องคประกอบของสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร

รสรน วรรณจรวไล

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการจดการการพยาบาล บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน

พ.ศ. 2555 ลขสทธของมหาวทยาลยครสเตยน 

วทยานพนธ เรอง

องคประกอบของสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร

ไดรบการพจารณาอนมตใหเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการการพยาบาล

วนท 7 เมษายน พ.ศ. 2555

………………………………………… นางรสรน วรรณจรวไล ผวจย ……………………………………………….. อาจารย ดร.สพฒนา คาสอน วท.บ. (พยาบาล) วท.ม. (พยาบาลสาธารณสข) Ph.D. (Nursing) ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ …………………………………...………….. รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม M.S. (Nursing) กรรมการสอบวทยานพนธ …………………………………...………….. รองศาสตราจารย ดร.รชน ศจจนทรรตน คบ. คม. (บรหารการพยาบาล) DSN. (Administrator of Nursing) กรรมการสอบวทยานพนธ 

…………………………………………….. ……………………………………………..ผชวยศาสตราจารย ดร.ศากล ชางไม รอง ศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทนวท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม วท.ม. (พยาบาลศาสตร) M.S. (Nursing) Ph.D. (Health Science) ประธานกรรมการบรหารหลกสตร คณบดบณฑตวทยาลย พยาบาลศาสตรมหาบณฑต  

วทยานพนธ เรอง

องคประกอบของสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร

………………………………………………. นางรสรน วรรณจรวไล ผวจย ………………………………………………. รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม M.S. (Nursing) ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ ……………………………………………….. อาจารย ร.ต.ท. หญง ดร. เจอจนทน วฒกเจรญ คบ., วท.ม. (พยาบาลศาสตร) Ph.D. (Nursing Science) กรรมการทปรกษาวทยานพนธ …………………………………………….. ……………………………………………..ผชวยศาสตราจารย ดร.ศากล ชางไม รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทนวท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม วท.ม. (พยาบาลศาสตร) M.S. (Nursing) Ph.D. (Health Science) ประธานกรรมการบรหารหลกสตร คณบดบณฑตวทยาลย พยาบาลศาสตรมหาบณฑต  

  ค

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปไดดวยดเพราะไดรบความกรณาอยางดยงจากทาน รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน และอาจารย ร.ต.ท.หญง เจอจนทน วฒกเจรญ อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ทไดกรณาใหคาปรกษา ใหขอคดเหน คาแนะนาตลอดจนสละเวลาเพอตรวจสอบแกไขขอบกพรองตาง ๆ อยางใกลชดและใหกาลงใจแกผวจยตลอดเวลาการศกษาจนทาใหไดรบผลสาเรจ ผวจยรสกซาบซง ประทบใจในความเมตตาของทานเปนทสด

ขอกราบขอบพระคณคณะกรรมการสอบวทยานพนธรวมถงคณาจารยทกทานทกรณาใหคาชแนะและนาสการพฒนางานวทยานพนจนสาเรจดวยด และทาใหวทยานพนธ ฉบบนมความสมบรณยงขน ขอกราบขอบพระคณผทรงคณวฒทกทาน ทกรณาใหคาแนะนาทมคณคา อกทงขอเสนอแนะ ในการแกไขปรบปรงแบบงานวจยจนลลวงไปดวยด ขอกราบขอบพระคณทาน ผอานวยการโรงพยาบาล ทมคณะกรรมการบรหารและหวหนากลมการพยาบาล,ผชวยหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลศนยเจาพระยายมราช สพรรณบร และหวหนากลมการพยาบาลโรงพยาบาลชมชนรวมถงพยาบาลวชาชพทกทาน ทไดใหความรวมมอ ความสะดวกในการเกบรวบรวมขอมลและการตอบแบบสอบถาม ทาใหการวจยดาเนนไปดวยด ขอขอบคณแพทยประจากลมงานศลยกรรมและเพอนๆ พๆ รวมรนทกสาขาทกทาน รวมถงเจาหนาททกทานทไดคอยชวยเหลอ ใหกาลงใจตลอดมา ขอกราบขอบพระคณ คณแม โดยเฉพาะสามและลกๆ ทสนบสนนทกดานในการศกษา รวมทงใหกาลงใจมาโดยตลอด เปนอยางดยง ขอขอบคณมหาวทยาลยครสเตยนทไดรบมอบทนการศกษาบางสวน และมลนธหมอมเจาหญงมณฑารพกมลาสน ของสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยทใหทนสวนหนงสนบสนนการวจยในครงน

ง

534001 : สาขาวชา : การจดการการพยาบาล; พย.ม. (การจดการการพยาบาล) คาสาคญ : องคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลโรงพยาบาล ระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร รสรน วรรณจรวไล : องคประกอบของสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ: รองศาสตราจารยสมพนธ หญชระนนทน, M.S. อาจารย รอยตารวจโท หญง ดร.เจอจนทน วฒกเจรญ Ph.D.(Nursing Science) ; 130 หนา

ศตวรรษท 21 ทวโลกอยในยคแหงการเปลยนแปลงทงดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม และเทคโนโลยอยางรวดเรว องคการทตองมการปรบเปลยนนโยบายการบรหารแบบธรรมาภบาล เนนผลงานตามยทธศาสตร มการกาหนดสมรรถนะของแตละตาแหนงงาน สงเสรมคานยมการทางานเปนทมทประสทธภาพสง เพอตอบสนองความตองการของสงคม การบรหารองคการพยาบาลในโรงพยาบาลจาเปนตองปรบเปลยนการบรหารเพอตอบสนองนโยบายของรฐบาล และเพมศกยภาพดานคณภาพ ดงนนผนาหรอหวหนาพยาบาล และผบรหารการพยาบาลจงจาเปนตองมสมรรถนะสงและเปนนกบรหารมออาชพ การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive research) มวตถประสงคเพอศกษาองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลศนยเจาพระยายมราช สพรรณบร โดยใชกรอบแนวคดสมรรถนะผนาของเบนนส (Bennis, 2003) ประกอบดวยสมรรถนะ 5 ดาน คอ 1) แรงขบเคลอนดวยความมงมน 2) ดานความฉลาดทางเชาวนอารมณ 3) ดานการสรางความไววางใจ 4) ดานความคดรวบยอด และ 5) ดานการคดอยางเปนระบบกลมตวอยางเปนผบรหาร 58 ราย และพยาบาลระดบปฏบตการ 387 ราย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวยแบบสอบถาม 2 สวน คอ ขอมลสวนบคคล และแบบวดสมรรถนะภาวะผนาตามแนวคดของเบนนส ซงประกอบดวย สมรรถนะ 5 ดาน วเคราะหหาคาความเชอมนโดยใชสมประสทธอลฟาของครอนบาค มคาเทากบ 0.865 ผวจยนาขอมลทไดมาวเคราะหดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป วเคราะหความสมพนธเชงองคประกอบของสมรรถนะผนา ผลการวจยสรปไดดงน

องคประกอบสมรรถนะภาวะผนาหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลศนยเจาพระยายมราช องคประกอบท 1 การขบเคลอนแนวคดและความมงมนไปสเปาหมาย องคประกอบท 2 การพฒนาตนเองและวฒภาวะทางอารมณ องคประกอบท 3 การพฒนางานอยางสรางสรรค องคประกอบท 4 การวางแผน การจดการและการแกปญหา องคประกอบท 5 การสรางความไววางใจ องคประกอบท 6 การพจารณาสารสนเทศเพอการตดสนใจ

จากผลการศกษา ผวจยมขอเสนอแนะตอผบรหารโรงพยาบาลในการนาผลการวจยไปใชเปนแนวทางการประกอบการสรรหาผทเหมาะสมกบตาแหนงหวหนาพยาบาล โดยใชเปนแนวทางในการสรางเกณฑมาตรฐานในการคดเลอกบคลากรเขาสตาแหนงอยางเปนรปธรรม

534001 : MAJOR : Nursing Management ; M.N.S. (Nursing Management) KEYWORD : LEADERSHIP COMPETENCY /DIRECTOR OF NURSING / THE TERTIARY LEVEL HOSPITAL INT SUPHANBURI PROVINCE Rossarin Wanjeeravilai : The Components of the Director of Nursing Competency at the Tertiary Level Hospital in Suphanburi Province. Thesis Advisors: Assoc. Prof. Sompahn Hincheranan; 130 pages

The 21th century is the global transition in transcultural interaition . There are rapid changes in government, economy, social, and technology. An organization must change to good government policy. Focus outcomes from statregy. Assessment of competency should do in every cluster. Empowerment, core values will necessary for high efficiency teamwork that to the planning of social needs. The nursing organization in hospital must change to response of government policy and increase the quality competency. So that the competency of the director of nursing should be high effective competency and should be professional management. This descriptive research aimed to study the components leadership of the director of nursing competency the tertiary level hospital in Suphanburi. Frames of leadership competency in Bennis (2003) were 1) focused drive 2) emotional intelligence province. and 3) building trust enabling others 4) conceptual thinking and5) system thinking Research instruments included the Personal Data Questionnaires and the Leadership Competency Questionnaire modified by the researchers from Bennis (2003). The content validity index of the questionnaires were at .865 and the reliability alpha cronbark was .84. Data were analyzed using descriptive statistics, t-test, and factor analysis. The final results of this reserach found that the components of the Director of Nursing Competency were 1) focused drive 2) emotional intelligence and 3) building trust enabling others 4) conceptual thinking and 5) system thinking 6) imformation of concidering. The results in this research could be used as important advise to the president for guide ledership competency of the director of nursing at Chaoprayayomraj Tertiary Hospital in Suphanburi. The development to improve performance, conceptual thinking and systemic thinking as a leader to be success in working.

ฉ 

สารบญ หนา

กตตกรรมประกาศ…………………………………………………………………………........ ค บทคดยอภาษาไทย…………………………………………………………………………...... ง บทคดยอภาษาองกฤษ……………………………………………………………………......... จ สารบญ ………………………………………………………………………………......…..… ฉ สารบญตาราง……………………………………………………………………….....………. ซ สารบญภาพประกอบ……………………………………………………………………..…..… ญ บทท 1 บทนา………………………………..………………………..……………............….. 1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา…………………………………..… 1 คาถามของการวจย………………………………..………………………… 5 วตถประสงคของการวจย………………………………..…………………. 5 ขอบเขตของการวจย…………………………………..……..……………… 6 กรอบแนวคดของการวจย…………………………………………………... 7 นยามตวแปร……………………………………………..…………………. 8 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ……………………………………..……….…. 10 บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ……………………………………….…………… 11 แนวคดเกยวกบสมรรถนะ……………...……………………….. ….....…… 12 องคประกอบสมรรถนะของหวหนาพยาบาล…………..……..…….……... 15 แนวคดภาวะผนา …………………..………..………..…………………..… 24 บทท3 วธดาเนนการวจย………………………………………………………………..……… 37 ลกษณะของสถานททใชเกบขอมล……………………...………................. 37 ลกษณะประชากรและกลมตวอยาง……………………………………….… 37 เครองมอทใชในการวจย……………………………………………………. 38 การหาคณภาพของเครองมอ………………………………………………… 38 การพทกษสทธผเขารวมวจย…………………………..……………………. 42 การเกบรวบรวมขอมล………………………………………………………. 43 การวเคราะหขอมล………………………………………………………….. 43 บทท 4 ผลการวจย…………………………………………….……………………..……….… 46 บทท 5 อภปรายผล……………………………………………………………..…………….. 81  

ช 

สารบญ หนา

บทท 6 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ………………………………………………….. 90 สรปผลการวจย……………………………………………………………… 90 ขอเสนอแนะ………………………………………………………………… 96 บรรณานกรม……………………………………………………………………………….. 98 ภาคผนวก…………………………………………………………………………………... 101 ก. แผนภมโครงสรางการบรหารการพยาบาล กลมการพยาบาล โรงพยาบาล

ระดบตตยภม ในจงหวด สพรรณบร………………..………………..……… 102

ข. หนงสอรบรองการนาเครองมอใชวจย.................……………………... 116 ค. เครองมอทใชในการวจย…………………………………………………. 118 ประวตผวจย………………………………………………………………………………... 126

ซ 

สารบญตาราง ตารางท หนา

1 สรปการทบวนวรรณกรรมเกยวกบสมรรถนะของหวหนาพยาบาลทง 8 ดาน.... 19 2 การตรวจสอบความเหมาะสมของกลมตวอยาง................................................... 44 3 ขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม........................................................... 47 4 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนา

พยาบาลจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม..................... 49

5 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะ ผนาของหวหนาพยาบาลดานแรงขบเคลอนดวยความมงมนจาแนกตาม ตาแหนงทปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม....................................................

56 6 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนา

ของหวหนาพยาบาลดานความฉลาดทางเชาวนอารมณจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม..................................................................

58 7 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนา

ของหวหนาพยาบาลดานการสรางความไววางใจจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม.....................................................................

60 8 คาเฉลยระดบความคดเปนรายชอเหนเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะ

ผนาของหวหนาพยาบาลดานความคดรวบยอดจาแนกตามตาแหนงทปฏบต งานของผปฏบตงาน............................................................................................

62 9 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะ

ผนาของหวหนาพยาบาลดานการคดอยางเปนระบบจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงาน...........................................................................................................

64 10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความสาคญของตวแปรทเกยวกบ

องคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล เรยงตามลาดบ คาคะแนนจากมากไปนอย ..................................................................................

66 11 คาไอเกน รอยละของความแปรปรวน และ รอยละสะสมของความแปรปรวน ของ

แตละองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล.......................

71 12 คาน าหนกปจจย (Factor loading) หลงจากหมนแกน (Rotated Component Matrix) 72

 

ฌ 

สารบญตาราง (ตอ) ตารางท หนา

13 องคประกอบท 1 การมงมนปรบฐานความคด............................................................ 74 14 องคประกอบท 2 การสรางเสรมเพมพลงวฒจต......................................................... 76 15 องคประกอบท 3 การมงกจสาคญอนสรางสรรค........................................................ 77 16 องคประกอบท 4 การบรหารจดการทชาญฉลาด........................................................ 78 17 องคประกอบท 5 การคนหาโอกาสเพอเปาหมาย....................................................... 79 18 องคประกอบท 6 นาความทาทายใหทมเขมแขง......................................................... 80

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ญ 

สารบญภาพ

แผนภมท หนา 1 กรอบแนวคดการวจย สมรรถนะหวหนาพยาบาล …………………….......…… 7 3 โครงสรางสมรรถนะของบคลากร กลมการพยาบาล โรงพยาบาลระดบตตยภม

ในจงหวดสพรรณบร.....……………………………………………..….......….. 22

บทท 1

บทนา ความเปนมาและความสาคญของปญหา ในศตวรรษท 21 ไดมการเปลยนแปลงทงดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม และเทคโนโลยอยางรวดเรวและเปนยคแหงการเปลยนแปลงของทกๆองคการ การปรบเปลยนนโยบายการบรหารแบบธรรมาภบาล (Good government) การประเมนประสทธภาพองคการโดยใช Balance Score card การบรหารแบบมงผลสมฤทธ (Result-Base Management=RBM) สงผลกระทบตอปญหาสขภาพในอนาคต การบรหารงบประมาณทมประสทธภาพ การเนนผลงานตามยทธศาสตร(Strategic Performance Base Budgeting) การกาหนดสมรรถนะของแตละตาแหนงงาน (Job Competency) การจายเงนเดอนและคาตอบแทนตามผลงาน (Performance Base Pay) การสงเสรมวฒนธรรมและคานยมการทางานเปนทมทมประสทธภาพสง(High Effective Team) การใหการดแลรกษาประชาชนดวยจตใจแหงน าใจ (Service Mind) การนาเทคโนโลยสารสนเทศและโทรคมนาคมสอสารมาใชประโยชนในการเพมประสทธภาพการทางานและใหบรการรกษาพยาบาล การนานวตกรรมตางๆ มาใชใหเกดประโยชนตองานรกษาประชาชนมความตองการบรการดานสขภาพอยางคณภาพและมาตรฐานมากขนทกหนวยบรการสขภาพตองพฒนาศกยภาพทกๆ ดานเพอตอบสนองความตองการของสงคม ทาใหรฐบาลไดมนโยบายการปฏรประบบบรการสขภาพทเนนการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรคและฟนฟสภาพมากกวาการรกษา เพอมงใหประชาชนมสขภาพทดทงรางกาย จตใจ สงคมและจตวญญาณ (สานกงานหลกประกนสขภาพแหง ชาต, 2550: 10) องคการทมสขภาพสมบรณตองปรบตวใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงและพฒนาองคการใหกาวหนายงๆ ขน (Miles,1973อางถงในบญใจ ศรสถตยนรากร, 2550: 5) ผบรหารพยาบาลเปนบคคลสาคญทจะพฒนาองคการพยาบาลใหกาวทนตอการเปลยนแปลง เปนองคการแหงการเรยนร ทมคณภาพ ทาใหการดาเนนงานขององคการพยาบาลบรรลวสยทศน รวมทงทาใหพฒนาสองคการ

2

ทมความเปนเลศ (บญใจ ศรสถตยนรากร, 2550: 7) องคการเปนระบบเปดทาใหทกองคประกอบตองเชอมโยงกนและกนทงภายในและภายนอกองคการ การเปลยนแปลงบรบทสวนใดสวนหนงขององคการจงยอมมผลกระทบตอสวนอนๆ ทเกยวของดวย ดวยเหตนเมอบรบทการ เมอง เศรษฐกจ สงคมและเทคโนโลยเปลยนแปลงไป นโยบายการบรหารประเทศทไมหยดนงสงผล ตอองคการพยาบาลตงแต พ.ศ. 2550-2554 ซงเปนชวงพฒนาเศรษฐกจและสงคมหนวยงานของรฐและเอกชนในกรงเทพและตางจงหวดตองทาใหมลกษณะการบรหารงานและระบบงานทเปนสากลมากยงขน ทมงานพยาบาลตองเรยนรการเปลยนแปลงทางการเมอง สงคม วฒนธรรม ประเพณและสงแวดลอมตางๆ องคการตองยดหลกธรรมาภบาลคอมความโปรงใส พรอมใหตรวจสอบและสอด คลองกบความตองการของประชาชน (ศภชย ยาวะประภาษ, 2548: 390) กระแสการปฏรปในเรองตางๆทาใหสงคมไทยกาวสยคสงคมแหงฐานความรอยางแทจรง ขณะเดยวกนแนวทางการบรหารจดการตองปรบเปลยนจากระบบการควบคมไปสความพยายามทจะทาใหทมงานไดทางานอยางเตมความรความสามารถและมความผกพนมนคงตอองคการ การบรหารองคการพยาบาลในโรงพยาบาลของรฐจาเปนตองปรบเปลยนองคการ เพอตอบสนองตอนโยบายของรฐและเพมศกยภาพในการแขงขนดานคณภาพ ดงนนจงจาเปนตองมผนาหรอหวหนาพยาบาลและผบรหารทางการพยาบาลทมสมรรถนะสงและเปนนกบรหารมออาชพ เปนบคคลทมบทบาทสาคญยงและมบทบาทหนาทตอความอยรอดขององคการพยาบาลมากทสด

หวหนาพยาบาลซงเปนผบรหารสงสดของฝายการพยาบาลมหนาทความรบผดชอบโดย ตรงในการบรหารงานดานใหการพยาบาลทมคณภาพ การพฒนาบคลากร การจดทรพยากรบคคลเพอใหดาเนนไปอยางมประสทธภาพ เพอใหบรรลจดมงหมายขององคการรบผดชอบบรหารองคการโดยรวมใหสามารถดาเนนงานไปไดดทงระยะสนและระยะยาว รวมทงตองเปนผวางแผนงานและคาดการณสถานการณจากการปฏบตการพยาบาล เพอใหทนตอการเปลยนแปลงทางสงคมอยางตอเนอง การนาองคการพยาบาลใหกาวหนากาวทนกบการเปลยนแปลง หวหนาพยาบาลตองปรบตวและพลกโฉมระบบงานแบบมออาชพ สอดคลองกบความคดเหนของ The American Organization of Nurse Executives (AONE), 2005 กลาววาระบบการดแลสขภาพในศตวรรษท 21 จาเปนตองบรหารโดยหวหนาพยาบาลทมคณลกษณะภาวะผนาและมสมรรถนะสากล (Global competency) การเปนผนาทมอยางมประสทธ-ภาพ 5 ประการ คอ1) การวเคราะหพฤตกรรมมนษย โดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคล รวม ทงตองเขาใจถงคามเกยวของระหวางความตองการ แรงจงใจ และพฤตกรรมของมนษย ซงมทฤษฎการบรหารหลายทฤษฎ เชน ถาจะใชทฤษฎพฤตกรรมการจงใจของมาสโลว (Maslow) ทกลาวถงความตองการของมนษยตามลาดบขน 5 ขน คอความตองการทางกาย ความตองการความปลอดภยและมนคง ความตองการทางสงคม ความตองการ

3

การยอมรบนบถอและความตองการความ ความสาเรจสงสดแหงตน กควรตระหนกดวยวาความตองการทไดรบความพงพอใจแลว อาจจะไมเปนสงจงใจใหเกดพฤตกรรม แตจะเกดความตองการในขนทสงขนเรอยๆ เพราะความตองการของบคคลมความซบซอนมาก มนกทฤษฎการจงใจอกหลายคน เชน แอลเดอรเฟอร (Alderfer) แบงความตองการของมนษยเปน 3 กลม คอ ความตองการดารงชวต ความตองการสมพนธ และความตองการเจรญกาวหนา โดยเชอวา คนมความตองการมากกวา 1 อยางในขณะเดยวกนแมคคลนแลนด (McClelland) แบงความตองการออกเปน3 ประเภท คอ ความตองการสมฤทธ ผลความตองการสมพนธ และความตองการอานาจ โดยเนนวา ผมความตองการสงดานสมฤทธผล จะปฏบตงานไดดถงแมจะมหรอไมมสงจงใจเปนเงนกตาม เปนตน 2) ความสามารถดานการบรหารเชาวปญญาทางอารมณ(Emotional Quotient: EQ) คอปญญาทางอารมณทแดเนยล โกลแมน (Danial Goleman,1998) ไดกลาววาผบรหารทด ตองมคณลกษณะ สาคญในการเสรมสรางและพฒนาปญญาทางอารมณอยางนอย 5 ประการ คอ การรจกตวเอง การรจกจดการกบอารมณ การสรางแรงจงใจใหตนเอง การควบคมอารมณชววบ และการหยงรจตใจผอน 3) การปรบตวใหเขากบบคคลและสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง ตองเรมจากการปรบตนเองไปพรอมกบการใชวธการปรบเปลยนความร เจตคตพฤตกรรมของบคคลและพฤตกรรมของกลมใหไปสทศทางเปาหมายทตองการในทฤษฎการบรหารการเปลยนแปลงนน ถอวา“การเปดโอกาสใหบคคลเขามามสวนรวมคด รวมทา รวมรบผดชอบ รวมทงการเสรมแรงทางบวก จะเปนวธการปรบตวและนาไปสการเปลยนแปลงทเหมาะสมและคงทนอยไดนาน 4) การจดการกบปญหาความขดแยงอยางสรางสรรค ความขดแยงเปนปรากฏ-การณตามธรรมชาต เปนเรองปกตทเกดขนในการบรหาร ความขดแยงไมใชเรองเลวรายในการบรหารเสมอไป อาจเปนประโยชนชวยสงเสรมการปฏบตงานของกลมกได 5) การสรางบรรยากาศทดในการทางาน ผบรหารทรจกปรบตวและยดหยน

จะสรางบรรยากาศในการบงคบบญชาทไมวาง ตวเปนนาย ทคอยบงการ แตจะสรางบรรยากาศแหงความรวมมอรวมใจ รบฟงความคดเหนของบคลากร สงเสรมใหบคลากรทางานรวมกนในลกษณะตาง ๆ อยางสมาเสมอ มระบบการตดตามชวยเหลอการปฏบตงานของบคลากร มการยกยองชมเชย ประกาศเกยรตคณหรอเผยแพรผลงานดเดนของบคลากร สงเสรมใหบคลากรปฏบตตอกนอยาง เอออาทร ชวยเหลอเกอกล เปนมตรตอกน ทาใหบคลากรเกดความอบอนใจ พงพอใจทจะเขามามสวนรวมปรบปรงพฒนางานใหกาวหนา เกดความสาเรจของงานและการไดรบความยอมรบนบถอ และการจดสภาพแวดลอมทด มความสะอาด เปนระเบยบเรยบรอย มความสงบ รมรน สดชน สวยงาม มเอกลกษณ ขจดความซ าซากจาเจและมความมนคงปลอดภย จะทาใหบคลากรเกดความรสกพอใจ ภมใจ อบอนใจ สบายใจ รสกในความเปนเจาของและอยากมาทางานหากผบรหารจดสภาพแวดลอมดานกายภาพและบรรยากาศของการทางานทด กจะสงผลใหบคลากรมความสขพงพอใจในการทางาน

4

จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยพบวา ในชวงศตวรรษท21สมรรถนะทจาเปนของผบรหารทางการพยาบาลตองมวสยทศน การจดการเชงกลยทธ การเสรมสรางพลงอานาจ การสรางความไววางใจ การสรางสมพนธภาพรวมทงการจดการระบบสารสนเทศ การบรหารคณภาพ การมเชาวนปญญา การสรางเครอขายทเขมแขงและการบรหารเชงธรกจ (บญใจ ศรสถตนรากร, 2550; 323) The American Organization Of Nurse Executives (AONE) (2005) ปจจบนหลายองคการใหความสาคญกบสมรรถนะมากยงขน สมรรถนะของผปฏบตงานในวชาชพเดยวกน หากปฏบตงานในทแตกตางกนทงดานบรบท,สภาพการณและตาแหนงงาน สมรรถนะในงานยอมแตกตางกนเชนผบรหารการพยาบาล ทปฏบตงานในตางประเทศกบในโรงพยาบาลของรฐและในโรงพยาบาลเอกชน เนองจากเปนปจจยสาคญทสดในการพฒนาองคการและการปฏบตงานของทมพยาบาล เพราะเปนสงทชวยสนบสนนสงเสรมใหเกดผลงานบรรลเปาหมายรวมถงชวยใหผปฏบตงานเขาใจและทราบถงระดบความสามารถของตน สานกงานขาราชการพลเรอนไดใหความหมายของสมรรถนะ คอคณลกษณะเชงพฤตกรรมทเปนผลมาจากความรทกษะ/ความสามารถ และคณลกษณะอนๆ ททาใหบคคลสามารถสรางผลงานไดโดดเดนกวาเพอนรวมงานอนๆ สมรรถนะ หลกของขาราชการพลเรอนประกอบดวย 5 สมรรถนะ คอ 1) การมงผลสมฤทธ 2)การบรการทด 3) การสงสมความเชยวชาญในงานวชาชพ 4) จรยธรรม และ5) ความรวมแรงรวมใจ สวนมหาวทยาลย และจากโรงพยาบาลตางๆ ในสงกดกระทรวงสาธารณสขทาใหตนฉบบสมรรถนะสาหรบพยาบาลวชาชพ ประกอบดวยสมรรถนะหลกและสมรรถนะประจากลมงานของบรหารทางการพยาบาล จานวน 10 สมรรถนะ ซงสมรรถนะเหลานเปนหลกการทใหไวกวางๆ แตละโรงพยาบาลตองนาไปปรบใชใหสามารถวดและประเมนได จากสมรรถนะของขาราชการทถกคาดหวงใหผทางานในระบบราชการเกดการพฒนาสมรรถนะเหลานซงบางสมรรถนะสอดคลองกบสมรรถนะของเบนนส (Bennis, 2003) มความเหมาะสมสอดคลองกบยคปจจบนทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว คอ ภาวะผนาเชงปฏรป เปนรปแบบภาวะผนาของวชาชพพยาบาลทนาสความกาวหนาทางวชาชพ (Sofarelli & Brown, 1998: 201)

ดงนนการพฒนาสมรรถนะภาวะผนาของพยาบาลของหวหนาพยาบาลเปนสงจาเปนและเปนสงสาคญเนองจากความคาดหวงของสงคมทมตอวชาชพพยาบาล พยาบาลวชาชพจะตองปฏบตหนาทดานการจดการทเหมาะสมและไดมาตรฐาน และสอดคลองกบการเปลยนแปลงไดทกสถานการณ (Vistal, 1995 อางในพวงรตน บญญานรกษ, 2544: 14)

จากการวเคราะหสภาพแวดลอมและศกยภาพภายนอกและภายใน (SWOT analysis) ของกลมการพยาบาล โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร เพอกาหนดกลยทธการพฒนาองคกร พบวา กลยทธการสงเสรมศกยภาพบคลากรใหเปนบคลากรทมสมรรถนะสง เปนกลยทธลาดบแรกทเลอกมาพฒนา ซงมแผนการพฒนาศกยภาพผบรหารทางการพยาบาล (สภาวะผนา) ซง

5

แผนงานนจะดาเนนการไดเมอทราบถงประเดนสมรรถนะภาวะผนาทสาคญและนาไปสการวางแผนการพฒนาบคลากรในลาดบตอไป ดงนนผวจยจงสนใจทจะศกษาสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลของโรงพยาบาลศนยเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร โดยหวงวาผลการศกษาครงนจะนามาพฒนาศกยภาพในดานสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล อนจะสงผลตอการบรหารการพยาบาลทคณภาพตอไป ซงในการบรหารองคการจะพฒนาตอไป อยางไรสามารถทา ไดดวยการวเคราะหสภาพแวดลอมและศกยภาพภายนอกและภายใน ซงผวจยไดเปนผหนงในทมทไดทาการวเคราะหกลมการพยาบาลในครงนดวย ผลการวเคราะหสงแวดลอมภายนอกและภายในของกลมการพยาบาลโรงพยาบาลเจาพระยายมราช (1 ตลาคม 2553) การวเคราะหกลมการพยาบาลโดยทาการวเคราะหสภาพแวดลอมและศกยภาพ โดยประเมนสภาพแวดลอมภายนอกและภายในองคกร ซงจะชวยใหผบรหารสามารถนาองคกรใหบรรลวสยทศน พนธกจ และสรางกลยทธทมประสทธภาพ นอกจากนนการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก ดวยการใช PEST Model หรอ “STEP Analysis” เปนหลกคดในการตรวจสอบสภาพแวดลอมภายนอกองคกร เพอประเมนโอกาส (Opportunities) และขอจากดหรออปสรรค (Threats) รวมทงการวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน ดวยการใชองคประกอบ 7S Model (McKinsey 7s Framework) เปนกรอบการพจารณาและการวางแผนเพอการกาหนดกลยทธในองคการโดยการประสานองคประกอบทง7ตวใหสอดคลองประสานกน ตวแปรแตละตวมความสาคญตอการบรหารองคการ เรมตงแตการกาหนดกลยทธองคการเกยวของกบการพจารณาโครงสรางองคการ (Structure) กลยทธขององคการ (Strategy) ระบบ (System) การดาเนนงาน (Style) ทกษะทใชในการทางาน (Skill) บคลากร (Staff) รปแบบพฤตกรรมของพนกงานและคานยมรวมทตองการ (Share value) คาถามของการวจย องคประกอบสมรรถนะภาวะผนา5ดานของหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลศนยเจาพระยายมราชมความสาคญทเหมาะสมมอะไรบาง วตถประสงคของการวจย 1. ศกษาองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร ตามการรบรของผบรหารและพยาบาลวชาชพประจาการ

6

2. ศกษาตวแปรทอธบายลกษณะองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาทสาคญของหวหนาพยาบาล 3. วเคราะหปจจยองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล ขอบเขตของการวจย 1. การวจยครงนมงศกษาความสาคญขององคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลศนยเจาพระยายมราชทมผลตอการรบรของผบรหารกบผปฎบต 2. ตวแปรทใชในการวเคราะหองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลศนยเจาพระยายมราชเปนตวแปรทอธบายสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลซงไดจากการทบทวนวรรณกรรมตามกรอบแนวคดองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของเบนนส (Bennis, 2003: 31-47) จานวน 45 ขอ แยกเปน 5 ดาน ไดแก 1) แรงขบเคลอนดวยความมงมน (Focused drive) 2) ความฉลาดทางเชาวอารมณ(Emotional intelligence) 3) การสรางความไววางใจ / การเพมความสามารถใหผอน (Building trust / enabling others) 4) ความคดรวบยอด (Conceptual thinking) และ5)การคดอยางเปนระบบ (System thinking)

7

กรอบแนวคดของการวจย

แผนภมท 2 กรอบแนวคดการวจยองคประกอบของสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลตามกรอบแนวคดของเบนนส แหลงทมา: Bennis: (2003: 31) ในการศกษานผวจยเลอกศกษากรอบแนวคดสมรรถนะภาวะผนาของเบนนส เนองจาก พบวาเปนแนวคดทเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณการเปลยนแปลงของสงคมและดานตางๆในยคปจจบน เปนวธทจะสกดคดเลอกแนวทางทดและเหมาะสมสาหรบผบรหารทางการพยาบาลระดบสงสดในโรงพยาบาล ซงไดแนวคดภาวะผนาใน 5 สมรรถนะคอ 1) แรงขบเคลอนดวยความมงมน (Focused drive) มงเนนทจดมงหมายและการไปถงซงจดมงหมายนนๆ อนเปนความสมดลระหวางองคประกอบดานความมงมนและแรงขบเคลอนคอความมงมน (Focus) เปนความสามารถทจะบอกเปาหมายและวสยทศนรวมทงวธการเฉพาะทจะสนบสนนการมงไปสเปาหมายและวสยทศนนนๆ แรงขบเคลอน (Drive) ความสามารถทจะคงไวหรอจาเปนตองเสยสละและการใชพลงทมอยเพอกาวสความสาเรจของผลงาน 2)ความฉลาดทางเชาวอารมณ(Emotional intelligence) สมรรถนะดาน นมงเนนทความเขาใจและการเปนผนาดานอารมณทงของตนเองและผอนในวถทางทยงคงมความเชอมน,จงใจ,ดลใจและเพมประสทธภาพกลมอนเปนความสมดลระหวางองคประกอบดานการรบร

แรงขบเคลอนดวยความมงมน

ความฉลาดทางเชาวอารมณ

ความไววางใจ/การเพม

ความสามารถ

ความคด

รวบยอด

ความคดอยางเปนระบบ

สมรรถนะภาวะผนาทเหมาะสมของ

หวหนาพยาบาล

8

(Perception) ความสามารถทจะอานความคดของผอนโดยผานการใชทกษะการวเคราะหอยางลกซง 3) การสรางความไววางใจ/การเพมความสามารถใหผอน (Building trust/enabling others) สมรรถนะดานนมงเนนทการใหความไววางใจแกผอนและไดรบความไววางใจจากผอน เพอใหผอนนนประสบความสาเรจอนเปนความสมดลระหวางองคประกอบดานความยดมนผกพน (Empowerment) ความสามารถในการชวย ผอนใหไดผลการปฏบตทเยยมโดยใชความไววางใจ การมอบหมายงานการมสวนรวมและการนา 4)ความคดรวบยอด (Conceptual thinking) สมรรถนะดานนมงเนนทสามารถทาใหเกดการพฒนาและเลอกกลยทธหรอแนวคดทเปนนวตกรรมในองคการ อนเปนความสมดลระหวางองคประกอบและดานนวตกรรม (Innovation) เปนความสามารถในการสรางสรรคหรอเพมพนความคดผลตภณฑและการบรการทนาไปสความสาเรจของผททางานในระดบปฏบตการ การคดในภาพรวม (Big-picture thinking) ความสามารถในการมองทงดานปจจยเหตการณขององคการ รวมทงผคนทมผลหรอไดรบผลกระทบจากสถานการณใดสถานการณหนง 5) การคดอยางเปนระบบ (System thinking) สมรรถนะดานนมงเนนทกระบวนการ เหตการณ และระบบทมการเชอมโยงอยางเปนระบบ และชดเจน อนเปนความสมดลระหวางองคประกอบดานความมวนยทางดานจตใจ(Mental discipline) ความสามารถในการเสาะแสวงหาวถทางททาใหเปนรปธรรมและนาเอาความคดลงสการปฏบต ความเขาใจในกระบวนการ (Process orientation) ความสามารถในการเพมพนการเรยนรและการปฏบตโดยการออกแบบ การนาไปปฏบตและการเชอมโยงกระบวนการตาง ๆ แนวคดนสามารถประเมนไดอยางเปนรปธรรม โดยมความนาเชอถอความเทยงในการวดพรอมแบบประเมนผลทกลนกรองจากผเชยวชาญ หาคาความเชอมนได ผลงานการวจยทไดจะเปนแนวทางการพฒนาและเตรยมความพรอมของผบรหารสงสดขององคการพยาบาลคอหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลศนยตอไป นยามตวแปร หวหนาพยาบาล หมายถง ผบรหารระดบสงของฝายการพยาบาล มหนาทความรบผดชอบโดยตรงในการบรหารงานดานการใหการพยาบาลทมคณภาพ การพฒนาบคลากร การจดการทรพยากรบคคล เพอใหการดาเนนงานของฝายการพยาบาลเปนไปอยางมประสทธภาพ หวหนาพยาบาลจงตองมสมรรถะภาวะผนา ในการวจยครงน หวหนาพยาบาล หมายถง หวหนาพยาบาล (พยาบาลวชาชพเชยวชาญ) ซงเปนโรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร สมรรถนะภาวะผนา หมายถง ความสามารถในเชงพฤตกรรมทมาจากการบรณาการความร ทกษะ และเจตคตทจาเปนตอการปฏบตงานเพอใหองคการบรรลเปาหมายไดสาเรจ

9

ประกอบดวยสมรรถนะภาวะผนา 5 ดาน คอ แรงขบเคลอนดวยความมงมน (Focused drive) ความฉลาดทางเชาวอารมณ (Emotional intelligence) การสรางความไววางใจ/การเพมความสามารถใหผอน (Building trust/Enabling others) ความคดรวบยอด (Conceptual thinking) และการคดอยางเปนระบบ (Systems thinking) วดโดยแบบวดสมรรถนะภาวะผนาตามกรอบแนวคดของเบนนส ซงดดแปลงโดย เรมวล นนศภวฒน และอรนงค วชยคา (2551) ผบรหารระดบสง หมายถง ผอานวยการโรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวด สพรรณบรและคณะกรรมการการบรหารตามกลมภารกจงานทไดรบการแตงตง โดยผอานวยการโรงพยาบาลและปฏบตงานในคณะกรรมการบรหารเปนเวลา 1ปขนไป จานวน20 คน (ขอมล ณ วนท 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2554)

ผบรหารระดบกลาง หมายถง ผชวยหวหนาพยาบาลแตละแผนกในกลมงานการพยาบาล ผทสาเรจการศกษาพยาบาลในระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา จากมหาวทยาลยหรอวทยาลยพยาบาล ทสภาการพยาบาลรบรอง ทมใบประกอบวชาชพฯ ทยงใชประโยชนไดโดยไมถกพกใชหรอเพกถอนหรอยงไมหมดอาย และปฏบตงานใหบรการดานสขภาพตามวฒการศกษาและเปนผไดรบการแตงตงจากผอานวยการโรงพยาบาลใหดารงตาแหนงผบรหารระดบกลางประจาแตละแผนกในกลมการพยาบาล และปฏบตงานในตาแหนงผชวยหวหนาฝายการพยาบาลเปนเวลา 1 ขนไป ไมอยระหวางการลาศกษาตอ ลาฝกอบรม หรอลาคลอด จานวน 6 คน (ขอมล ณ วนท 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2554)

ผบรหารระดบตน หมายถง พยาบาลหวหนาหอผปวยกลมงานการพยาบาล ผทสาเรจการ ศกษาพยาบาลในระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา จากมหาวทยาลยหรอวทยาลยพยาบาล ทสภาการพยาบาลรบรอง ทมใบประกอบวชาชพฯ ทยงใชประโยชนไดโดยไมถกพกใชหรอเพกถอนหรอยงไมหมดอาย และปฏบตงานใหบรการดานสขภาพตามวฒการศกษาและเปนผไดรบการแตงตงจากผอานวยการโรงพยาบาลใหดารงตาแหนงผบรหารระดบตน หรอหวหนา หอผปวยในกลมการพยาบาลโรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร และปฏบตงานในตาแหนงหวหนาหอ ผปวย เปนเวลา 1 ปขนไป ไมอยระหวางการลาศกษาตอ ลาฝกอบรม หรอลาคลอด จานวน 32 คน (ณ วนท 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2554)

พยาบาลระดบปฏบตการ หมายถง พยาบาลวชาชพ ผทสาเรจการศกษาพยาบาลในระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา จากมหาวทยาลยหรอวทยาลยพยาบาล ทสภาการพยาบาลรบรอง ทมใบประกอบวชาชพฯ ทยงใชประโยชนไดโดยไมถกพกใชหรอเพกถอนหรอยงไมหมดอาย และปฏบตงานใหบรการดานสขภาพตามวฒการศกษา และปฏบตงานมาแลว เปนเวลา 5 ปขนไป ไมอยระหวางการลาศกษาตอ ลาฝกอบรม หรอลาคลอดจานวน 407 คน (ขอมล ณ วนท 1 พฤษภาคม พ.ศ.2554)

10

โรงพยาบาลศนย หมายถง โรงพยาบาลใหญ ทงในเขตศนยกลาง/เขตของสวนภมภาค

มขนาดจานวนเตยงรองรบผปวยตงแต 500 เตยงขนไป โรงพยาบาลศนย เปนโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข โดยเปนโรงพยาบาลประจาจงหวดหรอประจาภมภาคทมขดความ สามารถระดบตตยภม (Tertiary Care) ในประเทศไทยมอยจานวน 25 แหงทใหบรการสาหรบประชาชนทเจบปวยดวยโรคซบซอนตองใชเครองมอพเศษเฉพาะทางในการตรวจวนจฉย และมการรกษาโดยทมแพทยเฉพาะทาง โรงพยาบาลศนยในการวจยครงน คอ โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ใชเปนแนวทางในการพฒนาสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล ในโรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร

2 . เปนแนวทางสาหรบพยาบาลในการเตรยมตวสการเปนผบรหารสงสดทางการพยาบาลเพอเกดประโยชนสงสดตอองคกร 3. เกดการกระตนการเสรมสรางศกยภาพกลมผบรหารระดบกลางทงเชงรกและเชงรบ

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive research) มงศกษาสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล (พยาบาลวชาชพเชยวชาญ) โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร ผวจยศกษาเอกสาร ตารา และงานวจยทเกยวของเพอนามาเปนแนวทางในการศกษาโดยการนาเสนอเนอหาการศกษาตามหวขอดงน คอ 1. แนวคดเกยวกบสมรรถนะ 1.1 ความหมายเกยวกบสมรรถนะ 1.2 ความสาคญของสมรรถนะ 2. องคประกอบสมรรถนะของหวหนาพยาบาล 2.1 ประโยชนของการใชสมรรถนะในการจดรบคดเลอกและจดสรรตาแหนงงาน 2.2 ประเภทของสมรรถนะ 2.3 ปจจยทมผลตอสมรรถนะภาวะผนา 3. แนวคดภาวะผนา 3.1 ภาวะผนาเชงปฏรป 3.2 ภาวะผนาแบบเคออรตก 3.3 ภาวะผนาตามแนวคดของเบนนส 3.4 ผบรหารสมยใหม

3.5 คณลกษณะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล

12

แนวคดเกยวกบสมรรถนะ พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน(2525)ใหความหมายของ “สมรรถนะ” วาหมายถงความสามารถ ซงตรงกบภาษาองกฤษวา “Ability” นอกจากนในภาษาองกฤษยงมคาทมความหมายคลายอยอกหลายคา ไดแก Capability, Proficiency, Expertise, Skill, Aptitude แตยงมคาเฉพาะวา “Competency” ซงในภาษาไทยใชคาวา “สมรรถนะ” ทมลกษณะเฉพาะเพมขน แตในบางองคการใชคาวา “ความสามารถ” ซงมผใหคานยามหรอคาจากดความทแตกตางกนออกไป เชน ขดความสามารถ สมรรถนะ สมรรถภาพ และคณลกษณะทพงประสงค ไดมนกวชาการศกษาหลายทานทงใน และตางประเทศ ไดใหความหมายเกยวกบสมรรถนะไวตางๆ ดงน สานกคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (2548 : 5) ใหความหมายคาวา “สมรรถนะ” คอ คณลกษณะเชงพฤตกรรมททาใหบคคลสามารถสรางผลงานไดโดดเดนกวาคนอนๆ ในองคกร โดยเปนผลมาจากความร ทกษะ ความสามารถ และคณลกษณะของบคคล สวนสานกการพยาบาล (2548: 5) ใหคาจากดความของสมรรถนะ หมายถง คณลกษณะเชงพฤตกรรมของพยาบาลทเปนผลมาจากความร (Knowledge) ความสามารถ (Ability) หรอทกษะ (Skills) และคณลกษณะ (Attributes) อนๆ ทตองการใหม เพอใหการปฏบตงานของพยาบาลชวยใหบรรลวสยทศน พนธกจ และภารกจขององคกร เพญจนทร แสนประสานและคณะ (2547: 18) ใหความหมายของสมารถนะไววา สมรรถนะ หมายถง พฤตกรรมทแสดงออกถงความสามารถเกยวกบความร ความสามารถ ทกษะ เจตคตตลอดจนบคลกลกษณะของบคคล และ บญใจ ศรสถตยนรากร, 2550: 189) ใหความหมาย สมรรถนะ (Competency) หมายถง ลกษณะ (Traits) คณลกษณะ (Characteristics) พฤตกรรม (Behavior) ความร (Knowledge) ความสามารถ (Ability) ความถนด (Aptitude) และทกษะ (Skill) สวนดอน เฮลรเกล (Don Hellriegel, 2005: 11) ไดกลาววา สมรรถนะ หมายถง การจดกลมของความร (Knowledge) ทกษะ (Skill) พฤตกรรม (Behaviors) และเจตคต (Attitudes) ซงสงผลใหบคคลนนทางานทรบผดชอบไดมประสทธภาพ แมคเคลแลนด (McClelland 1993 อางถงใน ดนย เทยนพฒ, 2545: 4) สมรรถนะ คอ บคลกลกษณะทซอนอยภายในปจเจกบคคลซงผลกดนใหปจเจกบคคลนนสรางผลการปฏบตงานทดหรอตามเกณฑทกาหนดในงานทตนรบผดชอบ แพรร (Parry 1998 อางถงใน ดนย เทยนพฒ, 2545: 5) สมรรถนะ คอ องคประกอบ (Cluster) ของความร ทกษะ และเจตนคต ของปจเจกบคคลทมอทธพลอยางมากตอผลสมฤทธของการทางานของบคคลนน ๆ เปนบทบาทหรอความรบผดชอบซงสมพนธกบผลงานและสามารถวด

13

คาเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานและสามารถพฒนาไดโดยการฝกอบรม เชอรแมน (Sherman 2005 อางถงใน ศรพร แยมนล, 2549: 5) ไดใหความหมายของ “Competency” วาสามารถแบงไดออกเปน 2 ความหมาย คอ ความหมายท 1 หมายถง ความสามารถของบคคลททาใหสามารถปฏบตงานทเกยวของไดอยางมประสทธภาพ ความหมายท 2 หมายถง สงทบคคลตองม เพอใหผลการปฏบตงานมประสทธภาพ จากความหมายดงกลาวสรปไดวา “สมรรถนะ” (Competency) หมายถง คณลกษณะเชง พฤตกรรมของแตละบคคลทสามารถวด และสงเกตได สะทอนใหเหนถงความร ความสามารถ ทกษะ เจตคต ตลอดจนคณลกษณะของบคคลทนาไปสการปฏบตงานในตาแหนงหนาทของตนไดสงกวามาตรฐาน และสนบสนนใหองคการบรรลเปาหมายตามวสยทศนทตงไว ดงนนจงกลาวไดวาสมรรถนะของหวหนาฝายการพยาบาล หมายถง องคประกอบทจาเปนของตาแหนงหวหนาฝายการพยาบาล ซงประกอบดวย คณลกษณะ พฤตกรรม ความร และความสามารถของหวหนาฝายการพยาบาล ซงความร ความสามารถ ทกษะ เชาวนปญญา มเจตคต บคลกภาพทดนาไปสการปฏบตงานในตาแหนงหนาทไดอยางมประสทธภาพ และมมาตรฐานในการทางาน ความสาคญของสมรรถนะ (Competency) ในโลกของการแขงขนทางธรกจมการวจยพบวา การพฒนาคนคแขงจะสามารถตามทน ตองใชเวลา 7 ป ในขณะทเทคโนโลยใชเวลาเพยง 1 ป กตามทนเพราะซอหาได ดงนนสมรรถนะ จงมความสาคญตอการปฏบตงานของบคลากรและองคการดงน 1. ชวยใหการคดสรรบคคลทมลกษณะด ทงความรทกษะ และความสามารถ ตลอดจนพฤตกรรมทเหมาะสมกบงาน เพอปฏบตงานใหสาเรจตามความตองการขององคกรอยางแทจรง 2. ชวยใหผปฏบตงานทราบถงระดบความสามารถของตวเองวาอยในระดบใดและตองพฒนาในเรองใด ชวยใหเกดการเรยนรดวยตนเองมากขน 3. ใชประโยชนในการพฒนาฝกอบรมแกบคลากร 4. ชวยสนบสนนใหตวชวดหลกของผลงาน (Key Performance Index: KPIs) บรรลเปาหมาย เพราะสมรรถนะ จะเปนตวบงบอกไดวา ถาตองการใหบรรลเปาหมายตามตวชวดแลว จะตองใชสมรรถนะตวไหนบาง 5. ปองกนไมใหผลงานเกดจากโชคชะตาเพยงอยางเดยว เชน ยอดขายของพนกงานขายเพมขนสงกวาเปาทกาหนดทงๆ ทพนกงานขายคนนนไมคอยตงใจทางานมากนก แตเนองจากความตองการของตลาดสง จงทาใหยอดขายเพมขนเอง โดยไมตองลงแรงอะไรมาก แตถามการวดสมรรถนะแลว จะทาใหสามารถตรวจสอบไดวาพนกงานคนนนประสบความสาเรจเพราะโชคชวย

14

หรอดวยความสามารถของเขาเอง 6. ชวยใหเกดการหลอหลอมไปสสมรรถนะขององคกรทดขน เพราะถาทกคนปรบสมรรถนะของตวเองใหเขากบผลงานทองคกรตองการอยตลอดเวลาแลว ในระยะยาวกจะสงผลใหเกดเปนสมรรถนะเฉพาะขององคกรนน ๆ เชน เปนองคการแหงการคดสรางสรรค เพราะทกคนใน องคการมสมรรถนะในเรองการคดสรางสรรค (Creative thinking)

นอกจากการนาแนวคดองคประกอบของสมรรถนะมาใชในการพฒนาบคลากรแลวหนวยงานยงสามารถนาองคประกอบของสมรรถนะไปใชในการบรหารงานบคคลในมตตางๆ ดงน 1. การสรรหารและคดเลอกบคคล (Recruitment and selection) หนวยงานสามารถนาสมรรถนะของตาแหนงทตองการสรรหาร และคดเลอกบคคลเขาปฏบตงานไปทาเปนแบบทดสอบหรอแบบสมภาษณ เพอคดเลอกบคคลทมคณลกษณะทดมความรทกษะ ความสามารถ พฤตกรรมทเหมาะสมกบตาแหนงงาน เพอใหไดคนทมผลการปฏบตงานตรงตามทหนวยงานตองการอยางแทจรง 2. การประเมนผลการปฏบตงานของบคคล (Performance appraisal) ผบรหารหนวยงานสามารถนาผลการประเมนสมรรถนะทยงพรอง Competency gap ของบคลากร มาใชใหสอดคลองกบการประเมนผลการปฏบตงานซงแสดงถงการพฒนาตนเองตามแผนพฒนารายบคคล 3. การใหรางวลและคาตอบแทน (Reward and compensation) การบรหารงานภาครฐในแนวใหมไดนาระบบการใหรางวลและคาตอบแทนมาใชเพมเตมจากการเลอนขนเงนเดอนอยางเดยว เปนการบรหารคาตอบแทนทสามารถชวยเพมแรงจงใจใหเจาหนาทมความกระตอรอรนในการพฒนาตนเองและพฒนางานมากขน การนาระบบสมรรถนะมาใชจะชวยใหการใหรางวลและคาตอบแทนแกผทมสมรรถนะในการทางานสงไดรบคาตอบแทนทสงกวา บคลากรจะเหนความสาคญในการพฒนาตนเองใหสงยงขน สงผลใหสมรรถนะขององคกรยงสงขนตามไปดวย นอกจากนนยงชวยใหการบรหารคาตอบแทนและการใหรางวลมความโปรงใสและเปนธรรมมากยงขน

4. การวางแผนความกาวหนาทางอาชพ (Career planning and succession plan) การกาหนดสมรรถนะทางวชาชพทาใหหนวยงานสามารถทราบจดแขงและจดออนของเจาหนาททมอยและทราบถงทกษะหรอความสามารถทจาเปนสาหรบตาแหนงเปาหมายในอนาคตของเจาหนาทแตละคน 5. การประเมนผลสมฤทธ (Result-based management) การประเมนผลสมฤทธในปจจบนจะยดยทธศาสตรขององคการเปนหลก โดยมตวชวดในระดบตาง ๆ เปนตวบงชความสาเรจโดยเฉพาะการกาหนดสมรรถนะประจาตาแหนงงาน

15

องคประกอบสมรรถนะของหวหนาพยาบาล องคการดานการบรหารการพยาบาลของประเทศสหรฐอเมรกา (The American Organization of Nurse Executives : AONE, (2005) ไดกาหนดสมรรถนะของหวหนาพยาบาลทสาคญดงน 1. การสอสาร และการสรางสมพนธไมตร (Communication & relationship management) มการสอสารทมประสทธภาพ สรางสรรค สอสารใหรางวลกบพฤตกรรมทเหมาะสม มการจดการความสมพนธ โดยมการสรางความนาเชอถอ และใหความรวมมอกบทมงานทกระดบ มความเอาใจใสในแตละบคคล ประสานงานกบคณะทางาน และกลมอน ๆ เพอรวมกนในการตดสนใจ และเปนตวแทนองคการ เพอสรางสมพนธกบองคการอนๆ ทเกยวของ 2. องคความรในดานการดแลสขภาพ (Knowledge of health care environment) มความรครอบคลมทงทางดานการปฏบตงานทางคลนกตามมาตรฐานในการดแลผปวยทชดเจนตามทคณะกรรมมาธการรวมทไดรบการรบรองจากองคกรทดแลสขภาพ (Joint Commission accreditation health organization: JCAHO) มความทนสมยตามหลกฐานขอมลเชงประจกษ (Evidence–based practice) เปนตนแบบของการเรยนรตลอดชวต (Lifelong learning) มระบบการสงตอทชดเจน มความรทางดานเศรษฐศาสตรการดแลสขภาพ นโยบายสขภาพทางดานกฎหมาย และระเบยบทมผลตอการดาเนนการดแลผปวย เชน การปฏรป การใชเงนคน และการละเมดสทธของผอน มการพฒนาคณภาพการบรการพยาบาล พรอมทงพฒนาระบบการจดการความเสยงทอาจเกดขนไดจากผรวมงานทกระดบ 3. ทกษะความเปนผนา (Leadership skills) มทกษะการคดอยางมพนฐาน มวสยทศนเปนผใฝร กระตอรอรนตอการแสวงหาความร และแนวคดใหมๆ สนบสนนภาวะผนาทางการพยาบาล มหลกการปฏบตสวนบคคล แสดงใหเหนถงคณคาของการเรยนรตลอดชวตดวยการเปนแบบอยาง มความคดเชงระบบ แสดงความเปนผนาในการสรางความซอสตย และการอทศตนเองตอองคกร สนบสนนการจดการทางการพยาบาล มการจดการเปลยนแปลง โดยเปนตวแทนชวยเหลอ สนบสนนผอนใหเขาใจถงความสาคญ และผลกระทบของกระบวนการการเปลยนแปลง 4. ความเปนมออาชพ (Professionalism) มการพฒนาแผนอาชพของตนเอง และวดความ กาวหนาตามแผนทวางไว สรางบรรยากาศใหมความเปนแบบมออาชพ และพฒนาการของแตละคนตามทหวงไว มความชดเจนในการประยกตใชหลกจรยธรรมตอการทางาน ใหการสนบสนนการงานแบบใชเอกสารวชาการทมขอมลเชงประจกษอางอง สนบสนน และสงเสรมใหผอนมสวนรวมในองคการวชาชพ

16

5. ทกษะทางธรการ(Business skills) มการจดการทางการเงน โดยมรปแบบทางธรกจสาหรบองคการสขภาพทชดเจน และมพนฐานแนวคดทางเศรษฐศาสตร มการจดการ และพฒนาทรพยากรบคคล พฒนากลยทธการคดเลอก และการคงไวของคนทางาน บณาการกลยทธทางการตลาด การสอสาร พรอมทงมการจดการสารสนเทศ และเทคโนโลย เลงเหนถงความสมพนธของขอมลทางการพยาบาล เพอการพฒนาศกยภาพ ใชระบบการจดการดวยคอมพวเตอร เพอบนทกขอมลการบรหาร สมรรถนะของหวหนาฝายการพยาบาลของ ฟราดด (Fradd, 2004) ฟราดด กลาววา สมรรถนะของผนาทางการพยาบาลในโรงพยาบาลของรฐบาลมสมรรถนะหลกดงน 1)มความรอบรดานการเมองกฎหมายและนโยบายตางๆ ของรฐบาล 2) มวสยทศนทกวางไกล 3) เปนผประสานงานทมประสทธภาพ 4) มความมงมน และความเชอมน และมทกษะในการสรางความไววางใจเมอมปฏสมพนธกบผอน 5) การบรหารการเปลยนแปลงสามารถปรบเปลยนตามนโยบาย และแผนพฒนาตาง ๆ 6) การบรหารเชงธรกจ สมรรถนะของหวหนาพยาบาลของ เชอรแมน (Sherman, 2005)

เชอรแมน ศกษาสมรรถนะของหวหนาฝายการพยาบาลในอนาคต เปนงานวจยเชงคณภาพ โดยการทาการประชมกลม กลมตวอยางพยาบาลทอายไมเกน 40 ป จานวน 48 คน ผลการวจยพบวา สมรรถนะทหวหนาฝายการพยาบาลพงมในอนาคต ดงน 1) การบรหารจดการบคลการใหคงอยกบองคการ 2) ความสามารถดานการบรการทรพยากรมนษย 3) การจดอตรากาลงใหมสดสวนเหมาะสม 4) ความสามารถในการเปนทปรกษาใหกบพยาบาล 5) การมอบหมายงานทเหมาะสม 6) การควบคมงบประมาณ 7)ความวองไวและปรบตวในบทบาทอยางเหมาะสม 8) ปฏสมพนธ และมทศนคตทดตอผรวมงาน 9) การสรางบรรยากาศทเปนกนเอง ลดความตงเครยดแกผรวมงาน สมรรถนะของหวหนาพยาบาลของไคลแมน (Kleimann, 2003)

ไคลแมน ศกษาบทบาท และสมรรถนะของผนาทางการพยาบาลงาน วจยเชงสารวจการรบรของผบรหารการพยาบาลระดบกลางจานวน 35 คน และผบรหารการพยาบาลระดบสงจานวน 93 คน ผลการวจยพบวาสมรรถนะของผนาทางการพยาบาล คอ 1) การบรหารการ เงน (Finance) 2) การบรหารจดการ (Management) 3) การบรหารทรพยากรบคคล (Human resources) 4) การบรหารจดการเชงธรกจ (Business management) สมรรถนะของหวหนาพยาบาลของทศนา บญทอง (2542)

ทศนา บญทอง กลาววา ผบรหารการพยาบาลในอนาคตจาเปนตองพฒนาคณลกษะทสาคญดงตอไปน

17

1. เปนผรอบร (Well rounded) ผบรหารการพยาบาลจาเปนตองมความร การพยาบาลในความรบผดชอบ และรรอบในดานเศรษฐกจสงคม และการสาธารณสข สามารถแสดงความคดเหนตอผรวมงานทบรหารองคการ และบคคลทหลากหลายในสงคมไดอยางเหมาะสม 2. มความรและทกษะการบรหารจดการ (Administrative and management skill) ผบรหารองคการพยาบาล จาเปนตองมความร และทกษะทถกตองในการบรหารองคการ และพฒนาระบบบรการ เพอเพมประสทธภาพ และประสทธผลของการบรหาร 3. มทกษะภาวะผนา(Leadership)ภาวะผนาเปนคณสมบตทสาคญยงของผบรหารการ พยาบาลทกระดบในการทจะกอใหเกดความรวมมอประสานกนของบคลากรในองคการพยาบาลปจจบน ไดแก ทกษะการนาการเปลยนแปลง (Management for change) การตอรอง (Negotiation) การใหขอมลเพอการตดสนใจ (Lobby) และการยนหยด (Assertiveness) 4. ทกษะการสอสาร และการใชเทคโนโลยการสอสาร จากกระแสสงคมโลกในภาวะโลกาภวตน และการใชเทคโนโลย ทกษะพนฐานในการใชเทคโนโลยดงกลาว ในการบรหารการพยาบาล เพอความรวดเรวในการใชประโยชนจากขอมลขาวสาร และการพฒนาระบบขอมลขาวสารขององคกร โดยผบรหารจาเปนตองพฒนาความสามารถในการใชภาษาสากล เพอการสอสารโดยใชเทคโนโลยทมอยใหเกดประโยชนสงสดในการบรหารองคกร สมรรถนะภาวะผนาของ กาลญ วรพทยต (2548)

กาลญ วรพทยต กลาววาผนาในยคใหมทด ควรมความร และความเขาใจเรองการจดการ(Management) และหลกจตวทยา (Psychology) รวมถงศาสตรทางดานอนทจะชวยพฒนาและตอยอดการเรยนรและสรางความกาวหนาใหกบตนเอง และพรอมผลกดนใหผใตบงคบบญชา ประสบความสาเรจเชนกนในลกษณะการทางานเปนทม ซงผนาทดควรมลกษณะดงน 1. แสดงความเปนของแท (Authenticity) ความเปนของแทจะถกพสจนดวยเงอนไขของเวลา คอ ไมวาจะผานไปนานแคไหนกตองคงไว ซงความเปนของแททดอยนนเอง ทสาคญตองไมมสงใดมาโนนนาว หรอบนทอนลง 2. การมวสยทศน (Vision) ผนายคใหมสวนใหญจะมงประเดนในการสรางภาพ วาตน เองม “วสยทศน” มากกวาคณลกษณะอนๆ เนองจากวสยทศนนนสะทอนความเปนคนทนสมย มมมมองทกวางไกล 3. มความกลาตดสนใจ (Decisiveness) เปนสงทจาเปนมาก ความเดดขาดเปนสงทผนา ตองการ แตการตดสนใจทด นนตองขนอยกบผลประโยชนสวนรวม ไมใชสวนตน 4. แสดงความใสใจ (Focus) คณลกษณะนเปนเรองของความละเอยดออนมากและมกไดผลเสมอทกครง สามารถเปลยนความตงเครยดใหผอนคลายได

18

5. สรางความประทบใจสวนตว (Personal touch) ตองมพนฐานจากความจรงใจในการแสดงออก ตองสมาเสมอในการสรางความรสกดานบวก 6. มความสามารถในการสอสาร (Communication and people skill) เปนสงทผนาทกระดบย งขาดอย เพราะการสอสารเปนพนฐานเบองตนของการเปนผนาทมคณภาพ ตองมความสามารถในการสอสารอยางไรใหเขาถง เขาใจ และเกดการยอมรบ 7. การพฒนาตนเองอยเสมอ (Ever forward) การยอมรบการเปลยนแปลง ปรบปรงและ สงเสรมศกยภาพของตนเองตลอดเวลา การเปนผฟงทด การเรยนรสงใหมๆ ทมผลตอการเปลยนแปลง สมรรถนะของผบรหารการพยาบาลในศตวรรษท 21

บญใจ ศรสถตยนรากร, (2550) กลาววาสมรรถนะของผบรหารการพยาบาลในศตวรรษท 21 จาแนกสมรรถนะเปน 4 สมรรถนะ ไดแก 1. สมรรถนะหลก (Core competencies) หมายถง คณสมบตของผปฏบตงานในทกวชาชพ ไดแก มคณธรรม จรยธรรม มความซอสตย มความรบผดชอบ คดอยางมวจารณญาณสงสมความเชยวชาญในงานวชาชพ มวนย และมแรงจงใจใฝสมฤทธ 2. สมรรถนะการปฏบตหนาท (Functional competencies) หมายถง ทกษะทจาเปนสาหรบการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ การสรางความไววางใจ การสรางทม การบรหารคณภาพ การจดการงบประมาณ การจดการทรพยากรมนษย การจดการความขดแยง การปฏบตการพยาบาลขนสง 3. สมรรถนะสากล (Global competencies) หมายถง สมรรถนะทจาเปนเพอการพฒนาองคการใหกาวสองคการทผลการดาเนนงานทเปนเลศ ไดแก มวสยทศน การจดการเชงกลยทธ การจดการความร การสรางเครอขาย/การสรางพนธมตร การใชเทคโนโลยและสารสนเทศ และการสอสาร 4. สมรรถนะสวนบคคล (Personal competencies) หมายถง คณลกษณะเฉพาะของบคคลทสามารถทาใหตนเองมชวตผาสก ไดแก มเชาวอารมณ มบคลกภาพทด และสามารถจดการตนเองใหมความสมดลระหวางงาน และครอบครว จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบสมรรถนะของหวหนาฝายการพยาบาลดงกลาวขางตน ผวจยไดรวบรวมความรความเขาใจผสมผสานตามบรบทตางๆ และกาหนดเปนสมรรถนะของหวหนาฝายการพยาบาล โรงพยาบาลของรฐ ในชวงพทธศกราช 2550–2554 ไดแก 1) สมรรถนะดานการจดการเชงกลยทธ 2) สมรรถนะดานการจดการงบประมาณ 3) สมรรถนะดานความฉลาดทางอารมณ 4) สมรรถนะดานการบรหารคณภาพบรการพยาบาล 5) สมรรถนะดานการบรหารเชงธรกจ 6) สมรรถนะดานการสรางความไววางใจ 7) สมรรถนะดานการใชเทคโนโลยและ สารสนเทศ 8) สมรรถนะดานการบรหารการเปลยนแปลง

19

ตารางท 1 สรปการทบวนวรรณกรรมเกยวกบสมรรถนะของหวหนาพยาบาลทง 8 ดาน แนวคด 1.ก

ารจด

การเช

งกลยทธ

2.การจด

การงบป

ระมาณ

3.ความฉ

ลาดท

างอารม

ณ

4.การบร

หารคณภ

าพบร

การ

5.การสร

างคว

ามไววางใจ

6.การบร

หารเช

งธรกจ

7.การใชเทคโนโ

ลยแล

ะสารส

นเทศ

8.การบร

หารการ

ป

ป

AONE (2005) Carroll (2005) Carigiuri (2006) Fradd (2004) Hellriegel (2005) Kleinman (2003) Newman, Newman & Holder (2000)

Sherman (2005) Scoble & Russell (2003)

กาลญ วรพทยต (2548)

ทศนา บญทอง (2542)

บญใจ ศรสถตยนรากร (2550)

ประโยชนของการใชสมรรถนะในการจดรบคดเลอกและจดสรรตาแหนงงาน ประโยชนของการใชสมรรถนะในการจดรบคดเลอกและจดสรรตาแหนงงาน กเพอใหการจดรบผสมครตรงกบสมรรถนะมาตรฐานของแตละตาแหนง (Position competency) ทกาหนดไว มการสมภาษณเพอตรวจสอบสมรรถนะ มการตดตามการพฒนาสมรรถนะของพนกงานใหมตลอดจนการเปรยบเทยบสมรรถนะตาแหนงกบสมรรถนะบคคล (Person competency) เพอการจดสรรตาแหนงหรอวางตาแหนงไดอยางเหมาะสม

สมรรถนะ

20

สวนการประเมนผลงานโดยใชสมรรถนะ จะเปนการใชสมรรถนะตาแหนงมาใชในการประเมนผลงานเพอใหการพฒนาพนกงานตรงตามความตองการของงาน การใชสมรรถนะในการประเมนผลงานควรทาควบคกบการประเมนผลงานจากเปาหมายงานหรอตวชวดทกาหนดไวในแตละป โดยกาหนดน าหนกของสมรรถนะและเปาหมายงานทใช ในการประเมนผลงานใหเหมาะสมกบลกษณะงานและระดบความรบผดชอบในการทจะนาระบบสมรรถนะมาใชในการบรหารทรพยากรมนษยใหเกดประสทธภาพนน ตองมการทาทงระบบเพอใหเกดความสอดคลองกนทงองคกร โดยสามารถนามาใชไดดงน สมรรถนะมาตรฐานของแตละตาแหนง (Position competency) สามารถนามาใชในการจดการคดเลอก การจดสรรตาแหนง การประเมนคางาน การกาหนดคาตอบแทน การประเมนผลงาน การฝกอบรมและการสารวจคาตอบแทน การบรหารคาตอบแทนดวยการจายคาตอบแทนตามสมรรถนะ สามารถนามาใชไดกบการประเมนคางานโดยใชสมรรถนะตาแหนง เปรยบเทยบกบสมรรถนะมาตรฐานของระบบประเมนคางานเพอกาหนดคางาน การพจารณาคาตอบแทนของพนกงาน โดยเปรยบเทยบสมรรถนะบคคลกบ สมรรถนะตาแหนง และการนาเอาผลงาน อายงาน ศกยภาพของพนกงานมาพจารณาประกอบการใชสมรรถนะในการฝกอบรมและพฒนา สามารถใชไดในเรองของการหาความตองการการฝกอบรมจากการเปรยบเทยบความแตกตางระหวางสมรรถนะบคคลและสมรรถนะตาแหนง การตดตามผลเพอการพฒนาสมรรถนะบคคล โดยดจากการประเมนผลงานและจากการทดสอบ นอกจากนยงสามารถใชประโยชนจากการพฒนาสมรรถนะบคคล ไดโดยจะมผลตองานศกยภาพของพนกงานใชในการวางแผนสายอาชพ การวางแผนคาตอบแทน และการวางแผนปรบลดอตรากาลง แตตองใชอยางมหลกเกณฑ ซงระบบสมรรถนะจะสาเรจไดนนตองคานงถงสงตอไปน 1. มระบบการบรหารทรพยากรมนษยรองรบ 2. ตองใชสมรรถนะในทกระบบการบรหารทรพยากรมนษยทเกยวของ 3. พนกงานทกคนตองรบทราบและตระหนกถงความสาคญของสมรรถนะตองานและการพฒนาสายอาชพของตน 4. เปนระบบทพนกงานทกคนสามารถเขาถงได 5. ผลงระบบตองมความรและความเขาใจเกยวกบสมรรถนะและความเกยวของกบทกระบบอยางด 6. ขนตอนการลงระบบสามารถนาไปปฏบตไดจรง ไมจาเปนตองเปนระบบทดทสด 7. ไดรบการสนบสนนอยางเตมทจากผบรหารทกคน สมรรถนะอาจจะดเปนเรองยากในทางปฏบต แตประโยชนทไดรบจากการใชระบบ สมรรถนะคมคากบเวลาทเสยไปอยางแนนอน ถามการทาอยางถกตองและเปนระบบ

21

ประเภทของสมรรถนะ 1. สมรรถนะหลก (Core competency) หมายถง ความสามารถหลกซงสะทอนใหเหนถงพฤตกรรมของบคคลทจะชวยสนบสนนใหโรงพยาบาล สามารถบรรลเปาหมายและภารกจตามวสยทศนทกาหนด 2. สมรรถนะตามสายงาน (Functional competency) หมายถง ความสามารถในการปฏบต ทสะทอนใหเหนถงความร ทกษะและคณลกษณะเฉพาะของงาน (Job-based) ในตาแหนงหนงๆ ประกอบดวย 2.1 สมรรถนะตามวชาชพ (Professional competency) หมายถง ความสามารถดานการบรหารทบคลากรในองคการทกคนจาเปนตองมในการทางาน เพอใหงานสาเรจ และสอดคลองกบแผนกกลยทธ วสยทศน ขององคการ 2.2 สมรรถนะเฉพาะ (Specific competency) หมายถง คณลกษณะเฉพาะเจาะจงหรอเปนความสามารถของวชาชพเฉพาะทาง ทจาเปนในการนาไปปฏบตงานใหบรรลผลสาเรจ สมรรถนะสามารถแบงออกเปน 2 ประเภทหลก คอ สมรรถนะหลก ซงเปนคณลกษณะทพนกงานทกคนในองคการจาเปนตองม ทงนเพอใหสามารถปฏบตหนาทไดบรรลเปาหมายขององคการ อาท ความรอบรเกยวกบองคการ ความซอสตย ความใฝร และความรบผดชอบ เปนตน อกประเภทหนงคอ สมรรถนะตามสายงาน ซงเปนคณลกษณะทพนกงานทปฏบตงานในตาแหนงตางๆ ควรมเพอใหงานสาเรจและไดผลลพธตามทตองการ

22

แผนภมท 3 โครงสรางสมรรถนะของบคลากร กลมการพยาบาล โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร ปจจยทมผลตอสมรรถนะภาวะผนา สมรรถนะภาวะผนานอกจากจะเปนพฤตกรรมการแสดงออกทเปนผลมาจาก 1) ความร (Knowledge) 2) ทกษะ/ความสามารถ (Skill) 3) เจตคต (Attitude)แลวยงมปจจยทนาไปสการพฒนา สมรรถนะทตองคานงถง ซงผศกษาไมพบปจจยทเกยวของโดยตรงกบสมรรถนะภาวะผนาแตจะพบสมรรถนะโดยรวมทไมไดแยกสมรรถนะภาวะผนา ดงน 1. อาย เปนปจจยหนงททาใหบคคลมความแตกตางกน ทงในเรองความรสกนกคดและความสามารถ เนองจากบคคลในวยตางกน จะมความตองการ มประสบการณทแตกตางกน เมอมอายมากขน จะมการเรยนรเพมขน มวฒภาวะสงขน ความคดและพฤตกรรมการแสดงออกจะเปลยนแปลงตามวย สามารถวเคราะหปญหาไดชดเจนและถกตองมากขน (ทศนา บญทอง, 2532 อางองใน นาร แซอง 2545 : 111-115) จากการศกษาปจจยทมอทธพลตอสมรรถนะของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลศนย สงกดกระทรวงสาธารณสข ของนาร แซอง (2543: 44) พบวา อาย มความ สมพนธทางบวกในระดบตากบสมรรถนะพยาบาลวชาชพ สอดคลองกบการศกษาปจจยทมอทธพล

-จตบรการ

-จรยธรรมและคณธรรม

-การทางานเปนทม

-การมงผลสมฤทธ

-การสงสมความเชยวชาญในงาน

สมรรถนะของบคลากร

สมรรถนะหลก (Core competency)

สมรรถนะตามตาแหนงหนาท (Functional competency)

สมรรถนะเชงวชาชพ (Professional competency)

สมรรถนะเฉพาะสาขา (Specific competency)

-ภาวะผนา

-การวางแผนและจดระบบงาน

-การคดเชงระบบและการมองภาพองครวม

-การแกปญหาและการตดสนใจ

23

ตอสมรรถนะพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลมหาวทยาลยของเตอนใจ พทยาวฒนชย (2548: 127-132) พบวาอาย มความสมพนธทางบวกระดบตากบสมรรถนะพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลมหาวทยาลย นอกจากนน นตยา อนกลนพนธ (2540: 65) ศกษาถงความสมพนธระหวางปจจยพนฐานความรสก มพลงอานาจในงาน ความพงพอใจในปจจยการทางานกบการรบรสมรรถภาพในการปฏบตงานของพยาบาลประจาการโรงพยาบาลชยนาท พบวาอายมความสมพนธทางบวกกบการรบรสมรรถนะในการปฏบตงานของพยาบาลประจาการ 2. ประสบการณการทางาน จะมสวนชวยใหบคคลมความรความเขาใจในสถานการณตางๆ เพมขน กลาทจะเผชญกบปญหา และสามารถคดวเคราะห พจารณาเหตผลอยางรอบคอบทาใหตดสนใจและแกไขปญหาไดอยางรวดเรว การมประสบการณจะชวยใหบคคลสามารถปฏบตงานไดด (เสรมศกด วศาลาภรณ, 2525: อางองใน นาร แซอง 2543: 44) จากการศกษาปจจยทมอทธพลตอสมรรถนะของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลศนยสงกดกระทรวงสาธารณสขของนาร แซอง (2543: 44) พบวาประสบการณการปฏบตงาน มความสมพนธทางบวกระดบตากบสมรรถนะของพยาบาลวชาชพ สอดคลองกบการศกษาความสมพนธระหวางปจจยพนฐาน ความรสกมพลงอานาจในงาน ความพงพอใจในปจจยการทางานกบการรบรสมรรถภาพในการปฏบตงานของพยาบาลประจาการโรงพยาบาลชยนาท ของนตยา อนกลนพนธ (2539: 65) พบวา มประสบการณในวชาชพการพยาบาลมความสมพนธทางบวกกบการรบรสมรรถนะในการปฏบตงานของพยาบาลประจาการ และสอดคลองกบการศกษาปจจยทมอทธพลตอสมรรถนะพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลมหาวทยาลย ของเตอนใจ พทยาวฒนาชย (2548: 127-132) พบวา ประสบการณการปฏบตงาน มความสมพนธทางบวก ระดบตากบสมรรถนะพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลมหาวทยาลย 3. วฒการศกษา การศกษาสอนใหคนรจกคดพจารณา วเคราะห และแสวงหาความรใหมอยตลอดเวลา บคคลทมการศกษาสง จะมการวเคราะหสงตางๆ อยางมเหตผล และมความเขาใจในสถานการณไดดกวา (เสรมศกด วศาลาภรณ, 2525 อางองใน นาร แซอง 2543: 44) การศกษาในแตละระดบจะมหลกสตรทแตกตางกนออกไป โดยจดมงหมายของการศกษา จะมงพฒนาบคคลใหมความร ความคด ทกษะ และเจตคต ใหรจกตนเอง และมความเขาใจในสถานการณแลวนาความรเหลานนมาใชในการแกปญหา เพอเกดความสาเรจตอตนเอง โดยถอวาการศกษาเปนเครองมอในการพฒนาตนเอง (ไพฑรย สนลารตน, 2523 อางองใน นาร แซอง 2543: 44) จากการศกษา ความสมพนธระหวางปจจยพนฐาน ความรสกมพลงอานาจในงาน ความพงพอใจในปจจยการทางานกบการรบรสมรรถภาพในการปฏบตงานของพยาบาลประจาการโรงพยาบาลชยนาท ของนตยา อนกลนพนธ (2539: 65) พบวา ระดบการศกษามความสมพนธ

24

ทางบวกกบการรบรสมรรถนะในการปฏบตงานของพยาบาลประจาการสอดคลองกบการศกษา ปจจยทมอทธพลตอสมรรถนะพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลมหาวทยาลยของเตอนใจ พทยาวฒนชย (2548) พบวาวฒการศกษามความสมพนธทางบวกระดบต า กบสมรรถนะพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลมหาวทยาลย แตแตกตางกบ การศกษาทมอทธพลตอสมรรถนะของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลศนย สงกดกระทรวงสาธารณสข ของนาร แซอง (2543: 44 ) พบวา ระดบการศกษามความสมพนธทางลบระดบตากบสมรรถนะของพยาบาลวชาชพ 4. การไดรบการอบรมความร เปนสวนหนงของการพฒนาบคลากร เนองจากเมอบคคลไดรบคดเลอกเขาปฏบตงานในองคการแลว มไดหมายความวา บคคลนนมความร ความสามารถเหมาะสมทกอยางในการปฏบตงาน ถงแมจะมประสบการณในการทางานมาแลว กมไดหมายความวา บคคลนนจะมความรความสามารถทจะปฏบตงานตอไปในอนาคตไดอยางเหมาะสม เนองจากสงทไดเรยนรหรอมประสบการณกบงานททาตอไป อาจจะแตกตางกนไดขนอยกบความกาวหนาของเทคโนโลย และสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป การอบรม เปนกระบวนการทจดขนโดยมจดหมายในการทจะใหบคคลไดเพมพนความร เปลยนแปลงเจตคต และพฤตกรรมไปในทางทตองการ เพอสามารถปฏบตหนาทไดอยางมประสทธผล สรป อาย ประสบการณการทางาน วฒการศกษา และการไดรบการอบรม อธบายไดวา ยงมอายมาก ประสบการณการทางานมาก วฒการศกษาสงมากขน และการไดรบการอบรมเพมขน ทาใหสมรรถนะยงสงขนดวย แนวคดภาวะผนา ภาวะผนาเปนกระบวนการของการแลกเปลยนของการปฏสมพนธทมความสลบซบ-ซอนและมพลวตอยตลอดเวลา มองคประกอบทเกยวของในกระบวนการภาวะผนา ไดแก ผนา ผตาม บรบทสถานการณและผลลพธทเกดขน องคประกอบเหลานนตางมความสมพนธเกยวของกนและสงผลกระทบซงกนและกนเสมอ (สเทพ พงศสรวฒน, 2545: 1-10) ภาวะผนาถอวาเปนสงสาคญและจาเปนอยางยงสาหรบพยาบาล เนองจากพยาบาลทกคนคอผนาผปวยและครอบครวจะตองมความร ความชานาญ เปนผชแนะใหการสนบสนน และพทกษสทธผปวย (Miracle, 2002) ไดมนกทฤษฎหรอนกวชาการจานวนมากทไดมการศกษาถงภาวะผ นากนอยางกวางขวางและไดใหคาจากดความไวตามแนวคดตางๆ กนเชน ภาวะผนา หมายถง กระบวนการระหวางบคคลตงแต 2 คนขนไปทมปฏสมพนธกนโดยมอานาจและอทธพลเขามาเกยวของเพอมงสเปาหมายไดสาเรจ (เรมวล นนทศภวฒน, 2542: 10) หรอการมงเนนเรองความสามารถสวนบคคล

25

เกยวกบภาวะผนา ซงมความตระหนกรในตนเอง มวสยทศนและการสอสารทด สรางความไววางใจแกผรวมงานเพอเปนการเพมคณคาใหเกดขน (Bennis, 2003: 13) หรอหมายถงศลปะของการระดมความชวยเหลอให ผตามเกดความอยากทางานดวยความอตสาหพยายาม เพอใหเกดความปรารถนาอยางแรงกลาของความสาเรจรวมกน (Kouzes & Posner 1995 อางใน เรมวล นนทศภวฒน, 2542: 10) จากความหมายภาวะผนาดงกลาวพอสรปไดวา ภาวะผนา หมายถง ความสามารถของบคคลในการชกจงหรอโนมนาวผอนหรอผตามใหปฏบตเพอใหบรรลเปาหมายรวมกน การศกษาเกยวกบภาวะผนาพบวามแนวคดทหลากหลายและไดนาเสนอในมมมองทแตกตางกน ไดเรมมการศกษาคนควาวจยเกยวกบภาวะผนาขนเมอศตวรรษท 20 นกวชาการไดแบงประเภทการศกษาจากผลงานวจยภาวะผนาออกเปน 4 กลม (Yukul, 1994 อางใน เรมวล นนทศภวฒน, 2542: 11) คอ 1) การศกษาคณลกษณะ (Trait approach) 2) การศกษาพฤตกรรม (Behavior approach) 3) การศกษาอานาจและอทธพล (Power-influenceapproach) 4) การศกษาตามสถานการณ (Situational approach) และมงานวจยอนทไมสามารถจดเขากบประเภทใดไดเพราะเปนการศกษาปจจยทผสมผสานกนตงแต 2 ปจจยขนไป เชน ภาวะผนาแบบมสวนรวม (Participative leadership) และภาวะผนาในการตดสนใจโดยกลม (Charismatic leadership and Transformational leadership) และภาวะผนาในการตดสนใจโดยกลม (Leadership in decision groups) ปจจบนการศกษา จะมงเนนคณลกษณะภาวะผนาโดยเฉพาะภาวะผนาเชงปฏรปมความเหมาะสมกบสถานการณในปจจบนทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว เพราะภาวะผนาเชงปฏรปเนนทคณสมบตสวนตวทดทสดทจะทาใหผ ตามทางานไดมากกวาทคาดหวงไวและจะตองรวมกนยกระดบแรงจงใจและจรยธรรมของแตละฝายสงขนมการเสรมสรางอานาจและบรหารจดการตอการเปลยนแปลงทเกดขนใหไดโดยเฉพาะตองสรางวสยทศนรวมเพอใหองคประสบผลสาเรจ (เรมวล นนทศภวฒน, 2542: 11) ภาวะผนาเชงปฏรป (Transformational Leadership) ภาวะผนาทเหมาะสมและสอดคลองกบยคปจจบนทมการเปลยนแปลงเกดขนอยางรวดเรวคอ ภาวะผนาเชงปฏรป ซงมผสนใจศกษาวจยกนมากกวารปแบบอนเนองจากมการมงเนนการเปลยนแปลงคานยม คณธรรม มาตรฐานและการมองการณไกลไปในอนาคต ววฒนาการเกยวกบภาวะผนาเชงปฏรป เรมจากเบรนส (Burns, 1978 อางในเรมวล นนทศภวฒน, 2542: 11) ไดศกษาเปนคนแรกและมแนวคดภาวะผนาเชงปฏรปวาเปนกระบวนการทผนาและผตามมเปาหมายเดยวกนยกระดบแรงจงใจและจรยธรรมของแตละฝายสงขนโดยเชอวาจะตองมภาวะผนาสองแบบในการบรหารงานคอผนาเชงเปาหมาย (Transactional leader) ทใชหลกในการตดตอระหวางบคคลเพอใหบรรลเปาหมายทกาหนดไวโดยไมมวสยทศนและคานยมรวมในการปฏบตงานและผนาเชงปฏรป ซงเปนผยดมนผกพน มวสยทศนและสามารถเสรมสรางอานาจแกผตามปฏบตไดมากกวาทคาดหวงไว

26

ตอมาบาสส (Bass, 1985 อางในจารวรรณ ชณหวรานนท, 2545: 13) ไดขยายแนวคดภาวะผนาเชงปฎรปของเบรนส โดยใหทศนะวาผนาเชงเปาหมายใชวธการใหรางวลเพอแลกเปลยนกบการยนยอมปฏบตตาม สวนผนาเชงปฏรปนน ใชวธการจงใจใหผตามเกดความตระหนกในความสาคญของผลงานทเกดขน โนมนาวจตใจของผตามใหเปลยนจากการยดผลประโยชนสวนตนมาเปนประโยชนสวนรวมขององคการและของทมงานแทน พรอมทงกระตนใหผตามยกระดบความตองการทสงขนกวาเดม หลงจากนนประมาณ 10 ป คซสและโพสเนอร (Kouzes & Posner, 1995: 10) มแนวคดวาผทมภาวะผนาควรมความ สามารถในการปฏบตพนฐาน 5 ประการคอ 1) การทาทายกระบวนการ (Challenge the process) 2)การดลใจในใหเกดวสยทศนรวม (Inspire aspare vision) 3) การใหอานาจผอนในการปฏบต (Enable others to act) 4)การจาลองวถทาง (Model the way) และ 5) บารงขวญและกาลงใจ (Encourage the heart) ในขณะทยคส (Yukl, 1994: 16) ไดเสนอแนวคดวาภาวะผนาเชงปฏรป เปนกระบวนการของการสรางความยดมนผกพนตอเปาหมายองคการและการเสรมสรางอานาจใหแกผ ตามเพอใหบรรลผลสาเรจตามเปาหมายทกาหนดไวโดยสรปแนวปฏบตไว 9 ประเดน ทสาคญคอ 1) พฒนาวสยทศนใหมความชดเจนและนาสนใจ (Develop a clear and appealing vision) 2) พฒนากลยทธททาใหบรรลวสยทศน (Develop a strategy for attaining the vision) 3) แสดงออกอยางมนใจและมองเหตการณในแงบวก (Act confident and optimistic) 4) แสดงความเชอมนในผตาม (Express confidence in followers) 5) สรางโอกาสใหพบความสาเรจตงแตระยะเรมแรก (Early success in small steps to build confidence) 6)รวมยนดและฉลองความสาเรจ (Celebrate successes) 7) ใชกรยาทาทางการกระทาเชงสญลกษณเพอเนนคานยมสาคญ (Use dramatic, symbolic actions to emphasize key values) 8)นาดวยการเปนแบบอยาง (Lead by example) 9) มอบอานาจความรบผดชอบในการตดสนใจแกผตามเพอใหบรรลวสยทศน (Articulate and promote the vision) นอกจากน เบนนส (Bennis, 2003: 11) ไดเสนอแนวคดวาภาวะผนาเชงปฏรปสามารถนามาพฒนาสมรรถนะในการดาเนนงานองคการใหสาเรจไดดวยดคอสมรรถนะ ดานแรงขบเคลอนดวยความ มงมน (Focused drive) ความฉลาดทางเชาวนอารมณ (Emotional intelligence) การสรางความไววางใจหรอการเพมความสามารถใหผอน(Building trust/enabling others) ความคดรวบยอด (Conceptual thinking) และการคดอยางเปนระบบ (System thinking) จากการศกษาคนควาของโทรฟโน (Trofino, 1995: 113) เรองภาวะผนาเชงปฏรปในการดแลสขภาพพบวาแรงผลกทสาคญทสดประการหนงเกยวกบววฒนาการการเปลยนแปลงการดแลสขภาพคอการยกระดบจากการจดการสภาวะผนาทางการพยาบาล ภาวะผนาเชงปฏรปจะเปนตวเรงการขยายการดแลแบบองครวมโดยการใชพลงขบเคลอนระบบการดแลสขภาพทมผปวยเปนจดศนยกลางไปสผลลพธดานสขภาพของผปวยโดยตรง ในเวลาตอมาไทเยอร (Thyer, 2003: 78-79) ได

27

สรปผลกรณศกษาการเปรยบเทยบภาวะผนาเชงปฏรปและผนาเชงเปาหมายในหอผปวยสามญอายร กรรมทมเตยงรบผปวยจานวน 30 เตยง มพยาบาลวชาชพจานวน 14 คน ในการศกษาใชแนวคดภาวะผนาเชงปฏรปของเบรนสและบาสส (อางอง) ผลการศกษาพบวา ภาวะผนาเชงปฏรปอาจยดเปนประเดนหลกในการลดความขาดแคลนของพยาบาลและสาเหตททาใหพยาบาลตองออกจากระบบคอแบบภาวะผนาเชงเปาหมาย (Transactional style)และสงทพยาบาลนาไปใชปฏรปและปฏบตในศตวรรษท 21 คอ วสยทศน ความคดสรางสรรค ทสงผลในการตดสนใจตอผปวยโดยมระดบพนฐานคณภาพและกลยทธการตดตอสอสารทมความจาเปนตอระบบการดแลสขภาพ นอกจากนภาวะผนาเชงปฏรปจะกอใหเกดผลกระทบดานบวกในดานการสอสารและการสรางทมงาน จากแนวคดของบคคลตางๆ สรปไดวาภาวะผนาเชงปฏรปนนจะเนนทคณสมบตสวนตวทดทสด จะทาใหผตามทางานไดมากกวาทคาดหวงไวและรวมกนยกระดบแรงจงใจและจรยธรรมของแตละฝายสงขน มการเสรมสรางอานาจและการบรหารจดการตอการเปลยนแปลงทเกดขนไดโดยเฉพาะการสรางวสยทศนรวมกน เพอใหองคการประสบความสาเรจ แนวคดตางๆ เหลานสามารถนามาประยกตในองคการสขภาพไดอยางเหมาะสมและสามารถนาไปสรางเปนสมรรถนะภาวะผนาใหเกดขนกบบคคลทกคนในองคการ ใหดาเนนงานไดบรรลเปาหมายตามขอเสนอของเบนนสดงทกลาวมาแลว สวนการศกษาคนควาของฟตซแพทรค (Fitzpatrick, 2002: 33-51) มรายงานผลวาพยาบาลสามารถเปลยนวธปฏบตและปรบปรงผลการปฏบตงานใหเกดประโยชนทงผรวมงานและผปวย ผนาพยาบาลทมคณภาพนนถงแมวาจะไมไดอยในระดบหวหนาแตกสามารถทจะเปนผนาพยาบาลได โดยการพฒนาสมรรถนะภาวะผนาทงความสามารถและทกษะ สงสาคญทจะทาใหเกดประสทธผลตอภาวะผนา คอ การสรางสงแวดลอมในการทางานตามความตองการของผรวมงานมากวาวธการ การสอสารแบบเปดจะทาใหเกดบรรยากาศทดในการทางาน กอใหเกดความยดมนของบคคลตอเปาหมาย กระตนผรวมงานใหเกดความคดและรบฟงวตถประสงคในการทางานจดทามาตรฐาน สนบสนนการสรางเอกสทธวชาชพและความไววางใจ ลกษณะของผนาทมคณภาพประกอบดวย 1) มความมงมนทจะเรยนรอยางตอเนอง 2) มความสามารถในการแปลผลขอมลและประยกตการนาไปใช 3) มจรยธรรมในการทางาน 4) มองการณไกล 5) มความยดหยน 6)มความไวตอสงตาง ๆ และ 7) ปฏบตการดแลดวยความเอออาทร สาหรบภาวะผนาในมมมองของโบเวอร (Bower, 2002: 51-61) พยาบาลทกคนตองมการพฒนาความร เจตคตและทกษะเพอทจะเปนผนาทกเวลาไดแก การเรยนรดวยตนเอง การมองไปภายหนา การมวสยทศน การทางานเปนทม การตระหนกถงเวลาขณะปฏบตงาน มองการณไกล มองการเปลยนแปลงคอโอกาส มการสอสารทด เปนพเลยง ปลอยวางกบอดต เกบความลบและใหความเหนวาภาวะผนามใชเรองงายเพราะเปนความรบผดชอบของพยาบาลวชาชพ นอกจากนแมคโกลดรคและคณะ (McGoldrick et al., 2001) ไดสรปการศกษาคนควาภาวะผนาพบวาพยาบาล

28

ประจาการเปรยบเสมอนผนาโดยใหเหตผลวา เนองจากทกษะดานการพยาบาลมการเปลยนแปลงไป ในทกๆ หนวยงานมการประเมน วเคราะห วางแผน ปฏบตและประเมนผลลพธการดแล มการนาศาสตรและศลปของการพยาบาลลงสการปฏบต มการวเคราะหปญหา ตดสนใจเชงวพากษ มการตรวจสอบ มทกษะการสอนโปรแกรมพนฐานและทกษะการดแลขางเตยงใหไดผลลพธทด และภาวะผนาของพยาบาลในอนาคตจะตองเปนผทมความสามารถในการเจรจาตอรองทมประสทธภาพ การพฒนาแผนกลยทธ มความเฉลยวฉลาด มแรงบนดาลใจในการพลกดนองคการ สามารถใชแรงจงใจและการเสรมสรางพลงอานาจใหกบคนในองคการ ภาวะผนาแบบเคออรตก (The Art of Chaordic Leadership ) สเทพ พงศศรวฒน (2554: 1-10) ไดกลาวถงศลปะผนาแบบเคออรตก โดยอางวาดฮอค (DeeHock) ใหความหมายของคาวา“Chaord” เปนคาคณศพทของคาวา “Chaordic” ซงเปนระบบทมความซบซอนทมทงความไรระเบยบ(Chaos) และความมระเบยบ(Order) อยดวยกน ซงสภาพนสามารถใชไดทกสงทกอยาง ไมวาระบบรางกายของสงมชวต บคคล องคการ ชมชนและสงคมกได โดยระบบเหลานลวนมคณลกษณะทเหมอนกนคอ สามารถจดระบบโครงสรางไดเอง (Self-organizing) และมความสามารถบรหารจดการตนเองได (Self-governing) ซงหมายถงความสามารถทจะควบคมตนเอง ตรวจสอบตนเองได มความสามารถในการปรบตว (Adaptive) ไดเองตลอดเวลา และมปฏสมพนธตอกนแบบไมเปนเสนตรง (Non-linear) แตมความซบซอน (Complex) ยกตวอยางคณลกษณะเหลาน ถามองในองคการธรกจไดแกการดาเนนธรกจทสามารถหลอมรวมเอาแนวคดทงมงการแขงขน (Competition) และมงการรวมมอ (Cooperation) ไวดวยกนอยางลงตวหรอคอการผสมกลมกลนระหวางหลกการเรยนรทางทฤษฎ (Theoretical learning) กบหลกการเรยนรจากประสบการณจรง (Experiential learning) ควบคกนไปอยางลงตว ความสมพนธระหวางผนา (Leader) กบผตาม (Follower) ดฮอค (DeeHock,2008:67-69 )ไดอธบายถงความสมพนธระหวางผนากบผตามวาแทจรงแลวผนากคอ ผตามและผตามกควรมสทธกาหนดทางเลอกตางๆ ขององคการ โดยเหนวาใครกตามทถกบงคบใหทางานตามคาสงหรอถกบงคบโดยผอน ผนนยอมมใชเปนผตามทแทจรง แมจะมความสมพนธทดกตามแตกเปนการยนยอมทถกครอบงา (Dominate) จากอกฝายหนง ผนาทแทจรงตองคกบการนาหรอผตามทแทจรงตองคกบการตาม ถาทาโดยการถกบงคบหรอขมขใชกาลง ยอมนาไปสความสมพนธแบบผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา เปนการยดเอาวตถเปนเกณฑ ซงแตกตางจากความสมพนธในความหมายทแทจรงของผนากบผตาม การใชวการเหนยวนาดวยพฤตกรรม (Induced behavior) เปนสงจาเปนอยางยงระหวางผนากบผตาม ผนาไมจาเปนเสมอไปวาตองเหนยวนาไปในทศทางบวกทสรางสรรค มจรยธรรมท

29

ไดมาจากการมสวนรวมคดรวมทาของสมาชกทกคนและเปนพฤตกรรมทเปดเผยใหเหนไดเสมอไป คอรากฐานทสาคญยงของแบบความสมพนธระหวางกนของสมาชกทกคนในแทบทกองคกร ผนาทแทจรง (True leader) ตองปลกฝงความรสกรวมในความเปนชมชน(Community) เดยวกนของสมาชกทกคน โดยทาตนเปนสญลกษณ (Symbolize) เปนตวแทนทชอบธรรมตามกฎหมาย (Legitimize) ขององคการ และสามารถแสดงออกทางพฤตกรรมอยางเขมแขงใหสอดคลองกบความรสกเปนชมชนนน จะตองเปนผทสามารถสรางและถายทอดความรสกรวมของสมาชกในแงวตถประสงค คานยมและความเชอทสาคญขององคการโดยผนาจะตองเกดจากการถกเหนยวนาดวยพฤตกรรมของสมาชกอน ๆ ทตนนา เพอใหบรรลตามเปาหมายทพวกตนไดกาหนดไว ดฮอค (DeeHock, 2008: 67-69) เชอวาความรบผดชอบทสาคญตามลาดบของผบรหารควรเปนเรองตอไปน ประการแรก ทสาคญสงสดของผบรหารคอตองบรหารตนเองเสยกอน (Self-manage) กลาวคอตองบรหารตนเองในเรองความซอสตยสจรต ความมอปนสยทดงาม การมจรยธรรม สรางความรอบร เพมความเฉลยวฉลาด พฒนาความสามารถควบคมอารมณไดดและยดมนในการรกษาคาพดใหสอดคลองกบการกระทา การบรหารตนเองในเรองเหลานลวนมความสลบซบซอนมากไมมวนจบสน ยงยากลาบากอยางเหลอเชอและบคคลมกจะหลกเลยงทจะทาอยเนองนตย ผบรหารจงใหเวลาคอนขางนอยมากเพอการบรหารตนเองใหดและลกๆ บคคลมกเชอวาการพราสอนและการควบคมพฤตกรรมผอนเปนเรองทงายกวา ผนายงมอานาจมากขนเพยงใดยงสามารถสรางความหายนะเพมมากขนเพยงนน เนองจากการบรหารตนเองมความสาคญมาก ผบรหารจงควรใชเวลาอยางนอยรอยละ 50 ของเวลาทมท งหมด ถาทาเชนนไดยอมแนนอนวาความมคณธรรม (Moral) จรยธรรม (Ethic) และคณลกษณะทงดงามทางจตใจ (Spiritaul element) ยอมเกดแกตวผบรหารเองในทสด ประการทสอง ความรบผดชอบของผบรหารคอตองทาการบรหารจดการตอผทมอานาจเหนอขนไป (To manage those who have authority over us) ซงไดแก นาย (Boss) ผนเทศงาน(Supervisors) ผอานวยการ (Directors) ผควบคมกฎ (Regulators)และอนๆ เพราะถาขาดความเหน ชอบและสนบสนนจากบคคลเหลาน จะทราบไดอยางไรวาสงทดาเนนการอยนนถกตองจะตดสนใจอยางไรจงเหมาะสมจะสามารถคดรเรมสงใหมๆ ไดหรอไม ด งนนการบรหารผบงคบบญชาจงสาคญมาก ควรใชเวลาและความสามารถดานนไมนอยกวารอยละ 25 ของเวลาทงหมด ประการทสาม ความรบผดชอบของผบรหารคอ การบรหารเพอน (To manage one’s peers) หมายถง ผซงผบรหารไมมอานาจเหนอเพอนและเพอนไมมอานาจเหนอผบรหารไดแกเพอนฝง คแขง ผสนบสนนปจจยการผลตและลกคาเปนตน คนเหลานมความสาคญมากหากเขาขาดความ

30

เชอมนและไมไววางใจผบรหารแลวกยากทงานจะสาเรจได จงจาเปนตองใชเวลา พลงและความจรงใจไปกบการบรหารคนกลมนราวรอยละ 20 ประการทส ความรบผดชอบของผบรหารคอการบรหารผทตนมอานาจสงกวาหรอผใตบงคบในเมอผบรหารตองใชเวลาในการบรหารตางๆจะเหลอเวลาเพยงรอยละ 5 เทานน ดงนนผบรหารตองคดเลอกคนทมความเหมาะสม จากนนทาใหเขาไดเรยนรและเขาใจความคดหลก (Concept) แลวใหเขาลง มอปฏบตอยางสมาเสมอ เพราะถาเขาสามารถดาเนนการและบรหารแบบทผบรหารปฏบตไดแลว ผบรหารกแทบจะไมตองทาอกเลย จากนนคอยชนชมในความสาเรจและอยาไปกาวกายอก ไมมอะไรสาคญสาหรบการเปนผนาเทากบการทาใหคนอนเปนคนดในยคโลกา-ภวตน การเปนผนาทมประสทธผลตองยดหลกความเปนเคออรดกมาดาเนนการเพราะสามารถสงเสรมใหผอนเปนคนดดวยตนเอง ผนามหนาทใหการยอมรบและชวยขจดแกไขอปสรรคตาง ๆ สรางความเปนสวนรวมเดยวกนขององคการ สรางวสยทศนในอนาคต กระตนใหกาลงใจและเพมศกยภาพของทม ชวยใหทกคนผกพนตอองคการ ดแลรกษาทกคนใหอยบนเสนทางทดตลอดไป ภาวะผนาตามแนวคดของเบนนส แนวคดเกยวกบภาวะผนาของเบนนสมการพฒนามาอยางตอเนองจากประสบการณทไดรบจากการเปนนกวชาการและจากผลการศกษาวจย ในป 1985 เบนนสและนานส (Bennis & Nanus 1985 อางใน สเทพ พงศศรวฒน, 2545) ไดศกษาวจยพฤตกรรมภาวะผนาเชงปฏรปของผนาระดบสงจากบรษทขนาดใหญ 60 คนจากภาครฐ 30 คน ไดขอสรป 3 ประเดนคอ 1) การพฒนาวสยทศน (Developing a vision) โดยผนาสวนใหญสามารถระบวสยทศนไดชดเจนในลกษณะพนธ-กจขององคการและสามารถสรางจตสานกแกผตามของตนไดในระดบสงในเรองเกยวกบเสรภาพความอสระ ความยตธรรมและมงความสาเรจในตนเอง 2) การพฒนาความมงมนและความไววางใจ (Developing commitment and trust) ผลการวจยแสดงใหเหนวาความมงมนตอวสยทศนจะมความสมพนธอยางใกลชดกบความไววางใจทผตามมตอผนาโดยตรง ซงจะชวยเสรมแรงใหผตามมพฤตกรรมทานองเดยวกบผนา แตถาผนามการแสดงออกทไมคงเสนคงวาทงคาพด และการกระทาจะทาใหผตามขาดความเชอมนและขาดความไววางใจ และ 3) สงเสรมการเรยนรภายในองคการ(Facilitating organization learning) โดยสรปความสาคญการเรยนรของรายบคคลและขององคการผนาทมประสทธผลจะใชวธการตางๆ เพอพฒนาทกษะของตนเองและรจกหาความรเพมขนจากประสบการณการทางานงาน ทงทสาเรจและลมเหลว มการทบทวนความผดพลาดทเกดขนเพอใชเปนโอกาสของการเรยนรและพฒนารวมถงสนบสนนการเรยนรของสมาชกในองคการดวย ตอมาเบนนส(Bennis, 2003: 22-25) พฤตกรรมภาวะผนาคอรปแบบของภาวะผนาทใหพลงอานาจ ประกอบดวยสมรรถนะ 4 ดาน คอ 1) การจดการ ความสนใจ (Management of attention) ใหทวถง

31

ในกลมของเปาหมายหรอวสยทศนทไมใชเปนเรองเรนลบแตเปนความรสกของการบรรลผลลพธเปาหมายหรอทศทาง 2) การจดการความตงใจ (Management of meaning) คอ การทาใหความฝนเปนจรงเพอเปนแนวทางให กบผอนโดยผนาจะตองมการสอสารวสยทศนเพอใหการทางานรวมกนม ทศทางเดยวกน 3) การจดการความเชอถอไววางใจ (Management of trust) ซงเปนสงทจาเปนกบทก องคการโดยมหลกสาคญคอความนาเชอถงไววางใจและ 4) การจดการตนเอง (Management of self) เปนทกษะของการเรยนรดวยตนเองและการจดการอยางเหมาะสมเพอใหมประสทธผล การจดการตนเองเปนภาวะวกฤตถาขาดสมรรถนะดานนจะทาใหเกดผลเสยมากกวาผลด เบนนส (Bennis, 1999) ใหความหมายของสมรรถนะภาวะผนา หมายถง การมงเนนเรองความสามารถสวนบคคลเกยวกบภาวะผนาซงมความตระหนกรในตนเอง มวสยทศนและทกษะการสอสารทด สรางความไววางใจแกผรวมงาน เพอเปนการเพมคณคาใหเกดขน ตอมาเบนนส (Bennis, 2003)ไดศกษาเพมเตมและพฒนาแนวคดใหมความชดเจนขนโดยมแนวคดวาสมรรถนะภาวะผนาเปนความสามรถวดไดโดยการพฒนาการจดการความสนใจและการจดการความตงใจจะมงเนนการกาหนดทศทางทชดเจน รวมทงการสอสารวสยทศนเพอขบเคลอนวสยทศนนนใหเปนจรง ทาใหองคการบรรลวตถประสงคทตงไว ซงพฒนาเปน แรงขบเคลอนดวยความมงมน (Focused drive) การจดการความตงใจ จะมงเนนการสรางความไววางใจแกผอนและการไดรบความไววางใจจากผอน ซงเปนแนวคดทยงคงอยและพฒนาเปนการสรางความไววางใจ/การเพมความสามารถใหผอน (Building trust/enabling others) สวนแนวคดการจดการตนเอง ซงมงเนนความสามารถใน การคดสรางสรรค การมองในภาพรวม การเชอมโยงแนวคดเหตการณตางๆ อยางเปนระบบ รวมถงการเขาใจและการเปนผนาดานอารมณท งของตนเองและผอน โดยไดพฒนาเปนความคดรวบยอด (Conceptual thinking) การคดอยางเปนระบบ (Systems thinking) และความฉลาดทางเชาวนอารมณ (Emotional intelligence) หลงจากนนเบนนสไดพฒนาแบบวดสมรรถนะภาวะผนาโดยใชแนวคดทง 5 ดาน โดยมขอคาถามท งหมด 50 ขอ เพอประเมนสมรรถนะภาวะผนา ซงสวนใหญจะเปนบคลากรของบรษทเอกชน ตอมาในป 2003 บรษท ลงเกจ องคอมพาน (Linkage, Inc.) รวมกบเบนนสไดดดแปลงแบบวดนใหมความเหมาะสมกบบรบทของบรษท จงปรบขอคาถามเหลอเพยง 45 ขอ ซงสมรรถนะแตละดานไดถกกาหนดคานยามและพฤตกรรมทแสดงออกถงสมรรถนะหรอทกษะนนๆ ดงน สมรรถนะท 1 แรงขบเคลอนดวยความมงมน (Focused drive) มงเนนทจดมงหมายและการไปถงซงจดมงหมายนนๆ อนเปนความสมดลระหวางองคประกอบดานความมงมนและแรงขบเคลอนคอ ความมงมน (Focus) เปนความสามารถทจะบอกเปาหมายและวสยทศนรวมทงวธการเฉพาะทจะสนบสนนการมงไปสเปาหมายและวสยทศนนน ๆ

32

แรงขบเคลอน (Drive) ความสามารถทจะคงไวหรอจาเปนตองเสยสละและการใชพลงทมอยเพอกาวสความสาเรจของผลงาน โรงพยาบาลเชยงรายประชานเคราะห (อางอง) มนโยบายในการพฒนาองคการเพอมงสความเปนโรงพยาบาลคณภาพ ดงนนจงมความมงมนในการพฒนาภาวะผนาของคนในองคการเพราะมความเชอวาภาวะผนาเปนฐานทจะผลกดนใหบคลากรพฒนาสมรรถนะภาวะผนาได โดยเฉพาะการพฒนาดานการรบรเกยวกบการมสวนรวมในการกาหนดวสยทศน และการมงมนพฒนาองคการใหบรรลถงวสยทศนนน สมรรถนะท 2 ความฉลาดทางเชาวอารมณ (Emotional intelligence) สมรรถนะดานนมงเนนท ความเขาใจและการเปนผนาดานอารมณทงของตนเองและผอนในวถทางทยงคงมความเชอมน จงใจ ดลใจ และเพมประสทธภาพกลมอนเปนความสมดลระหวางองคประกอบดานการรบร (Perception) ความสามารถทจะอานความคดของผอนโดยผานการใชทกษะการวเคราะหอยางลกซง การบรรลวฒภาวะทางอารมณ (Emotional maturity) ความสามารถทจะเปนผนาความรสกของตนเอง รวมทงการเผชญความเครยดในวถทางทยงคงใหความเชอมน จงใจ ดลใจ และเพมประสทธภาพ จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา ความฉลาดทางเชาวอารมณโดยแคดแมน และบรวเวอร (Cadman & Brewer, 2001: 321-324) ศกษาถงความฉลาดทางเชาวนอารมณในการสรรหาบคลากรทางการพยาบาล โดยใชกรอบแนวคดของโกลแมน (Goleman, 1996: 101-107) ผลการศกษาพบวา ความฉลาดทางเชาวอารณเปนสงสาคญในการทจะสรรหาบคลากรทางการพยาบาล เนองจากความฉลาดทางเชาวนอารมณจะกอใหเกดความสาเรจทางดานการศกษาและการพฒนาคณภาพในการดแลผปวย การทบทวนวรรณกรรม สวนใหญของโกลแมน เปนพนฐานการศกษา ดงเชนของ สาลกา เมธนาวน (2545: 34) ไดศกษาความฉลาดทางเชาวอารมณของพยาบาลในการปฏบตการพยาบาล กลมตวอยางเปนพยาบาลประจาการทปฏบตงานในโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขทวประเทศ จานวน 1,396 คน ซงมความสขในการทางานและผมารบบรการมความถงพอใจ มนใจในบรการทไดรบ โดยใชกรอบแนวคดของโกลแมน (Goleman,1995: 113-165) ผลการศกษาพบวาองคประกอบความฉลาดทางเชาวอารมณของพยาบาลเปนสงททาใหพยาบาลมความสขในการทางาน งานมคณภาพ และผรบบรการมความพงพอใจในบรการ ความฉลาดทางเชาวอารมณกบภาวะผนาทางการพยาบาลเปนสมรรถนะดานการควบคมอารมณทงตนเองและผอน การตดสนใจและการตอบสนองตอการตดสนใจ การเขาใจตอสถานการณในขณะดแลผปวย พยาบาลวชาชพตองใชกระบวนการพยาบาลรวมกบสมรรถนะดาน

33

ความฉลาดทางเชาวอารมณ นอกจากนพยาบาลวชาชพยงตองมบทบาทเปนผประสานงานทดมการบรหารจดการอารมณความรสก ความเครยดทงของตนเองและผอนไดอยางเหมาะสม สมรรถนะท 3 การสรางความไววางใจ/การเพมความสามารถใหผอน (Building trust/ enabling others) สมรรถนะดานนมงเนนท การใหความไววางใจแกผอน และการไดรบความไววางใจจากผอนเพอใหผอนนนประสบความสาเรจอนเปนความสมดลระหวางองคประกอบดานความยดมนผกพน (Empowerment) ความสามารถในการชวย ผอนใหไดผลการปฏบตดเยยมโดยใชความไววางใจ การมอบหมายงาน การมสวนรวมและการนา จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา แมนเลย (Manley, 2000: 15-17) ไดศกษาพฒนาบทบาทของพยาบาลผใหคาปรกษากบการสงเสรมใหเกดการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการ กลมตวอยางเปนพยาบาลผใหคาปรกษาทปฏบตงานในหอผปวยหนก แบงเปน 4 กลม จานวน 30 คน พบวานอกจากผนาจะตองมบทบาทภาวะผนาเชงปฏรปและความชานาญในบทบาทพยาบาลผใหคาปรกษาแลว ความไววางใจยงเปนปจจยสาคญทสงเสรมใหเกดความชานาญในบทบาทพยาบาลผ คาปรกษาแลว ความไววางใจยงเปนปจจยสาคญทสงเสรมใหเกดการเปลยนแปลงของวฒนธรรมองคการดวย สวนลาชชงเจอรและคณะ (Laschingef, firegan, and Shamain, 2001) ผลกระทบของพลงอานาจในองคการ ความไววางใจ ความยดมนผกพน และความพงพอใจของพนกงาน กลมตวอยางเปนพยาบาลวชาชพระดบปฏบตการของโรงพยาบาลระดบทตยภม พบวาการเสรมสรางอานาจในงานของผปฏบตงานโดยใชทฤษฎโครงสรางอานาจทใหความสาคญของสงแวดลอมในททางานและพฤตกรรมของบคคล ซงระบวาสงแวดลอมในททางานมสวนในการกาหนดเจตคตและพฤตกรรมของบคคลในองคการ การเสรมสารางพลงอานาจทเหมาะสมจะทาใหบคลากรไดรบการสนบสนนขอมลขาวสาร ความสะดวกในการทางาน การจดสงแวดลอม การสนบสนนวสดอปกรณในการปฏบตงาน การเสรมสรางการมสวนรวมและความไววางใจทงระดบเพอนรวมงานและผบงคบบญชา ผลการศกษาพบวา บคลากรทไดรบการสนบสนนจนเกดการเรยนรและพฒนาตนเองเกดความพงพอใจในงาน ไดรบความไววางใจจากผบงคบบญชา สงผลใหเกดการปฏบตงานทมประสทธภาพและเกดความยดมนผกพนตอองคการ จากผลการศกษาดงกลาวจะเหนวา การสรางความไววางใจหรอการเพมความสามารถใหผอน เปนสงทพยาบาลวชาชพทกคนควรตระหนกและใหความสาคญ เพราะถาขาดความไววางใจผอนยอมไมไดรบความไววางใจและความรวมมอจากผอนกลบมาดวยเชนกน สมรรถนะท 4 ความคดรวบยอด (Conceptual thinking) สมรรถนะดานนมงเนนทสามารถทาใหพฒนาและเลอกกลยทธหรอแนวคดทเปนนวตกรรมในองคการ อนเปนความสมดลระหวางองคประกอบ ดานนวตกรรม (Innovation) เปนความสามารถในการสรางสรรคหรอเพมพนความคดผลตภณฑและการบรการ ทนาไปสความสาเรจของผททางานในระดบปฏบตการ การคด

34

ในภาพรวม (Big-picture thinking) ความสามารถในการมองทงดานปจจยเหตการณ องคการ รวมทงผคนทมผลการหรอไดรบผลกระทบจากสถานการณใดสถานการณหนง จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวกบแนวทางพฒนาภาวะผนาดานความคดรวบยอดของพยาบาลวชาชพ พบวายงไมมการศกษาหรอวเคราะหถงอยางชดเจน มการพดถงอยางกวางๆ เทานน เชน ความพยายามสรางสรรคนวตกรรมในงานบรการ การบรหารความเสยงอยางสรางสรรค เปนตน สมรรถนะท 5 การตดอยางเปนระบบ (System thinking) สมรรถนะดานนมงเนนทกระบวนการ เหตการณ และระบบทมการเชอมโยงอยางเปนระบบและชดเจน อนเปนความสมดลระหวางองคประกอบดานความมวนยทางดานจตใจ (Mental discipline) ความสามารถในการเสาะแสวงหาวถทางททาใหเปนรปธรรมและนาเอาความคดลงสการปฏบต ความเขาใจในกระบวนการ (Process orientation) ความสามารถในการเพมพนการเรยนรและการปฏบตโดยการออกแบบ การนาไปปฏบตและการเชอมโยงกระบวนการตาง ๆ ผบรหารสมยใหม ในโลกของการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรวตลอดเวลาในปจจบน ทาใหทกคนตองทางานแบบตาราง (Matrix) มากขน บคคลคนเดยวอาจตองทางานหลายอยาง และเกยวของกบหลายทมงาน สถานการณตางๆ เหลานสงผลใหผบรหารในฐานะผนาทมตองใหความสาคญกบการสรางและสงเสรมทมงานทมวฒนธรรมหลากหลาย ใหเกดการรวมแรงรวมใจกนสรางพลงรวม (Synergy) คณลกษณะทจาเปนและสาคญมากสาหรบผบรหารสมยใหมในการแกปญหาและพฒนาองคกรใหเหมาะสม สอดคลองกบสงคม เหตการณ สถานการณ และบคคล คอความสามารถ ในการปรบตว และมความยดหยน อนเปนสมรรถนะทหากผบรหารขาดเสยแลว อาจเปนอปสรรคสาคญตอการกาหนดนโยบาย กระบวนการบรหาร การเปนผนาทมและการตดสนใจแกไขปญหาอยางมประสทธภาพ ความสามารถทจาเปนสาหรบการปรบตวและยดหยนของผบรหารม 3 ประการคอ (ธเนศ ขาเกด, 2547: 160-162) 1. การวเคราะหพฤตกรรมมนษย ผบรหารจะตองมความสามารถในการเขาใจและวเคราะหพฤตกรรมทงของตนเองและของผอน เพอปรบปรงตนเอง โดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคล รวมทงตองเขาใจถงความเกยวของระหวางความตองการ แรงจงใจ และ พฤตกรรมของมนษย ซงมทฤษฎการบรหารหลายทฤษฎ เชน ถาจะใชทฤษฎพฤตกรรมการจงใจของมาสโลว (Maslow) ทกลาวถงความตองการของมนษยตามลาดบขน 5 ขน คอ ความตองการทางกาย ความตองการความปลอดภยและมนคง ความตองการทางสงคม ความตองการการยอมรบนบถอ และความตองการความสาเรจสงสดแหงตน กควรตระหนกดวยวา ความตองการทไดรบความพงพอใจ

35

แลว อาจจะไมเปนสงจงใจใหเกดพฤตกรรม แตจะเกดความตองการในขนทสงขนเรอย ๆ เพราะความตองการของบคคลมความซบซอน 2. ความสามารถดานการบรหารปญญาทางอารมณ (Emotional quotient) แดเนยลโกลแมน (Danial Goleman) ไดแบงองคประกอบไววาม 5 ประการ คอ 1) การรตว 2) ความสามารถในการควบคมอารมณ 3) แรงกระตน 4) ความเหนใจ และ 5) ทกษะทางดานสงคม เชน การใหความรวมมอ ความเปนผนา เปนตน ผบรหารจงตองมคณลกษณะสาคญในการเสรมสรางและพฒนาปญญาทางอารมณอยางนอย 5 ประการคอ 1) การรจกตวเอง 2) การรจกจดการกบอารมณตนเอง 3) การสรางแรงจงใจใหตนเอง 4) การควบคมอารมณชววบ และ 5) การหยงรจตใจผอน ผบรหารทมความสามารถดานการบรหารปญญาทางอารมณ จะเปนบคคลทมเสนห มคณคาอยกบใครใครกรก ทางานกบใครใครกชอบ และมความสามารถในการแกไขปญหาและมการตดสนใจทดเสมอ 3. การปรบตวใหเขากบบคคลและสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง ผบรหารคงไมโชคดทจะมโอกาสเลอกทางานกบบคคลหรอกบหนวยงานทตนเองตองการไดเสมอไป ในแตละองคกรกมบรบท (Context) ทแตกตางกนออกไปทงในดานบคคล ปจจยความพรอม วฒนธรรมองคกรเปนตนผบรหารทเปนผนาการเปลยนแปลงจงตองมความสามารถในการปรบตวใหเหมาะสมกบลกษณะการทางานแตละบคคล (Work style) การปรบตวในความไมแนนอนและสภาวะวกฤตทเกดขน โดยเฉพาะอยางยงการปรบตวกบบคคลทแตกตางกนในโลกของงาน คณลกษณะภาวะผนาของพยาบาล คณสมบตหรอคณลกษณะภาวะผนาของพยาบาลมการศกษารายงานการคนควาของนกวชาการทางดานสขภาพในยคปจจบนหลายรายมแนวคดทสอดคลองกนมากเกยวกบภาวะผนาในพยาบาลวชาชพ ตวอยางเชน การศกษาของอลรค (Ulrich, 2004) ทรายงานวาภาวะผนาเปนความรบผดชอบของพยาบาลวชาชพทกระดบ โดยอางองมาตรฐานการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหนวยระบบทางเดนปสสาวะของประเทศสหรฐอเมรกา (American Nephrology & American Nephrology Nurse,s Association, 2001) สรปวาพยาบาลวชาชพทงหมดควรมบทบาทภาวะผนาในดานตาง ๆ ดงน คอ มการประสานงานในทม ปฏบตงานในเชงสรางสรรค มวสยทศน มความยดมนตอการเรยนรอยางตอเนอง สอนผอน มความคดสรางสรรคและยดหยน มความกระตอรอรนในการทางานอยางมคณภาพ ยอมรบความผดพลาดของตนเองและผอน สรางแรงบนดาลใจในดานความเชอถอไววางใจ เปนผประสานงานโดยตรงระหวางหนวยงาน มสวนรวมในทมผบรหาร มสวนรวมในองคกรวชาชพ มการตดสนใจ สงเสรมการใหขอมลขาวสารและความกาวหนาของวชาชพ สรางนวตกรรมทมผลตอการเปลยนแปลงการปฏบตงานและสงเสรมให

36

ทางานรวมกนอยางมประสทธผลในทมสหสาขาวชาชพ เชนเดยวกบรายงานการศกษาคนควาของฟสเชอรและเดวด ไฮซาร, คดเคนสน–ฮาซารดและมราเคล (Fisher & Davidhizar, 1998; Dickenson – hazard, 2000 & Miracle,2002) พบวาพยาบาลทกคนคอผนา บทบาทเบองตนของพยาบาล คอ เปนผนาประชาชนดานสขภาพดวยความเมตตา ฉลาดและมสมรรถนะ โดยยกตวอยางความเอออาทรของพยาบาลในการชวยเหลอครอบครวของผปวยและการกระตนพยาบาลคนอนๆ ใหแสดงบทบาทภาวะผนาและพทกษสทธ ใหกบผปวย ใหความสะดวกสบาย ใหขอมลความกาวหนาของการรกษา ใหคาแนะนาในดานเอกสาร การลงนามยนยอมการรกษาและการจดการเรองคาใชจายสรปไดวาพยาบาลวชาชพทกคนคอผนาในดานการดแลสขภาพแกผปวยเพอใหเกดความผาสกโดยใชความรและทกษะในการตดสนใจ มความสานกในบทบาทหนาทความรบผดชอบทจะดแลผปวยใหปลอดภยและใหการดแลดวยความสามารถ สรปไดวาลกษณะภาวะผนามความสาคญสาหรบพยาบาลทกคนทปฏบตงานในองคการ จากการศกษาคนควาของนกวชาการหลายรายพบวาแนวคดทกลาวมาทงหมดยงมความหลากหลายของลกษณะภาวะผนาซงแตกตางกนไปตามบรบทและสงแวดลอมทแตกตางกน แตมแนวคดทสอดคลองกนวา ภาวะผนาเปนกระบวนการทมปฏสมพนธและมอานาจเขามาเกยวของ จาเปนอยางยงสาหรบพยาบาลวชาชพทกคนไมวาจะอยในตาแหนงใดกตามเพอใหการทางานประสบความสาเรจตามเปาหมาย

บทท 3

วธดาเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive research) มวตถประสงค เพอศกษาองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล (พยาบาลวชาชพเชยวชาญ) ตามการรบรของคณะผบรหารระดบสง ผบรหารระดบกลาง ผบรหารระดบตนและพยาบาลระดบปฏบตการ ในโรงพยาบาลระดบตตภม ในจงหวดสพรรณบร รายละเอยดในการดาเนนการวจยมรายละเอยดดงน ลกษณะของสถานททใชเกบขอมล

โรงพยาบาลระดบตตภม ในจงหวดสพรรณบร มจานวนเตยงรบผปวย 602 เตยง ใหบรการผปวย แผนกอายรกรรม ศลยกรรม ออรโธปดกส กมารเวชกรรม จกษ โสต ศอ นาสก สต-นารเวชกรรม ทนตกรรม จตเวช และเวชกรรมฟนฟโดยมบคลากรแพทยจานวน 102 คน และพยาบาลจานวน 407 คน และแบงสายงานออก 6 กลมภารกจ ไดแก กลมภารกจดานอานวยการ กลมภารกจดานพฒนาระบบบรการสขภาพ กลมภารกจดานบรการตตยภม กลมภารกจดานการพยาบาล กลมภารกจดานเทคโนโลยสารสนเทศและกลมภารกจดานพฒนาคณภาพโรงพยาบาล ลกษณะกลมประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ประชากรทศกษาคอคณะผบรหารโรงพยาบาลระดบตตภม ในจงหวดสพรรณบร ซงประกอบดวยผบรหารระดบสง ระดบกลาง และระดบตน จานวน 58 ราย และพยาบาลระดบปฏบตการจานวน 387 คน รวมทงสน 445 คนซงจาแนก ไดดงน

  38

1. ผ บรหารระดบสง หมายถง ผ อ านวยการโรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวด สพรรณบร และคณะกรรมการบรหารตามกลมภารกจงานตางๆทไดรบการแตงตงโดยผอานวยการโรงพยาบาล และปฏบตงานในตาแหนงคณะกรรมการบรหารเปนเวลา1ปขนไปจานวน 20 คน(ขอมล ณ วนท 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2554) 2. ผบรหารระดบกลาง หมายถง พยาบาลผชวยหวหนากลมงานการพยาบาลสาขาตางๆสาเรจการศกษาพยาบาลในระดบปรญญาตรหรอเทยบเทาจากมหาวทยาลยหรอวทยาลยพยาบาลทสภาการพยาบาลรบรองทมใบประกอบวชาชพการพยาบาลทยงคงสภาพ โดยไมถกพกใชหรอเพกถอนหรอยงไมหมดอาย และปฏบตงานใหบรการดานสขภาพตามวฒการศกษาและเปนผไดรบการแตงตงจากผอานวยการโรงพยาบาลเปนเวลา 1 ขนไป ไมอยระหวางการลาศกษาตอ ลาฝกอบรม หรอลาคลอด จานวน 6 คน (ขอมล ณ วนท 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2554) 3. ผบรหารระดบตน หมายถง พยาบาลหวหนาหอผปวยกลมงานการพยาบาล สาเรจการศกษาพยาบาลในระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา จากมหาวทยาลยหรอวทยาลยพยาบาล ทสภาการพยาบาลรบรอง ทมใบประกอบวชาชพการพยาบาลทยงคงสภาพ โดยไมถกพกใชหรอเพกถอนหรอยงไมหมดอาย และปฏบตงานใหบรการดานสขภาพตามวฒการศกษาและเปนผไดรบการแตงตงจากผอานวยการโรงพยาบาลใหดารงตาแหนงผบรหารระดบกลาง หรอหวหนาหอผปวยในกลมการพยาบาล และปฏบตงานในตาแหนงหวหนาหอผปวย เปนเวลา 1 ปขนไป ไมอยระหวาง การลาศกษาตอ ลาฝกอบรม หรอลาคลอด จานวน 32 คน (ขอมล ณ วนท 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2554) 4. พยาบาลระดบปฏบตการ หมายถง พยาบาลวชาชพสาเรจการศกษาพยาบาลในระดบปรญญาตรหรอเทยบเทา จากมหาวทยาลยหรอวทยาลยพยาบาล ทสภาการพยาบาลรบรองทมใบประกอบวชาชพการพยาบาล ทยงคงสภาพ โดยไมถกพกใชหรอเพกถอนหรอยงไมหมดอาย และปฏบตงานใหบรการดานสขภาพตามวฒการศกษา และปฏบตงานมาแลว เปนเวลา 5 ปขนไป(Benner,1984 อางในบญใจ สถตยนรากล, 2553: 224)ไมอยระหวางการลาศกษาตอ ลาฝกอบรม หรอลาคลอด จานวน 387 คน (ขอมล ณ วนท 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2554) เครองมอทใชในการวจย ขนตอนท1 การวเคราะหวรรณกรรมทเกยวของกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล 1. ภาวะผนาเปนกระบวนการของการแลกเปลยนของการปฏสมพนธทมความสลบ ซบซอนและมพลวตอยตลอดเวลา มองคประกอบทเกยวของในกระบวนการภาวะผนาไดแก ผนา

  39

ผตาม บรบทสถานการณและผลลพธทเกดขน องคประกอบเหลานนตางมความสมพนธเกยวของกนและสงผลกระทบซงกนและกนเสมอ (สเทพ พงศสรวฒน, 2545) ภาวะผนาถอวาเปนสงสาคญและจาเปนอยางยงสาหรบหวหนาพยาบาล 2. ผวจยเลอกศกษากรอบแนวคดสมรรถนะภาวะผนาของเบนนส (Benni, 2003) เนองจากพบวาเปนแนวคดทเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณการเปลยนแปลงของสงคมและดานตางๆในยคปจจบนเปนวธทจะสกดคดเลอกแนวทางทดและเหมาะสมสาหรบผบรหารทางการพยาบาลระดบสงสดในโรงพยาบาล 3. แนวคดนสามารถประเมนไดอยางเปนรปธรรม โดยมความนาเชอถอ ความเทยงในการวดพรอมแบบประเมนผลทกลนกรองจากผเชยวชาญ หาคาความเชอมนได ขนตอนท 2 การพฒนาเครองมอ ผวจยออกแบบการสอบถามความคดเหนเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภานะผนาของหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลเจาพระยายมราชวาควรมอะไรบางและการใหความสาคญในแตละขอเปน 5 ระดบ ซงแบบสอบถามนดดแปลงมาจากซงสรางโดย เรมวล นนทศภวฒน ซงผวจยไดรบอนญาตใหนาเครองมอมาดดแปลงใชได

ขนตอนท 3 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ การศกษาครงนผวจยไดนาแบบวดสมรรถนะภาวะผนาตามแนวคดของเบนนส ซงพฒนา โดยเรมวล นนทศภวฒน ไปทดลองใชกบกลมตวอยางกอนนาไปใชจรงจากกลมหวหนาพยาบาลและรองหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลชมชนจานวน 10 โรงจานวน 35 ราย แลววเคราะห หาความเชอมนโดยใชสมประสทธอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Coefficient Alpha) มคาเทากบ .813 ขนตอนท 4 การตรวจสอบความตรงโครงสราง (Construct validity) และการวเคราะหองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล โรงพยาบาลเจาพระยายมราช โดยการนาผลแบบสอบถามทผานการตรวจสอบความตรงและความเทยงแลว ทาการสอบถามความคดเหนของบคลากรของโรงพยาบาลเจาพระยายมราช ไดแก ผบรหารระดบสง ระดบกลาง ระดบตนและระดบปฏบตการของพยาบาลวชาชพ วาองคประกอบทควรมดานสมรรถนะภาวะผนาของหาหนาพยาบาลในแตละขอมความสาคญมากนอยอยางไรตามระดบคะแนนทง 5 ระดบ แลวจะทาการวเคราะหเพอใหไดองคประกอบทสาคญและเปนดานอะไรบางกลมตวอยาง การกาหนดขนาดกลมตวอยาง การศกษาครงนผวจยกาหนดขนาดกลมตวอยางตามหลกการของแฮรและคณะ (Hairs et

  40

al.,2003: 605)โดยคานวณจากการใช 5เทาของจานวนตวแปรสงเกต ในการศกษาครงนมจานวนตวแปรทงหมด 45 ตวแปร ทาใหไดขนาดกลมตวอยาง 45x5 = 225 ราย กลมตวอยาง คอ คณะผบรหารระดบสง ระดบกลาง และระดบตนและพยาบาลระดบปฏบตการโดยผวจยเจาะจงคดเลอกกลมตวอยางทมคณสมบตตรงตามเกณฑทกาหนดแบบเจาะจงและเปนตวอยางทผวจยคาดวาจะทาได (Purposive Sampling) เปนการเลอกประชากรใหมความเพยงพอในการหาความสอดคลองของการประเมนและการวเคราะหองคประกอบ (บญใจ ศรสถตยนรากล, 2553:206) ซงจาแนกกลมตวอยางไดดงตอไปน 1. ผบรหารระดบสง ระดบกลาง และระดบตน ทไดรบการการแตงตงจากผอานวยการโรงพยาบาลใหดารงตาแหนงและปฏบตงานในตาแหนงหวหนาหอผปวย เปนเวลา 1 ปขนไป จานวน 58 ราย คดเปนรอยละ 100 โดยผวจยเจาะจงคดเลอกกลมตวอยางทมคณสมบตตรงตามเกณฑทกาหนดแบบเจาะจงทกราย เนองกลมผบรหารมจานวนไมมาก แตเปนผทมวฒภาวะทางการบรหารมามากกวา1ปและมความสาคญตอระบบบรหารของโรงพยาบาลอยางมากรวมท งเปนคณะกรรมการผตดสนการคดเลอกหวหนาพยาบาล 2. เปนพยาบาลระดบปฏบตการปฏบตงานมาแลว เปนเวลา 5 ปขนไป จากการทบทวนวชาการพบวาจะมความสามารถความเขาใจในงานอยางด มการรบรวเคราะห ตดสนใจและวางแผนอนาคตไดด (Benner,1984 อางใน บญใจศร สถตยนรากล, 2553: 206) ดงตอไปน โดยใชเกณฑดงกลาว ทาใหไดพยาบาลระดบปฏบตการทถกเลอก จานวน 167 ราย จากจานวนทงหมด 387 ราย 3. ยนยอมเขารวมการวจยในการศกษาวจยครงนคานวณหาขนาดของกลมตวอยางจากขนาดประชากรคอ 445 ราย และทาใหไดขนาดกลมตวอยางคอ 225 ราย ซงไดรบแบบสอบถามกลบมาจานวน204ราย คดเปนรอยละ90.66 (ขอมล ณ วนท 1 พฤศจกายน พ.ศ.2554) เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลสาหรบการวจยครงน ใชแบบสอบถาม 2 สวนซงประกอบดวย สวนท1 คอ ขอมลสวนบคคล ประกอบดวย เพศ อาย สถานภาพสมรส ศาสนา ระดบการศกษา อายการทางาน ตาแหนงทปฏบตงาน ระยะเวลาทปฏบตงานในตาแหนงน สถานทปฏบตงาน สวนท 2 คอ แบบวดสมรรถนะภาวะผนาตามแนวคดของ เบนนส ซงเรมวล นนทศภวฒน ไดมการพฒนาเครองมอโดยผทรงคณวฒและปรบแบบสอบถามเพอใหตรงกบวตถประสงคของการทาวจยครงนใช แบบวดสมรรถนะภาวะผนาตามแนวคดของเบนนส ประกอบดวยสมรรถนะ 5 ดานคอดานแรงขบเคลอนดวยความมงมน ดานความฉลาดทางเชาวอารมณ ดานการสรางความไววางใจ

  41

ดานความคดรวบยอด และดานการคดอยางเปนระบบ แบบสอบถามเปนขอคาถามจานวน 45 ขอ ไดรบการตรวจสอบความตรงตามเนอหาโดยผทรงคณวฒมคาเทากบ .92 และทดสอบความเชอมนโดยใชสมประสทธอลฟาของครอนบาคมคาเทากบ .84 (เรมวล นนทศภวฒน) ผวจยไดรบอนญาตใหนาเครองมอมาใชในการวจยครงน โดยใชแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลประกอบดวยลกษณะแบบสอบถามเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ คาถามทวด ลกษณะพฤตกรรม ความคด ความเขาใจ หรอความชานาญในสถานการณการทางาน โดยมชวงคะแนน ดงตอไปน 4 หมายถง ทานเหนวา เปนพฤตกรรมทมความสาคญอยางมากทสด 3 หมายถง ทานเหนวา เปนพฤตกรรมทมความสาคญอยางมาก 2 หมายถง ทานเหนวา เปนพฤตกรรมทมความสาคญปานกลาง 1 หมายถง ทานเหนวา เปนพฤตกรรมทมความสาคญนอย 0 หมายถง ทานเหนวา เปนพฤตกรรมทไมควรมเลย แบบวดองคประกอบสมรรถนะภาวะผนา ทงหมด 45 ขอ แบงออกเปน5 ดานคอ

1. แรงขบเคลอนความมงมน (Focused Drive):ประกอบดวยคาถามขอท 1, 6, 11, 16, 21, 26, 31, 36, 41 2. ความฉลาดทางเชาวอารมณ (Emotional Intelligence): ประกอบดวยคาถามขอท 2, 7, 12, 22, 27, 32, 37, 42

3. การสรางความไววางใจ/การเพมความสามารถ (Building trust/Enabling others):ประกอบ ดวยคาถามขอท 3, 8, 13, 18, 23, 28, 33, 38, 43

4. ความคดรวบยอด (Conceptual Thinking) : ประกอบดวยคาถามขอท 4, 9, 14, 19, 24, 29, 34, 39, 44

5. การคดอยางเปนระบบ (System Thinking): ประกอบดวยคาถามขอท 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45 *สาหรบคาถามขอ 2, 8, 9, 11, 13, 15, 27, 35, 38, 39 และ 42 ซงเปนคาถามเชงลบใหเปลยนคาคะแนนดงน เดม - เปลยนเปน 4 – 0 3 - 1 2 - 2 1- 4

  42

คาเฉลย การแปลผล 0.00-1.33 *

ขอความนนเปนองคประกอบของสมรรถนะภาวะผนาหวหนา พยาบาลทมความสาคญนอย

1.34-2.67 *

ขอความนนเปนองคประกอบของสมรรถนะภาวะ ผนาหวหนา พยาบาลทมความสาคญปานกลาง

2.68-4.00 *

ขอความนนเปนตวประกอบของสมรรถนะภาวะผนาหวหนาพยาบาลทมความสาคญมาก

การพทกษสทธกลมตวอยาง

ผวจยใชขอปฏบตทางจรยธรรมขนพนฐาน 3 ประการในการวจยเกยวกบคน คอ ผวจยขอความสมครใจยนยอมจากผใหขอมล (Inform-consent) การรกษาความลบของขอมล(Confidentiality) และการปองกนผลกระทบทอาจเกดกบแหลงขอมลอนเนองมาจากการทผใหขอมลใหความรวมมอในการทาวจย(Consequence)โดยการอธบายรายละเอยดและวธปฏบตดงตอไปน 1. ผวจยไดรบการรบรองจากคณะกรรมการพจารราจรยธรรมการวจยในมนษยจากคณะบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน และขออนญาตเกบขอมลจากสถานททใชในการวจย ชแจงวตถประสงคการวจยและวธการเกบขอมลเฉพาะในสวนทไดรบอนญาตเทานน โดยผใหขอมลมสทธถอนตวไดตลอดเวลาของการเกบรวบรวมขอมล และผวจยยนยนวาจะไมเกดผลกระทบใดๆตอผใหขอมลและผลกระทบเชงลบตอหนวยงาน เนองจากผวจยมจดมงหมายเพอเผยแพรขอมลทเปนประโยนชตอองคกรวชาชพพยาบาลเพอการพฒนาคณภาพการพยาบาล 2. ผวจยไมระบชอและขอมลสวนตวของผใหขอมล การนาเสนอจะใชรหสขอมลทเปนการใชเฉพาะในการวจยครงนและเปนขอเทจจรงทไดรบการตรวจสอบแลวเทานน 3. ผวจยแจกแจงการพทกษประชากร (วจตร ศรสพรรณ, 2547) โดยเรมจาก 3.1 แนะนาตนเอง ชแจงวตถประสงคการวจย ระยะเวลาทใชในการวจย ระยะเวลา ปฏเสธการเขารวมการวจยครงนโดยไมมผลใดๆตอกลมตวอยาง 3.2 อธบายขนตอนการเกบรวบรวมขอมล การใหความมนใจในการปกปดขอมลตางๆไวเปนความลบ 3.3 อธบายแกผใหขอมลเพอรบทราบถงประโยชนทจะเกดขนตอผวจยและองคกร 3.4 สงมอบวธการตดตอและทอยของผวจยทสามารถตดตอไดอยางสะดวก

  43

3.5 ผใหขอมลมสทธถอนตวจากโครงการวจยไดตลอดเวลาโดยไมสญเสยสทธใดๆทพงไดจากการปฏบตงาน การเกบรวบรวมขอมล

การศกษาครงนผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง โดยดาเนนการเปนขนตอนตามลาดบดงน

1. หลงผานการพจารณาจรยธรรมผวจยนาหนงสอ แนะนาตวจากบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยครสเตยน ไปเสนอตอผอานวยการโรงพยาบาลเจาพระยายมราช สพรรณบร เพอชแจงวตถประสงค ของการวจย รายละเอยดในการเกบรวบรวมขอมล และขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล

2. ผวจยเขาพบกลมตวอยางเพอแนะนาตว และชแจงใหทราบถงวตถประสงคของการวจยพรอมท งขอความรวมมอในการทาวจยโดยยดหลกพทกษสทธของกลมตวอยางตลอดการศกษาวจยครงน 3. กลมตวอยางทาแบบแบบสอบถามดวยตวเองโดยผวจยจะกลบมาเกบแบบสอบถามคนภายหลง กลมตวอยางยนยอม 1สปดาห

4. ผวจยตรวจสอบความสมบรณของขอมลกอนนาไปวเคราะหทางสถตตอไป การวเคราะหขอมล

ผวจยนาขอมลทไดมาตรวจสอบความสมบรณของขอมล แลวจงนามาวเคราะหดวยเครองคอมพวเตอรโดยใชโปรแกรมสาเรจรปในการวเคราะหโดยใชสถตดงน

1.ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง วเคราะหโดยหาคาความถ รอยละ คาเฉลย และ สวนเบยงเบนมาตรฐานนาเสนอในรปแบบของตารางประกอบคาบรรยาย

2. องคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลแตละขอวเคราะหโดยหาคา ความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน เพอแสดงใหเหนระดบและการกระจายของคะแนนความคดเหนของกลมตวอยางทมตอระดบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล ตามเกณฑตอไปน

3. วเคราะหองคประกอบสาคญของสมรรถนะภาวะผนาหวหนาพยาบาล 3.1 สรางเมทรกซสหสมพนธระหวางตวแปร 45 ตว และเมอทดสอบคาสมประสทธ

  44

สหสมพนธระหวางตวแปรวาควรนาตวแปรทมมาวเคราะหองคประกอบหรอไม โดยพจารณาจากตารางดชนKMOและใชผลการทดสอบของ Bartlett (Bartlett's Test of Sphericity) (ดงแสดงในภาคผนวก) พบวามนยสาคญทางสถตท 0.000 หมายความวาเมทรกซสหสมพนธทไดไมเปนเมทรกซเอกลกษณ หรอตวแปรตางๆ มความสมพนธกน (กลยา วานชบญชา 2544: 270) จงใชเปนตวแปรในการวเคราะหองคประกอบทงหมด และคาสถต KMO มคาสง 0.915 ซงมคามากกวา 0.50 และเขาใกล 1.00 แสดงวาขอมลนนเหมาะสมในการใชเทคนคการวเคราะหองคประกอบ (กลยา วานชบญชา 2544: 270และศรชย กาญจนวาส และคณะ 2543: 142) ดงแสดงในตารางท 2

ตารางท 2 การตรวจสอบความเหมาะสมของกลมตวอยาง ดวยคา KMO และการตรวจสอบเมตรกสหสมพนธดวย Bartlett’s test

Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy. .915 Bartlett's Test of Sphericity Approx. Chi-Square 4927.458 df 990 Sig. 000

โดยพจารณาจากคาKMO ดงน (บญใจ ศรสถตยนรากร,2553: 485)

คา KMO มากกวา .90 แสดงวา ขอมลมความเหมาะสมในระดบมากทสด คา KMO มากกวา .80-.89 แสดงวา ขอมลมความเหมาะสมในระดบมาก คา KMO มากกวา .70-.79 แสดงวา ขอมลมความเหมาะสมในระดบปานกลาง คา KMO มากกวา .60-.69 แสดงวา ขอมลมความเหมาะสมในระดบมากทสด คา KMO มากกวา .50-.59 แสดงวา ขอมลมความเหมาะสมในระดบนอยมาก คา KMO นอยกวา .50 แสดงวา ขอมลไมมความเหมาะสมและไมสามารถ

ยอมรบได จากตารางท 2 พบวา ผลการตรวจสอบความพอเพยงของขอมลและความเหมาะสมของขอมลในการวเคราะหปจจย พบวาขอมลชดนมคา KMO มาก (KMO=0.915) แสดงวามขอมลเพยงพอสาหรบการวเคราะหปจจยและเมอพจารณาผลการทดสอบ Bartlett's Test of Sphericity พบวาขอมลมความสมพนธกนอยางมนยสาคญ (Chi-Square= 4927.458, df = 990, P-Value < 0.05) ดงนนจงมความเหมาะสมสาหรบการวเคราะหขอมล

  45

3.2 วเคราะหตวประกอบ โดยการสกดปจจยองคประกอบดวยวธองคประกอบหลก (Principle component analysis: PCA) 3.3 การหมนแกนแบบมมฉากตวประกอบแบบออโธโกนอล (Orthogonal) ดวยวธแวร-แมกซ (Varimax) เปนวธการหมนแกนแบบทใหแกนของปจจยในแตละขอหมนจากตาแหนงเดมในลกษณะตงฉากกนตลอดเวลา จะทาใหแตละปจจย(องคประกอบยอย)พยายามทจะอยใกลหรอใหคาfactor loading คาทมน าหนกคาสมประสทธมากดานเฉพาะนนจรงๆ 3.4 พจารณาจานวนองคประกอบตามเกณฑทกาหนดวาองคประกอบสาคญ ตองมคาความแปรปรวนรวมองคประกอบ (Eigen Value)หรอคาPercent of Varience สง มากกวาหรอเทากบ 1.00 และไดจานวนตวแปรทอธบายองคประกอบนนตงแต 3 ตวแปรขนไป (กลยา วานชบญชา 2552: 253 และ ศรชย กาญจนวาส และคณะ 2543: 142) ไดองคประกอบทงหมด 6 องคประกอบ 3.5 เลอกตวแปรเขาองคประกอบโดยพจารณาคาน าหนกปจจยประกอบ (Factor Loading) วาตวแปรใดมนาหนกมากทสดในองคประกอบนน โดยพจารณาจากตวแปรทมคาน าหนกองคประกอบ ตงแต 0.40 ขนไป 3.6 วเคราะหองคประกอบใหมหลงจากตดตวแปรทไมเปนไปตามเกณฑขอ 3.4 ออก เนองจากถามการตดตวแปรใดตวแปรหนงออกจากปจจยแลวคาของน าหนกปจจยประกอบ (Factor Loading) ของตวแปรแตละตวจะเปลยนไป ดงนนผวจยตองวเคราะหขอมลและพจารณาการเขาเปนสมาชกของปจจยใหมและตดตวแปรออกจนไดตวแปรทมคาน าหนกของปจจยเปนไปตามเกณฑทกาหนด (ศรชย พงษวชย 2547)

3.7 จดตวแปรเขาองคประกอบ ได 6 ดาน และตงชอตวประกอบตามลกษณะตวแปรทอธบายตวประกอบ การวเคราะหความสมพนธเชงองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาดวยสถตวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis) เปนการวเคราะหโครงสรางองคประกอบแตละตววามตวแปรอะไร ใช เทคนคการรวมกลมตวแปรทมความสมพนธกนไวในกลมเดยวกน ตวแปรทอยในปจจยเดยวกนจะมความสมพนธกนมาก ซงอาจจะเปนในทางบวกหรอลบกได ตรงกบการคาดคะเนหรอไม เปนเทคนคทางสถตทใชวเคราะหผลการวด ทาใหอธบายความหมายของแตละปจจยไดในแตละตวแปร สามารถนาไปใชในการวางแผนงานได  

บทท 4

ผลการวจย การวจยเรององคประกอบของสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร เปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive research) มวตถประสงคเพอศกษาสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล (พยาบาลวชาชพเชยวชาญ) โรงพยาบาลระดบ ตตภม ในจงหวดสพรรณบร ผวจยไดนาขอมลมาวเคราะหและเสนอผลการวเคราะหโดยใชตารางประกอบคาบรรยายดงรายละเอยดดงน

ตอนท 1 สถานภาพสวนบคคล ตอนท 2 ผลการประเมนความคดเหนสมรรถนะภาวะผนาตามกรอบแนวคดของเบน-

นส (Bennis, 2003) ตอนท 3 ผลการประเมนความคดเหนระดบความสาคญตอขอคาถามสมรรถนะภาวะ

ผนาของหวหนาพยาบาล โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร ตอนท 4 ผลการวเคราะหองคประกอบ เพอใหไดองคประกอบทสาคญ

47

ตอนท 1 สถานภาพสวนบคคลของผตอบแบบสอบถามจากโรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบรจานวน 207 คน เมอจาแนกตาม อาย สถานภาพสมรส ศาสนา ระดบการศกษา อายการทางาน ตาแหนงทปฏบตงาน ระยะเวลาทปฏบตงานในตาแหนง มรายละเอยดดงน ตารางท 3 ขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม (n=207 คน)

สถานภาพ จานวนผตอบแบบสอบถาม จานวน รอยละ

1. อาย 1.1 นอยกวา 30 ป 8 3.90 1.2 30-40 ป 75 36.20 1.3 40-50 ป 89 43.00 1.4 มากกวา 50 ป 35 16.90 คาเฉลย = 42.78 สงสด = 60 ป ตาสด = 28 ป 2. สถานภาพสมรส 2.1 สมรส 123 59.40 2.2 โสด 70 33.80 2.3 หยา 11 5.30 2.4 หมาย 3 1.40 3. ศาสนา 3.1 พทธ 203 98.10 3.2 ครสต 3 1.40 3.3 อสลาม 1 0.50 4. ระดบการศกษา 4.1 ปรญญาตร 171 82.60 4.2 ปรญญาโท 28 13.50 4.3 ปรญญาเอก 8 3.90 5. อายการทางาน 5.1 นอยกวา 11 ป 28 13.50 5.2 11-20 ป 70 33.80 5.3 21-30 ป 84 40.60

48

ตารางท 3 ขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม (n=207 คน) (ตอ)  

สถานภาพ จานวนผตอบแบบสอบถาม จานวน รอยละ

5.4 31 ป ขนไป 25 12.10 คาเฉลย = 20.60 สงสด = 38 ป ตาสด = 1 ป 6. ตาแหนงทปฏบตงาน 6.1 ระดบปฏบตการ 172 83.10 6.2 ระดบบรหาร 35 16.90 7. ระยะเวลาทปฏบตงานในตาแหนง 7.1 นอยกวา 11 ป 103 49.80 7.2 11-20 ป 59 28.50 7.3 21-30 ป 42 20.30 7.4 31 ป ขนไป 3 1.40 คาเฉลย = 12.85 สงสด = 35 ป ตาสด = 1 ป

จากตารางท 3 พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนมาก มอายระหวาง 40-50 ป รอยละ 43.00 สถานภาพสมรสแลว รอยละ 59.40 ศาสนาพทธ รอยละ 98.10 ระดบการศกษาปรญญาตรหรอเทยบเทา รอยละ 82.60 อายการทางานระหวาง 21-30 ป รอยละ 40.60 ตาแหนงระดบปฏบตการรอยละ 83.10 ระยะเวลาทปฏบตงานในตาแหนงตากวา 11 ป รอยละ 49.80

49

ตอนท 2 ผลการประเมนความคดเหนองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาตามกรอบแนวคดของ เบน-นส (Bennis,2003) (แบบสอบถาม) สาหรบในการศกษาครงน ผวจยไดทาการวเคราะหปจจยทงหมด 3 ครง ดงน 3.5.1 ครงท 1 พจารณาตดตวแปรทไมไดตามเกณฑ ออก 4 ตวแปร ไดแกตวแปรท 2, 8, 13, 42 และวเคราะหตวประกอบใหม โดยมตวแปรเขารวม 41 ตวแปร 3.5.2 ครงท 2 พจารณาตดตวแปรทไมไดตามเกณฑ ออก 2 ตวแปร ไดแกตวแปรท 9, 37 และวเคราะหตวประกอบใหม โดยมตวแปรเขารวม 39 ตวแปร 3.5.3 ครงท 3 พจารณาตดตวแปรทไมไดตามเกณฑ ออก 1 ตวแปร ไดแกตวแปรท 7 และวเคราะหตวประกอบใหม โดยมตวแปรเขารวม 38 ตวแปร ตารางท 4 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

1 การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากด ดานเวลาและทรพยากร

3.63 0.547 มาก 3.42 0.658 มาก

2 เมอตองใหขอเสนอแนะเกยวกบประเดน/ปญหาตางๆ ไปแลว กจะไมกลบ ไปคดถงเกยวกบประเดน/ปญหาเหลานนอกเลย

2.37 1.646 ปานกลาง 2.59 1.418 ปานกลาง

3 การไดกระทาในทกๆสงเคยทไดสญญาวาจะกระทา

3.40 0.651 มาก 3.21 0.719 มาก

4 การไดทาใหสถานการณทคลมเครอกระจางขนเพอแกไขปญหาทซบซอน

3.43 0.558 มาก 3.18 0.673 มาก

50

ตารางท 4 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

5 การตงคาถามหลายประเดนเพอตองการเชอมโยงขอมลและเหตการณตางๆ เขาดวยกน

3.14 0.772 มาก 3.00 0.717 มาก

6 การใชเวลารอยละ 90 ในการจดการกบงานทสาคญทสดใน รอยละ10 ของงานลาดบแรก

2.83 0.891 มาก 2.88 0.837 มาก

7 การมองชยชนะดวยความ รสกภาคภมใจและอมเอบใจ

3.00 0.804 มาก 2.93 0.921 มาก

8 การยอมเสยสละอดมการณได ถาอดมการณนนใชไม ได

2.23 1.031 ปานกลาง 2.12 0.913 ปานกลาง

9 การแสวงหาทางเลอกตางๆเมอมโอกาสเอออานวย

1.63 0.808 ปานกลาง 1.94 0.758 ปานกลาง

10 การประสานสงตางๆ เพอ ใหประเดน ปญหาและโอกาสมความชดเจนขน

3.49 0.818 มาก 3.24 0.681 มาก

11 การใชพลงงานอยางเทาเทยมกนในทกๆ งานโดยไมมการวางแผน และตง เปาหมาย

2.23 1.165 ปานกลาง 2.26 0.826 ปานกลาง

 

51

ตารางท 4 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

12 การปรบเปลยนสถานการณ ใหเปนในทางบวก เมอสถานการณนนแยลงหรอเมอมปญหาอปสรรค

3.29 0.667 มาก 3.02 0.713 มาก

13 ถาหากไมมเวลา จะใชเปนขออางในการจะเพกเฉยตอขอเรยกรองของสมาชกทม

2.49 1.634 ปานกลาง 2.60 1.421 ปานกลาง

14 การทดสอบความคด และสมมตฐานของตนโดยการทบทวนกบผนา และผเชยวชาญกอน

2.80 0.719 มาก 2.73 0.871 มาก

15 การยอมรบปญหาอยางผวเผนกอนถงแมวายงไมมความชดเจนในสาเหตของปญหานน

2.40 0.946 ปานกลาง 2.30 1.020 ปานกลาง

16 ทาการคนหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตนเพอใหงานบรรลวตถประสงค

3.66 0.539 มาก 3.23 0.704 มาก

17 การเขาใจในอารมณและความรสกของตน และเขาใจถงผลกระทบตอสถานการณ

3.26 0.701 มาก 3.23 0.625 มาก

52

ตารางท 4 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

18 การชวยผคนและทมงานเพอใหเกดผลการปฏบต งานทสงขนตองสรางความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต

3.54 0.611 มาก 3.23 0.634 มาก

19 การเปดรบความคดใหมๆของผอนและพยายามสงเสรมความคดเหลานนโดยใชกรยาทเหมาะสม

3.34 0.998 มาก 3.19 0.728 มาก

20 ทาการพจารณาทกผล กระทบทจะเกดขนจาก การตดสนใจ กอนทจะเดนหนาตอไป

3.40 0.651 มาก 3.27 0.581 มาก

21 การรกษาความมงมนทสาคญไวและหลกเลยงสงไขวเขวทไมจาเปน

3.34 0.639 มาก 3.10 0.646 มาก

22 สามารถประสบความ สาเรจในการจดการกบความโกรธของตนเองไดอยางถกวธ

2.97 0.857 มาก 3.04 0.744 มาก

23 การชวยสรางเปาหมายรวมและกระตนใหแตละบคคลมการยดมนผกพนตอองคกร

3.57 0.558 มาก 3.05 0.678 มาก

53

ตารางท 4 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

24 การสรางแนวคดใหม ๆ โดยการ “คดนอกกรอบ” ในแนวทางทเหมาะสมและเปนไปได

3.09 0.612 มาก 2.67 0.858 ปานกลาง

25 การผสานกระบวนการตางๆ ในองคกรเพอรบประกนวาการนาไป สการปฏบตทมความตอเนองและนาเชอถอ

3.26 0.561 มาก 2.98 0.688 มาก

26 การถายทอดเนอหาทแท จรงของเปาหมายเพอใหผอนไดยดมนในเปาหมายเหลานน

3.40 0.553 มาก 2.95 0.720 มาก

27 การจดการอารมณเปลยน แปลงไปตามสถานการณ

2.97 1.124 มาก 2.56 1.077 ปานกลาง

28 การเสนอขอมลยอนกลบทชดเจนและนาไปพจารณาใหเกดประโยชนจากขอมลเหลานน

3.17 0.707 มาก 2.83 0.760 มาก

29 การนาสถานการณตางๆเพอทดสอบแนวคดใหม ๆเปนการทาทายวา “แลวจะอยางไร ถา....”

2.63 0.731 ปานกลาง 2.60 0.965 ปานกลาง

54

ตารางท 4 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

30 การตองแนใจวาแนวความ คดใหมไดถกบรณาการเขากบวธการทมอยเดม

2.97 0.707 มาก 2.89 0.791 มาก

31 จะไมมการกระทาสงใหมใดๆ อยางเดดขาด

2.51 0.951 ปานกลาง 2.50 0.841 ปานกลาง

32 การคานงถงความรสกของผอนกอนทจะลงมอดาเนนการใดๆ

3.26 0.657 มาก 3.20 0.648 มาก

33 การตองเขาใจวสยทศนอยางถองแทเพอจงใจใหผอนชวยทาใหวสยทศนนนประสบผลสาเรจ

3.49 0.507 มาก 3.09 0.804 มาก

34 การสามารถสรางแนวคดใหมทแปลก แตกตางใหเกดความเจรญกาวหนาได

3.06 0.765 มาก 2.73 0.831 มาก

35 การมองวาองคกรเปนการรวบรวมสวนหรอกระบวน การตางๆ เขาดวยกน

1.60 0.651 ปานกลาง 1.90 0.814 ปานกลาง

36 การขบเคลอนองคกรดวยเปาหมายทยาก จะเกดผลสาเรจทจะไดมาโดยงาย

2.89 0.631 มาก 2.45 0.900 ปานกลาง

37 การปฏบตตอผคนอนดวยความจรงใจทงนขนอยกบลกษณะของแตละคน

3.31 0.758 มาก 3.09 0.864 มาก

55

ตารางท 4 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

38 การเนนความรบผดชอบของการสรางทมงานมาก กวาแตละบคคล

2.29 1.017 ปานกลาง 2.13 0.887 ปานกลาง

39 การลงมอกระทาตามความ คดใหม โดยไมตรวจสอบถงความเปนไปไดของความคดนนๆ

2.83 1.098 มาก 2.49 1.099 ปานกลาง

40 การรวบรวมแนวคดตาง ๆ เขาดวยกนเปนการสรางแนวคดหลกและวถทาง ทชดเจน

3.09 0.702 มาก 2.94 0.723 มาก

41 การพบแนวทางทงทสราง สรรคนนยากในการแก ปญหาตางๆ

2.89 0.993 มาก 2.64 0.857 ปานกลาง

42 การถกทมงานปฏเสธขอแนะนาโดยคดวานนเปนปญหาของทมงาน

2.46 1.615 ปานกลาง 2.42 1.293 ปานกลาง

43 การไววางใจผอนวาจะทางานใหสาเรจได

3.03 0.664 มาก 3.03 0.653 มาก

44 การพยายามคนหาวธแก ปญหามากกวาจะกลบมาปฏบตตามแนวปฏบตเดม

3.23 0.598 มาก 2.96 0.704 มาก

45 การจดการใหมนใจวาองคกรจะไมทางานซาซาก

2.80 0.901 มาก 2.72 0.920 มาก

56

จากตารางท 4 พบวา ผบรหารและผปฏบตงานมความคดเหนเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล อยในระดบมากและปานกลาง เมอพจารณารายขอพบวาคาเฉลยความคดเหนของผบรหารทมากสด 3 อนดบแรก คอ1) ขอ16 การหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตนเพอใหงานบรรลวตถประสงค ( x =3.66, S.D.=0.539) 2) ขอ 1 การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลาและทรพยากร ( x =3.63, S.D.=0.547) และ 3) ขอ23 การชวยสรางเปาหมายรวมและกระตนใหแตละบคคลมการยดมนผกพนตอองคกร ( x = 3.57, S.D.=0.558) ตามลาดบ สาหรบคาเฉลยความคดเหนของผปฏบตงานทมากสด 3 อนดบแรกคอ 1) ขอ 1 การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลาและทรพยากร ( x = 3.42 , S.D.=0.658) 2) ขอ 20 ทาการพจารณาทกผลกระทบทจะเกดขนจากการตดสนใจ กอนทจะเดนหนาตอไป ( x = 3.57, S.D.=0.581) และ 3) ขอ 10 การประสานสงตางๆ เพอใหประเดน ปญหาและโอกาสมความชดเจนขน ( x =3.24, S.D.=0.681) ตามลาดบ พจารณาขอมลรายดานตามกรอบแนวคดของเบนนส (Bennis, 1990) 5 ดาน ตารางท 5 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของ หวหนาพยาบาลดานแรงขบเคลอนดวยความมงมนจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบ แบบสอบถาม

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

1 การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอ จากดดานเวลาและทรพยากร

3.63* 0.547 มาก 3.42* 0.658 มาก

6 เวลารอยละ 90 ในการจด การกบงานทสาคญทสดใน รอยละ10 ของงานลาดบแรก

2.83 0.891 มาก 2.88 0.837 มาก

11 การใชพลงงานอยางเทาเทยม กนในทกๆงานโดยไมมการวางแผนและตงเปาหมาย

2.23 1.165 ปานกลาง 2.26 0.826 ปานกลาง

57

ตารางท 5 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของ หวหนาพยาบาลดานแรงขบเคลอนดวยความมงมนจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบ แบบสอบถาม (ตอ)

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

16 ทาการคนหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตนเพอใหงานบรรลวตถประสงค

3.66* 0.539 มาก 3.23* 0.704 มาก

21 การรกษาความมงมนทสาคญไวและหลกเลยงสงไขวเขวทไมจาเปน

3.34 0.639 มาก 3.10* 0.646 มาก

26 การถายทอดเนอหาทแทจรงของเปาหมายเพอใหผอนไดยดมนในเปาหมายเหลานน

3.40* 0.553 มาก 2.95 0.720 มาก

31 จะไมมการกระทาสงใดๆ กตาม อยางเดดขาด

2.51 0.951 ปานกลาง 2.50 0.841 ปานกลาง

36 การขบเคลอนองคกรดวย

เปาหมายทยาก จะเกดผลสาเรจทจะไดมาโดยงาย

2.89 0.631 มาก 2.45 0.900 ปานกลาง

41 การพบแนวทางทงทสรางสรรคนนยากในการแกปญหาตาง ๆ

2.89 0.993 มาก 2.64 0.857 ปานกลาง

จากตารางท 5 พบวา ผบรหารและผปฏบตงานมความคดเหนเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานแรงขบเคลอนดวยความมงมน อยในระดบมากและปานกลาง เมอ

58

พจารณารายขอพบวาคาเฉลยความคดเหนของผบรหารทมากสด 3 อนดบแรก คอ 1)ขอ16การหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตน เพอใหงานบรรลวตถประสงค ( x =3.66, S.D.=0.539) 2) ขอ 1 การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลาและทรพยากร ( x =3.63, S.D.=0.547) 3) ขอ 26 การถายทอดเนอหาทแทจรงของเปาหมายเพอใหผอนไดยดมนในเปาหมายเหลานน ( x =3.40, S.D.=0.553) ตามลาดบ สาหรบคาเฉลยความคดเหนของผปฏบตงานทมากสด 3 อนดบแรก คอ1) ขอ 1 การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลาและทรพยากร ( x =3.42, S.D.=0.658) 2) ขอ16 การหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตนเพอใหงานบรรลวตถประสงค ( x =3.23,S.D.=0.704) และ3)ขอ 21 การรกษาความมงมนทสาคญไวและหลกเลยงสงไขวเขวทไมจาเปน ( x =3.10, S.D.=0.646) ตามลาดบ ตารางท 6 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานความฉลาดทางเชาวนอารมณจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

2 เมอตองใหขอเสนอแนะเกยวกบประเดน/ปญหาตางๆ ไปแลว การไมเคยคดถงเกยวกบประเดน/ปญหาเหลานนอกเลย

2.37 1.646 ปานกลาง 2.59 1.418 ปานกลาง

7 การมองชยชนะดวยความ รสกภาคภมใจและอมเอบใจ

3.00 0.804 มาก 2.93 0.921 มาก

12 การปรบเปลยนสถานการณใหเปนในทางบวกเมอสถาน การณนนแยลงหรอเมอมปญหา อปสรรค

3.29* 0.667 มาก 3.02 0.713 มาก

 

59

ตารางท 6 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานความฉลาดทางเชาวนอารมณจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

22 การประสบความสาเรจในการจดการกบความโกรธของตนเองไดอยางถกวธ

2.97 0.857 มาก 3.04* 0.744 มาก

27 การจดการอารมณเปลยนไปตามสถานการณ

2.97 1.124 มาก 2.56 1.077 ปานกลาง

32 การคดคานงถงความรสกของผอนกอนทจะลงมอดาเนนการใดๆ

3.26* 0.657 มาก 3.20* 0.648 มาก

37 การปฏบตตอผคนอนดวยความจรงใจทงนขนอยกบลกษณะของแตละคน

3.31* 0.758 มาก 3.09* 0.864 มาก

42 การถกทมงานปฏเสธขอแนะนาโดยคดวานนเปนปญหาของทมงาน

2.46 1.615 ปานกลาง 2.42 1.293 ปานกลาง

จากตารางท 6 พบวา ผบรหารและผปฏบตงานมความคดเหนเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานความฉลาดทางเชาวนอารมณ อยในระดบมากและปานกลาง เมอพจารณารายขอพบวาคาเฉลยความคดเหนของผบรหารทมากสด 3 อนดบแรกคอ 1)ขอ 37 การปฏบตตอผคนอนดวยความจรงใจทงนขนอยกบลกษณะของแตละคน ( x =3.31, S.D=0.758) 2) ขอ12การปรบเปลยนสถานการณใหเปนในทางบวกเมอสถานการณนนแยลงหรอเมอมปญหาอปสรรค ( x =3.29, S.D.=0.667) และ3)ขอ32การคานงถงความรสกของผอนกอนทจะลงมอดาเนนการใดๆ

60

( x =3.26, S.D.=0.657) ตามลาดบ สาหรบคาเฉลยความคดเหนของผปฏบตงานทมากสด 3 อนดบแรกคอ 1) ขอ 32 การคานงถงความรสกของผอนกอนทจะลงมอดาเนนการใดๆ ( x =3.20, S.D.=0.648) 2) ขอ 37 การปฏบตตอผคนอนดวยความจรงใจทงนขนอยกบลกษณะของแตละคน ( x =3.09, S.D.=0.864) และ 3) ขอ22 การประสบความสาเรจในการจดการกบความโกรธของตนเองไดอยางถกวธ ( x = 3.04, S.D.=0.744) ตามลาดบ

ตารางท 7 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานการสรางความไววางใจจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผ ตอบแบบสอบถาม

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

3 การไดกระทาในทกๆทเคยไดใหสญญาวาจะกระทา

3.40 0.651 มาก 3.21* 0.719 มาก

8 การยอมเสยสละอดมการณไดถาอดมการณนนใชไมได

2.23 1.031 ปานกลาง 2.12 0.913 ปานกลาง

13 ถาหากไมมเวลา จะใชเปนขออางในการเพกเฉยตอขอเรยกรองของสมาชกทม

2.49 1.634 ปานกลาง 2.60 1.421 ปานกลาง

18 การชวยผคนและทมงานเพอเกดผลการปฏบตงานทสงขน ตองสรางความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต

3.54* 0.611 มาก 3.23* 0.634 มาก

23 การชวยสรางเปาหมายรวมและกระตนใหแตละบคคลมการยดมนผกพนตอองคกร

3.57* 0.558 มาก 3.05 0.678 มาก

 

61

ตารางท 7 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานการสรางความไววางใจจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผ ตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

28 การเสนอขอมลยอนกลบทชดเจน และนาไปพจารณาใหเกดผลประโยชนจากขอมลเหลานน

3.17 0.707 มาก 2.83 0.760 มาก

33 การตองเขาใจวสยทศนอยางถองแทเพอจงใจใหผอนชวยทาใหวสยทศนนนประสบผลสาเรจ

3.49* 0.507 มาก 3.09* 0.804 มาก

38 การเนนความรบผดชอบของการสรางทมงานมากกวาแตละบคคล

2.29 1.017 ปานกลาง 2.13 0.887 ปานกลาง

43 การไววางใจผอนวาจะทางานใหสาเรจได

3.03 0.664 มาก 3.03 0.653 มาก

จากตารางท 7 พบวา ผบรหารและผปฏบตงานมความคดเหนเกยวกบสมรรถนะภาวะ

ผนาของหวหนาพยาบาลดานการสรางความไววางใจ อยในระดบมากและปานกลาง เมอพจารณารายขอพบวาคาเฉลยความคดเหนของผบรหารทมากสด 3 อนดบแรกคอ1)ขอ23การชวยสรางเปาหมายรวมและกระตนใหแตละบคคลมการยดมนผกพนตอองคกร ( x =3.57, S.D.=0.558) 2) ขอ18 การชวยผคนและทมงานเพอยกระดบผลการปฏบตงานใหมากขนโดยการแสดงความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต ( x = 3.54, S.D.=0.611) และ 3) ขอ 33 การตองเขาใจวสยทศนอยางถองแทเพอจงใจใหผอนชวยทาใหวสยทศนนนประสบผลสาเรจ ( x =.49, S.D.=0.507) ตามลาดบ สาหรบคาเฉลย

62

ความคดเหนของผปฏบตงานทมากสด 3 อนดบแรกคอ 1) ขอ18 การชวยผคนและทมงานเพอยกระดบผลการปฏบตงานใหมากขนโดยการแสดงความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต ( x =3.23, S.D.=0.634) 2) ขอ 3 การไดกระทาในทกสงทตนไดสญญาวาจะกระทา ( x =3.21, S.D.=0.719) และ3) ขอ33 การตองเขาใจวสยทศนอยางถองแทเพอจงใจใหผอนชวยทาใหวสยทศนนนประสบผลสาเรจ ( x = 3.09, S.D.=0.804) ตามลาดบ

ตารางท 8 คาเฉลยระดบความคดเปนรายชอเหนเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานความคดรวบยอดจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผปฏบตงาน

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

4 การไดทาใหสถานการณทคลมเครอกระจางขนเพอแกไขปญหาทซบซอน

3.43* 0.558 มาก 3.18* 0.673 มาก

9 การแสวงหาทางเลอกตางๆเมอมโอกาสเอออานวย

1.63 0.808 ปานกลาง 1.94 0.758 ปานกลาง

14 การทดสอบความคดและสมมตฐานจะทาโดยการทบทวนกบผนาและผเชยวชาญกอน

2.80 0.719 มาก 2.73 0.871 มาก

19 การเปดรบความคดใหมๆของผอนและพยายามสงเสรมความคดเหลานนโดยใชกรยาทเหมาะสม

3.34* 0.998 มาก 3.19* 0.728 มาก

24 การสรางแนวคดใหม ๆ โดยการ “คดนอกกรอบ” ในแนวทางทเหมาะสมและเปนไปได

3.09 0.612 มาก 2.67 0.858 ปานกลาง

63

ตารางท 8 คาเฉลยระดบความคดเปนรายชอเหนเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานความคดรวบยอดจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงานของผปฏบตงาน (ตอ)

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

29 การนาสถานการณตาง ๆ เพอทดสอบแนวคดใหม ๆ เปนการทาทายวา “แลวจะอยางไร ถา....”

2.63 0.731 ปานกลาง 2.60 0.965 ปานกลาง

34 ความสามารถสรางแนวคดใหมทแปลก แตกตางใหเกดความเจรญกาวหนาได

3.06 0.765 มาก 2.73 0.831 มาก

39 การลงมอกระทาตามความคดใหม โดยไมตรวจสอบถงความเปนไปไดของความคดนนๆ

2.83 1.098 มาก 2.49 1.099 ปานกลาง

44 การพยายามคนหาวธแกปญหา มากกวาจะกลบมาปฏบตตามแนวปฏบตเดม

3.23* 0.598 มาก 2.96* 0.704 มาก

จากตารางท 8 พบวา ผบรหารและผปฏบตงานมความคดเหนเกยวกบองคประกอบ

สมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานความคดรวบยอด อยในระดบมากและปานกลาง เมอพจารณารายขอพบวาคาเฉลยความคดเหนของผบรหารทมากสด 3 อนดบแรกคอ1) ขอ4 ไดทาใหสถานการณทคลมเครอกระจางขนเพอแกไขปญหาทซบซอน ( x =3.43, S.D.=0.558) 2)ขอ19 การเปดรบความคดใหมๆของผอนและพยายามสงเสรมความคดเหลานนโดยใชกรยาทเหมาะสม 3.34, S.D.=0.998) และ 3) ขอ 16 การคนหาวธแกปญหาแทนทจะกลบมาปฏบตตามแนวปฏบตเดม ( x =3.23, S.D.=0.598) ตามลาดบ สาหรบคาเฉลยความคดเหนของผปฏบตงานทมากสด 3 อนดบแรก

64

คอ 1) ขอ19 การเปดรบความคดใหมๆ ของผอนและพยายามสงเสรมความคดเหลานนโดยใชกรยาทเหมาะสม ( x =3.19, S.D.=0.728) 2) ขอ 4 การไดทาใหสถานการณทคลมเครอกระจางขนเพอแกไขปญหาทซบซอน ( x =3.18, S.D.=0.673) และ 3) ขอ 16 การคนหาวธแกปญหาแทนทจะกลบมาปฏบตตามแนวปฏบตเดม ( x = .96, S.D.=0.704) ตามลาดบ ตารางท 9 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานการคดอยางเปนระบบจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงาน

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

ระดบความคดเหน

5 การตงคาถามหลายประเดนเพอตองการนาไปสการเชอมโยงขอมลและเหตการณตางๆ เขาดวยกน

3.14 0.772 มาก 3.00* 0.717 มาก

10 การประสานสงตางๆ เพอ ใหประเดน ปญหาและโอกาสมความชดเจนขน

3.49* 0.818 มาก 3.24* 0.681 มาก

15 จะยอมรบปญหาอยางผวเผน กอนถงแมวายงไมมความชดเจนในสาเหตของปญหานน

2.40 0.946 ปานกลาง 2.30 1.020 ปานกลาง

20 ทาการพจารณาทกผลกระทบ ทจะเกดขนจากการตดสนใจ กอนทจะเดนหนาตอไป

3.40* 0.651 มาก 3.27* 0.581 มาก

25 การผสานกระบวนการตางๆ ในองคกรเพอรบประกนวาการนาไปปฏบตจะมความตอเนองและนาเชอถอ

3.26* 0.561 มาก 2.98 0.688 มาก

 

65

ตารางท 9 คาเฉลยระดบความคดเหนเปนรายชอเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานการคดอยางเปนระบบจาแนกตามตาแหนงทปฏบตงาน (ตอ)

ขอท

รายการ สมรรถนะภาวะผนา

ตาแหนงระดบบรหาร ตาแหนงระดบปฏบตการ คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

คา เฉลย

สวนเบยง เบนฯ

30 การตองแนใจวาแนวความ คดใหม ไดถกบรณาการเขากบวธการทมอยเดม

2.97 0.707 มาก 2.89 0.791 มาก

35 การมองวาองคกรเปนการรวบรวมสวนหรอกระบวน การตางๆ เขาดวยกน

1.60 0.651 ปานกลาง 1.90 0.814 ปานกลาง

40 การรวบรวมแนวคดตาง ๆ เขาดวยกน เปนการสรางแนวคดหลกและวถทางทชดเจน

3.09 0.702 มาก 2.94 0.723 มาก

45 การแนใจวาองคกรจะไมทางานซาซาก

2.80 0.901 มาก 2.72 0.920 มาก

จากตารางท 9 พบวาผบรหารและผปฏบตงานมความคดเหนเกยวกบสมรรถนะภาวะ

ผนาของหวหนาพยาบาลการคดอยางเปนระบบ อยในระดบมากและปานกลาง เมอพจารณารายขอพบวาคาเฉลยความคดเหนของผบรหารทมากสด 3 อนดบแรกคอ1) ขอ 10การประสานสงตางๆ เพอใหประเดน ปญหาและโอกาสมความชดเจนขน ( x =3.49, S.D.=0.818) 2) ขอ20 การพจารณาทกผลกระทบทจะเกดขนจากการตดสนใจ กอนทจะเดนหนาตอไป ( x =3.40, S.D.=0.651) และ3)ขอ 25 การผสานกระบวนการตางๆในองคกรเพอรบประกนวาการนาไปปฏบตจะมความตอเนองและนาเชอถอ ( x = 3.26, S.D=0.561) ตามลาดบ สาหรบคาเฉลยความคดเหนของผปฏบตงานทมากสด 3 อนดบแรกคอ 1) ขอ 20 ทาการพจารณาทกผลกระทบทจะเกดขนจากการตดสนใจ กอนทจะเดนหนาตอไป ( x = 3.27, S.D.=0.581) 2) ขอ 10 การประสานสงตางๆ เพอใหประเดน ปญหา

66

และโอกาสมความชดเจนขน ( x =3.24, S.D.=0.681) และ3) ขอ 5 การถามคาถามหลายประเดนเพอตองการเชอมโยงขอมลและเหตการณตางๆ เขาดวยกน ( x =3.00, S.D.=0.717) ตามลาดบ ตอนท 3 การประเมนความคดเหนระดบความสาคญตอขอคาถามขององคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร ตารางท 10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความสาคญของตวแปรทเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล เรยงตามลาดบคาคะแนนจากมากไปนอย (n = 204)

ลาดบท

ตวแปรท

รายการสมรรถนะ คาเฉลย สวน

เบยงเบนมาตรฐาน

ระดบความสาคญ

1 1 การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลาและทรพยากร

3.46 0.644 มาก

2 16 การหาหนทางทจะทาใหงานประสบผล สาเรจและยอมอทศตนเพอใหงานบรรลวตถประสงค

3.30 0.696 มาก

3 18 การชวยผคนและทมงานเพอยกระดบผลการปฏบตงานใหสงขนตองความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต

3.29 0.639 มาก

4 20 ทาการพจารณาทกผลกระทบทจะเกดขนจากการตดสนใจ กอนทจะเดนหนาตอไป

3.29 0.594 มาก

5 10 การประสานสงตางๆ เพอใหประเดนปญหา และโอกาสมความชดเจนขน

3.28 0.71 มาก

6 3 การไดกระทาในทกๆสงทเคยไดใหสญญาวาจะกระทา

3.24 0.71 มาก

7 17 การเขาใจในอารมณและความรสกของตนและเขาใจถงผลกระทบตอสถานการณ

3.24 0.636 มาก

8 4 การไดทาใหสถานการณทคลมเครอกระจาง ขนเพอแกไขปญหาทซบซอน

3.22 0.66 มาก

67

ตารางท 10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความสาคญของตวแปรทเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล เรยงตามลาดบคาคะแนนจากมากไปนอย (n = 204) (ตอ)

ลาดบท

ตวแปรท

รายการสมรรถนะ คาเฉลย สวน

เบยงเบนมาตรฐาน

ระดบความสาคญ

9 19 การเปดรบความคดใหมๆของผอนและพยายามสงเสรมความคดเหลานนโดยใชกรยาทเหมาะสม

3.22 0.78 มาก

10 32 การคดคานงถงความรสกของผอนกอนทจะลงมอดาเนนการใดๆ

3.21 0.649 มาก

11 33 การตองเขาใจวสยทศนอยางถองแทเพอจงใจใหผอนชวยทาใหวสยทศนนนประสบผลสาเรจ

3.16 0.775 มาก

12 21 การรกษาความมงมนทสาคญไวและหลกเลยงสงไขวเขวทไมจาเปน

3.14 0.65 มาก

13 23 การชวยสรางเปาหมายรวมและกระตนใหแตละบคคลมการยดมนผกพนตอองคกร

3.14 0.686 มาก

14 37 การปฏบตตอผคนอนดวยความจรงใจเปนเรองลกษณะของแตละคน

3.13 0.85 มาก

15 12 การปรบเปลยนสถานการณเปนในทางบวกเมอสถานการณนนแยลงหรอเมอมปญหา อปสรรค

3.06 0.711 มาก

16 22 สามารถประสบความสาเรจในการจดการกบความโกรธของตนเองไดอยางถกวธ

3.03 0.763 มาก

17 25 การผสานกระบวนการตางๆในองคกรเพอรบประกนวาการนาไปปฏบตจะมความตอเนองและนาเชอถอ

3.03 0.675 มาก

18 43 การไววางใจผอนวาจะทางานใหสาเรจได 3.03 0.653 มาก

 

68

ตารางท 10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความสาคญของตวแปรทเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล เรยงตามลาดบคาคะแนนจากมากไปนอย (n = 204) (ตอ)

ลาดบท

ตวแปรท

รายการสมรรถนะ คาเฉลย สวน

เบยงเบนมาตรฐาน

ระดบความสาคญ

19 5 การตงคาถามหลายประเดนเพอตองการเชอมโยงขอมลและเหตการณตางๆ เขาดวยกน

3.02 0.727 มาก

20 26 การถายทอดเนอหาทแทจรงของเปาหมายเพอใหผอนไดยดมนในเปาหมายเหลานน

3.02 0.714 มาก

21 44 การคนหาวธแกปญหามากกวาจะกลบมาปฏบตตามแนวปฏบตเดม

3.00 0.693 มาก

22 40 การรวบรวมแนวคดตาง ๆ เขาดวยกนเพอสรางแนวคดหลกและวถทางทชดเจน

2.97 0.72 มาก

23 7 การมองชยชนะดวยความรสกภาคภมใจและอมเอบใจ

2.94 0.901 มาก

24 30 การตองแนใจวาแนวความคดใหมไดถกบรณาการเขากบวธการทมอยเดม

2.90 0.776 มาก

25 28 การเสนอขอมลยอนกลบทชดเจน และนาไปพจารณาใหเกดประโยชนจากขอมลยอนเหลานน

2.88 0.761 มาก

26 6 การใชเวลา รอยละ90 ในการจดการกบงานทสาคญทสดใน รอยละ10 ของงานลาดบแรก

2.87 0.844 มาก

27 34 การสามารถสรางแนวคดใหมทแปลก แตก ตางใหเกดความเจรญกาวหนา

2.78 0.828 มาก

28 14 การทดสอบความคดและสมมตฐานจะทาโดยการทบทวนกบผนาและผเชยวชาญกอน

2.74 0.846 มาก

29 24 การสรางแนวคดใหมๆ โดยการ “คดนอกกรอบ” ในแนวทางทเหมาะสมและเปนไปได

2.74 0.834 มาก

 

69

ตารางท 10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความสาคญของตวแปรทเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล เรยงตามลาดบคาคะแนนจากมากไปนอย (n = 204) (ตอ)

ลาดบท

ตวแปรท

รายการสมรรถนะ คาเฉลย สวน

เบยงเบนมาตรฐาน

ระดบความสาคญ

30 45 การจดการใหมนใจวาองคกรจะไมทางานซาซาก

2.73 0.915 มาก

32 27 การจดการอารมณเปลยนแปลงไปตามสถานการณ **

2.63 1.094 ปานกลาง

33 29 การนาสถานการณตางๆ เพอทดสอบแนว คดใหม ๆ เปนการทาทายวา “แลวจะอยางไร ถา....”

2.61 0.928 ปานกลาง

34 13 ถาหากไมมเวลา จะใชเปนขออางในการเพกเฉยตอขอเรยกรอง ของสมาชกทม**

2.58 1.456 ปานกลาง

35 2 เมอตองใหขอเสนอแนะเกยวกบประเดน/ปญหาตางๆ ไปแลว กจะไมกลบไปคดถงเกยวกบประเดน/ปญหาเหลานนอกเลย **

2.55 1.457 ปานกลาง

36 36 การขบเคลอนองคกรดวยเปาหมายทยาก จะเกดผลสาเรจทจะไดมาโดยงาย

2.52 0.875 ปานกลาง

37 39 การลงมอกระทาตามความคดใหม โดยไมตรวจสอบถงความเปนไปไดของความคดนนๆ **

2.52 1.105 ปานกลาง

38 31 จะไมมการกระทาสงใหมใดๆ อยางเดดขาด 2.50 0.858 ปานกลาง 39 42 การถกทมงานปฏเสธขอแนะนา โดยคดวา

นนเปนปญหาของทมงาน ** 2.43 1.348 ปานกลาง

40 15 จะยอมรบปญหาอยางผวเผนกอนถงแมวายงไมมความชดเจนในสาเหตของปญหานน **

2.31 1.006 ปานกลาง

41 38 การเนนความรบผดชอบของการสรางทมงานมากกวาแตละบคคล **

2.30 0.908 ปานกลาง

70

ตารางท 10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความสาคญของตวแปรทเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล เรยงตามลาดบคาคะแนนจากมากไปนอย (n = 204) (ตอ)

ลาดบท

ตวแปรท

รายการสมรรถนะ คาเฉลย สวน

เบยงเบนมาตรฐาน

ระดบความสาคญ

42 11 การใชพลงงานอยางเทาเทยมกนในทกๆงานโดยไมมการวางแผนและตงเปาหมาย**

2.25 0.889 ปานกลาง

43 8 การไมยอมเสยสละอดมการณ ถาอดมการณนนใชไมได**

2.14 0.932 ปานกลาง

44 9 การไมแสวงหาทางเลอกตางๆเมอมโอกาสเอออานวย**

1.88 0.773 ปานกลาง

45 35 การมองวาองคกรไมใชการรวบรวมสวนหรอกระบวนการตางๆ เขาดวยกน **

1.85 0.795 ปานกลาง

หมายเหต ขอทเปน negative จะมเครองหมาย ** จากตารางท 10 พบวาตวแปรท ง 45 ตวมคาเฉลยอยระหวาง 1.85-3.46 ตวแปรทมคาเฉลยมากทสดคอตวแปรท 1 การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดาน เวลาและทรพยากร ( x =3.46, S.D.=0.644) รองลงมาคอตวแปรท 16 การหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตนเพอใหงานบรรลวตถประสงค ( x =3.30,S.D.=0.696) และตวแปรท 18การชวยผคนและทมงานเพอยกระดบผลการปฏบตงานใหสงขนโดยการแสดงความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต ( x = 3.29,S.D.=0.639) ตามลาดบ สวนตวแปรทมคาเฉลยนอยทสดคอตวแปรท 35 การมองวาองคกรไมใชการรวบรวมสวนหรอกระบวนการตางๆ เขาดวยกน ( x =1.85,S.D.=0.795)

71

ตอนท 4 การวเคราะหองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล ตารางท 11 คาไอเกน รอยละของความแปรปรวน และรอยละสะสมของความแปรปรวน ของแตละองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล

ตวประกอบ

ท

ชอองคประกอบ

คาไอเกน รอยละของความแปรปรวน

รอยละสะสมของความแปรปรวน

1 การมงสรางแนวคด และการนาพาสเปาหมายสาเรจ

6.184 16.274 16.274

2 การพฒนาศกยภาพและความฉลาดทางอารมณของตนเอง

6.094 16.036 32.309

3 การพฒนางานอยางสรางสรรคและยงยน

2.807 7.386 39.695

4 การบรหารจดการและการแกไขทชาญฉลาด

2.621 6.898 46.594

5 การสรางเสรมพลงแหงความผกพนธองคกร

2.391 6.292 52.886

6 ความสามารถทางสารสนเทศเพอการตดสนใจ

2.289 6.024 58.910

จากตารางท 11 พบวา หลงจากสกดตวประกอบดวยวธสกดตวประกอบหลก (Principle

component analysis) แลวหมนแกนในแบบออโกนอล ดวยวธแวรแมกซ ไดองคประกอบ 6 กลม ทมคาไอเกนมากกวาหรอเทากบ 1 และองคประกอบทมตวแปรอธบายองคประกอบนนตงแต 3 ตวแปรขนไป โดยแตละตวแปรตองมน าหนกปจจย (Factor Roading) ตงแต 0.40 ขนไป(บญใจ ศร-สถตนรากร, 2553: 498) โดยเรยงลาดบตามคาไอเกนและรอยละของความแปรปรวนจากมากไปหานอย ซงแตละองคประกอบมคาไอเกน 2.289-6.184 สามารถอธบายความแปรปรวนไดรอยละ 6.024 - 16.274 และสามารถอธบายความแปรปรวนโดยรวมไดรอยละ 58.910

72

ตารางท 12 คาน าหนกปจจย (Factor loading) หลงจากหมนแกน (Rotated Component Matrix)

ตวแปรท องคประกอบท

1 2 3 4 5 6

24 .716

25 .695

36 .676

26 .642

30 .607

33 .601

34 .580

23 .569

28 .566

29 .553

40 .541

14 .503

41 .457

20 .729

17 .709

22 .681

18 .676

19 .656

16 .579

21 .547

32 .522

15 .502

35 .477

73

ตารางท 12 คาน าหนกปจจย (Factor loading) หลงจากหมนแกน (Rotated Component Matrix) (ตอ)

ตวแปรท องคประกอบท

1 2 3 4 5 6

6 .696

5 .659

31 .533

12 .473

1 .723

10 .608

3 .541

4 .474

43 .757

45 .578

44 .541

38 .775

39 .706

27 .667

11 .559

จากตาราง 12 พบวาจาแนกองคประกอบของสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล

โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร ไดทงหมด 6 องคประกอบ ในแตละองคประกอบประกอบดวยตวแปรทมคาน าหนกปจจย (Factor loading) ตงแต 0.775–0.457

ทาการตงชอแตละดาน(กลม)ซงเปนการรวมกลมองคประกอบทมความสมพนธกน โดยตงชอใหสอถงตวประกอบทกตวของแตละองคประกอบ

74

ตารางท 13 องคประกอบท 1 การมงมนปรบฐานความคด

ตวแปร ขอความ คาน าหนก ตวประกอบ

24 การสรางแนวคดใหม ๆ โดยการ “คดนอกกรอบ” ในแนวทางทเหมาะสมและเปนไปได

.716

25 การผสานกระบวนการตาง ๆ ในองคกรเพอรบประกนวาการนาไปปฏบตจะมความตอเนองและนาเชอถอ

.695

36 การขบเคลอนองคกรดวยเปาหมายทยากจะเกดผลสาเรจทจะไดมาโดยงาย .676 26 การถายทอดเนอหาทแทจรงของเปาหมายเพอใหผอนไดยดมนใน

เปาหมายเหลานน .642

30 การตองแนใจวาแนวความคดใหมไดถกบรณาการเขากบวธการทมอยเดม .607 33 การตองเขาใจวสยทศนอยางถองแทเพอจงใจใหผอนชวยทาใหวสยทศน

นนประสบผลสาเรจ .601

34 การสามารถสรางแนวคดใหมทแปลกแตกตางใหเกดความเจรญกาวหนา .580 23 การชวยสรางเปาหมายรวมและกระตนใหแตละบคคลมการยดมนผกพน

ตอองคกร .569

28 การใหขอมลยอนกลบทชดเจน และนาไปพจารณาใหเกดประโยชนจากขอมลเหลานน

.566

29 การนาสถานการณตางๆเพอทดสอบแนวคดใหม ๆ เพอเปนการทาทายวา “แลวจะอยางไร ถา....”

.553

40 การรวบรวมแนวคดตางๆเขาดวยกน เปนการสรางแนวคดหลกและวถทางทชดเจน

.541

14 การทดสอบความคดและสมมตฐานของตนโดยการทบทวนกบผนาและผเชยวชาญกอน

.503

41 การพบแนวทางทงทสรางสรรคนนยากในการแกปญหาตาง ๆ .457 คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of variance)

6.184 16.274

75

จากตารางท 13 พบวาองคประกอบท 1 มรายการสมรรถนะทงหมดอธบายในเรองการขบเคลอนแนวคดและความมงมนไปสเปาหมาย มตวแปร 13 ตวแปร น าหนกองคประกอบตงแต0.457–0.716 ตวแปรทมคาของนาหนกตวประกอบสงสด 3 ตวแปรแรก คอ ตวแปรขอ 24 การสรางแนวคดใหม ๆ โดยการ “คดนอกกรอบ” ในแนวทางทเหมาะสมและเปนไปได (คาน าหนกปจจย 0.716) ตวแปรขอ 25 การผสานกระบวนการตาง ๆ ในองคกรเพอรบประกนวาการนาไปปฏบตจะมความตอเนองและนาเชอถอ (คาน าหนกปจจย 0.695) และ ตวแปรขอ36 การขบเคลอนองคกรดวยเปาหมายทยากมากกวาผลสาเรจทจะไดมาโดยงาย (คาน าหนกปจจย 0.676) ตามลาดบ องคประกอบท 1 มคาไอเกน 6.184 มความแปรปรวนรอยละ 16.274

76

ตารางท 14 องคประกอบท 2 การสรางเสรมเพมพลงวฒจต

ตว แปร

ขอความ คาน าหนก ตวประกอบ

20 ทาการพจารณาทกผลกระทบทจะเกดขนจากการตดสนใจ กอนทจะเดนหนาตอไป

.729

17 การเขาใจในอารมณและความรสกของตนและเขาใจถงผลกระทบตอสถานการณ .709 22 สามารถประสบความสาเรจในการจดการกบความโกรธของตนเองไดอยาง

ถกวธ .681

18 การชวยผคนและทมงานเพอยกระดบผลการปฏบตงานใหสงขนตองสรางความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต

.676

19 การเปดรบความคดใหมๆของผอนและพยายามสงเสรมความคดเหลานนโดยใชกรยาทเหมาะสม

.656

16 ทาการคนหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตนเพอใหงานบรรลวตถประสงค

.579

21 การรกษาความมงมนทสาคญไวและหลกเลยงสงไขวเขวทไมจาเปน .547 32 การคานงถงความรสกของผอนกอนทจะลงมอดาเนนการใดๆ .522 15 จะยอมรบปญหาอยางผวเผนกอน ถงแมวายงไมมความชดเจนในสาเหตของ

ปญหานน .502

35 การมองวาองคกรไมเปนการรวบรวมสวนหรอกระบวนการตางๆ เขาดวยกน .477 คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of variance)

6.094 16.036

จากตารางท 14 พบวา องคประกอบท 2 มรายการสมรรถนะทงหมดอธบายในเรองการพฒนาตนเองและวฒภาวะทางอารมณ มตวแปร 10 ตวแปร น าหนกองคประกอบตงแต 0.477– 0.729 ตวแปรทมคาของน าหนกตวประกอบสงสด 3 ตวแปรแรก คอ ตวแปรขอ 20 ทาการพจารณาทกผลกระทบทจะเกดขนจากการตดสนใจ กอนทจะเดนหนาตอไป (คาน าหนกปจจย 0.729) ตวแปรขอ 17 การเขาใจในอารมณและความรสกของตนและเขาใจถงผลกระทบตอสถานการณ (คาน าหนกปจจย 0.709) และ ตวแปรขอ 22 สามารถประสบความสาเรจในการจดการกบความโกรธของตนเองไดอยางถกวธ (คาน าหนกปจจย 0.681) ตามลาดบ องคประกอบท 2 มคาไอเกน 6.094 มความแปรปรวนรอยละ 16.036

77

ตารางท 15 องคประกอบท 3 การมงกจสาคญอนสรางสรรค

ตวแปร ขอความ คาน าหนกตวประกอบ

6 การใชเวลารอยละ90ในการจดการกบงานทสาคญทสดในรอยละ10ของงานลาดบแรก

.696

5 การตงคาถามหลายประเดนเพอตองการนาไปสความเชอมโยงขอมลและเหตการณตางๆเขาดวยกน

.659

31 จะไมมการกระทาสงใหมใดๆอยางเดดขาด .533 12 การปรบเปลยนสถานการณใหเปนในทางบวกเมอสถานการณนนแย

ลงหรอเมอมปญหา อปสรรค .473

คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of variance)

2.807 7.386

จากตารางท 15 พบวาองคประกอบท 3 มรายการสมรรถนะทงหมดอธบายในเรองการจดการกบงานอยางสรรค มตวแปร 4 ตวแปร นาหนกองคประกอบตงแต 0.473-0.696 ตวแปรทมคาของน าหนกตวประกอบสงสด คอตวแปรขอ 6การใชเวลารอยละ90ในการจดการกบงานทสาคญทสดในรอยละ10ของงานลาดบแรก (คาน าหนกตวประกอบ 0.696) องคประกอบท 3 มคาไอเกน 2.807 มความแปรปรวนรอยละ 7.386

78

ตารางท 16 องคประกอบท 4 การบรหารจดการทชาญฉลาด

ตวแปร ขอความ คาน าหนกตวประกอบ

1 การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลาและทรพยากร

.723

10 การประสานสงตางๆ เพอใหประเดน ปญหาและโอกาสมความชดเจนขน .608 3 การไดกระทาในทกสงทฉนไดสญญาวาจะกระทา .541 4 การไดทาใหสถานการณทคลมเครอกระจางขนเพอแกไขปญหาทซบซอน .474

คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of variance)

2.621 6.898

จากตารางท 16 พบวาองคประกอบท 4 มรายการสมรรถนะทงหมดอธบายในเรองการ

วางแผน การจดการและการแกปญหา มตวแปร 4 ตวแปร นาหนกองคประกอบตงแต 0.474 – 0.723 ตวแปรทมคาของน าหนกตวประกอบสงสด คอ ตวแปรขอ 1 การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลาและทรพยากร (คาน าหนกปจจย 0.723) องคประกอบท 4 มคาไอเกน 2.621 มความแปรปรวนรอยละ 6.898

79

ตารางท 17 องคประกอบท 5 การคนหาโอกาสเพอเปาหมาย

ตวแปร ขอความ คาน าหนกตวประกอบ

43 การไววางใจผอนวาจะทางานใหสาเรจได .757 45 การแนใจวาองคกรจะไมทางานซาซาก .578 44 การพยายามคนหาวธแกปญหามากกวาจะกลบมาปฏบตตาม

แนวปฏบตเดม .541

คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of variance)

2.391 6.292

จากตารางท 17 พบวาองคประกอบท 5 มรายการสมรรถนะทงหมดอธบายในเรองการ

สรางความไววางใจ มตวแปร 3 ตวแปร นาหนกองคประกอบตงแต 0.541–0.757 ตวแปรทมคาของน าหนกตวประกอบสงสด คอ ตวแปรขอ 43 การไววางใจผอนวาจะทางานใหสาเรจได (คาน าหนกปจจย 0.757) องคประกอบท 5 มคาไอเกน 2.391 มความแปรปรวนรอยละ 6.292

80

ตารางท 18 องคประกอบท 6 นาความทาทายใหทมเขมแขง

ตวแปร ขอความ คาน าหนกตวประกอบ

38 การเนนความรบผดชอบของการสรางทมงานมากกวาแตละบคคล .775 39 การลงมอกระทาตามความคดใหมๆโดยไมตรวจสอบถงความ

เปนไปไดของความคดนน ๆ .706

27 การจดการอารมณของตนเปลยนแปลงไปตามสถานการณ .667 11 การใชพลงงานอยางเทาเทยมกนในทกๆงานโดยไมมการวางแผน

และตงเปาหมาย .559

คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of variance)

2.289 6.024

จากตารางท 18พบวาองคประกอบท 6 มรายการสมรรถนะทงหมดอธบายในเรองการ

พจารณาโอกาสของความทาทายเพอการสรางทมงานทเขมแขง มตวแปร 4 ตวแปร น าหนกองคประกอบตงแต 0.559–0.775 ตวแปรทมคาของน าหนกตวประกอบสงสด คอ ตวแปรขอ 38 การเนนความรบผดชอบของการสรางทมงานมากกวาแตละบคคล (คาน าหนกปจจย 0.775) องคประกอบท 6 มคาไอเกน 2.289 มความแปรปรวนรอยละ 6.024

บทท 5

อภปรายผล การวจยเรององคประกอบของสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร เปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive research) มวตถประสงคคอ 1) เพอศกษาองคประกอบทสาคญสมรรถนะภาวะผนาทสาคญของหวหนาพยาบาล (พยาบาลวชาชพเชยวชาญ) โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร ตามการรบรของผบรหารและพยาบาลวชาชพประจาการ(ผปฏบต) 2) เพอศกษาตวแปรทอธบายลกษณะองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล และ 3) เพอวเคราะหปจจยประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล กลมตวอยางทใชในการวจยคอ ผบรหารและผปฏบตงานของโรงพยาบาลเจาพระยายมราช จานวน 204 คน เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถามสมรรถนะภาวะผนาหวหนาพยาบาล จานวน 45 ขอ สถตทใชไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาจรฐาน และการวเคราะหปจจย (factor analysis) ผวจยวเคราะหองคประกอบดวยวธสกดตวประกอบหลก (Principle component analysis) และหมนแกนแบบออโธกอนอล(Orthogonal)ดวยวธแวรแมกซ(Varimax)ทสามารถอธบายคาแปรปรวนของทกตวประกอบไดครบถวน โดยตวประกอบระดบทายๆ จะอธบายคาความแปรปรวนไดนอยลงตามลาดบ ผลการวจยสามารถอภปรายไดดงตอไปน 1. องคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร จากผลการวจยพบวาสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล โรงพยาบาลระดบตตย-ภม ในจงหวดสพรรณบร ประกอบดวยองคประกอบสมรรถนะ 6 ดาน ดงน 1. องคประกอบดาน การมงมนปรบฐานความคด (แรงขบเคลอนแนวคดดวยความมง มนไปสเปาหมาย) มคาความแปรปรวนขององคประกอบสงทสด คอ 6.814 2. องคประกอบดานการสรางเสรมเพมพลงวฒจต (การพฒนาตนเองและวฒภาวะทางอารมณ) (ความฉลาดทางเชาวอารมณ) มคาความแปรปรวนขององคประกอบ คอ 6.094

  82

3. องคประกอบดาน การมงกจสาคญอนสรางสรรค (การพฒนางานอยางสรางสรรค) มคาความแปรปรวนขององคประกอบ คอ 2.807 4. องคประกอบดานการบรหารจดการทชาญฉลาด (การวางแผนการจดการและการแกปญหา) มคาความแปรปรวนขององคประกอบ คอ 2.621

5. องคประกอบดาน การคนหาโอกาสเพอเปาหมาย (การสรางความไววางใจ) มคาความแปรปรวนขององคประกอบ คอ 2.391

6. องคประกอบดานนาความทาทายใหทมเขมแขง (การพจารณาโอกาสของความทาทายเพอการสรางทมงานทเขมแขง) มคาความแปรปรวนขององคประกอบ คอ 2.289 องคประกอบทง6 ดาน มคาความแปรปรวนขององคประกอบรวมกนคดเปนรอยละ 58.91 องคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล ทสาคญทสดคอ องคประกอบดาน การมงมนปรบฐานความคด( แรงขบเคลอนแนวคดดวยความมงมนไปสเปาหมาย) ซงปจจยประกอบแตละตวในองคประกอบนไดกลาวถงการพฒนาแนวความคดใหม การสรางสรรค การ บรณาการความคด การบรรลเปาหมาย การทาความชดเจนกบเปาหมายกบวสยทศน มความสอดคลองกบสมรรถนะภาวะผนาดานท 1 ของ เบนนส (Bennis, 2003) ทวาดวยแรงขบเคลอนดวยความมงมน ซงมงเนนทจดมงหมายและการไปถงจดมงหมาย น น ๆ ความมงมนในทนคอความสามารถทจะบอกเปาหมายและวสยทศนรวมท งวธการเฉพาะทจะสนบสนนการมงไปสเปาหมายและวสย-ทศนนนๆ นอกจากนนยงสอดคลองกบการศกษาของอลรค (Ulrich, 2004) และดฮอค (Deehock) ซงสรปวาผบรหารควรมภาวะผนาดานการมวสยทศนและสรางวสยทศนในอนาคต และการศกษาของไทเยอร (thyer, 2003) ทพบวาสงทพยาบาลนาไปใชปฏรปและปฏบตในศตวรรษท 21 คอ วสยทศนและความคดสรางสรรค องคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลทมความสาคญรองลงมาคอดานองคประกอบดานการสรางเสรมเพมพลงวฒจต( การพฒนาตนเองและวฒภาวะทางอารมณ) ซงปจจยประกอบแตละตวในองคประกอบนไดกลาวถงการจดการอารมณและการควบคมความรสกของตนเอง การพจารณาปญหาอยางรอบคอบไมดวนสรป การยอมรบความคดเหนและคานงถงความรสกของผอน และความตงใจ สงเหลานแสดงถงความมคณภาพของผนาเนองจากมความไวตอสงตางๆ และปฏบตการดแลดวยความเอออาทร (Fitzpatrick, 2002) ควบคมอารมณไดด (Deehock) และสอดคลองกบเบนนส (Bennis, 2003) ทไดกลาวถงสมรรถนะความฉลาดทางเชาวอารมณ (Emotional Intelligence) ซงไดแกความเขาใจและการเปนผนาดานอารมณทงของตนเองและผอน

  83

2. ตวแปรทมความสาคญ ตวแปรทงหมดมคาระดบความสาคญโดยเฉลยอยระหวาง 1.85-3.46 แสดงวา ผตอบแบบสอบถามมความเหนวารายการตวแปรทแสดงถงสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลทงหมดมความสาคญระดบปานกลางถงมาก

ในการวจยครงนตวแปรทมความสาคญมากทสดคอ ตวแปรท1 การจดลาดบความ สาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลาและทรพยากร (คาเฉลย 3.46) ( x =3.46, S.D.=0.644) ทงนอาจเนองมาจากหวหนาพยาบาลตองมหนาทหลก 2 ประการคอ การบรหารหอผปวยและตองใชเวลาสวนหนงในการใหบรการ (สภาณ ออนชนจตร และสนนท ศรวรตน, 2550) นอกจากนนแลวยงมภาระงานตามการมอบหมายงานของผบรหารระดบสงทงในเรองการเปนคณะกรรมการของโรงพยาบาลดานตาง ๆ รวมทงภาระงานตามนโยบายทงดานการบรหารและการบรการ ดงนนภาระงานจงมมากกวาพยาบาลวชาชพระดบปฏบตการ หรอแมกระทงผบรหารระดบสงเนองจากเปนทงผรบนโยบาย ผแปลงนโยบายมาสการปฏบต ตลอดจนเปนผปฏบตจงทาใหภาระงานมาก ดงนนถาหวหนาพยาบาลไมมความสามารถในการจดลาดบความสาคญของงานทมากมายในระยะ เวลาทจากดและทรพยากรทจากด จะทาสงผลกระทบตองานในหอผปวย ตอผใตบงคบบญชา และการใหบรการพยาบาลจนเกดปญหาตอผปวยได

รองลงมา คอ ตวแปรท 16 การหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตนเพอใหงานบรรลวตถประสงค ( x =3.30,S.D.=0.696) และตวแปรท 18 การชวยผคนและทมงานเพอใหเกดผลการปฏบตงานใหสงขนตองสรางความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต (คาเฉลย 3.29) ( x = 3.29, S.D.=0.639) ตวแปรนสอดคลองกบบทบาทดานการเปนผนาการเปลยนแปลง ดานการสงเสรมสขภาพ (สภาณ ออนชนจตร และ สนนท ศรวรตน, 2550) ซงจะตองทาใหผใตบงคบบญชาและผรวมงานเกดความศรทธา เชอถอ และยอมรบ โดยการปรบทศนคตเกยวกบการสงเสรมสขภาพ (Borchordt GL. 2000; 35: 29-32) และสรางพลงกลมโดยการดงศกยภาพของสมาชกกลมหรอผรวมงานมาใช ทาใหเกดการเปลยนแปลงในหนวยงาน สรางขวญและกาลงใจใหแกผใตบงคบบญชา และผรวมงานเตมใจทางานตลอดเวลา นอกจากนนยงมความสอดคลองกบแนวทางปฏบตตามยทธศาสตรการพฒนาขาราชการพลเรอน พ.ศ.2552-2556 ของสานกงาน กพ. (สถาบนพฒนาขาราชการพลเรอน 2552:10) ยทธศาสตรท 3 กลยทธท 1 การสรางระบบการพฒนาใหขาราชการทกระดบรจกการนาตนเอง นาทม นาองคการและนาเครอขาย ๆสวนตวแปรทมคาเฉลยนอยทสดคอ ตวแปรท 35 การมองวาองคกรไมใชการรวบรวมสวนหรอกระบวนการตางๆ เขาดวยกน ( x =1.85, S.D.=0.795) อาจเนองมาจากตวแปรนไมใชตวแปรหลกทเกยวของกบงานของหวหนาพยาบาลโดยตรง และเปนประเดนทคอนขางไกลตวซงมผลกบการทางานนอยกวาตวแปรทสงผลตอการ

  84

ทางานโดยตรง ไมวาจะเปนการจดลาดบความสาคญของงานเมอเวลาและทรพยากรจากด การทางานใหสาเรจตามเปาหมาย การชวยเหลอทมงานใหผลการปฏบตงานดขน การพจารณาผลกระทบทกดานกอนการตดสนใจ ดงนนตวแปรนจงถกจดใหมความสาคญนอยกวาตวแปรอนในความคดเหนของหวหนาพยาบาลและผปฏบต

3. ตวแปรทอธบายองคประกอบ

3.1. องคประกอบดานการมงมนปรบฐานความคด(การแรงขบเคลอนดวยความมงมน)ไปสเปาหมาย มคาความแปรปรวนขององคประกอบสงทสด คอ 6.814 คดเปนรอยละ 16.274 ของความแปรปรวนทงหมด องคประกอบนมความสาคญเปนอนดบ 1 สามารถบรรยายไดดวยตวแปรหรอปจจยทมคาน าหนกประกอบระหวาง 0.457-0.716 จานวน 13 ตวแปร เมอจดกลมตวแปรออกเปนกลมจะพบวาองคประกอบนม 2 กลมตวแปร ไดแก

3.1.1 การพฒนาแนวคดทใหม ไดแก 3.1.1.1 การสรางแนวคดใหมๆ โดยการ “คดนอกกรอบ”ในแนวทางท

เหมาะสมและเปนไปได (ขอ 24) 3.1.1.2 การตองแนใจวาแนวความคดใหมไดถกบรณาการเขากบวธการทมอยเดม (ขอ 30) 3.1.1.3 ความสามารถสรางแนวคดใหมทแปลก แตกตางใหเกดความเจรญ กาวหนา(ขอ 34) 3.1.1.4 การรวบรวมแนวคดตาง ๆ เขาดวยกนเพอสรางแนวคดหลกและวถ ทางทชดเจน (ขอ 40) 3.1.1.5 การนาสถานการณตางๆ เพอทดสอบแนวคดใหม เพอเปนการ ทาทายวา“ แลวจะอยางไรถา (ขอ 29) 3.1.1.6 การใหขอมลยอนกลบทชดเจนและนาไปพจารณาใหเกดประโยชนจากขอมลเหลานน (ขอ 28) 3.1.1.7 การทดสอบความคดและสมมตฐานจะทาโดยการทบทวนกบผนาและผเชยวชาญกอน (ขอ 14) 3.1.1.8 การพบแนวทางทงทสรางสรรคนนยากในการแกปญหาตาง ๆ (ขอ 41) ซงสอดคลองกบการศกษาของวาสน (วาสน วเศษฤทธ, 2539) เกยวกบผนาและทกษะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล พบวา ลกษณะของผนาทพยาบาลประจาการคาดหวงจากหวหนา

  85

พยาบาล 2 ประการคอ กลยทธการเปลยนแปลง และการกระตนความคดเกยวกบความฉลาดทางปญญา

3.1.2 ความมงมนเพอบรรลเปาหมาย ไดแก 3.1.2.1 การผสานกระบวนการตาง ๆ ในองคกรเพอรบประกนวาการนาไป

สการปฏบตทมความตอเนองและนาเชอถอ (ขอ 25) 3.1.2.2 การขบเคลอนองคกรดวยเปาหมายทยากจะเกดผลสาเรจทจะไดมา

โดยงาย (ขอ 36) 3.1.2.3 การถายทอดเนอหาทแทจรงของเปาหมายเพอใหผอนไดยดมนในเปาหมายเหลานน(ขอ26)

3.1.2.4 การตองเขาใจวสยทศนอยางถองแทเพอจงใจใหผอน ชวยทาใหวสยทศนนนประสบผลสาเรจ (ขอ 33) 3.1.2.5 การชวยสรางเปาหมายรวมและกระตนใหแตละบคคลมการยดมนผกพนตอองคกร(ขอ23) ทงนพรทพย (พรทพย อยยมาพนธ, 2547: 68) ไดกลาวถงบทบาทของผนาประการหนง ไดแก การกาหนดแนวทางหลก (Pathfinding) ซงอธบายไววาผนาควรเรมตนดวยการกาหนดเปาหมายและแนวความคดทชดเจน บทบาทดงกลาวนจะชวยใหผนาสรางแผนงานแมแบบ (Blueprint of action) ทตงอยบนพนฐานของหลกการกอนจะลงมอปฏบตตามแผน นอกจากนน ไมเพยงแตตองรถงวธการกาหนดทศทางและเปาหมายเทานน แตผนาตองไดรบการสนบสนนและความมงมนจากพนกงานในการบรรลถงเปาหมายดวย ผนาตองมความสามารถนาใหผอนมสวนรวมในการสรางพนธกจ (Mission) วสยทศน (Vision) และสอสารอยางชดเจนถงความแตกตางและผลประโยชนทพนกงานจะไดรบจากความสาเรจในอนาคต อกท งยงสามารถทาใหพนกงานมแรงจงใจและรสกตนเตนกบทศทางใหมดวย กลมตวแปรนสามารถเชอมโยงกบสมรรถนะหลกของสานกงาน ก.พ. ดานการมงผลสมฤทธ (สานกงาน กพ., 2552) ซงหมายถงความมงมนจะปฏบตหนาทราชการใหดหรอใหเกนมาตรฐานทมอย โดยมาตรฐานนอาจเปนผลการปฏบตงานทผานมาของตนเอง หรอเกณฑวดผลสมฤทธทสวนราชการกาหนดขน อกทงยงหมายรวมถงการสรางสรรคพฒนาผลงานหรอกระบวนการปฏบตงานตามเปาหมายทยากและทาทายชนดทอาจไมเคยมผใดสามารถกระทาไดมากอน และสอดคลองกบสมรรถนะทางการบรหาร (สานกงาน กพ., 2552) ดานวสยทศน (Visioning) ซงหมายถงความสามารถในการกาหนดทศทาง ภารกจ และเปาหมายการทางานทชดเจนและความสามารถในการสรางความรวมแรงรวมใจเพอใหภารกจบรรลวตถประสงค

  86

3.2 องคประกอบดานการสรางเสรมเพมพลงวฒจต (สมรรถนะความฉลาดทางเชาวอารมณ) (Emotional Intelligence)

การพฒนาตนเองและวฒภาวะทางอารมณ มคาความแปรปรวนขององคประกอบ คอ 6.094 คดเปนรอยละ 16.036 ของความแปรปรวนทงหมด องคประกอบนมความสาคญเปนอนดบ 2 สามารถบรรยายไดดวยตวแปรหรอปจจยทมคาน าหนกประกอบระหวาง0.477-0.729 จานวน 10 ตวแปร เมอจดกลมตวแปรออกเปนกลมจะพบวาองคประกอบนม 3 กลมตวแปร ไดแก

3.2.1 การคดและตดสนใจ ไดแก 3.2.1.1 ทาการพจารณาทกผลกระทบทจะเกดขนจากการตดสนใจกอนทจะเดนหนาตอไป (ขอ 20) 3.2.1.2 การเปดรบความคดใหมๆของผอนและพยายามสงเสรมความคดเหลา นนโดยใชกรยาทเหมาะสม (ขอ 19) 3.2.1.3 จะยอมรบปญหาอยางผวเผน กอนถงแมวายงไมมความชดเจนในสาเหตของปญหานน(ขอ15) 3.2.1.4 การรกษาความมงมนทสาคญไว และหลกเลยงสงไขวเขวทไมจาเปน (ขอ 21) 3.2.1.5 ทาการคนหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจ และยอมอทศตนเพอใหงานบรรลวตถประสงค (ขอ 16) 3.2.1.6 การมองวาองคกรไมใชเปนการรวบรวมสวน หรอกระบวนการตางๆเขาดวยกน(ขอ35) 3.2.2 การจดการกบอารมณ ไดแก 3.2.2.1 การเขาใจในอารมณและความรสกของตนและเขาใจถงผลกระทบตอสถานการณ(ขอ17) 3.2.2.2 การประสบความสาเรจในการจดการกบความโกรธของตนเองไดอยางถกวธ (ขอ 22) ตวแปรเหลานมความสอดคลองกบสมรรถนะทางการบรหารของสานกงาน ก.พ. (2552) ดานการควบคมตนเอง ซงหมายถงความสามารถในการควบคมอารมณและพฤตกรรมในสถานการณทอาจจะถกยวย หรอเผชญหนากบความไมเปนมตร หรอตองทางานภายใตสภาวะกดดน รวมถงความอดทนอดกลนเมออยในสถานการณทกอความเครยดอยางตอเนอง

3.2.3 การใสใจผอน ไดแก 3.2.3.1 การชวยผคนและทมงานเพอยกระดบผลการปฏบตงานใหสงขนตอง

  87

สรางความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต (ขอ 18) 3.2.3.2 การคานงถงความรสกของผอนกอนทจะลงมอดาเนนการใดๆ (ขอ

32) กลาวไดวาผนาตองมทกษะ (Skill) ซงเปนทกษะความชานาญของบคคลในการทา

กจกรรมตางๆ ไดแก (ไขแสง, 2536) ความสามารถพนฐานเกยวกบ ความร เจตคต และทกษะเฉพาะพฤตกรรม เพอสามารถนาไปใชในสถานการณทผนาตองเผชญ ประกอบดวย การรจกตนและการประเมนตนเอง ซงไดแก ความกระตอรอรน การไมหยดนง การมทศทางของตนเอง วสยทศน ความยดหยน การคดสรางสรรค และความรบผดชอบในงานของตนเอง การพดและการสอสาร พฤตกรรมการแสดงออกทเหมาะสม เทคนคการบรหารเวลา และสอดคลองกบการศกษาเกยวกบผนาและทกษะภาวะผนาของหวหนาหอผปวยของวาสน (วาสน วเศษฤทธ, 2539) ทพบวาลกษณะของผนาทพยาบาลประจาการคาดหวงจากหวหนาหอผปวย 2 ประการหนง คอ การเสรมสรางความสามารถของผใตบงคบบญชาและการคานงถงความแตกตางระหวางบคคล นอกจากนน DuBrin. (1998 อางถงใน รงสรรค ประเสรฐศร, 2544: 12) ยงกลาววาผนาเปนบคคลททาใหองคการเจรญกาวหนาและบรรลผลสาเรจโดยเปนผทมบทบาทแสดงความสมพนธระหวางบคคลทเปนผใตบงคบบญชา หรอเปนบคคลทกอใหเกดความมนคงและชวยเหลอผอนเพอใหบรรลเปาหมายของกลม

3.3 องคประกอบดานการมงกจสาคญอนสรางสรรค (การพฒนางานอยางสรางสรรค) มคาความแปรปรวนขององคประกอบ คอ 2.807 คดเปนรอยละ 7.386 ของความแปรปรวนทงหมด องคประกอบนมความสาคญเปนอนดบ 3 สามารถบรรยายไดดวยตวแปรหรอปจจยทมคาน าหนกประกอบระหวาง0.473-0.696 จานวน 4 ตวแปรไดแก 3.3.1 การใชเวลารอยละ 90ในการจดการกบงานทสาคญทสดในรอยละ10 ของงานลาดบแรก(ขอ 6) 3.3.2 การตงคาถามหลายประเดนเพอตองการนาไปสความเชอมโยงขอมล และเหตการณตางๆเ ขาดวยกน (ขอ 5) 3.3.3 จะไมมการกระทาสงใหมใดๆอยางเดดขาด (ขอ 31) 3.3.4 การปรบเปลยนสถานการณในทางบวกเมอสถานการณนนแยลง หรอเมอมปญหาอปสรรค(ขอ 12)

3.4 องคประกอบดานการบรหารจดการทชาญฉลาด (การจดการและการแกปญหา) มคาความแปรปรวนขององคประกอบ คอ 2.621 คดเปนรอยละ 6.898 ของความแปรปรวนทงหมด องคประกอบนมความสาคญเปนอนดบ 4 สามารถบรรยายไดดวยตวแปรหรอปจจยทมคาน าหนกประกอบระหวาง0.474-0.723 จานวน 4 ตวแปร ไดแก

  88

3.4.1 การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลาและทรพยากร(ขอ1)

3.4.2 การประสานสงตางๆ เพอใหประเดน ปญหา และโอกาสมความชดเจนขน(ขอ10)

3.4.3 การไดกระทาในทกสงทตนไดสญญาวาจะกระทา (ขอ 3) 3.4.4 การไดทาใหสถานการณทคลมเครอกระจางขนเพอแกไขปญหาทซบซอน

(ขอ 4) ผบรหารจงตองมคณลกษณะสาคญในการเสรมสรางและพฒนาปญญาทางอารมณ ผบรหารทมความสามารถดานการบรหารEQ จะเปนบคคลทมเสนห มคณคาอยกบใครใครกรก ทางานกบใครใครกชอบ และมความสามารถในการแกไขปญหาและมการตดสนใจทดเสมอ

3.5 องคประกอบดานการคนหาโอกาสเพอเปาหมาย (การสรางความไววางใจและการเพมความสามารถ) มคาความแปรปรวนขององคประกอบ คอ 2.391 คดเปนรอยละ 6.292 ของความแปรปรวนทงหมด องคประกอบนมความสาคญเปนอนดบ 5 สามารถบรรยายไดดวยตวแปรหรอปจจยทมคาน าหนกประกอบระหวาง 0.541-0.757 จานวน 3 ตวแปร ไดแก

3.5.1 การไววางใจผอนวาจะทางานใหสาเรจได (ขอ 43) 3.5.2 การจดการใหมนใจวาองคกรจะไมทางานซาซาก (ขอ 45) และ 3.5.3 การพยายามคนหาวธแกปญหามากกวา จะกลบมาปฏบตตามแนวปฏบตเดม (ขอ

44) ตวแปรทกลาวถงในองคประกอบนมความสอดคลองกบทฤษฎ Z (Z Theory) ของ

วเลยม จ อช (William G. Ouchi อางองจาก http://thethanika.blogspot.com/2010/06/503-429-1.htmlเขาถงเมอ 25 มกราคม 2555) ศาสตราจารยแหงมหาวทยาลย UCLA (I of California Los Angeles) ซงรวมเอาหลกการของทฤษฎ X , Y เขาดวยกน แนวความคดกคอ องคการตองมหลกเกณฑทควบคมมนษย แตมนษยกรกความเปนอสระ และมความตองการหนาทของผบรหารจงตองปรบเปาหมายขององคการใหสอดคลองกบเปาหมายของบคคลในองคการ ซงมองคประกอบทสาคญ 4 ประการคอ การทาใหปรชญาทกาหนดไวบรรล การพฒนาผใตบงคบบญชาใหทางานอยางมประสทธภาพ การใหความไววางใจแกผใตบงคบบญชา และการใหผใตบงคบบญชามสวนรวมในการตดสนใจ

  89

3.6 องคประกอบดานนาความทาทายใหทมเขมแขง (การพจารณาโอกาสของความทา-ทายเพอการสรางทมงานทเขมแขง) (ความคดอยางเปนระบบ) มคาความแปรปรวนขององคประกอบ คอ 6.024 ของความแปรปรวนทงหมด องคประกอบนมความสาคญเปนอนดบ 6สามารถบรรยายไดดวยตวแปรหรอปจจยทมคาน าหนกประกอบระหวาง 0.559-0.775 จานวน 4 ตวแปร ไดแก

3.6.1 การเนนความรบผดชอบของการสรางทมงานมากกวาแตละบคคล (ขอ 38) 3.6.2 การลงมอกระทาตามความคดใหม โดยไมตรวจสอบถงความเปนไปไดของ

ความคดนนๆ (ขอ 39) 3.6.3 การจดการอารมณของการเปลยนแปลงไปตามสถานการณ (ขอ 27) 3.6.4 การใชพลงงานอยางเทาเทยมกนในทกๆงานไมมการวางแผนและตงเปาหมาย

(ขอ11) สมรรถนะดานนมงเนนทกระบวนการ เหตการณ และระบบทมการเชอมโยงอยางเปนระบบ และชดเจน อนเปนความสมดลระหวางองคประกอบดานความมวนยทางดานจตใจ (Mental discipline) ความสามารถในการเสาะแสวงหาวถทางททาใหเปนรปธรรมและนาเอาความคดลงสการปฏบต ความเขาใจในกระบวนการ (Process orientation) ความสามารถในการเพมพนการเรยนรและการปฏบตโดยการออกแบบ การนาไปปฏบตและการเชอมโยงกระบวนการตาง ๆ

บทท 6

สรปผลการวจย และขอเสนอแนะ การวจยเรององคประกอบของสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร เปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive research) มวตถประสงคคอ 1) เพอศกษาสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล (พยาบาลวชาชพเชยวชาญ) โรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร ตามการรบรของบรหารและพยาบาลวชาชพประจาการ 2) เพอศกษาตวแปรทอธบายลกษณะองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล และ 3) เพอวเคราะหปจจยประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล กลมตวอยางทใชในการวจยคอ ผบรหารและผปฏบตงานของโรงพยาบาลเจาพระยายมราช จานวน 207 คน เครองมอทใชในการวจยคอ แบบสอบถามองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาหวหนาพยาบาลจานวน 45 ขอ สถตทใชไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหองคประกอบปจจย (factor analysis) สรปผลการวจย ผวจยสรปผลการวจยเรยงลาดบตามวตถประสงคการวจย ดงน วตถประสงคการวจย

ขอท 1. เพอศกษาองคประกอบสมรรถนะภาวะผ นาของหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร ตามการรบรของบรหารและพยาบาลวชาชพประจาการ

ผลการวจยสรปไดดงน สถานภาพสวนบคคล

ผตอบแบบสอบถามสวนมาก มอายระหวาง 40-50 ป รอยละ 43.0 สถานภาพสมรสแลว รอยละ 59.4 ศาสนาพทธ รอยละ 98.1 ระดบการศกษาปรญญาตรหรอเทยบเทา รอยละ 82.6 อายการทางานระหวาง 21-30 ป รอยละ 40.6 ตาแหนงระดบปฏบตการรอยละ 83.1 ระยะเวลาทปฏบตงานในตาแหนงตากวา 11 ป รอยละ 49.8    

  91

องคประกอบทง 6 ดาน มคาความแปรปรวนขององคประกอบรวมกนคดเปนรอยละ 58.910 และการเรยงลาดบความสาคญ ดงน อนดบท 1 องคประกอบดาน การมงมนปรบฐานความคด (แรงขบเคลอนแนวคดดวยความมงมนไปสเปาหมาย) อนดบท 2 องคประกอบดานการสรางเสรมเพมพลงวฒจต (การพฒนาตนเองและวฒ-ภาวะทางอารมณ ) (ความฉลาดทางเชาวอารมณ) อนดบท 3 องคประกอบดาน การมงกจสาคญอนสรางสรรค (การพฒนางานอยางสราง สรรค) อนดบท 4 องคประกอบดานการบรหารจดการทชาญฉลาด (การวางแผนการจดการและการแกปญหา)

อนดบท 5 องคประกอบดานการคนหาโอกาสเพอเปาหมาย (การสรางความไววางใจ) อนดบท 6 องคประกอบดานนาความทาทายใหทมเขมแขง (การพจารณาโอกาสของ

ความทาทายเพอการสรางทมงานทเขมแขง) สมรรถนะภาวะผนาตามกรอบแนวคดของเบนนส (Bennis, 2003) 1. ดานแรงขบเคลอนดวยความมงมนองคประกอบดาน การมงมนปรบฐานความคดผบรหารและผปฏบตมความคดเหนอยในระดบมากและปานกลาง เมอพจารณารายขอพบวาคาเฉลยความคดเหนของผบรหารทมากสด 3 อนดบแรกคอการหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตนเพอใหงานบรรลวตถประสงค ( X = 3.66, S.D.=0.539) การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลา ( X =3.63, S.D.=0.547) การถายทอดเนอหาทแทจรงของเปาหมายเพอใหผอนไดยดมนในเปาหมายเหลานน ( X =3.40,S.D.=0.553) ตามลาดบ สาหรบคาเฉลยความคดเหนของผปฏบตงานทมากสด 3 อนดบแรกคอการจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลา ( X =3.42, S.D.=0.658) การหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตนเพอใหงานบรรลวตถประสงค ( X =3.23,S.D.=0.704) การรกษาความมงมนทสาคญไวและหลกเลยงสงไขวเขวทไมจาเปน ( X =3.10, S.D.=0.646) ตามลาดบ นอกจากนนพบวาผบรหารและผปฏบตมความคดเหนสอดคลองกนในระดบมากในเรองการจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลา การหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตนเพอใหงานบรรลวตถประสงค

1.ดานความฉลาดทางเชาวนอารมณ องคประกอบดานการสรางเสรมเพมพลงวฒจต ผบรหารและผปฏบตงานมความคดเหนเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานความ

  92

ฉลาดทางเชาวนอารมณ อยในระดบมากและปานกลาง เมอพจารณารายขอพบวาคาเฉลยความคดเหนของผบรหารทมากสด 3 อนดบแรกคอการปฏบตตอผคนอนดวยความจรงใจทงนขนอยกบลกษณะของแตละคน ( X = 3.31, S.D.=0.758) การเนนสถานการณในทางบวกเมอสถานการณนนแยลงหรอเมอมปญหาอปสรรคมากมาย ( X =3.29, S.D.=0.667) การคานงถงความรสกของผอนกอนทจะลงมอดาเนนการใดๆ ( X =3.26, S.D.=0.657) ตามลาดบ สาหรบคาเฉลยความคดเหนของผปฏบตงานทมากสด 3 อนดบแรกคอ การคานงถงความรสกของผอนกอนทจะลงมอดาเนนการใดๆ ( X =3.20, S.D.=0.648) การปฏบตตอผคนอนดวยความจรงใจทงนขนอยกบลกษณะของแตละคน ( X =3.09, S.D.=0.864) การประสบความสาเรจในการจดการกบความโกรธของตนเองไดอยางถกวธ ( X = 3.04, S.D =0.744) ตามลาดบ นอกจากนนพบวาผบรหารและผปฏบตมความคดเหนสอดคลองกนในระดบมากในเรองการคานงถงความรสกของผอนกอนทจะลงมอดาเนนการใดๆ การปฏบตตอผคนอนดวยความจรงใจทงนขนอยกบลกษณะของแตละคน 1. ดานการสรางความไววางใจ องคประกอบดานการมงกจสาคญอนสรางสรรค ผบรหารและผปฎบตงานมความคดเหนเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานการสรางความไววางใจ อยในระดบมากและปานกลาง เมอพจารณารายขอพบวาคาเฉลยความคดเหนของผบรหารทมากสด 3 อนดบแรกคอ การชวยสรางเปาหมายรวมและกระตนใหแตละบคคลมการยดมนผกพนตอองคกร ( X =3.57, S.D.=0.558) การชวยผคนและทมงานเพอยกระดบผลการปฏบตงานใหมากขนโดยการแสดงความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต ( X =3.54, S.D. =0.611) การตองเขาใจวสยทศนอยางถองแทเพอจงใจใหผอนชวยทาใหวสยทศนน นประสบผลสาเรจ ( X = 3.49, S.D.=0.507) ตามลาดบ สาหรบคาเฉลยความคดเหนของผปฏบตงานทมากสด 3 อนดบแรกคอการชวยผคนและทมงานเพอยกระดบผลการปฏบตงานใหมากขนโดยการแสดงความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต ( X = 3.23, S.D.=0.634) การไดกระทาในทกสงทฉนไดสญญาวาจะกระทา ( X = 3.21, S.D.=0.719) การตองเขาใจวสยทศนอยางถองแทเพอจงใจใหผอนชวยทาใหวสยทศนนนประสบผลสาเรจ ( X = 3.09, S.D.=0.804) ตามลาดบ นอกจากนนพบวาผบรหารและผปฏบตมความคดเหนสอดคลองกนในระดบมากในเรองการชวยผคนและทมงานเพอยกระดบผลการปฏบตงานใหมากขนโดยการแสดงความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต การตองเขาใจวสยทศนอยางถองแทเพอจงใจใหผอนชวยทาใหวสยทศนนนประสบผลสาเรจ 2. ดานความคดรวบยอด องคประกอบดานการบรหารจดการทชาญฉลาด ผบรหารและผปฏบตงานมความคดเหนเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนา

  93

พยาบาลดานความคดรวบยอด อยในระดบมากและปานกลาง เมอพจารณารายขอพบวาคาเฉลยความคดเหนของผบรหารทมากสด 3 อนดบแรกคอ การไดทาใหสถานการณทคลมเครอกระจางขนเพอแกไขปญหาทซบซอน ( X =3.43, S.D.=0.558) การเปดรบความคดใหมๆของผอนและพยายามสงเสรมความคดเหลานนโดยไมใชกรยาทไมเหมาะสม ( X =3.34, S.D.=0.998) การคนหาวธแกปญหาแทนทจะกลบมาปฏบตตามแนวปฏบตเดม ( X =3.23, S.D.=0.598) ตามลาดบ สาหรบคาเฉลยความคดเหนของผปฏบตงานทมากสด 3 อนดบแรกคอ การเปดรบความคดใหมๆของผอนและพยายามสงเสรมความคดเหลานนโดยไมใชกรยาทไมเหมาะสม ( X =3.19, S.D.=0.728) การไดทาใหสถานการณทคลมเครอกระจางขนเพอแกไขปญหาทซบซอน ( X =3.18, S.D.=0.673) การคนหาวธแกปญหาแทนทจะกลบมาปฏบตตามแนวปฏบตเดม ( X = 2.96, S.D.=0.704) ตามลาดบ นอกจากนนพบวาผบรหารและผปฏบตมความคดเหนสอดคลองกนในระดบมากในเรองการไดทาใหสถานการณทคลมเครอกระจางขนเพอแกไขปญหาทซบซอน การเปดรบความคดใหมๆของผอนและพยายามสงเสรมความคดเหลานนโดยไมใชกรยาทไมเหมาะสม ฉนคนหาวธแกปญหาแทนทจะกลบมาปฏบตตามแนวปฏบตเดม 3. ดานการคดอยางเปนระบบดาน การคนหาโอกาสเพอเปาหมาย ผบรหารและผปฏบตงานมความคดเหนเกยวกบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดานการคดอยางเปนระบบ อยในระดบมากและปานกลาง เมอพจารณารายขอพบวาคาเฉลยความคดเหนของผบรหารทมากสด 3 อนดบแรกคอ การประสานสงตางๆ เพอใหประเดน ปญหาและโอกาสมความชดเจนขน ( X =3.49, S.D.=0.818)การพจารณาทกผลกระทบทจะเกดขนจากการตดสนใจ กอนทจะเดนหนาตอไป ( X = 3.40, S.D.=0.651) การผสานกระบวนการตางๆในองคกรเพอรบประกนวาการนาไปปฏบตจะมความตอเนองและนาเชอถอ ( X =3.26, S.D.=0.561) ตามลาดบ สาหรบคาเฉลยความคดเหนของผปฏบตงานทมากสด 3 อนดบแรกคอการพจารณาทกผลกระทบทจะเกดขนจากการตดสนใจ กอนทจะเดนหนาตอไป ( X = 3.27, S.D.=0.581) การประสานสงตางๆ เพอใหประเดน ปญหาและโอกาสมความชดเจนขน ( X = 3.24, S.D. =0.681) การถามคาถามมากมายเพอตองการเชอมโยงขอมลและเหตการณตางๆเขาดวยกน ( X =3.00, S.D. =0.717) ตามลาดบ

นอกจากนนพบวาผบรหารและผปฏบตมความคดเหนสอดคลองกนในระดบมากในเรองการประสานสงตางๆ นาความทาทายใหทมเขมแขง (การพจารณาโอกาสของความทาทายเพอการสรางทมงานทเขมแขง) เพอใหประเดน ปญหาและโอกาสมความชดเจนขน การพจารณาทกผลกระทบทจะเกดขนจากการตดสนใจ กอนทจะเดนหนาตอไป

  94

วตถประสงคการวจยขอท 2 ศกษาตวแปรทอธบายลกษณะองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล

ระดบความสาคญตอขอคาถามสมรรถนะภาวะผนา ผลการประเมนความคดเหนระดบความสาคญตอขอคาถามสมรรถนะภาวะผนาของ

หวหนาพยาบาล โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร พบวาตวแปรทง 45 ตวมคาเฉลยอยระหวาง 1.85-3.46 ตวแปรทมคาเฉลยมากทสดคอตวแปรท 1 การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลาและทรพยากร ( X =3.46, S.D.=0.644) รองลงมาคอตวแปรท 16 การหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตนเพอใหงานบรรลวตถประสงค ( X =3.30, S.D.=0.696) และตวแปรท 18 การชวยผคนและทมงานเพอยกระดบผลการปฏบตงานใหสงขนโดยการแสดงความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต ( X =3.29, S.D.=0.639)ตามลาดบ สวนตวแปรทมคาเฉลยนอยทสดคอตวแปรท 35 การมองวาองคกรเปนการรวบรวมสวนหรอกระบวนการตางๆ เขาดวยกน ( X = 1.85, S.D.=0.795) วตถประสงคการวจย

ขอท 3 เพอวเคราะหปจจยองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาล จากการวเคราะหองคประกอบหลกโดยการนาเทคนคการวเคราะหตวประกอบ (Factor

analysis มาใชและการวเคราะหตวประกอบดวยการหมนแกนแบบตงฉาก (Orthogonal rotation)โดยใชแวรแมกซ (Varimax rotation) ได 6 องคประกอบ ดงรายละเอยดตอไปน

องคประกอบท 1 ชอแรงขบเคลอนแนวคดและความมงมนไปสเปาหมาย ไดแก 1. การสรางแนวคดใหมๆ โดยการ “คดนอกกรอบ” ในแนวทางทเหมาะสมและเปนไปได 2. การผสานกระบวนการตางๆ ในองคกรเพอรบประกนวาการนาไปปฏบตจะมความ

ตอเนองและนาเชอถอ 3. การขบเคลอนองคกรดวยเปาหมายทยากมากกวาผลสาเรจทจะไดมาโดยงาย 4. การถายทอดเนอหาทแทจรงของเปาหมายเพอใหผอนไดยดมนในเปาหมายเหลานน 5. การตองแนใจวาแนวความคดใหมไดถกบรณาการเขากบวธการทมอยเดม 6. การตองเขาใจวสยทศนอยางถองแทเพอจงใจใหผอนชวยทาใหวสยทศนนนประสบ

ผลสาเรจ 7. ความสามารถสรางแนวคดใหมทแปลก แตกตางใหเจรญกาวหนา 8. การชวยสรางเปาหมายรวมและกระตนใหแตละบคคลมการยดมนผกพนตอองคกร

  95

9. การใหขอมลยอนกลบทชดเจน (ไมใชเฉพาะตวบคคล) ซงแตละคนกจะไดยอมรบและพจารณาขอมลยอนกลบเหลานน

10. การมกจะสรางสถานการณเพอทดสอบแนวคดใหม ๆ เพอเปนการทาทายตอความคดของฉนแลวถามวา “แลวจะอยางไร ถา....”

11. การรวบรวมแนวคดตางๆ เขาดวยกนเพอสรางแนวคดหลกและวถทางทชดเจน 12. การทดสอบความคดและสมมตฐานของฉนโดยการทบทวนกบผนาและนก

เชยวชาญกอน 13. การพบแนวทางทงทสรางสรรคและยากในการแกปญหาตาง ๆ

องคประกอบท 2 ชอการพฒนาตนเองและวฒภาวะทางอารมณ ไดแก 1. การพจารณาทกผลกระทบทจะเกดขนจากการตดสนใจ กอนทจะเดนหนาตอไป 2. การเขาใจในอารมณและความรสกของตนและทราบวาจะมผลกระทบตอสถานการณ 3. ความประสบความสาเรจในการจดการกบความโกรธของตนเองไดอยางถกวธ 4. การชวยผคนและทมงานเพอยกระดบผลการปฏบตงานใหสงขนโดยการแสดงความ

เชอมนเมอเผชญกบวกฤต 5. การเปดรบความคดใหมๆ ของผอนและพยายามสงเสรมความคดเหลานนโดยไมใช

กรยาทไมเหมาะสม 6. การหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตนเพอใหงานบรรล

วตถประสงค 7. การรกษาความมงมนทสาคญไวและหลกเลยงสงไขวเขวทไมจาเปน 8. การคานงถงความรสกของผอนกอนทจะลงมอดาเนนการใดๆ 9. การไมยอมรบปญหาอยางผวเผนกอนถงแมวายงไมมความชดเจนในสาเหตของ

ปญหานน** 10. การมองวาองคกรไมใชการรวบรวมสวนหรอกระบวนการตางๆ เขาดวยกน**

องคประกอบท 3 ชอ การพฒนางานอยางสรางสรรค ไดแก 1. การใชเวลารอยละ 90 ในการจดการกบงานทสาคญทสดในรอยละ 10 แรก 2. การถามคาถามมากมายเพอตองการเชอมโยงขอมลและเหตการณตางๆ เขาดวยกน 3. การกระทาสงใดๆ อยางเดดขาด 4. การเนนสถานการณในทางบวกเมอสถานการณนนแยลงหรอเมอมปญหา อปสรรค

มากมาย

  96

องคประกอบท 4 ชอ การวางแผน การจดการและการแกปญหาไดแก 1. การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลาและทรพยากร 2. การประสานสงตางๆ เพอใหประเดน ปญหาและโอกาสมความชดเจนขน 3. การไดกระทาในทกสงทตนไดสญญาวาจะกระทา 4. การไดทาใหสถานการณทคลมเครอกระจางขนเพอแกไขปญหาทซบซอน

องคประกอบท 5 ชอการสรางความไววางใจ ไดแก 1. การไววางใจผอนวาจะทางานใหสาเรจได 2. การแนใจวาองคกรจะไมทางานซาซาก 3. การคนหาวธแกปญหาแทนทจะกลบมาปฏบตตามแนวปฏบตเดม

องคประกอบท 6 ชอ การพจารณาสารสนเทศเพอการตดสนใจไดแก 1. การเนนความรบผดชอบของการสรางทมงานมากกวาแตละบคคล 2. การไมลงมอกระทาตามความคดใหม กอนทจะตรวจสอบถงความเปนไปไดของความคดนนๆ 3. อารมณของตนเองไมเปลยนไปตามสถานการณ 4. การไมใชพลงงานอยางเทาเทยมกนในทกๆ งานตางๆ ทยงไมไดตกลง ขอเสนอแนะ 1. การคดเลอกบคลากรระดบผบรหารระดบสง เพอใหเกดประโยชนสงสดตอองคกรควรกาหนดสมรรถนะทสาคญและเหมาะสมกบบรบทขององคกรนนๆ องคประกอบสมรรถนะภาวะผนาทไดจากการวจยครงน ชวยเปนชองทางทชวยในการตดสนใจของผบรหารสงสดของโรงพยาบาลไดอยางดและสอดคลองกบบรบทของโรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร เมอนาไปใชประเมนจรงโดยใชสรางเกณฑมาตรฐานในการคดเลอกบคลากรเขาสตาแหนงอยางเปนรปธรรม 2. ควรมการศกษาเปรยบเทยบความคดเหนสมรรถนะภาวะผนาระหวางผบรหารกบผ ปฏบต เพอใชเปนขอมลพนฐานประกอบการกาหนดสมรรถนะของหวหนาพยาบาล และลดชองวางระหวางความสามารถของผบรหารกบความคาดหวงผปฏบต 3. ควรมการศกษาเปรยบเทยบความคดเหนสมรรถนะภาวะผนาระหวางสมรรถนะตามความเปนจรงกบสมรรถนะทคาดหวงเพอใชในการวางแผนพฒนาบคลากรใหมสมรรถนะเปนไปตามทคาดหวง

  97

4. เนองจากการศกษาครงนเปนการศกษาสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลดงนนควรมการศกษาสมรรถนะเฉพาะสาหรบหวหนาพยาบาลทตองปฏบตงานในตาแหนงเฉพาะดาน หรอหอผปวยทมความจาเพาะเจาะจงทใชความสามารถดานอนๆ ในการทางาน 5. ควรนาผลการวจยไปใชสาหรบการสรางหลกสตรฝกอบรมพฒนาสมรรถนะทสาคญของหวหนาพยาบาล และปฐมนเทศพยาบาลทรบตาแหนงหวหนาพยาบาลใหม 6. ผบรหารทกระดบควรใหความสาคญและสรางวฒนธรรมแหงการวจยสงานประจาจนเกดคณคาแหงวชาชพทแทจรง

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก แผนภมโครงสรางการบรหารการพยาบาล

103 แผนภมโครงสรางการบรหารการพยาบาล

กลมการพยาบาล โรงพยาบาลเจาพระยายมราช สพรรณบร

RN/TN/PN/AID

ผอานวยการโรงพยาบาล

หวหนาพยาบาล คณะกรรมการบรหารกลมการพยาบาล

ผตรวจการพยาบาล

ICN/ICWN

พยาบาลผปฏบตการพยาบาล ขนสง/พยาบาลผจดการรายกรณ

(APN/CM) ศนยเครองมอแพทย

ผช.หน.พยาบาล สาขาสตกรรม

ผช.หน.พยาบาล สาขาศลยกรรม

ผช.หน.พยาบาล สาขาอายรกรรม

ผช.หน.พยาบาล สาขากมารเวชกรรม

ผช.หน.พยาบาล สาขาออรโธปดกส

ผช.หน.พยาบาล สาขาดานหนา

-LR -PP -นรเวชฯ -พเศษ 5 ชน

-ICUS -ศช 2 -ศช 1/1, ศช1/ 2 -ศญด 1, ศญด 2 -EENT

-อช -อญ -พเศษอายรกรรม - Intermediate 4,5 - ICUM -บจศ.2 , บจศ.3

-กมารฯชน 3 -กมารฯชน 4 -กมารฯชน 5 -NICU -PICU -NICU

-ออรโธปดกสชาย -ออรโธปดกสหญง -เดก -บจศ.1

-OPD - ER -OR - จายกลาง -หนวยตรวจพเศษ (HD,Gastro,Chest,Cardio) -วสญญพยาบาล -งานจตเวช

2

104

คณะกรรมการบรหารจดการ เครองมอและอปกรณการแพทย

แผนภมโครงสรางการกากบ นเทศและตดตามงาน กลมการพยาบาล โรงพยาบาลเจาพระยายมราช สพรรณบร

สายบงคบบญชา สายประสานงาน หวหนากลมการพยาบาล

ผตรวจการพยาบาล

ICN / ICWN

หวหนาทมบรหาร หวหนาทมบรการ หวหนาทมวชาการ

ผช.หน.พยาบาล ผช.หน.พยาบาล ผช.หน.พยาบาล ผช.หน.พยาบาล ผช.หน.พยาบาล ผช.หน.พยาบาล

พยาบาลผปฏบตการพยาบาล

ขนสง/พยาบาลผจดการรายกรณ

คณะกรรมการพฒนา คณภาพบรการพยาบาล

คณะกรรมการพฒนา บคลากร

คณะกรรมการกจกรรมพเศษ

คณะกรรมการบรหารความเสยง กลมการพยาบาล

คณะกรรมการพฒนาจรยธรรม พฤตกรรมบรการและจรรยาบรรณ

คณะกรรมการประสานงาน ชมชน

คณะกรรมการพฒนาคณภาพงานวชาการและสารสนเทศ

105

1. วเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก (PEST Model)

ดาน โอกาส (O) ขอจากด (T)

นโยบาย (Policy)

O1 : นโยบายกระทรวงสาธารณสขเรองการขยายงานบรการตตยภม และ Excellence Center ทาใหกลมการพยาบาลไดรบงบประมาณในการพฒนาบคลากรมากขน O2 : นโยบายกระทรวงสาธารณสขเรองการพฒนาเปนโรงพยาบาล 3 ด ทาใหกลมการพยาบาลไดรบการสนบสนนการพฒนางานบรการพยาบาลใหดขนในทกๆดาน O3 : นโยบายโรงพยาบาลสนบสนนการสรางงานวจยและนวตกรรมทาใหกลมการพยาบาลไดพฒนาคนดานวชาการและวจยมากขน O4 : โรงพยาบาลเปนแหลงฝกของบคลากรดานสาธารณสขทาใหกลมการพยาบาลตองพฒนาบคลากรพยาบาลทกระดบอยางตอเนอง

T1 : มการเปลยนนโยบายทกป ทาใหเกดความไมตอเนองของการบรหารจดการ T2 : มนโยบายใหมๆมากเกนไป ผปฏบตทางานไมทนเวลา T3 : นโยบาย กพ. ไมเพมตาแหนงบรรจพยาบาลวชาชพ จงไมเกดแรงจงใจ พยาบาลทไมไดบรรจลาออกงาย ทาใหอตรากาลงพยาบาลขาดแคลน

เศรษฐกจ(Economics)

O5 : โรงพยาบาลสนบสนนงบประมาณในการสรรหาพยาบาลทาใหแนวโนมจะมบคลากรเพมขนอยางตอเนอง การประชมโครงการสขภาพดสวย มฯพณฯ บรรหาร ศลปะอาชา เปนประธานผบรหารระดบจงหวดเขารวม ทาใหการชวยเหลอดานงบฯ ด

T3 : จากภาวะเศรษฐกจไมด ทาใหการอนมตไปอบรมเรยนตอลดลง

สงคม (Social)

O6 : ความเชอ ศรทธาของประชาชนตอโรงพยาบาล จงมผปวยมารบ

T4 : การฟองรองของประชาชน ทาใหผปฏบตงานเครยดและกงวลใจ

106

ดาน โอกาส (O) ขอจากด (T)

บรการเปนจานวนมาก เปนโอกาสใหเกดการพฒนาและการขยาย งานบรการ

อาจทาใหความสมพนธระหวางผ ใหบรการและผรบบรการไมดเทาทควร

เทคโนโลย(Technology)

O7 : โรงพยาบาลสนบสนนการใหใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศ( Information technology )ใน

T5 : ระบบสารสนเทศของโรงพยาบาลยงขาด

ระบบงานของโรงพยาบาล จะทาใหมการพฒนา

ความเชอมโยงของฐานขอมล ทาใหเสยเวลาใน

ระบบสารสนเทศมากขน การลงขอมลซ าซอน O8: ครภณฑการแพทยปจจบนจะใช High Technology เปนโอกาสทจะทาใหคนไดเรยนรมากขน

T6 : High Technology ของเครองมอสมยใหมใชระบบ Digital บคลากรทยงไมผานการอบรมจานวนมากอาจทางานผดพลาดได

2. วเคราะหสภาพแวดลอมภายใน (7S model)

ดาน จดแขง (S) จดออน (W)

โครงสราง(Structure)

S1 : มการจดโครงสรางการบรหารงานและระบบมอบหมายงานภายในของกลมการพยาบาลทชดเจน ทาใหทราบขอบเขตการทางานของแตละคน แตละงาน งานไมซาซอน

W1 : โครงสรางการบรหารองคกรของกลมการพยาบาลทไดรบมอบหมายจากผอานวยการ ไมเปนไปตามมาตรฐานของสภาการพยาบาล

ระบบ (System)

S2 : มการกาหนดระบบงานตางๆไวชดเจน ทาใหเออตอการพฒนาคณภาพและเชอมโยงกบโรงพยาบาล

W2 : ระบบงานบางอยางไมไดปรบปรงใหทนสมย ทาใหงานลาชา

แบบแผน (Style)

S3 : ผบรหารทางการพยาบาลสวนใหญเนนบรหารงานแบบมสวนรวม

W3 : ผบรหารบางคน ไมคอยรบฟงความคดเหนของผอน ทาใหขาดการมสวนรวมทแทจรง

107

ดาน จดแขง( S) จดออน(W)

บคลากร (Staff)

S4 : บคลากรไดศกษาตอ / อบรมในระดบปรญญาโทและการพยาบาลเฉพาะทางเปนจานวนมาก ทาใหมศกยภาพในการใหบรการพยาบาลทใชองคความรเปนฐาน ผปวยไดรบการดแลท มคณภาพ

W4 : พยาบาลทจบหลกสตรการพยาบาลผปวยวกฤตและการพยาบาลใน Excellence Center ยงมจานวน ตากวามาตรฐาน ทควรเปน( วกฤต 50% Excellent 100% ของบคลากรทม)

ทกษะ (Skill)

S5 : พยาบาลสวนใหญมความรและทกษะเฉพาะทางทาใหสามารถใหบรการไดอยางมคณภาพ

W5: มพยาบาลจบใหมจานวนมากทยงมความรและทกษะไมเพยงพอทาใหเกดความผดพลาดในการบรการไดงาย

กลยทธ(Strategy)

S6 : มแผนกลยทธของกลมการพยาบาลทาใหมแผนการดาเนนงานขององคกรณทชดเจน

W6 ไมมการตดตามการดาเนนงานตามแผนอยางเปนระบบ ทาใหไมมขอมลททนสมยใชในการบรหาร

คานยมรวม (share value)

S7 :มการกาหนดคานยมรวมไวอยางชดเจนและเผยแพรใหบคลากรทกคนไดรบทราบและเขาใจในทศทางเดยวกน

W7:บคลากรบางคนไมสนใจและเขาใจความหมายของคานยมรวมอยางแทจรงไมใหความรวมมอเทาทควร การขบเคลอนงานหลายๆสวนจงลาชาและไมมคณภาพ

108

เขาตารางถวงนาหนกของสภาพแวดลอมภายนอกทมผลกระทบตอกลมการพยาบาล

โอกาส นา หนก

นอยทสด (1)

นอย (2)

ปานกลาง (3)

มาก (4)

มาก ทสด (5)

รวม

O1 : นโยบายกระทรวงสาธารณสขเรองการขยายงานบรการตตยภม และศนยความเปนเลศ (Excellence Center) ทาใหกลมการพยาบาลไดรบงบประมาณ ในการพฒนาบคลากรมากขน

10 4 40

O2 : นโยบายกระทรวงสาธารณสขเรองการพฒนาเปนโรงพยาบาล 3 ด ทาใหกลมการพยาบาลไดรบการสนบสนนการพฒนางานบรการพยาบาลใหดขนในทกๆดาน

5 4 20

O3 : นโยบายสนบสนนการสรางงานวจยและนวตกรรมทาใหกลมการพยาบาลไดพฒนาคนดานวชาการและวจยมากขน

4 4 16

O4 : โรงพยาบาลเปนแหลงฝกของบคลากรดานสาธารณสขทาใหกลมการพยาบาลตองพฒนาบคลากรพยาบาลทกระดบอยางตอเนอง

6 4 24

O5 : โรงพยาบาลสนบสนนงบประมาณในการสรรหาพยาบาลทาใหแนวโนมจะมบคลากรเพมขนอยางตอเนอง

10 4 40

O6 : ความเชอ ศรทธาของประชาชนตอโรงพยาบาล จงมผปวยมารบบรการเปนจานวนมาก เปนโอกาสใหเกดการพฒนาและการขยาย งานบรการ

5 4 20

109

โอกาส นา หนก

นอยทสด (1)

นอย (2)

ปานกลาง (3)

มาก (4)

มาก ทสด (5)

รวม

O7 : โรงพยาบาลสนบสนนใหมการใช ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ(Information technology) ในระบบงานของโรงพยาบาล จะทาใหมการพฒนาระบบสารสนเทศมากขน

5 4 20

O8: ครภณฑการแพทยปจจบนจะใชเทคโนโลยทมประสทธภาพสง( High Technology )เปนโอกาสทจะทาใหคนไดเรยนรมากขน

5 4 20

รวม 50 200

110

ขอจากด นา หนก

นอยทสด (1)

นอย (2)

ปานกลาง (3)

มาก (4)

มาก ทสด (5)

รวม

T1 : มการเปลยนนโยบายทกป ทาใหเกดความไมตอเนองของการบรหารจดการ

8

4 32

T2 : มนโยบายใหมๆมากเกนไป ผ ปฏบตทางานไมทนเวลา

5

3 15

T3 : นโยบาย กพ. ไมเพมตาแหนงบรรจพยาบาลวชาชพ จงไมเกดแรงจงใจ พยาบาลทไมไดบรรจลาออกงาย ทาใหอตรากาลงพยาบาลขาดแคลน

10

4 40

T4 : จากภาวะเศรษฐกจไมด มการยกเลกการสรางตกอบตเหตจากโครงการไทยเขมแขง ทาใหงานบรการพยาบาลของหองฉกเฉน (Emergency room: ER ) อยในโครงสรางทไมเหมาะสม ผปวยเขาถงไดลาชา

7

4 28

T5 : การฟองรองของประชาชน ทาใหผปฏบตงานเครยดและกงวลใจ อาจทาใหความสมพนธระหวางผใหบรการและผรบบรการไมดเทาทควร

7

4 28

T6 : ระบบสารสนเทศของโรงพยาบาลยงขาดความเชอมโยงของฐานขอมล ทาใหเสยเวลาในการลงขอมลซ าซอน

7

3 21

T7ระบบเทคโนโลยทมประสทธภาพสง( High Technology) ของเครองมอสมยใหม ใชระบบ ดจตล( Digital) บคลากรทยงไมผานการอบรมจานวนมากอาจทางานผดพลาดไดและใชงานไดโดยไมคอยเขาใจ

6 3 18

รวม 50 183

111

เขาตารางใหคะแนนถวงนาหนกของสภาพแวดลอมภายในของกลมการพยาบาล

จดแขง นา หนก

นอยทสด (1)

นอย (2)

ปานกลาง (3)

มาก (4)

มาก ทสด (5)

รวม

S1 : มการจดโครงสรางการบรหารงานและระบบมอบหมายงานภายในของกลมการพยาบาลทชดเจน ทาใหทราบขอบเขตการทางานของแตละคน แตละงาน งานไมซาซอน

15 5 75

S2 : มการกาหนดระบบงานตางๆไวชดเจน ทาใหเออตอการพฒนาคณภาพและเชอมโยงกบโรงพยาบาล

8 5 40

S3 : ผบรหารทางการพยาบาลสวนใหญเนนบรหารงานแบบมสวนรวม

7 5 35

S4 : บคลากรไดศกษาตอ / อบรมในระดบปรญญาโทและการพยาบาลเฉพาะทางเปนจานวนมาก ทาใหมศกยภาพในการใหบรการพยาบาลทใชองคความรเปนฐาน ผปวยไดรบการดแลท มคณภาพ

5 4 20

S5 : พยาบาลสวนใหญมความรและทกษะเฉพาะทางทาใหสามารถใหบรการไดอยางมคณภาพ

5 4 20

S6 : มการกาหนดกลยทธในการพฒนางานดานตางๆ ทมความเปนไปไดทาใหมทศทางทชดเจนในการพฒนางาน

5 5 25

S7 : มการกาหนดคานยมรวมไวชดเจน และเผยแพรใหบคลากรทกคนไดรบทราบและเขาใจเพอการดาเนนงานทไปในทศทางเดยวกน

5 4 20

รวม 50 235

112

เขาตารางใหคะแนนถวงนาหนกของสภาพแวดลอมภายในของกลมการพยาบาล

จดออน นา หนก

นอยทสด (1)

นอย (2)

ปานกลาง (3)

มาก (4)

มาก ทสด (5)

รวม

W1 : โครงสรางการบรหารองคกรของกลมการพยาบาลทไดรบมอบหมายจากผอานวยการ ไมเปนไปตามมาตรฐานของสภาการพยาบาล

10 4 40

W2 : ระบบงานบางอยางไมไดปรบปรงใหทนสมย ทาใหงานลาชา

5 3 15

W3 : ผบรหารบางคน ไมคอยรบฟงความคดเหนของผอน ทาใหขาดการมสวนรวมทแทจรง

5 3 15

W4 : พยาบาลทจบหลกสตรการพยาบาลผปวยวกฤตและการพยาบาลใน Excellence Center ยงมจานวน ตากวามาตรฐาน ทควรเปน

8 5 40

W5: มพยาบาลจบใหมจานวนมากทยงมความรและทกษะไมเพยงพอทาใหเกดความผดพลาดในการบรการไดงาย

7 5 35

W6 ไมมการตดตามการดาเนนงานตามแผนอยางเปนระบบ ทาใหไมมขอมลททนสมยใชในการบรหาร

7 4 28

W7 : บคลากรบางสวนไมสนใจและไมเขาใจความหมายทแทจรงของคานยมรวม จงไมใหความรวมมอเทาทควร การขบเคลอนงานในหลายๆสวนจงยงลาชาและไมมคณภาพ

8 3 24

รวม 50 197

113

เขาตารางวเคราะหสถานการณ S W S+W S+W/100

223 197 420 4.20

O T O+T O+T/100 200 183 383 3.83

สรป สถานการณในองคกรเปนจดแขงมากกวาจดออน และในขณะเดยวกนสภาพแวดลอมภายนอกเปนโอกาสมากกวาอปสรรค

TOWS Matrix Strengths Weakness

5 4.20 2.5 1

3.82 2.5

1

สถานการณทมจดแขงและโอกาสสงกวาจดออนและขอจากด จะเออตอการกาหนดกลยทธ เชงรก ในเรองทเปนจดแขงทเกยวของ นอกจากนแลวการมโอกาสมากกวาขอจากดแตยงมจดออนควรกาหนดกลยทธเชงพฒนา เมอกาหนดกลยทธ จดทาแผนงาน/โครงการ และนาสการปฏบตโดยจดทาเปนแผนปฏบตการแลว มโอกาสทจะประสบความสาเรจสง แตทงนตองมการตดตามประเมนผลการดาเนนงานตามแผนเปนระยะๆ

Opportunitie

Threats

114

SWOT MATRIX เพอกาหนดกลยทธ

SWOT Analysis และการกาหนดกลยทธ

S S1 : มการจดโครงสรางการบรหารงานและระบบมอบหมายงานภายในของกลมการพยาบาลทชดเจน S2 : มการกาหนดระบบงานตางๆ ไวชดเจน S3 : ผบรหารทางการพยาบาลสวนใหญเนนบรหารงานแบบมสวนรวม S4 : บคลากรไดศกษาตอ / อบรมในระดบปรญญาโทและการพยาบาลเฉพาะทางเปนจานวนมาก S5 : พยาบาลสวนใหญมความรและทกษะเฉพาะทาง S6 : มการกาหนดกลยทธเพอพฒนางาน S7 : มการกาหนดคานยมรวมไวชดเจน

W W1 : โครงสรางการบรหารองคกร ไมเปนไปตามมาตรฐานของสภาการพยาบาล W2 : ระบบงานไมทนสมย W3 : ผบรหารบางคน ไมคอยรบฟงความคดเหนของผอน W4 : พยาบาลทจบหลกสตรการพยาบาลผปวยวกฤตและการพยาบาลในระดบศนยความเปนเลศ(Excellence Center) ยงมจานวนตากวามาตรฐาน W5: มพยาบาลจบใหมจานวนมากทยงมความรและทกษะไมเพยงพอ W6 ไมมการตดตามการดาเนนงานตามแผนอยางเปน W7 : บคลากรบางสวนไมสนใจและไมเขาใจความหมายทแทจรงของคานยมรวม

O1 : นโยบายกระทรวงสาธารณสขเรองการขยายงานบรการตตยภม และศนยความเปนเลศ (Excellence Center) O2 : นโยบายกระทรวงสาธารณสขเรองการพฒนาเปนโรงพยาบาล 3 ด O3 : นโยบายสนบสนนการสรางงานวจยและนวตกรรมทาใหกลมการพยาบาลไดพฒนาคนดานวชาการและวจยมากขน O4 : โรงพยาบาลเปนแหลงฝกของบคลากรดานสาธารณสข O5 : โรงพยาบาลสนบสนนงบประมาณในการสรรหาพยาบาล O6 : ความเชอ ศรทธาของประชาชน O7 : โรงพยาบาลสนบสนนใหมการใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศ(Information technology :IT)ในระบบ งานโรงพยาบาล O8: ครภณฑการแพทยปจจบนจะใช High Technology

SO S2,3,4,5,6 + O2,3,4,5,6 สงเสรมศกยภาพบคลากรใหเปนบคลากรทมสมรรถนะสง

WO W1,2,3,6 + O1,2,4,5,7 พฒนาบรการพยาบาลใหมคณภาพ

T T1 : มการเปลยนนโยบายทกป T2 : มนโยบายใหมๆมากเกนไป T3 : นโยบาย กพ. ไมเพมตาแหนงบรรจพยาบาลวชาชพ T4 : จากภาวะเศรษฐกจไมด มการยกเลกการสรางตกอบตเหต T5 : การฟองรองของประชาชน T6 : ระบบสารสนเทศของโรงพยาบาลยงไมมประสทธภาพ T7 : High Technology ของเครองมอสมยใหม ใชระบบ Digital

ST S1,2,3,4,5,6,7 + T3,5,6,7 พฒนาระบบสารสนเทศทางการพยาบาล

WT W2,3,4,5,6,7 + T5,6 สงเสรมการทางานแบบสรางการมสวนรวม

115

การคดเลอกกลยทธ

กลยทธ ยาก- งาย

(1-4 )

คาใชจาย (1-4 )

ยอมรบ (1-4 )

เปนไปได (1-4 )

คะแนนรวม

ลาดบ

S4O3 สงเสรมศกยภาพบคลากรใหเปนบคลากรทมสมรรถนะสง

2 3 4 4 13 1

W2O1 พฒนาคณภาพบรการพยาบาลใหมคณภาพ

2 2 4 4 12 4

S4T6 พฒนาระบบสารสนเทศทางการพยาบาล

2 2 3 3 10 3

W5T5 พฒนาระบบนเทศทางการพยาบาล

2 2 4 4 12 2

กลยทธทนามาพฒนา สงเสรมศกยภาพบคลากรใหเปนบคลากรทมสมรรถนะสง แผนงาน 1. พฒนาศกยภาพผบรหารทางการพยาบาล(สมรรถนะภาวะผนา )

2. พฒนาศกยภาพพยาบาลเฉพาะทางดานการพยาบาลผปวยวกฤต 3. พฒนาศกยภาพพยาบาลเพอรองรบในหนวย ศนยความเปนเลศ(Excellence center)

ภาคผนวก ข หนงสอรบรองการนาเครองมอใชวจย

117

หนงสอรบรอง

ขาพเจา นางสาวรสรน วรรณจรวไล ไดนาผลงานวจยเรอง สมรรถนะภาวะผนาของนกศกษาในระดบบณฑตศกษา และคณะ

สงกดคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เผยแพรโดย พยาบาลสาร ปท 35 ฉบบท 2 เมย-มย โดยนาเครองมอนมาใชในการ

ดาเนนงานในการศกษาคนควาเพอประเมนสมมรรถนะภาวะผนาของผบรหารและพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาล เจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบรในระหวาง พฤษภาคม 2554 ถง ธนวาคม 2554

กลมเปาหมายคอ ผบรหารโรงพยาบาลทกระดบ และพยาบาลวชาชพ โดยเปนไปตามวตถประสงคของงานวจย ใช ไมใช

ขาพเจาขอรบรองวา ไดนาผลงานวจยในเรองดงกลาวไปใชประโยชนจรง ดงน 1. ใชในการวางแผนการทาวทยานพนธ ระดบบณฑตศกษา 2. ไดทราบขอมลพนฐานสมรรถนะภาวะผนาของผบรหารและพยาบาลวชาชพ 3. นาขอมลดานสมรรถนะผนามาปรบปรงหนวยงานใหดขน

ใหไว ณ วนท 24 เดอน มถนายน พ.ศ. 2554 ลงชอ...................................................... (นางรสรน วรรณจรวไล) วนท 5 เดอน ตลาคม พ.ศ.2554

ภาคผนวก ค เครองมอทใชในงานวจย

119

ง Code [ ] [ ] [ ]

เครองมอทใชในงานวจย

เครองมอทใชในงานวจยประกอบดวย 2 สวน ดงน สวนท1 ขอมลสวนบคคล

1. อาย................ป 2. สถานภาพ ( )โสด ( )ค ( )หมาย () หยา 3. ศาสนา ( )พทธ ( )ครสต ( )อสลาม ( )อน ๆ… 4. ระดบการศกษา

( )ปรญญาตรหรอเทยบเทา ()ปรญญาโท ( )ปรญญาเอก 5. อายการทางาน ณ โรงพยาบาลเจาพระยายมราช.............ป 6. ตาแหนงทปฏบตงาน......................................................... 7. ระยะเวลาทปฏบตงานในตาแหนงน......... ป 8. สถานทปฏบตงาน.............................................................

120

สวนท 2 แบบสอบถามความคดเหนเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนา พยาบาลโรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร คาชแจง แบบสอบถามฉบบนจดทาเพอขอใหทานแสดงความคดเหนเกยวกบองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบร วาควรจะมองคประกอบสมรรถนะเฉพาะดานภาวะผนาตามกรอบแนวคดเรองสมรรถนะภาวะผนาทงหมด 5 ดาน คอ ดานแรงขบเคลอนดวยความมงมน ดานความฉลาดทางเชาวอารมณ ดานการสรางความไววางใจ ดานความคดรวบยอด และดานการคดอยางเปนระบบ โดยขอใหทานไดแสดงความเหนจาแนกระดบตามความสาคญขององคประกอบในแบบสอบถามวาอยในระดบมากนอยอยางไร โดยสมรรถนะเหลานอาจมหรอไมมในหวหนาพยาบาลคนปจจบน แตเปนสมรรถนะททานคดวาจะตองมอยในตวหวหนาพยาบาลจงจะปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพ โดยแบบสอบถามฉบบนไดจดเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบโปรดทาเครองหมาย

ลงในชองคาตอบทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด กรณาตอบแบบสอบถามทกขอ คาตอบของทานนบเปนสงมคณคาสง เพอนาไปสการกาหนดมาตรฐานสมรรถนะภาวะผนาของหวหนาพยาบาลทมคณภาพตอไป 4 หมายถง ทานเหนวา เปนพฤตกรรมทมความสาคญอยางมากทสด 3 หมายถง ทานเหนวา เปนพฤตกรรมทมความสาคญอยางมาก 2 หมายถง ทานเหนวา เปนพฤตกรรมทมความสาคญปานกลาง 1 หมายถง ทานเหนวา เปนพฤตกรรมทมความสาคญนอย 0 หมายถง ทานเหนวา เปนพฤตกรรมทไมควรมเลย

121

คาชแจง โปรดกาเครองหมาย ลงในชองระดบความสาคญของแตละขอ ซงทานมความเหนวาองคประกอบสมรรถนะภาวะผนาหวหนาพยาบาลโรงพยาบาลระดบตตยภม ในจงหวดสพรรณบรซงจะทาใหหวหนาพยาบาลสามารถปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพ

คาถาม

สาคญมากทสด (4)

สาคญมาก

(3)

สาคญปานกลาง

(2)

สาคญนอย (1)

ไมควรมเลย (0)

1. การจดลาดบความสาคญของงานเมอเผชญกบขอจากดดานเวลาและทรพยากร

2. เมอตองใหขอเสนอแนะเกยวกบประเดน/ปญหาตางๆไปแลว กจะไมกลบไปคดถงเกยวกบประเดน/ปญหาเหลานนอกเลย

3. การไดกระทาในทกๆสงทเคยไดใหสญญาวาจะกระทา

4. การไดทาใหสถานการณทคลมเครอกระจางขนเพอแกไขปญหาทซบซอน

5. การตงคาถามหลายประเดนเพอตองการนาไปสความเชอมโยงขอมลและเหตการณตางๆ เขาดวยกน

6. การใชเวลารอยละ90ในการจดการกบงานทสาคญทสดในรอยละ10 ของงานลาดบแรก

7. การมองชยชนะดวยความรสกภาคภมใจและอมเอบใจ

8. การยอมเสยสละอดมการณได ถาอดมการณนนใชไมได

9. การแสวงหาทางเลอกตางๆเมอมโอกาสเอออานวย

10. การประสานสงตางๆ เพอใหประเดน ปญหาและโอกาสมความชดเจนขน

122

คาถาม

สาคญมากทสด (4)

สาคญมาก

(3)

สาคญปานกลาง

(2)

สาคญนอย (1)

ไมควรมเลย (0)

11. การใชพลงงานอยางเทาเทยมกนในทกๆงานโดยไมมการวางแผนและตงเปาหมาย

12. การปรบเปลยนสถานการณใหเปนในทางบวกเมอสถานการณนนแยลงหรอเมอมปญหาอปสรรค

13. ถาหากไมมเวลา จะใชเปนขออางในการเพกเฉยตอขอเรยกรองของสมาชกทม

14. การทดสอบความคดและสมมตฐาน จะทาโดยการทบทวนกบผนาและผเชยวชาญกอน

15. จะยอมรบปญหาอยางผวเผนกอน ถงแมวาจะยงไมมความชดเจนในสาเหตของปญหานน

16. ทาการคนหาหนทางทจะทาใหงานประสบผลสาเรจและยอมอทศตนพอใหงานบรรลวตถประสงค

17. การเขาใจในอารมณและความรสกของตนและเขาใจถงผลกระทบตอสถานการณ

18. การชวยผคนและทมงานเพอใหเกดผลการปฏบตงานทสงขน ตองสรางความเชอมนเมอเผชญกบวกฤต

19. การเปดรบความคดใหมๆของผอนและพยายามสงเสรมความคดเหลานน โดยใชกรยาทเหมาะสม

20.ทาการพจารณาทกผลกระทบทจะเกดขนจากการตดสนใจ กอนทจะเดนหนาตอไป

123

คาถาม

สาคญมากทสด (4)

สาคญมาก

(3)

สาคญปานกลาง

(2)

สาคญนอย (1)

ไมควรมเลย (0)

21. การรกษาความมงมนทสาคญไวและหลกเลยงสงไขวเขวทไมจาเปน

22. สามารถประสบความสาเรจในการจดการกบความโกรธของตนเองไดอยางถกวธ

23. การชวยสรางเปาหมายรวมและกระตนใหแตละบคคลมการยดมนผกพนตอองคกร

24.การสรางแนวคดใหมๆโดยการคด..นอกกรอบ..ในแนวทางทเหมาะสมและเปนไปได

25.การผสานกระบวนการตางๆในองคกรเพอรบประกนวาการนาไปสการปฏบตทมความตอเนองและนาเชอถอ

26. การถายทอดเนอหาทแทจรงของเปาหมายเพอใหผอนไดยดมนในเปาหมายเหลานน

27. การจดการอารมณเปลยนแปลงไปตามสถานการณ

28. การเสนอขอมลยอนกลบทชดเจนและนาไป พจารณาใหเกดประโยชนจากขอมลเหลานน

29. การนาสถานการณตางๆเพอทดสอบแนวคดใหมๆเปนการทาทายวา “แลวจะอยางไร ถา....”

30. การตองแนใจวาแนวความคดใหมไดถกบรณาการเขากบวธการทมอยเดม

31. จะไมมการกระทาสงใหมใดๆ อยางเดดขาด

124

คาถาม

สาคญมากทสด (4)

สาคญมาก

(3)

สาคญปานกลาง

(2)

สาคญนอย (1)

ไมควรมเลย (0)

32. การคดคานงถงความรสกของผอนกอนทจะลงมอดาเนนการใดๆ

33. การตองเขาใจวสยทศนอยางถองแทเพอจงใจใหผอนชวยทาใหวสยทศนนนประสบผลสาเรจ

34. การสามารถสรางแนวคดใหมทแปลก แตกตางใหเกดความเจรญกาวหนาได

35. การมองวาองคกรเปนการรวบรวมสวนหรอกระบวนการตางๆ เขาดวยกน

36. การขบเคลอนองคกรดวยเปาหมายทยาก จะเกดผลสาเรจทจะไดมาโดยงาย

37. การปฏบตตอผคนอนดวยความจรงใจ เปนเรองลกษณะของแตละคน

39. การเนนความรบผดชอบของการสรางทมงานมากกวาแตละบคคล

39. การลงมอกระทาตามความคดใหม โดยไมตรวจสอบถงความเปนไปไดของความคดนนๆ

40. การรวบรวมแนวคดตางๆเขาดวยกน เปนการสรางแนวคดหลกและวถทางทชดเจน

41. การพบแนวทางทสรางสรรคนนยากในการแกไขปญหาตางๆ

42. การถกทมงานปฏเสธขอแนะนา โดยคดวานนเปนปญหาของทมงาน

43. การไววางใจผอนวาจะทางานใหสาเรจได

125

คาถาม สาคญมากทสด (4)

สาคญมาก

(3)

สาคญปานกลาง

(2)

สาคญนอย (1)

ไมควรมเลย (0)

44. การพยายามคนหาวธแกปญหา มากกวาจะกลบมาปฏบตตามแนวปฏบตเดม

45. การจดการใหมนใจวาองคกรจะไมทางานซาซาก

126

ประวตผวจย

ชอ นางรสรน วรรณจรวไล วน เดอน ป เกด 9 สงหาคม พ.ศ. 2504 สถานทเกด จงหวดสพรรณบร ประวตการศกษา ประกาศนยบตรพยาบาลศาสตรและผดงครรภชนสง พ.ศ. 2527วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนกรงเทพ ตาแหนง พยาบาลวชาชพชานาญการ หวหนาหอผปวยศลยกรรมอบตเหตชาย สถานททางาน หวหนาหอผปวยศลยกรรมอบตเหตชาย โรงพยาบาลเจาพระยายมราช 950 ถนนพระพนวษา ตาบลทาพเลยง อาเภอเมองสพรรณบร จงหวดสพรรณบร

โทรศพท 081- 5806400