PISEMNEJ, na FORMULARZU przygotowanym przez spółkę
w co najmniej 2 EGZEMPLARZACH (jeden dla spółki, drugi dla subskrybenta)
pod rygorem nieważności powinien zawierać oznaczenie liczby i rodzajów
subskrybowanych akcji i wysokość dokonanej wpłaty (+ zgodę na brzmienie statutu,
jeśli subskrybent nie jest akcjonariuszem)
Ѡ prawo poboru NIE JEST prawem BEWZGLĘDNYM : w interesie spółki WZ może
POZBAWIĆ akcjonariuszy prawa poboru W CAŁOŚCI lub W CZĘŚCI
uchwała większością kwalifikowaną 4/5 głosów
musi być zapowiedziane w porządku obrad
ZARZĄD przedstawia WZ (1) pisemną opinię uzasadniającą powody pozbawienia
prawa poboru oraz (2) proponowaną cenę emisyjną akcji bądź sposób jej ustalenia
tych zasad nie stosuje się, gdy akcje mają być objęte przez SUBEMITENTA
3. Prawo do uczestnictwa w PODZIALE KWOTY LIKWIDACYJNEJ
4. Prawo do WYNAGRODZENIA za POWTARZAJĄCE SIĘ ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE
Ѡ należne również wtedy, gdy BILANS NIE WYKAZUJE ZYSKU
5. Prawo do ROZPORZĄDZANIA AKCJĄ
111. Jakie są podstawowe prawa korporacyjne/organizacyjne
akcjonariusza w spółce akcyjnej?
Podstawowym uprawnieniem akcjonariusza jest PRAWO DO UDZIAŁU W DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI.
Uprawnienie to realizuje się na WALNYM ZGROMADZENIU i przejawia się poprzez:
1. Prawo do UDZIAŁU W WZ
☼ w przypadku AKCJI IMIENNYCH : jeśli akcjonariusze zostali wpisani do KSIĘGI AKCYJNEJ co
najmniej na TYDZIEŃ przed WZ
☼ w przypadku AKCJI NA OKAZICIELA : jeśli DOKUMENTY AKCJI zostały ZŁOŻONE W SPÓŁCE
co najmniej na TYDZIEŃ przed WZ i nie zostaną odebrane przed jego ukończeniem
☼ akcjonariusze mogą wykonywać to prawo OSOBIŚCIE lub przez PEŁNOMOCNIKA
I ZWIĄZANE Z NIM
124
2. Prawo GŁOSU
☼ statut może OGRANICZYĆ PRAWO GŁOSU akcjonariuszom DYSPONUJĄCYM > 1/5
OGÓŁU GŁOSÓW w spółce
☼ ograniczenie to może dotyczyć tylko wykonywania prawa głosu z akcji PRZEKRACZAJĄCYCH
LIMIT GŁOSÓW określony w STATUCIE
☼ akcjonariusze mogą wykonywać to prawo OSOBIŚCIE lub przez PEŁNOMOCNIKA
3. Prawo ZASKARŻANIA UCHWAŁ
W drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa akcjonariusz może doprowadzić do:
A. UCHYLENIA UCHWAŁY
Gdy uchwała WZ:
Ѡ jest SPRZECZNA ze STATUTEM lub DOBRYMI OBYCZAJAMI i
Ѡ GODZI W INTERES SPÓŁKI lub
Ѡ ma na celu POKRZYWDZENIE AKCJONARIUSZA
Powództwo o uchylenie należy wnieść w terminie 1 MIESIĄCA od OTRZYMANIA
WIADOMOŚCI O UCHWALE (ale MAX 6 MIESIĘCY OD POWZIĘCIA).
B. STWIERDZENIA NIEWAŻNOŚCI UCHWAŁY
Gdy uchwała WZ jest SPRZECZNA Z USTAWĄ.
Powództwo o stwierdzenie nieważności należy wnieść w terminie 6 MIESIĘCY od
OTRZYMANIA WIADOMOŚCI O UCHWALE (ale MAX 2 LATA OD POWZIĘCIA).
PRAWOMOCNY WYROK przy A i B ma MOC OBOWIĄZUJĄCĄ w stosunkach:
między spółką a wszystkimi akcjonariuszami;
między spółką a członkami organów spółki.
LEGITYMOWANYMI do wniesienia powództwa są:
A. ZARZĄD i RADA NADZORCZA + poszczególni CZŁONKOWIE tych organów
B. AKCJONARIUSZ, który GŁOSOWAŁ PRZECIWKO UCHWALE, a po jej powzięciu zażądał
ZAPROTOKOŁOWANIA SPRZECIWU (wymóg głosowania nie dot. akcji niemej)
C. AKCJONARIUSZ BEZZASADNIE NIEDOPUSZCZONY do UDZIAŁU w WZ
D. AKCJONARIUSZ NIEOBECNY na WZ, jedynie gdy:
a. WZ WADLIWIE ZWOŁANE
b. uchwała podjęta w SPRAWIE NIEOBJĘTEJ PORZĄDKIEM OBRAD
125
4. Prawo do INFORMACJI
☼ podczas OBRAD WZ na żądanie akcjonariusza ZARZĄD OBOWIĄZANY jest udzielić mu
INFORMACJI dot. SPÓŁKI, jeżeli jest to uzasadnione dla OCENY SPRAWY OBJĘTEJ
PORZĄDKIEM OBRAD
☼ NIE JEST prawem BEZWZGLĘDNYM:
ZARZĄD powinien ODMÓWIĆ informacji, gdyby mogło to wyrządzić SZKODĘ spółce
/ spółce z nią powiązanej (w szczególności przez ujawnienie tajemnic technicznych,
handlowych, organizacyjnych przedsiębiorstwa)
CZŁONEK ZARZĄDU może ODMÓWIĆ informacji, jeżeli mogłoby to narazić go na
poniesienie ODPOWIEDZIALNOŚCI karnej/ cywilnej/ administracyjnej
☼ jeśli przemawiają za tym ważne powody, zarząd może udzielić akcjonariuszowi informacji
również POZA WZ
☼ podlega szczególnej ochronie; akcjonariusz może ZŁOŻYĆ WNIOSEK DO SĄDU
REJESTROWEGO o:
zobowiązanie ZARZĄDU do udzielenia informacji, jeśli odmówiono mu udzielenie tej
informacji NA WZ i zgłosił sprzeciw do protokołu
zobowiązanie SPÓŁKI do ogłoszenia informacji udzielonych innemu akcjonariuszowi
POZA WZ
5. Prawo do ZWOŁANIA NADZWYCZAJNEGO WZ
☼ przysługuje w określonych okolicznościach AKCJONARIUSZOM MNIEJSZOŚCIOWYM
6. Prawo do UMIESZCZANIA określonych spraw w PORZĄDKU OBRAD
☼ przysługuje w określonych okolicznościach AKCJONARIUSZOM MNIEJSZOŚCIOWYM
OBOWIĄZKI AKCJONARIUSZY
obowiązek WNIESIENIA WKŁADU : podstawowy obowiązek, poza nim akcjonariusz właściwie nie ma
żadnych innych. Patrz też pyt. 101
obowiązek POWTARZAJĄCYCH SIĘ ŚWIADCZEŃ NIEPIENIĘŻNYCH
o charakter wyjątkowy
o najczęściej dostawa określonych towarów lub świadczenie pewnych usług
o powinien być dokładnie określony w statucie
o realizowany odpłatnie
o obowiązek powiązany z akcjami imiennymi
126
112. Jaki może być skład i kompetencje zarządu w spółce akcyjnej?
SKŁAD ZARZĄDU
może się składać z JEDNEJ lub KILKU osób
mogą być do niego powołane osoby SPOŚRÓD AKCJONARIUSZY lub SPOZA ich GRONA
CZŁONKIEM zarządu może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA mająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ
DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH, z wyłączeniem osób SKAZANYCH PRAWOMOCNYM WYROKIEM
za przestępstwa:
o określone w rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego
Przestępstwa przeciwko ochronie informacji; Przestępstwa przeciwko wiarygodności
dokumentów; Przestępstwa przeciwko mieniu; Przestępstwa przeciwko obrotowi
gospodarczemu; Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi
o określone w art. 587, 590 i 591 kodeksu spółek handlowych
KADENCJA członka zarządu trwać może MAX. 5 LAT
możliwe reelekcje, każda również max na 5 lat
w celu zachowania ciągłości zarządzania spółką statut może przewidywać CZĘŚCIOWE
ODNAWIANIE ZARZĄDU (co jakiś czas kilku członków ustępuje)
MANDAT wygasa:
najpóźniej z dniem odbycia walnego zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu
jeśli kadencja wspólna, mandat członka powołanego przed upływem kadencji wygasa razem z wygaśnięciem mandatu pozostałych członków
wskutek śmierci wskutek rezygnacji wskutek odwołania
CZŁONEK zarządu jest POWOŁYWANY i ODWOŁYWANY przez RADĘ NADZORCZĄ (chyba,
statut stanowi inaczej)
niezależnie od powyższego, KAŻDY członek zarządu może W KAŻDYM CZASIE zostać
ODWOŁANY / ZAWIESZONY w czynnościach przez WALNE ZGROMADZENIE (umowa
ograniczyć prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów)
Powołanie do składu zarządu skutkuje powstaniem STOSUNKU ORGANIZACYJNEGO między daną osobą a
spółką, związanego z powierzeniem jej funkcji ORGANU SPÓŁKI. Z tego stosunku wynika odpowiedzialność organizacyjnoprawna, której przejawem jest możliwość odwołania z funkcji.
Niezależnie od tego między powyższymi podmiotami może powstać również drugi stosunek, OBLIGACYJNY, którego źródłem jest umowa (o pracę, albo cywilno-prawna, np. kontrakt menadżerski). Ma on charakter wtórny wobec stosunku organizacyjnoprawnego, a jego celem jest PRZEDE WSZYSTKIM ustalenie WYNAGRODZENIA za pełnienie funkcji członka organu. Jeżeli statut nie stanowi inaczej, WYNAGRODZENIE członków zarządu ustala RADA NADZORCZA.
ZARZĄD jest ORGANEM WYKONAWCZYM, a do jego KOMPETENCJI należy PROWADZENIE SPRAW spółki i jej REPREZENTACJA
127
PROWADZENIE SPRAW
k.s.h. statuuje ZASADĘ DOMNIEMANIA KOMPETENCJI ZARZĄDU w zakresie
prowadzenia spraw
ZARZĄD wykonuje swoje kompetencje w zakresie niezastrzeżonym dla WALNEGO
ZGROMADZENIA
WALNE i RADA NADZORCZA NIE MOGĄ wydawać zarządowi WIĄŻĄCYCH POLECEŃ
dotyczących prowadzenia spraw spółki
SPOSÓB prowadzenia spraw przez ZARZĄD
jeśli zarząd JEDNOOSOBOWY – osoba ta SAMODZIELNIE wykonuje uprawnienia
jeśli zarząd WIELOOSOBOWY (a statut nie stanowi inaczej) – WSZYSCY CZŁONKOWIE mają
PRAWO i OBOWIĄZEK WSPÓLNEGO prowadzenia spraw spółki, działają kolegialnie podejmując
uchwały
PODEJMOWANIE UCHWAŁ
możliwe, gdy wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu zarządu
mogą się odbywać w dowolnym miejscu
zapadają BEZWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ GŁOSÓW
WYJĄTEK : PROKURA (do ustanowienia wymagana JEDNOMYŚLNOŚĆ, odwołać
może KAŻDY samodzielnie)
statut może przewidywać, że w wypadku równej liczby decyduje GŁOS PREZESA
zasady pracy zarządu konkretyzują często regulaminy zarządu
REPREZENTACJA SPÓŁKI
REPREZENTACJA SPÓŁKI jest zasadniczo WYŁĄCZNĄ KOMPETENCJĄ ZARZĄDU
NIE MOŻNA prawa reprezentowania spółki OGRANICZYĆ ze skutkiem prawnym WOBEC OSÓB TRZECICH (wszelkie przewidziane w umowie ograniczenia mają znaczenie jedynie w stosunku
wewnętrznym) Chodzi oczywiście o ograniczenie przedmiotowe, czyli ograniczenie zakresu reprezentacji. Ograniczenia podmiotowe wynikają z wybranego modelu reprezentacji spółki – patrz niżej.
tym bardziej nie można członka zarządu POZBAWIĆ prawa reprezentowania spółki
WYJĄTKI od wyłącznej kompetencji zarządu
a. w UMOWACH między SPÓŁKĄ a CZŁONKIEM ZARZĄDU oraz w SPORACH między nim i
spółką uprawnienie do reprezentowania spółki ma (1) RADA NADZORCZA albo (2)
powołany uchwałą WALNEGO PEŁNOMOCNIK
Umowa zawarta z naruszeniem tego przepisu jest bezwzględnie nieważna.
Nie dotyczy to sytuacji, gdy wszystkie udziały spółki należą do jedynego akcjonariusza oraz
ten akcjonariusz jedynym członkiem zarządu >> wówczas czynności akcjonariusz vs spółka
wymagają każdorazowo formy aktu notarialnego.
128
SPOSÓB REPREZENTACJI
jeśli zarząd JEDNOOSBOWY – osoba ta SAMODZIELNIE wykonuje uprawnienia
jeśli zarząd WIELOOSOBOWY, zasady określa STATUT, a w braku takich postanowień:
☼ w sferze reprezentacji CZYNNEJ (tj. składanie oświadczeń woli) zasadą reprezentacja ŁĄCZNA: do składania oświadczeń woli w imieniu spółki wymagane WSPÓŁDZIAŁANIE (1) dwóch członków zarządu albo (2) członka zarządu z prokurentem.
☼ w sferze reprezentacji BIERNEJ (tj. przyjmowanie oświadczeń woli):
oświadczenia mogą być dokonywane wobec 1 członka zarządu albo prokurenta.
Ѡ nie wyłącza to ustanowienia prokury jednoosobowej lub łącznej i nie ogranicza praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze
☼ czynność prawna dokonana z naruszeniem zasad wykonywania prawa reprezentowania spółki powinna zostać uznana za niebyłą
INNE USTAWOWE OGRANICZENIA WOBEC CZŁONKÓW ZARZĄDU
w przypadku SPRZECZNOŚCI INTERESÓW SPÓŁKI z interesami:
CZŁONKA ZARZĄDU
jego WSPÓŁMAŁŻONKA
KREWNYCH i POWINOWATYCH do II stopnia oraz
osób, z którymi jest POWIĄZANY OSOBIŚCIE,
członek zarządu powinien POWSTRZYMAĆ się od udziału w ROZSTRZYGANIU takich spraw i może
zażądać zaznaczenia tego w protokole
ZAKAZ KONKURENCJI
Członek zarządu NIE MOŻE BEZ ZGODY SPÓŁKI (zakaz ten nie ma więc charakteru absolutnego):
zajmować się INTERESAMI KONKURENCYJNYMI ani też
uczestniczyć w SPÓŁCE KONKURENCYJNEJ jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej albo
członek zarządu spółki kapitałowej
uczestniczyć w innej KONKURENCYNEJ OSOBIE PRAWNEJ jako członek organu
zakaz obejmuje również udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka
zarządu co najmniej 10% udziałów / akcji tej spółki albo prawa do powoływania co najmniej 1 członka zarządu
Wymaganej ZGODY udziela ORGAN UPRAWNIONY DO POWOŁANIA ZARZĄDU, chyba że umowa stanowi
inaczej.
113. Jaki może być skład i kompetencje rady nadzorczej w spółce
akcyjnej?
W związku z faktem, że (odmiennie niż w sp. z o.o.) akcjonariusze nie mają prawa indywidualnej
kontroli jedynym organem sprawującym nadzór jest RN, a jej powołanie jest OBLIGATORYJNE.
SKŁAD : MINIMUM 3 CZŁONKÓW (w spółkach publicznych MINIMUM 5)
KADENCJA : MAX 5 LAT (uregulowania dot. kadencji i mandatu jak przy zarządzie)
129
CZŁONKIEM RN może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA mająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO
CZYNNOŚCI PRAWNYCH, z wyłączeniem osób SKAZANYCH PRAWOMOCNYM WYROKIEM za
przestępstwa:
Ѡ określone w rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego Przestępstwa przeciwko ochronie informacji; Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów; Przestępstwa przeciwko mieniu; Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu; Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi
Ѡ określone w art. 587, 590 i 591 kodeksu spółek handlowych
CZŁONKAMI RN NIE MOGĄ BYĆ: Ѡ członkowie zarządu (również spółki / spółdzielni zależnej) Ѡ prokurent Ѡ likwidator (również spółki / spółdzielni zależnej) Ѡ kierownik oddziału / zakładu Ѡ główny księgowy zatrudniony w spółce Ѡ radca prawny zatrudniony w spółce Ѡ adwokat zatrudniony w spółce Ѡ inne osoby podlegające bezpośrednio członkowi zarządu / likwidatorowi
powoływani i odwoływani przez WALNE ZGROMADZENIE (chyba że statut stanowi inaczej)
wybór RN może być dokonany w drodze głosowania ODDZIELNYMI GRUPAMI
na wniosek AKCJONARIUSZY MNIEJSZOŚCIOWYCH reprezentujących MIN 1/5 KZ dopuszczalny nawet statut przewiduje inny sposób wyboru cel: ochrona mniejszościowych, bo zwiększa ich wpływ na obsadę stanowisk PRZEBIEG:
1 GRUPA wybiera przez głosowanie 1 CZŁONKA
członkowie 1 grupy nie biorą udziału w wyborze pozostałych członków rady stanowiska nieobsadzone w głosowaniu grupami obsadza się w głosowaniu ogólnym, w
którym biorą udział wszystkie akcje, z których nie oddano głosu w głosowaniu oddzielnym
1 AKCJA = 1 GŁOS (bez przywilejów i bez ograniczeń, z wyjątkiem akcji niemych, zawsze
pozbawionych prawa głosu)
Pojawiają się tu różne kwasy interpretacyjne : zgodnie z literalną wykładnią nie można stworzyć grupy, która wybrałaby więcej niż jednego członka rady; w praktyce zdarza się jednak, że statut dopuszcza taką sytuację i np. przy 5 stanowiskach w radzie pozwala stworzyć grupę reprezentującą 40% KZ i obsadzającą 2 stanowiska. Niby niezgodne z k.s.h., ale doktryna czasem dopuszcza. Rozwiązaniem nowela k.s.h. z 2008r., która stanowi, że z każdej akcji można głosować odmiennie. Ergo akcjonariusz częścią swoich akcji głosuje w 1 grupie, a częścią w 2giej i może w ten sposób mieć wpływ na obsadzenie większej ilości stanowisk.
KOMPETENCJE RADY NADZORCZEJ
Ѡ Podstawową funkcją rady nadzorczej jest SPRAWOWANIE STAŁEGO NADZORU NAD DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁKI we wszystkich jej dziedzinach, w szczególności należy do niej:
a. ocena SPRAWOZDANIA zarządu z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI oraz SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO za ubiegły rok obrotowy w zakresie ich zgodności zarówno z księgami i dokumentami jak i ze stanem faktycznym
b. ocena WNIOSKÓW ZARZĄDU dotyczących PODZIAŁU ZYSKU albo POKRYCIA STRATY
c. składanie WALNEMU corocznego pisemnego SPRAWOZDANIA z wyników tej oceny
ten zakaz kumulacji funkcji
nadzorczych i administracyjnych jest
BEZWZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCY i
nie można go uchylić umową stron
LICZBA AKCJI POTRZEBNYCH DO UTWORZENIA 1 GRUPY
130
Ѡ W tym celu RN jest uprawniona do:
badania wszystkich dokumentów spółki
żądania od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień dokonywania rewizji stanu majątku spółki
Ѡ RN może również zawieszać, z ważnych powodów, poszczególnych lub wszystkich członków zarządu w ich
czynnościach delegować swoich członków, max na 3 M-CE, do czasowego wykonywania czynności
członków zarządu, którzy zostali odwołani, zrezygnowali albo nie mogą sprawować swoich czynności z inszych powodów
zwoływać zwyczajne i nadzwyczajne walne (patrz pyt. 114)
reprezentować spółkę w sporach i umowach między członkiem zarządu a spółką
☼ umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia RN, w szczególności uzależnić dokonywanie pewnych kategorii czynności prawnych przez zarząd od zgody RN
☼ Rada nadzorcza NIE MA PRAWA wydawać ZARZĄDOWI WIĄŻĄCYCH POLECEŃ dotyczących prowadzenia spraw spółki. [art. 219 § 2 k.s.h. Przepis bezwzględnie obowiązujący]
SPOSÓB SPRAWOWANIA OBOWIĄZKÓW
działają kolegialnie, podejmując UCHWAŁY mogą delegować swych członków do samodzielnego pełnienia określonych czynności
nadzorczych jeśli wybrani oddzielnymi grupami, każda grupa ma prawo delegować swojego członka do
stałego indywidualnego wykonywania czynności nadzorczych
zwołuje się ją w miarę potrzeb, ale nie rzadziej niż 3 razy w roku obrotowym zarząd albo członek RN
podejmowanie uchwał NA POSIEDZENIU o ważne, jeśli obecna min. połowa członków (umowa może zastrzegać surowsze kworum), a
wszyscy członkowie zostali zaproszeni o można głosować osobiście, albo przekazując swój głos na piśmie za pośrednictwem innego
członka (za pośrednictwem nie można głosować w sprawach wprowadzonych do porządku obrad dopiero na posiedzeniu oraz wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego RN, powołania członka zarządu oraz odwołania / zawieszania w obowiązkach wymienionych osób)
o z przebiegu posiedzenia sporządza się protokół
podejmowanie uchwał POZA POSIEDZENIEM o w formie głosowania pisemnego (tzw. kurenda) o w formie głosowania przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość
o dopuszczalne jedynie gdy statut tak stanowi o uchwała ważna gdy wszyscy członkowie powiadomieni o treści projektu uchwały
uchwały zapadają BEZWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ głosów, chyba że statut stanowi inaczej
131
114. Jakie są kompetencje walnego zgromadzenia w spółce
akcyjnej?
WALNE ZGROMADZENIE AKCJONARIUSZY powstaje z mocy prawa. Jest sferą właścicielską, skupiającą osoby, które wniosły kapitał zakładowy. Nie istnieje obowiązek ujawniania jego składu w KRS.
Może być (A) ZWYCZAJNE (powinno się odbyć w ciągu 6 MIESIĘCY po zakończeniu roku obrotowego) oraz (B) NADZWYCZAJNE.
KOMPETENCJE WALNEGO
Rozproszone są w całej regulacji k.s.h., dodatkowo mogą wynikać z postanowień statutu. Przykładowy katalog:
1. podejmowanie decyzji o ZMIANIE STATUTU 2. powoływanie i odwoływanie członków RN 3. odwoływanie i zawieszanie członków zarządu 4. decyzja w przedmiocie ABSOLUTORIUM dla członków organów spółki 5. rozpatrywanie i zatwierdzanie SPRAWOZDANIA ZARZĄDU Z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI 6. rozpatrywanie i zatwierdzanie SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ZA ROK OBROTOWY 7. podejmowanie decyzji o PRZEZNACZENIU ZYSKU 8. podejmowanie decyzji o POKRYCIU STRATY
co do zasady uchwały zapadają BEWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ głosów
KWALIFIKOWANEJ WIĘKSZOŚCI GŁOSÓW wymagają m.in. uchwały w sprawach:
a. emisji obligacji zamiennych b. emisji obligacji z prawem pierwszeństwa objęcia akcji c. ZMIANA STATUTU d. UMORZENIE AKCJI (chyba, że na walnym reprezentowana 1/2 KZ – wówczas wystarczy zwykła
większość) e. OBNIZENIE kapitału zakładowego f. zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części g. ROZWIĄZANIA SPÓŁKI (chyba, że strata bilansowa jak w art. 397 – wówczas wystarczy bezwzględna
większość)
3/4
h. finansowania przez spółkę nabycia lub objęcia emitowanych przez nią akcji
(chyba, że na walnym reprezentowana 1/2 KZ – wówczas ino bezwzględna większość)
i. ISTOTNA ZMIANA przedmiotu działalności spółki
2/3
j. zmiany statutu, zwiększająca świadczenia akcjonariuszy lub uszczuplająca prawa przyznane osobiście poszczególnym akcjonariuszom
zgoda WSZYSTKICH
AKCJONARIUSZY, których dotyczy
132
akcjonariusze mogą uczestniczyć w WZ i wykonywać prawo głosu (A) OSOBIŚCIE lub (B) przez PEŁNOMOCNIKÓW
1 AKCJA = 1 GŁOS (chyba, że uprzywilejowane albo nieme)
statut może OGRANICZYĆ prawo głosu akcjonariuszy dysponujących > 1/10 OGÓŁU GŁOSÓW w spółce
akcjonariusz może głosować ! NIEJEDNOLICIE ! (odmiennie z każdej akcji)
co do zasady w sprawach nieobjętych porządkiem obrad NIE MOŻNA PODJĄĆ UCHWAŁY wyjątkiem sytuacja, gdy CAŁY KAPITAŁ REPREZENTOWANY, a nikt z obecnych NIE ZGŁOSIŁ SPRZECIWU co
do podjęcia uchwały
na tej samej zasadzie można odbyć walne mimo braku formalnego zwołania (cały kapitał + brak sprzeciwu co do odbycia)
PRAWO ZWOŁYWANIA
co do zasady ZARZĄD (prawo i obowiązek zwoływania zwyczajnego i nadzwyczajnego)
RADA NADZORCZA (a.) ZWYCZAJNE, gdy zarząd nie zwoła w terminie (określonym w k.s.h. lub statucie) (b.) NADZWYCZAJNE, gdy uzna to za wskazane
AKCJONARIUSZE WIĘKSZOŚCIOWI, reprezentujący MIN. 1/2 KZ albo MIN. 1/2 GŁOSÓW W SPÓŁCE A. ZWYCZAJNE, gdy zarząd nie zwoła w terminie (określonym w k.s.h. lub statucie) B. NADZWYCZAJNE, gdy uzna to za wskazane
AKCJONARIUSZE MNIEJSZOŚCIOWI, reprezentujący MIN 5% KZ
☼ dot. wyłącznie walnego NADZWYCZAJNEGO
☼ statut może przyznawać to uprawnienie także mniejszej liczbie niż 5%
☼ prawo to realizowane jest POŚREDNIO: o akcjonariusz zgłasza zarządowi (na piśmie lub drogą elektroniczną) ŻĄDANIE zwołania
walnego / umieszczenia określonych spraw w porządku obrad o jeśli w terminie 2 tygodni od przedstawienia żądania zarząd nie zwoła, sąd rejestrowy
UPOWAŻNIA AKCJONARIUSZY DO ZWOŁANIA NWZ
INNE PODMIOTY, jeśli zostały upoważnione przez statut
PROCEDURA ZWOŁYWANIA
przez OGŁOSZENIE co najmniej 3 tygodnie przed terminem walnego (w treści: data, godzina, miejsce, szczegółowy porządek obrad)
jeśli wszystkie akcje IMIENNE, wówczas można zwołać za pomocą LISTÓW POLECONYCH / PRZESYŁEK KURIERSKICH / POCZTĄ ELEKTRONICZĄ (e-mailem, jeśli akcjonariusz wyraził uprzednio pisemną zgodę i wskazał adres) co najmniej 2 tygodnie przed terminem walnego
szczególne zasady w stosunku do spółek publicznych
PRAWO UDZIAŁU
akcjonariusze uprawnieni z akcji IMIENNYCH – jeśli zostali wpisani do KSIĘGI AKCYJNEJ co najmniej na 1 TYDZIEŃ przed odbyciem walnego
akcjonariusze uprawnieni z akcji NA OKAZICIELA – jeśli DOKUMENTY AKCJI (ew. zaświadczenie wydane na dowód złożenia akcji u notariusza lub w banku) zostały ZŁOŻONE W SPÓŁCE co najmniej na 1 TYDZIEŃ przed odbyciem walnego oraz nie zostaną odebrane przed jego ukończeniem
LISTA AKCJONARIUSZY UPRAWNIONYCH do uczestnictwa w walnym powinna zostać podpisana przez zarząd i być wyłożona w lokalu zarządu przez 3 dni przed walnym
statut może dopuszczać udział w walnym przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej
133
TRYBY PODWYŻSZENIA KZ
1.
ZWYKŁE
2.
ZE ŚRODKÓW SPÓŁKI
3.
W GRANICACH KAPITAŁU
DOCELOWEGO
4.
WARUNKOWE
WZRUSZALNOŚĆ UCHWAŁ
Zaskarżenie uchwały WZ może przyjąć 2 POSTACI
UCHYLENIE STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI
PRZESŁANKI
UCHWAŁA 1) SPRZECZNA ze STATUTEM albo
DOBRYMI OBYCZAJAMI oraz
2) GODZI W INTERESY SPÓŁKI albo MA NA CELU POKRZYWDZENIE
AKCJONARIUSZA
UCHWAŁA SPRZECZNA Z USTAWĄ
TERMIN do wytoczenia powództwa
1 MIESIĄC od otrzymania wiadomości o uchwale
ale
MAX 6 MIESIĘCY od jej powzięcia
6 MIESIĘCY od otrzymania wiadomości o uchwale
ale
MAX 2 LATA od jej powzięcia
LEGITYMACJA do wytoczenia
powództwa
1. ZARZĄD
2. RADA NADZORCZA oraz KAŻDY CZŁONEK organów 1 i 2,
3. AKCJONARIUSZ: a. który głosował przeciw i żądał zaprotokołowania sprzeciwu (wymóg
głosowania nie dotyczy akcji niemej) b. bezzasadnie niedopuszczony do udziału w WZ
c. który był nieobecny na WZ, gdy wadliwie zwołano WZ albo podjęto uchwałę nieobjętą porządkiem obrad
Ѡ PRAWOMOCNY WYROK uchylający uchwałę / stwierdzający jej nieważność MA MOC
OBOWIĄZUJĄCĄ w stosunkach SPÓŁKA – AKCJONARIUSZE i SPÓŁKA – ORGANY SPÓŁKI.
PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO – UWAGI OGÓLNE
Co do zasady podwyższenie kapitału zakładowego stanowi ZMIANĘ STATUTU spółki. Skoro zmiana statutu, to konieczna UCHWAŁA WALNEGO (z wyjątkiem sytuacji, gdy dokonuje go zarząd – patrz niżej). Uchwała ta podejmowana jest kwalifikowaną większością głosów, a zawierać powinna:
a. sumę, o jaką KZ ma być podwyższony b. oznaczenie, czy akcje nowej emisji mają być imienne czy na okaziciela c. cenę emisyjną akcji albo upoważnienie zarządu do jej oznaczenia d. datę, od której nowe akcje mają uczestniczyć w dywidendzie e. terminy otwarcia i zamknięcia subskrypcji f. przedmiot aportów i ich wycenę
patrz niżej patrz niżej patrz pyt. 115 patrz pyt. 116
134
Wymaga ZMIANY STATUTU w zakresie (a) kwoty kapitału i (b) wartości nominalnej i ilości akcji
>> UCHWAŁA WALNEGO ZGROMADZENIA WIĘKSZOŚCIĄ 3/4 GŁOSÓW
Może nastąpić na 2 SPOSOBY:
A. ZWIĘKSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ dotychczasowych akcji
Liczba akcjonariatu nie ulega zmianie.
B. EMISJA NOWYCH AKCJI
Spółka tworzy nowe akcje kolejnych serii, które wymagają OBJĘCIA. Objęcie następuje w
drodze SUBSKRYPCJI:
w ramach 1 PODWYŻSZENIA możliwe łączne zastosowanie POSZCZEGOLNYCH typów
subskrypcji
procedurę kończy WPIS DO REJESTRU mający charakter KONSYTUTYWN
przy tym podwyższeniu spółka nie pozyskuje środków z zewnątrz, w drodze subskrypcji, ale z:
(a.) KAPITAŁÓW REZERWOWYCH utworzonych z zysku (jeśli może być przeznaczony na ten cel)
(b.) KAPITAŁU ZAPASOWEGO (tzw. KAPITALIZACJA REZERW)
☼ KAPITAŁ ZAPASOWY : tworzony obligatoryjne na POKRYCIE STRATY, przelewa się do niego: co najmniej 8% ZYSKU za dany rok obrotowy, dopóki kapitał zapasowy nie osiągnie co najmniej
1/3 KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO NADWYŻKI (osiągnięte przy emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej, a pozostałe – po
pokryciu kosztów emisji akcji)
DOPŁATY uiszczane przez akcjonariuszy za przyznanie ich akcjom szczególnych uprawnień, o ile dopłaty te nie będą użyte na wyrównanie nadzwyczajnych odpisów lub strat
AD 1. ZWYKŁE PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
I. PRYWATNEJ II. ZAKMNIĘTEJ III. OTWARTEJ
spółka składa ofertę
wyłącznie
OZNACZONEMU
ADRESATOWI
przyjęcie oferty następuje
NA PIŚMIE pod rygorem
nieważności
połączona z wyłączeniem /
ograniczeniem PRAWA
POBORU
spółka składa ofertę
wyłącznie AKCJONARIUSZOM
mającym PRAWO POBORU
złożenie oferty następuje w
drodze ogłoszenia
jeśli w I TERMINIE NIE
DOJDZIE do wykonania
PRAWA POBORU
zarząd ogłasza II TERMIN dla
WSZYSTKICH
DOTYCHCZASOWYCH
AKCJONARIUSZY
spółka składa ofertę w
drodze OGŁOSZENIA
skierowanego do OSÓB,
którym NIE SŁUŻY
PRAWO POBORU
przeprowadzenie możliwe
również wtedy, gdy
prywatna lub zamknięta
nie doszły do skutku
AD 2. PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZE ŚRODKÓW SPÓŁKI (tzw. KAPITALIZACJA REZERW)
135
☼ KAPITAŁY REZERWOWE: może je przewidywać statut; tworzone są na pokrycie SZCZEGÓLNYCH STRAT LUB WYDATKÓW
☼ przeznaczeniu tych kapitałów decyduje WZ, ale części kapitału ZAPASOWEGO w wysokości jednej trzeciej kapitału zakładowego można użyć jedynie na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym
może nastąpić na 2 SPOSOBY:
A. ZWIĘKSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ dotychczasowych akcji (Dokumenty akcji powinny zostać zaktualizowane / wymienione, a zarząd powinien wezwać
akcjonariuszy do ich złożenia w terminie max 1 M-CA od dnia zarejestrowania podwyższenia KZ.)
B. WYDANIE AKCJI GRATISOWYCH
! NIE WYMAGAJĄ OBJĘCIA!
przysługują PROPORCJONALNIE do UDZIAŁU W KZ
115. Jakie są zasady podwyższenia kapitału zakładowego w spółce
akcyjnej w granicach kapitału docelowego?
uproszczenie i przyspieszenie procedury zmiany statutu
KAPITAŁ DOCELOWY : górna granica WARTOŚCI AKCJI, które mogą być WYEMITOWANE przy zastosowaniu tego trybu
wysokość kapitału docelowego NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ 3/4 KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
dokonuje go ZARZĄD (uchwała zarządu w formie AKTU NOTARIALNEGO zastępuje tu uchwałę
walnego) na podstawie UPOWAŻNIENIA STATUTOWEGO
upoważnienie JEDNORAZOWE na MAX 3 LATA
można przyznać ponownie na kolejne 3letnie okresy, zawsze w drodze zmiany statutu
upoważnienie może być (1) zawarte w statucie W CHWILI JEGO TWORZENIA albo (2) wprowadzone w efekcie PÓŹNIEJSZEJ ZMIANY statutu (uchwała WZ większością 3/4 głosów przy quorum 1/2 )
w ramach tego upoważnienia można dokonać JEDNEGO lub KILKU podwyższeń
może nastąpić na 2 SPOSOBY:
A. PODWYŻSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ dotychczasowych akcji
B. EMISJA NOWYCH AKCJI
! NIE MA MOŻLIWOŚCI PRZEPROWADZENIA TEGO PODWYŻSZENIA ZE ŚRODKÓW SPÓŁKI !
ponadto w trym trybie podwyższenia:
☼ wydawanie akcji za APORTY dopuszczalne wyłącznie jeśli upoważnienie tak przewiduje
☼ NIE MA możliwości wydania AKCJI UPRZYWILEJOWANYCH
☼ NIE MA możliwości przyznania akcjonariuszom UPRAWNIEŃ OSOBISTYCH
AD 3. PODWYŻSZENIE W GRANICACH KAPITAŁU DOCELOWEGO
136
☼ możliwość WYŁĄCZENIA PRAWA POBORU
☼ możliwa emisja WARRANTÓW SUBSKRYPCYJNYCH
(WARRANTY SUBSKRYPCYJNE : PAPIERY WARTOŚCIOWE IMIENNE lub NA OKAZICIELA uprawniające ich posiadacza do ZAPISU lub OBJĘCIA AKCJI Z WYŁĄCZENIEM PRAWA POBORU.)
musi być przewidziana w upoważnieniu
TERMIN WYKONANIA prawa ucieleśnionego w warrancie nie może upłynąć później niż okres upoważnienia
k.s.h. przewiduje formalne wymogi co do treści UCHWAŁY WZ dot. EMISJI: o osoby uprawnione do objęcia warrantów o cena emisyjna, ew. sposób jej ustalenia, jeśli emitowane są odpłatnie o LICZBA AKCJI PRZYSZŁYCH EMISJI przypadających na 1 WARRANT o termin wykonania prawa z warrantu
116. Jakie są zasady warunkowego podwyższenia kapitału
zakładowego?
WZ przy uchwalaniu podwyższenia może ZASTRZEC, że OSOBY, którym przyznano PRAWO DO
OBJĘCIA wykonają je na WARUNKACH OKREŚLONYCH W UCHWALE.
CELEM przyznanie praw do objęcia akcji OKREŚLONYM PODMIOTOM:
1. uprawnionym z OBLIGACJI ZAMIENNYCH
2. uprawnionym z OBLIGACJI Z PRAWEM PIERWSZEŃSTWA
3. uprawnionym z WARRANTÓW SUBSKRYPCYJNYCH
4. PRACOWNIKOM SPÓŁKI
CZŁONKOM ZARZĄDU
CZŁONKOM RN
PRZEBIEG PODWYŻSZENIA (odmienny niż pozostałych)
1. UCHWAŁA WALNEGO w przedmiocie podwyższenia (określa w tym momencie jedynie MAKSYMALNY PRÓG PODWYŻSZENIA)
2. ZGŁOSZENIE przez ZARZĄD do REJESTRU
3. OGŁOSZENIE przez ZARZĄD o podwyższeniu W TERMINIE 6 TYGODNI od WPISU
4. OBJĘCIE AKCJI przez OSOBY UPRAWNIONE OKREŚLONE W UCHWALE w drodze PISEMNEGO OŚWIADCZENIA na formularzu udostępnionym przez spółkę
5. WYDANIE DOKUMENTÓW = NABYCIE PRAW = PODWYŻSZENIE KZ o sumę równą wartości nominalnej objętych akcji
6. w terminie 30 DNI po upływie KAŻDEGO ROKU KALENDARZOWEGO ZARZĄD zgłasza do SĄDU WYKAZ OBJĘTYCH AKCJI celem UAKTUALNIENIA WPISU KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO (do
zgłoszenia dołączają wykaz osób, które wykonały prawo objęcia)
WPIS (w odróżnieniu od pozostałych trybów) ma charakter DEKLARATYWNY.
AD 4. WARUNKOWE PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO
którym przyznaje się akcje w zamian za WKŁADY NIEPIENIĘŻNE w postaci WIERZYTELNOŚCI, jakie przysługują im z tytułu
NABYTYCH UPRAWNIEŃ do udziału w ZYSKU SPÓŁKI
137
117. Jakie są zasady obniżenia kapitału zakładowego w spółce
akcyjnej?
obniżenie KZ może nastąpić na 4 SPOSOBY:
1. poprzez ZMNIEJSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ AKCJI
2. poprzez POŁĄCZENIE AKCJI
3. poprzez UMORZENIE CZĘŚCI AKCJI
4. przy PODZIALE SPÓŁKI przez WYDZIELENIE
do dokonania obniżenia konieczna ZMIANA STATUTU >> UCHWAŁA WZ:
podejmowana WIĘKSZOŚCIĄ 3/4 GŁOSÓW
sama uchwała oraz ogłoszenie o zwołaniu walnego powinny określać:
cel obniżenia
kwotę, o jaką ma być obniżony
sposób obniżenia
DOLNĄ GRANICĄ obniżenia jest USTAWOWE MINIMUM KZ i AKCJI
UCHWAŁĘ WZ ZASTĘPUJE UCHWAŁA ZARZĄDU zaprotokołowana przez notariusza, gdy:
A. AUTOMATYCZNE UMORZENIE AKCJI
B. UMORZENIE AKCJI WŁASNYCH NABYTYCH PRZEZ SPÓŁKĘ
tzw. POSTĘPOWANIE KONWOKACYJNE
(jest obligatoryjne, bo obniżenie KZ może zagrażać interesom wierzycieli)
I. niezwłoczne OGŁOSZENIE w MSiG uchwalenia obniżenia
II. WEZWANIE WIERZYCIELI do zgłoszenia roszczeń w terminie 3 MIESIĘCY
III. w tym terminie spółka:
ZASPOKAJA ROSZCZENIA WYMAGALNE
ZABEZPIECZA ROSZCZENIA NIEWYMAGALNE (depozyt sądowy) powstałe przed
ogłoszeniem obniżenia, jeżeli zażąda tego wierzyciel oraz uprawdopodobni on, że obniżenie KZ zagraża zaspokojeniu tych roszczeń i nie zostały one zabezpieczone
POSTĘPOWANIA KONWOKACYJNEGO NIE STOSUJE SIĘ:
gdy pomimo obniżenia nie zwraca się akcjonariuszom dokonanych przez nich wkładów ani wypłat za umorzone akcje ani też nie zostają zwolnieni z wniesienia wkładów na KZ a równocześnie z obniżeniem następuje podwyższenie KZ co najmniej do pierwotnej wysokości w drodze emisji, której akcje są w całości opłacone
obniżenie ma na celu wyrównanie poniesionych strat lub przeniesienie określonych kwot do kapitału rezerwowego
obniżenie następuje w wyniku automatycznego umorzenia akcji własnych przez zarząd
OBNIŻENIE ZGŁASZA SIĘ DO REJESTRU (TERMIN: 6 M-CY), a wpis ma charakter
KONSTYTUTYWNY.
138
118. Jakie mogą być przyczyny rozwiązania spółki akcyjnej i jakie są
zasady jej likwidacji?
ROZWIĄZANIE = ZAKOŃCZENIE DZIAŁALNOŚCI spółki
PRZYCZYNY ROZWIĄZANIA [art. 459 k.s.h.]:
1. przyczyny przewidziane w STATUCIE
2. UCHWAŁA WALNEGO (a) o ROZWIĄZANIU SPÓŁKI albo (B) o PRZENIESIENIU SIEDZIBY ZA
GRANICĘ
3. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI spółki
4. inne przyczyny przewidziane prawem
ZAISTNIENIE PRZYCZYNY ROZWIĄZANIA = OTWARCIE LIKWIDACJI (obligatoryjna)
prowadzi się pod FIRMĄ SPÓŁKI z dodatkowym oznaczeniem „W LIKWIDACJI”
LIKWIDATORAMI są członkowie ZARZĄDU (chyba że statut / uchwała walnego stanowią inaczej)
każdy likwidator ma prawo i obowiązek dokonania ZGŁOSZENIA DO SĄDU REJESTROWEGO
☼ fakt otwarcia likwidacji
☼ nazwiska i imiona likwidatorów
☼ sposób reprezentacji (nawet, jeśli nie nastąpiły zmiany w dotychczasowym)
☼ wszelkie zmiany powyższych
likwidatorzy sporządzają BILANS OTWARCIA likwidacji
przedstawiają go do zatwierdzenia WALNEMU
po upływie każdego roku obrotowego składają walnemu sprawozdanie z działalności i
finansowe
likwidatorzy OGŁASZAJĄ DWUKROTNIE o OTWARCIU likwidacji
WZYWAJĄ WIERZYCIELI do ZGŁOSZENIA WIERZYTELNOŚCI w terminie 6 M-CY (od II
ogłoszenia)
likwidatorzy przeprowadzają CZYNNOŚCI LIKWIDACYJNE:
A. ZAKOŃCZYĆ BIEŻĄCE INTERESY spółki
B. ŚCIĄGNĄĆ WIERZYTELNOŚCI
C. WYPEŁNIĆ ZOBOWIĄZANIA
D. UPŁYNNIĆ MAJĄTEK SPÓŁKI
NOWE INTERESY mogą być podejmowane jedynie gdy jest to potrzebne dla
UKOŃCZENIA SPRAW W TOKU
po ZATWIERDZENIU przez walne SPRAWOZDANIA LIKWIDACYJNEGO i ZAKOŃCZENIU
LIKWIDACJI likwidatorzy:
OGŁASZAJĄ w SIEDZIBIE spółki SPRAWOZDANIE
SKŁADAJĄ sprawozdanie do SĄDU REJESTROWEGO
ze sprawozdaniem składają WNIOSEK O WYKREŚLENIE SPÓŁKI Z REJESTRU
WYKREŚLENIE Z REJESTRU = ROZWIĄZANIE SPÓŁKI (spółka traci swój byt prawny)
140
119. Na czym polega łączenie się spółek i jakie mogą być rodzaje
połączeń?
[Regulacja: art.. 491 – 527 ksh]
ŁĄCZENIE jest PRZEKSZTAŁCENIEM PODMIOTOWYM, którego wynikiem jest ROZWIĄZANIE
CO NAJMNIEJ JEDNEJ ZE SPÓŁEK, czemu towarzyszy PRZEJŚCIE MAJĄTKU TEJ SPÓŁKI na
SPÓŁKĘ PRZEJMUJĄCĄ albo NOWO ZAWIĄZANĄ.
ŁĄCZENIE > PRZENIESIENIE CAŁEGO MAJĄTKU z jednej spółki na rzecz innej spółki
DOCHODZI do WYKREŚLENIA Z REJESTRU łączących się spółek, ale NIE DOCHODZI do ich
LIKWIDACJI!
DNIEM POŁĄCZENIA jest dzień WPISANIA DO REJESTRU spółki PRZEJMUJĄCEJ lub NOWO
ZAWIĄZANEJ
Z DNIEM POŁĄCZENIA wspólnicy SPÓŁKI PRZEJMOWANEJ / SPÓŁEK ŁĄCZĄCYCH SIĘ PRZEZ
ZAWIĄZANIE stają się wspólnikami SPÓŁKI PRZEJMUJĄCEJ / NOWO ZAWIĄZANEJ
ZDOLNOŚĆ ŁĄCZENIOWA
SPÓŁKI KAPITAŁOWE ze SPÓŁKAMI KAPITAŁOWYMI
SPÓŁKI KAPITAŁOWE ze SPÓŁKAMI OSOBOWYMI [spółka OSOBOWA NIE MOŻE być spółką
PRZEJMUJĄCĄ ani NOWO ZAWIĄZANĄ >> ergo może powstać tylko spółka KAPITAŁOWA]
SPÓŁKI OSOBOWE ze SPÓŁKAMI OSOBOWYMI [możliwe tylko utworzenie NOWEJ SPÓŁKI
KAPITAŁOWEJ]
SPÓŁKI KAPITAŁOWE oraz SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA mogą łączyć się ze SPÓŁKĄ
ZAGRANICZĄ [KOMANDYTOWO-AKCYJNA NIE MOŻE być spółką PRZEJMUJĄCĄ ani NOWO
ZAWIĄZANĄ]
(dyrektywa WE w sprawie transgranicznego łączenia się spółek kapitałowych)
NIE MOGĄ SIĘ ŁĄCZYĆ:
Ѡ SPÓŁKI CYWILNE (ani między sobą, ani z handlowymi)
Ѡ SPÓŁKI W LIKWIDACJI, które ROZPOCZĘŁY już PODZIAŁ MAJĄTKU
Ѡ SPÓŁKI W UPADŁOŚCI
141
1. INKORPORACJA (łączenie przez PRZEJĘCIE)
2. FUZJA (łączenie przez ZAWIĄZANIE NOWEJ SPÓŁKI)
RODZAJE POŁĄCZEŃ
Wskazane w ksh RODZAJE POŁĄCZEŃ tworzą KATALOG ZAMKNIĘTY.
przeważnie wybierane, gdy łączą się spółki o różnym potencjalne ekonomicznym i silniejsza
przejmuje słabszą
MAJĄTEK SPÓŁKI PRZEJMOWANEJ PRZECHODZI NA SPÓŁKĘ PRZEJMUJĄCĄ w zamian za
udziały / akcje spółki przejmowanej, które są wydawane przez spółkę przejmującą wspólnikom
spółki przejmowanej
w wyniku przejęcia SPÓŁKA PRZEJMUJĄCA NIE TRACI PODMIOTOWOŚCI PRAWNEJ i zwykle
PODWYŻSZA swój KAPITAŁ ZAKŁADOWY
[możliwe jednak przejęcie bez podwyższenia, gdy spółka przejmująca posiada akcje/udziały
spółki przejmowanej]
przeważnie wybierane, gdy pozycja ekonomiczna spółek jest zbliżona
MAJĄTEK WSZYSTKICH ŁĄCZĄCYCH SIĘ SPÓŁEK PRZECHODZI NA SPÓŁKĘ NOWO
ZAWIĄZANĄ w zamian za udziały / akcje tej spółki, które przypadają wspólnikom wszystkich
łączących się spółek
w wyniku fuzji WSZYSTKIE ŁĄCZĄCE SIĘ SPÓŁKI TRACĄ PODMIOTOWOŚĆ PRAWNĄ
nie dochodzi do podwyższenia KZ, ale TWORZONY JEST NOWY KAPITAŁ ZAKŁADOWY
w obu przypadkach może pojawić się RÓŻNICA między WARTOŚCIĄ UDZIAŁÓW / AKCJI w
„starych” i „nowych” spółkach
konieczna może okazać się DOPŁATA W GOTÓWCE, albo ze strony wspólników, albo spółki
wartość dopłat NIE MOŻE PRZEKROCZYĆ 10% WARTOŚCI BILANSOWEJ (przy przejęciu) lub
10% WARTOŚCI NOMINALNEJ (przy fuzji) PRZYZNAWANYCH UDZIAŁÓW / AKCJI
PRZEBIEG ŁĄCZENIA
1. CZYNNOŚCI PRZYGOTOWAWCZE
uzgodnienie PLANU POŁĄCZENIA i załączników (na piśmie między łączącymi się spółkami)
ZGŁOSZENIE planu do sądu
OGŁOSZENIE planu
poddanie BADANIU przez BIEGŁEGO
ZAWIADOMIENIE WSPÓLNIKÓW o zamiarze połączenia;
przeglądanie dokumentów związanych z łączeniem przez wspólników)
2. UCHWAŁY O ŁĄCZENIU (musi podjąć każda z łączących się spółek, większość 3/4 przy quorum 1/2)
3. REJESTRACJA
4. OGŁOSZENIE
142
120. Jakie są skutki połączenia spółek?
(A) SUKCESJA UNIWERSALNA PRAW I OBOWIĄZKÓW spółki przejmowanej / spółek
łączących się
na spółkę przejmującą / nowo zawiązana PRZECHODZĄ WSZYSTKIE prawa i obowiązki,
zarówno o charakterze PRYWATNOPRAWNYM jak i PUBLICZNOPRAWNYM
przejście NIE WYMAGA ZGODY WIERZYCIELI
ZEZWOLENIA, KONCESJE i ULGI >> przechodzą, chyba że:
o ustawa lub decyzja o udzieleniu powyższych stanowią inaczej
o zezwolenie/koncesja zostały udzielone spółce będącej instytucją finansową i organ,
który je wydał, złożył sprzeciw w ciągu 1 m-ca od ogłoszenia planu połączenia
(B) SUKCESJA CZŁONKOSTWA
z dniem połączenia WSPÓLNICY spółki przejmowanej / spółek łączących się STAJĄ SIĘ
WSPÓLNIKAMI SPÓŁKI PRZEJMUJĄCEJ / NOWO ZAWIĄZANEJ
nie jest konieczne podejmowanie przez nich ŻADNYCH DODATKOWYCH CZYNNOŚCI, które
prowadziłyby do uzyskania statusu wspólnika / akcjonariusza
(C) WSTĄPIENIE W STOSUNEK PRACY
spółka przejmująca/ nowo zawiązana ex lege WSTĘPUJE W STOSUNEK PRACY po STRONIE
PRACODAWCY [art. 231 kp]
(D) OBOWIĄZEK OSOBNEGO ZARZĄDU MAJĄTKAMI SPÓŁEK
majątek każdej z połączonych spółek powinien być zarządzany OSOBNO
odrębny zarząd powinien znaleźć odbicie w prowadzeniu odrębnych rachunków
bankowych czy przy wystawianiu faktur
celem ochrona wierzycieli >> taki sposób zarządu majątkiem OBOWIĄZUJE DO CZASU, gdy
zostaną ZASPOKOJENI / ZABEZPIECZENI WIERZYCIELE, którzy zażądali na piśmie wypłaty
przed upływem 6 M-CY od ogłoszenia o połączniu
CZŁONKOWIE ORGANÓW spółki przejmującej/nowo zawiązanej ponoszą SOLIDARNĄ
ODPOWIEDZIALNOŚĆ za prowadzenie oddzielnego zarządu
członkowie zarządu / RN / KRew oraz likwidatorzy ŁĄCZĄCYCH SIĘ SPÓŁEK są ponoszą SOLIDARNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ wobec WSPÓLNIKÓW tych spółek za SZKODY wyrządzone poprzez działania/zaniechania sprzeczne z prawem/postanowieniami umowy albo statutu
możliwa EKSKULPACJA
roszczenia przedawniają się z upływem 3 LAT od ogłoszenia o połączeniu
143
121. Jakie są zasady i rodzaje podziału spółek?
PODZIAŁ SPÓŁKI : ROZDBROBNIENIE MAJĄTKU SPÓŁKI w tym sensie, że MAJĄTEK SPÓŁKI
DZIELONEJ jest PRZEKAZYWANY do DWÓCH ALBO WIĘCEJ SPÓŁEK JUŻ ISTNIEJĄCYCH albo
NOWO UTWORZONYCH.
jeśli spółka dzielona ulega rozwiązaniu, to następuje to BEZ przeprowadzenia POSTĘPOWANIA
LIKWIDACYJNEGO
dochodzi jedynie do CZĘŚCIOWEJ SUKCESJI praw i obowiązków spółki dzielonej (wstąpienie
jedynie we fragment jej obowiązków)
MOŻNA DZIELIĆ
JEDYNIE SPÓŁKI KAPITAŁOWE (na DWIE lub WIĘCEJ SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH)
NIE MOŻNA DZIELIĆ
Ѡ SPÓŁKI AKCYJNEJ, jeśli jej KAPITAŁ ZAKŁADOWY NIE ZOSTAŁ pokryty W CAŁOŚCI
Ѡ SPÓŁEK W LIKWIDACJI, jeśli ROZPOCZĘŁY już PODZIAŁ MAJĄTKU
Ѡ SPÓŁEK W UPADŁOŚCI
1A. PODZIAŁ PRZEZ PRZEJĘCIE
PRZENIESIENIE CAŁEGO MAJĄTKU SPÓŁKI DZIELONEJ NA INNE, ISTNIEJĄCE JUŻ SPÓŁKI
w spółkach przejmujących dochodzi zwykle do PODWYŻSZENIA KZ
wspólnicy spółki dzielonej otrzymują udziały / akcje spółki przejmującej
MAJĄTEK NIE MOŻE zostać przeniesiony NA RZECZ 1 TYLKO SPÓŁKI (MIN. 2)
RODZAJE PODZIAŁÓW
1. przez ROZBIÓR
1A. przez PRZEJĘCIE
1B. przez ZAWIĄZANIE
NOWYCH SPÓŁEK
1C. przez PRZEJĘCIE i ZAWIĄZANIE
NOWYCH SPÓŁEK
2. przez WYDZIELENIE
! SPÓŁKA DZIELONA
PRZESTAJE ISTNIEĆ !
! SPÓŁKA DZIELONA
NADAL DZIAŁA !
144
1B. PODZIAŁ PRZEZ ZAWIĄZANIE NOWYCH SPÓŁEK
PRZENIESIENIE CAŁEGO MAJĄTKU SPÓŁKI DZIELONEJ NA NOWO ZAWIĄZANE SPÓŁKI
wspólnicy spółki dzielonej otrzymują udziału/ akcje spółek nowo zawiązanych
NIE MOŻE zostać ZAWIĄZANIA TYLKO 1 NOWA SPÓŁKA (MIN. 2)
majątek spółki dzielonej ! NIE STANOWI APORTU ! do nowo zawiązanych spółek
1C. PODZIAŁ PRZEZ PRZEJĘCIE I ZAWIĄZANIE NOWYCH SPÓŁEK
PRZENIESIENIE CAŁEGO MAJĄTKU SPÓŁKI DZIELONEJ na SPÓŁKĘ ISTNIEJĄCĄ i na SPÓŁKĘ
NOWO ZAWIĄZANĄ
spółek istniejących i nowo zawiązanych MOŻE BYĆ WIĘCEJ, ale NIE MOŻNA przenieść
całego majątku WYŁĄCZNIE na spółki istniejące albo WYŁĄCZNIE na spółki nowo zawiązane
2. PODZIAŁ PRZEZ WYDZIELENIE
PRZENIESIENIE WYDZIELONEJ CZĘŚCI MAJĄTKU SPÓŁKI DZIELONEJ na SPÓŁKĘ ISTNIEJĄCĄ
lub NOWO ZAWIĄZANĄ
spółka dzielona NADAL DZIAŁA, a jej majątek ulega ZMNIEJSZENIU
NIE MOŻNA przenieść CAŁOŚCI MAJĄTKU na spółkę wydzieloną
KZ spółki dzielonej ulega OBNIŻENIU (chyba, że kapitały zapasowy i rezerwowe pozwalają
na wydzielenie bez obniżenia)
KZ spółki wydzielonej w wyniku przeniesienia majątku:
ulega PODWYŻSZENIU, jeśli spółka już istniejąca
TWORZY SIĘ, jeśli spółka nowo zawiązana
wspólnicy OKREŚLENI W PLANIE PODZIAŁU otrzymują udziały / akcje spółki, na którą
przeszedł wydzielony majątek
do WYDZIELENIA dochodzi w dniu:
WPISANIA PODWYŻSZENIA KZ DO REJESTRU, jeśli spółka już istniejąca
WPISANIA SPÓŁKI DO REJESTRU, jeśli spółka nowo zawiązana
może pojawić się RÓŻNICA między WARTOŚCIĄ UDZIAŁÓW / AKCJI w „starych” i „nowych” spółkach
konieczna może okazać się DOPŁATA W GOTÓWCE, albo ze strony wspólników, albo spółki
wartość dopłat NIE MOŻE PRZEKROCZYĆ 10% WARTOŚCI BILANSOWEJ (przy spółkach istniejących) lub
10% WARTOŚCI NOMINALNEJ (przy spółkach nowo zawiązanych) PRZYZNAWANYCH UDZIAŁÓW / AKCJI
PRZEBIEG ŁĄCZENIA
1. CZYNNOŚCI PRZYGOTOWAWCZE uzgodnienie PLANU PODZIAŁU i załączników (między spółką dzieloną a przejmującą albo przez
dzieloną ) ZGŁOSZENIE planu do sądu, OGŁOSZENIE planu i poddanie BADANIU przez BIEGŁEGO ZAWIADOMIENIE WSPÓLNIKÓW o zamiarze podziału i przeglądanie dokumentów związanych z
podziałem przez wspólników) 2. UCHWAŁY O PODZIALE (spółka dzielona + ew. każda z przejmujących, większość 3/4 przy quorum 1/2) 3. REJESTRACJA 4. OGŁOSZENIE
145
122. Jakie są skutki podziału spółek?
(A) CZĘŚCIOWA SUKCESJA PRAW i OBOWIĄZKÓW spółki dzielonej, ale tylko tych
WSKAZANYCH W PLANIE PODZIAŁU
koncesje / ulgi / zezwolenia przechodzą, jeśli pozostają w związku z przenoszonymi
składnikami majątku (reszta zasad jak przy łączeniu)
(B) SUKCESJA CZŁONKOSTWA
z dniem podziału / wydzielenia wspólnicy spółki dzielonej stają się wspólnikami
spółki określonej w planie podziału
tzw. ZASADA RÓWNOWAŻNOŚCI : osoby, którym w spółce dzielonej przysługiwały
SZCZEGÓLNE UPRAWNIENIA, powinny mieć prawa CO NAJMNIEJ RÓWNOWAŻNE z
tymi, które przysługiwały im dotychczas
(C) WSTĄPIENIE W STOSUNKI PRACOWNICZE
z dniem podziału/wydzielenia PRACOWNICY spółki dzielonej stają się
pracownikami spółki przejmującej / nowo zawiązanej
za ZOBOWIĄZANIA, które zostały w planie podziału PRZYPISANE SPÓŁCE PRZEJMUJĄCEJ /
NOWO ZAWIĄZANEJ POZOSTAŁE SPÓŁKI, na jakie przeniesiono majątek spółki dzielonej
ODPOWIADAJĄ SOLIDARNIE [trwa przez 3 LATA od ogłoszenia o podziale; OGRANICZONA jest
do wartości aktywów netto przyznanych tym spółkom]
członkowie zarządu / RN / KRew oraz likwidatorzy SPÓŁEK UCZESTNICZĄCYCH W PODZIALE ponoszą SOLIDARNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ wobec WSPÓLNIKÓW tych spółek za SZKODY wyrządzone poprzez działania/zaniechania sprzeczne z prawem/postanowieniami umowy albo statutu
odpowiedzialność ponosi także BIEGŁY
możliwa EKSKULPACJA
123. Jakie mogą być rodzaje przekształceń spółek?
PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI : ZMIANA JEJ STRUKTURY, charakteryzująca się ZMIANĄ JEJ
FORMY ORGANIZACYJNEJ oraz istnieniem OKREŚLONEJ PROCEDURY rządzącej tą zmianą.
konsekwencją jest MODYFIKACJA TYPU SPÓŁKI, która istnieje jako TEN SAM, ale NIE TAKI SAM
PODMIOT (zmieniona struktura wewnętrzna)
przekształcenie sensu largo : każda zmiana strukturalna spółek; kategoria zbiorcza, w której
mieszczą się również łączenie i podział
przekształcenie sensu stricto : w tym znaczeniu funkcjonuje w ksh; dotyczy jedynie zmiany
JAKOŚCIOWEJ, nie ilościowej >> nie dochodzi do powstania nowego podmiotu / likwidacji
istniejącego [co jest z kolei cechą charakterystyczną łączenia i podziału]; w procesie
restrukturyzacyjnym uczestniczy TYLKO JEDNA SPÓŁKA
DZIEŃ PRZEKSZTAŁCENIA: dzień WPISU DO REJESTRU spółki PRZEKSZTAŁCONEJ
146
RODZAJE PRZEKSZTAŁCEŃ
przekształcenie SPÓŁKI OSOBOWEJ w SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ przekształcenie SPÓŁKI KAPITAŁOWEJ w SPÓŁKĘ OSOBOWĄ przekształcenie SPÓŁKI OSOBOWEJ w SPÓŁKĘ OSOBOWĄ przekształcenie SPÓŁKI KAPITAŁOWEJ w SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ
DOBROWOLNE przekształcenie SPÓŁKI CYWILNEJ w SPÓŁKĘ JAWNĄ (kiedyś również obligatoryjne po przekroczeniu określonego obrotu, teraz tylko dobrowolne)
przekształcenie SPÓŁKI CYWILNEJ w INNĄ niż jawna SPÓŁKĘ HANDLOWĄ
przekształcenie PRZEDSIĘBIORCY - OSOBY FIZYCZNEJ w SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ (od 1 lipca 2011r.)
NIE MOŻNA PRZEKSZTAŁCIĆ
Ѡ SPÓŁEK W LIKWIDACJI, jeśli ROZPOCZĘŁY już PODZIAŁ MAJĄTKU
Ѡ SPÓŁEK W UPADŁOŚCI
PRZEBIEG PRZEKSZTAŁCEŃ
1. PLAN PRZEKSZTAŁCENIA (powinien być zbadany przez biegłego) 2. UCHWAŁA O PRZEKSZTAŁCENIU 3. POWOŁANIE CZŁONKÓW ORGANU SPÓŁKI PRZEKSZTAŁCONEJ 4. ZAWARCIE UMOWY SPÓŁKI / PODPISANIE STATUTU SPÓŁKI PRZEKSZTAŁCONEJ 5. WPIS DO REJESTRU SPÓŁKI PRZEKSZTAŁCONEJ (DZIEŃ PRZEKSZTAŁCENIA!) i WYKREŚLENIE
PRZEKSZTAŁCANEJ
SKUTKI PRZEKSZTAŁCEŃ
ZASADA KONTYNUACJI : z dniem przekształcenia SPÓŁCE PRZEKSZTAŁCONEJ przysługują
WSZYSTKIE PRAWA i OBOWIĄZKI SPÓŁKI PRZEKSZTAŁCANEJ
prawa i obowiązki zarówno wobec OSÓB TRZECICH jak i WSPÓLNIKÓW
NIE DOCHODZI do ZMIANY PRACODAWCY
występuje również w sferze PRAWA PROCESOWEGO >> wszystkie spory sądowe i arbitrażowe spółki przekształcanej stają się sporami spółki przekształconej; to samo ze skutecznością orzeczeń sądowych
art. 553 § 2: dot. również koncesji, ulg, zezwoleń
następuje ZMIANA FIRMY spółki
zawsze musi nastąpić modyfikacja DODATKU, który wskazuje na FORMĘ PRAWNĄ
niekiedy może również dojść do zmiany CAŁEJ FIRMY >> wówczas obowiązek podawania w nawiasie obok nowej firmy dawnej firmy z dodatkiem „dawniej” przez CO NAJMNIEJ 1 ROK od dnia przekształcenia
MODYFIKACJA ODPOWIEDZIALNOŚCI WSPÓLNIKÓW ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI
w różnych typach spółek prawa i obowiązki wspólników kształtowane odmiennie
zasada, że w przypadku przekształcenia spółki kapitałowej w kapitałową prawa i obowiązki wspólnika spółki przekształcanej, które nie są zgodne z przepisami ustawy o spółce przekształconej WYGASAJĄ Z MOCY PRAWA [art. 579 § 1 ksh]
wygaśnięcie praw powiązane z roszczeniem wspólnika o zapłatę stosownego WYNAGRODZENIA [art. 579 § 2 ksh]
wspólnik zobowiązany dotychczasowo do powtarzających się świadczeń niepieniężnych może się z tego obowiązku ZWOLNIĆ za zapłatą stosownego WYNAGRODZENIA [art. 579 § 3 ksh]
148
124. Jak zostało zdefiniowane pojęcie spółdzielni i jakie cechy
spółdzielni można wyróżnić?
SPÓŁDZIELNIA jest DOBROWOLNYM ZRZESZENIEM NIEOGRANICZONEJ LICZBY OSÓB, o
ZMIENNYM SKŁADZIE OSOBOWYM i ZMIENNYM FUNDUSZU UDZIAŁOWYM, które W
INTERESIE SWOICH CZŁONKÓW PROWADZI WSPÓLNĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ, przy czym
MOŻE ono prowadzić również DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNĄ i OŚWIATOWO-KULTURALNĄ na rzecz
swoich członków i ich środowiska. [art. 1 ustawy Prawo spółdzielcze]
CECHY:
A. DOBROWOLNOŚĆ
spółdzielnia może być DOBROWOLNIE UTWORZONA przez jej założycieli i DOBROWOLNIE
ROZWIĄZANA przez jej członków
ma wyraźnie cywilistyczny charakter; autonomia założycieli i członków oraz zasada
swobody umów
B. ZRZESZENIOWY CHARAKTER
spółdzielnia jest ZRZESZENIEM, czyli KORPORACJĄ OSÓB, które łączą swoje działania dla
osiągnięcia wspólnego celu
cel nie musi być wyszczególniony, ale wynika on jasno z działalności, którą spółdzielnia
prowadzi, a wyszczególnienie tej działalności jest obligatoryjne
łączenie się powinno być ŚWIADOME i DŁUGOTRWAŁE (nie jednorazowość!)
oparta zarówno na substracie OSOBOWYM jak i MAJĄTKOWYM
C. ZMIENNY SKŁAD OSOBOWY
łączy się z jedną z podstawowych zasad ruchu spółdzielczego (patrz niżej) > zasadą
OTWARTYCH DRZWI
spółdzielnia nie może stawiać barier osobom chcącym do niej przystąpić, jeżeli tylko
spełniają wymagania określone w ustawie i opartym na niej statucie
może jednak uzależnić przyjęcie w poczet członków od posiadania pewnych kwalifikacji
reguła może być też ograniczona ze względów ekonomicznych (przesłanka obiektywna)
reguła ta nie ma charakteru cywilistycznego; nie wynika z niej roszczenie o przyjęcie w
poczet członków (chyba, że co innego wynika z ustawy, statutu, umowy między spółdzielnią
a zainteresowanym)
D. ZMIENNY FUNDUSZ UDZIAŁOWY
nie ma kapitału zakładowego
UDZIAŁY SĄ IMIENNE (ale nie są papierami wartościowymi) i NIEZBYWALNE (niemożliwy
obrót nimi)
osoba ubiegająca się o przyjęcie musi ZADEKLAROWAĆ swój udział/udziały i je WPŁACIĆ
E. PROWADZENIE WSPÓLNEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ w interesie członków
MUSI prowadzić dz.g. (to jest jej celem i istnieją nawet sankcje w razie nieprowadzenia)
nie oznacza, że musi mieć cel zarobkowy (np. spółdzielnie mieszkaniowe)
wspólnota celu
F. FAKULTATYWNE prowadzenie DZIAŁALNOŚCI SPOŁECZNEJ i OŚWIATOWO KULTURALNEJ
149
ZASADY ROCZDELSKIE : zasady dotyczące funkcjonowania ZRZESZEŃ TYPU SPÓŁDZIELCZEGO, odróżniających je od innych instytucjonalnych form prowadzenia działalności gospodarczej.
1) zasada DOBROWOLNOŚCI 2) zasada SAMORZĄDNOŚCI 3) zasada WSPÓLNOTY CZŁONKOWSKIEJ 4) zasada DEMOKRATYCZNEGO KIEROWNICTWA (jeden członek jeden głos) 5) zasada OTWARTYCH DRZWI 6) zasada ZMIENNEGO SKŁADU OSOBOWEGO 7) zasada ZMIENNEGO FUNDUSZU UDZIAŁOWEGO 8) zasada NIEPODZIELNOŚCI FUNDUSZU ZASOBOWEGO 9) zasada PODNOSZENIA POZIOMU KULTURALNEGO CZŁONKÓW 10) zasada WSPÓŁPRACY MIĘDZY ORGANIZACJAMI SPÓŁDZIELCZYMI
125. Jakie są etapy założenia spółdzielni?
Do powstanie spółdzielni konieczne jest:
A. SPORZĄDZENIE STATUTU
B. WYBÓR ORGANÓW
C. WPIS DO REJESTRU
AD A. STATUT
Statut spółdzielni powinien określać:
1. oznaczenie NAZWY z dodatkiem „SPÓŁDZIELNIA” lub „SPÓŁDZIELCZY”
2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI spółdzielni
3. CZAS TRWANIA, o ile założona na czas określony
4. WYSOKOŚĆ WPISOWEGO
5. WYSOKOŚĆ i LICZBĘ UDZIAŁÓW, które członek obowiązany jest ZADEKLAROWAĆ
6. TERMINY wnoszenia i zwrotu udziałów oraz SKUTKI NIEWNIESIENIA W TERMINIE
7. PRAWA i OBOWIĄZKI członków
8. zasady i tryb PRZYJMOWANIA CZŁONKÓW, WYPOWIADANIA członkostwa, WYKREŚLENIA i WYKLUCZENIA członków
9. zasady zwoływania ZGROMADZEŃ, obradowania i podejmowania uchwał
10. zasady i tryb wyboru oraz odwołania CZŁONKÓW ORGANÓW spółdzielni
11. zasady PODZIAŁU NADWYŻKI BILANSOWEJ (dochodu ogólnego) oraz POKRYWANIA STRAT
12. postanowienia, których wprowadzenia wymaga ustawa
statut UCHWALAJĄ ZAŁOŻYCIELE (osoby zamierzające założyć spółdzielnię), potwierdzając jego
przyjęcie przez złożenie pod nim swoich podpisów
MINIMALNA LICZBA ZAŁOŻYCIELI:
co do zasady: 10 jeśli osoby fizyczne i 3 jeśli osoby prawne
w spółdzielniach produkcji rolnej: 5 jeśli osoby fizyczne
w spółdzielniach socjalnych: 5 jeśli osoby fizyczne i 2 jeśli osoby prawne
w spółdzielniach mieszkaniowych: co najmniej 10 osób fizycznych i prawnych
to ustawowe minimum jest jednocześnie warunkiem TRWANIA SPÓŁDZIELNI
jeśli liczba członków spadnie poniżej ustawowego minimum i w ciągu 1 roku nie zwiększy liczby
członków do wymaganej prawem/ statutem, wówczas spółdzielnia przechodzi w stan
LIKWIDACJI
[Trzcina] Charakter prawny statutu spółdzielni to wewnętrzne prawo spółdzielni, tzw. prawo umowne,
lex contractus
150
AD B. WYBÓR ORGANÓW
wybór organów należy, w zależności od postanowień statutu, do kompetencji:
WALNEGO ZGROMADZENIA lub
KOMISJI ORGANIZACYJNEJ w składzie co najmniej 3 CZŁONKÓW
AD C. WPIS DO REJESTRU
spółdzielnia podlega obowiązkowi wpisu do KRS (art. 7 prawa spółdzielczego) i jest wpisywana
do REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW KRS (art. 36 pkt 8 ustawy o KRS)
z chwilą WPISU do rejestru nabywa OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ
za czynności dokonane w interesie spółdzielni PRZED REJESTRACJĄ osoby DZIAŁAJĄCE ZA SPÓŁDZIELNIĘ odpowiadają do chwili zarejestrowania wobec osób trzecich SOLIDARNIE
po zarejestrowaniu za te czynności odpowiada spółdzielnia
126. W jakich sytuacjach może nastąpić nabycie członkostwa
spółdzielni?
Członkiem spółdzielni może być: OSOBA FIZYCZNA o PEŁNEJ ZDOLNOŚCI do czynności prawnych, jeżeli odpowiada wymogom
określonym w statucie, chyba że ustawa stanowi inaczej; wyjątki: spółdzielnie mieszkaniowe, których członkiem może być osoba fizyczna z ograniczoną
z.d.cz.p. albo jej nieposiadająca spółdzielnie socjalne, których członkami mogą być osoby fizyczne o ograniczonej z.d.cz.p. statut spółdzielni może dopuszczać członkostwo osób z ograniczoną z.d.cz.p. lub jej
nieposiadających osoby takie nie mogą być CZŁONKIEM ORGANÓW spółdzielni a w WALNYM biorą udział
przez przedstawicieli
OSOBA PRAWNA, o ile statut nie stanowi inaczej [art. 15 § 4 pr. spółdz.]
Członkostwo w spółdzielni można NABYĆ:
A. Z MOCY PRAWA (EX LEGE)
ZAŁOŻYCIELE, którzy nabywają członkostwo z CHWILĄ REJESTRACJI spółdzielni
w wyniku ŁĄCZENIA się spółdzielni w wyniku PODZIAŁU spółdzielni
B. wskutek PRZYJĘCIA w poczet członków
warunkiem przyjęcia jest złożenie DEKLARACJI przez zainteresowanego deklaracja musi być złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności powinna zawierać dane osobowe i adresowe aplikującego, a także LICZBĘ
ZADEKLAROWANYCH UDZIAŁÓW oraz dane dot. WKŁADÓW
członkostwo powstaje z chwilą podjęcia UCHWAŁY O PRZYJĘCIU ORGAN właściwy do przyjęcia jest wskazany w statucie: albo ZARZĄD, albo RADA
NADZORCZA albo WALNE ZGROMADZENIE (ZEBRANIE PRZEDSTAWICIELI). NIE MOŻE podjąć uchwały o przyjęciu w poczet członków zarząd jednoosobowy albo Zebranie Grupy Członkowskiej
uchwała powinna być podjęta w ciągu 1 MIESIĄCA od złożenia deklaracji przyjęcie powinno być stwierdzone na deklaracji (2 członków zarządu albo inne upoważnione
osoby) zawiadomienie o ODMOWIE PRZYJĘCIA powinno zawierać uzasadnienie, a jeśli organem
właściwym ws. przyjęcia jest inny niż walne organ, osoba ma prawo wniesienia ODWOŁANIA (całą procedurę powinien regulować statut)
151
127. W jakich sytuacjach może nastąpić ustanie członkostwa
spółdzielni?
USTANIE CZŁONKOSTWA powodują:
1. ŚMIERC / USTANIE CZŁONKA
2. WYSTĄPIENIE ZA WYPOWIEDZENIEM
3. WYKLUCZENIE CZŁONKA
4. WYKREŚLENIE CZŁONKA
AD 1. ŚMIERĆ
OSOBĘ FIZYCZNĄ skreśla się z rejestru członków ze SKUTKIEM od dnia, w którym nastąpiła
ŚMIERĆ
(jeżeli zmarły zostawił >1 spadkobiercę, powinni ustanowić wspólnego pełnomocnika/ wskazać zarządcę, który wykona przechodzące na nich prawa majątkowe zmarłego)
OSOBĘ PRAWNĄ skreśla się z rejestru członków ze SKUTKIEM od dnia jej USTANIA
AD 2. WYSTĄPIENIE
członek spółdzielni może z niej WYSTĄPIĆ ZA WYPOWIEDZENIEM
musi być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności
termin i okres określa statut
za DATĘ WYSTĄPIENIA uznaje się NASTĘPNY DZIEŃ po upływie OKRESU wypowiedzenia
AD 3. WYKLUCZENIE
może nastąpić w wypadku, gdy z WINY UMYŚLNEJ lub RAŻĄCEGO NIEDBALSTWA CZŁONKA
jego dalszego pozostawania w spółdzielni NIE DA SIĘ POGODZIĆ z postanowieniami statutu albo
dobrymi obyczajami
PRZYCZYNY wykluczenia określa STATUT
AD 4. WYKREŚLENIE
może nastąpić w odniesieniu do CZŁONKA, który NIE WYKONUJE OBOWIĄZKÓW
STATUTOWYCH z przyczyn przez siebie NIEZAWINIONYCH
PRZYCZYNY wykreślenia określ STATUT
wykluczenia / wykreślania mogą DOKONAĆ (stosownie do postanowień statutu) albo RADA NADZORCZA albo WALNE ZGROMADZENIE
organ, który podjął uchwałę zawiadamia o tym członka na piśmie wraz z uzasadnieniem organ ma obowiązek wysłuchać wyjaśnień zainteresowanego od uchwały RN przysługuje odwołanie do WZ albo skarga do sądu do wniesienia odwołania i jego rozpatrzenia stosuje się przepisy statutu o postępowaniu
wewnątrzspółdzielczym
WYKLUCZENIE / WYKREŚLENIE staje się SKUTECZNE z chwilą: bezskutecznego upływu terminu do zaskarżenia do sądu uchwały RN, chyba, że przed jego upływem
członek wniósł odwołanie do WZ bezskutecznego upływu terminu do wniesienia do WZ odwołania od uchwały RN, jeśli termin ten jest
dłuższy od terminu na zaskarżenie do sądu bezskutecznego upływu terminu do zaskarżenia do sądu uchwały WZ prawomocnego oddalenia przez sąd powództwa o uchylenie uchwały RN / WZ
jedyne możliwości rozwiązania stosunku członkostwa przez spółdzielnię
152
128. Jakie są podstawowe prawa członka spółdzielni i co oznaczają
prawa pierwotne i prawa pochodne?
Prawa i obowiązki członków wynikają z ustawy oraz statutu spółdzielni. Mogą mieć charakter majątkowy bądź organizacyjny. Prawa i obowiązki dla wszystkich członków są równe (co należy traktować w kategoriach równości ich przyznawania: na jednakowych zasadach, przy zastosowaniu jednakowych kryteriów.)
PRAWA CZŁONKA o charakterze MAJĄTKOWYM
Do podstawowych uprawnień majątkowych członka spółdzielni należą:
prawo do korzystania ze ŚWIADCZEŃ SPÓŁDZELNI w zakresie jej STATUTOWEJ DZIAŁALNOŚCI
prawo do UDZIAŁU w NADWYŻCE BILANSOWEJ
PRAWA CZŁONKA o charakterze ORGANIZACYJNYM
prawo UCZESTNICZENIA w WALNYM ZGROMADZENIU lub ZEBRANIU GRUPY CZŁONKOWSKIEJ
bierne i czynne PRAWO WYBORCZE do ORGANÓW spółdzielni
prawo otrzymywania odpisu statutu i regulaminów
prawo zaznajamiania się z uchwałami organów, protokołami obrad, protokołami lustracji,
rocznymi sprawozdaniami finansowymi oraz umowami zawieranymi z osobami trzecimi
prawo żądania rozpatrzenia przez właściwe organy wniosków dot. działalności spółdzielni
członek może mieć również INNE PRAWA określone w ustawie/statucie
PRAWA PIERWOTNE A PRAWA POCHODNE
PRAWA PIERWOTNE to prawa wynikające WPROST ze STOSUNKU CZŁONKOSTWA (to właśnie do nich odnosi się zasada równości praw z art. 18 § 1 pr. spół.)
PRAWA POCHODNE to prawa składające się na treść INNYCH niż stosunek członkostwa STOSUNKÓW PRAWNYCH (te prawa w przeciwieństwie do pierwotnych są zróżnicowane dla poszczególnych członków); np.:
spółdzielczy stosunek PRACY
spółdzielczy stosunek PRAWA DO LOKALU
129. Jakie są podstawowe obowiązki członka spółdzielni?
OBOWIĄZKI CZŁONKA o charakterze MAJĄTKOWYM
obowiązek wniesienia WPISOWEGO
określona przez statut
JEDNORAZOWA opłata z tytułu PRZYJĘCIA W POCZET CZŁONKÓW spółdzielni
wchodzi do FUNDUSZU ZASOBOWEGO
obowiązek wniesienia ZADEKLAROWANYCH UDZIAŁÓW
wchodzą do FUNDUSZU UDZIAŁOWEGO
stosownie do postanowień statutu mogą być wnoszone JEDNORAZOWO albo W
OKREŚLONYCH TERMINACH
mogą być pieniężne albo aportowe (ale i tak muszą być przeliczone na kwotę pieniężną)
153
udziały mają charakter imienny (ale nie są papierem wartościowym!)
są niezbywalne
nie podlegają dziedziczeniu (dziedziczone mogą być tylko roszczenia o zwrot praw
majątkowych zmarłego członka)
członek nie może przed ustaniem członkostwa żądać zwrotu wpłat dokonanych na udziały obowiązkowe (nie dot. wpłat przekraczających ilość udziałów wymaganych do zadeklarowania przez statut obowiązujący w chwili żądania zwrotu)
obowiązek UCZESTNICTWA w STRATACH spółdzielni członek uczestniczy w stratach spółdzielni do wysokości zadeklarowanych udziałów (sfera
stosunków wewnętrznych – na zewnątrz w żaden sposób nie odpowiada swoim majątkiem wobec wierzycieli spółki za jej zobowiązania)
uczestniczy we wszystkich stratach, nawet wynikających ze zobowiązań zaciągniętych przez jego przyjęciem do spółdzielni
OBOWIĄZKI wynikające ze STATUTU i ZALEŻNE OD RODZAJU SPÓŁDZIELNI
obowiązek DEKLAROWANIA WIĘKSZEJ ILOŚCI UDZIAŁÓW
można przyjąć takie samo rozwiązanie dla osób fizycznych i prawnych, a może uregulować odrębnie dla każdej kategorii
jeśli członek nie zadeklaruje w myśl statutu większej ilości udziałów, można ten obowiązek wymusić albo w drodze postępowania wewnątrzspółdzielczego albo postępowania sądowego
obowiązek wniesienia WKŁADÓW
wchodzą do FUNDUSZU WKŁADÓW
z mocy ustawy obowiązek wniesienie wkładów istnieje w:
☼ spółdzielniach mieszkaniowych (wkłady mieszkaniowe)
☼ rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i innych spółdzielniach zajmujących się
produkcją rolną oraz w spółdzielniach kółek rolniczych (wkłady gruntowe i pieniężne)
☼ spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (wkłady pieniężne)
w pozostałych przypadkach obowiązek wniesienia wkładów statutowy
statut może przewidywać wnoszenie do spółdzielni wkładów na własność albo do
korzystania na podstawie innego stosunku prawnego
statut powinien w tym przypadku określać:
☼ charakter i zakres prawa przysługującego spółdzielni do wkładów
☼ wysokość wkładów
☼ rodzaj, jeśli są niepieniężne
☼ terminy ich wnoszenia i zwrotu
obowiązek ŚWIADCZENIA PRACY
OBOWIĄZKI CZŁONKA o charakterze ORGANIZACYJNYM
obowiązek przestrzegania PRZEPISÓW PRAWA, POSTANOWIEŃ STATUTU i opartych na nich
REGULAMINÓW
obowiązek DBANIA O DOBRO SPÓŁDZIELNI
obowiązek UCZESTNICZENIA w realizacji jej ZADAŃ STATUTOWYCH
154
FUNDUSZE SPÓŁDZIELNI
FUNDUSZ UDZIAŁOWY
FUNDUSZ ZASOBOWY
FUNDUSZ WKŁADÓW
STRATY BILANSOWE pokrywa się ze źródeł w NASTĘPUJĄCEJ KOLEJNOŚCI:
1. FUNDUSZ ZASOBOWY
2. FUNDUSZ UDZIAŁOWY
3. INNE FUNDUSZE WŁASNE spółdzielni w kolejności przewidzianej przez STATUT
130. Jakie są podstawowe organy spółdzielni?
ORGANAMI SPÓŁDZIELNI SĄ:
1. WALNE ZGROMADZENIE 2. RADA NADZORCZA 3. ZARZĄD 4. w spółdzielniach, w których WALNE zastąpione ZEBRANIEM PRZEDSTAWICIELI –
ZEBRANIA GRUP CZŁONKOWSKICH
wybory do tych organów odbywają się w głosowaniu tajnym spośród nieograniczonej liczby kandydatów
statut może przewidywać powołanie również innych organów (musi wówczas określić zakres kompetencji
i sposób powołania i odwołania)
żadne organy spółdzielni nie mogą przejmować kompetencji innego organu
w odniesieniu do członków RN i zarządu ZAKAZY jak w stosunku do ich członków w spółek kapitałowych:
zakaz konkurencji, zakaz głosowania ws. ich dotyczących i zakaz łączenia stanowisk i funkcji
Powstaje z wpłat UDZIAŁÓW członkowskich.
W razie likwidacji spółdzielni, bądź ustania członkostwa, podlega on
zwrotowi byłemu członkowi, chyba że został
przeznaczony na pokrycie strat spółdzielni.
Powstaje z : WPISOWEGO,
części NADWYŻKI BILANSOWEJ
i z innych źródeł.
Jest niepodzielny i bezzwrotny
istnieje tylko w niektórych spółdzielniach, które
wymagają wniesienia WKŁADU.
Podlega zwrotowi i w
odróżnieniu od poprzednich funduszy, nie uczestniczy w
pokryciu straty.
155
WALNE ZGROMADZENIE SPÓŁDZIELNI
najwyższy organ spółdzielni
wyłączne UPRAWNIENIA UCHWAŁODAWCZE w sprawach zastrzeżonych do jego właściwości ustawowo lub statutowo
może być ZWYCZAJNE (zwoływane corocznie w ciągu 6 miesięcy po upływie roku obrachunkowego) i NADZWYCZAJNE (zwoływane w miarę potrzeby albo gdy ustawa tak stanowi)
ZWOŁYWANIE
ZWYCZAJNE zwołuje ZARZĄD NADZWYCZAJNE zwołuje ZARZĄD na żądanie
(a) RADY NADZORCZEJ albo (b) CO NAJMNIEJ 1/10 CZŁONKÓW (MIN. TRZECH), chyba że statut zastrzega więcej
jeśli zwoływane na żądanie, to musi się odbyć w ciągu 6 tygodni od zgłoszenia żądania jeśli to nie nastąpi, wówczas walne może zwołać:
(a) RADA NADZORCZA (b) ZWIĄZEK REWIZYJNY, w którym spółdzielnia jest zrzeszona (c) KRAJOWA RADA SPÓŁDZIELCZA na koszt spółdzielni
UDZIAŁ I GŁOSOWANIE
członek spółdzielni może uczestniczyć w walnym OSOBIŚCIE lub przez PEŁNOMOCNIKA, chyba że ustawa lub statut stanowią inaczej
OSOBY PRAWNE biorą udział przez pełnomocnika
pełnomocnictwo powinno być udzielona na piśmie ad solemnitatem i dołączone do protokołu z walnego
pełnomocnikiem nie może być CZŁONEK ZARZĄDU spółdzielni (nie dot. spółdzielni liczących max 10 członków, chyba że statut stanowi inaczej)
członek ma prawo korzystania na własny koszt z pomocy prawnej / pomocy eksperta
KAŻDY CZŁONEK ma 1 GŁOS bez względu na liczbę posiadanych udziałów wyjątkiem spółdzielnie zrzeszające wyłącznie OSOBY PRAWNE – tam można ustalić inne zasady
PODEJMOWANIE UCHWAŁ
walne może podejmować uchwały wyłącznie w sprawach OBJĘTYCH PORZĄDKIEM OBRAD podanym do wiadomości członków w terminach i w sposób określony w statucie
uchwały podejmowane są ZWYKŁĄ WIĘKSZOŚCIĄ głosów przy QUORUM 1/2, chyba że ustawa lub statut stanowią inaczej
CHARAKTER PRAWNY UCHWAŁ uchwały walnego obowiązują WSZYSTKICH CZŁONKÓW oraz WSZYSTKIE ORGANY spółdzielni
uchwała SPRZECZNA z USTAWA jest NIEWAŻNA uchwała sprzeczna ze STATUTEM / DOBRYMI OBYCZAJAMI lub GODZĄCA W INTERESY SPÓŁDZIELNI
/ MAJĄCA NA CELU POKRZYWDZENIE CZŁONKA może być ZASKARŻONA DO SĄDU (powództwo o uchylenie może wytoczyć każdy członek albo zarząd)
typologia uchwał wg Trzcińskiego: uchwały skierowane do organów / wszystkich członków, które zawierają zalecenia o charakterze ogólnym
[nie są oświadczeniami woli, analogia do zaleceń służbowych] uchwały zawierające zalecenia dla organów (w pierwszej kolejności dla zarządu) w określonych sprawach
uznanych przez walne za ważne [nie są oświadczeniami woli, analogia do zaleceń służbowych] uchwały których podjęcie jest konieczne dla dokonania przez zarząd określonej czynności prawnej
[czynność dokonana bez takiej uchwały powoduje odpowiedzialność wobec spółdzielni] uchwały rozwijające/konkretyzujące przewidziane w statucie prawa i obowiązki [mogą zapadać tylko na
podstawie wyraźnej delegacji ustawowej i statutowej; są oświadczeniami woli]
uchwały wywołujące wprost zmiany w stosunkach prawnych [są czynnościami prawnymi sensu stricto; np. uchwała o przyjęciu w poczet członków]
statut może stanowić, że jeśli liczba członków PRZEKROCZY określony w nim próg, WALNE
zostaje ZASTĄPIONE przez ZEBRANIE PRZEDSTAWICIELI (wówczas musi szczegółowo określać funkcjonowanie)
156
RADA NADZORCZA
rada nadzorcza SPRAWUJE KONTROLĘ i NADZÓR nad działalnością spółdzielni
ZAKRES DZIAŁANIA: a) uchwalanie planów gospodarczych i programów działalności społecznej i kulturalnej b) nadzór i kontrola działalności spółdzielni poprzez: badanie okresowych sprawozdań oraz sprawozdań
finansowych, dokonywanie okresowych ocen wykonania przez spółdzielnię jej zadań gospodarczych (ze szczególnym uwzględnieniem przestrzegania przez spółdzielnię praw członków), przeprowadzanie kontroli nad sposobem załatwiania wniosków przez zarząd
c) podejmowanie uchwał w sprawie nabycia/obciążenia nieruchomości oraz nabycia zakładu / innej jednostki organizacyjnej
d) podejmowanie uchwał w sprawie przystępowania/występowania z organizacji społecznych e) zatwierdzanie struktury organizacyjnej spółdzielni f) rozpatrywanie skarg na działalność zarządu g) składanie walnemu sprawozdań zawierających w szczególności wyniki kontroli i ocenę sprawozdań
finansowych h) podejmowanie uchwał w sprawach czynności prawnych dokonywanych między spółdzielnią a członkiem
zarządu albo przez spółdzielnię w interesie członka zarządu oraz reprezentowanie spółdzielni przy tych czynnościach (do reprezentowanie styknie 2 członków)
i) inne uprawnienia zastrzeżone przez statut
jeżeli statut przekaże sprawy z zakresu a) c) i e) do wyłącznej kompetencji walnego, wówczas może przyjąć dla Rady nazwę KOMISJI REWIZYJNEJ
w celu wykonywania swoich zadań rada może: żądać wszelkich SPRAWOZDAŃ i WYJAŚNIEŃ od zarządu, członków i pracowników spółdzielni przeglądać księgi i dokumenty sprawdzać bezpośrednio STAN MAJĄTKU spółdzielni
SKŁAD : MIN 3 CZŁONKÓW (kadencję określa statut) wybierani WYŁĄCZNIE spośród CZŁONKÓW wyjątek: jeśli członkiem jest OSOBA PRAWNA, do rady może być wybrana osoba NIEBĘDĄCA
członkiem, wskazana przez osobę prawną
WYBORU dokonuje (stosownie do postanowień statutu) WALNE, ZEBRANIE PRZEDSTAWICIELI lub ZEBRANIE GRUP CZŁONKOWSKICH
organ który dokonał wyboru może również ODWOŁAĆ członka przed upływem kadencji
NIE POWOŁUJE SIĘ RADY NADZORCZEJ, chyba że statut stanowi inaczej (kompetencje przejmuje walne): w spółdzielniach …. w spółdzielniach produkcji rolnej, jeśli liczba członków max 10
ZARZĄD
jest ORGANEM WYKONAWCZYM
do jego kompetencji należy: (a) KIEROWANIE DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁDZIELNI i (b) REPREZENTOWANIE JEJ NA ZEWNĄTRZ (patrz pyt. 131)
SKŁAD i LICZBĘ CZŁONKÓW określa STATUT (mogą do niego wchodzić osoby spoza członków spółdzielni)
POWOŁYWANY stosownie do postanowień statutu przez RADĘ lub WALNE
statut może przewidywać ZARZĄD JEDNOOSOBOWY (PREZES), ale taki zarząd nie może dokonywać CZYNNOŚCI PRAWNYCH w sprawach wynikających ZE STOSUNKU CZŁONKOSTWA (np. nie może przyjąć w poczet członków); takie czynności dokonywane są wówczas przez RADĘ NADZORCZĄ
ZEBRANIA GRUP CZŁONKOWSKICH
tylko tam, gdzie zamiast walnego funkcjonuje ZEBRANIE PRZEDSTAWICIELI
STATUT określa ZASADY PODZIAŁU członków na GRUPY członkowskie oraz ZASADY DZIAŁANIA tych zebrań
157
KOMPETENCJE: a. wybieranie i odwoływanie przedstawicieli na zebranie przedstawicieli b. wybieranie i odwoływanie członków rady, jeśli statut tak stanowi c. rozpatrywanie spraw będących przedmiotem najbliższego zebrania i zgłaszanie swoich wniosków d. rozpatrywanie okresowych sprawozdań zarządu i rady e. wyrażanie opinii i zgłaszanie wniosków do właściwych organów w sprawach spółdzielni i wspólnych
sprawach członków grupy f. inne zadania i uprawnienia określone przez statut
131. Jakie są zasady reprezentacji spółdzielni?
co do zasady (z zastrzeżeniem ustawowych wyjątków ergo pełnomocnicy czy wyjątkowe kompetencje
rady w tym zakresie) wyłączną kompetencję do reprezentowania spółdzielni posiada ZARZĄD
ZASADY w zakresie REPREZENTACJI CZYNNEJ
obowiązuje zasada obligatoryjnej REPREZENTACJI ŁĄCZNEJ, tj. składać oświadczenia woli w
imieniu spółdzielni mogą:
2 CZŁONKOWIE ZARZĄDU lub
1 CZŁONEK ZARZĄDU i PEŁNOMOCNIK
WYJĄTKIEM w zakresie obowiązku reprezentacji łącznej jest ZARZĄD JEDNOOSOBOWY; tu
składać oświadczenia mogą skutecznie:
PREZES ZARZĄDU lub
2 PEŁNOMOCNIKÓW
ponadto ZARZĄD może UDZIELIĆ PEŁNOMOCNICTWA (pr. spół. nie reguluje formy pełnomocnictwa,
więc odesłanie do k.c.)
JEDNEMU ze swoich CZŁONKÓW lub
OSOBIE TRZECIEJ
do dokonywania czynności prawnych związanych z KIEROWANIEM BIEŻĄCĄ DZIAŁALNOŚCIĄ
GOSPODARCZĄ spółdzielni lub jej wyodrębnionej organizacyjnie i gospodarczo JEDNOSTKI
tudzież do dokonywania CZYNNOŚCI OKREŚLONEGO RODZAJU lub CZYNNOŚCI SZCZEGÓLNYCH
(Statut może uzależniać udzielenie takiego pełnomocnictwa od uprzedniej zgody rady.)
poza tymi przypadkami (zarząd jednoosobowy lub pełnomocnictwo)
JEDNOOSOBOWE DZIAŁANIA CZŁONKA ZARZĄDU NIE SĄ DZIAŁANIEM ORGANU
SPÓŁDZIELNI!
spółdzielnia może również USTANOWIĆ PROKURENTA
ZASADY w zakresie REPREZENTACJI BIERNEJ
Skutek prawny wobec spółdzielni wywołują OŚWIADCZENIA ZŁOŻONE:
wobec JEDNEGO Z CZŁONKÓW ZARZĄDU
wobec JEDNEGO Z PEŁNOMOCNIKÓW
w lokalu spółdzielni
158
132. Jakie mogą być przyczyny likwidacji spółdzielni i na czym
polega postępowanie likwidacyjne?
jeśli spółdzielnia nie rozpoczęła działalności w ciągu 1 roku od zarejestrowania i nie posiada majątku, może ulec wykreśleniu bez postępowania likwidacyjnego na wniosek związku rewizyjnego
otwarcie likwidacji = wygaśnięcie pełnomocnictw
Postawienie w stan likwidacji wskutek UCHWAŁ WALNYCH ZGROMADZEŃ
LIKWIDACJA DOBROWOLNA
zgodne uchwały podjęte na DWÓCH KOLEJNYCH WALNYCH w odstępie co najmniej 2 TYGODNI
większością kwalifikowaną 3/4 głosów
spółdzielnia postawiona w stan likwidacji w tym trybie może PRZED UPŁYWEM 1 ROKU od podjęcia II UCHWAŁY PRZYWRÓCIĆ swoją działalność
uchwałę w sprawie przywrócenia podejmuje WALNE większością 3/4 głosów
Postawienie w stan likwidacji wskutek UCHWAŁY ZWIĄZKU REWIZYJNEGO
uchwałę o postawieniu w stan likwidacji może podjąć ZWIĄZEK REWIZYJNY w którym
spółdzielnia jest ZRZESZONA
PODSTAWY:
(a) działalność spółdzielni wykazuje rażące i uporczywe NARUSZENIA PRAWA / STATUTU (b) spółdzielnia została ZAREJESTROWANA z NARUSZENIEM PRAWA (c) spółdzielnia CO NAJMNIEJ od 1 ROKU NIE PROWADZI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
spółdzielnia może w terminie 6 TYGODNI od doręczenia uchwały ZASKRAŻYĆ ją do SĄDU
w razie niezaskarżenia w terminie / uprawomocnienia się orzeczenia oddalającego powództwo albo umarzającego sprawę, ZWIĄZEK REWIZYJNY zgłasza do KRS WNIOSEK O OTWARCIE LIKWIDACJI i wyznacza LIKWIDATORA
PRZYCZYNY LIKWIDACJI
Z MOCY PRAWA
UPŁYW CZASU, na który w myśl
statutu spółdzielnię utworzono
ZMNIEJSZENIE SIĘ LICZBY CZŁONKÓW
poniżej progu wskazanego w statucie
lub ustawie,
a spółdzielnia nie zwiększy do wymaganej liczby w terminie 1 roku
na podstawie STOSOWNYCH UCHWAŁ
UCHWAŁY WALNEGO
UCHWAŁA ZWIĄZKU
REWIZYJNEGO
159
POSTĘPOWANIE LIKWIDACYJNE
Postępowanie likwidacyjne jest sposobem ZAKOŃCZENIA BYTU PRAWNEGO spółdzielni. (Spółdzielnia może również ogłosić upadłość w razie jej niewypłacalności i wówczas zakończyć swój byt prawny zgodnie z procedurą postępowania upadłościowego albo ulec procesom przekształceniowym: (dot. spółdzielni pracy) w spółkę handlową w oparciu o przepisy 203e-203x prawa spółdzielczego albo (dot. wszystkich spółdzielni) przez łączenie się lub podział spółdzielni.)
LIKWIDATORAMI mogą być CZŁONKOWIE OSTATNIEGO ZARZĄDU albo osoby WYBRANE przez WALNE ZGROMADZENIE nie może być likwidatorem CZŁONEK SPÓŁDZIELNI likwidatorem może być również OSOBA PRAWNA
z likwidatorem zawiera się UMOWĘ o WYKONANIE CZYNNOŚCI LIKWIDACYJNYCH; zawiera ją:
RADA NADZORCZA albo ZWIĄZEK REWIZYJNY działając w imieniu spółdzielni, jeśli to on wyznacza likwidatora albo
jeśli zwołanie rady napotyka poważne trudności
ODWOŁAĆ likwidatora może w każdej chwili organ, który go wyznaczył, a z ważnych przyczyn również związek rewizyjny (jeśli odwołają, muszą również wyznaczyć nowego likwidatora)
OBOWIĄZKI LIWIDATORA:
a. zgłoszenie do KRS wniosku o wpisanie OTWARCIA LIKWIDACJI i zawiadomienie o tym związku rewizyjnego oraz Krajowej Rady Spółdzielczej
b. powiadomienie o otwarciu likwidacji banki finansujące spółdzielnię oraz organy finansowe c. zamieszczenie zawiadomienia o otwarciu likwidacji w „Monitorze Spółdzielczym” i
WEZWANIE WIERZYCIELI do zgłoszenia wierzytelności w terminie 3 MIESIĘCY od dnia ogłoszenia
d. sporządzenie SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO na dzień otwarcia likwidacji oraz LISTY ZOBOWIAZAŃ spółdzielni
e. sporządzenie PLANU FINANSOWEGO likwidacji oraz PLANU ZASPOKOJENIA ZOBOWIĄZAŃ f. po zakończeniu likwidacji przedstawienie do zatwierdzenia walnemu SPRAWOZDANIA
FINANSOWEGO na dzień zakończenia likwidacji (jeśli zwołanie walnego napotyka poważne trudności, zatwierdza je związek rewizyjny)
g. po zatwierdzeniu likwidator ZGŁASZA do KRS wniosek o WYKREŚLENIE SPÓŁDZIELNI i przekazuje księgi i dokumenty do przechowania
KOLEJNOŚĆ ZASPOKAJANIA NALEŻNOŚCI w postępowaniu likwidacyjnym
I. KOSZTY prowadzenia likwidacji
II. należności ze STOSUNKU PRACY oraz należności, którym przepisy przyznają taką samą
ochronę, a także ODSZKODOWANIA z tytułu uszkodzenia ciała, wywołania rozstroju
zdrowia, pozbawienia życia, w tym również odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy
czy chorób zawodowych
III. PODATKI i inne należności, do których stosuje się przepisy o zobowiązaniach
podatkowych oraz NALEŻNOŚCI z tytułu KREDYTÓW BANKOWYCH
IV. inne należności
należności NIEWYMAGALNE lub SPORNE należy złożyć do DEPOZYTU SĄDOWEGO
z tego, co zostanie po rozdzieleniu powyższych i po złożeniu do depozytu dokonuje się
STOSUNKOWEJ WYPŁATY UDZIAŁÓW
(nie można tej wypłaty dokonać przed upływem 6 miesięcy od wezwania wierzycieli, bo nawet jeśli się nie wyrobią ze zgłoszeniem wierzytelności w terminie 3 miesięcy, mogą dochodzić zaspokojenia z nierozdzielonego jeszcze majątku spółdzielni)PO
POZOSTAŁY MAJĄTEK zostaje przeznaczony na cele określone w uchwale OSTATNIEGO WALNEGO
161
133. Jakie są organy Europejskiego Zgrupowania Interesów
Gospodarczych?
EUROPEJSKIE ZGRUPOWANIE INTERESÓW GOSPODARCZYCH (EZIG) jest INSTRUMENTEM PRAWNYM UE mającym umożliwić EFEKTYWNĄ WSPÓŁPRACĘ TRANSGRANICZĄ osób fizycznych, spółek i innych jednostek organizacyjnych.
do UTWORZENIA niezbędne podpisanie (A) UMOWY O UTWORZENIU oraz (B)DOKONANIE REJESTRACJI
EZIG podlega rejestracji w państwie, w którym ma SIEDZIBĘ
SIEDZIBA EZIG określona w umowie musi się znajdować w UNII
uregulowane (a) rozporządzeniem Rady (EWG) w sprawie europejskiego zgrupowania interesów gospodarczych
w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu rejestrację i niektóre zasady organizacji reguluje wydana w celu zapewnienia skutecznego stosowania tego aktu reguluje (b) ustawa o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej
na jej mocy w sprawach NIEUREGULOWANYCH w rozporządzeniu i ustawie stosuje się odpowiednio przepisy o SPÓŁCE JAWNEJ
EZIG otrzymuje status osobowej spółki handlowej i NIE POSIADA OSOBOWOŚCI PRAWNEJ, ale ma PODMIOTOWOŚĆ PRAWNĄ
uzyskuje ją z chwilą WPISU DO REJESTRU (wpis ma charakter konstytutywny)
CELEM EZIG jest ułatwianie lub rozwój działalności gospodarczej jego członków oraz poprawa lub intensyfikacja wyników tej działalności; celem grupowanie nie jest osiąganie zysków dla siebie
DZIAŁALNOŚĆ ugrupowania odnosi się do działalności gospodarczej członków i nie może mieć bardziej znaczącego charakteru niż pomocniczy dla tej działalności
wszelkie mienie wniesione jak wkład/ nabyte przez EZIG stanowi majątek EZIG, a nie jego członków
CZŁONKOWIE ponoszą NIEOGRANICZONĄ SOLIDARNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ za ciążące na EZIG długi i inne zobowiązania wszelkiego rodzaju
ORGANY EZIG
odmiennie niż w przypadku spółki jawnej, EZIG działa przez swoje ORGANY
[art. 16 ust. 1 rozp.] ORGANAMI EZIG są:
A. CZŁONKOWIE DZIAŁAJĄCY WSPÓLNIE
B. ZARZĄDZAJĄCY
umowa o utworzeniu zgrupowania może przewidywać INNE ORGANY
A. CZŁONKOWIE DZIAŁAJĄCY WSPÓLNIE
najwyższy organ EZIG
mogą podejmować WSZELKIE DECYZJE zmierzające do OSIĄGNIĘCIA CELÓW ugrupowania
decyzje zapadają w formie UCHWAŁ
PODEJMOWANIE UCHWAŁ
JEDEN CZŁONEK = JEDEN GŁOS (umowa o utworzeniu może przyznawać >1, pod
warunkiem, że żaden z członków nie będzie miał większości głosów)
z inicjatywy samego zarządzającego lub na wniosek członka zarządzający muszą zapewnić
członkom konsultacje w celu umożliwienia im podjęcia stosownej decyzji
warunki dotyczące kworum i wymaganych większości określa umowa o utworzeniu (jeśli
nie stanowi inaczej, podejmowane są JEDNOMYŚLNIE)
162
ponadto rozporządzenie przewiduje kategorie uchwał, które niezależnie od postanowień
umowy MUSZĄ być podejmowane JEDNOMYŚLNIE:
zmiana celów zgrupowania
zmiana liczby przyznawanej każdemu członkowi liczby głosów
zmiana warunków podejmowania decyzji
przedłużenie okresu istnienie zgrupowania ponad termin ustalony w umowie
zmiana udziału członka w finansowaniu zgrupowania
zmiana wszelkich innych obowiązków członka, chyba że umowa stanowi inaczej
dokonanie jakiejkolwiek innej zmiany w umowie, chyba że sama umowa stanowi inaczej
transgraniczne przeniesienie siedziby EZIG
określenie warunków powoływania i odwoływania zarządzających oraz ich uprawnienia
przyjęcie w poczet nowych członków
B. ZARZĄDZAJĄCY
organ wykonawczy zgrupowania
ZARZĄDZAJĄ zgrupowaniem i REPREZENTUJĄ je
na gruncie polskiego prawa status zarządzających odpowiada STATUSOWI CZŁONKÓW
ZARZĄDU SPÓŁKI Z O.O., zarówno w zakresie PRAW i OBOWIĄZKÓW jak i
ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNOPRAWNEJ
POWOŁANIE
w umowie o utworzeniu albo na mocy decyzji członków
(dot. również usunięcia ze stanowiska i określenia ich uprawnień)
można powołać KILKU lub JEDNEGO zarządzającego
zarządzającym może być KAŻDA OSOBA FIZYCZNA (z wyłączeniem osób, które z mocy prawa / orzeczenia / decyzji nie mogą należeć do administracyjnego lub zarządzającego organu spółki, nie mogą zarządzać przedsiębiorstwem lub nie mogą działać jako zarządzający EZIG)
rozporządzenie pozostawia w gestii państw członkowskich kwestię osób prawnych – polski
ustawodawca w wykonaniu tej delegacji DOPUSZCZA powołanie OSOBY PRAWNEJ w charakterze zarządzającego
PROWADZENIE SPRAW
co do zasady należy do kompetencji ZARZĄDZAJĄCYCH, ale
NIE OBOWIĄZUJE DOMNIEMANIE WŁAŚCIWOŚCI w tym zakresie (inaczej niż przy członkach
zarządu sp. z o.o.) >> rozporządzenie stanowi, że CZŁONKOWIE zgrupowania mogą podejmować
WSZELKIE DECYZJE zmierzające do OSIĄGNIECIA CELÓW zgrupowania, ergo mogą SAMODZIELNIE,
w drodze uchwał decydować o wszystkich sprawach z zakresu prowadzenia spraw
REPREZENTACJA
tutaj ZARZĄDZAJĄCY posiadają WYŁĄCZNĄ KOMPETENCJĘ
zasadą reprezentacja samodzielna >> czynności KAŻDEGO z zarządzających WIAŻĄ
zgrupowanie w zakresie kontaktów z osobami trzecimi, jeżeli zarządzający działa w imieniu
ugrupowania (nawet, jeżeli czynności nie wchodziły w zakres celów ugrupowania)
wobec osób trzecich NIE MOŻNA powoływać się na ŻADNE OGRANICZENIA uprawnień
zarządzających wynikające z umowy o utworzeniu / decyzji członków, nawet, jeśli zostały
opublikowane
umowa o utworzeniu MOŻE przewidywać wymóg REPREZENTACJI ŁĄCZNEJ >> wtedy
można powoływać się na wymóg współdziałania zarządzających do skuteczności ich
czynności, ale tylko jeśli klauzula ta została opublikowana
163
KONTROLA DZIAŁALNOŚCI EZIG
KONTROLĘ co do zasady sprawują SAMI CZŁONKOWIE
każdy z członków jest uprawniony do uzyskania od zarządzających informacji dot. działalności zgrupowania oraz do kontroli ksiąg i dokumentów [analogiczne uprawnienia oczywiście mają członkowie działający wspólnie jako organ]
umowa o utworzeniu MOŻE przewidywać powołanie w tym celu SPECJALNEGO ORGANU, np.
RADY CZŁONKÓW, wraz z określeniem jego uprawnień, który działałby na wzór rady nadzorczej
w spółkach kapitałowych
134. W jakich sytuacjach dochodzi do nabycia lub utraty członkostwa w Europejskim Zgrupowaniu Interesów Gospodarczych?
NABYCIE CZŁONKOSTWA
Może nastąpić w sposób:
A. PIERWOTNY : dot. ZAŁOŻYCIELI, którzy stają się członkami automatycznie z chwilą REJESTRACJI
B. POCHODNY, poprzez PRZYJĘCIE poczet członków
decyzja o przyjęciu musi być podjęta jednomyślnie
każdy nowy członek odpowiada także za długi i inne zobowiązania zgrupowanie powstałe przed jego
przyjęciem (można zastrzec odmiennie w klauzuli zawartej w umowie o utworzeniu / w dokumencie
przyjęcia; można się na nią powoływać również wobec osób trzecich, jeśli została opublikowana)
CZŁONKAMI EZIG mogą być jedynie:
1. (A) SPÓŁKI lub (B) PRZEDSIĘBIORSTWA w rozumieniu art. 58 TWE oraz (C) INNE JEDNOSTKI
ORGANIZACYJNE PRAWA PUBLICZNEGO lub PRYWATNEGO, które zostały utworzone zgodnie z prawem
państwa członkowskiego
posiadające (a) ZAREJESTROWANĄ lub STATUTOWĄ SIEDZIBĘ i (b) ZARZĄD w UNII
(jeśli na mocy prawa państwa członkowskiego podmiot nie musi mieć zarejestrowanej albo statutowej siedziby,
wystarczy żeby miał zarząd w Unii)
2. OSOBY FIZYCZNE (a) wykonujące JAKĄKOLWIEK działalność PRZEMYSŁOWĄ, HANDLOWĄ,
RZEMIEŚLNICZĄ lub ROLNICZĄ albo (b) ŚWIADCZĄCE USŁUGI zawodowe lub inne w UNII
EZIG musi się składać CO NAJMNIEJ z 2 CZŁONKÓW należących do którejś z tych kategorii,
prowadzących swoją działalność W RÓŻNYCH PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH albo 2 jednostki organizacyjne posiadające zarządy w różnych państwach albo jedn. organizacyjna posiadająca zarząd w innym państwie niż prowadzi główną działalność osoba fizyczna albo 2 osoby fizyczne prowadzące główną działalność w różnych państwach
UTRATA CZŁONKOSTWA
Może nastąpić w wyniku:
A. WYSTĄPIENIA
B. WYKLUCZENIA
C. ZBYCIA UDZIAŁU
D. ŚMIERCI
E. NIESPEŁNIANIA WARUNKÓW
F. UPADŁOŚCI
164
A. WYSTĄPIENIE CZŁONKA
Członek może wystąpić ze zgrupowania:
zgodnie z warunkami ustanowionymi w umowie o utworzeniu, a w braku takich regulacji za jednomyślną zgodą pozostałych członków
ponadto każdy członek może wystąpić ze zgrupowania ze słusznych i stosownych przyczyn
ustanie członkostwa następuje też wskutek wypowiedzenia udziału przez wierzyciela członka
B. WYKLUCZENIE CZŁONKA
każdy członek może zostać wykluczony z powodów wymienionych w umowie o utworzeniu
ponadto może wykluczyć członka na mocy orzeczenia sądowego (na wspólny wniosek wszystkich pozostałych członków) jeżeli poważnie zaniedba swoje obowiązki lub powoduje / grozi spowodowaniem poważnego zakłócenia w funkcjonowaniu zgrupowania
C. ZBYCIE UDZIAŁU
każdy członek może scedować swój udział/część udziału na innego członka / osobę trzecią pod warunkiem jednomyślnej zgody innych członków
D. ŚMIERĆ CZŁONKA
ograniczona możliwość uzyskania członkostwa przez spadkobierców rozporządzenie stanowi, że nie można stać się członkiem w miejsce zmarłego członka – osoby
fizycznej, chyba że na warunkach określonych w umowie o utworzeniu, a w braku takich warunków – przy jednomyślnej zgodzie pozostałych członków
E. NIESPEŁNIANIE WARUNKÓW
członkostwo ustaje, gdy członek przestaje spełniać warunki ustanowione w art. 4 ust. 1 rozporządzenia, tj. ogólne warunki dot. możliwości zostania członkiem EZIG (odpowiednia podmiotowość prawna + terytorium Unii)
F. UPADŁOŚĆ CZŁONKA
rozporządzenie umożliwia państwu członkowskiemu ustanowienie - dla celów likwidacji/ rozwiązania i w przypadkach niewypłacalności - przepisów, na podstawie których członek przestaje należeć do zgrupowania w wyniku wystąpienia tych okoliczności
polski ustawodawca korzysta z tej możliwości i stanowi, że członkostwo w zgrupowaniu ustaje również z chwilą ogłoszenia upadłości członka
ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA ZGRUPOWANIA
A. ROZWIĄZANIE na podstawie DECYZJI CZŁONKÓW
obligatoryjne: a. wygaśnięcie terminu określonego w umowie o utworzeniu b. zaistnienie jakiejkolwiek innej przyczyny przewidzianej w umowie c. osiągnięcie celu zgrupowania d. brak możliwości dalszej realizacji celu (jeśli mimo wystąpienia tych przyczyn nie podjęto decyzji o rozwiązaniu, każdy członek może się zwrócić do sądu o nakaz rozwiązania)
e. gdy nie są już spełniane warunki z art. 4 ust. 2 rozporządzenia (min. 2 członków z różnych państw)
fakultatywnie: w każdym czasie jednomyślną decyzją członków
165
B. ROZWIĄZANIE na podstawie ORZECZENIA SĄDOWEGO
obligatoryjnie orzeka na wniosek każdej zainteresowanej osoby/ właściwego organu gdy naruszone zostały: a. art. 3 (ogólne warunki dział. zgrupowania), b. art. 12 (przepisy dot. siedziby zgrupowania) albo c. art. 31 ust. 3 (mniej niż 2 członków z różnych państw)
chyba że sprawy zgrupowania mogą zostać i zostaną uporządkowane przed wydaniem przez sąd merytorycznego orzeczenia
fakultatywnie orzeka na wniosek członka ze słusznych i stosownych przyczyn
ponadto państwo członkowskie może postanowić, że sąd na wniosek właściwego organu mającego siedzibę w tym państwie może nakazać rozwiązanie zgrupowania, gdy działa ono z naruszeniem interesów tego państwa (o ile prawo państwa członkowskiego przewiduje taką możliwość w odniesieniu do zarejestrowanych w nim spółek / innych podlegających mu jednostek organizacyjnych)
LIKWIDACJA
rozwiązanie pociąga za sobą likwidację
postępowanie likwidacyjne podlega PRAWU KRAJOWEMU
LIKWIDATORAMI są ZARZĄDZAJĄCY, chyba że odmienne postanowienie w umowie lub uchwale członków (musi być jednomyślna, chyba że umowa stanowi inaczej)
135. Na czym polega system monistyczny i dualistyczny spółki europejskiej?
SPÓŁKA EUROPEJSKA (societas europea, skrót SE) jest paneuropejską formą przedsiębiorstwa uregulowaną
w (a) rozporządzeniu Rady (WE) z 2001r. w sprawie statutu spółki europejskiej oraz, w zakresie nieuregulowanym w tym rozporządzeniu, (b) w ustawie z 4 marca 2005r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej.
SE ma formę SPÓŁKI AKCYJNEJ [art. 1 ust. 1 rozp.]
z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia SE traktuje się w każdym państwie członkowskim TAK JAK S.A. utworzoną zgodnie z przepisami państwa, w którym ma ona swoją siedzibę
posiada OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ, którą uzyskuje z dniem REJESTRACJI we właściwym rejestrze
państwa członkowskiego, w którym ma swoją STATUTOWĄ SIEDZIBĘ (a siedziba SE musi znajdować się w tym samym państwie członkowskim, co SIEDZIBA ZARZĄDU)
min. KAPITAŁ AKCYJNY : 120.000 EURO państwo członkowskie może zastosować wyższy próg, jeśli jego przepisy przewidują taki dla spółek
prowadzących określony rodzaj działalności
żaden akcjonariusz nie odpowiada za sumę wyższą, niż subskrybowana
SYSTEM MONISTYCZNY i DUALISTYCZNY dotyczą wybranego modelu ZARZĄDZANIA i
NADZORU w spółce europejskiej. W systemie dualistycznym następuje rozdział funkcji
zarządzających i nadzorczych, w systemie monistycznym zaś występuje jeden organ pełniący te
funkcje. Wynika to z różnych tradycji państw członkowskich w zakresie regulacji funkcjonowania organów S.A.
WŁADZE SPÓŁKI EUROPEJSKIEJ
SYSTEM DUALISTYCZNY SYSTEM MONISTYCZNY
1. WALNE ZGROMADZENIE 1. WALNE ZGROMADZENIE
2. ORGAN ZARZĄDZAJĄCY 2. ORGAN ADMINISTRUJĄCY pełniący zarówno funkcje zarządcze jak i nadzorcze 3. ORGAN NADZORU
166
WALNE ZGROMADZENIE
niezależnie od przyjętego modelu walne jest najwyższym organem SE decyduje w sprawach, w których:
wyłączną właściwość walnemu SE przyznaje rozporządzenie i prawo państwa członkowskiego siedziby SE albo zgodny z nimi statut SE
właściwość walnemu SPÓŁKI AKCYJNEJ przyznaje prawo państwa członkowskiego siedziby SE
z zastrzeżeniem zasad ustanowionych w rozporządzeniu, do ORGANIZACJI, PRZEBIEGU i PROCEDURY GŁOSOWANIA stosuje się obowiązujące w państwie siedziby SE przepisy dot. S.A.
ZWOŁUJE SIĘ co najmniej 1 raz w roku, w ciągu 6 MIESIĘCY po upływie każdego roku gospodarczego (chyba że przepisy państwa siedziby przewidują częstsze zwoływania dla spółek prowadzących dany rodzaj działalności)
PIERWSZE walne może odbyć się w terminie 18 MIESIĘCY PO POWSTANIU SE ponadto walne może być zwołane w dowolnym terminie przez organ zarządzający, nadzorczy,
administrujący lub inny organ (również właściwy na gruncie prawa członkowskiego)
również akcjonariusz/akcjonariusze reprezentujący co najmniej 10% kapitału zakładowego mogą wystąpić z wnioskiem o zwołanie albo o umieszczenie w porządku obrad określonych spraw (statut albo ustawodawstwo krajowe może przyznawać to uprawnienie akcjonariuszom reprezentującym mniej niż 10% KZ)
UCHWAŁY są podejmowane WIĘKSZOŚCIĄ WAŻNIE ODDANYCH GŁOSÓW (chyba że przepisy
rozporządzenia/ przepisy państwa członkowskiego wymagają większości kwalifikowanej) NIE LICZĄ się głosy, których posiadacze nie brali udziału w głosowaniu, wstrzymali się od głosu lub
zwrócili pustą/uszkodzoną kartę do głosowania jeśli istnieje WIELE RODZAJÓW AKCJI, każda uchwała wymaga dodatkowo ODDZIELNEGO GŁOSOWANIA
dla każdego rodzaju akcji, których szczególne prawa mogą zostać naruszone przez tę uchwałę
ZMIANA STATUTU wymaga WIĘKSZOŚCI 2/3 GŁOSÓW ODDANYCH państwo członkowskie może mieć surowszy wymóg może również ustalić, że wystarczy zwykła większość, jeśli reprezentowana jest min. 1/2 KZ
ORGAN ZARZĄDZAJĄCY
odpowiedzialny za PROWADZENIE SPRAW SE
jego członkowie powoływani i odwoływani przez ORGAN NADZORCZY państwa członkowskie mogą przewidzieć ustanowienie w statucie powoływania/odwoływania przez walne
PL ustawodawca korzysta i stanowi, że WALNE w każdym czasie może ODWOŁAĆ CZŁONKA ZARZĄDU/ ZAWIESIĆ go w czynnościach (prawo bezwzględne)
ponadto umożliwia twórcom statutu SE przyznanie wyłącznej kompetencji do powoływania i odwoływania walnemu
ŻADNA OSOBA NIE MOŻE być JEDNOCZEŚNIE członkiem ORGANU ZARZĄDZAJĄCEGO i NADZORCZEGO tej samej SE
organ nadzorczy może przesunąć jednego ze swoich członków do wykonywania obowiązków jako członek organu zarządzającego w przypadku wolnego miejsca pracy; wówczas jego funkcje jako członka organu nadzorczego są zawieszone
państwo członkowskie może przewidzieć ograniczenie czasowe: nasz ustawodawca korzysta i stanowi, że w przypadku zastąpienia członka zarządu niemogącego wykonywać swoich funkcji przez członka rady nadzorczej może to trwać max 3 miesiące
LICZBĘ CZŁONKÓW / zasady jej ustalania określa STATUT SE
państwa członkowskie mogą ustalić próg minimalny i maksymalny
SYSTEM DUALISTYCZNY
167
ORGAN NADZORU
SPRAWUJE NADZÓR nad PROWADZENIEM SPRAW SE przez organ zarządzający
nie jest uprawniony do samodzielnego prowadzenia spraw
CZŁONKOWIE POWOŁYWANI przez WALNE
członkowie PIERWSZEGO organu mogą być powołani przez statut
LICZBĘ CZŁONKÓW / zasady jej ustalania określa STATUT SE
państwa członkowskie mogą ustalić próg minimalny i maksymalny; nasz ustawodawca korzysta i
stanowi, że RADA NADZORCZA składa się z MIN. 3 CZŁONKÓW (dla spółek publicznych z 5)
UPRAWNIENIA
minimum raz na trzy miesiące organ zarządzający przekazuje organowi nadzorczemu informacje o prowadzeniu spraw SE i przewidywanym rozwoju działalności
oprócz tego organ zarządzający obowiązany jest niezwłocznie informować o wszelkich sprawach, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie SE
organ nadzorczy może żądać od organu zarządzającego wszelkiego rodzaju informacji, jakie mogą być dla niego niezbędne do sprawowania nadzoru
ustawa o EZIG i SE stanowi, że każdy członek rady nadzorczej może żądać od członków zarządu i pracowników SE przedstawienia RN na jej najbliższym posiedzeniu dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień (nie stanowi to indywidualnego prawa do informacji, bo te kwity muszą być przedstawione całej RN)
każdy członek organu nadzorczego może badać wszelkie informacje, jakie zostały przekazane organowi
organ nadzorczy może ponadto zlecić podjęcie wszelkich form dochodzeń niezbędnych do wykonywania jego obowiązków
W naszej ustawie o EZIG i SE brak szczegółowej regulacji tego modelu, ponieważ przepisy k.s.h. dot. SPÓŁKI
AKCYJNEJ są oparte właśnie na MODELU DUALISTYCZNYM i to te przepisy są stosowane w głównej mierze do
SE.
Z uwagi na brak regulacji takiego modelu w k.s.h., konieczne było szczegółowe uregulowanie go w ustawie o EZIG i SE.
W systemie monistycznym SE zarządzana jest przez jednolity organ zarządzająco-nadzorczy określany: na gruncie rozporządzenia jak ORGAN ADMINISTRUJĄCY
w naszej ustawie o EZIG i SE jako RADA ADMINISTRUJĄCA
RADA ADMINISTRUJĄCA
PROWADZI SPRAWY SE i REPREZENTUJE SE oraz sprawuje STAŁY NADZÓR nad jej DZIAŁALNOŚCIĄ zasada domniemania kompetencji rady: do jej kompetencji należą wszystkie sprawy
niezastrzeżone przez ustawy / statut dla walnego zgromadzenia
jeśli przepisy nie stanowią inaczej, do rady i jej członków stosuję się odpowiednio przepisy o zarządzie i radzie nadzorczej S.A. oraz ich członkach (w razie wątpliwości, czy o zarządzie czy o RN, stosuje się o zarządzie)
w praktyce ograniczone zastosowanie – de facto wyłączone ze stosowania wszystkie przepisy k.s.h. w tym zakresie oprócz tych dot. wyboru rady w drodze głosowania oddzielnymi grupami oraz głosowania pisemnego i zasad wynagradzania członków rady
SYSTEM MONISTYCZNY
168
rada wykonuje swoje kompetencje KOLEGIALNIE, chyba że statut stanowi inaczej w celu ich wykonywania jest uprawniona do:
badania wszystkich dokumentów SE żądania od dyrektorów wykonawczych oraz pracowników SE sprawozdań lub wyjaśnień dokonywać rewizji majątku SE żądania przedstawienia na najbliższym posiedzeniu rady dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień >>
prawo każdego członka rady
LICZBĘ członków i zasady jej określania ustanawia się w STATUCIE SE państwa członkowskie mogą ustalić minimalną i maksymalną liczbę członków
polski ustawodawca stanowi, że rada administrująca składa się z MIN. 3 CZŁONKÓW (w spółkach publicznych z min. 5)
członkowie rady POWOŁYWANI są przez WALNE (bez uszczerbku dla przepisów krajowych, które
mogą przyznawać prawo powoływania także akcjonariuszom mniejszościowym lub innym podmiotom)
członkowie pierwszego organu mogą być powołani prze statut ODWOŁUJE ich WALNE bez względu na to, kto ich powołał
organizację i sposób wykonywania czynności przez radę określa jej regulamin, uchwalany przez walne (chyba że statut stanowi inaczej)
WALNE ZGROMADZENIE NIE MOŻE wydawać radzie WIĄŻĄCYCH POLECEŃ dot. PROWADZENIA SPRAW SE
w UMOWIE / SPORZE między SE a CZŁONKIEM RADY spółkę reprezentuje PEŁNOMOCNIK powołany uchwałą walnego (wyjątek od zasady powierzającej reprezentację SE radzie)
członków rady obowiązuje ZAKAZ KONKURENCJI
POSIEDZENIA zbiera się w terminach ustanowionych w statucie, minimum raz na 3 MIESIĄCE celem
omówienia postępów i przewidywanego rozwoju działalności SE każdy z członków ma prawo zapoznania się ze wszelkimi informacjami przekazanymi organowi członek rady albo dyrektor wykonawczy może żądać zwołania posiedzenia podając proponowany
porządek obrad
przewodniczący rady zwołuje posiedzenie w terminie 2 tygodni od otrzymania żądania (jeśli nie, to wnioskujący ma prawo zwołać je samodzielnie)
PODEJMOWANIE UCHWAŁ możliwe, gdy wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieniu o posiedzeniu podejmowanie uchwał w drodze oddania głosu na piśmie za pośrednictwem innego członka rady
albo głosowanie pisemne/ przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość bez odbycia zgromadzenia nie może dotyczyć uchwał w sprawie wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady oraz powołania i odwołania dyrektora wykonawczego
do WYŁĄCZNYCH KOMPETENCJI RADY ADMINISTRUJĄCEJ należą:
a. powoływanie i odwoływanie dyrektorów wykonawczych b. ustalanie wynagrodzenia dyrektorów wykonawczych c. ustalanie rocznych i wieloletnich planów biznesowych d. wyrażanie zgody na wypłatę akcjonariuszom zaliczki na poczet dywidendy przewidywanej na koniec
roku obrotowego e. przyjęcie sprawozdań z działalności SE oraz finansowego za dany rok obrotowy, w celu przedstawienia
ich zwyczajnemu walnemu do rozpatrzenia i zatwierdzenia f. oznaczenia ceny emisyjnej nowych akcji (w przypadku upoważnienia, o którym mowa w art. 432 § 1
pkt 4 k.s.h.] g. dokonywanie czynności zastrzeżonych dla zarządu i rady nadzorczej w art. 433 § 5 oraz art. 444-447
k.s.h. h. dokonywanie czynności określonych w art. 436 § 3 i 4 k.s.h. i. zawieranie przez SE będącą SPÓŁKĄ ZALEŻNĄ umowy kredytu / pożyczki / poręczenia / innej
podobnej z osobą będącą członkiem zarządu, rady administrującej, dyrektorem wykonawczym, prokurentem albo likwidatorem SPÓŁKI DOMINUJĄCEJ
j. inne sprawy zastrzeżone na jej wyłączność w statucie
169
POZOSTAŁE swoje kompetencje rada może PRZEKAZAĆ: A. KOMITETOWI (KOMITETOM) B. DYREKTOROWI WYKONAWCZEMU (DYREKTOROM WYKONAWCZYM)
KOMITETY
Rada może (z zastrzeżeniem wyłącznych kompetencji) przekazać określone kompetencje
KOMITETOWI albo KOMITETOM składającym się CO NAJMNIEJ z 2 JEJ CZŁONKÓW.
przedmiotem przekazania mogą być kompetencje WYKRACZAJĄCE poza zakres PROWADZENIA SPRAW SE, w szczególności kompetencje z zakresu NADZORU i KONTROLI
w odróżnieniu od delegacji kompetencji na rzecz dyrektorów wykonawczych ich przekazanie komitetom USZCZUPLA odpowiednio KOMPETENCJE RADY
w komitecie SPRAWUJĄCYM NADZÓR nad działalnością SE nie może uczestniczyć członek rady będący DYREKTOREM WYKONAWCZYM
komitety określa statut SE lub regulamin rady administrującej
nie dotyczy to komitetów, w skład których wchodzą DYREKTORZY WYKONAWCZY NIEBĘDĄCY CZŁONKAMI RADY – do ich zadań należy wyłącznie przygotowywanie lub wykonywanie UCHWAŁ RADY
DYREKTORZY WYKONAWCZY
powołuje ich RADA ADMINISTRUJĄCA
ich liczbę i kompetencje określa uchwała rady albo statut może być JEDEN lub KILKU jeśli kilku, jednemu z nich można przyznać status DYREKTORA GENERALNEGO (określone uprawnienia w
zakresie kierowania pracami dyrektorów wykonawczych); dyrektor generalny nie może być PRZEWODNICZĄCYM RADY ADMINISTRUJĄCEJ
dyrektorami mogą być CZŁONKOWIE RADY albo osoby SPOZA ICH GRONA RADA powinna jednak zawsze składać się CO NAJMNIEJ W POŁOWIE z osób NIEBĘDĄCYCH
DYREKTORAMI
mogą być odwołani w każdym czasie przez radę odwołanie z rady administrującej członka, który jest jednocześnie dyrektorem wykonawczym
jest równoznaczne z odwołaniem go z funkcji dyrektora wykonawczego
organizację i sposób wykonywania obowiązków określa regulamin uchwalany przez radę rada administrująca może wydawać dyrektorom wiążące polecenie dot. prowadzenia spraw walne nie może wydawać dyrektorom wiążących poleceń dot. prowadzenia spraw
DYREKTORZY NIE POSIADAJĄ WŁASNYCH KOMPETENCJI jako takich >> powierza im je rada
zgodnie z art. 30 ustawy o EZIG i SE RADA ADMINISTRUJĄCA może POWIERZYĆ im PROWADZENIE
SPRAW SE (DELEGACJA KOMPETENCJI) [z wyjątkiem zastrzeżonych wyłącznie dla rady]
następuje na mocy uchwały rady (w każdym czasie może być również cofnięta w tej formie) taka delegacja (w odróżnieniu od przekazania komitetom) NIE USZCZUPLA kompetencji samej RADY może dotyczyć tylko PROWADZENIA SPRAW, a nie nadzoru czy kontroli
DYREKTORZY NIEBĘDĄCY CZŁONKAMI RADY mają prawo REPREZENTOWANIA SE obejmujące wszystkie czynności sądowe i pozasądowe spółki związane z zakresem spraw POWIERZONYCH IM DO PROWADZENIA (dyrektorzy uprawnieni do reprezentowania podlegają wpisowi do KRS)
w braku postanowień statutu dot. zasad reprezentacji do składania oświadczeń w imieniu SE wymagane jest WSPÓŁDZIAŁANIE: DWÓCH DYREKTORÓW albo DYREKTORA łącznie z PROKURENTEM
oczywiście w przypadku DYREKTORÓW BĘDĄCYCH CZŁONKAMI RADY ADMINISTRUJĄCEJ ich kompetencje są takie jak CZŁONKÓW RADY
dyrektorów obowiązuje zakaz działalności konkurencyjnej podobnie jak członków zarządu w S.A.
170
UTWORZENIE SPÓŁKI EUROPEJSKIEJ
Może zostać zawiązana w obrębie terytorium Unii w formie EUROPEJSKIEJ SPÓŁKI AKCYJNEJ.
Rozporządzenie zawiera zamknięty katalog sposobów założenia SE:
1. FUZJA SPÓŁEK AKCYJNYCH utworzonych zgodnie z prawem państwa członkowskiego, posiadających statutowe siedziby i siedziby zarządu na terytorium Unii,
pod warunkiem, że przynajmniej 2 z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich
2. UTWORZENIE HOLDINGOWEJ SE (GRUPY KAPITAŁOWEJ SE) przez SPÓŁKI AKCYJNE / SPÓŁKI Z O.O.
utworzone zgodnie z prawem państwa członkowskiego, posiadające statutowe siedziby i siedziby zarządu na terytorium Unii,
pod warunkiem, że przynajmniej 2 z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich
lub przynajmniej 2 z nich posiadają od co najmniej 2 lat:
a. spółkę zależną podległą prawu innego państwa członkowskiego b. oddział usytuowany w innym państwie członkowskim
3. UTWORZENIE ZALEŻNEJ SE (WSPÓLNEJ CÓRKI) przez spółki w rozumieniu TFUE oraz inne osoby prawne
prawa publicznego lub prywatnego, utworzone zgodnie z prawem państwa członkowskiego, posiadające statutowe siedziby i siedziby zarządu na terytorium Unii,
przez SUBKSRYPCJĘ ICH AKCJI, pod warunkiem, że przynajmniej 2 z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich
lub przynajmniej 2 z nich posiadają od co najmniej 2 lat:
a. spółkę zależną podległą prawu innego państwa członkowskiego b. oddział usytuowany w innym państwie członkowskim
4. PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI AKCYJNEJ
utworzonej zgodnie z prawem państwa członkowskiego, posiadającej statutową siedzibę i siedzibę zarządu na terytorium Unii, jeżeli od co najmniej 2 lat posiada ona spółkę zależną podległą prawu innego państwa członkowskiego
w utworzeniu SE w ramach sposobów 1, 2 i 3 może również uczestniczyć INNA SE (wówczas należy ją traktować jako S.A. podlegającą prawu państwa członkowskiego, w którym ma swoją statutową siedzibę)
państwo członkowskie może postanowić, że w tworzeniu SE może uczestniczyć spółka, której siedziba zarządu znajduje się poza Unią, pod warunkiem że spółka ta: jest utworzona zgodnie z prawem państwa członkowskiego, ma swoją statutową siedzibę w państwie członkowskim, ma rzeczywisty i ciągły związek z gospodarką państwa członkowskiego
[związek istnieje w szczególności, jeśli spółka ma oddział w państwie członkowskim i prowadzi tam działalność] Ustawodawca polski korzysta z tego upoważnienia.
ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA
W odniesieniu do rozwiązania, likwidacji a także niewypłacalności, wstrzymania płatności i innych podobnych procedur, SE podlega PRZEPISOM mającym w tych sytuacjach zastosowanie do SPÓŁEK AKCYJNYCH.
PRZEKSZTAŁCENIE SE
SE może zostać PRZEKSZTAŁCONA w SPÓŁKĘ AKCYJNĄ podlegającą prawu członkowskiemu siedziby SE.
171
136. Jak może być tworzona spółdzielnia europejska?
SPÓŁDZIELNIA EUROPEJSKA (societas cooperativa europaea, skrót SCE) jest paneuropejską formą
korporacyjną uregulowaną w (a) rozporządzeniu Rady (WE) z 2003r. w sprawie statutu spółdzielni europejskiej oraz, w zakresie nieuregulowanym w tym rozporządzeniu, (b) w ustawie z 22 lipca 2006r. o spółdzielni europejskiej.
CELEM jest przede wszystkim zaspokajanie potrzeb jej członków i / lub wspieranie ich działalności gospodarczej / społecznej, w szczególności poprzez zawieranie z nimi porozumień o dostawę towarów / świadczenie usług albo wykonywanie pracy w ramach czynności dokonywanych / zlecanych przez SCE
celem może być również wspieranie w określony wyżej sposób ich udziału w działalności gospodarczej w jednej lub kilku SCE lub spółdzielniach krajowych
może prowadzić działalność przez PODMIOTY ZALEŻNE
osoby trzecie (niebędące członkami) nie mogą czerpać korzyści z działalności SCE albo w tej działalności uczestniczyć, chyba że statut stanowi inaczej
z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia SCE traktuje się w każdym państwie członkowskim TAK JAK SPÓŁDZIELNIĘ utworzoną zgodnie z przepisami państwa, w którym ma ona swoją siedzibę
posiada OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ, którą uzyskuje z dniem REJESTRACJI we właściwym rejestrze państwa członkowskiego, w którym ma swoją STATUTOWĄ SIEDZIBĘ
min. KAPITAŁ ZAKŁADOWY (dzielony na udziały) : 300.000 EURO żaden członek spółdzielni nie odpowiada za sumę wyższą, niż subskrybowana (chyba że w statucie
postanowiono inaczej) jeżeli członkowie ponoszą ograniczoną odpowiedzialność, SCE powinna zawierać dodatkowe oznaczenie
„z ograniczoną odpowiedzialnością” LICZBA CZŁONKÓW i WYSOKOŚĆ KAPITAŁU mogą się ZMIENIAĆ
statut SCE może przewidywać emisję papierów wartościowych innych niż udziały oraz obligacji, których posiadaczom nie przysługuje prawo głosu
subskrypcji mogą dokonać osoby niebędące członkami, ale nabycie w tej drodze nie powoduje uzyskania członkostwa
UTWORZENIE SPÓŁDZIELNI EUROPEJSKIEJ
SCE może zostać utworzona:
1. przez co najmniej 5 OSÓB FIZYCZNYCH, zamieszkałych w co najmniej 2 różnych państwach członkowskich
2. przez łącznie co najmniej 5 OSÓB FIZYCZNYCH i SPÓŁEK w rozumieniu TFUE, względnie innych osób prawnych prawa publicznego lub prywatnego, utworzonych na podstawie przepisów prawa państwa członkowskiego, które mają miejsce zamieszkania w co najmniej 2 różnych państwach członkowskich podlegają prawu co najmniej 2 różnych państw członkowskich
3. przez SPÓŁKI w rozumieniu TFUE, względnie inne osoby prawne prawa publicznego lub
prywatnego, utworzone na podstawie przepisów prawa państwa członkowskiego, które podlegają prawu co najmniej 2 różnych państw członkowskich
4. przez POŁĄCZENIE się SPÓŁDZIELNI utworzonych na podstawie prawa państwa członkowskiego,
posiadających siedziby statutowe i główny zarząd na terenie Unii pod warunkiem, że co najmniej 2 z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich
5. przez PRZEKSZTAŁCENIE się SPÓŁDZIELNI utworzonej na podst. prawa państwa członkowskiego,
posiadającej siedzibę statutową i główny zarząd na terenie Unii jeżeli od co najmniej 2 lat posiada ona podmiot zależny lub zakład podlegające prawu
innego państwa członkowskiego
172
państwo członkowskie (polski ustawodawca korzysta ) może postanowić, że w tworzeniu SCE może uczestniczyć osoba prawna, której główny zarząd znajduje się poza Unią, pod warunkiem że osoba ta: jest utworzona zgodnie z prawem państwa członkowskiego, ma swoją statutową siedzibę w państwie członkowskim, jest w sposób trwały i rzeczywisty powiązana z gospodarką jednego z państw członkowskich
Spółdzielnia może zostać utworzona w formie SCE wyłącznie na TERYTORIUM UNII
SIEDZIBA STATUTOWA musi się znajdować w tym samym państwie członkowskim, w którym
znajduje się GŁÓWNY ZARZĄD
z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia powstanie SCE jest uregulowane przez prawo
stosowane do spółdzielni w państwie członkowskim, w którym SCE ma statutową siedzibę
ZAWSZE do powstania SCE konieczne jest opracowanie przez założycieli STATUTU (AKTU
ZAŁOŻYCIELSKIEGO)
statut sporządzany jest w formie PISEMNEJ i jest podpisywany przez CZŁONKÓW ZAŁOŻYCIELI
powinien zawierać co najmniej treść określoną w art. 5 ust. 4 rozp.
SCE podlega WPISOWI DO REJESTRU w państwie, w którym ma statutową siedzibę, zgodnie z
przepisami właściwymi dla S.A.
137. W jakich sytuacjach dochodzi do nabycia lub utraty
członkostwa spółdzielni europejskiej?
NABYCIE CZŁONKOSTWA
Członkostwo w SCE można nabyć w sposób:
A. PIERWOTNY : w ramach TWORZENIA SCE
B. NASTĘPCZY : poprzez PRZYJĘCIE poczet członków zarejestrowanej SCE
wymaga ZGODY (w zależności od przyjętego modelu) ORGANU ZARZĄDZAJĄCEGO albo
ORGANU ADMINISTRUJĄCEGO
osoby, którym odmówiono przyjęcia mogą się ODWOŁAĆ do WALNEGO
statut może przewidywać (w granicach w jakich zezwala na to prawo państwa
członkowskiego), że można dopuścić jako CZŁONKÓW – INWESTORÓW (osoby niebędące
użytkownikami) podmioty, które nie zamierzają ani wytwarzać ani korzystać z towarów, ani
świadczyć ani korzystać z usług SCE
zgody na przyjęcie takiego członka-inwestora udziela walne albo inny organ upoważniony do
tego na podstawie statutu albo uchwały walnego
członkami mogą być OSOBY FIZYCZNE i OSOBY PRAWNE, chyba że statut stanowi inaczej
osoby prawne uważa się za użytkowników, bo reprezentują swoich własnych członków (pod
warunkiem, że ci członkowie – osoby fizyczne są w istocie użytkownikami)
statut może uzależniać uzyskanie członkostwa od innych warunków (w szczególności
pokrycia minimalnego udziału w kapitale lub spełnienia warunków związanych z
przedmiotem działalności)
173
UTRATA CZŁONKOSTWA
[art. 15 ust. 1 rozp.] Utrata członkostwa następuje:
A. na skutek WYPOWIEDZENIA
B. na skutek WYKLUCZENIA
następuje z powodu dopuszczenia się przez członka POWAŻNEGO NARUSZENIA jego OBOWIĄZKÓW albo DZIAŁANIA NA SZKODĘ SCE
decyzja podejmowana jest przez organ zarządzający albo organ administrujący po uprzednim wysłuchaniu członka
członkowi przysługuje prawo ODWOŁANIA do walnego
C. na skutek PRZENIESIENIA WSZYSTKICH UDZIAŁÓW na innego członka / osobę trzecią
możliwe, jeżeli statut na to zezwala podmiot na który się przenosi, uzyskuje w ten sposób członkostwo
D. na skutek LIKWIDACJI (w przypadku członka niebędącego osobą fizyczną)
E. na skutek OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI
F. z chwilą ŚMIERCI
G. w każdym innym przypadku przewidzianym przez STATUT albo PRAWO PAŃSTWA
CZŁONKOWSKIEGO, w którym SCE posiada swoją siedzibę statutową
za wyjątkiem C, utrata członkostwa pociąga za sobą powstanie ROSZCZENIA członka o
WYPŁATĘ jego UDZIAŁU (pomniejszonego proporcjonalnie o wszelkie straty w subskrybowanym
kapitale)
ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA
W odniesieniu do rozwiązania, likwidacji a także niewypłacalności, wstrzymania płatności i innych podobnych procedur, SCE podlega PRZEPISOM mającym w tych sytuacjach zastosowanie do SPÓŁDZIELNI utworzonej zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym mieści.
PRZEKSZTAŁCENIE SCE
SCE może zostać PRZEKSZTAŁCONA w SPÓŁDZIELNIĘ podlegającą prawu członkowskiemu siedziby SCE.
(Uchwała o przekształceniu nie może zostać podjęta przed upływem 2 lat od rejestracji albo przed zatwierdzeniem sprawozdań finansowych za 2 pierwsze lata obrotowe.)
175
UWAGI OGÓLNE O PRAWIE UPADŁOŚCIOWYM I NAPRAWCZYM
Regulacja: ustawa z 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe i naprawcze
Reguluje:
A. JEDNO postępowanie UPADŁOŚCIOWE (dotyczy dochodzenia roszczeń od
NIEWYPŁACALNYCH przedsiębiorców) które może przybrać 2 POSTACI:
1. postępowanie upadłościowe Z MOŻLIWOŚCIĄ ZAWARCIA UKŁADU
2. postępowanie upadłościowe OBEJMUJĄCE LIKWIDACJĘ MAJĄTKU DŁUŻNIKA
B. POSTĘPOWANIE NAPRAWCZE, dotyczące przedsiębiorców ZAGROŻONYCH
NIEWYPŁACALNOŚCIĄ
ZASADĄ OGÓLNĄ postępowania upadłościowego jest prowadzenie go w taki sposób, aby ROSZCZENIA WIERZYCIELI mogły zostać zaspokojone W JAK NAWYŻSZYM STOPNIU, a jeśli RACJONALNE WZGLĘDY na to pozwolą, aby DOTYCHCZASOWE PRZEDSIĘBIORSTWO dłużnika zostało ZACHOWANE.
ZAKRES PRZEDMIOTOWY USTAWY
1. OGÓLNE POSTĘPOWANIE UPADŁOŚCIOWE (w tym tzw. postępowanie oddłużeniowe i
międzynarodowe postępowanie upadłościowe) obejmujące
WSPÓLNE DOCHODZENIE ROSZCZEŃ wierzycieli od NIEWYPŁACALNYCH DŁUŻNIKÓW
będących przedsiębiorcami oraz
SKUTKI OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI co do:
b. osoby upadłego c. majątku upadłego d. zobowiązań upadłego e. spadków nabytych przez upadłego f. stosunków majątkowych małżeńskich upadłego g. zlecenia rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów
wartościowych h. postępowania sądowego i administracyjnego
2. ODRĘBNE POSTĘPOWANIA UPADŁOŚCIOWE:
C. postępowanie wszczęte po ŚMIERCI NIEWYPŁACALNEGO DŁUŻNIKA D. wobec BANKÓW E. wobec ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ i ZAKŁADÓW REASEKURACJI F. wobec EMITENTÓW OBLIGACJI G. wobec OSÓB FIZYCZNYCH NIEPROWADZĄCYCH DZ. G. (tzw. UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA)
3. POSTĘPOWANIE w przedmiocie POZBAWIENIA PRAWA PROWADZENIA DZ. G.
4. POSTĘPOWANIE NAPRAWCZE wobec przedsiębiorców ZAGROŻONYCH NIEWYPŁACALNOŚCIĄ
(Szczególne postępowanie oparte na zasadzie szybkości działania, o charakterze interwencyjnym, które jest prowadzone przez SAMEGO PRZEDSIĘBIORCĘ i ma na celu NAPRAWĘ JEGO KONDYCJI tak, aby przywrócić mu długookresowo zdolność do konkurowania na rynku. Dot. przedsiębiorców, którzy jeszcze na bieżąco regulują swoje zobowiązania, ale z uwagi na trudną sytuację ekonomiczną mogą w niedługim czasie stać się niewypłacalni.)
176
138. Jakie są podstawy ogłoszenia upadłości?
PODSTAWĄ ogłoszenia upadłości jest NIEWYPŁACALNOŚĆ DŁUŻNIKA.
Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli:
A. NIE WYKONUJE swoich WYMAGALNYCH ZOBOWIĄZAŃ PIENIĘŻNYCH
B. jest osobą prawną / tzw. ułomną osobą prawną a jego ZOBOWIĄZANIA przekroczą
wartość jego MAJĄTKU (nawet, jeśli jeszcze na bieżąco wykonuje zobowiązania)
ZDOLNOŚĆ UPADŁOŚCIOWA
Zdolność upadłościowa (tj. zdolność danego podmiotu do postawienia w stan upadłości na mocy orzeczenia
sądowego) jest warunkiem ogłoszenia upadłości. W oparciu o przepisy p.u.n. posiadają ją:
1. PRZEDSIĘBIORCY (wszyscy, zarówno os. fizyczne, os. prawne i ułomne os. prawne)
ogłosić upadłość można również w razie ŚMIERCI PRZEDSIĘBIORCY, jeżeli WNIOSEK o ogłoszenie upadłości zostanie złożony w terminie 1 ROKU od dnia śmierci
prawo złożenia takiego wniosku przysługuje: wierzycielowi, spadkobiercy a także małżonkowi/ każdemu z dzieci / każdemu z rodziców, nawet jeśli nie dziedziczą
2. podmioty NIEBĘDĄCE PRZEDSIĘBIORCAMI na mocy szczególnej regulacji ustawy, a są to:
☼ spółki z o.o. i spółki akcyjne nie prowadzące działalności gospodarczej
☼ wspólnicy osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za
zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem
☼ oddziały banków zagranicznych w rozumieniu przepisów ustawy prawo bankowe
3. OSOBY FIZYCZNE, których upadłość jest niezwiązana z prowadzeniem działalności
gospodarczej (tzw. UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA)
NIE MOŻNA OGŁOSIĆ UPADŁOŚCI: [art. 6 p.u.n.]
1. SKARBU PAŃSTWA
2. JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
3. PUBLICZNYCH SAMODZIELNYCH ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ
4. INSTYTUCJI I OSÓB PRAWNYCH UTWORZONYCH:
g. W DRODZE USTAWY (chyba, że ustawa ta stanowi inaczej)
h. W WYKONANIU OBOWIĄZKU NAŁOŻONEGO USTAWĄ
5. OSÓB FIZYCZNYCH PROWADZĄCYCH GOSPODARSTWO ROLNE
6. UCZELNI
POSTĘPOWANIE w przedmiocie OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI
WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU : sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje SĄD UPADŁOŚCIOWY (sąd rejonowy –
gospodarczy) w składzie 3 sędziów zawodowych, właściwy miejscowo dla zakładu głównego
przedsiębiorstwa dłużnika (jeśli dłużnik nie ma przedsiębiorstwa w RP, to dla jego miejsca zamieszkania /
siedziby, a w braku właściwym jest sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika.
177
WNIOSEK O OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI na gruncie ustawy mogą złożyć:
1. DŁUŻNIK 2. KAŻDY Z JEGO WIERZYCIELI
a ponadto
3. w stosunku do OSOBOWYCH SPÓŁEK HANDLOWYCH – KAŻDY WSPÓLNIK, który odpowiada za zobowiązania spółki BEZ OGRANICZENIA
4. w stosunku do OSÓB PRAWNYCH i UŁOMNYCH OSÓB PRAWNYCH – każdy¸ kto ma prawo ich REPREZENTOWANIA sam lub łącznie z innymi osobami
5. w stosunku do PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO – także ORGAN ZAŁOŻYCIELSKI
6. w stosunku do JEDNOOSOBOWEJ SPÓŁKI SKARBU PAŃSTWA – także MINISTER WŁ. DS. SP
7. w stosunku do OSÓB PRAWNYCH i OSOBOWYCH SPÓŁEK HANDLOWYCH będących w stanie LIKWIDACJI – każdy z LIKWIDATORÓW
8. w stosunku do OSOBY PRAWNEJ wpisanej do KRS – KURATOR
9. w stosunku do dłużnika, któremu udzielono POMOCY PUBLICZNEJ > 100.000 ojro – ORGAN UDZIELAJĄCY POMOCY
DŁUŻNIK obowiązany jest złożyć wniosek w terminie MAX 2 TYGODNI od dnia, w którym
wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości
jeśli dłużnikiem jest OSOBA PRAWNA / UŁOMNA OSOBA PRAWNA, obowiązek ten ciąży na każdym, kto jest uprawniony do jej REPREZENTOWANIA (jeśli nie złożą w terminie, ponoszą odpowiedzialność za wynikłą z tego tytułu szkodę)
jeśli wniosek składa DŁUŻNIK, określa dodatkowo, czy wnosi o upadłość układową czy likwidacyjną; jeśli o tę pierwszą, to dołącza PROPOZYCJE UKŁADOWE wraz z propozycjami FINANSOWANIA wykonania układu (+ rachunek przepływów pieniężnych za ostatnie 12 m-cy, jeśli był obowiązany do prowadzenia odpowiedniej dokumentacji)
WSTĘPNE ZGROMADZENIE WIERZYCIELI zwołuje sąd nie zwołuje się go, jeśli z okoliczności wynika, że przeprowadzenie pociągałoby nadmierne koszty
albo gdy suma spornych wierzytelności > 15% sumy ogólnej
Może podjąć uchwały co do: sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego (czy układowe czy z likwidacją) wyboru rady wierzycieli (może też zaopiniować wybór syndyka, nadzorcy sądowego, zarządcy) ZAWARCIA UKŁADU, co jest możliwe gdy uczestniczy w nim co najmniej 1/2 wierzycieli mających
łącznie 3/4 ogólnej sumy wierzytelności stwierdzonych tytułami egzekucyjnymi / bezspornych/ uprawdopodobnionych (wtedy sąd oprócz postanowienia w przedmiocie upadłości musi wydać postanowienie o zatwierdzeniu układu)
uwzględniając wniosek SĄD wydaje POSTANOWIENIE O OGŁOSZENIU UPADŁOŚCI, które jest skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania. Dzień wydania = DZIEŃ UPADŁOŚCI
ZAŻALENIE przysługuje w wypadku postanowienia o ogłoszeniu upadłości wyłącznie upadłemu, a w wypadku postanowienia oddalającego wniosek wyłącznie wnioskodawcy
sąd II instancji nie może orzec o ogłoszeniu upadłości (jeśli uchyla postanowienie o ogłoszeniu, przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania)
ODDALENIE wniosku o ogłoszenie upadłości może nastąpić: fakultatywnie („sąd może oddalić”)
f. jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika (chyba że niewykonywanie ma charakter trwały albo oddalenie wniosku może spowodować pokrzywdzenie wierzycieli)
g. majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania
obligatoryjnie („sąd oddali”) jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania
178
139. Jakie są skutki ogłoszenia upadłości co do majątku i
zobowiązań upadłego?
A. SKUTKI co do MAJĄTKU upadłego
Z dniem OGŁOSZENIA upadłości MAJĄTEK upadłego staje się MASĄ UPADŁOŚCI, która
służy ZASPOKOJENIU WIERZYCIELI upadłego.
SKŁAD masy USTALA (a) SYNDYK, (b) NADZORCA SĄDOWY albo (c) ZARZĄDCA na podstawie
wpisów w księgach upadłego oraz dokumentów bezspornych
jeśli upadłość z możliwością zawarcia układu wówczas skład może ustalić UPADŁY pod
nadzorem NADZORCY SĄDOWEGO
ustalenie następuje poprzez sporządzenie spisu inwentarza (wraz z tym dokonuje się oszacowania
majątku wchodzącego w skład masy upadłości)
w skład masy upadłości WCHODZI MAJĄTEK (a) należący do upadłego w dniu ogłoszenia
upadłości oraz (b) nabyty w toku postępowania upadłościowego
jeżeli UPADŁOŚĆ LIKWIDACYJNA, UPADŁY TRACI PRAWO ZARZĄDU oraz MOŻLIWOŚĆ
KORZYSTANIA i ROZPORZĄDZANIA MIENIEM wchodzącym w skład masy
jeśli UPADŁOŚĆ UKŁADOWA, ZARZĄD sprawuje UPADŁY pod nadzorem NADZORCY
SĄDOWEGO, chyba że upadły nie daje rękojmi należytego sprawowania zarządu >> wówczas
sąd ustanawia ZARZĄDCĘ
upadły może dokonywać czynności zwykłego zarządu; w sprawach przekraczających konieczna
zgoda nadzorcy sądowego albo rady wierzycieli
B. SKUTKI co do ZOBOWIĄZAŃ upadłego
NIEWAŻNE są postanowienia umowy ZASTRZEGAJĄCE na wypadek OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI
ZMIANĘ lub ROZWIĄZANIE stosunku prawnego, którego stroną jest upadły
POSTANOWIENIE umowy, której stroną jest upadły, UNIEMOŻLIWIAJĄCE lub UTRUDNIAJĄCE
osiągnięcie CELU postępowania upadłościowego jest BEZSKUTECZNE w stosunku do MASY
UPADŁOŚCI
umowa PRZENIESIENIA WŁASNOŚCI RZECZY / WIERZYTELNOŚCI / INNEGO PRAWA zawarta w
celu ZABEZPIECZENIA WIERZYTELNOŚCI jest SKUTECZNA wobec MASY UPADŁOŚCI jeżeli została
zawarta w formie PISEMNEJ Z DATĄ PEWNĄ
Ponadto ustawodawca różnicuje regulacje dot. skutków co do zobowiązań upadłego w zależności od
postaci postępowania upadłościowego:
UPADŁOŚĆ z MOŻLIWOŚCIĄ ZAWARCIA UKŁADU
upadły / zarządca NIE MOGĄ SPEŁNIAĆ ŚWIADCZEŃ z WIERZYTELNOŚCI, które z mocy prawa są
OBJĘTE UKŁADEM
(od dnia ogłoszenia upadłości aż do dnia uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu / o umorzeniu postępowania)
179
NIEDOPUSZCZALNE jest POTRĄCANIE wzajemnych wierzytelności między UPADŁYM i WIERZYCIELEM, jeśli: (a) WIERZYCIEL stał się DŁUŻNIKIEM UPADŁEGO PO OGŁOSZENIU UPADŁOŚCI lub (b) będąc DŁUŻNKIEM UPADŁEGO stał się PO OGŁOSZENIU UPADŁOŚCI jego WIERZYCIELEM
wskutek nabycia wierzytelności w drodze przelewu bądź indosu wierzytelności powstałej przed ogłoszeniem upadłości
(w czasie trwania postępowania aż do jego umorzenia / zakończenia / zmiany upadłości układowej na likwidacyjną)
WYNAJMUJĄCY lub WYDZIERŻAWIAJĄCY bez zgody rady wierzycieli NIE MOŻE WYPOWIEDZIEĆ umowy najmu / dzierżawy LOKALU lub NIERUCHOMOŚCI w których prowadzone jest PRZEDSIĘBIORSTWO upadłego Przepis ten stosuje się odpowiednio do umów leasingu, ubezpieczeń majątkowych, umów rachunku bankowego, umów poręczeń i gwarancji bankowych, akredytyw oraz licencji udzielonych upadłemu.
(w czasie trwania postępowania aż do jego umorzenia / zawarcia układu / zmiany upadłości układowej na likwidacyjną)
układ może ustanowić zakaz wypowiedzenia tych umów do czasu wykonania układu
UPADŁOŚĆ obejmująca LIKWIDACJĘ MAJĄTKU
ZOBOWIĄZANIA PIENIĘŻNE upadłego, których TERMIN PŁATNOŚCI świadczenia jeszcze NIE NASTĄPIŁ stają się WYMAGALNE z dniem OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI
ZOBOWIĄZANIA majątkowe NIEPIENIĘŻNE z dniem OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI zmieniają się w PIENIĘŻNE i z tym dniem stają się PŁATNE, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił
POTRĄCENIE WIERZYTELNOŚCI między UPADŁYM a WIERZYCIELEM DOPUSZCZALNE, gdy OBIE już istniały w dniu OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI, nawet jeśli jedna z nich jeszcze niewymagalna
w przypadku ZOBOWIĄZAŃ Z UMOWY WZAJEMNEJ, które w dniu ogłoszenia upadłości NIE ZOSTAŁY WYKONANE w całości lub w części, SYNDYK może: WYKONAĆ zobowiązanie upadłego i ZAŻĄDAĆ spełnienia świadczenia od drugiej strony ODSTĄPIĆ OD UMOWY
druga strona zobowiązana do wcześniejszego spełnienia świadczenia może się wstrzymać do czasu spełnienia / zabezpieczenia świadczenia przez syndyka, chyba że wiedziała / powinna wiedzieć o istnieniu podstaw do ogłoszenia upadłości już w momencie zawierania umowy z upadłym
C. SKUTKI co do OSOBY upadłego
po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorca występuje w obrocie pod DOTYCHCZASOWĄ FIRMĄ z dodatkowym oznaczeniem „W UPADŁOŚCI LIKWIDACYJNEJ” lub „W UPADŁOŚCI UKŁADOWEJ”
jeśli UPADŁOŚĆ LIKWIDACYJNA upadły obowiązany wskazać i wydać SYNDYKOWI cały swój MAJĄTEK (plus wszystkie dokumenty
dot. jego działalności, majątku i rozliczeń) upadły obowiązany udzielać SĘDZIEMU-KOMISARZOWI i SYNDYKOWI wszelkich potrzebnych
WYJAŚNIEŃ sędzia-komisarz może wydać ZAKAZ OPUSZCZANIA KRAJU bez zezwolenia w stosunku do osób
fizycznych oraz członków organów osób prawnych jeśli upadły UKRYWA SIĘ / UKRYWA MAJĄTEK można wobec niego zastosować ŚRODKI PRZYMUSU
przewidziane w kpc dla egzekucji świadczeń niepieniężnych
jeśli UPADŁOŚĆ UKŁADOWA upadły obowiązany udzielać SĘDZIEMU-KOMISARZOWI i NADZORCY SĄDOWEMU wszelkich
potrzebnych WYJAŚNIEŃ obowiązany również umożliwić NADZORCY SĄDOWEMU ZAPOZNANIE SIĘ z PRZEDSIĘBIORSTWEM jeśli upadły POZBAWIONY PRAWA ZARZĄDU, można odpow. stosować przepisy jak przy up. likwid.
180
140. Jakie są podstawowe zasady związane z likwidacją masy
upadłościowej?
LIKWIDACJĘ MASY UPADŁOŚCI przeprowadza się w przypadku prowadzenia postępowania upadłościowego OBEJMUJĄCEGO LIKWIDACJĘ MAJĄTKU UPADŁEGO albo wskutek OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI LIKWIDACYJNEJ albo wskutek ZMIANY sposobu prowadzenia postępowania z UKŁADOWEGO na LIKWIDACYJNE
SYNDYK przystępuje do:
SPISU INWENTARZA OSZACOWANIA MASY UPADŁOŚCI SPORZĄDZENIA PLANU LIKWIDACYJNEGO
LIKWIDACJĘ MASY UPADŁOŚCI przeprowadza SYNDYK
(po sporządzeniu spisu inwentarza i sprawozdania finansowego na dzień przed ogłoszeniem upadłości alb po złożeniu pisemnego sprawozdania ogólnego)
przeprowadza się ją POPRZEZ:
G. SPRZEDAŻ PRZEDSIĘBIORSTWA UPADŁEGO w całości lub jego zorganizowanej części
H. SPRZEDAŻ NIERUCHOMOŚCI
I. SPRZEDAŻ RUCHOMOŚCI
J. ŚCIĄGNIĘCIE WIERZYTELNOŚCI od dłużników upadłego
K. WYKONANIE INNYCH PRAW MAJĄTKOWYCH upadłego wchodzących w skład masy upadłości albo ZBYCIE tych praw
Ad A.
można dalej prowadzić przedsiębiorstwo upadłego, jeżeli możliwe jest zawarcie układu z
wierzycielami (zawsze można zmienić w toku postępowania upadłość likwidacyjną na układową i odwrotnie) lub możliwa jest sprzedaż przedsiębiorstwa upadłego w całości lub jego zorganizowanej części
jeśli syndyk dalej prowadzi, to powinien podjąć wszelkie działania zapewniające zachowanie przedsiębiorstwa w co najmniej niepogorszonym stanie
PRZEDSIĘBIORSTWO UPADŁEGO powinno być SPRZEDANE JAKO CAŁOŚĆ, chyba że nie jest to możliwe
nabywca nabywa je w stanie wolnym od obciążeń i nie odpowiada za zobowiązania upadłego
SPRZEDAŻ MIENIA następuje w drodze (1) PRZETARGU lub (2) AUKCJI, do których stosuje się odpowiednio przepisy k.c., z tym że:
a. ich WARUNKI musi zatwierdzić SĘDZIA-KOMISARZ
b. należy o nich zawiadomić przez OBWIESZCZENIE co najmniej na 2 TYGODNIE przed (jeśli przedsiębiorstwo spółki publicznej – 6 tygodni)
c. przeprowadza się je na posiedzeniu JAWNYM
d. przeprowadza je SYNDYK pod nadzorem SĘDZIEGO-KOMISARZA
e. WYBORU OFERENTA dokonuje SYNDYK (wybór podlega zatwierdzeniu SĘDZIEGO-KOMISARZA) postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia oferenta może wydać na posiedzeniu niejawnym może odroczyć zatwierdzenie o tydzień – wówczas postanowienie podlega obwieszczeniu
☼ jeśli przetarg/aukcja NIE DOSZŁY DO SKUTKU albo SĘDZIA-KOMISARZ NIE ZATWIERDZIŁ WYBORU OFERENTA, wówczas: wydaje postanowienie o wyznaczeniu nowego przetargu/aukcji lub ZEZWALA na sprzedaż Z WOLNEJ RĘKI, określając przy tym minimalną cenę i warunki
sprzedaży (zgodę taką może wyrazić również rada wierzycieli)
181
PODZIAŁ FUNDUSZU MASY UPADŁOŚCI
[art. 335 p.u.n.] FUNDUSZE MASY UPADŁOŚCI obejmują:
3. SUMY uzyskane z LIKWIDACJI MASY UPADŁOŚCI
4. DOCHÓD uzyskany PROWADZENIA / WYDZIERŻAWIENIA PRZEDSIĘBIORSTWA UPADŁEGO
5. ODSETKI od tych sum ZDEPONOWANE W BANKU
6. KWOTY pozostałe po ZASPOKOJENIU wierzycieli, których WIERZYTELNOŚCI BYŁY
ZABEZPIECZONE
hipoteką
zastawem
zastawem rejestrowym
zastawem skarbowym
hipoteką morską
na zlikwidowanych w toku likwidacji masy upadłości RZECZACH, WIERZYTELNOŚCIACH i
PRAWACH
(czyli najpierw likwidacja tych obciążonych rzeczy/wierzytelności/praw, potem zaspokojenie tych, których prawa były tymi obciążeniami zabezpieczone, a dopiero to, co zostanie wchodzi w fundusz masy upadłości)
PODZIAŁU funduszów masy dokonuje się JEDNORAZOWO albo KILKAKROTNIE
KATEGORIE WIERZYTELNOŚCI I NALEŻNOŚCI podlegające zaspokojeniu z funduszów masy upadłości
KATEGORIA I
koszty postępowania upadłościowego
przypadające za czas po ogłoszeniu upadłości:
należności alimentacyjne
renty za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci
renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę
należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia masy upadłości
należności z zawartych przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości umów, których wykonania zażądał
syndyk
należności powstałe z czynności syndyka albo zarządcy
należności powstałe z czynności upadłego dokonanych po ogłoszeniu upadłości, niewymagających zgody
nadzorcy sądowego albo dokonanych za jego zgodą
KATEGORIA II
przypadające za czas przed ogłoszeniem upadłości:
należności ze stosunku pracy
należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego
należności alimentacyjne
renty za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci
renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę
przypadające za 2 ostatnie lata przed ogłoszeniem upadłości należności z tytułu składek na ubezpieczenia
społeczne (wraz z odsetkami i kosztami egzekucji)
182
KATEGORIA III
podatki i inne daniny publiczne pozostałe należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (wraz z odsetkami i kosztami egzekucji)
KATEGORIA IV
inne należności, jeśli nie podlegają zaspokojeniu w kategorii V, wraz z odsetkami za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości, z odszkodowaniem umownym, kosztami procesu i egzekucji
KATEGORIA V
odsetki, które nie należą do wyższych kategorii w kolejności, w jakiej podlega zaspokojeniu kapitał sądowe i administracyjne kary grzywny należności z tytułu darowizn i spadków
KOLEJNOŚĆ ZASPOKAJANIA
A) Należności KATEGORII I zaspokaja się już na etapie wpływu stosownych sum do masy upadłości Jeśli w ten sposób nie zostaną zaspokojone, zaspokaja się je w drodze podziału funduszów masy upadłości.
B) jeżeli suma uzyskana w wyniku podziału funduszów nie wystarcza do zaspokojenia wszystkich kategorii, to najpierw zaspokaja się kategorie wyższe i dopiero gdy zostaną zaspokojone w całości, można zająć się kategorią niższą (dopóki nie spłaci się wszystkich z II, nie spłaca się III itd.)
C) jeśli suma nie wystarcza do zaspokojenia całej kategorii, to należności w ramach tej kategorii zaspokaja się stosunkowo do wysokości każdej z nich
184
141. Jak można kwalifikować umowy handlowe?
UMOWA HANDLOWA : dwu- lub wielostronna czynność handlowa, tj. czynność prawna
przedsiębiorcy dokonywana w związku z prowadzeniem przez niego przedsiębiorstwa w znaczeniu
funkcjonalnym (czyli de facto prowadzeniem działalności gospodarczej)
W Polsce pojęcie „umowa” i „kontrakt” używane zamiennie, w międzynarodowym obrocie pojęcie kontraktu nabiera szczególnego znacznie: kontrakt międzynarodowy jako umowa zawierana bezpośrednio między przedsiębiorcami (reżim prawa prywatnego) przeciwstawiany umowom międzynarodowym, zawieranym przez państwa i organizacje międzynarodowe (reżim prawa publicznego).
Cechy szczególne umów handlowych: 1. szeroki zakres zastosowania zasady swobody umów; 2. typizacja i szablonowość umów; 3. szczególne znaczenie zasad pewności i bezpieczeństwa obrotu; 4. przewaga umów długoterminowych; 5. złożoność stosunków umownych; 6. stopniowe nawiązywanie i konkretyzacja stosunków umownych 7. konieczność uwzględnienia zmian w okolicznościach warunkujących umowę;
8. stosunki szczególnego zaufania powstające pomiędzy stronami umowy.
TYPOLOGIA I KLASYFIKACJA UMÓW HANDLOWYCH:
I. UMOWY NORMATYWNE i NIENORMATYWNE
UMOWY NORMATYWNE: rodzaj umów typowych (tj. posiadających swój model, do którego stosuje
się określone dyspozycje), których wzory (modele) określone są w przepisach prawnych; umowy
stypizowane w odpowiednich aktach normatywnych.
W kodeksie cywilnym umowami handlowymi są:
1. sprzedaż na raty (art. 583 – 588)
2. umowa leasingu (art. 7091 – 70918)
3. umowa agencyjna (art. 758 – 7649)
4. umowa komisu (art. 765 – 773)
5. umowa przewozu (art. 774 – 793)
6. umowa spedycji (art. 794 – 804)
7. umowa ubezpieczenia (art. 805 – 834)
8. umowa składu (art. 853 – 8599)
9. umowa dostawy (art. 605 – 612)
10. umowa kontraktacji (art. 613 – 626)
11. umowa rachunku bankowego (art. 725 – 733)
Poza kc do umów handlowych należą np.:
1. umowa kredytu (Prawo bankowe)
2. umowa licencyjna (Prawo autorskie i prawa pokrewne oraz Prawo własności przemysłowej)
UMOWY NIENORMATYWNE : rodzaj umów typowych, dla których istnieje nienormatywny wzorzec,
np.:
1. franchising
2. factoring
3. forfaiting
4. timesharing (od kwietnia 2012r. ustawa o timeshare już normuje tę umowę)
185
II. PODZIAŁ UMÓW W NAUCE PRAWA CYWILNEGO
1. konsensualne i realne,
2. zobowiązujące, rozporządzające i upoważniające,
3. jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące,
4. odpłatne i nieodpłatne oraz wzajemne,
5. kauzalne i abstrakcyjne,
6. swobodnie negocjowane oraz adhezyjne, itd.
III. PODZIAŁ UMÓW W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU ŚWIADCZENIA
1. PRZENOSZĄCE WŁASNOŚĆ rzeczy i praw sprzedaż, dostawa
2. REGULUJĄCE UŻYWANIE rzeczy i praw
leasing, licencyjna, know-how, franchisingu
3. umowy INWESTYCYJNE
o roboty budowlane, deweloperska, o prace projektowe, o zastępstwo inwestycyjne, o nadzór inwestorki, o roboty geologiczne, geodezyjne i kartograficzne
4. umowy regulujące PRZEWÓZ rzeczy i osób przewozu, spedycji, składu
5. umowy o POŚREDNICTWO HANDLOWE
agencyjna, komisu, dystrybucyjna, dealerska
6. umowy MENADŻERSKIE zarządzanie funduszami i przedsiębiorstwami
7. umowy związane z OBROTEM PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI
8. umowy FINANSOWE
kredytu, rachunku bankowego, faktoringu, forfaitingu
9. umowy ZABEZPIECZAJĄCE ubezpieczenia inne zabezpieczające
IV. PODZIAŁ UMÓW W ZALEŻNOŚCI OD SPEŁNIANEJ w obrocie gospodarczym FUNKCJI
1. umowy o charakterze organizacyjnym (umowy spółki, holdingowe, koncernowe)
2. umowy kooperacyjne w przemyśle i handlu
3. umowy o pośrednictwo handlowe, regulujące udział przedsiębiorców w obrocie z udziałem pośredników
4. umowy odnoszące się do różnych form korzystania z przedsiębiorstwa (zbycie, udostępnienie itp.)
186
142. Co oznacza swoboda kontraktowania w ujęciu szerszym i
węższym?
A. UJĘCIE WĘŻSZE
W węższym ujęciu zasada swobody umów została zdefiniowana w art. 3531 kc:
„Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.”
B. UJĘCIE SZERSZE
W szerszym ujęciu zasada swobody umów łączy się na tle przepisów kc z 4rema cechami:
1. swoboda ZAWARCIA / NIEZAWARCIA umowy;
2. swoboda WYBORU KONTRAHENTA;
3. swoboda KSZTAŁTOWANIA TREŚCI umowy; Strony mogą zawrzeć umowę: a. nazwaną, kształtując jej treść w oparciu o typowe elementy uregulowane
prawem b. nazwaną, wprowadzając jednak do jej treści pewne odmienności (uzupełnienie
unormowań ustawowych różnymi klauzulami, wprowadzenie postanowień regulujących daną materię odmiennie niż ustawa)
c. mieszaną, będącą połączeniem regulacji kilku umów nazwanych d. nienazwaną, której treść kształtują całkowicie wg własnego uznania
4. swoboda WYBORU FORMY umowy [z uwzględnieniem kc co do form szczególnych].
Ѡ Szeroki zakres stosowania zasady swobody umów dotyczy szczególnie umów dwustronnie
handlowych, tj. zawieranych między profesjonalistami >> nie wymagają one w zasadzie
interwencji prawa dla ochrony ich interesów, stąd autonomiczne kształtowanie wynikających z
nich stosunków gospodarczych. Wyjątki to zagrożenia monopolistyczne.
Ѡ Zasada w pełni znajduje również odzwierciedlenie w regulacjach międzynarodowych: Konwencja wiedeńska z 1980r. stanowi, że kontrahenci umów sprzedaży międzynarodowej mogą wyłączyć zastosowanie przepisów Konwencji do zawarcia tego kontraktu, a zgodnie z postanowieniami Zasad Międzynarodowych Kontraktów Handlowych UNIDROIT 2004 strony mają pełną swobodę zawarcia
umowy zarówno co do treści, jak i jej formy.
143. Jakie są granice swobody umów przewidziane w kc?
Zasada swobody umów nie ma charakteru absolutnego. Ograniczona jest zarówno co do (A) TREŚCI
(treść: wynikające z umowy istotne uprawnienia i obowiązki stron dotyczące samego świadczenia, a także
sposobu jego wykonania) jak i co do (B) CELU (cel: szeroko rozumiana korzyść, jaką strony lub jedna z nich
pragną osiągnąć w wyniku umawianego zobowiązania. W razie wątpliwości chodzi o cel typowy, czyli na ogół
uzyskiwany w przypadku spełnienia określonego świadczenia.)
187
GRANICE swobody umów zgodnie z art. 3531 kc: treść lub cel umowy NIE MOGĄ BYĆ
SPRZECZNE Z:
1. NATURĄ (WŁAŚCIWOŚCIĄ) STOSUNKU PRAWNEGO
2. USTAWĄ
3. ZASADAMI WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO
Granicą swobody umów może być również:
4. NIEMOŻNOŚĆ ŚWIADCZENIA
5. WYZYSK
Ad. 1
Naturę stosunku prawnego można rozumieć dwojako:
Ѡ jako dyrektywę przestrzegania pewnych zasadniczych ZNAMION stosunku
zobowiązaniowego (np. w umowie zlecenia jest to staranne działanie)
Ѡ jako dyrektywę przestrzegania pewnych specyficznych, normatywnie sprecyzowanych
CZĘŚCI SKŁADOWYCH poszczególnych TYPÓW nazwanych stosunków zobowiązaniowych,
których nieuwzględnienie lub modyfikacja prowadziłyby do wypaczenia ustawowego wzorca
(np. w umowie spółki cywilnej wspólnicy ponoszą odpowiedzialność solidarną – inny zapis
byłby naruszeniem)
Granica ta oznacza obowiązek respektowania podstawowych cech stosunku zobowiązaniowego.
Ad. 2
Chodzi o sprzeczność z przepisami iuris cogentis (bezwzględnie obowiązującymi).
Samo pojęcie „ustawa” należy interpretować ściśle >> jednie normy rzędu ustawowego lub wydane
na podstawie delegacji ustawowej. Nie dotyczy do wytycznych, uchwał itp.
Ad. 3
„Zasady współżycia społecznego” to klauzula generalna pozwalająca sądom rozstrzygać w oparciu o te zasady. Zgodnie z art. 58 kc umowa sprzeczna z ZWS jest nieważna. ZWS nie mogą podważać aktów prawnych i obowiązków z nich wynikających.
Chodzi tu o szczególne znaczenie przestrzegania zasad uczciwego obrotu, rzetelnego postępowania, właściwie rozumianej lojalności, równości stron. (Np. nieważne będą postanowienia przyznające tylko
jednej ze stron prawo zmiany treści stosunku prawnego; podobnie będzie z rażącym naruszeniem zasady ekwiwalentności świadczeń, szczególnie w przypadku zastrzeżenia odsetek w nadmiernej wysokości.)
Ad. 4
Zgodnie z art. 387 § 1 kc umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna.
Niemożliwość świadczenia musi (A) istnieć w chwili zawarcia umowy i (B) mieć charakter
obiektywny (tj. niemożliwość dla każdej osoby, a nie indywidualnego dłużnika).
Ad. 5
Art. 388 § 1 kc stanowi, że jeśli jedna ze stron wyzyskując przymusowe położenie / niedołęstwo /
niedoświadczenie drugiej strony przyjmuje/zastrzega świadczenie, które przewyższa w rażącym
stopniu jego własne świadczenie, druga strona może żądać wyrównania świadczeń/unieważnienia
umowy.
188
144. Jakie przesłanki muszą być spełnione, aby sprzedaż można było
zakwalifikować w myśl konwencji wiedeńskiej jako
międzynarodową?
Sprzedaż międzynarodowa uregulowana jest w Konwencji Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów (Wiedeń, 1980r.). Integralna część prawa polskiego z pierwszeństwem przed prawem krajowym.
Konwencja znajduje zastosowanie tylko do takich umów, które łącznie spełniają następujące warunki:
1. są w jej rozumieniu umowami SPRZEDAŻY (każdy rodzaj: specyfikacyjna, z prawem
pierwokupu lub odkupu, na próbę, wysyłkowa, uliczna, kwalifikuje się też umowa DOSTAWY)
Nie podlegają postanowieniom Konwencji inne umowy mogące prowadzić do obrotu towarowego, jak np. umowa zamiany czy darowizny.
2. ich przedmiotem jest TOWAR (tj. rzecz ruchoma, ma być rozumiany szeroko)
3. mają MIĘDZYNARODOWY CHARAKTER
4. nie zostały WYŁĄCZONE za zakresu unormowania konwencji
O MIĘDZYNARODOWYM CHARAKTERZE umowy decyduje jedynie kryterium podmiotowe >>
strony umowy muszą mieć SIEDZIBY HANDLOWE W RÓŻNYCH PAŃSTWACH:
jeśli strona POSIADA WIĘCEJ NIŻ 1 siedzibę handlową, za siedzibę handlową uważa się tę,
która ma najściślejszy związek z umową i jej wykonaniem ze względu na okoliczności znane
stronom lub rozważane przez nie w jakimkolwiek czasie przed/w chwili zawarcia umowy
jeżeli strona NIE POSIADA siedziby handlowej, przyjmuje się miejsce jej stałego
zamieszkania
Fakt posiadania przez strony swoich siedzib handlowych w różnych państwach nie będzie uwzględniany, jeżeli nie wynika on z umowy lub z jakichkolwiek stosunków handlowych między stronami lub też z informacji ujawnionej przez strony w jakimkolwiek czasie przed zawarciem lub w chwili zawarcia umowy.
Nie ma definicji „siedziby” ale uznaje się ją za miejsce prowadzenia stałej działalności gospodarczej. Nie musi być to główne miejsce, może być oddział lub filia.
Konwencję stosuje się do umów sprzedaży towarów między stronami mającymi siedziby handlowe w różnych państwach:
(a) jeżeli państwa te są Umawiającymi się Państwami lub (b) jeżeli normy międzynarodowego prawa prywatnego wskazują na ustawodawstwo
Umawiającego się Państwa, jako prawo właściwe.
Konwencja reguluje jedynie ZAWARCIE umowy sprzedaży oraz PRAWA i OBOWIAZKI sprzedającego
i kupującego. NIE REGULUJE:
A. ważności umowy ani żadnego z jej postanowień lub jakichkolwiek zwyczajów;
B. skutków, jakie może mieć umowa w odniesieniu do własności sprzedanych towarów;
C. odpowiedzialności sprzedającego za śmierć lub utratę zdrowia jakiejkolwiek osoby,
spowodowaną przez towary.
Sama FORMA umowy nie podlega żadnym wymaganiom, w szczególności nie wymaga
potwierdzenia jej na piśmie. Tryb zawarcia umowy ograniczono do modelu oferty i jej akceptacji, ale
de facto nie można wykluczyć np. trybu negocjacyjnego.
189
145. Co nie może być przedmiotem sprzedaży międzynarodowej w myśl konwencji wiedeńskiej?
Przedmiotem sprzedaży NIE MOGĄ być:
1. NIERUCHOMOŚCI 2. rzeczy do UŻYTKU OSOBISTEGO, RODZINNEGO lub do UŻYTKU W GOSPODARSTWIE
DOMOWYM (jeśli sprzedający, przed zawarciem umowy lub w chwili jej zawarcia, nie wiedział i nie
powinien był wiedzieć, że towary zostały zakupione do użytku w jakimkolwiek z tych celów) 3. UDZIAŁY, AKCJE, TYTUŁY INWESTYCYJNE, PAPIERY WARTOŚCIOWE lub PIENIĄDZE 4. WIERZYTELNOŚCI albo PRAWA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ 5. PRZEDSIĘBIORSTWO lub jego WYODRĘBNIONA CZĘŚĆ 6. OKRĘTY, STATKI, PODUSZKOWCE, STATKI POWIETRZNE 7. ENERGIA ELEKTRYCZNA (ale gaz, węgiel czy ropa naftowa już ok)
Ponadto spod regulacji konwencji WYŁĄCZONE SĄ:
A. sprzedaż NA LICYTACJI (AUKCYJNA) B. sprzedaż w drodze EGZEKUCJI lub w inny sposób przez ORGANY WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI C. UMOWA DOSTAWY, jeżeli: przeważająca część zobowiązań strony dostarczającej towary polega na zapewnieniu siły roboczej lub
świadczeniu innych usług strona zamawiająca towary przewidziane do wytworzenia lub wyprodukowania nie przyjmie na siebie
obowiązku dostawy zasadniczej części materiałów niezbędnych do ich wykonania lub wyprodukowania
146. Jakie są podstawowe prawa i obowiązki sprzedającego i
kupującego w myśl konwencji wiedeńskiej?
A. PODSTAWOWE OBOWIĄZKI SPRZEDAJĄCEGO
DOSTARCZENIE TOWARU kupującemu wydanie kupującemu WSZELKICH DOKUMENTÓW dot. towaru PRZENIESIENIE na kupującego WŁASNOŚCI TOWARU (zgodnie z postanowi. umowy i Konwencji) sprzedający musi dostarczyć towar wg ilości, jakości i w asortymencie przewidzianym w umowie
TOWAR jest ZGODNY Z UMOWĄ jeżeli:
nadaje się do użytku w takich celach, w jakich zwykle służą towary tego rodzaju nadaje się do specjalnych celów, podanych wyraźnie/dorozumianie przez kupującego w chwili
zawarcia umowy (chyba że z okoliczności wynika, że kupujący nie polegał / nierozsądnym byłoby polegać na kompetencji i ocenie sprzedającego)
został umieszczony / opakowany w sposób zwyczajowo przyjęty dla tego rodzaju towarów (a w braku takiego zwyczaju – w sposób pozwalający na odpowiednie jego utrzymanie i zabezpieczenie)
sprzedający jest odpowiedzialny za WSZELKIE BRAKI ZGODNOŚCI TOWARU z umową/Konwencją:
istniejące w chwili przejścia ryzyka na kupującego, nawet jeśli ujawniły się później które nastąpiły już po przejściu ryzyka na kupującego, jeżeli wynikały z naruszenia któregokolwiek z
obowiązków sprzedającego
B. PODSTAWOWE OBOWIĄZKI KUPUJĄCEGO
ZAPŁATA CENY za towar ODEBRANIE towaru od sprzedającego zgodnie z umową i postanowieniami Konwencji ZBADANIE TOWARU i ZAWIADOMIENIE sprzedającego o każdym braku zgodności (w rozsądnym
terminie, ale max 2 lata od wydania mu towaru, chyba, że inny okres gwarancyjny zastrzeżony w umowie)
Oczywiście PRAWA każdej ze stron są ODBICIEM OBOWIĄZKÓW drugiej strony.
190
147. Jak brzmi kodeksowe pojęcie leasingu i co może być jego
przedmiotem?
Regulacja: art. 7091 – 70918 kc
Przez UMOWĘ LEASINGU FINANSUJĄCY zobowiązuje się w zakresie działalności swojego
przedsiębiorstwa NABYĆ RZECZ od OKREŚLONEGO ZBYWCY na warunkach określonych w tej
umowie i ODDAĆ tę rzecz KORZYSTAJĄCEMU do UŻYWANIA / UŻYWANIA I POBIERANIA
POŻYTKÓW przez CZAS OZNACZONY, a KORZYSTAJĄCY zobowiązuje się ZAPŁACIĆ
FINANSUJĄCEMU w UZGODNIONYCH RATACH WYNAGRODZENIE PIENIĘŻNE, równe co najmniej
CENIE lub WYNAGRODZENIU z tytułu NABYCIA RZECZY PRZEZ FINANSUJĄCEGO.
PRZEDMIOTEM leasingu MOŻE BYĆ TYLKO RZECZ (ruchomość / nieruchomość), NIGDY PRAWA!
(może być także zbiór rzeczy, np. linia produkcyjna, technologiczna; może być nawet całe
przedsiębiorstwo, chociaż jest to kontrowersyjna koncepcja).
NIE MOGĄ być przedmiotem leasingu:
papiery wartościowe
udziały w sp. z o.o.
usługi
☼ Umowa leasingu powinna być zawarta W FORMIE PISEMNEJ AD SOLEMNITATEM
☼ przedmiot leasingu NIE PRZECHODZI na WŁASNOŚĆ korzystającego [chociaż można zastrzec w
umowie przeniesienie własności po zakończeniu umowy leasingu]
☼ OPŁATA stanowi podzielone w czasie ŚWIADCZENIE JEDNORAZOWE (nie jest to świadczenie
okresowe ani rata w rozumieniu przepisów o sprzedaży ratalnej)
CHARAKTER PRAWNY UMOWY LEASINGU:
nazwana
o korzystanie z rzeczy
konsensualna
odpłatna
wzajemna
dwustronnie zobowiązująca
terminowa
handlowa (leasingodawca musi być przedsiębiorcą)
UTRATA PRZEDMIOTU LEASINGU
jeżeli po wydaniu przedmiotu leasingu korzystającemu przedmiot został UTRACONY wskutek
okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności, umowa leasingu WYGASA.
korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o utracie przedmiotu
finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich
niezapłaconych rat (pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek zapłaty rat
przed umówionym terminem oraz z tytułu ubezpieczenia rzeczy), a także naprawienia szkody
191
148. Jaki rodzaj leasingu uregulował polski ustawodawca i jakie inne
rodzaje można wyróżnić?
W kodeksie cywilnym uregulowany został LEASING POŚREDNI, FINANSOWY.
☼ LEASING BEZPOŚREDNI: ma miejsce wówczas, gdy LEASINGODAWCĄ (FINANSUJĄCYM) jest
jednocześnie PRODUCENT określonego dobra inwestycyjnego lub konsumpcyjnego. Leasing
bezpośredni często bywa alternatywą dla sprzedaży.
☼ LEASING POŚREDNI : ekonomicznie jest transakcją trójstronną; LEASINGODAWCA
(FINANSUJĄCY) NABYWA NA WŁASNY RACHUNEK określone dobro konsumpcyjne lub
inwestycyjne, by następnie na podstawie umowy leasingowej PRZEKAZAĆ je LEASINGOBIORCY
(KORZYSTAJĄCEMU) do UŻYWANIA na CZAS OZNACZONY.
Z reguły leasingobiorca sam dokonuje u producenta specyfikacji dobra, które chce nabyć na
podstawie umowy leasingowej i dopiero wówczas leasingodawca dokonuje zakupu tego dobra.
LEASING FINANSOWY (KAPITAŁOWY, WŁAŚCIWY) : umowa długo/średnioterminowa,
zawierana na czas odpowiadający OKRESOWI AMORTYZACJI (gospodarczej użyteczności)
DOBRA; OPŁATY (STAWKA LEASINGOWA) skalkulowane są w ten sposób, aby ich suma pokryła
KOSZTY WYTWORZENIA oraz ZYSK LEASINGODAWCY. Gdy jest prawidłowo wykonywana, w
zasadzie nie może zostać wypowiedziana. Przeważnie dochodzi do amortyzacji przedmiotu
leasingu u jednego leasingobiorcy, któremu po jej zakończeniu zwykle przysługuje OPCJA
ZAKUPU (chociaż nie jest to konieczna cecha tej umowy). Z reguły ma charakter leasingu
POŚREDNIEGO.
LEASING OPERACYJNY (BIEŻĄCY, EKSPLOATACYJNY) : umowa krótkoterminowa, zawierana
na okres do 3 lat; leasingobiorcy zwykle przysługuje PRAWO ODSTĄPIENIA od umowy z
zachowaniem terminu wypowiedzenia; przedmiot leasingu amortyzuje się u kolejnych
leasingobiorców; jest LEASINGIEM PEŁNYM (patrz niżej) i zwykle BEZPOŚREDNIM
LEASING CZYSTY (NEAT LEASING) : KOSZTY konserwacji, napraw, remontu, ubezpieczenia oraz
opodatkowania PRZEDMIOTU leasingu ponosi LEASINGOBIORCA
LEASING PEŁNY (FULL LEASING): ww. koszty ponosi LEASINGODAWCA (tzw. leasing z pełną
obsługą)
REVOLVING LEASING (odmiana pełnego) : leasingodawca Z GÓRY zobowiązuje się WYMIENIĆ
STARSZE typy URZĄDZEŃ na NOWE (znajduje to wyraz w kalkulacji STAWKI LEASINGOWEJ)
Ѡ LEASING ZWROTNY (wykształcony w USA jako SALES AND LEASE BACK) : leasingodawca kupuje
dobro inwestycyjne od przyszłego leasingobiorcy, a następnie oddaje mu je do używania i
ewentualnie pobierania pożytków
LEASING MOKRY: szczególna postać operacyjnego; finansujący zobowiązuje się do świadczenia
usług dodatkowych (np. w przypadku leasingu samolotu zobowiązuje się do zapewnienia
zaopatrzenia w paliwo)
192
149. W jakich przypadkach można wypowiedzieć umowę leasingu?
FINANSUJĄCY ma prawo wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym w przypadku:
naruszenia przez korzystającego postanowień kc dot. obowiązku utrzymywania rzeczy w
należytym stanie
naruszenia przez korzystającego postanowień kc dot. obowiązku używania i pobierania
pożytków rzeczy w należyty sposób
naruszenia przez korzystającego postanowień kc dot. nieczynienia zmian w rzeczy
oddanie przedmiotu leasingu do używanie osobie trzeciej bez zgody finansującego
zwłoki w zapłacie raty leasingowej (co najmniej 1)
KORZYSTAJĄCY de facto NIE MA MOŻLIWOŚCI wcześniejszego rozwiązania umowy leasingu, nawet,
gdy finansujący nie wykonuje swoich obowiązków i w istniejącym stosunku prawnym rodzi to
negatywne konsekwencje prawne czy ekonomiczne dla korzystającego.
USTANIE UMOWY
A. z UPŁYWEM CZASU B. ROZWIĄZANIE ZA POROZUMIENIEM STRON C. WYGAŚNIĘCIE wskutek UTRATY PRZEDMIOTU LEASINGU przez korzystającego D. WYGAŚNIĘCIE wskutek ODSTĄPIENIA FINANSUJĄCEGO od umowy ze ZBYWCĄ w razie wady przedmiotu
leasingu (odstąpienie następuje NA ŻĄDANIE KORZYSTAJĄCEGO)
150. Jakie są prawa i obowiązki stron umowy agencyjnej?
Przez umowę agencyjną AGENT (przyjmujący zlecenie) zobowiązuje się, w zakresie działalności
swojego przedsiębiorstwa, do STAŁEGO POŚREDNICZENIA ZA WYNAGRODZENIEM przy
ZAWIERANIU UMÓW z klientami na rzecz DAJĄCEGO ZLECENIE PRZEDSIĘBIORCY albo do
ZAWIERANIA UMÓW w imieniu DAJĄCEGO ZLECENIE PRZEDSIĘBIORCY.
Dwie opcje:
agent zobowiązuje się do dokonywania pewnych CZYNNOŚCI FAKTYCZNYCH, które prowadzić będą do zawierania przez osoby trzecie umów z dającym zlecenie (np. zachęta ze strony agenta, przedstawianie oferty, promocja towarów i usług dającego zlecenie)
agent zobowiązuje się do dokonywania pewnych CZYNNOŚCI PRAWNYCH, konkretnie ZAWIERANIA UMÓW przez agenta jako PEŁNOMOCNIKA, które poprzedzone jest często wieloma wspomnianymi wyżej czynnościami faktycznymi
STRONY UMOWY:
1. PRZYJMUJĄCY ZLECENIE zwany AGENTEM : dokonuje czynności W ZAKRESIE DZIAŁALNOŚCI SWOJEGO PRZEDSIĘBIORSTWA >> musi być PRZEDSIĘBIORCĄ
2. DAJĄCY ZLECENIE >> również musi być PRZEDSIĘBIORCĄ
zatem jest to umowa DWUSTRONNIE HANDLOWA. Szczególna postać umowy zlecenia, z niej się wywodzi, ale w odróżnieniu od zlecenia dokonywanie
czynności ma charakter stały i ciągły umowa KONSENSUALNA, WZAJEMNA I ODPŁATNA, o pośrednictwo handlowe i o świadczenie usług
art. 7649
kc: do umowy zawartej między agentem-profesjonalistą, a dającym zlecenie niebędącym przedsiębiorcą stosuje się odpowiednio przepisy o umowie agencyjnej, ale z wyłączeniem kilku przepisów o charakterze handlowym
193
1A. PRAWA AGENTA
prawo do WYNAGRODZENIA (przede wszystkim PROWIZJI) Ѡ podstawowym systemem wynagradzania system PROWIZYJNY >> prowizja to
wynagrodzenie uzależnione od liczby/wartości zawartych umów
Ѡ wysokość powinna być określona w umowie; inaczej agentowi przysługuje prowizja albo
(a) w wysokości zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju w miejscu działalności
prowadzonej przez agenta albo (b) w odpowiedniej wysokości, uwzględniając wszystkie
okoliczności bezpośrednio związane z wykonaniem zleconych mu czynności
Ѡ agent NABYWA prawo do prowizji w trakcie trwania umowy agencyjnej, jeżeli (a) do zawarcia umów
doszło w wyniku jego działalności lub (b) zostały one zawarte z klientami pozyskanymi przez agenta poprzednio dla umów tego samego rodzaju albo (c) w przypadku agenta wyłącznego, gdy umowa została zawarta z podmiotem należącym do grupy wyłącznych klientów danego agenta / podmiotem z obszaru, na którym agent ma wyłączność działania
Ѡ agent TRACI prawo do prowizji (a gdy już pobrał, to zobowiązany do zwrotu) gdy oczywiste jest, że umowa z klientem nie została wykonana wskutek okoliczności, za które dający zlecenie nie ponosi odpowiedzialności (np. z winy klienta / siły wyższej)
Innym sposobem wynagrodzenie ryczałtowe, zdecydowanie mniej korzystane dla agenta, chociaż zapewniające dochody na stałym poziomie. KC reguluje tylko prowizję, więc każdy inny sposób wynagrodzenia musi być dokładnie określony w umowie.
prawo do PROWIZJI DEL CREDERE
Ѡ sposób dodatkowego wynagrodzenia, które agent otrzymuje za przejęcie na siebie
odpowiedzialności za wykonanie zobowiązania przez klienta (najczęściej za spełnienie
przez niego świadczenia)
Ѡ prowizja należy się za samo przyjęcie ryzyka
prawo do ŚWIADCZENIA WYRÓWNACZEGO
Ѡ świadczenie otrzymywane przez agenta po rozwiązaniu umowy agencyjnej w przypadku,
gdy dający zlecenie dalej korzysta z efektów działań agenta
Ѡ roszczenie o zapłatę świadczenia wyrównawczego przysługuje, gdy spełnione zostaną łącznie 4 poniższe przesłanki:
1. umowa agencyjna musi zostać rozwiązana 2. agent w czasie trwania umowy pozyskał nowych klientów lub doprowadził do istotnego
wzrostu obrotów z dotychczasowymi klientami 3. dający zlecenie także po rozwiązaniu umowy czerpie korzyści z umów z tymi klientami 4. po analizie wszystkich okoliczności sprawy za przyznaniem agentowi świadczenia przemawiają
względy słuszności
Ѡ agent nie może żądać świadczenia wyrównawczego mimo spełnienia pozytywnych przesłanek, gdy: dający zlecenie wypowiedział umowę z powodu okoliczności, za które agent ponosi
odpowiedzialność i usprawiedliwiają one wypowiedzenie bez zachowania terminu agent wypowiedział umowę (chyba, że było to z winy dającego zlecenie, albo
usprawiedliwione wiekiem/ chorobą / ułomnością agenta) gdy agent dokonał przeniesienia praw i obowiązków z umowy na inną osobę za zgodą
dającego zlecenie
194
Gdy z treści udzielonego agentowi pełnomocnictwa nie wynika jasno zakres jego umocowania,
poczytuje się, że agent ma prawo do:
PRZYJMOWANIA za dającego zlecenie ZAPŁATY ZA ŚWIADCZENIE, które agent spełnia za
dającego
ODBIERANIA ZAWIADOMIENIA O WADACH
ODBIERANIA OŚWIADCZEŃ dot. WYKONANIA UMOWY, jeżeli zawarł ja w imieniu dającego
zlecenie
Jeśli agent nie ma umocowania do zawierania umów albo przekroczy jego zakres, umowa zawarta przez agenta jest co do zasady ważna i wiąże klienta i dającego zlecenie. Nieważna tylko wtedy, gdy dający zlecenie niezwłocznie po otrzymaniu info o zawarciu takiej umowy złoży klientowi oświadczenie, że nie potwierdza zawarcia umowy. Nie ma to zastosowania do jednostronnych oświadczeń woli składanych przez agenta bez umocowania / z przekroczeniem umocowania >> one są bezwzględnie nieważne.
1B. OBOWIĄZKI AGENTA
ZACHOWANIE LOJALNOŚCI względem drugiej strony [w związku z wejściem w posiadanie wielu cennych handlowych informacji nt. drugiej strony; strony umowy zobowiązują do niewykorzystywania ich wyłącznie w interesie własnym/ osób trzecich]
PRZEKAZYWANIE INFORMACJI mających dla dającego zlecenie ISTOTNE ZNACZENIE (głównie info dot. zawieranych umów, klientów, otrzymanych ofert itd.)
PRZESTRZEGANIE uzasadnionych w danych okolicznościach WSKAZÓWEK DAJĄCEGO ZLECENIE (co do zasady agent i dający zlecenie są podmiotami niezależnymi, ale w tym wypadku dający zlecenie ma prawo sugerować agentowi np. sposób zawierania umów, prezentacji oferty, form reklamy, a agent ma obowiązek sugestie te uwzględnić)
PODEJMOWANIE CZYNNOŚCI potrzebnych do OCHRONY PRAW DAJĄCEGO ZLECENIE, jeżeli mieszczą się one w zakresie spraw prowadzonych przez agenta (głównie ochrona praw wynikających z zawartych za pośrednictwem agenta umów; agent powinien np. powiadamiać dającego zlecenia o wadach sprzedawanych towarów, wnoszonych reklamacjach, sporządzać protokoły szkody, wykonywać prawo zatrzymania itd.)
jeżeli agent się zobowiąże, musi on również POWSTRZYMAĆ SIĘ od działalności KONKURENCYJNEJ (także w okresie 2 lat po rozwiązaniu)
2A. PRAWA DAJĄCEGO ZLECENIE
de facto ODPOWIADAJĄ OBOWIĄZKOM AGENTA >> DAJĄCY ZLECENIE ma prawo ŻĄDANIA ICH WYKONANIA
2B. OBOWIĄZKI DAJĄCEGO ZLECENIE
przede wszystkim ZAPŁATA WYNAGRODZENIA na rzecz agenta (Jeśli system prowizyjny, dający zlecenie musi złożyć agentowi oświadczenie zawierające dane o należnej mu prowizji nie później niż w ostatnim dniu miesiąca następującego po kwartale, w którym agent nabył prawo do prowizji)
w niektórych przypadkach obowiązek ZAPŁATY ŚWIADCZENIA WYRÓWNAWCZEGO
195
obowiązek ZACHOWANIA LOJALNOŚCI wobec agenta
obowiązek UDOSTĘPNIENIA na żądanie agenta KSIĄG RACHUNKOWYCH / INNYCH DOKUMENTÓW z których wynika podstawa do obliczenia prowizji należnej agentowi
obowiązek DOSTARCZENIA agentowi DOKUMENTÓW i INFORMACJI potrzebnych do prawidłowego WYKONANIA UMOWY (m.in. informowanie agenta o cenach, rodzajach oferowanych produktów, dostarczenie druków kart gwarancyjnych towarów, instrukcji obsługi sprzedawanych urządzeń)
DOKONYWANIE ZAWIADOMIEŃ AGENTA w 3 przypadkach: 1. zawiadomienie o przyjęciu lub odrzuceniu propozycji zawarcia umowy 2. zawiadomienie o niewykonaniu umowy, przy zawarciu której agent pośredniczył / którą
zawarł 3. zawiadomienie o tym, że liczba / wartość umów, które dający zlecenie przewiduje,
będzie znacznie niższa niż ta, której agent mógłby się normalnie spodziewać
ZWROT WYDATKÓW poniesionych przez agenta w związku z wykonaniem zlecenia, jeśli były one uzasadnione, a ich wysokość przekracza zwykłą w danych stosunkach miarę (Chodzi o wydatki obiektywnie niezbędne do wykonania danego zlecenia, a ponadto nadzwyczaj wysokie w porównaniu z innymi kosztami; do tego zlecenie musi zostać wykonane, a nie tylko wykonywane)
151. Na czym polega istota komisu i jakie są prawa i obowiązki stron
umowy?
Istota umowy komisu polega na tym, że OSOBA PRZYJMUJĄCA ZLECENIE (KOMISANT) zobowiązuje
się ZA WYNAGRODZENIEM w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do KUPNA lub
SPRZEDAŻY RZECZY RUCHOMYCH W IMIENIU WŁASNYM, ale NA RACHUNEK OSOBY DAJĄCEJ
ZLECENIE (KOMITENTA).
wynagrodzenie ma najczęściej charakter PROWIZYJNY
działanie W IMIENIU WŁASNYM : komisant jest podmiotem praw i obowiązków umowy
zawartej z osobą trzecią
działanie NA RACHUNEK komitenta : komisant zobowiązany przenieść na niego prawa uzyskane
wskutek zawartej umowy, a komitent zwolnić komisanta ze zobowiązań zaciągniętych przez
niego (gospodarcze skutki zawartych umów dotykają więc przede wszystkim komitenta)
PRZEDMIOTEM komisu może być jedynie zawieranie umów SPRZEDAŻY (jako sprzedający lub
kupujący)
PRZEDMIOTEM ŚWIADCZENIA mogą być wyłącznie RZECZY RUCHOME
umowa handlowa (przynajmniej komisant musi być przedsiębiorcą; co do komitenta nie ma
takiego wymogu)
umowa odpłatna, wzajemna, konsensualna
należy do grupy umów o pośrednictwo handlowe oraz o świadczenie usług
specyficzny rodzaj umowy zlecenia
196
1A. PRAWA KOMISANTA
odbicie OBOWIĄZKÓW KOMITENTA
1B. OBOWIĄZKI KOMISANTA
wykonanie zleconych czynności NALEŻYTĄ STARANNOŚCIĄ
UWZGLĘDNIENIE wskazówek (instrukcji) otrzymanych od komitenta
przy umowie KOMISU SPRZEDAŻY komisant zobowiązany jest do (A) WYSZUKANIA OSOBY,
która zechce kupić należącą do komitenta rzecz oraz (B) ZAWARCIA z nią UMOWY
(Umowa może wyznaczać komisantowi szczególne warunki, np. określać rodzaj podmiotów czy
obszar, z którego pochodzą; powinna ponadto zawierać określenie minimalnej ceny, za jaką
komisant może rzecz sprzedać; komisant wybiera sposób szukania i ponosi koszty tych
poszukiwań.)
komisant zobowiązany również do PRZECHOWYWANIA i ZABEZPIECZENIA RZECZY powierzonej
mu przez komitenta
jeśli rzecz narażona na zepsucie, obowiązany jest SPRZEDAŻ z zachowaniem NALEŻYTEJ
STARANNOŚCI, jeśli wymaga tego INTERES KOMITENTA (może się wówczas nie stosować do
ceny minimalnej albo wskazówek komitenta odnośnie kręgu podmiotów)
po zawarciu umowy komisant zobowiązany WYDAĆ komitentowi WSZYSTKO, co uzyskał dla
niego przy wykonaniu zlecenia (w szczególności przelać wszystkie wierzytelności)
przy umowie KOMISU ZAKUPU komisant zobowiązany WYSZUKAĆ OSOBĘ / OSOBY MOGĄCE i
CHCĄCE sprzedać rzecz/rzeczy, których potrzebuje komitent i ZAWRZEĆ UMOWĘ
(Umowa powinna określać maksymalną cenę, za jaką komisant może dokonać zakupu, a jego
działania powinny dążyć do uzyskania jak najniższej ceny zakupu. Jeśli kupi za wyższą, komitent
może złożyć oświadczenie o nieuznaniu takiej czynności za dokonaną na jego rachunek >> rzecz
zostaje u komisanta, który nie otrzymuje zapłaty.)
po dokonaniu zakupu komisant powinien PRZENIEŚĆ na komitenta PRAWO WŁASNOŚCI
nabytej rzeczy oraz WYDAĆ mu ją
komisant zobowiązany także WYDAĆ komitentowi UZYSKANE KORZYŚCI, jeżeli zawarł umowę
sprzedaży (jako sprzedający lub kupujący) na WARUNKACH KORZYSTNIEJSZYCH od warunków
przewidzianych umową komisu
2A. PRAWA KOMITENTA
odbicie OBOWIĄZKÓW KOMISANTA
2B. OBOWIĄZKI KOMITENTA
WSPÓŁDZIAŁANIE z komisantem w celu umożliwienia mu WYKONANIA ZLECENIA
PRZEKAZANIE MU RZECZY (przy komisie sprzedaży) lub PIENIĘDZY (przy komisie zakupu)
ODBIÓR KORZYŚCI uzyskanych w wykonaniu umowy przez komisanta (jeśli nie odbierze,
pozostaje w zwłoce jako wierzyciel)
ZAPŁATA WYNAGRODZENIA (najczęściej prowizja, czasem ryczałt)
ZWOLNIENIE komisanta Z OBOWIĄZKÓW, jakie ten drugi zaciągnął, wykonując zlecenie
ZWROT NADZWYCZAJNYCH WYDATKÓW poniesionych przez komisanta (służy tu ustawowe
prawo zastawu)
197
152. Na czym polega factoring i co może być jego przedmiotem?
Factoring jest jedną z TECHNIK FINANSOWANIA działalności handlowej z wykorzystaniem
WIERZYTELNOŚCI.
Przez umowę factoringu DOSTAWCA (FAKTORANT) zobowiązuje się
(A) do PRZENIESIENIA określonych w umowie WIERZYTELNOŚCI, jakie przysługują mu z
tytułu umów SPRZEDAŻY / DOSTAWY / ŚWIADCZENIA USŁUG
oraz
(B) do ZAPŁATY PROWIZJI na rzecz faktora,
FAKTOR zaś zobowiązuje się do
(A) UISZCZENIA WYNAGRODZENIA za nabywane wierzytelności
oraz do
(B) ŚWIADCZENIA oznaczonych USŁUG DODATKOWYCH
oraz (niekiedy) do
(C) PRZEJĘCIA RYZYKA WYPŁACALNOŚCI dłużników dostawcy.
w sensie EKONOMICZNYM factoring stanowi transakcję obejmującą 3 PODMIOTY:
1. FAKTORA [podmiot prowadzący działalność faktoringową; najczęściej wyspecjalizowana
spółka faktoringowa, a przede wszystkim banki; w świetle regulacji niektórych państw działalność faktoringowa zastrzeżona jest na rzecz banków i instytucji finansowych (kredytowych) podlegających nadzorowi bankowemu; w świetle polskiego ustawodawstwa nie ma takiego ograniczenia]
2. DOSTAWCĘ DÓBR i USŁUG [podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie
sprzedaży/dostawy dóbr i usług]
3. DŁUŻNIKA [podmiot nabywający dobra i usługi od dostawcy]
w sensie JURYDYCZNYM umowa factoringu wiąże tylko 2 PODMIOTY >> kreuje STOSUNEK
ZOBOWIĄZANIOWY JEDYNIE POMIĘDZY
1. FAKTOREM a
2. DOSTAWCĄ
umowa nienazwana, DWUSTRONNIE HANDLOWA, obligacyjna, wzajemna, konsensualna,
kauzalna, odpłatna
UMOWA PIERWOTNA
PRZED przelewem wierzytelności DŁUŻNIK dłużnikiem DOSTAWCY
FAKTOR
DŁUŻNIK DOSTAWCA
198
PRZEDMIOT FAKTORINGU
podstawowym przedmiotem faktoringu jest NABYWANIE przez faktora WIERZYTELNOŚCI,
które przysługują dostawcom od nabywców towarów i usług
PRZENIESIENIE wierzytelności następuje w drodze różnych instrumentów prawnych, w
zależności od regulacji krajowej
w ramach faktoringu dochodzi do przeniesienia CAŁEGO KOMPLEKSU wierzytelności
przysługujących dostawcy (zarówno istniejących jak i przyszłych) >> CESJA GLOBALNA
zastrzeżenie rodzaju przenoszonych wierzytelności: przedmiotem faktoringu mogą być
TYLKO WIERZYTELNOŚCI wynikające z UMÓW: DOSTAWY, SPRZEDAŻY albo o
ŚWIADCZENIE USŁUG
z reguły są to wierzytelności o charakterze DWUSTRONNIE HANDLOWYM [na tę cechę
wskazuje Konwencja ottawska (patrz pyt. 154), która zastrzega, że przedmiotem
faktoringu nie mogą być wierzytelności z powyższych umów, jeśli ich przedmiotem są
towary i usługi przeznaczone do użytku OSOBISTEGO lub RODZINNEGO]
obok przelewu wierzytelności faktoring obejmuje również wiele CZYNNOŚCI DODATKOWYCH,
jakie faktor wykonuje na rzecz dostawcy; na ogół:
udzielanie dostawcy zaliczek i kredytów
przejmowanie ryzyka del credere
prowadzenie ksiąg handlowych i rachunków dostawców oraz sporządzanie bilansów
inkaso należności
Ponadto faktor podejmuje się często:
kontrolą stanu wypłacalności nabywców towarów
zbierania danych mających gospodarcze znaczenie dla dostawcy
prowadzenia działalności reklamowej
doradztwa prawnego
opracowywania projektów rozwoju przedsiębiorstwa oraz strategii zdobywania rynków
składowania/ sortowania/ubezpieczenia towarów/ dokonywanie formalności celnych
Nie istnieje numerus clausus czynności dodatkowych.
Mając na uwadze powyższe, można wskazać podstawowe GOSPODARCZO-PRAWNE FUNKCJE
faktoringu:
1. FUNKCJA FINANSOWANIA
Faktoring umożliwia sprawne finansowanie dostawcy poprzez dyskonto wierzytelności
nabywanych przez faktora. Dostawca pozyskuje środki niezależnie od tego, kiedy wierzytelność
wobec nabywcy stanie się wymagalna.
2. FUNKCJA USŁUGOWA
Faktoring umożliwia fachowe wykonanie wielu czynności o charakterze usługowym [patrz
powyższe czynności dodatkowe]. Znaczne odciążenie dostawcy; faktoring spełnia tu niejako
funkcję szczególnej metody outsourcingu.
3. FUNKCJA DEL CREDERE
Faktoring umożliwia zwolnienie dostawcy od ryzyka niewypłacalności nabywcy
towarów. Faktor przejmuje ryzyko, co wiąże się ze skuteczną zapłatą dla dostawcy.
199
153. Jakie rodzaje factoringu można wyróżnić?
FORMY ZE WZGLĘDU NA PRZEJĘCIE PRZEZ FAKTORA ODPOWIEDZIALNOŚCI DEL CREDERE
Najbardziej doniosły z praktycznego i jurydycznego punktu widzenia podział. Stanowi zazwyczaj punkt wyjścia przy dokonywaniu klasyfikacji jurydycznej instytucji faktoringu w poszczególnych porządkach krajowych.
FAKTOR przyjmuje na siebie RYZYKO WYPŁACALNOŚCI DŁUŻNIKA (tzw. RYZYKO DEL
CREDERE albo ODPOWIEDZIALNOŚĆ DEL CREDERE)
DOSTAWCA odpowiada jedynie za ISTNIENIE WIERZYTELNOŚCI
wraz z przejęciem odpowiedzialności przez faktora dochodzi do DEFINITYWNEGO
PRZENIESIENIA danej WIERZYTELNOŚCI z dostawcy na faktora
wierzytelność ostatecznie wychodzi z majątku dostawcy i przechodzi do majątku faktora
wobec tego, mimo stwierdzonej później nieściągalności wierzytelności faktor NIE MOŻE w
drodze REGRESU żądać od dostawcy ZWROTU kwoty, na którą opiewa wierzytelność
FAKTOR NIE PRZYJMUJE na siebie RYZYKA DEL CREDERE (spełnia jedynie funkcje finansową i
usługową)
DOSTAWCA odpowiada nie tylko za ISTNIENIE WIERZYTELNOŚCI, ale również ZA
WYPŁACALNOŚĆ NABYWCY
WIERZYTELNOŚĆ NIE PRZECHODZI ostatecznie z majątku dostawcy do majątku faktora
w razie wystąpienia niewypłacalności nabywcy wierzytelność ta niejako WRACA do
DOSTAWCY z obowiązkiem ZWROTU UISZCZONYCH przez faktora SUM
W praktyce obie postaci mieszają się niejednokrotnie w ramach jednej umowy; jedna grupa
wierzytelności odpowiada modelowi faktoringu właściwego, druga – niewłaściwego (tzw.
FAKTORING MIESZANY)
FORMY ZE WZGLĘDU NA ROZMIAR FINANSOWANIA PRZEZ FAKTORA
faktor OD RAZU wypłaca na rzecz dostawcy KWOTĘ PIENIĘŻNĄ, na którą opiewa CAŁA
PRZELANA przez dostawcę WIERZYTELNOŚĆ
po odliczeniu prowizji jest to ok 90%, z reguły nie mniej niż 80% sumy wierzytelności
główną zaletą fakt, że dostawca natychmiast otrzymuje potrzebne mu pieniądze i może je
wykorzystać na prowadzenie działalności
wartość wierzytelności zazwyczaj określana na dzień przedstawienia faktorowi rachunków, a
nie dzień wymagalności
A. FAKTORING WŁAŚCIWY
B. FAKTORING NIEWŁAŚCIWY
A. FAKTORING DYSKONTOWY
200
w chwili zawarcia umowy faktor wypłaca JEDYNIE OKREŚLONĄ ZALICZKĘ
kwota sięga zwykle 75-80% sumy wierzytelności
wartość wierzytelności zazwyczaj określana według dnia jej wymagalności albo dnia otrzymania
zapłaty od dłużnika
w chwili zawarcia umowy faktor NIE WYPŁACA ani EKWIWALENTU nabywanej wierzytelności,
ani ZALICZKI
ZAPŁATA EKWIWALENTU (pomniejszonego o należną faktorowi prowizję) następuje
Z CHWILĄ NADEJŚCIA TERMINU jej WYMAGALNOŚCI albo
z upływem OKREŚLONEGO CZASU po tym terminie albo
dopiero po ZAINKASOWANIU przez faktora SUMY WIERZYTELNOŚCI od dłużnika
FORMY ZE WZGLĘDU NA POWIADOMIENIE DŁUŻNIKA O ZAWARCIU UMOWY FAKTORINGU
transakcja, o której dojściu do skutku POWIADOMIONY ZOSTAJE DŁUŻNIK
powiadomienia dokonuje albo dostawca, albo faktor, albo oba te podmiotu
dokonując zawiadomienia, wzywa się dłużnika, aby spełnił świadczenie nie na rzecz dostawcy,
ale bezpośrednio do rąk faktora
dłużnik nie zostaje powiadomiony o zawarciu umowy
uzyskuje informację o dokonanym przelewie wierzytelności dopiero w chwili OTRZYMANIA od
faktora WEZWANIA DO ZAPŁATY
faktor umieszcza odpowiednią wzmiankę o zawartej umowie faktoringu na RACHUNKACH
kierowanych do dłużnika
na jego tle w ogóle nie dochodzi do powiadomienia dłużnika o przelewie wierzytelności
FORMY ZE WZGLĘDU NA UDZIAŁ PODMIOTÓW TRZECICH
METAFAKTORING : kryterium wyróżnienia jest ROZŁOŻENIE RYZYKA DEL CREDERE między
2 PODMIOTY:
1. BANK DOSTAWCY (HAUSBANK)
2. INSTYTUCJĘ FAKTORINGOWĄ
FAKTORING POWIERNICZY : polega na tym, iż BANK DOSTAWCY zleca INSTYTUCJI
FAKTORINGOWEJ wykonanie na rzecz dostawcy OKREŚLONYCH CZYNNOŚCI będących zwykle
przedmiotem faktoringu. Faktor działa na rzecz banku, nie dostawcy (z którym nie łączą go
żadne stosunki prawne); jedynie powierniczo zarządza wierzytelnościami przelanymi na bank.
B. FAKTORING ZALICZKOWY
C. FAKTORING WYMAGALNOŚCIOWY
A. FAKTORING OTWARTY (NOTYFIKOWANY)
B. FAKTORING PÓŁOTWARTY (PÓŁUKRYTY)
C. FAKTORING TAJNY (CICHY, UKRYTY)
201
FORMY ZE WZGLĘDU NA CHARAKTER WIERZYTELNOŚCI
faktoring obejmujący HONORARIA OSÓB WYKONUJĄCYCH WOLNE ZAWODY
faktoring obejmujący WIERZYTELNOŚCI LEASINGOWE
faktoring obejmujący wierzytelności ISTNIEJĄCE NA KOŃCU OKREŚLONEGO OKRESU
[tzw. ULTIMOFAKTORING] : faktor nabywa wszystkie wierzytelności określonego dostawcy
(prowadzącego działalność w większych rozmiarach; zwykle przedsiębiorca dostarczający
energię elektryczną) ISTNIEJĄCE NA KONIEC DANEGO ROKU. Transakcja taka dochodzi do
skutku tylko raz w roku, może mieć charakter jednorazowy, a można ją powtarzać wielokrotnie
w toku kolejnych lat.
INNE FORMY FAKTORINGU
INHOUSE-FACTORING (tzw. FAKTORING ZMODYFIKOWANY) : faktor osobiście nie wykonuje
funkcji USŁUGOWEJ; przejmuje funkcje FINANSOWANIA i DELCREDERE, usługi pozostają w
gestii dostawcy (prowadzenie ksiąg, inkaso wierzytelności, usługi dodatkowe).
Transakcja zazwyczaj przebiega w ten sposób, że najpierw faktor przejmuje na siebie cały
kompleks świadczeń, po czym przenosi z powrotem na dostawcę funkcję usługową, którą ten
wykonuje na rzecz oraz pod nadzorem i kontrolą faktora.
154. Na czym polega factoring międzynarodowy i jakie mogą być
jego rodzaje?
Faktoring międzynarodowy to faktoring, którego PRZEDMIOTEM są WIERZYTELNOŚCI
MIĘDZYNARODOWE. O międzynarodowym charakterze faktoringu świadczy więc międzynarodowy
charakter UMOWY PIERWOTNEJ, co ma miejsce, gdy SIEDZIBY HANDLOWE dostawcy i dłużnika
znajdują się w RÓŻNYCH PAŃSTWACH.
Teoretycznie faktoringiem międzynarodowym będzie oczywiście również sytuacja, w której którykolwiek z 3 powiązanych podmiotów będzie miał w stosunku do pozostałych siedzibę w innym państwie, a więc także wtedy, gdy faktor będzie podmiotem zagranicznym w stosunku do dostawcy czy dłużnika. Trudno jednak wyobrazić sobie w praktyce sytuację, w której dostawca i dłużnik pochodzą z tego samego państwa, a dostawca zawiera umowę faktoringu z faktorem spoza kraju.
UMOWA FAKTORINGU W ROZUMIENIU KONWENCJI OTTAWSKIEJ
Konwencja UNIDROIT o faktoringu międzynarodowym (28 czerwca 1988r., Ottawa) zawiera jednolite normy materialne i ma na celu ułatwienia stosowania faktoringu w obrocie międzynarodowym poprzez wyłączenie niepewności prawnej będącej rezultatem funkcjonowania wielu różnych systemów prawnych.
UMOWA FAKTORINGU (art. 1 ust. 2 konwencji) to umowa zawarta pomiędzy DOSTAWCĄ a
FAKTOREM, zgodnie z którą dostawca MOŻE lub JEST ZOBOWIĄZANY do PRZELANIA NA FAKTORA
WIERZYTELNOŚCI wynikających z zawartych przez dostawcę z jego klientami umów SPRZEDAŻY
TOWARÓW lub O ŚWIADCZENIE USŁUG o charakterze DWUSTRONNIE HANDLOWYM.
202
FAKTOR zobowiązany jest do świadczenia CO NAJMNIEJ DWÓCH spośród czterech kolejnych
funkcji:
1. FINANSOWANIA DOSTAWCY
2. KSIĘGOWANIA PRZELANYCH WIERZYTELNOŚCI
3. INKASOWANIA PRZELANYCH WIERZYTELNOŚCI
4. PRZEJĘCIA RYZYKA DEL CREDERE
umowa taka MUSI zawierać OBOWIĄZEK POWIADOMIENIA DŁUŻNIKA (przez dostawcę, faktora
albo obu)
Ѡ czym innym rzeczywiste zawiadomienie dłużnika : konwencja nie będzie miała
zastosowania, nawet jeśli dłużnik został faktycznie powiadomiony, jeśli umowa nie
przewidywała tego obowiązku
PRZEDMIOT FAKTORINGU
Ѡ mogą być wierzytelności pieniężne o różnych terminach wymagalności
Ѡ może być zarówno pojedyncza wierzytelność, jak i cały kompleks
Ѡ wierzytelności te muszą wynikać z umów sprzedaży / świadczenia usług o charakterze
dwustronnie handlowym
Ѡ wyłączeniu podlegają umowy pierwotne zawierane przez dłużników wyłącznie w celach
osobistych, rodzinnych bądź do użytku w gospodarstwie domowym
pojęcie PRZELEWU
Ѡ bardzo szeroki zakres
Ѡ oznacza uzyskanie przez faktora jakichkolwiek praw na wierzytelności
Ѡ zarówno cesja (w prawie polskim i niemieckim) jak i subrogacja (w prawie francuskim) czy
też ustanowienie zastawu na wierzytelności
Ѡ na gruncie konwencji ottawskiej w ramach faktoringu W OGÓLE NIE MUSI DOJŚĆ DO
PRZELEWU WIERZYTELNOŚCI! Dostawca decyduje, czy i jakie wierzytelności oferuje
faktorowi
OBOWIĄZKI FAKTORA
Ѡ jak wskazano wyżej, co najmniej 2 z 4 funkcji
Ѡ przejęcie tych funkcji nie musi nastąpić W PEŁNYM ZAKRESIE
konwencyjnej definicji faktoringu celowo nadano SZEROKI ZAKRES, aby objąć nią wszelkie możliwe formy faktoringu Ѡ właściwy i niewłaściwy Ѡ dyskontowy, zaliczkowy, wymagalnościowy Ѡ ulitmofaktoring, metafaktoring, faktoring obejmujący wierzytelności leasingowe i honoraria
wolnych zawodów, faktoring zmodyfikowany
Ѡ nie będzie faktoringiem międzynarodowym na gruncie tej konwencji faktoring tajny ani pasywny, którego przedmiotem są tylko długi, a nie wierzytelności
Ѡ poza różnymi rodzajami faktoringu, konwencja obejmuje swoim zastosowaniem również
inne instytucje, np.: forfaiting umowę o ustanowienie zastawu na wierzytelności, o której trzeba poinformować
dłużnika inkaso wierzytelności
203
RODZAJE FAKTORINGU MIĘDZYNARODOWEGO
EKSPORTER (DOSTAWCA) zawiera umowę z FAKTOREM EKSPORTOWYM (mającym
siedzibę w tym samym kraju, co eksporter)
na podstawie tej umowy eksporter zbywa swoje wierzytelności wynikające z
MIĘDZYNARODOWYCH UMÓW SPRZEDAŻY wobec dłużników ZE WSZYSTKICH albo z
NIEKTÓRYCH PAŃSTW
FAKTOR EKSPORTOWY przejmuje FUNKCJE:
(1) FINANSOWANIA,
(2) DEL CREDERE oraz
(3) USŁUGOWĄ
następnie FAKTOR EKSPORTOWY zawiera POROZUMIENIE z FAKTOREM IMPORTOWYM,
mającym siedzibę w tym samym kraju, co IMPORTER (DŁUŻNIK) (tzw. INTERFACTOR
AGREEMENT, zwane czasem również umową REFAKTORINGU)
na mocy tego porozumienia FAKTOR IMPORTOWY przejmuje FUNKCJE: (1) DEL CREDERE oraz
(2) USŁUGOWĄ (wiele czynności usługowych, przeważnie inkaso)
przeważnie faktorzy współpracują ze sobą w ramach jednej sieci faktoringowej
OSTATECZNIE wobec IMPORTERA występuję WYŁĄCZNIE FAKTOR IMPORTOWY
Na tle systemu dwóch faktorów dochodzą do skutku w istocie DWIE UMOWY FAKTORINGU!
EKSPORTER (DOSTAWCA) zawiera umowę z FAKTOREM EKSPORTOWYM
FAKTOR EKSPORTOWY przejmuje przede wszystkim FUNKCJE:
(1) FINANSOWANIA oraz
(2) USŁUGOWĄ
NIE ANGAŻUJE w ogóle FAKTORA IMPORTOWEGO
EKSPORTER (DOSTAWCA) zawiera umowę z FAKTOREM IMPORTOWYM
FAKTOR IMPORTOWY przejmuje FUNKCJE:
(1) DEL CREDERE oraz
(2) USŁUGOWĄ
Finansowanie eksportera przez faktora importowego należy do sytuacji zupełnie wyjątkowych.
najmniej rozpowszechniony model
A. SYSTEM DWÓCH FAKTORÓW
B. SYSTEM Z UDZIAŁEM WYŁĄCZNIE FAKTORA EKSPORTOWEGO
C. SYSTEM Z UDZIAŁEM WYŁĄCZNIE FAKTORA IMPORTOWEGO
204
szczególnego rodzaju KOMBINACJA faktoringu KRAJOWEGO z MIĘDZYNARODOWYM W
SYSTEMIE DWÓCH FAKTORÓW
znajduje zastosowanie, gdy eksporterzy tworzą za granicą SPÓŁKI-CÓRKI, które występują jako
ostateczni sprzedawcy towarów (z reguły słabe finansowo, trudno znaleźć faktora, który
udzieliłby finansowania na podstawie wierzytelności przysługujących eksporterowi wobec spółki-
córki)
SPÓŁKA-CÓRKA zawiera umowę faktoringu z rodzimym FAKTOREM KRAJOWYM
umowa obejmuje wierzytelności przysługujące spółce-córce wobec DŁUŻNIKÓW (ostatecznych
nabywców towarów)
faktor finansuje spółkę-córkę tylko częściowo albo wcale (faktoring wymagalnościowy)
w pozostałym zakresie UDZIELA GWARANCJI finansowych FAKTOROWI mającemu siedzibę w
państwie EKSPORTERA
ten drugi faktor zawiera umowę faktoringu z EKSPORTEREM
umowa obejmuje wierzytelności przysługujące EKSPORTEROWI wobec SPÓŁKI-CÓRKI
na tej podstawie i w zakresie otrzymanych od pierwszego faktora gwarancji FINANSUJE
EKSPORTERA
155. Jak można zdefiniować franchising i jaki jest charakter prawny
umowy?
Brak definicji ustawowej; sformułowana przez doktrynę.
FRANCHISING to umowa, przez którą
STOSUJĄCY FRANCHISING (FRANCHISINGODAWCA, DAWCA) zobowiązuje się do:
(A) UDOSTĘPNIENIA BIORCY przez CZAS OZNACZONY lub NIEOZNACZONY KORZYSTANIA z jego
oznaczenia firmowego, godła, emblematu, symboli,
patentów, wynalazków, znaków towarowych, wzorów użytkowych i zdobniczych,
know-how, koncepcji i techniki prowadzenia działalności gospodarczej z zachowaniem
stosowanego przez niego wewnętrznego i zewnętrznego wyposażenia obiektu
oraz
(B) udzielenia mu NIEZBĘDNEJ POMOCY w tym zakresie,
zaś KORZYSTAJĄCY Z FRANCHSINGU (FRANCHISINGOBIORCA, BIORCA) zobowiązuje się do:
(A) PROWADZENIA wskazanej mu DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ z WYKORZYSTANIEM
udostępnionych mu praw własności przemysłowej i intelektualnej, doświadczenia oraz tajemnic
zawodowych,
a także
(B) do ZAPŁATY WYNAGRODZENIA umownego.
D. BACK-TO-BACK-FACTORING
205
CHARAKTER PRAWNY
☼ umowa NIENAZWANA (funkcjonuje w polskim systemie prawnym w oparciu o art. 3531k.c.)
☼ umowa DWUSTRONNIE HANDLOWA (oba podmioty muszą być przedsiębiorcami)
☼ umowa DWUSTRONNIE ZOBOWIĄZUJĄCA
☼ umowa WZAJEMNA
☼ umowa ODPŁATNA (przysporzenie następuje po obu stronach)
☼ umowa KONSENSUALNA (dochodzi do skutku przez samo porozumienie stron)
☼ umowa KAUZALNA
☼ czynność PRZYSPARZAJĄCA (zwiększenie aktywów biorcy)
☼ NIE JEST czynnością ROZPORZĄDZAJĄCĄ (nie następuje definitywne przeniesienie praw z majątku dawcy do majątku biorcy)
jest zaliczana do umów o korzystanie z praw
w sensie ekonomicznym franchising jest transferem sukcesu gospodarczego
jest zobowiązaniem o charakterze trwałym, w którym dużą rolę odgrywa wzajemne zaufanie stron
podobna do umów z kręgu własności intelektualnej – ma charakter wieloprzedmiotowej licencji
ZAWARCIE I FORMA UMOWY
najstosowniejszym trybem zawarcia umowy powinny być rokowania (możliwość dosyć precyzyjnego określenia warunków)
może być również zawarta przez ofertę i jej przyjęcie albo w drodze przetargu czy umowy adhezyjnej – przy przystępowaniu do już istniejących sieci
swoboda kontraktowania pozwala na wybór dowolnej formy umowy, ale z uwagi na skalę zagadnień
koniecznych do uregulowania regułą powinna być forma pisemna
TREŚĆ UMOWY
Determinowana jest w głównej mierze rodzajem franchisingu, ale na pewno wymaga szczegółowego określenia (A) zakresu praw własności intelektualnej i przemysłowej jakie mają być udostępnione biorcy oraz (B) wzajemnych praw i obowiązków stron, a także (C) czas, na który zostaje zawarta
PODSTAWOWE PRAWA BIORCY prawo do korzystania z firmy, emblematów i symboli dawcy prawo do korzystania z patentów, wynalazków, know-how, znaków towarowych, wzorów
użytkowych i zdobniczych itp. prawo dostępu do doświadczenia zawodowego, tajemnic handlowych i produkcyjnych dawcy prawo stosowania identycznych receptur prawo tworzenia dalszych jednostek (przy f. wielokrotnym) prawo szkolenia personelu w przedsiębiorstwie macierzystym dawcy prawo budowania własnej sieci (subfranchising) wyłączność prowadzenia działalności o danym charakterze na określonym terytorium
PODSTAWOWE OBOWIĄZKI BIORCY należyte korzystanie z udostępnionych mu praw własności intelektualnej i przemysłowej zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej zachowanie takiego samego: wystroju lokali, jakości świadczonych usług itp. UISZCZANIE OPŁAT związanych z franchisingiem:
a. OPŁATA WSTĘPNA (jednorazowa lub w ratach – za udostępnienie) b. OPŁATY BIEŻĄCE (ustalane w zależności od obrotu lub zysku) c. ew. OPŁATY DODATKOWE (np. przy f. wielokrotnym lub subfranchisingu)
prawa i obowiązki DAWCY są korelatem praw i obowiązków biorcy
206
156. Jakie rodzaje franchisingu można wyróżnić?
RODZAJE ze względu na SPOSÓB POWSTANIA i ORGANIZACJI SYSTEMU
A. FRANCHISING BEZPOŚREDNI : dawca SAM TWORZY SIEĆ >> osobiście zawiera wszystkie
umowy z biorcami oraz wykonuje wszystkie związane z nimi świadczenia
B. FRANCHSISING POŚREDNI : przedsiębiorca zamierzający wprowadzić na dany rynek swoje
produkty / usługi NIE TWORZY SAM SIECI, ale zawiera UMOWĘ Z BIORCĄ POŚREDNIM, który
przyjmuje na siebie obowiązek nie tylko sprzedaży wyrobów lub usług, ale dodatkowo
ROZSZERZENIA SIECI na innych biorców. Taka umowa zawiera dodatkowe postanowienia dot.
zasad tworzenia sieci i jej indywidualnych uczestników jako biorców bezpośrednich.
A. FRANCHISING WIELOKROTNY : na podstawie dodatkowej klauzuli umownej BIORCA może
tworzyć DALSZE JEDNOSTKI w liczbie określonej w tej klauzuli (ten sam biorca prowadzi kilka
jednostek na danym terytorium, nie staje się dawcą)
MODEL: D -> B – B –B - B
B. SUBFRANCHISING : na podstawie dodatkowej klauzuli umownej BIORCA może ZAWIERAĆ w
przyszłości UMOWY SUBFRANCHISINGU z INNYMI PODMIOTAMI (biorca występuje tutaj w roli
ORGANIZATORA SIECI, działającego jako samodzielny podmiot we własnym imieniu, staje się
dawcą)
MODEL: D -> B = D -> B
RODZAJE ze względu na PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI
A. FRANCHISING PRZEMYSŁOWY : dawca udostępnia biorcy własne technologie produkcji,
tajemnice zawodowe i doświadczenie techniczne w celu wytworzenia w przedsiębiorstwie
biorcy określonych wyrobów o IDENTYCZNEJ JAKOŚCI i TAKICH SAMYCH CECHACH
ZEWNĘTRZNYCH, które oznaczane są znakiem towarowym i firmowym dawcy.
Umowa taka może dodatkowo przewidywać obowiązek biorcy do zaopatrywania się w surowce
lub półprodukty we wskazanym przez dawcę przedsiębiorstwie.
B. FRANCHISING HANDLOWY : dawca dostarcza określone towary, które biorca jest obowiązany
sprzedać w ramach własnego przedsiębiorstwa.
C. FRANCHISING DYSTRYBUCYJNY : od handlowego różni się tym, że poza samym upoważnieniem
do sprzedaży towarów, dawca dzieli się również kompleksem swoich doświadczeń i uprawnień.
D. FRANCHISING USŁUGOWY : w sensie jurydycznym identyczny z przemysłowym i handlowym; w
jego ramach biorca świadczy USŁUGI o ANALOGICZNYM STANDARDZIE z wykorzystaniem
oznaczeń biorcy (hotelarstwo, gastronomia itp.)
E. FRANCHISING MIESZANY : mieszane elementy powyższych; np. biorca jednocześnie produkuje i
rozprowadza produkty, albo rozprowadza i jednocześnie świadczy usługi z zakresu ich napraw
INNE RODZAJE FRANCHISINGU
FRANCHISING WYDZIELONY : tak jak zwykły, tylko że biorca prowadzi objętą umową działalność
jedynie w WYDZIELONEJ CZĘŚCI własnego przedsiębiorstwa
FRANCHISING INDYWIDUALNY : dawca zawiera umowę tylko z JEDNYM biorcą
207
157. Na czym polega timesharing?
dotychczas na poziomie krajowym umowa o timesharingu była umową nienazwaną umowę o tym charakterze regulowała ustawa z dnia 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa
korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku ustawa ta regulowała ochronę nabywcy (nabywcę rozumiano tak, jak konsumenta w kc) jako strony
umowy zawartej na co najmniej trzy lata, na mocy której uzyskuje on od przedsiębiorcy prawo korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku oraz zobowiązuje się do zapłaty przedsiębiorcy ryczałtowego wynagrodzenia
obecnie umowę timeshare reguluje ustawa z dnia 16 września 2011r. o timeshare (wejście w życie: 27 kwietnia 2012r.) [stanowi implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/122/WE z dnia 14 stycznia
2009 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do niektórych aspektów umów timeshare, umów o długoterminowe produkty wakacyjne, umów odsprzedaży oraz wymiany]
przez UMOWĘ TIMESHARE rozumie się umowę ZAWARTĄ NA OKRES DŁUŻSZY NIŻ ROK na
podstawie której KONSUMENT ODPŁATNIE nabywa prawo do KORZYSTANIA, w OKRESACH
WSKAZANYCH W UMOWIE, z co najmniej JEDNEGO MIEJSCA ZAKWATEROWANIA
wcześniej min 3 lata, teraz wystarczy dłuższa niż 1 rok
nie musi być corocznie
jako miejsce zakwaterowania ustawa definiuje MIEJSCE NOCLEGOWE, w szczególności
budynek, mieszkanie, pokój lub inne pomieszczenie mieszkalne, w tym znajdujące się na
statkach pasażerskich, innych jednostkach pływających, w przyczepach samochodowych,
domkach turystycznych lub innych obiektach stałych
wcześniej tylko nieruchomości, teraz poszerzono o różne rodzaje zakwaterowania
OBOWIĄZEK INFORMACYJNY PRZEDSIĘBIORCY
przed zawarciem umowy przedsiębiorca ma obowiązek przekazać konsumentowi SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE dot. umowy
ZAKRES tych informacji określony jest na STANDARDOWYCH FORMULARZACH INFORMACYJNYCH (ich wzory stanowią załączniki do ustawy)
informacje te mają być przekazane konsumentowi w odpowiednim czasie, umożliwiającym mu zapoznanie się z nimi przed zawarciem umowy
przekazuje się je konsumentowi nieodpłatnie, w sposób jasny i zrozumiały, na piśmie lub innym trwałym nośniku informacji
powinny być sporządzone w wybranym przez konsumenta JĘZYKU URZĘDOWYM PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO UE (nie mogą być sporządzone w języku niebędącym urzędowym UE)
stanowią również integralną część (A) OFERTY zawarcia umowy oraz (B) samej UMOWY
ZAWARCIE UMOWY
forma PISEMNA (chyba że przepisy odrębne przewidują inną formę szczególną) w wybranym przez konsumenta JĘZYKU URZĘDOWYM PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO UE
(nie mogą być sporządzone w języku niebędącym urzędowym UE) powinna określać:
a. imię, nazwisko i adres konsumenta b. imię i nazwisko lub nazwę (firmę) przedsiębiorcy oraz jego dane adresowe c. PRAWO I TERMIN ODSTĄPIENIA PRZEZ KONSUMENTA OD UMOWY (plus
przedsiębiorca załącza standardowy formularz odstąpienia od umowy) Konsument ma prawo odstąpienia bez podania przyczyny w terminie 14 DNI od zawarcia/
doręczenia mu dokumentu umowy. Termin wydłuża się, gdy nie przekazano mu formularza odstąpienia (o 1 rok) albo wszystkich informacji wymaganych przez ustawę (o 3 miesiące).
d. ZAKAZ ŻĄDANIA LUB PRZYJMOWANIA OD KONSUMENTA ŚWIADCZEŃ, o których
mowa w art. 34 ustawy (w szczególności zaliczki, gwarancje bankowe / ubezpieczeniowe, blokady rachunku bankowego, pisemne oświadczenia o uznaniu długu)
e. miejsce i datę zawarcia umowy
208
Ustawa o timeshare wprowadza też przepisy dotyczące nowych rodzajów usług nie uregulowanych dotychczas w polskim i europejskim prawie, które obejmą:
a. umowy o długoterminowy produkt wakacyjny – konsument wykupuje, na dłużej niż rok, prawo do otrzymywania pakietu zniżek na usługi związane głównie z zakwaterowaniem lub podróżą np. w hotelach lub na bilety lotnicze
b. umowy pośrednictwa w odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego – konsument płaci przedsiębiorcy za pomoc w sprzedaży lub kupnie tych produktów
c. umowy o uczestnictwo w systemie wymiany – konsument odpłatnie wnosi do prowadzonego przez przedsiębiorcę systemu wymiany swoje prawo timeshare. Z tego prawa będą mogli korzystać inni członkowie systemu wymiany, a w zamian za to konsument uzyskuje możliwość korzystania także z pozostałych wniesionych do systemu praw timeshare lub innych usług, takich jak wizyty w spa czy pole golfowe
158. Jakie cechy są charakterystyczne dla działalności
developerskiej?
DEWELOPER zajmuje się KOMPLEKSOWĄ REALIZACJĄ PROJEKTÓW BUDOWLANYCH ze ŚRODKÓW
PRZYSZŁYCH WŁAŚCICIELI.
Dotychczas umowa deweloperska funkcjonowała w polskim porządku prawnym jako umowa nienazwana, w oparciu o zasadę swobody umów.
Obecnie umowa deweloperska została szczegółowo uregulowana w ustawie z dnia 16 września 2011r. (wejście w życie 29 kwietnia 2012r.) o ochronie praw nabywcy lokalu lub domu jednorodzinnego
UMOWA DEWELOPERSKA to umowa, na podstawie której
(A) DEWELOPER zobowiązuje się do:
ustanowienia ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU MIESZKALNEGO i PRZENIESIENIA WŁASNOŚCI tego lokalu na nabywcę lub
PRZENIESIENIA na nabywcę WŁASNOŚCI NIERUCHOMOŚCI zabudowanej DOMEM JEDNORODZINNYM lub
PRZENIESIENIA na nabywcę UŻYTKOWANIA WIECZYSTEGO NIERUCHOMOŚCI GRUNTOWEJ oraz WŁASNOŚCI DOMU JEDNORODZINNEGO na niej posadowionego , stanowiącego ODRĘBNĄ NIERUCHOMOŚC
po zakończeniu PRZEDSIĘWZIĘCIA DEWELOPERSKIEGO,
a
(B) NABYWCA zobowiązuje się do SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNEGO na rzecz
dewelopera na poczet CENY NABYCIA wskazanych wyżej PRAW
UMOWA DEWELOPERSKA zawierana jest w formie AKTU NOTARIALNEGO
DEWELOPER : przedsiębiorca, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zobowiązuje się na podstawie umowy deweloperskiej do powyższych
NABYWCA : osoba fizyczna, która na podstawie umowy deweloperskiej uprawniona jest do uzyskania powyższych praw
PRZEDSIĘWZIĘCIE DEWELOPERSKIE : proces, w wyniku którego na nabywcę zostaną przeniesione wskazane wyżej prawa, obejmujący: a. BUDOWĘ (w rozumieniu ustawy Prawo budowlane) oraz b. czynności faktyczne i prawne niezbędne do ROZPOCZĘCIA BUDOWY oraz ODDANIA
OBIEKTU budowlanego do użytkowania, w szczególności: nabycie praw do nieruchomości, na której realizowana ma być budowa
przygotowanie projektu budowlanego lub nabycie praw do projektu budowlanego nabycie materiałów budowlanych uzyskanie wymaganych zezwoleń administracyjnych wymaganych odrębnymi przepisami
209
DEWELOPER obowiązany jest ZAPEWNIĆ NABYWCOM co najmniej JEDEN z następujących ŚRODKÓW OCHRONY:
1. ZAMKNIĘTY MIESZKANIOWY RACHUNEK POWIERNICZY
2. OTWARTY MIESZKANIOWY RACHUNEK POWIERNICZY z GWARANCJĄ UBEZPIECZENIOWĄ
3. OTWARTY MIESZKANIOWY RACHUNEK POWIERNICZY z GWARANCJĄ BANKOWĄ
4. OTWARTY MIESZKANIOWY RACHUNEK POWIERNICZY
OTWARTY mieszkaniowy rachunek powierniczy : należący do dewelopera rachunek powierniczy, służący gromadzeniu środków pieniężnych wpłacanych przez nabywcę na cele określone w umowie deweloperskiej, z którego WYPŁATA ZDEPONOWANYCH ŚRODKÓW następuje ZGODNIE Z HAMONOGRAMEM przedsięwzięcia deweloperskiego określonego w tej umowie
ZAMKNIĘTY mieszkaniowy rachunek powierniczy : należący do dewelopera rachunek powierniczy, służący gromadzeniu środków pieniężnych wpłacanych przez nabywcę na cele określone w umowie deweloperskiej, z którego WYPŁATA ZDEPONOWANYCH ŚRODKÓW następuje JEDNORAZOWO, PO PRZENIESIENIU na NABYWCĘ prawa
ŚRODKI zebrane na rachunkach powierniczych tworzą w razie upadłości dewelopera ODRĘBNĄ MASĘ UPADŁOŚCI, z której syndyk nie będzie mógł pokryć długów dewelopera (do tej pory byli ostatni
w kolejce, po Skarbie Państwa i wykonawcach; obecnie mogą przejąć pieniądze zebrane na rachunku powierniczym i na własną rękę dokończyć z nich inwestycję)
DEWELOPER ROZPOCZYNAJĄCY SPRZEDAŻ (tj. podający do publicznej wiadomości informację na temat
rozpoczęcia procesu oferowania lokali mieszkalnych / domów jednorodzinnych w ramach określonego
przedsięwzięcia deweloperskiego) obowiązany jest sporządzić PROSPEKT INFORMACYJNY dot. danego przedsięwzięcia wzór prospektu stanowi załącznik do ustawy na żądanie osoby zainteresowanej zawarciem umowy deweloper obowiązany jest doręczyć
prospekt wraz z załącznikami
w zakresie określonym w prospekcie deweloper obowiązany przekazać nabywcy informacje dot. swojej sytuacji prawno-finansowej oraz przedsięwzięcia deweloperskiego (w tym konkretnego lokalu/domu)
prospekt wraz z załącznikami stanowi integralną część umowy deweloperskiej
TREŚĆ UMOWY DEWELOPERSKIEJ
1) określenie stron, miejsca i daty podpisania umowy deweloperskiej; 2) cenę nabycia prawa, o którym mowa w art. 1; 3) informację o nieruchomości, na której przeprowadzone ma być przedsięwzięcie deweloperskie obejmującą informację o powierzchni działki, stanie prawnym nieruchomości, w szczególności oznaczenie właściciela lub użytkownika wieczystego, istniejących na niej obciążeniach hipotecznych i służebnościach; 4) określenie położenia oraz istotnych cech domu jednorodzinnego, będącego przedmiotem umowy deweloperskiej, lub budynku, w którym ma znajdować się lokal mieszkalny będący przedmiotem tej umowy; 5) określenie usytuowania lokalu mieszkalnego w budynku; 6) określenie powierzchni i układu pomieszczeń oraz zakresu i standardu prac wykończeniowych, do których wykonania zobowiązuje się deweloper; 7) termin przeniesienia na nabywcę prawa, o którym mowa w art. 1; 8) wysokość i terminy lub warunki spełniania świadczeń pieniężnych przez nabywcę na rzecz dewelopera; 9) informacje dotyczące: a) mieszkaniowego rachunku powierniczego, a w szczególności numer rachunku, zasady dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku oraz informację o kosztach prowadzenia rachunku, b) gwarancji bankowej, a w szczególności nazwę banku, gwarantowaną kwotę oraz termin obowiązywania gwarancji albo c) gwarancji ubezpieczeniowej, a w szczególności nazwę ubezpieczyciela, gwarantowaną kwotę oraz termin obowiązywania gwarancji; 10) numer pozwolenia na budowę oraz oznaczenie organu, który je wydał oraz informację czy jest ostateczne lub czy jest zaskarżone; 11) termin rozpoczęcia i zakończenia prac budowlanych danego przedsięwzięcia deweloperskiego; 12) określenie warunków odstąpienia od umowy deweloperskiej, o których mowa w art. 29, a także warunków zwrotu środków pieniężnych wpłaconych przez nabywcę w razie skorzystania z tego prawa; 13) określenie wysokości odsetek i kar umownych dla stron umowy deweloperskiej; 14) wskazanie sposobu pomiaru powierzchni lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego; 15) oświadczenie nabywcy o odbiorze prospektu informacyjnego wraz z załącznikami i zapoznaniu się przez nabywcę z ich treścią, w tym poinformowaniu nabywcy przez dewelopera o możliwości zapoznania się z dokumentami, o których mowa w art. 21; 16) termin i sposób zawiadomienia nabywcy o odbiorze lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego; 17) informację o zgodzie banku na bezobciążeniowe wyodrębnienie lokalu mieszkalnego i przeniesienie jego własności po wpłacie pełnej ceny przez nabywcę, jeżeli takie obciążenie istnieje; 18) zobowiązanie dewelopera do wybudowania budynku, wyodrębnienia lokalu mieszkalnego i przeniesienia prawa własności tego lokalu oraz praw niezbędnych do korzystania z lokalu na nabywcę, albo przeniesienia na nabywcę wła sności nieruchomości wraz z domem jednorodzinnym lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub przeniesienia ułamkowej części własności nieruchomości wraz z prawem do wyłącznego korzystania z części nieruchomości służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych.
210
159. Na czym polega forfaiting i jakie jego podstawowe rodzaje
można wyróżnić?
Forfaiting, podobnie jak factoring, jest jedną z TECHNIK FINANSOWANIA działalności handlowej
polegającą na WYKUPIE NALEŻNOŚCI TERMINOWYCH; szczególna forma sprzedaży wierzytelności.
Podobne są też cele społeczno-gospodarcze : chodzi o uzyskanie odpowiedniego kapitału w szybkim
czasie.
FACTORING a FORFAITING - RÓŻNICE
FACTORING FORFAITING
FINANSOWANE TRANSAKCJE
finansowanie zarówno dostawców na rynek krajowy
jak i eksporterów
metoda finansowania HANDLU ZAGRANICZNEGO; dotyczy w swojej istocie
wyłącznie należności eksportowych
ŹRÓDŁO POWSTANIA
skupowanych WIERZYTELNOŚCI
wierzytelności handlowe: wynikające z umów sprzedaży
/ dostawy towarów oraz świadczenia usług
zarówno wierzytelności HANDLOWE, jak i inkorporowane w WEKSLACH (niezależnie
od ich źródeł i tytułów prawnych) oraz objęte AKREDYTYWAMI i wynikające z umów LEASINGOWYCH, a także tzw.
wierzytelności księgowe
TERMIN WYMAGALNOŚCI
skupowanych WIERZYTELNOŚCI
wierzytelności krótkoterminowe
211
160. Jakie jest pojęcie i charakter prawny umowy kredytu?
Regulacja: (a) ustawa z 31 stycznia 1989r. Prawo bankowe oraz (b) [w odniesieniu do kredytu
konsumenckiego] ustawa z 20 lipca 2001r. o kredycie konsumenckim.
Przez UMOWĘ KREDYTU
BANK zobowiązuje się ODDAĆ DO DYSPOZYCJI kredytobiorcy NA CZAS OZNACZONY w umowie
KWOTĘ ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH z przeznaczeniem na USTALONY CEL,
a
KREDYTOBIORCA zobowiązuje się do (a) KORZYSTANIA z niej na WARUNKACH OKREŚLONYCH W
UMOWIE, (b) ZWROTU kwoty wykorzystanego kredytu wraz z ODSETKAMI w OZNACZONYCH
TERMINACH SPŁATY oraz (c) ZAPŁATY PROWIZJI od udzielonego kredytu.
przedmiotem zawsze określona kwota środków pieniężnych może być gotówka jak i pieniądz bezgotówkowy bank oddaje ją do dyspozycji kredytobiorcy na ustalony w umowie cel sposób wykorzystania kredytu określają szczegółowo regulaminy bankowe stanowiące integralną część
umowy
świadczeniem wzajemnym kredytobiorcy jest zapłata odsetek od kredytu faktycznie wykorzystanego i prowizji od kredytu przyznanego
umowa może stanowić, że bankowi przysługuje również prowizja od kredytu postawionego do dyspozycji kredytobiorcy i przez niego niewykorzystanego
zasady oprocentowania określa umowa; jeśli oprocentowanie zmienne, należy określić warunki zmiany stopy procentowej (przy zmianie należy powiadomić kredytobiorcę, poręczyciela i inne osoby będące dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia kredytu)
bank uzależnia przyznanie kredytu od ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ rozumie się przez to zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach
określonych w umowie kredytobiorca obowiązany przedłożyć na żądanie banku wszelkie dokumenty i informacje
niezbędne do dokonania oceny tej zdolności brak zdolności nie wyklucza udzielenia kredytu – wówczas dodatkowe zabezpieczenia
kredytobiorca obowiązany umożliwić podejmowanie przez bank czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu
ZWROT wykorzystanego kredytu OBCIĄŻA KREDYTORBIORCĘ następuje w terminach ustalonych w umowie jeśli kredytobiorca się spóźnia, bank zawiadamia osoby będące jego dłużnikami z tytułu
zabezpieczenia kredytu jeśli umowa nie stanowi inaczej, termin spłaty jest terminem zastrzeżonym dla obu stron (jeśli
umowa na dłużej niż rok, kredytobiorca może wypowiedzieć za 3miesięcznym terminem)
CHARAKTER PRAWNY
umowa nazwana umowa konsensualna umowa odpłatna umowa dwustronnie zobowiązująca umowa wzajemna może być dwustronnie handlowa albo (w przypadku kredytu konsumenckiego) jednostronnie
handlowa
udzielanie kredytów stanowi CZYNNOŚĆ BANKOWĄ sensu stricto i może być dokonywane
wyłącznie przez BANKI
212
FORMA I TREŚĆ UMOWY
forma pisemna dla celów dowodowych powinna określać w szczególności:
strony umowy kwotę i walutę kredytu cel, na który kredyt został udzielony zasady i termin spłaty wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego
zmiany sposób zabezpieczenia spłaty kredytu
zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu
terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych
wysokość prowizji, jeśli jest przewidywana warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy
RODZAJE UMÓW KREDYTOWYCH
umowy kredytu krótko-, średnio- i długoterminowego umowy kredytu jednorazowego i odnawialnego umowy kredytu celowego (inwestycyjne, mieszkaniowe) i do swobodnego wykorzystania umowy kredytu konsorcyjnego (banki tworzą umownie konsorcjum bankowe, ustalają warunki udzielenia
kredytu i jego zabezpieczenia, wyznaczają bank umocowany do zawarcia umowy kredytu; ponoszą ryzyko związane z udzielonym kredytem proporcjonalnie do wniesionych przez siebie środków finansowych)
161. Jakie jest pojęcie i charakter prawny umowy rachunku
bankowego?
Regulacja: Kodeks cywilny [art. 725 – 733] oraz Prawo bankowe [art. 49 – 62] (przepisy o charakterze lex specialis w stosunku do k.c.)
Przez UMOWĘ RACHUNKU BANKOWEGO
BANK zobowiązuje się względem POSIADACZA RACHUNKU, NA CZAS OZNACZONY lub
NIEOZNACZONY, do (a) PRZECHOWYWANIA jego ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH oraz (b)
PRZEPROWADZANIA na jego zlecenie ROZLICZEŃ PIENIĘŻNYCH
przechowanie ≠ przechowanie w rozumieniu art. 385 k.c., ale oznacza przyjmowanie i ewidencjonowanie sum przekazanych przez posiadacza rachunku
zlecenie ≠ zlecenie z k.c.; jest równoznaczne z poleceniem dokonania określonego rozliczenia
posiadacz co do zasady swobodnie dysponuje środkami zgromadzonymi na rachunku; w umowie mogą być zawarte postanowienia ograniczające tę swobodę
bank jest uprawniony do czasowego obracania wolnymi środkami pieniężnymi, ale z obowiązkiem ich zwrotu na każde żądanie posiadacza
CHARAKTER PRAWNY
umowa konsensualna
umowa dwustronnie zobowiązująca czynność handlowa, zawsze jednostronnie, a czasem dwustronnie
nie ma charakteru umowy wzajemnej
nie ma charakteru umowy odpłatnej (chociaż w praktyce banki z reguły oprocentowują przechowywane środki pieniężne, a posiadacze rachunku uiszczają odpowiednie prowizje, np. za otwarcie rachunku czy dokonanie rozliczenia)
CZYNNOŚĆ BANKOWA sensu stricto
213
FORMA I TREŚĆ UMOWY
forma pisemna dla celów dowodowych powinna określać w szczególności:
strony umowy rodzaj otwieranego rachunku walutę rachunku czas trwania umowy jeśli zastrzeżono oprocentowanie zgromadzonych środków, to jego wysokość i przesłanki dopuszczalności jego
zmiany terminy wypłaty / postawienia do dyspozycji / kapitalizacji należnych odsetek wysokość prowizji i opłat za czynności związane z wykonywaniem umowy (oraz przesłanki i tryb ich zmiany przez
bank) formy i zakres rozliczeń pieniężnych dokonywanych na polecenie posiadacza rachunku oraz terminy ich realizacji przesłanki i tryb dokonywania zmian umowy przesłanki i tryb rozwiązania umowy zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku
ROZWIĄZANIE
zawarta na czas nieoznaczony może zostać rozwiązana za wypowiedzeniem w każdym czasie, z tym że bank może ją wypowiedzieć tylko z ważnych powodów
może nastąpić za porozumieniem stron może wygasnąć na skutek nadejście terminu ustalonego w umowie albo innych zdarzeń, z którymi
ustawa wiąże wygaśnięcie samo wyczerpanie środków pieniężnych nie stanowi przyczyny rozwiązania, ale jeśli umowa nie
stanowi inaczej, to ulega rozwiązaniu gdy w ciągu 2 lat nie dokonano na rachunku żadnych obrotów poza naliczaniem odsetek, a stan środków nie przekracza kwoty minimalnej określonej w umowie
RODZAJE RACHUNKÓW BANKOWYCH
A. Rachunki prowadzone dla OSÓB PRAWNYCH, UŁOMNYCH OSÓB PRAWNYCH i OSÓB FIZYCZNYCH prowadzących DZIAŁALNOŚĆ ZAROBKOWĄ NA WŁASNY RACHUNEK, w tym dla osób BĘDĄCYCH PRZEDSIĘBIORCAMI
RACHUNKI ROZLICZENIOWE obowiązek ich posiadania nakłada na przedsiębiorców ustawa o swobodzie działalności
gospodarczej, zobowiązując ich do dokonywania / przyjmowania za pośrednictwem takiego rachunku określonych rodzajów płatności
rozliczeniowy rachunek bieżący jest podstawowym rachunkiem umożliwiającym przeprowadzanie wszelkich rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą czy zawodową
rozliczeniowy rachunek pomocniczy służy jedynie do gromadzenia środków na określony cel / gromadzenia środków pochodzących z określonych transakcji i do przeprowadzania określonego rodzaju rozliczeń
RACHUNKI LOKAT TERMINOWYCH celem umożliwienie gromadzenia środków pieniężnych na rachunku na określony czas z
wyłączeniem możliwości dysponowania nimi przez posiadacza rachunku
B. Rachunki prowadzone dla OSÓB FIZYCZNYCH (nie mogą ich wykorzystywać do przeprowadzania rozliczeń w ramach prowadzonej działalności; tylko pieniądze „na życie”) , SZKOLNYCH KAS OSZCZĘDNOŚCIOWYCH oraz PRACOWNICZYCH KAS ZAPOMOGOWO-POŻYCZKOWYCH
RACHUNKI OSZCZĘDNOŚCIOWE gromadzenie środków pieniężnych z wykluczeniem możliwości dokonywania rozliczeń
pieniężnych, lecz z obowiązkiem zwrotu na każe żądanie RACHUNKI OSZCZĘDNOŚCIOWO – ROZLICZENIOWE
gromadzenie środków pieniężnych z możliwością dokonywania rozliczeń pieniężnych oraz z obowiązkiem zwrotu na każe żądanie
RACHUNKI TERMINOWYCH LOKAT OSZCZĘDNOŚCIOWYCH celem umożliwienie gromadzenia środków pieniężnych na rachunku na określony czas z
wyłączeniem możliwości dysponowania nimi przez posiadacza rachunku
214
C. RACHUNKI POWIERNICZE : służą gromadzeniu wyłącznie środków pieniężnych powierzonych posiadaczowi na podstawie odrębnej umowy (tzw. umowy powierniczej) przez osobę trzecią. Stronami umowy rachunku powierniczego są bank i posiadacz rachunku (powiernik); między bankiem a osobą trzecią nie istnieje żaden stosunek prawny; umowa rachunku określa warunki, jakie powinny być spełnione, aby środki pieniężne osób trzecich wpłacone na rachunek mogły być wypłacone powiernikowi albo aby można było zrealizować dyspozycje powiernika
D. RACHUNKI WSPÓLNE : rachunki prowadzone dla kilku osób fizycznych albo kilku JST (dla JST może być prowadzony wyłącznie w związku ze wspólnym wykonywaniem zadań publicznych, w tym dla realizacji przedsięwzięć współfinansowanych przez UE)
162. Na czym polega istota akredytywy?
Źródła prawa: Prawo bankowe [art. 85 – 87], zastosowanie znajdują też przepisy k.c., w szczególności dot. przekazu; ponadto jako źródło tzw. prawa umownego odgrywającego dużą rolę w stosunkach międzynarodowych – Jednolite Reguły i Zwyczaje dot. akredytywy dokumentowej.
AKREDYTYWA stanowi formę ZAPŁATY za pośrednictwem BANKU, pełni również funkcję kredytową i zabezpieczającą (gwarancyjną)
w swoim charakterze prawnym jest WYSPECJALIZOWANYM stosunkiem PRZEKAZU, z tym że ZOBOWIĄZANIE BANKU akredytującego ma charakter UMOWNY
RODZAJE AKREDYTYW
Prawo bankowe wyraźnie wymienia 3 RODZAJE akredytyw:
A. AKREDYTYWA DOKUMENTOWA B. AKREDYTYWA ZABEZPIECZAJĄCA C. AKREDYTYWA PIENIĘŻNA
AKREDYTYWA DOKUMENTOWA
[art. 85 ust. 1 Pr. bank.] Bank, działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu (bank otwierający akredytywę) może zobowiązać się pisemnie wobec osoby trzeciej (beneficjenta), że dokona zapłaty beneficjentowi ustalonej kwoty pieniężnej po spełnieniu przez beneficjenta wszystkich warunków określonych w akredytywie
[art. 85 ust. 2 Pr. bank.] Akredytywa musi w szczególności zawierać: nazwę i adres zleceniodawcy nazwę i adres beneficjenta kwotę i walutę akredytywy termin ważności akredytywy opis dokumentów, po których przedstawieniu beneficjent jest uprawniony do żądania wypłaty
jest ZOBOWIĄZANIEM BANKU do ZAPŁATY ustalonej KWOTY PIENIĘŻNEJ na rzecz BENEFICJETNA po spełnieniu przez niego wszystkich WARUNKÓW określonych w akredytywie
zobowiązanie staje się WYMAGALNE z chwilą PRZEDSTAWIENIA przez beneficjenta DOKUMENTÓW zgodnie z warunkami akredytywy (jeżeli strony nie postanowią inaczej)
doktryna i orzecznictwo opowiadają się za umownym charakterem zobowiązania banku do zawarcia umowy akredytywy dokumentowej dochodzi poprzez złożenie oferty (w praktyce
zawiadomienie o otwarciu akredytywy) i jej przyjęcie (w praktyce zazwyczaj żądanie zapłaty sumy akredytywy) [możliwe również uznanie otwarcia za przyjęcie oferty, którą składa bankowi beneficjent za pośrednictwem zleceniodawcy]
w takim ujęciu akredytywa dokumentowa podobna do GWARANCJI BANKOWEJ różni się formą (pisemna bez rygoru nieważności) i określeniem koniecznej treści ma odmienną funkcję: gwarancja instrumentem zabezpieczenia, akredytywa formą zapłaty
215
ODMIANY AKREDYTYWY DOKUMENTOWEJ
kryterium formy świadczenia banku udzielającego akredytywy a. gotówkowe (bank akredytujący zobowiązuje się do zapłaty sumy gotówkowej) b. dyskontowe (bank akredytujący zobowiązuje się do dyskonta weksla ciągnionego przez
beneficjenta na zleceniodawcę) c. akceptacyjne (bank akredytujący zobowiązuje się do akceptu weksli ciągnionych przez
beneficjenta na bank wystawiający) d. gwarancyjne (bank akredytujący zobowiązuje się do gwarantowania zapłaty weksli ciągnionych
na zleceniodawcę) kryterium możliwości odwołania
a. odwołalne b. nieodwołalne
kryterium roli drugiego banku (tzw. banku pośredniczącego)
a. potwierdzone (bank pośredniczący odpowiada wraz z bankiem akredytującym za spełnienie świadczenia z niej wynikającego)
b. niepotwierdzone (bank pośredniczący występuje jako: bank awizujący >> zawiadamia beneficjenta o otwarciu akredytywy >> akredytywa
awizowana; lub bank negocjujący >> dokonuje sprawdzenia dokumentów i zapłaty na rachunek banku
akredytującego >> akredytywa negocjowana)
kryterium realizacji roszczeń banku pośredniczącego a. akredytywy płatne z góry (bank pośredniczący z góry otrzymuje sumę potrzebną do realizacji
akredytywy) b. akredytywy płatne z dołu (bank pośredniczący otrzymuje tę sumę dopiero po zrealizowaniu
akredytywy) c. akredytywy rembursowe (zapłata na rzecz banku pośredniczącego realizowana jest przez bank
trzeci – tzw. bank rembursujący)
kryterium przenaszalności na inne osoby a. przenośne b. nieprzenośne
akredytywy zaliczkowe (beneficjentowi wypłaca się zaliczkę na poczet akredytywy; z klauzulą zieloną
jeśli zwrot zaliczki zabezpieczony, a czerwoną, jeśli niezabezpieczony) akredytywy odnawialne (rewolwingowe) (suma akredytywy płatna jest częściami, bez konieczności
udzielania odrębnych akredytyw) akredytywy wiązane (back to back) (otwarcie akredytywy przy wykorzystaniu jako zabezpieczenia już
istniejącej akredytywy)
AKREDYTYWA ZABEZPIECZAJĄCA (tzw. STANDBY)
pełni przede wszystkim funkcję ZABEZPIECZENIA w zasadzie należy ją uznać za GWARANCJĘ BANKOWĄ, z tym że stosuje się do niej odpowiednio
przepisy o akredytywie dokumentowej
w tym przypadku BANK zobowiązuje się do ZAPŁATY określonej SUMY PIENIĘŻNEJ w razie NIEWYKONANIA OKREŚLONEGO ZOBOWIĄZANIA (a nie, jak w przypadku dokumentowej, w razie wykonania)
216
AKREDYTYWA PIENIĘŻNA
marginalne znaczenie, w tej chwili wyparta przez czeki podróżne i karty kredytowe i płatnicze
[art. 86 ust. 1 Pr. bank.] Bank, działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu (bank otwierający) może zobowiązać się pisemnie wobec innego banku (bank uprawniony), że dokona zwrotu kwot wypłaconych beneficjentowi lub skupi weksle trasowane ciągnione przez beneficjenta na wskazany bank
[art. 86 ust. 2 Pr. bank.] Akredytywa pieniężna musi w szczególności zawierać: nazwę i adres osoby upoważnionej do dokonywania wypłat (beneficjenta) kwotę i walutę akredytywy termin ważności akredytywy
jest ZOBOWIĄZANIEM BANKU (BANKU OTWIERAJĄCEGO) zaciągniętym na zlecenie klienta (beneficjenta lub innej osoby) JEDYNIE wobec INNEGO BANKU (BANKU UPRAWNIONEGO) do DOKONANIA ZWROTU kwot WYPŁACONYCH BENEFICJENTOWI lub SKUPU WEKSLI ciągnionych przez BENEFICJENTA na BANK UPRAWNIONY
zobowiązanie staje się WYMAGALNE z chwilą WYPŁATY DOKONANEJ BENEFICJENTOWI zgodnie z warunkami akredytywy, pod warunkiem przedstawienia przez beneficjenta dowodu tożsamości (jeśli akredytywa zastrzega też inne warunki, to wymagalne po spełnieniu wszystkich warunków łącznie)
zobowiązanie banku otwierającego wobec banku uprawnionego ma charakter umowny
do zawarcia umowy dochodzi poprzez złożenie oferty (oświadczenie banku otwierającego o udzieleniu akredytywy; bezpośrednio lub za pośrednictwem beneficjenta) oraz jej przyjęcie (zazwyczaj w sposób dorozumiany, przez wypłacenie przez bank uprawniony określonej sumy na rzecz beneficjenta)
z samej akredytywy nie wynika zobowiązanie banku uprawnionego do zapłaty na rzecz beneficjenta (w praktyce bank uprawniony zobowiązuje się wobec otwierającego do zapłaty określonej sumy na rzecz beneficjenta, co de facto wyczerpuje sens tej akredytywy); oświadczenie banku otwierającego o udzieleniu akredytywy powinno obejmować dodatkowe upoważnienie do wypłaty określonej sumy przez bank uprawniony
bank uprawniony nie jest związany żadnym stosunkiem prawnym z beneficjentem
RODZAJE AKREDYTYWY PIENIĘŻNEJ adresowana : bank otwierający udziela upoważnienia do dokonania wypłaty jednemu konkretnemu
bankowi będącemu jego korespondentem okrężna : bank otwierający udziela upoważnienia do dokonania wypłaty kilku lub wszystkim bankom
będącym jego korespondentami
163. Jaka jest definicja i charakter prawny umowy przewozu?
Charakterystyczne dla tej umowy zróżnicowanie reżimu prawnego. Regulacja: Kodeks cywilny (zawiera definicję przewozu, ale nie reguluje wyczerpująco wszystkich kwestii i
stosowane jest subsydiarnie) Prawo przewozowe (reguluje przewóz osób i rzeczy odpłatnie przez uprawnionych przewoźników; nie
ma zastosowania do przewozu morskiego, lotniczego i konnego, ma zastosowanie do szynowego, autobusowego, samochodowego, rzecznego)
Kodeks morski, Prawo lotnicze, Prawo pocztowe
Przez UMOWĘ PRZEWOZU PRZEWOŹNIK zobowiązuje się w zakresie działalności swojego
przedsiębiorstwa do PRZEWIEZIENIA za WYNAGRODZENIEM OSÓB lub RZECZY [art. 774 k.c.]
jeśli przewóz wykonywany nieodpłatnie przez przewoźnika, to nie jest to umowa przewozu, ale przepisy Prawa przewozowego stosuje się odpowiednio
jeśli przewóz wykonywany nieodpłatnie przez osobę niebędącą przewoźnikiem, to do umowy stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia
jeśli przewóz wykonywany odpłatnie przez osobę niebędącą przewoźnikiem, to do umowy stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o dzieło
217
CHARAKTER PRAWNY UMOWY PRZEWOZU
umowa o świadczenie usług (podstawowy kontrakt w działalności transportowej)
umowa dwustronnie zobowiązująca
umowa w zasadzie konsensualna
(realny charakter ma jedynie umowa przewozu przesyłki bagażowej i przesyłki pocztowej)
umowa rezultatu (chodzi o skuteczne przemieszczenie z punktu A do B)
umowa wzajemna
umowa odpłatna
czynność zawsze jednostronnie handlowa (przewoźnik musi być profesjonalnym
przedsiębiorcą), niekiedy również dwustronnie handlowa
☼ czasem czynności przewozowe wykonuje INNY PODMIOT niż przewoźnik umowny >> tzw. PRZEWOŹNIK FAKTYCZNY (stosunek prawny powstaje jedynie między przewoźnikami – przewoźnika faktycznego i nadawcy nie łączy żadna umowa; przewoźnik umowny odpowiada za czynności przewoźnika faktycznego jak za własne)
☼ czasem przewóz wykonywany przez KILKU PRZEWOŹNIKÓW na podstawie jednej umowy i jednego dokumentu przewozowego; ich odpowiedzialność jest solidarna; jeśli w ramach jednej gałęzi transportu >> tzw. PRZEWÓZ SUKCESYWNY jeśli w ramach różnych gałęzi >> tzw. PRZEWÓZ MULTIMODALNY, KOMBINOWANY
STRONY UMOWY PRZEWOZU
A. PRZEWOŹNIK (profesjonalny przedsiębiorca zawierający umowę w ramach prowadzonej transportowej działalności gospodarczej)
B. WYSYŁAJĄCY/ NADAWCA/ FRACHTUJĄCY (przy morskim) w przewozie towarowym lub PODRÓŻNY/ PASAŻER w przewozie osób
TREŚĆ UMOWY PRZEWOZU
Przedmiotowo istotne elementy (essentialia negotii)
1) oznaczenie TRASY przewozu wskazanie punktu początkowego i końcowego obowiązuje domniemanie, że przewóz powinien być dokonany trasą najkrótszą, ale
można określić w treści umowy dokładną trasę drogę przewozu przesyłki ustala przewoźnik, ale w miarę możliwości powinien
uwzględnić żądania nadawcy
2) oznaczenie WYNAGRODZENIA PRZEWOŹNIKA przewoźne przy towarowym fracht przy morskim opłata za przewóz / należność za przejazd przy osobowym oblicza się wg drogi najkrótszej jeśli nadawca zażądał przewozu drogą dłuższą albo zaszła taka konieczność ze względu
na właściwości przesyłki, wówczas oblicza się wg drogi rzeczywistej
3) oznaczenie PRZEDMIOTU przewozu może nim być osoba lub rzecz w towarowym stosuje się pojęcia: przesyłka, ładunek, towar
elementy podmiotowo istotne (accidentalia negotii), które mogą znaleźć się w treści umowy to
np. określenie dokładnej drogi przewozu, czynności ładunkowe, opakowanie itd.
218
164. Jaki charakter ma list przewozowy i jakie pełni funkcje?
LIST PRZEWOZOWY jest DOKUMENTEM PRZEWOZOWYM, imiennym, konkretyzującym warunki
umowy, dostępnym dla wszystkich podmiotów uczestniczących w przewozie.
stanowi DOWÓD ZAWARCIA UMOWY, ale nie stanowi przesłanki ważności jej zawarcia NIE JEST PAPIEREM WARTOŚCIOWYM (jest nim za to konosament stanowiący szczególny
dokument przewozu w transporcie morskim) może mieć również formę przekazu elektronicznego / wydruku komputerowego
na gruncie k.c. ma charakter FAKULTATYWNY („na żądanie przewoźnika wysyłający powinien wystawić list”)
na gruncie ustaw szczególnych zarówno FAKULTATYWNY jak i OBLIGATORYJNY (obligatoryjny np. dla przewozu przesyłek bagażowych)
wystawia go WYSYŁAJĄCY (mogą go też wystawić OBIE STRONY) wysyłający odpowiada za skutki niedokładnego lub nieprawdziwego oświadczenia może on żądać od przewoźnika wydania mu odpisu listu albo innego poświadczenia
przyjęcia przesyłki
FUNKCJE LISTU PRZEWOZOWEGO
A. DOWODOWA : stanowi dowód zawarcia umowy, potwierdza jej treść i wykonanie
B. LEGITYMACYJNA : pozwala na dysponowanie przesyłką w trakcie przewozu, legitymuje do wystąpienia do przewoźnika o zmianę umowy już w trakcie jej wykonywania oraz do wystąpienia z ew. roszczeniami w postępowaniu spornym czy reklamacyjnym
C. INFORMACYJNA : informuje o podstawowych postanowieniach umowy, czyli danych istotnych dla prawidłowego wykonania przewozu
D. INSTRUKCYJNA : zawiera wskazówki dot. wykonania umowy oraz postępowania z przesyłką
E. [Trzciński] KONSTYTUTYWNA : wystawienie i przyjęcie listu przez przewoźnika stanowi konstytutywną przesłankę zawarcia umowy przewozu (np. w przypadku przesyłek pocztowych)
BUDOWA LISTU PRZEWOZOWEGO
1. ORYGINAŁ LISTU : przeznaczony dla odbiorcy przesyłki
2. CEDUŁA : przeznaczona dla stacji przeznaczenia
3. GRZBIET : przeznaczony dla stacji nadania
4. WTÓRNIK : przeznaczony dla nadawcy przesyłki
TREŚĆ LISTU PRZEWOZOWEGO
a. nazwa, adres i podpis nadawcy b. określenie placówki przewoźnika zawierającego umowę c. miejsce przeznaczenia przesyłki d. nazwa i adres odbiorcy e. określenie rzeczy, masy, liczby sztuk przesyłki f. sposób opakowania i oznaczenia g. inne wskazania i oświadczenia wymagane/dopuszczone dla danej umowy; sposób rozliczeń
219
165. Jakie są prawa i obowiązki stron umowy przewozu?
Zakres obowiązków i uprawnień różny dla poszczególnych gałęzi transportu.
PRAWA I OBOWIĄZKI PRZEWOŹNIKA
A. PODSTAWOWE OBOWIĄZKI PRZEWOŹNIKA
NALEŻYTE WYKONANIE ŚWIADCZENIA PRZEWOZOWEGO : przewiezienie osoby / przesyłki do określonego miejsca, przy zastosowaniu odpowiedniego środka transportu i w odpowiednich warunkach przy przewozie osób podstawowe znaczenia ma obowiązek zapewnienia podróżnemu
odpowiadających rodzajowi transportu warunków bezpieczeństwa i higieny oraz takich wygód, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się za niezbędne
przy przewozie towarowym przewiezienie przesyłki powinno nastąpić we właściwym terminie i w takim stanie, aby odbiorca mógł ją otrzymać nienaruszoną
[w transporcie towarowym] WYKONYWANIE POLECEŃ NADAWCY albo ODBIORCY w zakresie ZMIANY umowy przewozu
AWIZACJA, czyli obowiązek niezwłocznego zawiadomienia odbiorcy o nadejściu przesyłki
NADZÓR nad przesyłką od przyjęcia do wydania
B. PODSTAWOWE PRAWA PRZEWOŹNIKA
otrzymanie PRZEWOŹNEGO
USTALENIE DROGI przewozu (z uwzględnieniem, w miarę możliwości, żądań nadawcy)
SPRAWDZENIE PRZESYŁKI pod kątem zgodności z oświadczeniem nadawcy zawartym w liście przewozowym oraz pod katem zachowania przepisów dot. rzeczy dopuszczonych do przewozu na warunkach szczególnych
ODMOWA PRZYJĘCIA przesyłki do przewozu, jeżeli jest ona w wadliwym stanie lub niedostatecznie opakowana
ustawowe PRAWO ZASTAWU dla zabezpieczenia roszczeń z umowy przewozu
PRAWA I OBOWIĄZKI WYSYŁAJĄCEGO (PODRÓŻNEGO)
A. PODSTAWOWE OBOWIĄZKI WYSYŁAJĄCEGO (PODRÓŻNEGO)
ZAPŁATA PRZEWOŹNEGO (opłaty za przejazd)
PRZESTRZEGANIE przez podróżnego PRZEPISÓW PORZĄDKOWYCH obowiązujących w określonej gałęzi transportu
ODDANIE PRZESYŁKI przewoźnikowi w ODPOWIEDNIM STANIE (umożliwiającym jej prawidłowy przewóz i wydanie bez ubytku i uszkodzenia)
wydanie przewoźnikowi WSZELKICH DOKUMENTÓW potrzebnych ze względu na przepisy celne, podatkowe i administracyjne
DOKONANIE ZAŁADUNKU, chyba że umowa stanowi inaczej
B. PODSTAWOWE PRAWA WYSYŁAJĄCEGO (PODRÓŻNEGO)
domaganie się od przewoźnika NALEŻYTEGO WYKONANIA PRZEWOZU zgodnie z treścią zawartej umowy
w transporcie osobowym zabranie przez podróżnego do środka transportu rzeczy oraz możliwość oddania ich do przewozu jako przesyłkę bagażową
ZMIANA przez podróżnego umowy albo ODSTĄPIENIE od niej (przed rozpoczęciem podróży albo w trakcie w miejscu zatrzymania; przysługuje mu zwrot należności stosowny do niewykorzystanego świadczenia, z potrąceniem tzw. odstępnego)
220
żądanie wydania ODPISU LISTU PRZEWOZOWEGO albo innego dokumentu poświadczającego przyjęcie do przewozu
ODSTĄPIENIE od umowy przez wysyłającego jeżeli rozpoczęcie / dokonanie przewozu doznaje czasowej przeszkody wskutek okoliczności dotyczących przewoźnika
żądanie przez nadawcę wprowadzenia ZMIAN do umowy z jednoczesnym żądaniem zwrotu przesyłki w miejscu nadania / wydania przesyłki w innym miejscu / wydania przesyłki innej osobie niż odbiorca
zamieszczenie przez nadawcę w liście przewozowym WSKAZÓWEK co do POSTĘPOWANIA Z PRZESYŁKĄ na wypadek przeszkody w przewozie lub jej wydaniu powodujących niemożność wykonania umowy zgodnie z warunkami listu przewozowego
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NIEWYKONANIE lub NIENALEŻYTE WYKONANIE umowy
przewoźnik odpowiada na zasadzie ryzyka
reguły odpowiedzialności zależą od przedmiotu umowy
w transporcie osób
odpowiedzialność za bezpieczeństwo, życie i zdrowie podróżnego
odpowiedzialność za szkodę jaką podróżny poniósł wskutek przedwczesnego odjazdu /
opóźnionego przyjazdu / odwołania regularnie kursującego środka transportu
w transporcie towarowym
odpowiedzialność za szkody powstałe od przyjęcia przesyłki aż do wydania; szkoda
determinująca powstanie odpowiedzialności może wynikać z utraty przesyłki (jeśli nie nadeszła w
ciągu 30 dni od upływu terminu przewozu, uznaje się za utraconą), ubytku w przesyłce (brak
ilościowy) oraz zniszczenia lub uszkodzenia przesyłki
odpowiedzialność za nieterminowe wykonanie przewozu
przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli powyższe wynikły z przyczyn występujących po
stronie nadawcy lub odbiorcy niewywołanych winą przewoźnika, z właściwości towaru lub
wskutek siły wyższej
nadawca również może odpowiadać za szkodę, która w tym wypadku może wynikać z :
podania przez niego wskazań i oświadczeń niezgodnych z rzeczywistością, nieścisłych,
niedostatecznych, wpisanych w niewłaściwym miejscu
z braku / niekompletności / nieprawidłowości dokumentów wymaganych w przepisach
szczególnych
wadliwego stanu przesyłki
braku / niewłaściwości opakowania
nienależytego wykonania czynności ładunkowych
nadawca przesyłki w transporcie drogowym odpowiada za wszelkie koszty, jakie mógłby ponieść
przewoźnik z powodu nieścisłości / niedostateczności powyższych danych
odszkodowanie nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynika z winy
umyślnej / rażącego niedbalstwa przewoźnika
dochodzenie roszczeń na drodze sądowej przysługuje
uprawnionemu po bezskutecznym wyczerpaniu drogi reklamacji
przewoźnikowi po bezskutecznym wezwaniu do zapłaty
bezskuteczność = nieuregulowanie należności w terminie 3 miesięcy od doręczenia reklamacji /
wezwania do zapłaty
przedawnienie roszczeń : 1 rok od wykonania przewozu/dostarczenia przesyłki (w przypadku
niewykonania – od dnia, w którym miał być wykonany/w którym przesyłka miała być dostarczona)
221
166. Jakie umowy można wiązać z umową przewozu?
Z umową przewozu można wiązać inne umowy powiązane z szeroko rozumianą DZIAŁALNOŚCIĄ
TRANSPORTOWĄ, tj.
A. UMOWĘ SPEDYCJI oraz
B. UMOWĘ SKŁADU
223
167. Jaka jest istota papieru wartościowego i według jakich
kryteriów można dokonać podziału papierów wartościowych?
PAPIER WARTOŚCIOWY : DOKUMENT, który INKORPORUJE określone w jego treści PRAWO
PODMIOTOWE (najczęściej WIERZYTELNOŚĆ)
prawo to immanentnie związane z POSIADANIEM tego dokumentu
posiadanie niezbędną przesłanką PRZYPISANIA tego prawa i jego DOCHODZENIA
dokument prawo zawsze stwierdza, jest jego nosicielem
inkorporuje prawa podmiotowe ZBYWALNE
papiery wartościowe zwykle uniemożliwiają kontrolę nad obrotem prawami, stąd DALEKO
POSUNIĘTY FORMALIZM wymagany dla ich ważności >> NUMERUS CLAUSUS papierów
wartościowych
źródłem prawa dla danego papieru jest zawsze określona USTAWA SZCZEGÓLNA, która A.
dopuszcza jego wystawienie i B. wskazuje jego cechy (np. prawo wekslowe, prawo czekowe, ksh)
RODZAJE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
W świetle naszego prawa NIE SĄ papierem wartościowym dokumenty wystawione na UDZIAŁY
lub PRAWA do zysku w SP. Z O.O. ani też KSIĄŻECZKI OSZCZĘDNOŚCIOWE.
W przypadku papierów na zlecenie i na okaziciela losy inkorporowanego w nich prawa idą za
losami tych papierów. W przypadku papierów imiennych losy papieru idą za losami prawa.
I. Kryterium: PRZEDMIOT UPRAWNIEŃ
(podział ze względu na funkcje prawne)
II. Kryterium: REGULACJA PRAWNA OBROTU
(podział ze względu na obrót)
A. papiery opiewające na
WIERZYTELNOŚCI PIENIĘŻNE
(weksle, czeki, obligacje, losy loteryjne, morskie polisy
ubezpieczeniowe, bony pieniężne itp.)
B. papiery zawierające uprawnienia do
ROZPORZĄDZANIA TOWAREM,
który znajduje się pod pieczą wystawcy dokumentu
(konosamenty, dowody składowe domów składowych,
warranty itp.)
C. papiery inkorporujące
PRAWA UDZIAŁOWE
(akcje w spółce akcyjnej)
A. papiery IMIENNE
Legitymują osobę imiennie wskazaną w treści dokumentu
( PRZENIESIENIE PRAWA: CESJA + wydanie dokumentu )
B. papiery NA ZLECENIE
Legitymują osobę imiennie wymienioną lub przez nią oznaczoną
albo dalszych nabywców
( PRZENIESIENIE PRAWA: INDOS + wręczenie papieru )
C. papiery NA OKAZICIELA
Nie wskazują uprawnionego – jest nim każda osoba, która
dokument posiada
( PRZENIESIENIE PRAWA: wydanie dokumentu )
224
POZOSTAŁE PODZIAŁY
Ѡ kryterium NOŚNIKA
forma tradycyjna (dokument)
forma zdematerializowana : zastąpienie fizycznej postaci dokumentu zapisem
elektronicznym na rachunku papierów wartościowych
Ѡ kryterium MOMENTU POWSTANIA PRAWA
papiery konstytutywne : powstanie prawa równoznaczne z wydaniem samego
dokumentu (np. weksel)
papiery deklaratoryjne : ucieleśniają prawa powstałe wcześniej (np. akcja)
PRZEKAZ
[REGULACJA: art. 9211 – 921
5 Kodeksu cywilnego]
PRZEKAZ STANOWI PODSTAWĘ RÓŻNYCH, WYSPECJALIZOWANYCH FORM PRAWNYCH W
DZIEDZINIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
opiera się na założeniu, że jest to JEDNOSTRONNA i ABSTRAKCYJNA czynność prawna
zawierająca PODWÓJNE UPOWAŻNIENIE
PRZEKAZUJĄCY (A) upoważnia PRZEKAZANEGO (B) do wykonania we własnym imieniu, ale na
rachunek przekazującego, określonego ŚWIADCZENIA, a równocześnie upoważnia ODBIORCĘ
PRZEKAZU (C) do odbioru tego świadczenia również we własnym imieniu
odbiorca może dochodzić świadczenia dopiero wtedy, gdy przekazany wyrazi zgodę ( AKCEPT )
na wykonanie przekazu na rzecz odbiorcy >> wówczas powstaje między B a C BEZPOŚREDNI
stosunek zobowiązaniowy
przekaz jako czynność abstrakcyjna nie wymaga dla swej skuteczności causa gospodarczej, w
praktyce jednak ona zawsze istnieje i wynika ze stosunku prawnego łączącego A z B zwanego
stosunkiem POKRYCIA oraz A z C zwanego stosunkiem WALUTY
KONSTRUKCJA PRZEKAZU:
A (przekazujący)
B (przekazany) C (odbiorca przekazu) przyjęcie przekazu (AKCEPT)
upoważnienie do świadczenia
stosunek pokrycia
upoważnienie do odbioru
stosunek waluty
225
168. Na czym polega istota weksla trasowanego i jakie elementy
ustawowe powinien on zawierać?
WEKSEL: jest ściśle sformalizowanym papierem wartościowym NA ZLECENIE, inkorporującym wierzytelność PIENIĘŻNĄ. [Regulacja: Prawo wekslowe].
WEKSEL TRASOWANY (CIĄGNIONY, TRATA) : jest BEZWARUNKOWYM POLECENIEM
ZAPŁATY SUMY WEKSLOWEJ na rzecz określonej osoby (REMITENTA), skierowanym przez
WYSTAWCĘ weksla do innej osoby (TRASATA).
jest ściśle sformalizowanym rodzajem PRZEKAZU PIENIĘŻNEGO
opiera się na konstrukcji PRZEKAZU z art. 9211 kc (patrz pyt. 167)
A. PRZEKAZUJĄCY = WYSTAWCA
B. PRZEKAZANY = TRASAT
C. ODBIORCA PRZEKAZU = REMITENT
TRASAT jest ZOBOWIĄZANY WEKSLOWO DOPIERO od chwili PISEMNEGO PRZYJĘCIA weksla
(AKCEPTU) >> od tego momentu TRASAT = AKCEPTANT
REKWIZYTY WEKSLOWE
Przepisane Prawem wekslowym ELEMENTY, które weksel MUSI zawierać pod rygorem
NIEWAŻNOŚCI [art. 1 Prawa wekslowego]
1. NAZWA „WEKSEL” w samej treści dokumentu, w języku, w którym go wystawiono
2. POLECENIE BEZWARUNKOWE zapłacenia OZNACZONEJ SUMY PIENIĘŻNEJ (wraz z walutą)
suma powinna być podana cyframi i słownie ( w razie wątpliwości liczy się słownie);
TYLKO kwota pieniężna!;
weksel może być wystawiony tylko na 1 sumę;
niedopuszczalne rozłożenie sumy na raty;
3. NAZWISKO osoby, która ma zapłacić (TRASATA)
nie traci na ważności weksel, którego trasatem jest osoba nieistniejąca (tzw. WEKSEL PIWNICZNY)
jeśli weksel jest trasowany na więcej osób, ich odpowiedzialność jest solidarna
musi być wskazany na pierwszej stronie weksla
trasatem może być sam WYSTAWCA >> tzw. weksel trasowany własny, ciągniony przez jeden
oddział firmy na drugi;
4. oznaczenie TERMINU PŁATNOŚCI
termin musi być jeden dla całej sumy wekslowej (jeśli kilka terminów, weksel nieważny)
5. oznaczenie MIEJSCA PŁATNOŚCI
w braku oznaczenia za miejsce płatności (i miejsce zamieszkania trasata) uznaje się miejsce
wymienione obok nazwiska trasata;
musi być na tyle jasne, żeby na jego podstawie można było określić miejscowość
miejscowość musi faktycznie istnieć
jeśli wskazano kilka miejsc >> weksel nieważny
226
6. NAZWISKO osoby, na której RZECZ/ZLECENIE zapłata ma być dokonana (REMITENTA)
brak oznaczenia remitenta czyni weksel nieważnym;
prawo dopuszcza wskazanie kilku remitentów;
wystawca może być remitentem (tzw. weksel na zlecenie własne);
! REMITENT NIE MOŻE BYĆ TRASATEM!
7. oznaczenie DATY i MIEJSCA WYSTAWIENIA weksla
w braku oznaczenia miejsca, weksel uważa się za wystawiony w miejscu podanym obok nazwiska
wystawcy
Data wystawienia ma podstawowe znaczenie dla:
oceny zdolności wekslowej osoby podpisującej weksel;
ustalenia, jakie prawo jest właściwe dla weksla w wypadku zmiany prawa;
określenia rocznego terminu do przedstawienia do przyjęcia weksla płatnego w pewien czas
po okazaniu;
określenia terminu płatności w pewien czas po dacie.
8. PODPIS WYSTAWCY
musi być własnoręczny;
nie może być mechanicznie odtworzony;
musi go cechować trwałość uniemożliwiająca jego usunięcie;
weksel może być wystawiony przez kilka osób >> do ważności weksla wystarczy jeden podpis.
169. Na czym polega istota weksla własnego i jakie elementy
ustawowe powinien zawierać?
WEKSEL WŁASNY (SOLA, PROSTY) : jest BEZWARUNKOWYM PRZYRZECZENIEM ZAPŁATY
SUMY WEKSLOWEJ na rzecz określonej osoby (REMITENTA) przez WYSTAWCĘ weksla.
jest ściśle sformalizowanym SKRYPTEM DŁUŻNYM
stosuje się do niego wszystkie postanowienia o wekslu trasowanym, z wyjątkiem tych, które
byłoby sprzeczne z istotą tego weksla
miejsce akceptanta w wekslu własnym zastępuję WYSTAWCA, który jest tu głównym
dłużnikiem
REKWIZYTY WEKSLOWE
[art. 101 Prawa wekslowego]
1. NAZWA „WEKSEL” w samym tekście dokumentu, w języku, w którym go wystawiono
2. PRZYRZECZENIE BEZWARUNKOWE zapłacenia OZNACZONEJ SUMY PIENIĘŻNEJ
3. oznaczenie TERMINU PŁATNOŚCI
4. oznaczenie MIEJSCA PŁATNOŚCI
5. NAZWISKO osoby, na której RZECZ/ZLECENIE zapłata ma być dokonana (REMITENTA)
6. oznaczenie DATY i MIEJSCA WYSTAWIENIA weksla
7. PODPIS WYSTAWCY weksla
227
170. Jak można podzielić klauzule wekslowe?
KLAUZULE WEKSLOWE to dodatkowe zastrzeżenia, w dużej części wykształcone w praktyce obrotu
gospodarczego, umieszczane na wekslu przez wystawcę lub innych dłużników wekslowych, które nie
należą do ustawowych elementów weksla, ale mogą mieć znaczenie dla:
A. stosunków POZAWEKSLOWYCH (tzw. KLAUZULE KUPIECKIE)
(np. klauzula pokrycia, klauzula waluty, klauzula zawiadomienia)
B. samego ZOBOWIĄZANIA WEKSLOWEGO; można je podzielić, w zależności od ich znaczenia
normatywnego, na 3 GRUPY:
1) klauzule SKUTECZNIE WPŁYWAJĄCE na treść ZOBOWIĄZANIA WEKSLOWEGO
(np. o domicylowaniu weksla, zastrzeżenie odsetek, zwalniająca wystawcę od odpowiedzialności za
przyjęcie weksla, o zwolnieniu indosanta od odpowiedzialności wobec dalszych wierzycieli)
2) klauzule UZNAWANE za NIENAPISANE
(np. klauzula odsetkowa bez określenia stopy procentowej odsetek, klauzula zwalniająca od
odpowiedzialności za zapłatę weksla)
3) klauzule skutkujące NIEWAŻNOŚCIĄ WEKSLA
(np. zastrzeżenie warunku lub oznaczenie czasu płatności z naruszeniem art. 33 pr. weksl.)
171. Jakie czynności wekslowe można wyróżnić?
Do podstawowych czynności wekslowych, szczegółowo uregulowanych w prawie wekslowym, należy zaliczyć:
(1) WYSTAWIENIE WEKSLA
(2) PRZYJĘCIE (AKCEPT)
(3) PORĘCZENIE (AWAL)
(4) INDOS (ŻYRO)
(5) ZAPŁATĘ WEKSLA
(6) REGRES
(7) PROTEST
(8) WYRĘCZENIE
1. WYSTAWIENIE WEKSLA
weksel musi zostać wystawiony w formie PISEMNEGO DOKUMENTU
nie ma przewidzianych żadnych szczególnych wymogów technicznych
nie musi być na urzędowym blankiecie, może być sporządzony ręcznie lub mechanicznie
MUSI posiadać wszystkie przewidziane prawem REKWIZYTY WEKSLOWE
przykładowy weksel trasowany przykładowy weksel własny
228
2. PRZYJĘCIE (AKCEPT)
przyjęcie weksla jest OŚWIADCZENIEM WOLI TRASATA, że ZOBOWIAZUJE SIĘ ZAPŁACIĆ go w
OZNACZONYM TERMINIE płatności
weksel jest WAŻNY nawet bez akceptu (akcept nie jest rekwizytem wekslowym), ale dopiero
AKCEPT powoduje, że TRASAT staje się AKCEPTANTEM, czyli GŁÓWNYM DŁUŻNIKIEM
WEKSLOWYM
akcept wymaga FORMY PISEMNEJ
może być wyrażone słowem „przyjęty” lub innym równoznacznym, podpisuje je trasat
sam podpis trasata na przedniej stronie weksla = przyjęcie
jeśli weksel płatny w pewien czas po okazaniu / gdy ma być przedstawiony do przyjęcia w terminie oznaczonym >> przyjęcie powinno być datowane
powinno być BEZWARUNKOWE
może być ew. ograniczone do CZĘŚCI SUMY WEKSLOWEJ
każde inne odstąpienie od treści weksla uznaje się za odmowę przyjęcia
PRZEDSTAWIENIE DO PRZYJĘCIA
posiadacz może trasatowi przedstawić weksel do przyjęcia aż do terminu płatności
przedstawienia należy dokonać w lokalu przedsiębiorstwa / miejscu zamieszania trasata trasat może żądać ponownego przedstawienia weksla do przyjęcia dzień po pierwszym
przedstawieniu
wystawca może OGRANICZYĆ przedstawienie:
może zastrzec, że przedstawienie nie może nastąpić PRZED DNIEM OZNACZONYM może ZABRONIĆ przedstawienia do przyjęcia, z wyjątkiem:
o weksli płatnych u osoby trzeciej o weksli płatnych w innej miejscowości niż zamieszkanie trasata o weksli płatnych w pewien czas po okazaniu
3. PORĘCZENIE (AWAL)
jest ZABEZPIECZENIEM zapłaty weksla, DODATKOWYM ZOBOWIĄZANIEM WEKSLOWYM
może być złożone na KAŻDYM wekslu
PORĘCZYCIELEM WEKSLOWYM (AWALISTĄ) może być:
osoba trzecia, nieuczestnicząca dotychczas w stosunku wekslowym osoba już zobowiązana wekslowo (z wyjątkiem AKCEPTANTA jako głównego dłużnika)
FORMA PORĘCZENIA:
umieszcza się na samym wekslu albo karcie dodatkowej (tzw. przedłużku) wyraz „poręczam” albo inny równoznaczny („gwarantuję”, „per awal”)
powinno wskazywać ZA KOGO zostało udzielone (AWALATA) (w braku wskazania za awalata
uznaje się wystawcę) podpisuje awalista (sam podpis na przedniej stronie uznaje się za poręczenie, o ile nie jest to podpis
wystawcy lub trasata)
awal jest BEZWARUNKOWY
SKUTEK >> AWALISTA staje się DŁUŻNIKIEM WEKSLOWYM i ponosi odpowiedzialność tak
samo, jak AWALAT
zobowiązanie poręczyciela jest ważne, nawet, jeśli zobowiązanie awalata nieważne z jakiejkolwiek przyczyny, z wyjątkiem wady formalnej
AWALISTA, który ZAPŁACIŁ WEKSEL nabywa prawa wynikające z weksla przeciw:
☼ AWALATOWI oraz
☼ osobom odpowiadających wobec awalata
229
4. INDOS (ŻYRO)
Po co? Bo weksel może być przedmiotem obrotu jeszcze przed terminem zapłaty. Remitent może go przenieść np. na bank i dokonać jego dyskonta przed terminem płatności.
INDOS jest SZCZEGÓLNYM SPOSOBEM PRZENIESIENIA PRAW Z WEKSLA
nie wyklucza innych form nabycia weksla (przelew, dziedziczenie, zapis itp.);
nabycie weksla w drodze indosu ma charakter pierwotny;
przenosi wszystkie prawa z weksla;
przenosi tylko prawa z weksla (nie przenosi tzw. pokrycia i ustanowionych dla niego zabezpieczeń)
przez INDOS można przenieść KAŻDY WEKSEL, chociażby nie był wystawiony na zlecenie
wyjątkiem tzw. REKLA WEKSEL (weksel na którym wystawca zastrzegł „nie na zlecenie” albo
sformułowaniem równoznacznym); taki weksel może być przeniesiony tylko w formie i ze
skutkami ZWYKŁEGO PRZELEWU
FORMA
powinien być napisany NA WEKSLU / na PRZEDŁUŻKU powinien być PODPISANY przez INDOSANTA (osobę przenoszącą weksel)
brak szczególnej formy, najczęściej wyrażany zwrotem „ustępuję na zlecenie”; musi z niego wyraźnie wynikać, że prawa z weksla mają być przeniesione na inną osobę
nie musi wskazywać INDOSATARIUSZA (osoby, na którą przenoszone są prawa); może być na okaziciela albo in blanco (sam podpis indosanta)
na okaziciela i in blanco równoznaczne w skutkach
powinien być BEZWARUNKOWY (ew. warunki uważa się za nienapisane) indos częściowy jest nieważny
indosant odpowiada za przyjęcie i zapłatę weksla (chyba, ze zastrzegł inaczej – „bez obliga”)
warunkiem istnienia LEGITYMACJI FORMALNEJ z weksla jest istnienie NIEPRZERWANEGO
CIĄGU INDOSÓW
pierwszy indos MUSI pochodzić od REMITENTA
szereg jest wtedy nieprzerwany, gdy INDOSATARIUSZ opiera swoje prawa na POPRZEDNIM INDOSIE (choćby ostatni był in blanco)
przekreślone indosy uważa się za nieistniejące
RODZAJE INDOSÓW ze względu na formę
imienne : wprost wskazują osobę, na którą przenoszone są prawa
na okaziciela : zamiast oznaczenia indosatariusza zwrot „na zlecenie” in blanco : sam podpis indosant; równoznaczny w skutkach z indosem na okaziciela; w
stosunku do takiego weksla jego posiadacz może: 6. wypełnić indos nazwiskiem własnym lub innej osoby 7. indosować dalej 8. przenieść na inną osobę bez wypełniania ani bez indosowania
RODZAJE INDOSÓW ze względu na skutek indosu
własnościowe : przenoszą prawa z weksla
pełnomocnicze : nie przenoszą praw z weksla, tylko samo uprawnienie do wykonywania w imieniu innej osoby praw wekslowych [charakterystycznym zwrotem dla takiego indosu są „waluta do odebrania”, „do inkasa”, „per procura”]
zastawnicze : skutkują ustanowieniem zastawu na wierzytelności wekslowej [sformułowanie „waluta na zabezpieczenie”, „waluta w zastaw”]; weksel pozostaje własnością indosanta, mimo że znajduje się w posiadaniu indosatariusza
230
5. ZAPŁATA WEKSLA
polega na wręczeniu przed DŁUŻNIKA wekslowego SUMY WEKSLOWEJ (wraz z ew. innymi należnościami ubocznymi wskazanymi w ustawie: odsetkami, kosztami protestu itp.) POSIADACZOWI WEKSLA
TERMIN PŁATNOŚCI : tylko 4 możliwości (zastrzeżenie innego terminu = nieważność weksla)
2. ZA OKAZANIEM
3. W PEWIEN CZAS PO OKAZANIU (termin zapłaty od dnia przedstawienia)
4. W PEWIEN CZAS PO DACIE (tzw. weksle okresowe, np. po 4 tygodniach od daty na wekslu)
5. W OZNACZONYM DNIU
MIEJSCE PŁATNOŚCI
w miejscu zamieszkania / siedzibie osoby trzeciej (tzw. weksel domicylowany)
w miejscowości zamieszkania / siedziby trasata
w innej miejscowości
weksel należy przedstawić do zapłaty w ciągu 1szego dnia WYMAGALNOŚCI lub 2 następnych dni
powszednich;
posiadacz nie ma obowiązku przyjęcia zapłaty przed terminem (ryzyko obciąża płacącego)
posiadacz nie może odmówić przyjęcia zapłaty częściowej
osobą mającą zapłacić jest TRASAT
z chwilą zapłaty WYGASAJĄ wszystkie wierzytelności wobec INDOSANTÓW i WYSTAWCY
po zapłaceniu weksla trasat/ wystawca weksla własnego MOŻE ŻĄDAĆ WYDANIA WEKSLA Z
POKWITOWANIEM (lub, w przypadku zapłaty części sumy, z osobnym pokwitowaniem, co winno być
zaznaczone na wekslu)
pokwitowania może żądać też KAŻDY dłużnik wekslowy, który weksel ZAPŁACIŁ
6. REGRES
prawo POSIADACZA WEKSLA do dochodzenia od ZWROTNIE ZOBOWIĄZANEGO (tj. indosanta, wystawcy czy każdego innego dłużnika wekslowego będącego poprzednikiem posiadacza
weksla) tzw. SUMY REGRESOWEJ, na którą składają się:
nieprzyjęta lub niezapłacona SUMA WEKSLOWA (wraz z odsetkami, jeśli zastrzeżono)
ODSETKI w wysokości 6%, a dla weksli wystawionych i płatnych w PL – ustawowe
KOSZTY protestu, notyfikacji i inne
PROWIZJA KOMISOWA (w braku odmiennej umowy wynosząca 1/6 sumy wekslowej).
MATERIALNYMI PRZESŁANKAMI zwrotnego poszukiwania są:
całkowita lub częściowa ODMOWA ZAPŁATY przez TRASATA w terminie płatności
całkowita lub częściowa ODMOWA DOKONANIA AKCEPTU (nawet przed terminem płatności)
możliwy również, gdy wskutek ogłoszenia upadłości zmniejsza się wiarygodność głównego dłużnika wekslowego
FORMALNĄ PRZESŁANKĄ zwrotnego poszukiwania jest dokonanie PROTESTU
dłużnik, wobec którego przeprowadzono poszukiwanie zwrotne, może żądać wydania: weksla, protestu i pokwitowanego rachunku jako dokumentu potwierdzającego protest
Odpowiedzialność dłużników wekslowych jest SOLIDARNA
uprawniony do zwrotnego poszukiwania może też dojść swoich uprawnień przez wystawienie na 1 ze zobowiązanych tzw. WEKSLA ZWROTNEGO, płatnego za okazaniem i w miejscu zamieszkania dłużnika
231
7. PROTEST
URZĘDOWY AKT stwierdzający ODMOWĘ PRZYJĘCIA weksla lub jego ZAPŁACENIA, bądź też zajście niektórych innych okoliczności faktycznych bądź prawnych, z którymi ustawa wiąże prawo zwrotnego poszukiwania;
zbędny w przypadkach przewidzianych w ustawie: zwolnienie od protestu przez wystawcę, indosanta lub poręczyciela [art. 46]; zdarzenie siły wyższej [art. 54]; ogłoszenie upadłości lub post. układowego w stosunku do trasata/wystawcy weksla [art. 44]
protest sporządza: NOTARIUSZ w wypadku odmowy zapłaty protest może sporządzić również URZĄD POCZTOWY
TERMINY dokonania protestu: z powodu NIEPRZYJĘCIA weksla: w terminie, w który ma nastąpić przedstawienie weksla do
przyjęcia;
z powodu NIEZAPŁACENIA weksla: płatnego w (1) oznaczonym dniu, w (2) pewien czas po dacie lub (3) pewien czas po okazaniu :
w jednym z 2 dni powszednich po dniu płatności; płatnego (4) za okazaniem : aż do upływu terminu, w którym można przedstawić weksel do
zapłaty;
protest sporządza się na odwrotnej stronie (grzbiecie) WEKSLA lub PRZEDŁUŻNIKA; !PROTEST JEST FORMALNĄ PRZESŁANKĄ ZWROTNEGO POSZUKIWANIA!
instytucja NOTYFIKACJI: coś innego, niż protest nie jest przesłanką zwrotnego poszukiwania
POSIADACZ weksla powinien ZAWIADOMIĆ o nieprzyjęciu lub niepłaceniu weksla swojego indosanta i wystawcę weksla [4 dni od protestu];
INDOSANT zawiadamia swojego poprzednika i tak kolejno aż do wystawcy [2 dni od powiadomienia];
SKUTKI NIEWYPEŁNIENIA tego obowiązku >> odpowiedzialność za SZKODĘ spowodowaną niedbalstwem DO WYSOKOŚCI SUMY WEKSLOWEJ.
8. WYRĘCZENIE
polega na ZASTĄPIENIU TRASATA, gdy ten odmówi przyjęcia lub zapłaty, albo jego wypłacalność stanie się niepewna, tak że uzasadniałaby poszukiwanie zwrotne
celem jest zapobieżenie poszukiwaniu zwrotnemu i związanym z nim konsekwencjom
każdy dłużnik wekslowy, przeciw któremu może być przeprowadzone poszukiwanie zwrotne (wystawca, indosant i poręczyciel¸ NIE AKCEPTANT) może WSKAZAĆ OSOBĘ, która przyjmie/zapłaci weksel w potrzebie
WYRĘCZYCIEL (HONORANT, INTWERWENIENT): może nim być (1) każda osoba trzecia, (2) trasat lub (3) osoba zobowiązana z weksla, z wyjątkiem
akceptanta! oznacza się go na wekslu za pomocą specjalnego zastrzeżenia; przyjęcie przez wyręczenie podpisuje na wekslu wyręczyciel.
SKUTKIEM zapłaty przez wyręczenie jest nabycie przez wyręczyciela praw wynikających z weksla przeciw: wyręczonemu oraz osobom odpowiadającym z weksla wobec wyręczonego.
WYRĘCZYCIEL NIE MOŻE WEKSLA DALEJ INDOSOWAĆ!
jeśli POSIADACZ weksla ODMÓWI zapłaty przez WYRĘCZYCIELA, TRACI PRAWO ZWROTNEGO POSZUKIWANIA przeciw tym, którzy byliby zwolnieni przez wyręczenie.
232
WEKSEL IN BLANCO
Weksel in blanco to weksel NIEZUPEŁNY W CHWILI WYSTAWIENIA
nie został wypełniony całkowicie lub nie zawiera wszystkich elementów wymaganych
przez prawo wekslowe
znaleźć się musi na nim podpis któregokolwiek z dłużników wekslowych: wystawcy,
akceptanta lub poręczyciela
niezupełność musi być zamierzona (inaczej weksel nieważny)
może być przedmiotem obrotu jeszcze przed uzupełnieniem
może być przeniesiony tylko w formie przelewu (cesji) [chociaż ubranej w formę indosu]
zobowiązanie z weksla in blanco wiąże się z koniecznością zawarcia DODATKOWEJ UMOWY
pomiędzy WYSTAWCĄ a REMITENTEM, w formie POROZUMIENIA WEKSLOWEGO lub
DEKLARACJI WEKSLOWEJ
wskazuje, w jaki sposób ma zostać uzupełniony weksel
przepisy nie przewidują dla porozumienia żadnej szczególnej formy
zarówno wystawca jak i posiadacz weksla ponoszą ryzyko, że remitent uzupełni weksel
niezgodnie z umową i puści go w obieg
zabezpieczenie dobrej wiary osoby trzeciej >> dłużnik nie może zasłaniać się zarzutem,
że weksel wypełniono niezgodnie z porozumieniem, chyba, że POSIADACZ:
nabył weksel w złej wierze
przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa
! Z chwilą UZUPEŁNIENIA weksla in blanco ZGODNIE Z ZAWARTYM POROZUMIENIEM
staje się on WEKSLEM ZWYKŁYM !
ZOBOWIĄZANIE WEKSLOWE
istotą zobowiązania wekslowego jego ścisły FORMALIZM (wekslem może być tylko dokument posiadający elementy ściśle określone przez prawo, a zobowiązanie powstanie dopiero wtedy, gdy spełnione zostaną wszystkie wymogi określone przez ustawę)
jest zobowiązaniem PISEMNYM, a dokument jest jedynym sposobem wykazania legitymacji podmiotu uprawnionego
jest BEZWARUNKOWE (jakiekolwiek zastrzeżenie warunków powoduje nieważność weksla)
ma charakter ABSTRAKCYJNY – jest oderwane od przyczyn leżących u jego podstaw (ułatwia to
obiegowość weksla i czyni go odpowiednim instrumentem obrotu gospodarczego)
PODPISY złożone na wekslu są SAMODZIELNE (nie uchybia ważności innych podpisów, jeśli któryś z nich jest fałszywy albo został złożony przez osobę niezdolną do zaciągania zobowiązań wekslowych, nieistniejącą itp.) ergo KAŻDY PODPIS tworzy NIEZALEŻNE ZOBOWIĄZANIE WEKSLOWE
odpowiedzialność dłużników wekslowych ma charakter SOLIDARNY, ale każdy ponosi odpowiedzialność w granicach swojego indywidualnego zobowiązania
233
ODPOWIEDZIALNOŚĆ WEKSLOWA
podmiotem, który ma ZAPŁACIĆ jest trasat >> samo wystawienie weksla go nie zobowiązuje, dopiero w momencie przyjęcia weksla staje się AKCEPTANTEM, głównym dłużnikiem wekslowym
WYSTAWCA odpowiada za PRZYJĘCIE weksla (z tej odpowiedzialności może się zwolnić) odpowiada za ZAPŁATĘ weksla (z tej odpowiedzialności nie może się zwolnić)
jeśli trasat odmawia PRZYJĘCIA, wystawca zobowiązany regresowo wobec posiadacza jeśli akceptant odmawia ZAPŁATY, wystawca również zwrotnie zobowiązany
jeśli wystawca zapłaci, jest uprawniony regresowo wobec akceptanta
INDOSANT odpowiada za PRZYJĘCIE i ZAPŁATĘ weksla wobec NASTĘPNYCH INDOSATARIUSZY (indos pełni w
tym sensie również funkcję gwarancyjną)
może zastrzec przeciwnie („bez obliga”) może ZABRONIĆ DALSZEGO INDOSOWANIA
WYSTAWCA, AKCEPTANT i PORĘCZYCIEL odpowiadają SOLIDARNIE wobec POSIADACZA weksla
! w przypadku WEKSLA WŁASNEGO jego WYSTAWCA odpowiada jak AKCEPTANT trasowanego !
DŁUŻNICY I WIERZYCIELE WEKSLOWI
W stosunku wekslowym DŁUŻNIKAMI mogą być: WYSTAWCA (TRASANT) TRASAT, który przez przyjęcie weksla staje się AKCEPTANTEM – głównym dłużnikiem PORĘCZYCIEL (AWALISTA) INDOSANT (ŻYRANT) REGRESAT (osoba, która odpowiada za sumę wekslową w drodze regresu) płacący w miejsce trasata/akceptanta BEZ UMOCOWANIA/ Z JEGO PRZEKROCZENIEM
W stosunku wekslowym WIERZYCIELAMI mogą być: REMITENT INDOSATARIUSZ (ŻYRATARIUSZ), czyli osoba, która w drodze indosu nabyła weksel WYRĘCZYCIEL, tj. osoba, która w drodze interwencji wyręczyła dłuznika i staje się jego wierzycielem REGREDIENT (osoba, która w drodze regresu żąda sumy wekslowej)
FUNKCJE WEKSLA
(A) funkcja KREDYTOWA Możliwość dokonywania transakcji bez potrzeby natychmiastowej zapłaty należności gotówką (przedmiotem może być pożyczka pieniężna, kupno na kredyt, wykonanie dzieła, prolongata zadłużenia).
(B) funkcja PŁATNICZA Zamiast zapłaty zobowiązania dłużnik może pokryć dług wekslem.
(C) funkcja OBIEGOWA Możliwość przenoszenia praw wekslowych w drodze indosu na inną osobę. Funkcja ta umożliwia dyskonto weksli przez banki (banki skupują weksle i dyskontują je, czyli wypłacają ich równowartość po potrąceniu odsetek).
(D) funkcja GWARANCYJNA Weksle mogą stanowić zabezpieczenie spłaty kredytu. Wekslem może być zabezpieczone roszczenie, które ma powstać w przyszłości i nie da się jeszcze określić w chwili wystawienia weksla (służy temu zwłaszcza weksel in blanco).
Weksle kaucyjne (depozytowe) : z góry wypełniane na określoną sumę celem zabezpieczenia określonego roszczenia
172. Jakie są podobieństwa i różnice między wekslem a czekiem?
CZEK jest ściśle sformalizowanym papierem wartościowym, opartym na kodeksowej konstrukcji przekazu, inkorporującym wierzytelność PIENIĘŻNĄ >> rodzajem PRZEKAZU PIENIĘŻNEGO Regulacja: Prawo czekowe
jest pisemnym, wystawionym w określonej przez prawo formie POLECENIEM ZAPŁATY skierowanym do TRASATA (BANKU) do dokonania zapłaty sumy pieniężnej z rachunku WYSTAWCY czeku na rzecz ODBIORCY PRZEKAZU (uprawnionego z czeku)
jest dokumentem obiegowym spełniającym bardzo istotną funkcję PŁATNICZĄ (nie kredytową >> za krótki okres przedstawienia do zapłaty)
PRZENIESIENIE PRAW z czeków: wystawione na okaziciela : przez wręczenie wystawione na zlecenie : przez indos imienne : w formie i ze skutkami cesji
! TRASATEM może być tylko BANK ! zakłada się, że wystawca czeku może na mocy umowy z bankiem dysponować za pomocą czeków
określonymi sumami pieniężnymi (albo kasa z jego konta, albo z udzielonego mu przez bank kredytu)
jeśli wystawiono czek BEZ POKRYCIA, wystawca ponosi sankcje odszkodowawcze i karne
! GŁÓWNYM i koniecznym DŁUŻNIKIEM czekowym jest ZAWSZE WYSTAWCA ! bank (trasat) NIGDY nie jest dłużnikiem – odpowiada ino wobec wystawcy, jeśli nie zapłacił
należnej sumy czekowej wbrew zawartej z nim umowie wystawca ponosi wraz z innymi dłużnikami czekowymi (indosantami, poręczycielami) SOLIDARNĄ
odpowiedzialność wobec legitymowanego
CZEK a WEKSEL - PORÓWNANIE
A. PODOBIEŃSTWA
sformalizowane papiery wartościowe oparte na konstrukcji przekazu kreują abstrakcyjne zobowiązanie pieniężne wystawcy i innych osób podpisanych mogą być wystawione in blanco podobna regulacja czynności typu indos, awal, przedstawienie, zapłata
B. RÓŻNICE
CZEK WEKSEL
TRASAT TYLKO BANK osoba fizyczna/prawna/ułomna osoba
prawna
PRZYJĘCIE NIE PODLEGA przyjęciu
(wzmiankę o przyjęciu uważa się za nienapisaną) podlega przyjęciu przez trasata
WYSTAWIENIE może być wystawiony NA OKAZICIELA musi wskazywać osobę, na rzecz której
zapłata ma być dokonana
PŁATNOŚĆ Płatny WYŁĄCZNIE ZA OKAZANIEM
(bez możliwości umieszczenia odmiennej wzmianki)
płatny (1) za okazaniem, (2) w pewien czas po okazaniu, (3) w pewien czas po
dacie lub (4) w dniu oznaczonym
ODWOŁANIE MOŻE być ODWOŁANY nie podlega odwołaniu
TERMIN PRZEDSTAWIENIA DO ZAPŁATY
wystawiony w tym samym kraju : 10 dni
wystawiony w innym kraju (w tej samej części świata) : 20 dni
wystawiony w innym kraju (w innej części świata) : 70 dni
STWIERDZENIE ODMOWY ZAPŁATY
PROTEST albo OŚWIADCZENIE TRASATA (BANKU)
(winno być złożone na czeku, datowane i wymieniać dzień przedstawienia do zapłaty)
tylko protest, jeśli na wekslu nie umieszczono odrębnego zastrzeżenia
235
RODZAJE CZEKÓW
1. CZEKI GOTÓWKOWE (KASOWE) Podstawowa forma czeku. Uprawnia odbiorcę czeku do podjęcia gotówki u trasata.
2. CZEKI ZAKREŚLONE
Mogą być zapłacone tylko do rąk określonej osoby >> (A) banku (bankiera) lub (B) stałego klienta trasata.
Zakreślenia dokonuje się poprzez umieszczenie dwóch równoległych linii przebiegających od lewej dolnej do prawej górnej części czeku.
3. CZEKI ROZRACHUNKOWE Czeki, których wystawca / posiadacz zabraniają zapłaty w gotówce poprzez umieszczenie
zastrzeżenia „przelać na rachunek” lub innego równoznacznego. Realizacja czeku następuje w formie dokonywanego przez trasata rozrachunku księgowego
mającego skutki zapłaty.
INNE RODZAJE CZEKÓW (nieuregulowane w prawie czekowym)
CZEK PRZEKAZOWY Nie jest czekiem w rozumieniu prawa czekowego. Jest to dokument, który upoważnia bank do PRZEKAZANIA OKREŚLONEJ SUMY PIENIĘŻNEJ na
rachunek innej osoby w tym samym banku lub PRZESŁANIA tej sumy WSKAZANEJ OSOBIE.
CZEK PODRÓŻNICZY (traveller’s cheque) z reguły charakter czeków imiennych suma czekowa wydrukowana, a nie wpisana ręcznie praktyczny środek płatniczy dla wyjeżdżających za granicę w celach handlowych lub turystycznych
173. Jakie podmioty mogą być emitentami obligacji w myśl ustawy
o obligacjach?
OBLIGACJA : papier wartościowy EMITOWANY W SERII (czyli reprezentujący prawa majątkowe podzielone na określoną liczbę równych jednostek), w którym EMITENT stwierdza, że jest DŁUŻNIKIEM WŁAŚCICIELA OBLIGACJI (OBLIGATARIUSZA) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego.
należy do kategorii wierzycielskich (dłużnych) papierów wartościowych
może mieć postać zdematerializowaną, jeśli emitent tak postanowi wówczas prawa z obligacji powstają z chwilą dokonania zapisu w ewidencji (prowadzonej przez Krajowy
Depozyt Papierów Wartościowych, firmę inwestycyjną albo bank) i przysługują osobie w niej wskazanej jako posiadacz
pełnią przede wszystkim funkcję lokacyjno-pożyczkową dla posiadacza stanowią inwestycję ze stabilnym, z góry określonym dochodem dla emitenta są sposobem pozyskania środków na finansowanie inwestycji
EMISJA OBLIGACJI
EMISJA : proces mający na celu SKUTECZNE WYKREOWANIE obligacji.
może nastąpić w formie publicznego proponowania nabycia lub w inny sposób
emitent może określić PRÓG EMISJI, tj. minimalną liczbę obligacji, których subskrybowanie jest
wymagane dla dojścia emisji do skutku (jeśli w terminie wyznaczonym do zapisywania się nie
zostaną zasubskrybowane w takiej ilości, emisja nie dochodzi do skutku)
236
Przepisy u. o obligacjach ograniczają możliwość emisji obligacji do następujących podmiotów:
1. podmioty PROWADZĄCE DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ, które POSIADAJĄ OSOBOWOŚĆ
PRAWNĄ, a także SPÓŁKI KOMANDYTOWO-AKCYJNE
2. JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO, ZWIĄZKI tych jednostek oraz MIASTO
STOŁECZNE WARSZAWA
3. INNE podmioty posiadające osobowość prawną, upoważnione do emisji na podstawie
INNYCH USTAW
4. INSTYTUCJE FINANSOWE, których członkiem jest RP lub NBP lub przynajmniej jedno z
państw należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) lub bank
centralny takiego państwa
lub INSTYTUCJE, z którymi RP zawarła UMOWY regulujące DZIAŁALNOŚĆ takich instytucji
na terenie RP i zawierające stosowne postanowienia dot. EMISJI obligacji
TREŚĆ DOKUMENTU OBLIGACJI
Obligacja powinna zawierać w szczególności: 1. powołanie podstawy prawnej emisji 2. nazwę (firmę) i siedzibę emitenta 3. nazwę obligacji i cel jej wyemitowania, jeśli jest określony 4. wartość nominalną i nr kolejny obligacji 5. opis świadczeń emitenta ze wskazaniem w szczególności ich wysokości lub sposobu ich ustalenia,
terminów, sposobów i miejsc ich spełnienia 6. oznaczenie obligatariusza – przy obligacji imiennej (mogą być też na okaziciela) 7. ewentualny zakaz/ograniczenie zbywania obligacji imiennej 8. datę, od której nalicza się oprocentowanie, wysokość oprocentowania, terminy jego wypłaty i miejsce
płatności – jeżeli warunki emisji przewidują oprocentowanie oraz warunki wykupu 9. zakres i formę zabezpieczenia albo informację o jego braku 10. miejsce i datę wystawienia obligacji 11. podpisy osób uprawnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu emitenta (mogą być odtwarzane
mechanicznie)
RODZAJE OBLIGACJI
obligacje inkorporujące wierzytelność pieniężną obligują emitenta do zapłaty należności głównej bądź należności ubocznych (odsetek) albo do zapłaty
różnicy między ceną emisyjną a nominalną wśród nich tzw. obligacje partycypacyjne, które przyznają obligatariuszowi prawo do udziały w zysku
emitenta
obligacje inkorporujące wierzytelność niepieniężną wśród nich tzw. obligacje zamienne uprawniające obligatariusza do objęcia w zamian za nie akcji spółki
emitenta; możliwość ich emisji zależy od postanowień statutu spółki; podstawę emisji stanowi uchwała walnego; nie mogą być emitowane poniżej wartości nominalnej ani wydawane przed pełną wpłatą
obligacje z prawem pierwszeństwa : emitowane przez spółki; oprócz innych świadczeń uprawniają do subskrybowania akcji przed akcjonariuszami
obligacje przychodowe : mogą przyznawać obligatariuszowi prawo do zaspokojenia swoich roszczeń z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami emitenta, z całości lub części: przychodów, majątku przedsięwzięć sfinansowanych ze środków pozyskanych przy emisji albo przychodów innych przedsięwzięć określonych przez emitenta
[sposób określenia obligatariusza] : imienne i na okaziciela [emitent] : skarbowe (państwo), komunalne (samorząd) oraz emitowane przez przedsiębiorców [oprocentowanie] : o stałym lub zmiennym oprocentowaniu [termin wykupu] : krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe
237
174. Czym są warranty subskrypcyjne?
Insze papiery wartościowe związane z akcjami:
IMIENNE ŚWIADECTWA TYMCZASOWE
papiery wartościowe inkorporujące prawa udziałowe w spółce akcyjnej inkorporują te same prawa co akcja
Czym się różnią od akcji?
są ZAWSZE IMIENNE
mają charakter TYMCZASOWY
wydawane w celu potwierdzenia CZĘŚCIOWEJ WPŁATY na akcje NA OKAZICIELA
akcje na okaziciela są wydawane dopiero po całkowitym ich opłaceniu
każdorazowa wpłata powinna być uwidoczniona na dokumentach świadectw tymczasowych
do treści świadectw stosuje się odpowiednio przepisy dot. akcji
PRAWA DO AKCJI (PDA)
Po co wprowadzone?
[art. 16 ksh] rozporządzenie dokonane PRZED ZAREJESTROWANIEM SPÓŁKI/PODWYŻSZENIA KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO jest NIEWAŻNE
inwestor do momentu rejestracji nie ma możliwości zbycia przyszłych praw udziałowych w S.A.
ROZWIĄZANIE: PRAWO DO AKCJI (PDA)
szczególny papier wartościowy
może być przedmiotem rozporządzenia jeszcze przed rejestracją
ucieleśnia ekspektatywę praw akcyjnych (uprawnienie do otrzymania niemających formy dokumentu akcji nowej emisji spółki publicznej)
cechą charakterystyczną CZASOWOŚĆ uprawnień (powstaje z chwilą dokonania przydziału akcji, wygasa z chwilą zarejestrowania akcji w depozycie pw/ z dniem uprawomocnienia się orzeczenia odmawiającego wpisu podwyższenia KZ)
WS są ODRĘBNYM TYPEM PW, ale związane bezpośrednio z emisją akcji.
Wykorzystywane przy PODWYŻSZENIU KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO:
A. w ramach KAPITAŁU DOCELOWEGO B. WARUNKOWYM
inkorporują wierzytelność NIEPIENIĘŻNĄ (w zależności od rodzaju podwyższenia):
prawo do DOKONANIA ZAPISU na akcje nowej emisji prawo do OBJĘCIA akcji nowej emisji
Przy obu rodzajach podwyższenia emisja warrantów wymaga
uprzedniego wyłączenia akcjonariuszom PRAWA POBORU AKCJI (upodabnia to warrant do obligacji z prawem pierwszeństwa)
mogą przybierać postać pw imiennych, na okaziciela i zdematerializowaną
238
175. Jakie jest pojęcie i istota dowodu składowego?
DOWÓD SKŁADOWY jest papierem wartościowym TOWAROWYM.
zasadnicza funkcja sprowadza się do UŁATWIENIA OBROTU rzeczami złożonymi na skład
obrót realizuje się bez konieczności wydawania rzeczy za pomocą OBIEGU DOWODEM SKŁADOWYM
może pełnić funkcję GWARANCYJNĄ, jeżeli na towarze ustanowiony zastaw
EMITENTEM dowodu składowego jest PRZEDSIĘBIORCA uprawniony do prowadzenia PRZEDSIĘBIORSTWA SKŁADOWEGO
dowód składowy jest wydawany przez dom składowy SKŁADAJĄCEMU na jego żądanie
odłączony od księgi składowej dowód składowy MA 2 CZĘŚCI (połączone, ale dające się oddzielić):
A. REWERS (składowy dowód posiadania) : ucieleśnia prawo do rozporządzania określonym towarem
B. WARRANT (składowy dowód zastawniczy) : inkorporuje wierzytelność pieniężną powiązaną z zastawem ustanawianym na towarze
obie te części powinny WZAJEMNIE się na siebie POWOŁYWAĆ i zawierać: określenie firmy (nazwy) domu składowego, REGON/PESEL datę złożenia na skład, datę wystawienia, podpisy osób uprawnionych do reprezentacji domu numer dowodu składowego zgodny z nr bieżącym księgi składowej oznaczenie składającego i jego adres oznaczenie ilości, jakości, kraju pochodzenia, cech szczególnych rzeczy złożonych na skład wzmiankę o tym, czy rzeczy złożone na skład zostały ubezpieczone, na jaką kwotę, na jaki czas i u
jakiego ubezpieczyciela oznaczenie terminu odbioru ze składu, jeżeli termin został określony w umowie wzmiankę o tym, czy i w jakiej wysokości z rzeczami złożonymi na skład są związane cła, podatki lub
inne opłaty oraz zabezpieczenie prawem zastawu roszczenia domu składowego, z podaniem wysokości bieżącego składowego i należności ubocznych ze wskazaniem odpowiednich pozycji taryfy
oznaczenie banku domicylowego, czyli banku wskazanego w dowodzie składowym jako właściwy do przyjmowania, przechowywania i wypłacania kwot przypadających posiadaczowi dowodu składowego lub jego części
PRZENIESIENIE PRAW Z DOWODU SKŁADOWEGO
OBIE części dowodu składowego mogą być przenoszone przez INDOS, łącznie albo oddzielnie
dopóki obie części przenoszona łącznie, dopóty indos rewersu = przeniesienie warrantu
oddzielenie nie następuje w momencie fizycznego rozdzielenia, ale wymaga dokonania INDOSU NA WARRANCIE
jeśli to pierwszy indos na warrancie, to jego treść dokładnie określona przepisami
dodatkowo należy go umieścić również na rewersie oraz wpisać jego dosłowną treść do księgi składowej
w tym sensie INDOS oznacza nie tyle przeniesienie praw, co WYKREOWANIE SAMEGO WARRANTU jako nowego, niezależnego od rewersu papieru wartościowego
REALIZACJA PRAW Z REWERSU I WARRANTU
za legitymowanego z REWERSU (właściciela rzeczy) uważa się jego POSIADACZA legitymowanego nieprzerwanym szeregiem indosów
samo wydanie rzeczy złożonych na skład wymaga zwrotu REWERSU i WARRANTU (rewers inkorporuje warunkowe prawo odbioru towaru; posiadacz musi najpierw wykupić znajdujący się w obrocie warrant); zwrot warrantu można zastąpić zaświadczeniem banku domicylowego o złożeniu w nim oznaczonej w warrancie kwoty
RESZTY MI SIĘ NIE CHCIAŁO, BO TO WCHUJ NUDNE. OBLIGACJE TEŻ SĄ NUDNE I NIE ZASŁUŻYŁY NA KOLORKI.
Pamiętajcie, że obligacje mogą emitować również inne podmioty (np. Skarb Państwa :D) ale nie stosuje się do nich ustawy o obligacjach.