اصول نسخه نویسی

داروشناسی و دکتر سیدهادی حسینی

متخصص جراحی فک و صورت

drhadihoseini@gmail.com

www.slideshare.net/hadidezyan

+989364156079

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 2

نوشتن نسخه

قبل ، حین اگرچه بیشتر درمانهای دندانپزشكی عملی است ، ولی دربسیاری ازمواقع مجبور به تجویز دارو

عمل و یا بعد از اعمال دندانپزشكی هستیم . برای نوشتن نسخه ، اصول آنرا بایستی درنظر گرفته و رعایت نمود .

که این اصول بطور کلی عبارتند از :

نسخه باید روی سرنسخه ای نوشته شود كه شامل نام پزشك ) همراه با نوع -1

تاریخ و اسم –ام پزشكی شماره نظ –تلفن –تخصص ( ، آدرس كامل مطب

بیمار باشد.

مقدار دارو ، به التین نوشته شود –اشكال مصرفی آنها –اسامی داروها -2

. مقدار مصرف و نحوه استفاده دارو به فارسی ) باخودكار یا خودنویس (

مرقوم شود.

اسامی داروها حتما صحیح و خوانا و لزوما خوش خط نوشته شود و حرف اول -3

بزرگ قید گردد.اسم هر دارو

نسخه حتما امضا و مهر شود. -4

حتی المقدور قسمت انتهایی نسخه بسته گردد كه امكان اضافه كردن داروی -5

دیگری نباشد. بخصوص درمورد داروهای ضد درد و كدئینه.

به بیمار یادآوری شود كه در صورت بروز هرگونه اشكال و یا عالئم -6

دارو ، با پزشك تماس بگیرد.غیرعادی و یا شك در نحوه و مقدار مصرف

از سرنسخه استاندارد را چاپ و آماده نموده و به برای انتخاب سرنسخه میتوان بسته به سلیقه خود ، نمونه ای

امید شفا از خداوند شافی ورحیم ، نسخه بیمار را در آن نوشته و یا تایپ وچاپ نمود و دست بیمار داد. درصورتیكه

و تاریخ اعتبار بیمه است ، میتوان داروی الزم را با رعایت اصول آن ، از قبیل ثبت تاریخ بیمار دارای دفترچه

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 3

یادداشت دارو دفترچه بدون خط خوردگی ، در سه نسخه یادداشت ، مهر و امضاء نمود. قابل ذکراست صفحه اول

ستی باخودکار نوشته شود. صفحه در دفترچه بیمه که معموال به رنگ سبز میباشد، متعلق به داروخانه است که بای

دفترچه که متعلق به پزشک طرف قرار داد بیمه است ، معموال به رنگ صورتی است ودرصورت عقد قرارداد با دوم

بیمه ازدفترچه جدا نموده و نزد نسخه نویس باقی میماند. صفحه سوم نسخه دفترچه که معموال به رنگ آبی

بایگانی وغیره نزد خود بیمار در دفترچه باقی میماند. میباشد ، متعلق به بیماراست و جهت

( Recipe) مخفف RXیا Rگفتنی است بسیاری از همكاران هنگام نوشتن نسخه ، گوشه راست سرنسخه کلمه

را یادداشت مینمایند که به احتمال قوی یعنی دستور العمل ویا آماده نمودن دارو و تحویل آن به بیمار توسط

اروخانه است . همچنین در نوشتن نسخه ، میتوان از مخفف های قراردادی برای کوتاه شدن نسخه ها استفاده د

نمود که مهمترین آنها عبارتند از :

Tab. ( Tablet ) قرص

.Cap کپسول

Sirop - Syrup – ( Elixir ) الگزیر -شربت

Sol. ( Solution ) محلول

Powder پودر –گرد

Cream کرم

Ointment – Pomade پماد

Loz. ( Lozenge ) قرص مكیدنی

.Drop قطره

Amp. ( Ampule ) آمپول

Vial شیشه کوچک دارو

: راههای استفاده از دارو

I.V ( Intra Venous ) داخل وریدی

I.M ( Intra Muscular ) داخل عضالنی

S.C ( Subcutaneous ) زیر پوستی

ORAL وراکی ) دهانی ( خ

TOPICAL موضعی

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 4

دفعات استفاده از دارو :

q.i.d ( quarter in die – four times a day ) چهار بار در روز

t.i.d ( ter in die - Three times a day ) سه بار در روز

b.i.d ( bis in die - twice daily ) دو بار در روز

p.c ( post cibunm - after meals ) بعد از غذا

مورد نیاز در نسخه نویسی ، با رعایت اختصار در خصوص دارو و ( abbreviation )پس از اشاره به مخفف های

درمان شناسی ، عناوین ذیل درحد احتیاج ، ذکر میشود:

داروهای ضد میكروبی و آنتی بیوتیک .1

داروهای ضد قارچ و ضد ویروسی .2

روهای ضد درد و مسكندا .3

داروهای آرام بخش .4

داروهای خواب آور .5

داروهای مؤثر بر سیستم عصبی خودکار .6

داروهای منعقد کننده خون .7

کورتیكواستروئیدها .8

درمانهای موضعی در دندانپزشكی .9

داروهای ضد میكروبی و آنتی بیوتیك ها

ا از طریق سنتز ، تهیه میشود وبا ممانعت از آنتی بیوتیک ماده شیمیایی است که توسط میكرواورگانیسم و ی

رشد ، تكثیر و حیات موجودات زنده ای نظیر باکتری ، ویروس ، انگل ، قارچ و سلولهای سرطانی در درمانهای

میالدی ثبت شده است ، 1928پزشكی مورد استفاده قرار میگیرد. اگر چه کشف پنی سیلین بنام فلمینگ در سال

ت که بوعلی سینا برای کنترل و درمان زخمهای پوستی ، از کپک نان استفاده میكرده است .اما گفته شده اس

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 5

درمانی ) درمان عفونتی که در -1استفاده از آنتی بیوتیكها در دندانپزشكی به دو منظور اصلی انجام میپذیرد :

ازبین بردن آن آنتی بیوتیک تجویز حال حاضر موجود است نظیر آبسه دندانی و یا پریودونتال و غیره، که برای

بنا به دالیل خاصی نظیر ضعف سیستم ایمنی ، -پیشگیرانه ) جلوگیری از عفونتی که در آینده -2میشود (.

متعاقب درمانهای دندانپزشكی در محل جراحی ویا -مصرف کورتن و یا استعداد به اندوکاردیت باکتریال وغیره

جراحی وکشیدن دندان ، همچون اندوکارد قلب ، ممكن است رخ دهد(. درمحلی دور از محل

مكانیسم اثر آنتی بیوتیكها

جلوگیری از ساخته شدن سل وال یادیواره سلولی باکتریها ، نظیر پنی سیلین وسفالوسپورین -1

اختالل در غشاء سیتوپالسمیک و تغییر خاصیت نفوذپذیری باکتریها ، نظیر پلی میكسین و -2

اروهای ضد قارچ نیستاتین و آمفوتریسین ب د

وقفه در عمل پروتئین سازی و ممانعت از تكثیر باکتریها ، همچون تتراسیكلین ، اریترومایسین -3

جلوگیری از ساخته شدن اسید نوکلئیک وتقسیم سلولی ، همچون آکتینومایسین وضدسرطانها -4

هت ساختمانی و نیز اختالل درسنتز اسید رقابت متابولیک با اسید پاراآمینوبنزوئیک بعلت شبا -5

فولیک، نظیر سولفانامیدها

انواع پنی سیلین ها

پنی سیلین ها دارای حلقه بتاالکتام هستند که با مهار تشكیل دیواره سلولی در باکتری، سبب از بین رفتن

میكروارگانیسم میشود. بطور کلی میتوان پنی سیلین ها به سه دسته تقسیم نمود :

یا جنرال ) که برعلیه میكروارگانیسم های گرم مثبت ، گرم منفی ،هوازی ، بیهوازی هایی Gی سیلین پن -1

که بتاالکتاماز نمی سازند و باسیلهای گرم منفی مؤثر هستند . در عین حال این نوع پنی سیلین در

نمایند، غیر مؤثر هستند.( قبال باکتریهای مولد پنی سیلیناز که میتوانند حلقه بتاالکتام را هیدرولیز

پنی سیلین های با طیف گسترده ) که عالوه بر داشتن خواص پنی سیلین جی ، بر علیه میكروارگانیسم -2

های گرم منفی بسیار مؤثر هستند ، اما در قبال باکتریهای مولد پنی سیلیناز حساس میباشند (

ها در برابر بتاالکتاماز یا پنی سیلیناز تولید پنی سیلین های مقاوم به پنی سیلیناز : این نوع پنی سیلین -3

شده توسط استافیلوکک ها مقاوم میباشند . این دسته برضد استرپتوکک ها و استافیلوکک ها مؤثرند

ولی بر علیه انتروکک ها ، بیهوازیها ، کوکسی ها و باسیل های گرم منفی تاثیری ندارند.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 6

پنی سیلین جیILIN G )PENIC –BENZYL PENECILIN )

این نوع پنی سیلین بصورت ملح سدیم و پتاسیم موجود است و در مواردی که غلظت زیاد آنتی بیوتیک در سرم با

اثر سریع ، مورد نیاز است ، استفاده میشود. در عفونتهای سیستمیک متوسط تا شدید حساس به پنی سیلین از

ای سینوس ، عفونت ونسان ، تب مخملک ، عفونتهای خاص قبیل آکتینومیكوز، استئومیلیت حاد ، اوتیت ، عفونته

استافیلوکكی و نیز پروفیالکسی تب روماتیسمی کاربرد دارد. راه تجویز این دارو بصورت تزریق وریدی یا عضالنی

است .

)شیشه های دربسته (حاوی پودر که درآب مقطر حل میشود .مدت نگهداری - Vialاشكال دارویی : بصورت ویال

واحد وجود دارد. 5,000,000 - 1,000,000 عد از حل کردن دارو دو هفته میباشد. بصورت آمپولهای ب

Penicillin G

1,000,000 U Amp.

5,000,000 U Amp.

یا 6ساعت است و هر 6حداکثر غلظت پالسمایی آن ، یک ساعت بعد از تزریق حاصل میشود و مدت اثر دارو

کیلوگرم سی هزار واحد بازای هر کیلوگرم وزن، 27بایستی این تزریق تكرار شود. در اطفال زیر ساعت یكبار 12

قابل تزریق است. قابل ذکر است درمبتالیان به نارسایی کلیوی و قلبی وبا فشار خون باال ملح سدیمی آن نبایستی

تجویز گردد.

پنی سیلین پروكائین –Penicillin G plus procaine

ی سیلین جی بعالوه پروکائین میباشد تا خاصیت دیر جذب داشته باشد و بعلت پروکائین که یک تنگ کننده پن

ساعت میگردد. کاربرد آن نظیر پنی سیلین جی است ، ولی در 6عروق است ، سبب عدم نیاز به تزریق مكرر هر

رد. لذا در عفونتهای شدید دندانی ، برای مواردی که غلظت باالی سرم با اثر طوالنی مورد نیاز باشد ، کاربرد دا

شروع درمان که احتیاج به افزایش سریع غلظت سرمی آنست ، مناسب نمیباشد. راه تجویز این دارو ضمنا فقط

بصورت تزریق عضالنی میباشد.

اشكال دارویی :

واحد پنی سیلین جی پتاسیم 100,000Penicillin G 400,000 U

پنی سیلین پروکائینواحد 300,000

واحد پنی سیلین جی پتاسیم 200,000Penicillin G 800,000 U

واحد پنی سیلین پروکائین 600,000

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 7

ساعت ، دفع میگردد. 24حداکثر غلظت پالسمایی معموال دو ساعت پس از تزریق حاصل میشود و در عرض

عدد میباشد. حساسیت در قبال این دارو بیش از پنی ساعت یک 24تجویز آن هم بصورت تزرق عضالنی هر

سیلین جی است ، زیرا بعضی به پروکائین حساسیت دارند.

بنزاتین پنی سیلین– Benzathin Penicillin

از انواع دیر جذب پنی سیلین است که در موارد با عفونت حاد ، کاربردی ندارد و بیشتر در پیشگیری از اندوکاردیت

و نیز درمان سوزاك و سیفیلیس ، عفونت مجاری تنفسی فوقانی بكار میرود. حداکثر غلظت سرم در چند باکتریال

روز پس از تزریق حاصل میگرددو مدت چهار هفته ) یک ماه ( جذب آن طول میكشد. دوره تجویز برای درمان هر

تجویز آن بصورت تزریق عضالنی روز است راه 30تا 15هفته یكبار است و برای پیشگیری از تب روماتیسمال

واحدی ، در بازار دارویی موجود میباشد. 2,400,000 – 1,200,000 – 600,000است و به شكل آمپولهای

قابل ذکر است نوعی پنی سیلین ترکیبی نیز وجود دارد که بصورت ابتكاری مخلوطی از پنی سیلین بنزاتین

واحد ( در 300,000واحد ( بعالوه پنی سیلین جی پتاسیم ) 300,000) واحد ( و پنی سیلین پروکائین 600,000)

بازار دارویی ارائه میگردد که در درمان عفونهای مزمن ، پنوموکک و تونسیلو فارنژیت حاد بكار میرود .

پنی سیلین خوراكیV

دارای خواص پنی سیلین یا همان پنی سیلین وی ، Phenoxh Methyl Penicillin –فنوکسی متیل پنی سیلین

جی است و آنتی بیوتیک انتخابی برای درمان عفونت های دهان و دندان میتواند باشد. راه تجویز آن اورال یا

خوراکی است و در واقع بخاطر مقاوم بودن در قبال اسید معده قابل تجویز از راه غیر تزریقی یعنی خوراکی است .

ای خفیف یا متوسط ادونتوژنیک ، درمان عفونتهای خفیف تا متوسط ناشی از از این دارو میتوان برای عفونته

استرپتوکک ، پنوموکک ، استافیلوکک های حساس، درمان عفونت ونسان ناحیه اوروفارنكس و نیز بعنوان

اشكال دارویی آن عبارتند از: پیشگیری از اندوکاردیت قبل از درمانهای دندانپزشكی استفاده نمود.

Penicillin V Tab. 500 mg ( 800,000 IU )

Tab. 250 mg ( 400,000 IU )

Elixir or Syrop 125 mg/ml

Drop 100 mg/ml

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 8

پنی سیلین های با طیف گسترده– BROAD SPECTRUM PENICILLIN

مشتقات آمینو پنی سیلین ) -1این گروه از پنی سیلین ها نیمه صناعی هستند و به دو گروه تقسیم میشوند :

از مشتقات کربوکسی پنی سیلین ) کاربنی سیلین و ... ( این دسته -2آموکسی سیلین و آمپی سیلین ها (

داروها برای درمان عفونتهای سینوس ، پنومونی ، اوتیت مدیا ، عفونتهای پوستی ، عفونتهای ادراری ، عفونتهای

ادونتوژنیک ، عفونتهای پریودونتال و عفونتهای گوارشی بكار میرود.

و منفی مؤثر دارای طیف اثر وسیع است و بر بسیاری از باکتریهای گرم مثبت : AMPICILLIN –آمپی سیلین

است .نظیر سالمونال و شیگال و هموفیلوس انفلوآنزا، لذا در عفونتهای ادراری ، گوارشی و تنفسی مفید است .

جذب گوارشی آن از دستگاه گوارش خوب است و در قبال اسید معده از بین نمیرود. راه تجویز آن خوراکی ،

ساعت و از راه تزریقی پس از نیم 2از راه خوراکی پس از وتزریق بصورت وریدی ) در عفونتهای شدید ( است .

ساعت ، به حداکثر غلظت سرمی میرسد. اشكال دارویی آن عبارتند از :

Ampicillin 250 mg Amp. ( Vial )

500 mg and 1000 mg Amp.

250 mg Cap. or Tab.

500 mg Cap. or Tab.

100 mg/ml Drop

125 mg/5 ml Sirop or Susp.

250 mg/5 ml Sirop or Susp.

دز مصرفی برای عفونتهای متوسط یک تا دو گرم در روز و برای اطفال نیم میلی گرم ، میباشد که بصورت دز

منقسم چهار بار در روز تجویز میگردد. قابل ذکر است که آمپی سیلین ها به باکتریهای مولد پنی سلیناز حساس

ند. هست

از نظر طیف اثر شبیه آمپی سیلین است ، ولی برخالف آن جذب گوارشی : AMOXICILLIN –آموكسی سیلین

آموکسی سیلین بهتر و بیشتر است و سطح سرمی آن دو برابر آمپی سیلین میباشد و عوارض گوارشی و اسهال

ش و حلق و بینی و سینوسها آنتی بیوتیک انتخابی کمتری بدنبال دارد. در عفونتهای دندانی ، تنفسی ، عفونتهای گو

است . اشكال دارویی آن عبارتند از :

Amoxicillin

250 & 500 mg Tab. Or Cap.

125 & 250 mg Susp.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 9

پنی سیلین های مقاوم به پنی سیلیناز - PENICILLINASE RESISTANT PENICILLINS

زیم پنی سیلیناز ) بتا الکتاماز ( که مولد آن معموال استافیلوکكها ) استافیلوکک این نوع پنی سیلین ها در قبال آن

درصد 95درصد استافیلوکكهای طالیی و 80تا 60های طالیی( هستند ، مقاوم میباشند. گفتنی است حدود

یر مقاوم به پنی بیماران بستری در بیمارستانها ، در برابر پنی سیلین جی و همچنین سایر پنی سیلین های غ

سیلیناز، پایدارند و از بین نمی روند، ولی در قبال پنی سیلین های مقاوم به پنی سیلیناز ، از بین می روند. انواع این

نوع داروها عبارتند از :

OXACILLIN -اکساسیلین -1

CLOXACILLIN -کلوکساسیلین -2

DICLOXACILLIN -دی کلوکساسیلین -3

کاربرد آن در عفونتهای استافیلوکک مولد پنی سیلیناز است که راه تجویز آن هم : ( OXACILLIN )اكساسیلین

بصورت خوراکی و هم تزریقی است . معموال غلظت سرمی آن بعد از یک تا یک ونیم ساعت بعد از مصرف ، به

میلی 300-100ی در کودکان حداکثر میرسد و از راه تزریق به دو برابر میزان خوراکی آن میرسد. میزان دز تزریق

گرم برای هر کیلو میباشد . اشكال دارویی آن عبارتند از :

Oxacillin 250 mg and 500 mg Cap.

250 mg/5ml and 125 mg/ml Susp.

500 mg and 1000 mg Amp.

و راه تجویز آن خوراکی و کاربرد آن نیز در عفونتهای استافیلوکک مقاوم به پنی سیلیناز است كلوكساسیلین :

تزریقی بصورت عضالنی و وریدی است . دز روزانه برای عفونتهای متوسط یک گرم در روز برای بالغین و نیم

گرم برای کودکان است که چهار بار در روز ) هر شش ساعت یكبار ( تجویز میگردد. اشكال دارویی آن عبارتست

از :

Coloxacilllin

250 mg and 500 mg Cap.

125 mg and 250 mg Sirop

250 - 500 mg and 1 gr Amp.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 10

شبیه کلوکساسیلین است ، ولی از راه گوارش بیشتر جذب میشود و غلظت سرمی بهتری پیدا دی كلوكساسیلین :

)و نفسیلین ( Methicillin )مینماید. سایر پنی سیلین های مقاوم به پنی سیلیناز عبارتند از متی سیلین

Nafcillin)

ض نفریت در مصرف متی سیلین که از کلیه ها که هر دو بصورت تزریقی مورد استفاده قرار میگیرند. بعلت عوار

دفع میشود ، امروزه کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.

سفالوسپورین ها- CEPHALOSPORINS

مانیوم تهیه میشود که از نظر شیمیایی و مكانیسم اثر ، مشابه پنی سیلین ها در از قارچی بنام سفالوسپورینوم آکرو

بیوسنتز غشاء سلول باکتری عمل مینماید. اما از نظر طیف اثر نسبت به پنی سیلین ها بخاطر پایداریشان در برابر

نسبی در قبال تغییرات اسیدی و بتاالکتاماز باکتری ، فعالیت وسیع تری دارند. سفالوسپورینها در آب محلول و بطور

حرارت پایدار میباشند. کاربرد درمانی این داروها بیشتر در عفونتهای ریوی وتنفسی و ادراری است و در

دندانپزشكی بعد از پنی سیلین و اریترومایسین ، آنتی بیوتیک انتخابی است . درخور گفتن است در افرادیكه سابقه

یكنند ، مناسب است بخاطر احتمال حساسیت متقاطع با پنی سیلین ، تجویز و حساسیت به پنی سیلین را ذکر م

مصرف نگردد.

میباشد ، اقسام گوناگونی از این داروها ابداع و تولید شده است 1960از ابتدای عرضه سفالوسپورینها که از سال

موال فعالیت مناسبتری برابر که میتوان آنها را به چهار نسل تقسیم نمود. ترکیبات نسل اول این داروها مع

باکتریهای گرم مثبت دارند و نسلهای بعدی آنها در قبال باکتریهای هوازی گرم منفی ، فعالیت مناسبتر و بهتری

دارند. انواع و نسلهای مختلف این داروها عبارتند از :

پیرین . سفالوسپورینهای نسل اول نظیر سفالكسین ، سفازولین ، سفالوتین ، سفرادین و سفا -1

سفالوسپورینهای نسل دوم ، نظیر سفامندول ، سفوکسیتین ، سفوروکسیم . -2

سفالوسپورینهای نسل سوم ، نظیر سفوتاکسیم ، سفتازیدیم ، سفتریاکسون ، سفیكسیم. -3

سفالوسپورینهای نسل چهارم ، نظیر سفیپیم -4

و در عفونت تنفسی ناشی از پنوموکک و جزء نسل اول است : Cephalexin monohydrate –سفالكسین الف (

استرپتوکک بتاهمولیتیک ، اوتیت میانی ، عفونت پوستی ناشی از استافیلوکک و استرپتوکک ، عفونت استخوانی ،

عفونت ادراری تناسلی ، بصورت خوراکی که مقاوم به اسید معده است ، بكار میرود. و به اشكال زیر است :

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 11

Cephalexin 250 , 500 mg Cap. or Tab.

100 mg/ml Drop.

125 , 250 mg/5ml Susp.

بصورت آمپول های یک و دو گرم است و بیشتر به منظور : Cephalotin sodium ( keflin ) – سفالوتین ب (

ورید، پیشگیری از عفونت درجراحی ، بكار میرود. بایستی حداکثر نیم ساعت قبل از عمل یک تا دو گرم از راه

ساعت پس از آن نیز ادامه یابد. 24تزریق و سپس در ضمن عمل و تا

بصورت خوراکی و تزریقی در درمان عفونت تنفسی شامل ورم لوزه ، حلق ، : Cephradine – سفرادین ( پ

عفونت گوش ، عفونتهای پوستی و عفونتهای تناسلی بكار میرود و به اشكال زیر دیده میشود :

Cephradine 250, 500 mg Cap.

125 , 250 mg/5ml Susp.

250 , 500 and 1000 mg Amp.

اریترومایسین– ERYTHROMYCIN

جز آنتی بیوتیک های گروه ماکرولید میباشد و انتخاب دوم آنتی بیوتیكی برای درمان عفونتهای ادونتوژنیک است

ن ، انتخاب اول خواهد بود. این دارو بوسیله تداخل و مهار سنتز ولی برای بیماران با سابقه حساسیت به پنی سیلی

پروتئینهای باکتری ، سبب جلوگیری از رشد میكروبها میشود که برهمین اساس جزء آنتی بیوتیكهای

باکتریواستاتیک قرار میگیرد. طیف اثر این دارو شبیه به پنی سیلین است و در درمان عفونتهای خفیف تا متوسط

، پوستی و بافت نرم ناشی از مایكوپالسما پنومونیا، کورینه باکتریوم دیفتریا ، عفونتهای ناشی از نیسریا تنفسی

صورتی بكار میرود. در –گنوره ، عفونتهای ریكتزیا ، کالمیدیایی نوزادی و نیز درمان عفونتهای دهانی

ی گرم منفی های دهانی که باعث دندانپزشكی این دارو بیشتر در اشخاص حساس به پنی سیلین و بر رو

عفونتهای دندانی میشوند ، مفید است . مقاومت در قبال این دارو ، بیشتر دربین استافیلوکک ، استرپتوکک و

آنتروکک و هموفیلوس آنفلوانزا و استرپتوکک پیوژن ، گزارش شده است . اریترومایسین در بازار دارویی بصورت

میباشد. اشكال آن عبارتست از : ( Lactobionate )و الکتوبیونات ( Ethylsuccinate)اتیل سوکسینات

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 12

Erythromycin Ethylsuccinate 200 and 400 mg Tab.

200 mg/5ml Susp.

100 mg/25ml Drop.

Erythromycin Lactobionate 500 mg/10ml Amp.

راساس شدت عفونت تا چهار گرم در روز قابل افزایش است . در دز درمانی دارو معموال یک گرم در روز است که ب

میلی گرم بازای هرکیلوگرم وزن ، تجویز میشود که در عفونت شدید تا دو برابر 50تا 30کودکان بطور معمول

قابل افزایش است . اختالالت دستگاه گوارش نظیر کرامپ معده ، تهوع ، استفراغ ، احساس ناراحتی در شكم ،

هال و یرقان انسدادی که معموال وابسته به دز دارو است ، دیده میشود.اس

كلیندامایسین– Clindamycin

و کلیندامایسین شبیه به هم هستند و بصورت خوراکی و تزریقی قابل استفاده ( Lincomycin )لینكومایسین

سین میباشد . فعالیت آنها شبیه به است ، اما جذب گوارشی کلیندامایسین مناسب تر و بهتر از لینكومای

اریترومایسین است .لینكومایسین دارای نفوذ و پخش مناسب در استخوان است و این یكی از مزایای این

داروست که در درمان عفونتهای استخوانی ویا عفونتهای بیهوازی استخوانی ، خصوصا وقتی که عفونت در قبال

و اریترومایسین مقاوم باشند ، بكار میرود. قابل ذکر است مصرف این دارو با سایر آنتی بیوتیكها نظیر پنی سیلین

میلیگرمی و 500و 250عوارض کولیت شدید و حتی کشنده همراه میتواند باشد. این دارو به اشكال کپسولهای

میلیلیتری است که بصورت خوراکی ونیز عضالنی و وریدی تجویز میشود. 10و 2نیز آمپولهای

لیندامایسین بر باکتریهای گرم مثبت نظیر استافیلوکک ها ی مولد پنی سیلیناز مؤثر میباشد و بعنوان آنتی ک

بیوتیک باکتریسید بحساب میآید.باسیلهای گرم منفی هوازی به این دارو مقاوم هستند، اما بعضی از باکتریهای

اشند. اشكال دارویی کلیندامایسین عبارتست از :گرم منفی بیهوازی همچون گونه های باکتریوئیدها ، حساس میب

Clindamycin 150 mg Cap.

75 mg/5 ml Susp.

150 mg/ml Amp.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 13

موارد تجویز و مصرف کلیندامایسین در دندانپزشكی مواقعی است که بیماران به داروی پنی سیلین حساس باشند

مچنین برای پروفیالکسی از اندوکاردیت باکتریال در بیماری و عامل عفونت باکتریهای مولد پنی سیلیناز باشند. ه

دریچه ای قلب ونیز پروفیالکسی بیماران دندانپزشكی با مفصل مصنوعی ، میتوان از این دارو استفاده نمود.

تتراسیكلین ها– Tetracycline

و از سنتز پروتئین جلوگیری مینمایند. در این گروه از آنتی بیوتیک ها دارای اثر باکتریواستاتیكی گسترده ای هستند

واقع ارجحیتی نسبت به پنی سیلین و سفالوسپورین و یا اریترومایسین ندارند و در اشخاص حساس به پنی سیلین

ویا مواقعی که مقاومت در مقابل پنی سیلین و اریترومایسین وجود داشته باشد ، بعنوان انتخاب دوم و سوم آنتی

رده میشود. تتراسیكلین ها بر کوکسیهای گرم مثبت و گرم منفی ، هوازی و بیهوازی ، بروسال ، بیوتیک ، بكار ب

مایكوپالسما ، کالمیدیا ، ریكتزیا و برخی پروتوزوئرها همچون آمیب ها مؤثر میباشد. انواع تتراسیكلین عبارتند از

تتراسیكلین هیدروکلراید . اشكال داکسی سیكلین و –مینوسیكلین –کلروتتراسیكلین –اکسی تتراسیكلین

دارویی تتراسیكلین هیدروکلراید عبارتند از :

Tetracycline

250 , 500 mg Cap.

250 mg Amp.

1% Ophthalmic Oint.

3% Tapical Oint.

موضعی ( ، پماد چشمی و پماد پوستی ) مصرف ( I.M – I.V ) راههای تجویز دارو بصورت خوراکی ، تزریقی

میباشد. دز دارو یک تا دو گرم در روز است و از طریق خوراکی ، چهار کپسول در روز هر شش ساعت یک کپسول

ساعت یک بار و در موارد عفونت شدید ، 12میلیگرم هر 500تجویز میگردد. در صورت نیاز به تزریق میتوان

سال ، 8یک بار تجویز نمود. در کودکان بیش از ساعت 12میلیگرمی داخل وریدی ، هر 250بصورت آمپول

تجویز میلیگرم به ازای هرکیلو وزن ، تجویز میشود . گفتنی است در مواردی که 20 – 10تزریق تتراسیكلین

خوراکی امكان دارد ، نباید بصورت تزریقی مصرف شود. معموال در شكل تزریقی خصوصا در کسانیكه اختالل

است ضایعات شدیدکبدی ایجاد گردد. کلیوی دارند ، ممكن

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 14

در دندانپزشكی برای درمان پریودونتیت ناشی از فعالیت اکتینوباسیلوس اکتینومیستم کومیتنس ، بعنوان درمان

جانبی زخمهای آفتی عودکننده و همچنین جینجیویت نكروزان زخمی شونده از تتراسیكلین ها استفاده میشود.

هی برای درمان عفونت سینوسها ، درمان عفونت ناشی از هلیكوباکتر پیلوری در بیماران همچنین از این داروها گا

دارای زخم معده ، درمان آکنه و تظاهرات حاد برونشیت مزمن و درمان گنوره و سفیلیس ) کسانیكه به پنی سیلین

میلی گرمی است که 100حساس هستند ( استفاده میشود. مینو سیكلین و داکسی سیكلین بشكل کپسول های

در عفونتهای متوسط ، میتوان تجویز نمود. از عوارض جانبی مصرف تتراسیكلین ها میتوان به تغییر رنگ دندانها )

درکودکان زیر هشت سال ( ، تغییر رنگ زبان و هیپرتروفی پاپی های زبان ، کاندیدوزیس دهان و واکنش لیكنوئید

اشاره نمود.

مینوگلیكوزیدها بیوتیكهای گروه آآنتی

است که در ابتدا از گونه های مختلف استرپتومایسین ، جنتامایسین ، آمیكاسین و نئومایسیناین گروه شامل

استرپتومایسس ساخته و سنتز شدند . این داروها باکتریسید بوده و درخواص شیمیایی ، ضد میكروبی و سمی

یهای گرم منفی و مثبت مؤثر است و در درمان عفونتهای روده ای ، باهم اشتراکاتی دارند و بر روی بسیاری از باکتر

اندوکاردیت و سل کاربرد دارد. استرپتومایسین قدیمی ترین آمینوگلیكوزید است ، اما درحال حاضر جنتامایسین ،

انامایسین آمیكاسین و توبرامایسین از سایر آمینوگلیكوزید ها مصرف بیشتری دارند. استفاده از نئومایسین و ک

بیشتر بصورت موضعی و خوراکی محدود شده است . مكانیسم اثر آمینوگلیكوزیدها مهار سنتز پروتئین های

باکتریهارا بصورت برگشت ناپذیر ، است .

عبارتست از درمان عفونتهای شدید باکتریهای گرم منفی ) سپسیس و پنومونی ( ، جنتامایسینموارد مصرف

از فعالیت باکتریهای گرم منفی ، درمان عفونتهای استخوانی ، عفونتهای مجاری تنفسی ، درمان مننژیت ناشی

عفونتهای بافت نرم پوست ، عفونت مجاری ادراری و درمان اندوکاردیت ناشی استرپتوکک ویریدانس یا

وان جلوگیری از استافیلوکک . قابل ذکر است از جنتامایسین همراه با تزریق داخل عضالنی آمپی سیلین ، بعن

–هنگامیكه جراحی دندان زیر بیهوشی عمومی انجام میشود –اندوکاردیت عفونی در بیماران دندانپزشكی

عبارتست از : ( Gentamicin sulfate )استفاده میگردد. اشكال دارویی جنتامایسین

Gentamicin sulfate

3 mg/ml Opth. Oint.

3 mg/ml Otic or Opth. Solu.

10 , 40 and 80 mg/2 ml Amp.

0.1 % Cream & Oint.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 15

اخل كننده با سنتز اسید نوكلئیك آنتی بیوتیكهای تد

جزء گروه نیتروایمیدازول ها هستند که برعلیه ارگانیسمهای بیهوازی : Metronidazole –مترونیدازول الف (

ید بوده وبعنوان داروی ضد پروتوزوآ کاربرد دارد. مترونیدازول داروی انتخابی است . این گروه از داروها باکتریس

باکتری ، سبب تجزیه آن میگردد. موارد DNAیک پیش دارو بحساب میآید و بعد از فعال شدن ، با مهار سنتز

مصرف آن در درمان عفونتهای آمیبیازیس ، تریكومونازیس ، عفونتهای پوست ، درمان کولیت پسودوممبرانوز

ی از آنتی بیوتیک ، درمان زخم دئودنال ناشی از هلیكوباکتر پیلوری ، درمان عفونتهای بافت نرم دهان ناشی از ناش

میباشد. ( ANUG )باکتریهای بیهوازی ، باکتروئیدهای بیهوازی گرم منفی ، درمان جینجیویت حاد زخمی شونده

بكار میرود. گفتنی HIVدکننده ناشی از عفونت همچنین در درمان پری کرونیت حاد و درمان زخمهای آفتی عو

است این دارو میتواند یک جایگزین مناسب برای پنی سیلین در بیماران دارای عفونت حاد دندانی باشد. اشكال

دارویی مترونیدازول بصورت :

Metronidazole 250 mg Tab.

500 mg Vaginal tab.

500mg/100ml Amp.

200 mg/ml Susp.

عوارض جانبی مصرف مترونیدازول ، احساس مزه تلخ و طعم فلزی ، تغییر رنگ دندانها ، واکنش لیكنوئیدی ،

گلوسیت و استوماتیت ، کاندیدوزیس ، افسردگی ، خواب آلودگی و نوروپاتی محیطی را میتوان نام برد. از این دارو

در زمان حاملگی و شیردهی نبایستی استفاده نمود.

نالیدیكسیک اسید و سینوکساسین از جمله داروهای باکتریسید قدیمی این كینولون ها و فلوروكینولون ها : ب (

گروه هستند که در دندانپزشكی استفاده ای ندارند ، ولی در پزشكی دارای کاربرد مفیدی هستند. این دسته از

مؤثر -بجز پسودومونا آئروژینوزا -ای گرم منفی ها داروها برعلیه باکتریهای گرم مثبت و بیشتر بر علیه باکتریه

اشاره نمود که در درمان ( Ciprofloxacin )هستند. از داروهای جدید این گروه میتوان به سیپروفلوکساسین

عفونتهای مجاری ادراری ، تنفسی تحتانی ، عفونت پوست ، استخوان و مفصل و عفونت دستگاه گوارش یا اسهال

عفونت توبرکلوزیس ، عفونتهای گنوکكی ، پیش گیری از اسهال مسافرتی و نیز عفونت پریودونتیت عفونی ،

و 500، 250مرتبط با اکتینوباسیلوس اکتینومیستم کومیتانس بكار میرود. سیپروفلوکساسین بصورت قرصهای

میلیگرمی و نیز آمپول صد میلیگرمی یافت میشود. 750

نده سنتز اسید فولیك آنتی بیوتیكهای مهار كن

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 16

این دسته از آنتی بیوتیكها باکتریواستاتیک بوده و دارای طیف گسترده ای برعلیه سولفونامیدها :

میگرواورگانیسمهای گرم مثبت و گرم منفی نظیر استرپتوکک ها ، پنوموکک ها ، هموفیلوس آنفلوآنزا ، ویبریوکلرا ،

یتیدیس هستند . سولفونامیدها شبیه ساختمان پاراآمینوبنزوئیک اسید اشرشیاکلی ، نیسریا گنوره و نیسریا مننژ

( PABA ) است که میتواند بامهار برگشت پذیر تولید اسید فولیک ، سبب توقف رشد باکتری گردد.از این دسته

نمود. از اشاره ( Co – Trimoxazole )و کوتریماکسازول ( Sulfasalazine )میتوان به سولفاساالزین

کوتریماکسازول برای کنترل عفونتهای ادراری ، اوتیت میانی ، برونشیت مزمن بزرگساالن ، انتریت شیگلوزیس ،

درمان تب تیفوئید و گاهی درمان عفونتهای شدید دندانی و عفونت سینوس و غدد بزاقی استفاده میشود. قابل ذکر

فرم ) سندرم استیون جانسون ( ، بثورات ثابت دارویی ، است از مهمترین عوارض جانبی مصرف آن اریتم مالتی

سردرد ، لكوپنی ، ترومبوسیتوپنی و غیره میباشد . تجویز این دارو در حاملگی و شیردهی ممنوع است.

ANTIFUNGAL DRUGS –داروهای ضد قارچ

اطر اتصال به ارگوسترول ) استرول این گروه از آنتی بیوتیكهای ضد قارچ بخ : Nystatin -نیستاتین الف (

اولیه در دیواره سلولی قارچ ( سبب تغییر نفوذپذیری سلول شده و درنهایت مرگ سلول میگردند. آنها همچنین

بعلت پیوند با کلسترول موجود در غشاء سلولهای میزبان ، میتوانند باعث بروز اثرات سمی شوند.

ی دهان نظیر کاندیدوزیس حاد و مزمن ، التهاب وشقاق گوشه دهان ، موارد مصرف نیستاتین در عفونتهای قارچ

عفونتهای پوستی نظیر آلودگیهای چینهای مرطوب پوست زیر بغل و الی انگشتان ، عفونت قارچی اطراف ناخن ،

کاندیدوزیس ولوواژینال و عفونتهای قارچی روده است . اشكال دارویی نیستاتین عبارتست از :

Nystatin 500,000 U Tab.

100,000 U/ml Drop. Susp.

100,000 U/g Oint.

100,000 U Vag. Tab.

مقدار مصرف برای بزرگساالن پانصد هزار واحد تا یک میلیون واحد در روز میباشد. از آنجائیكه در هر سی سی

به دز درمان ، از سوسپانسیون یا سوسپانسیون نیستاتین یكصد هزار واحد نیستاتین وجود دارد ، لذا برای رسیدن

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 17

قطره یک سی سی میشود( 20قطره ) میدانید حدودا هر 30تا 20قطره نیستاتین میتوان روزی چهاربار هر بار

سفارش به مصرف نمود. مقدار مصرف برای شیرخواران یا کودکان یكصد هزار تا دویست هزار واحد در روز است ،

قطره داخل دهان شیرخوار چكاند . درصورت 15تا 10یتوان روزی چهار بار هر بار که برای رسیدن به این دز ، م

استفاده از قرص های پانصدهزار واحدی ، بایستی روزی یک تا دو قرص سفارش شود. قابل ذکر است از قرص

د. عوارض های واژینال نیستاتین) روزی چهار قرص ( نیز میتوان برای درمان ضایعات دهانی نیز استفاده نمو

جانبی نیستاتین ممكنست بصورت تهوع ، استفراغ و اسهال وندرتا حساسیت پوستی باشد. این دارو تلخ مزه است

و میبایستی به بیمار تذکر داده شود. برای بروز اثرات موضعی نیستاتین در دهان ، بایستی سوسپانسیون یا قرص

رهیز شود ) اثر موضعی ( . آنرا خوب به مخاط دهان آغشته نماید واز خوردن آن پ

بصورت قرص 1981داروی ضد قارچ نسبتا جدیدی است که از سال : - Ketoconazoleكتوكنازول ب (

( عرضه گردید . مقدار مصرف آن بایستی روزی یک تا دو nizoralمیلیگرمی به بازار دارویی ) با نام تجاری 200

مخاطی و نیز –باشد. از این دارو برای عفونتهای قارچی مزمن پوستی قرص تا از بین رفتن عالئم بیماری

عفونتهای سیستمیک قارچی استفاده میشود. بعد از خوردن دارو ، از راه گوارش جذب شده و بصورت متابولیت

جویز آن روزی های غیر فعال از راه صفرا دفع میگردد. بدلیل اینكه نیمه عمر این دارو در پالسما طوالنی میباشد ، ت

یک تادو بار کافی است . البته این دارو نسبتا سمی است و در مورد کاندیدوزیس دهانی ، داروی انتخابی دوم و

بعنوان ذخیره محسوب میشود و از آن در مواقعی که عفونت قارچی مقاوم به نیستاتین باشد ، استفاده میگردد. در

، سولفونامیدها و یا کاربامازپین احتمال خطر سمیت کبدی بسیار صورت مصرف همزمان این دارو با استامینوفن

زیاد است . برای جذب مناسب گوارشی این دارو نیاز به محیط اسیدی است ، لذا با داروهای ضد اسید )

دربیمارانیكه مشكالت معده ای دارند ( نبایستی همزمان استفاده گردد.

مخاطی ، مننژیت –دارو برای درمان عفونتهای قارچی مزمن پوستی از این : - Fluconazoleفلوكنازول( پ

قارچی کریپتوکكی یا کاندیدایی ، استفاده میگرددو بشكل خوراکی و نیز تزریقی یافت میشود. گفتنی است

هستند. ( traizoles )فلوکنازول جزء ضدقارچهای مشتق از تریازولی

داروی ضد قارچ قوی است که بر علیه عفونتهای قارچی شدید : Amphotericine B - آمفوتریسین ب( ج

ناشی از کریپتوکک ، کاندیدای منتشر ، هیستوپالسموز ، آسپرژیلوز ، میكورمایكوز و بالستومایكوز مؤثر است .

یافت میشود. تزریق آن میبایستی از طریق پرفوزیون mg/10 ml 50درصد و آمپول 3بصورت اشكال پماد

ساعت ، انجام گیرد و حداکثر دز آن نبایستی 6درصد در طی یک زمان 5ته وریدی همراه با محلول دکستروز آهس

میلیگرم در هر کیلو گرم وزن بیمار ، تجاوز نماید. از این دارو با توجه به سمیت و عوارض جانبی خطرناك 5/1از

بوجود آمده است ، استفاده گردد و در موارد معمولی آن ، فقط بایستی در مواردیكه عفونت قارچی خطرناك وکشنده

نباید استفاده شود. گفتنی است از این دارو و نیز کتوکنازول و فلوکنازول در درمان عفونتهای قارچی استفاده میشود

که دارای تظاهرات دهانی هستند که به داروی نیستاتین جواب نداده اند.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 18

داروی ضد قارچی است که برای درمان کاندیدوزیس پوستی و مهبلی ، : Clotrimazole - كلوتریمازول ( چ

کچلی بدن ، عفونت قارچی کشاله ران ، عفونت قارچی پا و نیز درمان تینه آ ورسیكالر بكار میرود. وبصورت اشكال

ت میلیگرمی یاف 100دارویی کرم یک درصد ، محلول یک درصد ، کرم واژینال یک درصد و قرص واژینال

میشود.

از این دارو برای درمان درماتوفیت های خانواده تریكوفیتون ، اپیدرموفیتون : Griseofulvin - گریزوفولوین( ه

و میكروسپوروم استفاده میشود و بر سایر قارچها نظیر کاندیدا مؤثر نیست . در بازار دارویی بصورت قرصهای

میلیگرمی یافت میشود. 500و 125

دارای مولكول ید است و بعنوان ضد عفونی کننده موضعی استفاده : povidon iodine - آیودینن پوویدو( م

میشود و برعلیه باکتری و کاندیدا مؤثر میباشد. برای ضد عفونی پوست ، دست جراح قبل از جراحی ، بیماریهای

ز عفونت در زخم ، بریدگی و سوختگی التهابی عفونی شده دهان ، حلق و واژن ناشی از باکتری و قارچ ، پیشگیری ا

پوست وغیره ) سبوره سر همراه با شوره ( استفاده میشود و به صورت اشكال زیر است :

povidon iodine 1 % Mouth wash

7.5 % Surgical scrub

10 % Oint. & vaginal gel

7.5 % shampoo

ANTIVIRAL AGENTS -داروهای ضد ویروسی

جلوگیری از چسبیدن ویروس به جدار سلول و ورود آن به داخل -داروهای ضد ویروس معموال از طریق الف

جلوگیری از تكثیر و ساخته -جلوگیری از سنتز پروتئین های ویروسی و یا از طریق ج -سلول ، یا از طریق ب

–داروها عبارتند از آیدوکسی یوریدین شدن اسید نوکلئیک ویروسی در داخل سلول عمل مینمایند. این

اینترفرون و غیره –آمانتادین -ویدارابین -آسیكلوویر

ویروس ) رقابت با تیمیدین ( از DNAبوسیله ترکیب با : Iodoxyuridine –آیدوكسی یوریدین الف (

و رپس سمپلكس ( ، سیتومگال فعالیت آن جلوگیری مینماید و برای درمان عفونت ویروسهای گروه تب خال ) ه

است که در کراتیت % 0.5و ژل یا پماد % 0.1واکسینا بكار میرود.اشكال دارویی آن بصورت محلول چشمی

ناشی از ویروس تبخال درچشم ) هر چهارساعت یک قطره ( واز ژل یاپماد آن در تبخال لب یا زونا )

هرچهارساعت یكبار( استفاده میشود.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 19

: نحوه عمل آن بخاطر رقابت با گوانین جلوگیری از تكثیر Zoviraxبا نام تجارتی Acyclovir –آسیكلوویر ب (

DNA ، ) است . این دارو در عفونتهای هرپس یا تبخال نوع یک یا نوع دو ) عفونت های هرپس کمر به پائین

ال دارویی آن بصورت :عفونتهای واریسال زوستر و اپشتین بار ویروس کاربرد دارد. اشك

Acyclovir 5 % Cream

3 % Ophthalmic Oint.

200 mg Tab.

250 mg/ml Amp.

از این دارو خصوصا در عفونتهای تبخالی پوست و مخاط دربیمارانیكه دچار نقص سیستم ایمنی هستند ویا بوسیله

پماد آن میتوان هر چهار ساعت یكبار در محل دارو در سیستم ایمنی آنها کاهش ایجاد شده است ، مفید میباشد. از

میلیگرم 5زخم ، استفاده نمود و از آمپول آن در موارد منتشر و سیستمیک بیماری به ازای هرکیلوگرم وزن بدن

روزی سه بار تزریق آنرا سفارش نمود.

دار ازجمله DNAای بر روی بسیاری از ویروسه DNAبا جلوگیری از سنتز : Vidarabineویدارابین ( پ

هرپس و واریسال زوستر مؤثر واقع میگردد. از این دارو بیشتر در درمان انسفالیت های ناشی از ویروس تبخال و

هرپس چشمی استفاده میشود. متابولیت این دارو از طریق ادرار است ، برهمین اساس در بیماران کلیوی میزان

میلیگرم بصورت انفوزیون وریدی 15زای هرکیلوگرم وزن بدن ، دارو بایستی تعدیل شود.میزان مصرف آن باا

درصد ( 5ساعت یک تزریق ( . بصورت موضعی نیز برای درمان تبخال ثانویه ) پماد 24یا 12تجویز میشود) هر

هر چهار ساعت یكبار تجویز میگردد.

، جلوگیری Aانفلوآنزا نوع این دارو از تكثیر ویروسها بخصوص ویروس : Amantadine –آمانتادین ( ج

است . از این دارو برای درمان پروفیالکتیک انفوآنزا ، بیماری mg 200 & 100میكند. بصورت کپسولهای

پارکینسون و واکنشهای اکستراپیرامیدال ناشی از مصرف بعضی از داروها ، استفاده میگردد. بعنوان ضد ویروس

میلیگرم یكبار یا دوبار در 100یگرم دو بار در روز و بعنوان ضد دیسكنزی، میل 100میلیگرم یكبار در روز یا 200

روز تجویز میشود.

یک ترکیب پروتئینی میباشد که توسط سلولهای مبتال شده به ویروس ، ساخته : Interferon –اینترفرون ( چ

ئیک ویروس است. عالوه بر میشود. نحوه عمل آن جلوگیری از تشكیل و ساخته شدن پروتئین و اسید نوکل

ویروسها بعضی مواد شیمیایی هم قادرند که ساختن اینترفرون را در داخل سلول تحریک نمایند. بدلیل کوتاه بودن

مدت زمان اثر دارو و نیز محدود بودن تولید آن ، استفاده از این دارو محدود و کم میباشد. مهمترین محل مصرف

های ویروسی است اما ممكن است در آینده جالب ترین مورد مصرف آنها در نئوپالسم ها اینترفرونها ، درمان بیماری

روز 7باشد. سه نوع اصلی اینترفرون عبارتند از نوع آلفا ، بتا و گاما. در کراتیت تبخالی ، اینترفرون صناعی بمدت

کاهش عالئم سرماخوردگی اثرات سودمندی از خود نشان داده و درمصرف موضعی داخل بینی ، اینترفرون در

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 20

)ناشی از رینوویروسها ( مناسب گزارش شده است . برای جلوگیری از انفلوانزا ، اینترفرون آلفا را بطور موضعی

میتوان داخل بینی چكاند.اینترفرون برای درمان زونا در جریان نئوپالسم ها بكار رفته و باعث کاهش عوارض

است . اینترفرون آلفا بعنوان پروفیالکسی از طریق تزریق زیرپوستی ، میتواند احشایی عفونت در این بیماران شده

از عود تبخال تناسلی جلوگیری کند.همچنین نوع آلفا آن از تكثیر ویروس ایدز جلوگیری میكند. در درمان سالک

رفرون آلفا از انواع احشایی نوع مخلوط اینترفرون گاما با آنتیموان ، با موفقیت مصرف شده است . نیمه عمر اینت

دیگر آن بیشتر است . اینترفرون بتا را ، بخاطر اینكه در عضله غیرفعال میشود ، میبایستی فقط از طریق وریدی

بكاربرد.

– ANALGESICSداروهای ضد درد

کنند ، باعث این داروها بطور انتخابی روی بعضی نواحی خاص از مغز ، اثر مینمایندو بدون اینكه هوشیاری را زائل

تخفیف یا از بین رفتن درد میشوند. این داروها که عموما مسكن نامیده میشوند ، از لحاظ ترکیب شیمیایی به

گروههای زیر تقسیم بندی میگردند :

: نظیر مشتقات سالیسیالتها ، فنامیک - Non – Narcotic Analgesicsالف ( داروهای ضد درد غیر مخدری

ک اسید ، آنیلین ، فنیل استیک اسید، ایندول ، فورانوز و اکسیكامهااسید، پروپیونی

: نظیر مرفین ، کدئین ، دهیدروکدئین ، پتیدین ،متادون ، - Narcotic Analgesicsب ( داروهای ضد درد مخدری

پنتازوسین و دکستروپروپوکسی فن

داروهای ضد درد غیر مخدری-Narcotic Analgesics –Non

( - A.S.Aمعروفترین داروهای این گروه استیل سالیسیلیک اسید ) آسپیرین : salicylates –سالیسیالتها ( الف

است که عالوه بر اثرات ضد درد ، دارای اثر ضد تب و ضد التهاب ) ضد التهاب غیر استروئیدی ( نیز میباشد. اثر

است که سبب از دست دادن حرارت ( Vasodilation )ضد تب آن بخاطر خواص منبسط کنندگی عروق محیطی

بدن میشود. در دندانپزشكی یكی از رایجترین مسكنهایی است که بكار میرود. موارد مصرف آن در سردرد ، نوریت

، درد عضالنی ، روماتوئید حاد و مزمن ، آرتریت ، دندان درد و پیشگیری از ترومبوآمبولی و انفارکتوس میوکارد و

اشكال دارویی آن بصورت : غیره میباشد.

Acetylsalicylic acid – A.S.A 100 & 325 mg Tab.

500 mg Tab. M.C

65 & 325 mg Supp.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 21

و بخاطر پوشش خاص خود درمعده M.C ( Micro Coated )میلیگرمی آسپیرین 500قابل ذکراست نوع قرص

یمارانیكه از زخم معده رنج میبرند ، بی خطر خواهد بود. اثر سوء این باز نمیشود بلكه در روده باز میشود و برای ب

میباشد . تهوع ، -احتماال بعلت حالت اسیدی دارو که محرك مخاط معده است -دارو بیشتر روی دستگاه هاضمه

ساس استفراغ ، درد و سوزش ناحیه اپی گاستر و نیز خونریزی از معده عوارض مصرف این داروست . برهمین ا

معموال این دارو را پس از صرف غذا سفارش به مصرف مینمایند. یا در بیماران بسیار حساس بخاطر زخم معده ،

ممكن است از داروی دیگری برای تسكین درد استفاده نمایند. بااین وجود گاهی اوقات میتوان از نوع شیاف

اران با زخم معده و اثنی عشر برای مصرف است .آسپیرین یا نوع پوشش دار آن استفاده نمود که بالمانع در بیم

درمعدود بیماران مصرف کننده این دارو ، ممكن است ادم آنژیونورتیک ، کهیر ، رینیت آلرژیک وحتی بروز حمالت

آسم اتفاق افتد که بایستی هنگام تجویز این دارو ، اگر سابقه این موارد را بیمار دارد ، توجه داشت و از داروی

میلیگرم هر چهار ساعت یک عدد و در کودکان 500گری استفاده شود. مقدار مصرف این دارو برای بزرگساالن دی

میلیگرم هرچهار ساعت است . گفتنی است تجویز آسپیرین در زمان حاملگی و 65به ازای هر کیلوگرم وزن ،

شیردهی ممنوع میباشد.

مورد استفاده برای تسكین دردهای شدید تا متوسط ( A.S.A Codeine )ضد درد ترکیبی آسپیرین با کدئین

میلیگرمی یافت میشود که میتوان هر چهارساعت یک تا دو قرص تجویز نمود 325است . بصورت قرصهای

از داروی این گروه ، مفنامیک اسید را میتوان نام برد که اثر ضد درد و ضد التهاب مشتقات فنامیك اسید :ب (

میلیگرم عرضه میگردد و مقدار مصرف آن دو عدد کپسول 250آسپیرین ، است . بصورت کپسولهای آن مشابه

باهم و بعد هرشش ساعت یک عدد میتواند باشد. ترکیب اسیدی آن ممكن است سبب تحریک مخاط معده گردد ،

این دارو بیش از یک هفته لذا در بیمارانیكه دارای ناراحتی معده هستند ، بایستی با احتیاط تجویز گردد. تجویز

توصیه نمیشود . زیرا در استفاده طوالنی مدت ممكن است عوارض خونی همچون آنمی همولیتیک و لكوپنی پیدا

شود.

ازجمله داروهای این گروه ایبوپروفن ، ناپروکسن ، کتوپروفن وغیره است . بروفن مشتقات پروپیونیك اسید :( پ

دارد، داروی ضد التهاب غیر استروئیدی است که دارای خاصیت ضد تب و ضد که مصرف بیشتری در دندانپزشكی

فكی و –درد میباشد. تجویز آن برای درمان عالئم آرتریت نظیر آرتریت روماتوئید ، آرتریت های مفصل گیجگاهی

عرضه در بازار دارویی mg 400 & 300 - 200نیز دردهای دندانی مؤثر است . این دارو بصورت قرص های

میلیگرم در سه دز منقسم تجویز میگردد. 1200تا 600میشود که برای بزرگساالن روزانه

Ibuprofen 200 – 300 & 400 mg Tab.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 22

میلیگرم در روز تجاوز نماید. قابل ذکر است این دارو نظیر آسپیرین 2400بطور کلی مصرف این دارو نبایستی از

ان حاملگی و شیردهی عدم تجویز دارد.محرك دستگاه گوارش است و درزم

): از مهمترین داروهای این گروه ، استامینوفن ) - Aniline Derivatives مشتقات آنیلین( ج

Acetaminophen است که اثر ضد درد آن مشابه آسپیرین میباشد. این دارو میتواند جایگزین مناسبی برای

ارند ، باشد. برای تخفیف دردهای خفیف تا متوسط و برای کنترل تب آسپیرین در افرادیكه مشكل زخم معده د

تجویز میشود. استامینوفن در بازار دارویی به اشكال زیر نیز دیده میشود :

Acetaminophen 325 mg Tab.

80 mg Chewable Tab.

100 mg/ml Drop.

120 mg/5ml Elixir

125 & 325 mg Supp.

میلیگرم هر چهار ساعت تجویز نمود . حداکثر یک گرم چهار بار در روز در 650تا 325میتوان برای بزرگساالن

درمان کوتاه مدت استفاده میشود. قابل ذکر است از عوارض جانبی مصرف این دارو حساسیت به دارو ، آسیب

هار تولید پروستاگالندینها کبدی و کلیوی ، فاویسم ، آنمی میباشد. مكانیسم عمل این دارو برای تخفیف درد ، م

325است. تجویز این دارو در زمان شیر دهی ممنوع میباشد. نوع ترکیبی آن با کدئین بصورت یک تا دو قرص

میلیگرمی هرچهارساعت ، برای تسكین دردهای خفیف تا شدید قابل تجویز است ولی باید دانست که درمصرف

ارد. تجویز استامینوفن کدئین در زمان حاملگی و شیردهی ممنوع طوالنی مدت خطر اعتیاد به کدئین وجود د

میباشد.

اشاره نمودکه ( Diclofenac Na )از این دسته میتوان به دیكلوفناك سدیم مشتقات فنیل استیك اسید :( چ

تالالت برای کنترل دردهای آرتریت روماتوئید ، آرتریت های غیرالتهابی مزمن استخوان ، کمر درد و سایر اخ

استخوانی حاد ، التهاب تاندون ، کشیدگی عضالت ، اسپوندیلیت آنكیلوزان ، نقرس حاد و کنترل دردو –عضالنی

در بازار عرضه mg 100و شیاف mg 25التهاب پس از درمانهای دندانپزشكی استفاده میشود. بصورت قرص

ز پس از صرف غذا تجویز نمود. این دارو که یک ضد میلیگرم در رو 150تا 75میگردد. برای بزرگساالن میتوان

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 23

درد و ضد التهاب غیراستروئیدی است ، در شیر ترشح نمیشود و میتوان در زمان شیردهی تجویز نمود ولی در

زمان حاملگی عدم تجویز دارد.

پزشكی و اشاره نمود که در ( Indomethacin )از این دسته میتوان به ایندومتاسین مشتقات ایندول :( ه

دندانپزشكی برای تسكین دردهای التهابی ، مورد استفاده است. این دارو هم یک ضد درد و التهاب غیر

عرضه میشود. از کپسول آن دو تاچهار بار در mg 100و شیاف mg 25استروئیدی است که بصورت کپسول

روز میتوان تجویز نمود.

10ضد درد و التهاب غیر استروئیدی است که بصورت کپسولهای داروی : Piroxicam –پیروكسیكام (م

میلیگرمی عرضه میشود. برای درمان عالمتی آرتریت روماتوئید ، التهاب حاد ومزمن استخوان ومفاصل و نقرس

تجویز میگردد. برای بزرگساالن میتوان روزی یک تا دو بار کپسول آنرا تجویز نمود.

داروهای ضد درد مخدری – NARCOTIC ANALGESICS

از آلكالوئیدهای تریاك بوده و دارای خواص ضد درد قوی و خواب : Morphine sulfate –مرفین الف (

آلودگی است . از این دارو برای تسكین دردهای بعد از درمانهای روزمره دندانپزشكی استفاده نمیشود. چراکه

ر جراحی های گسترده فک و صورت ( . معموال در بیماران سرپایی اصوال احتیاج به ضددرد قوی نیست ) مگر د

دندانپزشكی حالت تخدیری و خواب آلودگی ، بعد از خروج ازمطب مزاحمتی برای بیمار خواهد داشت و نیاز به

تجویز این دارو را کم مینماید. در واقع از این دارو برای تسكین دردهای شدید) دردهای زایمان یا جراحیهای

است که هرچهار ساعت یک تزریق عضالنی یا زیر mg/ml 10وسیع ( استفاده میشود. این دارو بشكل آمپولهای

جلدی انجام میشود. تهوع ، استفراغ ، تخفیف اعمال تنفسی ، پائین افتادن فشارخون واسهال همراه با کولیت از

نندگی و غیره ، احتمال خونریزی داخل عوارض جانبی مصرف این داروست. در بیمارانیكه متعاقب تصادف را

که معموال یكی از عالئم شاخص –میوزیس –جمجمه ای وجود دارد ، مرفین ) بخاطر ایجاد تنگی مردمک چشم

است ، خنثی شده و قابل اشتباه کردن در تشخیص بالینی –میدریازیس –خونریزی مغزی گشاد شدگی مردمک

. گفتنی است تجویز این دارو در حاملگی و شیردهی ممنوع میباشد.بیمار میگردد ( نبایستی تزریق شود

از نظر ترکیب شیمیایی شبیه مرفین است ، اما خاصیت ضد درد این دارو : Codeine phosphate –كدئین ب (

خیلی کمتر از مرفین میباشد و جزء آنالژزیک های ضعیف محسوب میگردد. در بیشتر موارد بصورت ملح فسفات و

سولفات تهیه میشود . از این دارو برای تسكین دردهای خفیف تا متوسط و همچنین برای برطرف کردن سرفه ویا

ساعت یک قرص آنرا 6-3است ، که برای درد میتوان هر mg 30اسهال استفاده میشود. دارای قرص های

تجویز نمود.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 24

عی است که اثر ضد دردی آن بیشتر از کدئین و کمتر از آنالژزیک مخدری صنا : Pethidine Hcl –پتیدین پ (

50مرفین میباشد. در دندانپزشكی میتوان برای تسكین دردهای شدید مورد استفاده قرار گیرد. بصورت قرصهای

& 100 mg 100 & 50و نیز بشكل آمپولهای mg/ml .عرضه میشود

تیک است که خواص تخدیری آن خیلی کم میباشد . ضد درد قوی صناعی و سنت : Methadone –متادون ج (

تهیه میشود. برای دردهای mg/ml 10و آمپول mg 5بصورت خوراکی و تزریقی موجود است و بشكل قرص

شدید، پیشگیری و درمان سندرم قطع مصرف مواد مخدر شبه تریاك ) رفع اعتیاد هروئین ، مرفین و... ( تجویز

ای شدید دندانی میتوان قرص آنرا هر چهار یا شش ساعت یک عدد را نسخه نمود. میشود. برای تسكین درده

ضد درد قوی با اثر تخدیری کم است که عادت آور بحساب نمیآید. بصورت : Pentazocine –پنتازوسین چ (

س از تهیه میشود . برای تسكین دردهای حاد و مزمن ، دردهای پ mg/ml 30وآمپول mg 50قرصهای

جراحی و شكستگی ، درد مامایی و دندانپزشكی مورد استفاده است. هرچهار ساعت یک قرص پنجاه میلیگرمی

آنرا میتوان برای کنترل درد تجویز نمود. حالت تهوع و سردردو گیجی مختصر همچون دیگر ضد دردهای مخدری

. از عوارض جانبی این داروست اما تضعیف قدرت تنفسی آن ناچیز است

TRANQUILLIZERS -داروهای آرام بخش

در درمانهای دندانپزشكان گاه بخاطر اضطراب و دلهره بیماران از اعمال مختلف دندانپزشكی ، نیاز به پیش درمانی

برای کاهش اضطراب و دلهره و ایجاد آرامش در بیماران خواهد بود. داروهای آرامبخش بدون تغییر در هوشیاری

ند در ایجاد آرامش و کاهش فشارهای روحی وعصبی بیمار کمک نموده تا درمانهای الزم را راحتر تحمل بیمار میتوان

مشتقات مفنزین ها -3مشتقات بنزودیازپین ها -2مشتقات فنوتیازین ها -1نماید. این داروها در سه دسته

قرار میگیرند.

مشتقات فنوتیازین ها- PHENOTHIAZINE

در درمان بیماریهای سایكوتیک نظیر اسكیزوفرنی ، مرحله : Chlorpromazine Hcl –مازین كلرپروالف (

مانیک بیماری مانیک ، کنترل تهوع واستفراغ شدید ، اختالالت شدید رفتاری کودکان که باعالئمی چون تهییج

کزاز تجویز میگردد. اثر پذیری زیاد و جنگجویی مشخص میشود ، کنترل سكسكه مقاوم و داروی کمكی در درمان

این دارو در هیپوتاالموس بوده و سبب حالت بی تفاوتی و آرامش بدون ایجاد گیجی و خواب آلودگی ، میشود. به

تهیه میگردد. دز متوسط آن برای بزرگساالن mg/ml 50و نیز آمپولهای mg 100 & 25اشكال قرصهای

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 25

ساعت معموال بطول میكشد. خشكی دهان از عوارض جانبی مصرف 8تا میلیگرم یكبار در روز است و اثر آن 50

نیز به بازار عرضه میشده است . ( Largactil )این دارو میباشد. با نام تجاری الرگاکتیل

عالوه بر خاصیت آرامبخشی ، دارای اثر آنتی هیستامینی قوی است که در : Promethazine –پرومتازین ب (

ت آلرژیک چون رینیت فصلی و دائمی ، خارش ، پیشگیری و درمان بیماری مسافرت ، تهوع واستفراغ و درمان حاال

نیز ترس و دلهره تجویز میشود. بصورت اشكال دارویی زیر عرضه میگردد :

Promethazine 25 mg Tab.

113 mg/100 ml Syrop

25 mg/ml & 50 mg/2ml Amp.

میلیگرم دو تا سه بار در روز است . این دارو با نام تجاری فنرگان 25االن دز مصرفی آن برای بزرگس

Phenergan یاNeodryl .عرضه میشود

تهیه میشود mg 1و نیز آمپول mg 10 & 1,2,5بصورت قرصهای : Trifluoperazine –تری فلوپرازین پ (

كوتیک تجویز میگردد . دز آن برای بیماران سرپایی ، وهمچون کلرپرومازین برای ایجاد آرامش و درمانهای سای

یک تا میلیگرم دو بار در روز است .

عرضه میشود که اثرات آن mg 100 & 25 , 10بصورت قرصهای : Thioridazine Hcl -تیوریدازین ج (

ا خاصیت ضد استفراغ آن کم میباشدشبیه کلرپرومازین است ام

مشتقات بنزودیازپین ها– BENZODIAZEPINE

جزء دسته داروهای ضداضطراب است که بعنوان آرامبخش ، شل کننده عضالنی، : Diazepam –دیازپام الف (

ضد تشنج ، درمان هیجان ، دلهره و درمان اسپاسم عضالت در کزاز استفاده میشود. اشكال دارویی آن عبارتست

از :

Diazepam 2 , 5 & 10 mg Tab.

10 mg/2ml Amp.

برای ایجاد آرامش قبل از درمانهای دندانپزشكی در افرادیكه دچار اضطراب و دلهره هستند میتوان بعنوان پیش

میلیگرم این دارو را یک تا دوساعت قبل از قرار تجویز نمود. از این دارو نیز 5 ( premedication )درمانی

ناشی از اسپاسم عضالت جونده در حاالت براکسیسم و غیره فكی –میتوان در درمان دردهای مفصل گیجگاهی

استفاده کرد. عوارض جانبی مصرف این دارو نسبتا سبک و غیرشایع است . خواب آلودگی ، گیجی ، آتاکسی ،

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 26

هیپوتانسیون ، اختالل گوارشی و بینایی و کاهش ترشح بزاق و نیز وابستگی دارویی در مصرف طوالنی ازجمله

است . تجویر این دارو در زمان حاملگی ممنوع است و در زمان شیردهی ممكن است سبب ایجاد عوارض جانبی

عرضه میشده است . ( valium )دشواری و کاهش وزن شیرخوار شود. دیازپام با نام تجارتی والیوم

دارویی ضداضطراب با اثرات آرامبخشی و ضدتشنج است . : Chlordiazepoxide –كلردیازپوكساید ب (

25 & 10 ,5بیضررو اثرات سوء آن نسبت به داروهای گروه فنوتیازین ها خیلی ناچیز میباشد. بصورت قرصهای

mg .است که دردرمان اضطراب و فشار روحی بكار میرود. این دارو نیز اثرات شل کنندگی عضالت مخطط را دارد

یک بار مصرف سبب آرامش قبل از درمانهای میلیگرم برای 10سابقا بانام تجاری لیبریوم موجود بود .

دندانپزشكی میشود که در صورت لزوم میتوان روزی دو الی سه بار تكرار شود. در صورتیكه با دز بیشتر از متوسط

تجویز شود اثر خواب آور دارد .

دربازار دارویی mg 10در کنترل اضطراب و هیجان مفید است . بصورت قرص : Oxazepam –اگزازپام پ (

موجود است و مقدار مصرف آن یک تا چهار قرص در روز است . این دارو بطور قابل مالحظه ای از سایر ترکیبات

این گروه مثل دیازپام و کلردیازپوکساید عوارض کمتری دارد.

برای mg 10جزء خواب آورهای گروه بنزودیازپین هاست وبصورت قرص : Flurazepam Hcl –فلورازپام ج (

درمان انواع بیخوابی ها همراه با اشكال در به خواب رفتن ، بیدار شدنهای مكرر در طول شب و بیخوابی

سحرگاهی، بیخوابی ناشی از هیجان و فشار روحی زودگذر تجویز میگردد. دز معمولی آن در بالغین سی میلیگرم

قبل ازخواب و برای افراد مسن پانزده میلیگرم است .

تقات مفنزین هامش

دارویی ضداضطراب و آرامبخش با اثر شل کننده عضالت است . بصورت : Meprobamate –مپروبامات

عرضه میشود . در دندانپزشكی بعنوان آرامبخش قبل از اعمال درمانی و نیز برای شل کردن mg 400قرص

میلیگرمی سه 400ویز آن یک عدد قرص عضالت در تریسموس فک ، مورد مصرف میتواند داشته باشد . مقدار تج

بار در روز است . بهتر است بمدت طوالنی از این دارو استفاده نشود.

HYPNOTICS –داروهای خواب آور

ترکیبات مختلفی در این گروه از داروها وجود دارد . امروزه بیش ازتمام داروهای خواب آور ، از باربیتوراتها استفاده

تها اگر با دز متوسط و مناسب تجویز گردد ، دارای خواص خواب آوری میباشند و در صورتی که با میشود. باربیتورا

مینمایند و در صورتیكه ( Sedative )دز کمتر از معمول مصرف گردد ، ایجاد حالت آرامش همراه باخواب آلودگی

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 27

اثر بصورت تزریقی برای شروع بیهوشی با دز زیاد مصرف گردد ایجاد بیهوشی میكنند. از باربیتوراتهای کوتاه

استفاده میگردد. از عوارض ناخواسته مصرف این داروها تضعیف دستگاه تنفسی است که در بیماران نظیر آسم و

آمفیزم ویا نارسایی تنفسی عدم تجویز دارد. در این گروه فنوباربیتال ، پنتوباربیتال و آمیلوباربیتال وجود دارد که به

یتال بسنده مینمائیم . ذکر فنوبارب

جزء داروهای تسكین بخش ، خواب آور و ضد تشنج ) نوع طول االثر ( است : Phenobarbital –فنوباربیتال

100 & 15,30,60عرضه میشده است . بصورت قرصهای ( Luminal )که سابق براین با نام تجاری لومینال

mg 20و الگزیر mg/5 ml 200 و نیز بصورت آمپولmg/2ml یافت میگردد. برای ایجاد حالت آرامش وتسكین

100میلیگرم آنرا دو یا سه بار در روز استفاده کرد . برای بروز اثر خواب آوری بایستی 120تا 30بخشی بایستی

ک یا میلیگرم آنرا در ی 250تا 60میلیگرم آنرا هنگام خواب استفاده کرد. و برای کنترل تشنج میبایستی 320تا

چند دز روزانه استفاده نمود. از عوارض جانبی مصرف این دارو خشكی دهان ، احساس طعم فلزی ، آسیب کبدی ،

آنمی مگالوبالستیک ، آگرانولوسیتوز وترومبوسیتوپنی است .

ز این از باربیتوراتها کمتر بعنوان خواب آور استفاده میشود . تجوی -برخالف گذشته -قابل ذکراست که امروزه

دارو بایستی در بیمارانیكه بیخوابی مقاوم دارند ، انجام شود و در بیشتر مواقع بهتر از مصرف این داروها پرهیز

کرد.

داروهای مؤثر بر روی سیستم عصبی خودكار

بسیاری از سیستمهای بدن ) نظیر سیستم گوارش ، گردش خون ( بطور اتوماتیک بوسیله سیستم عصبی اتونوم و

تم اندوکرین کنترل میگردند.کنترل سیستم عصبی خودکار غالبا از طریق یک فیدبک منفی انجام شده و رشته سیس

های آوران ) حسی ( متعددی وجود داشته که اطالعات را به مراکز واقع در هیپوتاالموس و بصل النخاع منتقل

تقسیم سمپاتیک و پاراسمپاتیک روه عمده میكنند. این مراکز جریان خروجی سیستم عصبی خودکار را که به دو گ

رشته های پیش عقده ای و پس عقده ای که وارد و خارج میشوند از گانگلیونهای عصبی میشود ، کنترل مینمایند.

واقع درناحیه پاراورتبرال ، دارای سیناپس هایی است که برای رشته های پیش عقده ای با واسطه استیل کولین

ای رشته های پس عقده ای پاراسمپاتیک که به ارگانهایی مثل غدد بزاقی متصل میشوند نیز منتقل میگردند و بر

داروهای تقویت استیل کولین ولی برای رشته های پس عقده ای سمپاتیک ، نورآدرنالین میباشد. در همین رابطه

و Parasympathomimetic ( Cholinergic )داروهای کولینرژیک یا پاراسمپاتومیمتیک را کننده اثر پاراسمپاتیک

Sympathomimetic ( Adrenergic )داروهای آدرنرژیک یا سمپاتومیمتیک را داروهای تقویت کننده اثر سمپاتیک

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 28

گویند. اثر تحریک رشته های عصبی پاراسمپاتیک و سمپاتیک بر روی عملكرد اعضاء مختلف بدن ، بطور خالصه

عبارتست از :

مپاتیکس پاراسمپاتیک عضو

کاهش ترشح ازدیاد ترشح غددخارجی، بزاق و اشک

تاکیكاردی برادیكاردی قلب

انبساط انقباض عروق کرونر ) قلب (

تخفیف حرکات و ترشحات تشدید حرکات و ترشحات دستگاه گوارش

گشادی و کم شدن ترشحات تنگی و ازدیاد ترشح برونشها ) عضالت صاف (

گشادگی مردمک ) میدریازیس ( میوزیس ( تنگی مردمک ) چشم

قابل ذکراست در دندانپزشكی ، اهمیت شناخت و آشنایی با این داروها بخاطر اثر آنها برروی ترشح بزاق و نیز

بخاطر بیماریهای سیستمیک همچون بیماریهای قلبی ، گوارشی و ریوی وغیره است که مراجعه کنندگان به مطب

تحت درمان یكی از داروهای فوق باشند ، که آشنایی و توجه به عوارض جانبی آنها مهم دندانپزشكی ممكن است

بوده و حتی دربعضی مواقع الزم باشد که در کم و زیاد کردن ترشح بزاق از این داروها کمک بگیرد.

د. بوده و حتی دربعضی مواقع الزم باشد که در کم و زیاد کردن ترشح بزاق از این داروها کمک بگیر

داروهای كولینرژیك

این گروه از داروها ، سبب افزایش اثر پاراسمپاتیک ازجمله افرایش ترشح در بزاق ، اشک و برونشها میگردند و

عبارتند از :

% 3 & %2,%1آلكالوئید گیاهی است که در پزشكی بصورت قطره چشمی : Pilocarpine –پیلوكارپین الف (

های تنگ کننده مردمک چشم است و بطور موضعی برای کاهش فشار داخلی چشم در تهیه میشود . جزء دارو

گلوکومای مزمن یا برای خنثی کردن اثرات داروهای میدریاز دهنده ) میدریاتیک وسیكلوپلژیک ( بعد از عمل چشم

یا معاینات بكار میرود.

است . همانطور که دانسته شده است جزء داروهای ضد کولین استراز : Physostigmin –فیزوستیگمین ب (

در انتهای عصبی اعصاب پس گانگلیونیک پاراسمپاتیک ، استیل کولین ترشح میگردد و سپس ماده خنثی کننده آن

ترشح میشود تا اثر ایمپالس عصبی را از بین برده و آمادگی برای رسیدن ( Cholinsterase ) بنام کولین استراز

جدید ، ایجاد گردد. برهمین اساس داروهایی که ضد کولین استراز عمل نمایند ، در واقع فرمانهای عصبی بعدی و

کولینرژیک بحساب خواهند آمد . فیزوستیگمین از جمله این داروهاست که بیشتر در چشم پزشكی برای ایجاد

میوزیس و کم کردن فشار داخل چشم بكار میرود.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 29

و هم جزء داروهای کولینرژیک است و در درمان میاستنی گراو ، این دار : Neostigmin –نئوستیگمین پ (

عضالنی و برای تحریک روده و مثانه و نیز آمنوره و گلوکوم مورد –پادزهر توبوکرارین و سایر مسددهای عصبی

عرضه میگردد. ازاین mg/5ml & 0.5 mg/ml 12.5و آمپولهای mg 15مصرف دارد. بصورت قرص

رو نیز میتوان در سندرم شوگرن ویا در مواقعی که بیماران متعاقب رادیوتراپی ناحیه سروگردن دچار کاهش دا

ترشح بزاق شده اند، استفاده نمود.

داروهای آنتی كولینرژیك

جزء داروهای ضد کولینرژیک یا ضد موسكارینی است که در انواع جراحی ها قبل : Atropine –آتروپین الف (

بیهوشی برای کاهش ترشح برونش و بزاق و یا تقلیل حرکات دودی دستگاه گوارش ، تخفیف تحریكات عضالت از

رحم ، تسكین اسپاسم و قولنج صفراوی و ادراری و اسپاسم برونش مورد مصرف دارد. این دارو به اشكال زیر

عرضه میگردد :

Atropine 1% Ophthalmic drop

1% & 0.5 % Ophthalmic oint.

0.5 & 0.25 mg/ml Amp.

از محلول وپماد چشمی آن بعنوان میدریاتیک و رفع التهاب رنگدانه چشم استفاده میشود و در دندانپزشكی در

مواردی که ترشح بزاق بیمار زیاد و مزاحم درمان باشد ، میتوان از آتروپین به مقدار نیم میلیگرم تا یک میلیگرم

یق زیرپوستی استفاده نمود . اما بایستی از عوارض جانبی آن نظیر میدریازیس و تاکیكاردی و غیره آن بصورت تزر

مطلع بوده و بدون در نظر گرفتن وضع عمومی بیمار ، از این دارو استفاده نشود.

ثر آن از هیوسین یا اسكوپوالمین از لحاظ ترکیب و اثر شبیه آتروپین بوده و ا : Hyoscine –هیوسین ب (

آتروپین کوتاهتر ولی شدیدتر میباشد . سابق براین با نام تجاری بوسكوپان عرضه میشد . از این دارو برای

تناسلی ، قاعدگی دردناك و اسپاسم رحم و اسپاسم حاد صفرا یا کلیه –درمان اسپاسمهای گوارشی یا ادراری

عرضه میشود. mg/ml 20و آمپول mg 10استفاده میشود. بصورت قرص و شیاف

این داروی آنتی کولینرژیک اثر خوبی در کم کردن ترشحات معده دارد. : Probantheline –پروبانتیلین ج (

در بازار موجود است که دز mg 15برهمین اساس در بیمارانیكه زخم معده دارند تجویز میشود. بصورت قرص

ساعت یكبار است . برای کم نمودن ترشحات بزاق میتوان یک تا دو میلیگرم هر شش 60تا 15روزانه آن حدود

قرص آنرا دو ساعت قبل از شروع درمانهای دندانپزشكی ، تجویز نمود.

قابل ذکر است استفاده مداوم از داروهای آنتی کولینرژیک بدالیل خاص پزشكی ، میتواند بخاطر کاهش ترشح

، زمینه افزایش پوسیدگیهای دندانی گردد. برهمین اساس الزم است بزاق در بیماران بعنوان یک عارضه جانبی

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 30

این بیماران از لحاظ دندانپزشكی تحت معاینات دوره ای منظم قرار گیرند و سفارش به رعایت بهداشت دهان و

دندان شده باشند.

COAGULANT AGENTS –داروهای لخته كننده ) منعقد كننده ( خون

، عوامل پالسمایی و مهار kویتامین و شامل را منعقد و از خونریزی جلوگیری می کنند داروهایی هستند که خون

، درمان کوتاه مدت خونریزی کننده های لیز فیبرین میباشند. موارد مصرف منعقد کننده های خون عبارتند از

درمان ،خونریری از بینی ، فیلی درمبتالیان به همو ) ساکت دندان ( دندان ه شدهکشیدمحل کنترل خونریزی

مكانیزم فعالیت . کنترل خونریزی جراحی های ساده دهان درمصرف کننده های ضدانعقاد و فیبرینولیز منتشر

است بر روی پروترمبین ) فاکتور دو ( ، فاکتور هفت ، نه و ده از طریق تداخل در تغییرات ریبوزومی آنه kویتامین

یز شامل فاکتور هشت ، فاکتور نه و فیبرینوژن میباشد . در مواردیكه کمبود آنها در بیمار . عوامل پالسمایی ن

مطرح باشد ، میتوان از طریق بانک خون فاکتورهای تغلیظ شده آنرا ویا پالسما تاره را درخواست نموده و برای

ار درخواست دارو نمود میتوان به مهار بیمار تزریق شود. اما آندسته از مواردیكه بتوان از طریق نسخه برای بیم

اشاره نمود. از این دارو برای درمان خونریزی ناشی از ضربه ، Tranexamic acidکننده های لیز فیبرین نظیر

جراحی ، هموفیلی ، منوراژی ، هماتوری بعد از جراحی پروستات ومجاری ادراری ومامایی وخونریزی بعداز

تفاده میشود. این دارو به اشكال زیر در بازار دارویی عرضه میشود : درمانهای دندانپزشكی اس

Tranexamic acid ( Trancid ) 250 mg Cap.

500 mg Tab.

250 mg/5ml & 100 mg/ml Amp.

داروهای كورتیكواستروئیدی

فوق کلیوی ، ترشح میشوند. همانطور کورتیكواستروئیدها هورمونهایی هستند که بطور طبیعی از ناحیه قشری غده

دانسته شده است این مواد عالوه بر تنظیم متابولیسم مواد قندی) گلوکوکورتیكوئیدها ( ، آب و امالح

مینرالوکورتیكوئیدها ( و پروتئینها ، اثرات ضد التهابی دارند ، که از اثرات ضدالتهابی آن در درمان بیماریهای )

استفاده وسود میبرند. قابل ذکر است کورتیكو استروئیدها با تثبیت غشاء لیزوزومها و مهار آنزیمهای مختلف

پروتئولیتیک آنها ، کاهش خاصیت تراوایی عروق و همچنین با مهار ساخته شدن برادی کینین وتولید آنتی بادیها

روئیدهای گوناگونی که بطور طبیعی ویا سنتتیک از ایجاد آماس و التهاب جلوگیری مینمایند. امروزه کورتیكواست

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 31

، در بازار دارویی عرضه میگردند . این داروها از لحاظ خاصیت ضد آماسی ، دارای قدرت )صناعی ( تهیه میشوند

اثر گوناگونی هستند که مهمترین داروهای این گروه عبارتند از :

معادل دز روزانه

برای دز فعال اثردهی

ضریب قدرت ضد

لتهابیا مقدار فعالیت نام ترکیب

25 mg 100 mg 0.8 cortisone Short-acting (<12 hours) 20 mg 80 mg 1 Hydrocortisone ( cortisol )

5 mg 20 mg 4 Prednisolon Medium-acting (12-36 hours) 8 mg 16.5 mg 5 Triamcinolone

0.5 mg 13.5 mg 25 Dexamethasone Long-acting (>36 hours) 0.65 mg 12.5 mg 20 Bethamethasone

این داروها هم بصورت موضعی و هم سیستمیک مورد استفاده قرار میگیرند. موارد مصرف كورتیكواستروئیدها :

ز ، در پزشكی در مواردی نظیر افزایش فشار داخل جمجمه ای و ادم مغزی ، بیماریهای کالژنوز ) لوپوس اریتماتو

پلی میوزیت ( ، بیماریهای پوست )پسوریازیس ، درماتیت ، پمفیگوس و لیكن پالن( ، بیماریهای گوارشی ) کولیت

اولسراتیو ، بیماری کراون وبیماری سلیاك ( ، بیماریهای خون ) آنمی همولیتیک ، پورپورای ترومبوسیتوپنیک

های مفصلی، بیماریهای آلرژیک ) ادم آنژیونوروتیک ، ایدیوپاتیک و بدخیمی ها( ، بیماریهای روماتیسمی و درد

واکنشهای دارویی و..( وغیره از این داروها بكار گرفته میشود.

در دندانپزشكی در درمان ضایعات و زخمهای مخاط دهان ) لیكن پالن ، زخمهای تروماتیک ، زخم عودکننده آفتی،

شقاق گوشه دهان و...(کاهش مشكالت پس از عمل جراحی، اریتم مالتیفرم، پمفیگوس ، جینجیویت دسكوآماتیو ،

فكی ناشی از تروما و غیره ، درمان بل پالسی ، درمان آنافیالکسی و سایر –اختالالت مفصل گیجگاهی درمان

البته در همه موارد مذکور تجویز کورتن جنبه تظاهرات مهم واکنشهای آلرژیک از این داروها استفاده میشود.

مل ندارد ، بلكه از شدت بیماری و بروز عالئم همچون درد ، وسوزش و التهاب جلوگیری مینماید. درمانی کا

همانطور که پیشتر اشاره گردیده است ، این داروها بر روی موارد عدم تجویز سیستمیك كورتیكواستروئیدها :

ده از آنها میبایستی با در نظر گرفتن وضع متابولیسم و بر بسیاری از اعمال فیزیولوژیک بدن تاثیر گذارند و استفا

نارسایی -پرفشاری خون –عمومی بیمار و با احتیاط کامل انجام پذیرد. بطور کلی در مواردی نظیر دیابت

-حاملگی –عفونتها ) باکتریال و ویرال ( -زخم معده و اثنی عشر -بیماری سل –بیماریهای قلبی -کلیوی

الت روانی تجویز کورتن نبایستی انجام گیرد. اختال –استئوپروز

استروئید ) بادز بیش از دز فیزیولوژیک ( سیستمیک قابل گفتن است برای بیمارانیكه بیش از دو هفته تحت درمان

بوده اند، احتمال سرکوب غده سورنال را بایستی داد و در زمان درمانهای دندانپزشكی) خصوصا اعمال

. عالوه یمار استرس زیادی داشته باشد( الزم است استروئید تكمیلی به بیمار داده شود دندانپزشكی که برای ب

، برای جلوگیری از سنكوپ و غش ایجاد آرامش برآن رعایت پروتكل کاهش اضطراب و استرس بیمار و

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 32

کورتن ها بایستی موکدآ توصیه نمود تجویز سیستمیک کورتن حتما بایستی با رعایت اصول تجویز ضروریست .

همراه باشد و شرایط عمومی بیمار را در نظر گرفت .

از عوارض جانبی مصرف کورتیكواستروئیدها میتوان به خشكی دهان ، کاندیدوزیس ، تاخیر ترمیم زخم ها ، پتشی

و اکیموز ، افسردگی ، سردرد ، تغییرات رفتاری ، گرگرفتگی ،تعریق ، تهوع و خونریزی گوارشی ، افزایش

های قارچی ، باکتریال و ویرال ، بدترشدن یا مخفی شدن عفونتها، استئوپروز ، مهار رشد اسكلتال و بلوغ، عفونت

نارسایی احتقانی قلب ، افزایش فشار خون ، تاکیكاردی ، کالپس گردش خون ، ترومبوفلبیت ، آمبولی ادم ،

عدم مقابله اسیون مخاط و سرکوب آدرنال و هیپوکالمی ، هیپوکلسمی وهیپرگلیسمی، سندرم کوشینگوئید ، پیگمانت

امروزه کورتیكواستروئیدهای متعددی در بازار دارویی وجود دارد که بطور صناعی و سنتتیک با استرس را نام برد .

تهیه میشوند که به مهمترین آنهااشاره مینمائیم .

ر دارویی و فیزیولوژیک ندارد و باید این نوع کورتن که بصورت خالص مصرف میشود اث كورتیزون استات :الف (

پس از جذب درکبد به هیدروکورتیزون تبدیل شود تا مؤثر واقع گردد . برهمین اساس درموارد اورزانس نمیتوان از

آن آستفاده نمود. اشكال دارویی آن بصورت :

Cortisone acetate

5 & 25 mg Tab.

250 mg/10 ml Amp.

نیز معروف است . این دارو ( cortisol )کورتیكواستروئید طبیعی است که بنام کورتیزول ون :هیدروكورتیزب (

بدون تغییری ، اثر درمانی و فیزیولوژیک فوری دارد. برهمین اساس در موارد اورژانس نظیر مواقعی که بیمار دچار

زیر عرضه میشود: شوك شده است ، بصورت تزریق داخل وریدی استفاده میشود. این دارو بصورت

Hydrocortisone ( sodium succinate )

100 mg Amp.

100 mg/60 ml Enema

ساعت یكصد تا پانصد میلیگرم از این دارو یک تزریق عضالنی در بزرگساالن انجام میشود. 6تا 2برحسب نیاز هر

است که بایستی در کبد تبدیل به پردنیزولون پردنیزون ترکییبی شبیه به پردنیزولون پردنیزون و پردنیزولون :پ (

شود تا فعال گردد. پردنیزولون اثر ضد التهابی خوبی دارد وهمچنین خاصیت احتباس آب و امالح آن کم است . بر

: همین اساس مصارف دارویی فراوانی دارد. اشكال دارویی آنها بصورت زیر است

Prednisone

50 mg Tab.

Prednisolone

5 mg Tab.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 33

البته پردنیزولون ، محلول چشمی یک درصد نیز دارد که در بیماریهای چشم بكار میرود.

دارای اثر ضدالتهابی خوبی است که احتباس آب و امالح آن نیز بسیار ناچیز میباشد. در تریامسینولون :ج (

نماید. این دارو به اشكال زیر عرضه میشود : مواردی که با دز نسبتا زیاد استفاده شود ، ضعف عضالنی ایجاد می

Triamcinolone acetonide

40 mg/ml Amp.

0.1 % Cream & oint.

Triamcinolone N.N.G Oint.

1mg/g triamcinolone 2.5 mg/g neomycine 100,000 U/g nystatin 0.25 mg/g gramicidine

نیز وجود داشت ، اما امروزه نیاز به تولید آن دیده نمیشود. . در بزرگساالن تریامسینولون سابقا بصورت قرص

میلیگرم برای تزریق داخل مفصل در بیماریهای مفصلی استفاده میشود . از کرم یا پماد آن نیز در 15تا 5/2معموال

رم ( ، نیستاتین ) یكصد کنترل ضایعات پوستی وغیره استفاده میشود. یک نوع آن که مخلوطی از نئومایسین) یک گ

آنگوالر –هزار واحد ( و گرامیسیدین ) بیست وپنج صدم میلیگرم ( تولید میشده است ، برای ضایعات گوشه دهان

کایالیتیس ( قابل استفاده میباشد. البته امروزه گرامیسیدین آن حذف شده است وفقط بصورت تریامیسنولون آن.

میشود. عرضه - Triamcinolone N.N –ان

( که حاوی متیل سلولز Adcortyle in orabaseعالوه بر این نوعی تریامسینولون نیز تهیه شده است ) بنام

میباشد. متیل سلولز پس از چسبیدن بر سطح ضایعات التهابی مخاط دهان ، اثر موضعی کورتن موجود در دارو را

صون است ، سبب بهتر باقی ماندن دارو در محل میشود. از بیشتر و بهتر مینماید و خود که از حل شدن در بزاق م

این دارو برای درمان زخمهای آفتی عود کننده دهان و دیگر ضایعات التهابی دهان میتوان بهره برد.

تولید میشود و برای درمان اختالالت غدد داخلی ) نارسایی اولیه یا ثانویه Tab. 0.5 mgصورت ب بتامتازون :چ (

ل ، هیپرپالزی مادرزادی آدرنال و..( بیماریهای کالژن ) لوپوس اریتماتوز ، روماتیسم حاد قلبی ( ، بیماریهای أدرنا

پوستی ) پمفیگوس ، درماتیت پوسته شونده ، پسوریازیس ، درماتیت سبوروئیک ، اریتم مالتی فرم ( ، آسم ،

، آنمی ITP) سارکوئیدوز ( ، ناراحتی های خونی ) بیماری سرم، رینیت فصلی ، بیماریهای چشم ، بیماریهای تنفسی

همولیتیک ، آنمی هیپوپالستیک ، لوسمی و لنفوم ( ، بیماری کلیوی ، بیماری گوارشی ) کولیت اولسراتیو ( وغیره

استفاده میشود. مصرف این دارو در زمان حاملگی و شیردهی ممنوع میباشد . بتامتازون عالوه قرص نیم میلیگرمی ،

رای اشكال دیگری نیز هست که به بازار دارویی عرضه میگردد: دا

Betamethasone disodium phosphate

4 mg Amp.

1 mg/ml Ophthalmic. or Otic drop

0.9 g Opth. Oint.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 34

Betamethasone L.A 3 mg/ml Amp.

Betamethasone N

Ophth. Drop Lotion – cream - oint

بتامتازون ان ، دارای یک دهم درصد بتامتازون دی سدیم فسفات ، و نیم دهم درصد نئومایسین سولفات است که

در بیماریهای التهابی چشم همراه با عفونت بكار برده میشود. از کرم ، لوسیون و پماد پوستی آن نیز در بیماریهای

ز برای بینی و التهابات آن کاربرد دارد. التهابی پوست استفاده میگردد. قطره بتامتازون نی

Betamethasone Valerate

0.1 % Oint.

0.1 % Cream & Lotion

بتامتازون والرات در بیماریهای التهابی دهان از جمله در لیكن پالن و زخمهای افتی دهان قابل استفاده است . اما

ق بزودی شسته شده و اثر موضعی آن کم میگردد. برهمین اساس مشكلی که وجود دارد اینست که دارو توسط بزا

گاهی اوقات که مجبور به استفاده از این دارو باشیم ، بایستی به بیمار گوشزد شود که پس از مالیدن دارو بر روی

وی ضایعه بهتر است چند لحظه ای از دهان تنفس نموده تا اثر موضعی دارو بهتر ظاهر شود. البته با عرضه دار

آدکورتیل ) حاوی تریامسینولون و متیل سلولز ( این مشكل حل گردیده است .

همچون بتامتازون ، داروی کورتنی با اثر ضد التهاب بسیار قوی است . اشكال دارویی آن عبارتند دگزامتازون :د (

از :

Dexamethasone

0.5 mg Tab.

0.5 mg /5 ml Elixir

8 mg/2 ml Amp.

Dexamethasone sodium phosphate

1 % Ophthalmic oint.

درمانهای موضعی در دندانپزشكی

از دیگر فرآورده های دارویی تولید شده که در دندانپزشكی مورد استفاده قرار میگیرند و تا به اینجا بدان اشاره

بت نیست و پرداختن بدان باارزش خواهد نشده است ، موارد گوناگونی است که ذکر آنها برای یاد آوری بی مناس

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 35

بود. در درمانهای دندانپزشكی گاه از جنبه رفع علت ، و گاه از جنبه رفع عالئم اذیت کننده دربیمار همچون درد

وسوزش ، دارویی نسخه میشود. در رفع عوامل ایجاد کننده بیماری ضد التهابها ، ضد ویروس و قارچ ها ،

فیبرینولیتیک ها ، فلوراید ، ضد حساسیتهای دندانی و محرکهای بزاقی مورد استفاده میتوانند کراتولیتیک ها ، آنتی

قرار گیرند. برای رفع عالئم درد و سوزش مخاط بیمار ازضد التهابها ، آنتی سپتیک ها ، بیحس کننده های

بزاق مصنوعی میتوان بهره موضعی، ضد درد و مسكن ها، پوشاننده های مخاطی ، لینت دهنده ونرم کننده ها و

برد.حال در این رابطه به ذکر مواردی که پیشتر اشارت نشده است ، میپردازیم.

كراتولیتیك ها

جز داروهای سیتوتوکسیک موضعی است و برای درمان کندیلوما : Podophyllin –پودوفیلین الف (

اتوز و انواع زگیلها بكار میرود. این دارو با مهار میتوز و اکیومیناتوم)زگیل مقاربتی ( ، ضایعات اپی تلیوماتوز ، کر

عرضه میشود. در ضایعات زگیل پوستی که در اطراف دهان Bulkاثر مینماید و بصورت DNAنسخه برداری از

فته ساعت شسته شود واینكار هر هفته یكبار و تا چهار ه 6-1ایجاد شده باشد میتوان از این دارو مالیده و بعد از

تكرار گردد. مصرف دارو در زمان حاملگی عدم تجویز دارد.

، و % 16.7جز داروهای کراتولیتیک است و شامل اسید سالیسیلیک : Salicylic acid –سالیسیلیك اسید ب (

و کلودیون Bulkاست . بصورت کرم ده درصد ، لوسیون ، پماد سه و ده درصد ، % 16.7اسید الکتیک

(Collodion) عرضه میگردد. از این دارو برای درمان آکنه ، درماتیت سبورئیک ، پسوریازیس و ضایعات زگیل

ومیخچه و پینه پوست استفاده میشود. مثال بعنوان کراتولیتیک در ضایعات زگیل پوست یک یا دو بار در روز از

رد و بافتهای نرم برداشته شده و پس از کلودیون آن استفاده میگردد. ) زگیل باید پنج دقیقه در آب گرم قرار گی

خشک کردن ، کلودیون بر روی آن مالیده شود و در اطراف زگیل وازلین بمالند. مصرف آن بایستی یک هفته ادامه

یابد تا زمانی که زگیل کنده شده و درمان یابد. بهبودی کامل آن معموال به دوازده هفته زمان نیاز دارد.

کراتولیتیک است و از مشتقات ویتامین آ بحساب میآید. بصورت کرم و لوسیون : Tretinoin –ترتینوئین پ (

عرضه میشود. برای درمان آکنه پوست تجویز میشود. که بیمار بایستی هرشب موقع % 0.025و نیز % 0.05

گی استفاده میشود. خواب یكبار در محل ضایعه بمالد. عالوه بر آکنه در درمان اگزمای پوستی و آفتاب سوخت

افزایش میتوز سلولی اپیدرم و بهتر تمایز یافتن سلولهای اپی تلیوم و ایجاد الیه شاخی سست ، ازمكانیسم های

اثر این دارو میباشد.

عوامل رقیق كننده

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 36

ترولیت که بعنوان شستشو دهنده و نیز الك ( Sodium chloride )یا همان سدیم کلراید نرمال سالین :الف (

مورد استفاده است. سدیم کلراید برای شستشو به صور زیر عرضه میشود :

Sodium Chloride

0.9 % Solu.

0.65 % Nasal drop

5 % Ophthalmic oint.

از آن برای شستشوی حفرات بدن ، بافت ، زخم ، کاتتر ، نگهداری رطوبت و رفع خشكی بینی ، کاهش خیز قرنیه

ه میشود. سدیم کلراید بعنوان الكترولیت برای تزریق بصورت محلول زیر عرضه میگردد : استفاد

Sodium Chloride

0.9 % Solution for Inj.

5 % Inj.

از دست رفته باشد)هیپوناترمی و Naclقابل ذکر است از این محلول برای مواقعی که آب بدن خصوصا

د. بر همین اساس استریل بودن آن شرط است.هیپوکلرمی( ، استفاده میشو

از این محلول بعنوان ضد عفونی کننده ، ضد بو و بی رنگ : Hydrogen peroxide - هیدروژن پراكساید ب (

کننده استفاده میشود. دارای درصدهای مختلفی است از قبیل :

Hydrogen peroxide

20 % Bulk ( solution )

6 % Bulk

1.5 % Bulk

5 % Bulk

معموال برای تمیز کردن زخمها از محلول شش درصد ، برای ضایعات مخاط دهان از محلول یک ونیم درصد و برای

خارج کردن چرك و سرومن گوش از محلول پنچ درصد آن استفاده میشود. مكانیسم اثر آن مربوط به آزاد کردن

دن بو میگردد.اکسیژن است سبب ضدعفونی کردن و مطلوب ش

بیحس كننده های موضعی

در واقع جزء آنتی هیستامین ها میباشد ولی از عوارض جانبی مصرف آن بی حسی است . دیفن هیدرامین :الف (

درپزشكی برای درمان دیسكنزی ، استفراغ ، سرگیجه ، تسكین بخشی و خواب آوری بكار میرود. ولی میتوان برای

بیماران از سوزش و درد آن رنج میبرند ، بعنوان بیحس کننده مخاط استفاده نمود . در زخمهای دهانی مختلف که

این رابطه الزم است که بیمار از این دارو بعنوان داروی موضعی استفاده نماید. اشكال گوناگون این دارو در بازار

دارویی عبارتست از :

Diphenhydramine Hcl

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 37

25 & 50 mg Cap.

12.5 mg/5 ml Elixir

50 mg/5 ml Amp.

نوع کامپاند این دارو که ترکیبی از دیفن هیدرامین ، سدیم سیترات ، آمونیوم کلراید و منتول است برای تسكین

سرفه است که بعنوان داروی ضد سرفه تجویز میگردد.

ر ضایعات خفیف پوستی و بصورت پماد برای تسكین درد ، خارش و التهاب د : Benzocaine –بنزوكائین ب (

گزش حشرات و سوختگی بعنوان بیحس کننده موضعی موجود است . برحسب نیاز روزی چند بار از این دارو

میتوان استفاده نمود. مكانیسم اثر آن مربوط به تثبیت برگشت پذیر غشای سلولهای عصبی و توقف هدایت

ایمپالس عصبی است .

بعنوان بیحس کننده موضعی و ( % 2 )( و کارپول % 20 & 2 , 1ن شكل ویال ) عالوه بر داشت لیدوكائین :پ (

بعنوان ضد آریتمی برای درمان سریع آریتمی ( % I.V inj. 1 , 2 & 20 )نیز عالوه بر داشتن شكل تزریقی

موضعی نیز میباشد :بطنی ناشی از انفارکتوس قلبی یا ناشی از مسمومیت با دیژیتال ها ، دارای اشكال دارویی

Lidocaine ( topical )

5 % Oint.

10 mg/dose Spray

2 % Gel

4 % Topical solu.

از این دارو میتوان برای تسكین درد ، خارش و التهاب ضایعات مخاط دهان ، پوست ) مثل آفتاب سوختگی ،

مجاری -گلو -حلق -حفره بینی -مری بریدگی ، خراشیدگی ، سوختگی ها، نیش حشرات و بیحسی مخاط

تنفسی و ادراری قبل از اقدامات تشخیصی ) آندوسكوپی ( و غیره استفاده نمود.

بصورت دهان شویه در بازار دارویی عرضه شده است که هم بعنوان ضد التهاب و بنزیدامین هیدروكلراید :ج (

ید . داروی مناسبی برای زخم های مختلف دهانی میتواند باشد. ضد درد و هم بعنوان بیحس کننده مخاط عمل مینما

Benzydamine Hcl

120 ml Mouth wash

پوشاننده های مخاطی

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 38

بشكل سوسپانسیون برای درمان عالمتی اسهال عرضه میشود . ولی : Kaolin pectin -كائولن پكتین الف (

فاده میگردد.برای پوشاندن سطح زخمهای مختلف دهانی نیز است

داروهای ضد اسید هستندکه در بیماری زخم معده ، فتق مری و : Mgآلومینیوم هیدروكساید و آلومینیوم ب (

گاستریت و سندرم کولون تحریک پذیر استفاده میشود. به شكل قرص و نیز سوسپانسیون تولید میشود که برای

ی در دهان میتوان بهره برد. پوشاندن سطح زخم و دور شدن زخمها از تحریكات موضع

و یک گرمی عرضه میشود که در درمان زخم های گوارشی ، درمان mg 500بصورت قرص سوكرالفیت :ج (

کوتاه مدت زخم اثنی عشر و نیز پوشاندن زخم های دهانی استفاده میشود. مكانیسم اثر این دارو نظیر داروهای

( از تماس بیشتر با اسید و تحریكات موضعی است . ذکر شده محافظت زخم ) دهانی یا گوارشی

بزاق مصنوعی

در درمان سببی کاهش ترشح یا خشكی دهان ، میتوان از محرك های بزاق که مقلد پاراسمپاتیک باشند ) نظیر

پیلوکارپین و نئوستیگمین که پیشتر اشاره شد ( استفاده نمود . ولی در درمان عالمتی کاهش ترشح بزاق صرف

ظر از تحریک غدد بزاقی ، میتوان از جایگزین شونده های بزاق استفاده نمود. قدر مسلم در بیمارانیكه غدد بزاقی ن

آنها بدالیل گوناگون از بین رفته یا آتروفیه شده اند ، تحریک غدد بزاقی مفید فایده نخواهد بود و الزم است از

ه بزاق مصنوعی که در بازار دارویی عرضه شده است با نام جایگزین شونده های بزاقی بهره جست . در این رابط

موجود است که به صور گوناگون دهان شویه ، ژل ، اسپری ، آدامس دیده میشود . عالوه برای Bioxtraتجاری

در همین رابطه آدامس های بیوتن نیز تولید شده است .

لی نیاز به تحریک برای ترشح بیشتر دارد میتوان بطور در صورتیكه بیماران غدد بزاقی سالمی دارند ولی به دالی

سببی درمان را شروع کرد. از قبیل تجویز داروهای کولینرژیک . همچنین در این بیماران میتوان از مخلوط

گلیسیرین خوراکی با آب لیموی تازه که محرك ترشح بزاق است ) به نسبت سه قاشق گلیسیرین و یک قاشق آب

ترل خشكی دهان استفاده نمود. قابل ذکر است گلیسیرین بعنوان لینت دهنده دهان کمک به کاهش لیمو ( برای کن

تحریكات مخاط در افراد با خشكی دهان مینماید. برای تحریک ترشح بزاق نیز میتوان از آب نبات ترش ویا

ده از مواد ترش دیگر بهره جست .استفا

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 39

داروشناسی

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 40

داروشناسی

بندی آناتومیکی درمانی شیمیایی سیستم طبقه :

/دستگاه گوارش

(سی تی ای) دگرگشت

کنترل اسید معده

o پاداسیدها

o H2 آنتاگونیست

o های پروتون پمپ مهارکننده

داروهای ضد تهوع

ملین

داروهای ضد اسهال

داروهای ضد چاقی

داروهای ضد دیابت

ویتامین

های معدنی نمک

های اندام و خون

خونساز

زداروهای ضد ترومبو

o داروهای ضد پالکت

o ضد انعقاد

o بولیتداروهای تروم

یریز داروهای ضد خون

o پالکت

o انعقاد خون

o آنتی فیبرینولیتیک

دستگاه گردش خون

داروهای ضد آنژین/داروهای قلبی

o گلیکوزیدهای قلبی

o داروهای ضد آریتمی

o داروهای محرک قلب

داروهای کاهنده فشار خون

داروهای ادرارآور

داروهای گشادکننده عروق

کننده گیرنده آدرنرژیک بتا بلوک

کننده کانال کلسیم بلوک

آنژیوتانسین-سامانه رنین

o های آنزیم مبدل آنژیوتانسین بازدارنده

o ۲آنتاگونیست آنژیوتانسین

o بازدارنده رنین

داروهای کاهنده چربی خون

o استاتین

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 41

o فیبرات

o Bile acid sequestrant

پوست

کننده مرطوب

جوش دهنده زخم

داروهای ضد خارش

ضد پسوریازیس

پانسمان پیشرفته

دستگاه ادراری تناسلی

Hormonal contraception

Fertility agents

سرم

های جنسی هرمون

ریز دستگاه درون

Hypothalamic-pituitary hormone

کورتیکواستروئید

o گلوکوکورتیکوئید

o مینرالوکورتیکوئید

هورمون جنسی

عوامل آنتی تیروئیدهورمون تیروئیدو

و ها عفونت

ها آلودگی

(ضد قارچها) بیوتیکها آنتی :ها میکروب نتیآ

داروهای ضد قارچ

داروهای ضد ویروس

پادانگل

o Antiprotozoals

o ضدانگلها

o Ectoparasiticides

ایمنوگلوبولین

واکسن

درمانی شیمی بدخیمیبیماریهای

o Antimetabolites

o عوامل آلکیله کننده

o Spindle poisons

o درمانی شیمی

o های توپوایزومراز مهارکننده

ایمونوتراپیها دستگاه ایمنیهای ریبیما

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 42

o Immunostimulants

o Immunosuppressants

استخوانها، ها ماهیچه

ها مفصلو

Anabolic steroids

ضد التهاب

o داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی

Antirheumatics

کورتیکواستروئید

های عضالت کننده شل

بیس فسفونات

و مغز

اعصاب

مسکن یا دردزدا

هوشی داروهای بی

o General

o Local

Anorectics

فعالی بیش -توجهی اختالل کم

Antiaddictives

Anticonvulsants

بیماری آلزایمر

داروهای ضد افسردگی

Antimigraine Agents

Antiparkinson's Agents

پریشی داروهای ضدروان

داروهای ضداضطراب

Depressants

Entactogens

Entheogens

نشئگیs

Hallucinogens

o Psychedelics

o Dissociatives

o Deliriants

بخش آرام/آورها خواب

کننده خلق داروهای تثبیت

Neuroprotectives

Nootropics

Neurotoxins

Orexigenics

Serenics

داروهای محرک

Wakefulness-Promoting Agents

دستگاه تنفس

ضد احتقان

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 43

دیابت

، اگزناتید، انسولینشوند. به جز استفاده می دیابتدر بیماری گلوکز، داروهایی هستند که برای پایین آوردن داروهای ضد دیابت

خوراکی یا ضدهایپرگالیسمی خوراکی همه این داروها خوراکی هستند و بنابراین با اسامی داروهای هایپوگالیسمیک پرالینتاید، لیراگلوتاید

.های اساسی بین داروهای ضد دیابت وجود دارد و انتخاب هر یک بر اساس ماهیت و مرحله بیماری است شوند. تفاوت نیز نامیده می

پیش دیابت انواع دیابت

o Impaired fasting glucose

o Impaired glucose tolerance

o مقاومت به انسولین

o Conventional insulinotherapy

Type 1

LADA

۲دیابت نوع

KPD

MODY

NDM

o Transient

o Permanent

Glossary of diabetes

Diabetes and pregnancy: دیابت بارداری

آزمایشات خون

خون قند

Bronchodilators

Cough medicines

H1 antagonists

دستگاه حسی

پزشکی چشم

شناسی گوش

پادزهرها ها بندی طبقهسایر

Contrast media

رادیوفارماکولوژی

پانسمان

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 44

Glycosylated hemoglobin

Glucose tolerance test

Fructosamine

Diabetes management Diabetic diet

داروهای ضد دیابتs

o Oral anti-diabetic drugs and insulin analogs

Insulin therapy

o Intensive insulinotherapy

o Pulsatile insulin

Cure

o Embryonic stem cells

o Gastric bypass surgery

o Artificial pancreas

Complications/prognosis Diabetic comas

o Diabetic hypoglycemia

o کتواسیدوز دیابتی

o سندرم هایپراسموالر هیپرگلیسمیک

Diabetic angiopathy

پای دیابتی

o زخم پای دیابتی

o Neuropathic arthropathy

Diabetic myonecrosis

نفروپاتی دیابتی

Diabetic neuropathy

رتینوپاتی دیابتی

Diabetic cardiomyopathy

Diabetic dermadrome

o Diabetic dermopathy

o Diabetic bulla

o Diabetic cheiroarthropathy

o زخم پای دیابتی

انواع

.هستند مقاومت به انسولینو داروهای کاهش دهنده انسولیندو گروه اصلی این داروها شامل داروهای تحریک کننده ترشح

سولفونیل اوره

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 45

گوانیدین بای

تیازولیدایندیون

اوره سولفونیل

است. زنجیر جانبینشان دهنده Rها که در آن اوره ساختار عمومی سولفونیل

کلرپروپامید

توالزامید

گلی کالزید

Glimepiride

هستند که جهت کنترل داروهای ضد دیابتای از ( دستهsulphonylureaیا Sulfonylurea: انگلیسی)به ها اوره سولفونیل

شود می قند خونموجب کنترل لوزالمعدهبه سلول بتااز انسولینروند. این و داروها با افزایش ترشح به کار می ۲دیابت نوع

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 46

داروهای این دسته

نسل اول

Carbutamide Acetohexamide— ممنوع شده است ایاالت متحدهدر

کلرپروپامید

Tolbutamide توالزامید

نسل دوم

گلی پیزید

گلی کالزید

(بن کالمید گلی) بن کالمید گلی

گلیبورنورید Gliquidone لیسوکسپیدگ

Glyclopyramide Glimepiride

فشار خون

داروهای کاهنده فشار خون

رود. کار می به فشارخونشود که برای درمان گفته می داروهاییبه فشارخون داروهای کاهنده

شوند: کلی تقسیم می به چهار دسته فشارخونهای مختلف افزایش فشارخون، داروهای مقابله با افزایش با توجه به مکانیسم

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 47

اسپیرونوالکتونو فورزماید، تیازیدها، مانند ها دیورتیک. انواع ۱

(پرازوسین) آلفابلوکرها( یا آتنولول) بتا کننده بلوک، مانند داروهای سمپاتیکهای کننده . بلوک۲

نیتروپروساید سدیم( و نیفدیپین) کانال کلسیم کننده بلوک، مانند عروقهای کننده . شل۳

.لوزارتانهای آنژیوتانسین، مانند کننده یا بلوک اناالپریل، مانند آنزیم مبدل آنژیوتانسینهای . مهارکننده۴

داروهای ادرارآور

کالس دارویی

hypertension ,دیورزیس موارد مصرف

C03 سی کد آتی

ش موجب افزای کلیه( داروهایی هستند که با اثر بر روی Diuretic: انگلیسییا دیورتیکها )به ادرارآور، زا داروهای پیشاب

شوند. مدر یا ادرار آور یا دارویی را گویند که موجب افزایش حجم ادرار انسان شود . از جمله مدرها می توان می ادرارجریان

دیورتیکهایا رداروهای مدو سنبل خطائی، شیرین بیان، ریشه بابونهیی مانند های حاوی آب فراوان مانند هندوانه، گیاهان دارو میوه

را برشمرد. فورزمایدمانند

. )غیاث اللغات (. هر چیزی که گمیز راند و ادرار آورد. )ناظم االطباء(. مایه ادرار. هر دارو که تری و رطوبت بولی کننده جار

ه اغذیه و فضول سیاله مانند بول و حیض و عرق و شیر راند. دارو که آب براند: مدر بول، مدر طمث، مدرحیض . آنچه اخراج مائی

نماید. )از تحفه حکیم مومن (. آنچه رطوبتها را از عروق و دیگر اعضا به مجاری بول برانگیزد تا بول را برون سازد. )بحر الجواهر(.

شاش انگیز. موجب ادرار.

دیستال، پروکزیمال یا قوس هنله و یا با مکانیسم اسمز( اثر کنند دیورتیکها بر اساس اینکه بر کدام بخش از توبولهای کلیوی )مانند

( بر قسمت دیستال توبول اثر نموده موجب مهار پمپ هیدروکلرتیازیددارای ویژگیهای متفاوتی هستند. به عنوان مثال تیازیدها )

شوند. مدرهایی مانند می کلیهدر یمسدموجب مهار بازجذب فورزمایدمانند قوس هنلهشوند. دیورتیکهای می کلرسدیم و

استازوالمید با مهار آنزیم کربنیک انهیدراز عمل میکنند.

طبقه بندی

اتاکرینیک اسیدو فورزمایدمانند قوس هنله. دیورتیکهای ۱

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 48

هیدروکلرتیازید. تیازیدها مانند ۲

استازوالمید. مهارکننده آنزیم کربنیک انهیدراز مانند ۳

و بلوک کننده های کانال سدیم اسپیرنوالکتونکهای نگهدارنده پتاسیم که دو گروهند آنتاگونیستهای آلدوسترون مانند . دیورتی۴

تریامترن مانند

. دیورتیکهای نگهدارنده کلسیم مانند تیازیدها۵

کاربردها

داروهای مدر کاربردهای فراوانی دارند ولی شایعترین مورد استفاده از آنها کنترل افزایش فشار خون است. سایر کاربردها مانند

باشد.مدرها به صورت می آسپرینسمومیت با داروهایی که دفع کلیوی دارند مانند ، بیماریهای کلیوی و مسیروز، نارسایی قلب، ماد

غیرعلمی برای کاهش وزن نیز ممکن است مصرف شوند.

فوروزماید

فوروزماید

(آیوپاک) نام شناسی سامانه

4-chloro-2-(furan-2-ylmethylamino)- 5-sulfamoylbenzoic acid

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 49

های بالینی داده

Licence data US Daily Med:link

رده بارداری

C(US)

تجویز

Oral, IV, IM

های فارماکوکینتیکی داده

فراهمی زیستی

43-69%

متابولیسم

hepatic and renal glucuronidation

عمر نیمه

up to 100 minutes

دفع

renal 66%, biliary 33%

کند. نام اثر می کلیه گلومرولهایدر لوله هنله)ادرار آور( است که بر قوس مدر( داروی Furosemide: انگلیسی)به فورزماید

حاد، ادم ریه، ونافزایش فشار خشود. این دارو در دیگر آن الزیکس است. فورزماید موجب افزایش دفع کلسیم و پتاسیم می

و... کاربرد دارد. آسیت

، قرصآمپولاشکال دارویی:

موارد مصرف

کاهش . همچنین برای کاهش ادم عمومی، افزایش جریان ادرار و در نتیجه شود مصرف می پرفشاری خونفوروزماید برای درمان

و... آسیتحاد، ادم ریهحالی از عواقب آن است(، سستی و بی-شود )برای ورزشکاران به عنوان دوپینگ محسوب می وزن

استفاده میشود.

فارماکوکینتیک

د پس از مصرف خوراکی جذب می شود.درصد فوروزمای 70تا 60تقریبا

غذا ممکن است سرعت جذب را بدون تغییر اثر مدری، کم کند.

پیوند فوروزماید به پروتئین بسیار زیاد است. نیمه عمر دارو نیم تا یک ساعت است.

متابولیسم دارو کبدی است.

مصرف شود. این دارو در موارد بی ادراری و عیب کار کلیه باید با احتیاط فراوان -1

این دارو ممکن است سبب بروز کمی پتاسیم و سدیم خون شود. -2

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 50

بیماران سالخورده ممکن است به اثرات این دارو بر روی فشارخون و الکترولیت ها حساس تر بوده و در معرض خطر بروز -3

با فوروزماید ممکن است موجب کالپس گردش خون و حمالت ترومبوآمبولی باشند. تداخل های دارویی مصرف هم زمان لیتیم

بروز مسمومیت ناشی از لیتیم شود. اثرات ضدانعقادی داروهای ضدانعقاد مانند آسپیرین، در صورت مصرف هم زمان با فوروزماید

ممکن است افزایش یابد

مکانیسم اثر

های سدیم ها کانال ، قویترین دیورتیکهای در دسترس هستند. آناتاکرینیک اسیدو بومتانیددیورتیکهای لوپ هنله شامل فورزماید،

و کلراید را در بخش صعودی قوس هنله نفرون مهار میکنند و از بازجذب سدیم جلوگیری میکنند و همین امر منجر به افزایش

دهند. بنابراین همه جانبه شود. این دسته از مدرها اتساع عروق محیطی را به اندازه دیورتیکهای تیازیدی کاهش نمی ادرار میترشح

منظور افزایش ادرار دیورتیکهای لوپ از تیازیدها بسیار موثرترند عمل نکرده و به اندازه کافی در کاهش فشار خون موثر نیستند. به

، کلسیمروند.با اثر بر روی قوس هنله موجب افزایش دفع ر در درمان بیماران با حجم باالی مایع به کار میطور متداول بیشت و به

شود. وآب می پتاسیم

دقیقه شروع می شود. 5دقیقه و از راه تزریق وریدی پس از 26تا 20اثر دارو از راه خوراکی پس از

دقیقه است. اوج اثر کاهنده ی 30ساعت و از راه وریدی طی 2تا 1زمان الزم برای رسیدن به اوج اثر مدر دارو، از راه خوراکی

شود. ارخون این دارو تا چند روز پس از شروع درمان ظاهر نمیفش

ساعت است. 2ساعت و از راه وریدی 8تا 6طول اثر دارو از راه خوارکی

درصد آن از راه صفرا و مدفوع دفع می شود. 12درصد فوروزماید از راه کلیه و 88

عوارض جانبی

ز ناشی از کمی کلرور خون، افزایش دفع کلسیم، کاهش فشارخون، تهوع، کاهش سدیم خون، هیپوکالمی و هیپومنیزیمی، آلکالو

پالسما با مصرف این دارو ری گلیسریدتاختالالت گوارشی، افزایش اوره خون و نقرس، افزایش موقت غلظت کلسترول و

گزارش شده است.

اسپیرونوالکتون

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 51

اسپیرونوالکتون

(آیوپاک) نام شناسی سامانه

7α-acetylthio-3-oxo-17α-pregn-4-ene-21,17-carbolactone

or

17-hydroxy-7α-mercapto-3-oxo-17α-pregn-4-ene-21-carboxylic acid, γ-lactone acetate

های بالینی داده

نام تجاری

Aldactone

AHFS/Drugs.com monograph

مدالین پالس

a682627

رده بارداری

C(US)

تجویز

Oral

های فارماکوکینتیکی داده

پیوند پروتئینی

90%+[۱]

متابولیسم

Hepatic

عمر نیمه

1.3-2 hours

دفع

bile ,ادرار

(Spironolactone: انگلیسی)به اسپیرونوالکتون

لوویون ٬کانرنول ٬آلداکتوننام تجارتی:

.آلدوسترون نتاگونیستآنگهدارنده پتاسیم، دیورتیکژیک: طبقه بندی فارماکولو

هایپرتانسیون، ضد ادمطبقه بندی درمانی: درمان

مکانیسم اثر

.شود می پتاسیمو افزایش بازجذب سدیمموجب کاهش بازجذب کلیه نفرونهای توبول دیستالبا اثر بر

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 52

موارد و طریقه مصرف

میلی گرم منقسم ۲۰۰تا ۲۵: روزانه دربالغین ریزش مو،و نارسایی قلبیو سندرم نفروتیک، کبدی سیروزناشی از ادمدرمان -۱

۳تا ۱شروع با کودکاندوز منقسم. در ۴تا ۲میلی گرم در روز در ۴۰۰تا ۷۵روز و ادامه با ۵ل دوز[ تا حداق ۴تا ۲دوز ] ۳در

: دوز را روز ۵دوز و تنظیم دوز بعد از ۴تا ۲میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در روز به صورت دوز واحد یا منقسم در

یا خوراکی( PO)همگی موارد فوق به صورت برابر مقدار شروع آن افزایش داد. ۳توان تا می

۴تا ۲صورت دوز واحد یا منقسم در به POمیلی گرم در روز به صورت ۱۰۰تا ۵۰: شروع با بالغین، درهایپرتانسیوندرمان -۲

MDمیلی گرم در روز به صورت دوز نگهدارنده ۲۰۰دوز برای حداقل دو هفته و سپس تنظیم دوز هر دو هفته یک بار تا

)در باال ذکر گردید( آسیتو ادمشبیه درمان کودکانبرحسب نیاز بیمار. در

POمیلی گرم روزانه به صورت ۱۰۰تا ۲۵: بالغین، در دیورتیکهاناشی از هیپوکالمیدرمان -۳

روز ۴نی مدت( یا هفته )آزمون طوال ۴تا ۳دوز منقسم در ۴تا ۲میلی گرم در روز در ۴۰۰، هیپرآلدوسترونیسم اولیهتشخیص -۴

)آزمون کوتاه مدت(

جراحیدوز منقسم قبل از ۴تا ۲میلی گرم در روز در ۴۰۰تا ۱۰۰ بالغیندر هیپرآلدوسترونیسم اولیهدرمان -۵

موارد منع مصرف

، مصرف نفروپاتی دیابتی، کلیوی)حاد و مزمن( و به طور کلی در اختالالت شدید نارسایی کلیه، آنوریمفرط به دارو، حساسیت

(هیپرکالمیمیلی اکی واالن در لیتر ) ۵٫۵یا با ترکیبات پتاسیم، پتاسیم سرم باالتر از پتاسیمنگهدارنده دیورتیکهایهمزمان با سایر

اشکال دارویی

میلی گرمی ۲۵- ۱۰۰ قرص

عوارض جانبی

منظمی )معموال اولین عالمت نا هیپرکالمی)تحریک گوارشی(، اسهال، بی اشتهاییمعدی، کرامپیا استفراغ، تهوع، سردرد

توانایی جنسی، بزرگ کاهش اسیدوز، هیپوناترمی، دهیدراتاسیونشود(، تشخیص داده می ECGضربان قلب است که به آسانی با

پتاسیم خون، کاهش سدیم خون، مسمومیت ش شعور، بثورات جلدی، افزایشنظمی قاعدگی، کسالت، اغتشا شدن پستانها، بی

کبدی و نرمی استخوان بامصرف این دارو گزارش شده است.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 53

مسدودکننده گیرنده آدرنرژیک بتا

کننده بتا بلوک

کالس دارویی

نخستین نمونه موفق کلینیکی از پروپرانولول فرمول اسکلتی

کننده بتا بلوک

.غیره ,آریتمی قلب ,نزیادی فشار خو موارد مصرف

گیرنده بتا مقصد زیستی

را در گیرنده های آنتاگونیستشود که نقش گفته می داروها( به گروهی از Beta blockers: انگلیسی)به بلوک کننده بتا

به وسیله دو نوع گیرنده در سطح سلولها به نام دو نوع نفرین اپیواسطه هایی مانند سیستم سمپاتیکآدرنرژیک ایفا میکنند. در

گیرنده بتا و آلفا اثراتشان را اعمال میکنند.

انواع گیرنده بتا

داریم . بتا سهو بتا دو، بتا یکسه نوع گیرنده بتا یعنی سیستم سمپاتیکدر

(گیرنده های بتا یکβ1 به صورت عمده در )قرار دارند. کلیهو قلب

(گیرنده های بتا دوβ2 اغلب در )عضالت صاف جدار عروق و عضالت اسکلتی رحم، کبد، دستگاه گوارش، ریه ،

وجود دارند.

(گیرنده بتا سهβ3.در سلولهای چربی مشاهده میشود )

نده بتا یک بوده که در قلب و عروق قرار دارد لذا با های بتا اغلب بلوک کننده غیر اختصاصی و باهدف اثر بر گیر بلوک کننده

پروپرانولولبلوک بتا یک، موجب کاهش تعداد ضربان قلب و کاهش فشارخون می شوند. البته بتا بلوکرهای غیر اختصاصی مانند

شوند لذا آسمیقرار دارند می توانند موجب تنگی نفس به خصوص در بیماران برونشهاهای بتا دو که در با بلوک همزمان گیرنده

در مواردی که بیمار دارای تنگی نفس باشد باید از داروهای بلوک کننده بتا که بطور اختصاصی عمل میکنند استفاده کرد. مثال

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 54

ا یک در قلب، عمل نموده و گیرنده داروی بیزاپرولول، یک بلوک کننده بتا یک میباشد و بنابراین با بلوک کردن گیرنده های بت

دهد. های بتا دو که در برونشها قرار دارند را مورد تاثیر قرار نمی

کاربرد داروها

د.کاربرد دار آنژین صدریاز جمله های کرونری بیماریهای شریاناین داروها در مداوای

دو و یا هر دو گیرنده بتا آدرنرژیک میشود.-یک یا بتا-بتا باعث مهار آدرنرژیک درگیرنده بتا بلوک کننده

آتنولول

Atenolol

(آیوپاک) نام شناسی سامانه

(RS)-2-{4-[2-Hydroxy-3-(propan-2-

ylamino)propoxy]phenyl}acetamide

های بالینی داده

نام تجاری

Tenormin

AHFS/Drugs.com monograph

مدالین پالس

a684031

Licence data US FDA:link

رده بارداری

D(US)

تجویز

Oral or IV

های فارماکوکینتیکی داده

فراهمی زیستی

40-50%

پیوند پروتئینی

6-16%

متابولیسم

Hepatic <10%

عمر نیمه

6-7hours

دفع

Renal

Lactic (In lactiferous females)

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 55

(Atenolol: انگلیسی)به آتنولول

. بتا بلوکررده:

قرصاشکال دارویی:

موارد مصرف

آنژین صدریو تاکیکاردی سینوسی ٬)برای کاهش فشار خون(زیادی فشار خونهایپرتانسیون و

مکانیسم اثر

شود. که بیشتر در سلولهای قلب دیده می سمپاتیکی بتا یک ها بلوک اختصاصی گیرنده

پرازوسین

پرازوسین

(آیوپاک) نام شناسی سامانه

2-[4-(2-furoyl)piperazin-1-yl]-6,7-dimethoxyquinazolin-4-amine

های بالینی داده

نام تجاری

Minipress

AHFS/Drugs.com monograph

مدالین پالس

a682245

رده بارداری

?

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 56

تجویز

Oral

های فارماکوکینتیکی داده

فراهمی زیستی

~60%

پیوند پروتئینی

97%

عمر نیمه

2–3 hours

(PRAZOSIN: انگلیسی)به پرازوسین

رده درمانی: داروهای کاهنده فشارخون آلفا بلوکر

قرصاشکال دارویی:

موارد مصرف

، ارگوتامین، ایسکمی عروقی ناشی از سندرم رینودقلب مقاوم، انقباض عروقی در نارسائی احتقانیافزایش فشارخون،

(BPH) خیم پروستات هیپروتروفی خوش، فئوکروموسیتوما

مکانیسم اثر

کند. مقاومت محیطی را پائین آورده و فشارخون را های آلفا آدرنرژیک، عروق خون محیطی را گشاد می کردن گیرنده با بلوک

نماید. کم می

عوارض جانبی

جنسی ، خوابیده یا نشسته( ، تند و نامنظم شدن ضربان قلب ، مشکالت افت فشار خون وضعیتی )بخصوص هنگام برخاستن از حالت

تورم اندامها به خصوص پا ، حساسیت ، خواب آلودگی، اضافه وزن غیر منتظره و یبوست ، سرگیجه یا منگی، درد قفسه سینه،

تنگی نفس.

مسدودکننده کانال کلسیم

به کلسیم( گروهی از داروها هستند که ورود Calcium channel blockers: انگلیسی)به کننده کانال کلسیم بلوک

کنند. مهارمی داخل سلول و خروج کلسیم از ذخایر سلولی را

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 57

A calcium channel embedded in a cell membrane.

عروق شدن عضالت صاف دیواره قلب و دهلیزی و شل-بطنی و سینوسی-این داروها موجب کاهش سرعت هدایت دهلیزی

برای انقباض عضالت صاف جدار عروق ضروری است. میوزینشوند. اتصال کلسیم به می

های و بیماری فشار خون، زیادی آریتمی قلبی، آنژین صدریاز جمله های کرونری های شریان بیماریاین داروها در مداوای

است. آملودیپینو نیفدیپین، نیمودیپین، وراپامیل، دیلتیازمعروق انتهایی کاربرددارند. ازجمله این داروها

طبقه بندی

بندی میشوند؛دی هیدروپیریدینها و سایر داروها:این داروها به دو گروه تقسیم

ریودیپین، نیلودیپین، نیفدیپین، نیمودیپین، آملودیپین: دی هیدروپیریدینها

وراپامیل: فنیل آلکیل آمین

دیلتیازم: بنزوتیازپین

نیفیدیپین

نیفیدیپین

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 58

dimethyl 2,6-dimethy -dicarboxylate-3,5 نام آیوپاک

CAS 21829-25-4 شماره

فرمول شیمیایی

PubChem 4485

ساعت ۲ نیمه عمر

کبدی -ای روده متابولیسم

ادراری دفع

٪ ۹۸-۹۰ پیوند پروتئینی

٪ ۵۶-۴۵ زیست فراهمی

عروقی-قلبی موارد مصرف

دهانی ستعمالراه ا

میلیگرمی ۲٬۶قرص اشکال دارویی

منع مصرف در بارداری

173 دمای ذوب

(NIFEDIPIN: انگلیسی)به نیفدیپین

. مسدودکننده کانال کلسیمیرده درمانی:

کپسول، قرصاشکال دارویی:

موارد مصرف

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 59

میگرنیو نیز جلوگیری از سردردهای پدیده رینود، نارسایی احتقانی قلب، آنژین صدری، پرفشاری خوننیفدیپین برای درمان

شود. تجویز می

مکانیسم اثر

کند؛ به همین علت آن را یک داروی مسدودکننده ها عمل می به داخل سلول کلسیمین دارو از طریق مسدودکردن کانال ورود

های خونی کاهش و رگ قلبیهای شود تا مقدار کلسیم در سلول نامند. این خاصیت مسدودکنندگی باعث می کانال کلسیمی می

آید، جریان خون افزایش شود. بنابراین فشارخون پایین می ها( می یابد که موجب کاهش قدرت ضربان قلب و گشادی عروق )رگ

کند. یابد و بار کاری قلب کاهش پیدا می می

عوارض جانبی

سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم پس از برخاستن از حالت خوابیده یا نشسته؛ تورم درد قفسه سینه، تنگی نفس یا خس خس سینه،

ها و پاها یا افزایش وزن ناگهانی؛ خشکی دهان؛ بثورات جلدی، تپش قلب، سردرد، خستگی، برافروختگی و احساس گرمی، دست

.اسهالو تهوع

نیتروپروساید سدیم

نیتروپروساید سدیم

[نهفتن]گذاری آیوپاک نام

Sodium pentacyanonitrosylferrate(II)

[نهفتن]ها دیگر نام

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 60

Sodium nitroprusside

Sodium nitroferricyanide

Sodium pentacyanonitrosylferrate

SNP

شناساگرها

اس ای شماره ثبت سی

14402-89-2

, (anhydrous)

13755-38-9 (dihydrate)

کم پاب

26256

سی ئی شماره

238-373-9

بانک دراگ

DB00325

ChEMBL CHEMBL136478

,

CHEMBL74115

شماره

اس سی ئی آرتی

LJ8750000

سی تی کد ای

C02DD01

خصوصیات

فرمول مولکولی

Na2[Fe(CN)5NO]

جرم مولی

261.92 g/mol (anhydrous)

297.95 g/mol (dihydrate)

red powder شکل ظاهری

in پذیری انحالل

water

good

in پذیری انحالل

اتانول

soluble

ساختار

موقعیت

هندسی

octahedral at Fe

داروشناسی

Routes of

administration سرم درمانی

دگرگشت

Circulatory

Elimination

half-life

2 minutes (metabolites:

several days)

دفع

Renal

℞ Prescription only

Pregnancy

category

C

خطرات

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 61

Not listed یو شاخص ئی

نقطه اشتعال

Non-flammable

است در غیر این صورت، جایی که اشاره شده به استثنای

اند )در استانداردشان داده شده ها برای مواد به وضعیت داده

25 °C (۷۷ °F) ،۱۰۰ kPa)

(؟/ :چیست) (بررسی)

Infobox references

(Sodium nitroprusside: انگلیسی)به نیتروپروساید سدیم

رده درمانی: داروهای کاهنده فشار خون .

آمپولاشکال دارویی:

موارد مصرف

وریدی( استفاده انفوزیوننیتروپروساید سدیم عموما فقط در درمان فشار خون اورژانسی به خصوص در موارد مقاوم به درمان )با

شود. می

مکانیسم اثر

شود. نیتروپروساید سدیم با اثر مستقیم بر عروق )به خصوص وریدها( موجب گشادی عروق می

عوارض جانبی

سطوح سرمی باالی این دارو به خصوص متابولیت تیوسیانات حاصل ازآن بسیار سمی است.

مبدل آنژیوتانسینآنزیم

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 62

شود. پروتئین آنژیوتانسینوژن توسط ساخته، در خون آزاد می کبدتوسط آنژیوتانسینوژندر بدن ابتدا پیش ساز هورمون یعنی

( که بیشتر در ACEنژیوتانسین )شود و آنژیوتانسین یک توسط آنزیم مبدل آ به آنژیوتانسین یک تبدیل می رنینهورمون

شود ولی محل تجمع در سایر نقاط نیز یافت می آنزیمشود. البته این شود به آنژیوتانسین دو تبدیل می یافت می ریهمویرگهای

آنژیوتانسین یک )دواسید Cبوده بخش کوچکی از انتهای کینازهااست. این آنزیم از گروه اصلی آن آندوتلیوم مویرگهای ریه

کند. هیستیدین( را حذف می-لوسینآمینه

مکانیسم اثر

ها( است و هم از راهکارهای مختلف )مانند تحریک آنژیوتانسین دو هم یک عامل قوی انقباض عروقی )به خصوص شریانچه

شود لذا عملکرد نهایی هورمون آنژیوتانسین دو افزایش ( موجب احتباس آب و سدیم میهورمون ضد ادراریترشح آلدسترون و

)یک گشادکننده عروقی آزاد شده در داخل بدن( هم برادی کینینفشار خون است. آنزیم مبدل آنژیوتانسین در ریه موجب تجزیه

میشود.

کاربرد درمانی

و لوزارتانهای آنژیوتانسین دو مانند و بلوک کننده اناالپریلبه دالیل فوق داروهای مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین مانند

همه داروهای کاهنده فشار خون هستند. والزارتان

اناالپریل

اناالپریل مالئات

ساختمان اناالپریل-۱-[(۲S)-۲-{[(۲S)-۱-ethoxy-۱-oxo-۴-phenylbutan-۲-(۲S) نام آیوپاک

yl]amino}propanoyl]pyrrolidine-۲-carboxylic acid

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 63

CAS ۷۵۸۴۷-۷۳-۳ شماره

C20H28N2O۵ فرمول شیمیایی

م تبدیل کننده آنژیوتانسینمهار کننده آنزی گروه دارویی

طبقه بندی درمانی

شیمیایی تشریحی

ضد هیپرتانسیون

PubChem ۵۳۶۲۰۳۲

گرم در مول ۳۷۶٫۴۴۷ (جرم مولی )گرم بر مول

(ساعت )اناالپریالت ۱۱ نیمه عمر

(کبدی )اناالپریالت متابولیسم

کلیوی دفع

(در مصرف دهانی) ٪۶۰ زیست فراهمی

.کند جلوگیری می II به آنژیوتانسین I با مهار آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین، از تبدیل آنژیوتانسین مکانیسم اثر

، بی خوابی، هیپوتانسیون، نوتروپنی، ترومبوسیتوپنیسردرد عوارض جانبی

، نارسایی قلبهیپرتانسیون خفیف تا شدید موارد مصرف

خوراکی راه استعمال

گرمی میلی ۲۰ و ۱۰ ، ۵ ، ۲٫۵قرصهای اشکال دارویی

(D سوم حاملگی گروهدر سه ماهه دوم و )C گروه مصرف در بارداری

(Enalapril: انگلیسی)به اناالپریل

Enaprel -Vasotec: نامهای تجارتی

(.فشار خون)ضد هیپرتانسیونرده درمانی: ضد

(ACEک: مهارکننده آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین )رده فارماکولوژی

میلی گرمی ۲۰و ۱۰، ۵، ۲٫۵ قرصاشکال دارویی:

مکانیسم اثر

کند. جلوگیری می IIآنژیوتانسینبه Iآنژیوتانسین، از تبدیل وتانسینتبدیل کننده آنژی آنزیمبا مهار اناالپریل

مهارکننده های، عبارتند از: های آنژیوتانسین آنتاگونیست: دو گروه اصلی نکته از فارماکولوژی کاتزونگACE مثل(

اناالپریل، مثل ACE، که البته گروه مهارکننده هایIIهای رسپتور آنژیوتانسین بلوک کننده( و کاپتوپریلاناالپریل و

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 64

و IIنمایند که سبب کاهش آنژیوتانسین را مهار می پپتیدیل دی پپتیدازو IIکینازACEکاربرد بیشتری دارند و

شوند. می برادی کینینمانند کینیناز گروه وازودیالتورهای آندوژنو افزایش آلدوسترون

موارد مصرف

خفیف تا شدید هیپرتانسیون

نارسایی قلب

طریقه مصرف

شود؛ سپس دوزاژ برحسب پاسخ بیمار تنظیم میلی گرم، از راه خوراکی، یک بار در روز تجویز می ۵: ابتدا الغینبدر

میلی گرم در روز به صورت دوز واحد یا منقسم دو بار در روز است ض ۴۰تا ۱۰شود. دوز معمول بین می

دوزاژ در نارسایی کلیه

میلی گرم در روز ۲٫۵است، درمان باید با دوز سی سی در دقیقه ۳۰آنها کمتر از ینکراتی ن کلیرانسدر بیمارانی که

شود. آغاز شود؛ سپس دوزاژ به تدریج بر اساس پاسخ بیمار تنظیم می

دریافت کنند. دیالیزمیلی گرم دوز اضافی در روز ۲٫۵شوند، الزم است می همودیالیزبیمارانی که

موارد منع مصرف

مفرط نسبت به دارو. حساسیت

موارد احتیاط

کالژن واسکوالرهای بیماری

سیستم ایمنیهای بیماری

کلیهاختالل عملکرد

تداخالت دارویی

باعث تشدید های عروقی گشادکنندهو داروهای کاهنده فشار خوندر صورت مصرف همزمان این دارو با سایر

شود. هیپوتانسیون می

گردد. می هیپرکالمی، بیمار دچار های نگهدارنده پتاسیم دیورتیکیا پتاسیمبه دنبال مصرف همزمان این دارو با ترکیبات

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 65

نماید. به کندی بروز می داروهای ضد التهاب غیراستروئیدیبدنبال مصرف اناالپریل فشار خونیپاسخ ضد

گردد. تشدید می پنی سیالمینمصرف همزمان به دنبال اناالپریل کلیویعوارض جانبی

،گردد. ایجاد می هیپرکالمیدر صورت مصرف همزمان غذاهای غنی از پتاسیم با اناالپریل

عوارض جانبی

خستگی، سرگیجه، سر درد، بی خوابی: دستگاه اعصاب مرکزیدر

هیپوتانسیون: دستگاه قلبی عروقیدر

راش: پوستدر

اسهال، تهوع: دستگاه گوارشدر

دپرسیون مغز استخوان، آگرانولوسیتوز، ترومبوسیتوپنی، نوتروپنی: خوندر

آنژیوادم، سرفه: سایر دستگاههادر

و سرگیجه موقع ایستادن و سرفه خشک : پایین افتادن فشار خون نکته از ویکی انگلیش: شایعترین عوارض جانبی اناالپریل شامل

باشد. می

لوزارتان

لوزارتان

(آیوپاک) نام شناسی سامانه

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 66

(2-butyl-4-chloro-1-{[2'-(1H-tetrazol-5-yl)biphenyl-4-yl]methyl}-1H-

imidazol-5-yl)methanol

های بالینی داده

نام تجاری

Cozaar

AHFS/Drugs.com monograph

مدالین پالس

a695008

Licence data US Daily Med:link

رده بارداری

D(US)

تجویز

Oral

های فارماکوکینتیکی داده

فراهمی زیستی

25–35%

(CYP2C9, CYP3A4) کبد متابولیسم

عمر نیمه

1.5–2 hours

,%25–13 (گرده )کالبدشناسی دفع

biliary 50–60%

شناسه

اس ای شماره سی

114798-26-4

ATC کد

C09CA01

کم پاب

CID 3961

IUPHAR ligand 590

دارو بانک

DB00678

اسپایدر کم

3824

UNII JMS50MPO89

KEGG D08146

ChEBI CHEBI:6541

ChEMBL CHEMBL191

های شیمی داده

فرمول

C22H23ClN6O

وزن مولکولی

422.91

SMILES eMolecules & PubChem

InChI[نمایش]

(what is this?) (verify)

(Losartan: انگلیسی)به لوزارتان

. IIگیرنده آنژیوتانسین آنتاگونیسترده درمانی:

قرصاشکال دارویی:

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 67

موارد مصرف

شود. تجویز می پرفشاری خونلوزارتان برای درمان

مکانیسم اثر

های است با فعالیت ضد فشار خون که عمدتا ناشی از بلوک انتخابی گیرنده IIآنژیوتانسین هگیرند آنتاگونیستلوزارتان یک

AT۱ و کاهش اثر فشاری آنژیوتانسینII .است

عوارض جانبی

های کبدی، درد عضالنی، ، افزایش سطح خونی آنزیمآنژیوادمو کهیرافت فشارخون وضعیتی، گیجی، اختالل عملکرد کلیوی،

خون و اختالالت گوارشی و تنفسی است. پتاسیمافزایش

زخم معده

زخم معده

Deep gastric ulcer

K25–K27 ۱۰-دی سی آی

534–531 ۹-دی سی آی

ها دادگان بیماری

9819

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 68

مدالین پالس

000206

مدیسین ای

med/1776 ped/2341

سمپ

D010437

اه گوارشدستگبه مخاط و زیرمخاط خیم خوش( به معنی نوعی آسیب peptic ulcer disease) اولسر پپتیکیا زخم معده

ها را وجود و تکثیر باکتری معده و این آسیب ارتباط وجود دارد ولی امروزه عامل اصلی این زخم اسیدباشد. معموال بین ترشح می

شود، از دانند که از راههای مختلفی از جمله آسیب به الیه محافظ مخاط معده موجب ایجاد زخم معده می می هلیکوباکتر پیلوری

درصد است. ۱۵تا ۶درمان آنتی بیوتیکی است. شیوع این بیماری رو درمان اصلی یک این

و در مردان سیگاری، است دوازدههبسته به محل آسیب مخاطی ما زخم معده یا دوازدهه را داریم . زخم معده اغلب همراه با زخم

یابند، شود.زخمهای معده با سرعت کمتری از زخم اثنی عشر التیام می و پراسترس بیشتر دیده می Oمیانسال یا مسن، با گروه خونی

( هستند. گاستریتبیشتر احتمال بدخیمی دارند و اغلب همراه با التهاب معده )

باشد .معموال درد در مدفوع می خون( و سوزش سردل، سوء هاضمه، و وجود پی گاستراعالیم بیماری درد ناحیه فوقانی شکم )

در آندوسکوپیو باریمپس از بلع رادیوگرافیشود . عکس مدت کوتاهی پس از مصرف غذا یا در زمان گرسنگی ایجاد می

سانتیمتر( .پراکندگی زخمهای پپتیک معده معموال ۲تشخیص ممکن است مفید باشد .اکثر زخمها کوچک هستند )با قطر کمتر از

در آنتر )ابتدای معده( است.

درمان

است و بیشتر تاکید بر عدم ر خصوص رژیم غذایی سختگیری کمتر از گذشتهزخم پپتیک بدون درمان تمایل به عود دارد. د

باشد . همچنین در های گازدار و... می مصرف مواد اسیدی و ترش، مواد داغ و سوزاننده، ترشیجات، ادویه تند، الکل، نوشابه

داروهای آنتی اسیدباید احتیاط کرد. کورتونو داروهای ضد التهاب غیر استروئیدیخصوص مصرف برخی داروها به خصوص

مانند هیستامین، بلوک کننده گیرنده نوع دو امپرازولو آلومینیوم، بلوک کننده ترشح اسید مانند د منیزیومهیدروکسیمانند

رود. ترک سیگار و الکل توصیه در درمان زخم معده به کار می بیسموتو سوکرالفیتو داروهایی مانند سایمتدین، رانیتیدین

، حفره صفاق(، سوراخ شدن معده و راه یافتن اسید و ترشحات به GIB) خونریزی گوارشیشود . از عوارض زخم معده می

ضروری است. سیگار( در زمینه زخم است . به ندرت جراحی ضروری است. ترک رطان معدهسانسداد گوارشی و بروز بدخیمی )

مقاوم به درمان امروزه جراحی به ندرت الزم است و فقط در درمان عوارض زخم پپتیک مانند تنگی پیلور و زخمهای کامال

شود.عوارض خطرناک بیماری سوراخ شدن دوازدهه، خونریزی گوارشی و انسداد گوارشی است . دارویی مطرح می

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 69

ضد التهاب

، خاصیت ماده یا روش درمانی است که باعث کاهش التهاب می شود.خاصیت ضد التهابییا ضد التهابمنظور از

یم نمود:ضدالتهابها را می توان به دو دسته تقس

داروهای ضدالتهاب

سایر مواد و روشهای ضدالتهاب

داروها و مواد ضدالتهاب

داروها و مواد ضدالتهاب را می توان به سه گروه تقسیم کرد:

داروهای ضدالتهاب استروئیدی

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی

انگلیسیمشتقات ضدالتهاب ایمنی انتخابی )به( :Immune Selective Anti-Inflammatory Derivatives

(ImSAIDs.که از بزاق و غده زیرآرواره بدست می آید )

داروهای استروئیدی

کورتیکواستروئیدنوشتار اصلی:

، بتامتازونباعث تخفیف درد و کاهش التهاب می شوند. گلوکوکورتیکوئیدبسیاری از استروئیدها از طریق اتصال به گیرنده های

محسوب می شوند. کورتوناز جمله داروهای کورتیکواستروئیدی یا هیدروکورتیزون، دگزامتازون

داروهای غیراستروئیدی

ضد التهاب غیر استروئیدی داروهاینوشتار اصلی:

از معروفترین ناپروکسنو ایبوپروفن، آسپریندرد و التهاب می شوند. باعث کاهش آنزیم سیکلواکسیژنازاین داروهای از طریق

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی به شمار می روند.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 70

ضد انعقاددارو های

یا دلمه شدن انعقاد .کند است که از لخته شدن خون جلوگیری می های دارویی ای با ویژگی ماده (Anticoagulant :انگلیسیبه

شود. این فرایند از دو مسیر داخلی وخارجی موجب تبدیل فیبرینوژن به فیبرین، شدن خون می خون فرایندی است که موجب لخته

تی که از خون دیگر شود. پادبندها به طور طبیعی در بدن زالوها و حشرا ها می فعال شدن فاکتورهای انعقادی و تجمع پالکت

توانند برای درمان ترومبوز و کنند، مانند پشه وجود دارد. گروهی از داروها به نام داروهای ضد انعقاد می موجودات تغذیه می

های های آزمایش، کیسه شوند. برخی از داروهای ضد انعقاد در تجهیزات پزشکی مانند لوله تنی استفاده می های درون گرفتگی

.شوند ، و تجهیزات دیالیز کلیوی استفاده میانتقال خون

داروهای ضد انعقادی و ضد پالکتی

داروهای ضد انعقادی و ضدپالکتی داروهایی هستند که احتمال لخته شدن خون در سرخرگها، سیاهرگها یا قلب را کاهش

توانند سبب انسداد بی شوند. آنها همچنین میتوانند سبب انسداد جریان خون به عضله قلبی و در نتیجه حمله قل ها می دهند. لخته می

استفاده از داروهای ضد انعقادی و ضد پالکتی در افرادی که در معرض .جریان خون به مغز شده و منجر به سکته مغزی گردند

خون در های کوچک کند. این گروه داروها عموما از تشکیل لخته خطر انعقاد خون هستند، به حفظ جریان طبیعی خون کمک می

به سوی (آمبولی) های تشکیل شده نمایند و تا حدودی مانع حرکت لخته سیاهرگها و نیز سرخرگها و خطرات قلب جلوگیری می

.برند های خون را از بین نمی ونه داروها لختهشوند. با این وجود این گ اندامهای حیاتی بدن می

شوند. از این داروها مانند آسپیرین و گروه داروهای ضد پالکت مانع تجمع پالکتها و در نتیجه مانع تشکیل لخته خون می

.شود اند به منظور پیشگیری از تشکیل لخته خون استفاده می سازی پیریدامول در افرادی که مستعد لخته دی

ترین قلم دارویی تزریقی از این گروه شوند. رایج داروهای ضد انعقاد در دو شکل تزریقی و خوراکی تولید و عرضه میگروه

شود. امروزه انواع هپارین است که به طور عمده در بیمارستانها و هنگام اعمال جراحی یا در جریان دیالیز کلیوی تجویز می

.تر است ان اثربخشی برخوردار و اثراتشان طوالنیجدیدتر صناعی هپارین تهیه شده که از هم

ترین شکل خوراکی داروهای ضد انعقاد است که به منظور پیشگیری از تشکیل لخته در عروق و قلب و داروی وارفارین رایج

پس از اعمال جراحی ای قلب یا از این دارو به دنبال سوانح یا در مبتالیان به اختالالت دریچه .شود ها تجویز می جلوگیری از سکته

شود. مشکل اصلی و شایعی که طی مصرف این های قلب که خطر بروز آمبولی باالست، استفاده می به ویژه اعمال تعویض دریچه

تواند سبب بروز خونریزی از بینی یا لثه یا دستگاه ادراری یا سایر نقاط داروها وجود دارد این است که مصرف بیش از حد آنها می

دوز دارو( باید بسیار با دقت محاسبه شده، برای اطمینان از قسمت سیستم انعقاد بدن، )به همین علت مقدار مصرف دارو بدن شود.

.انجام گیرد (PTهای خونی منظم )آزمون آزمایش

داروهای ضد انعقاد خوراکی

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 71

یابد. بنابراین با مصرف برخی میباید توجه داشت که اثر داروهای ضد انعقاد خوراکی با مصرف برخی داروهای دیگر تغییر

داروها باید مقدار مصرف داروهای ضد انعقاد کمتر یا بیشتر شود. مصرف کنندگان داروهای ضدانعقادی باید فهرست هشدار

اکی ای را از داروهایی که نباید مصرف کنند یا باید با احتیاط مصرف نمایند، در اختیار داشته باشند. داروهای ضدانعقاد خور دهنده

برخالف داروهای ضدانعقاد .شوند از طریق دستگاه گوارش جذب شده و قبل از دفع در ادرار به شکل وسیعی متابولیزم می

گیری جنین تزریقی داروهای ضدانعقاد خوراکی، از جفت عبور نموده و ممکن است باعث خونریزی در جنین و اختالل در شکل

باشد، که ممکن است از نظر شدت از یک خون دماغ انعقاد خوراکی خونریزی میشایعترین عارضه جانبی داروهای ضد .شوند

بنابراین به بیماران باید آموزش داده شود تا هر عالمت خونریزی، شامل پیدایش .خفیف تا خونریزی تهدیدکننده زندگی باشد

ور اولیه برای درمان طوالنی مدت بیمارانی خون در ادرار و خونریزی زیرپوستی را گزارش کنند. داروهای ضدانعقاد خوراکی به ط

ای مانند لخته ورید عمقی یا فیبریالسیون دهلیزی دارند و بیمارانی که دریچه قلب مصنوعی دارند به کار که اختالل آمبولی لخته

کی منع پیدایش روند. هدف داروهای ضدانعقاد خورا رود. آنها همچنین همراه با هپارین برای درمان سکته قلبی به کار می می

.باشد آمبولی و بنابراین جلوگیری از نتایج خطرناک و مرگبار لخته شدن می

درمان خونریزی به هنگام مصرف داروهای ضد انعقاد خوراکی

بیمار مشخص PT اگر خونریزی روی دهد، داروی ضدانعقاد خوراکی باید قطع گشته تا اینکه خونریزی بتواند ارزیابی شده و

.باشد (K۱ خونریزی ممکن است شامل کاهش مقدار دارو و تزریق فیتونادیون )ویتامین گردد. درمان

(آنتاگونیست ویتامین کا) کومارینمشتقات

درصد این دارو به پروتئینهای پالسما وصل شده، و ۹۹گردد. حدود جذب می وارفارین به طور کامل پس از مصرف خوراکی

.شود متابولیز می (CYP۲C و P۴۵۰) CYP۱A۲ تقریبا به طور کامل به وسیله دو آنزیم سیتوکروم

آنی سیندیون

,II, VII, IX تورهایخواص دارویی مشابه به داروهای ضدانعقاد کومارین داشته از تشکیل فاک (Anisindione) سیندیون آنی

جلوگیری میکند اما حالت سمی بیشتری دارد. مانند سایر اینداندیونها، این دارو ممکن است باعث مسمومیت کلیوی شود که X و

.ای مشخص گردیده یا ممکن است باعث فقدان گلبولهای سفید گردد به وسیله نکروز )بافت مردگی( حاد لوله

داروهای ضدانعقاد تزریقی

.باشند های ضدانعقاد تزریقی شامل هپارین، هیرودین، و مشتقات این مواد طبیعی میدارو

هپارین و هپارین تجزیه شده

تا ۲۰۰۰و نیز قطعاتی با وزن مولکولی پایین از ۳۰٫۰۰۰تا ۵۰۰۰در شکل طبیعی آن، هپارین شامل قطعاتی با وزن مولکولی باال از

، دو شکل هپارین با وزن مولکولی پایین (Dalteparin) و دالتپارین (Enoxaparin) انوکساپارین .باشد می ۹۰۰۰

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 72

(LMWH) باشند. هپارین از طریق روده جذب ، اخیرا به بازار عرضه شده و تعداد دیگری در حال حاضر در دست تحقیق می

شود و به وسیله سیستم ه مینشده و باید به شکل تزریقی داده شود. این دارو معموال از طریق تزریق پیوسته وریدی داد

…گردد های کبدی از بدن دفع می رتیکولواندوتلیال، از گردش خون گرفته شده به وسیله کلیه و مکانیزم

ترومبینهای مستقیم مهارکننده

باشد بدست یک داروی ضدانعقاد طبیعی است که از غدد بزاقی هیرودومدیسینالیس، که یک نوع زالو می (Hirudin) نهیرودی

این داروها در حال حاضر در .کنند منع می AT-III آید. هیرودین و آنالوگهای آن به طور مستقیم ترومبین را بدون احتیاج به می

.باشند نژین ناپایدار و سکته قلبی حاد میهای بالینی به منظور درمان آ دست بررسی

داروهای ضدپالکت

با Ib های با کالژن در معرض قرار گرفته و نیز از طریق اتصال گیرنده Ia های گلیکوپروتئین پالکتها از طریق اتصال گیرنده

دوتلیوم عروق صدمه دیده وصل باشد، به دیواره ان می VIII فاکتور وان ویلبراند، یک فاکتور در گردش مشابه فاکتور انعقادی

.شوند می

(COX) سیکلواکسیژنازهای مهارکننده

بر، و ضدالتهاب دارد. باشد که اثرات تسکین درد، تب می (NSAID :یک داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی )به انگلیسی آسپرین

رود. آسپرین یانی به کار میاین دارو همچنین تجمع پالکتها را منع نموده و به منظور پیشگیری و درمان اختالالت آمبولی لخته شر

رود، اما موارد مصرف زیاد به شکل اولیه برای پیشگیری از لخته شریانی در بیماران با بیماری اسکمی قلبی و سکته مغزی به کار می

.رود دیگری نیز دارد. در بیماران با آنژین صدری ناپایدار، این دارو برای جلوگیری از سکته قلبی به کار می

ADP receptor/P2Y12 ه هایمهارکنند

باشد. تیکلوپیدین از طریق منع نمودار شدن نمی NSAID باشد که یک یک داروی خوراکی ضدپالکت جدیدتر می تیکلوپیدین

اند عمل نموده و بنابراین باعث کاهش اتصال فیبرینوژن و تجمع القا شده ADP های گلیکوپروتئین پالکتی که به وسیله رندهگی

.گردد. کلوپیدوگرل نیز از همین گروه است پالکتی می

IIb/IIIa مهارکننده های گلیکوپروتئین

باشد که شامل قطعه فاب می ( IIb/IIIa داروی ضدپالکت تزریقی )آنتاگونیست گلیکوپروتئین (Abciximab) ماب ابسیکسی

IIb/IIIa های گلیکوپروتئین باشد. این دارو به گیرنده می ۷E۳ی چیمریک انسانی ـ دریایی به نام بادی تک کلون از یک آنتی

.باشد کند لذا مهارکننده تجمع پالکتی می وصل شده و اتصال به وسیله فیبرینوژن و سایر مولکولهای چسبنده را منع می

(PGI2) آنالوگهای پروستاگالندین

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 73

.از این گروه هستند پروستاسیکلینمثل (PGI2) پروستاگالندینآنالوگهای

استراز مهارکننده های فسفو دی

پیریدامول یک گشادکننده از تشکیل لخته ممانعت میکنند. دی پیریدامول دیاستراز پالکتی مانند مهارکننده های آنزیم فسفو دی

.کرونر بوده و نسبتا اثر ضدپالکتی ضعیفی دارد

نیز دارند ترومبوکسانپیریدامول و آسپرین خاصیت مهار دی.

داروهای شکننده فیبرین

داروهای شکننده فیبرین )فیبرینولیتیک(، یا داروهای شکننده لخته برای از بین بردن لخته خون ایجادشده در عروق )مثال درمان

آلتپالز و رتپالز فرم .اوروکینازو استرپتوکیناز، (آلتپالز و رتپالز) کننده بافتی پالسمینوژن فعالته قلبی( بکارمیروند مانند سک

آید؛ است که از ادرار انسان بدست می باشند؛ یوروکیناز، آنزیمی می (rtPA)ـ انسانی نوژن بافتی کننده پالسمی فعالنوترکیب

؛ و انیسترپالز، یک کمپلکس از پیش تعیین شدة آید استرپتوکیناز، آنزیمی پروتئینی است که از استرپتوکوک بدست می

.باشد نوژن می استرپتوکیناز و پالسمی

در انیسترپالز، گروههای انیسویل به جایگاه .روند داروهای شکننده فیبرین به شکل تزریقی برای حل کردن لخته به کار می

کنند. پس از تزریق، که تجویز یا تزریق شود پایدار می نوژن متصل شده تا ترکیب یا کمپلکس را تا وقتی کاتالیزی بر روی پالسمی

.شود اسیالته می ای دی این با میزان کنترل شده

درمان خونریزی

کند. این نوژن، شکستن فیبرین را منع می با انسداد رقابتی فعال کننده پالسمی (Aminocaproic acid) اسیدآمینوکاپروئیک

رود. این دارو همچنین بمنظور جلوگیری از به کار می دارو به منظور توقف خونریزی ایجاد شده بوسیله داروهای شکننده فیبرین

یابند، و بیمارانی که خونریزی در بیمارانی که هموفیلی داشته، بیمارانی که از جراحی دستگاه گوارش یا پروستات بهبودی می

.رود شوند بکار می درمانی می سرطان دارند و اشعه درمانی یا شیمی

.مانع لیز شدن لخته های خونی میشود پالسمینبا ممانعت از عملکرد ترانکزامیک اسید

تداخل مواد با داروهای ضدانعقاد خون

داروهای ضدانعقاد خون و بروکلی

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 74

هستند، ممنوع است چون این « وارفارین»مصرف بروکلی و کلم برای کسانی که تحت درمان با داروهای ضدانعقاد خوراکی مثل

کند، دهند. اگر فردی که داروهای ضدانعقادی مصرف می ر ضدانعقادی را کاهش میهستند که آثا K ها حاوی ویتامین سبزی

های خونی در او وجود دارد. این موادغذایی میزان تاثیر استامینوفن را که برای بروکلی یا کلم بخورد، احتمال شکل گیری لخته

.هستند K کاهو نیز منابع ویتامینآورند. اسفناج، آووکادو و شود، پایین می تسکین درد و کاهش تب تجویز می

داروهای ضد افسردگی

ارد مقاوم شوند. در مو درمان می داروهای ضد افسردگیبرند، معموال با یکی از انواع شدید رنج می افسردگیکسانی که از

ممکن است بیمار دو نوع دارو دریافت کند. البته روشهای روان درمانی نیز در این بیماران کاربرد دارد.

انواع داروهای ضدافسردگی

ایمی ها سه حلقه وجود دارد( مانند شوند که در ساختار شیمیایی آن ای نامیده می ( )از این جهت سه حلقهTCA) ها ای سه حلقه. ۱

. این داروها اولین دسته از داروهای ضدافسردگی هستند که پیدایش آنها تحول بزرگی در نورتریپتیلینو آمی تریپتیلین، پرامین

داروهای این گروه در مغز مهار بازجذب سروتونین و نوراپینفرین با بلوک نمودن درمان بیماران افسرده ایجاد کرد. عمل اصلی

شوند. این های سروتونین و نوراپی نفرین است. لذا موجب افزایش سطح مغزی سروتونین و نوراپینفرین می عمکرد انتقال دهنده

داروها اثر بسیار کمی بر روی انتقال دوپامین دارند.

اثربخشی باال و قیمت ارزان آنهاست. ولی خواب آلودگی، افزایش وزن، خشکی دهان و تاری دید و به طور از محاسن این داروها

شود برخی از بیماران نتوانند آنها را تحمل کنند. کلی اثرات آنتی کولینرژیک از عوارض بارز این داروهاست که باعث می

شوند و به همین سبب نوار قلبدر QTفاصله و طوالنی شدن همچنین این داروها ممکن است باعث کاهش فشار خون وضعیتی

تواند مخاطره آمیز باشد. در حال حاضر این داروها به عنوان خط دوم درمان یا در استفاده از آنها در سنین باال و در بیماران قلبی می

شوند. موارد مقاوم به درمان استفاده می

. مصرف کنندگان این دسته دارویی باید از مصرف فنلزینو ترانیل سیپرومیند ( ماننMAOI) های مونوآمین اکسیداز بازدارنده. 2

های دهنده پرورده اجتناب کنند. این داروها با مهار کردن مونوآمین اکسیداز آنزیمی که انتقال پنیرمانند تیرامینغذاهای حاوی

های مونوآمین د. بازدارندهبرن های دیگر را در مغز باال می کند، سطح سروتونین، اپینفرین، دوپامین و مونوآمین عصبی را تخریب می

اکسیداز در درمان افسردگی به خصوص انواع مقاوم و آتیپیک بسیار موثر هستند اما عوارض خطرناک و تداخالت دارویی و حتی

های آخر برای درمان افسردگی باشندذ. شود از انتخاب غذایی گسترده باعث می

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 75

ها SSRIکنند. بازداری می سیناپسرا در سروتونین(، جذب مجدد SSRI) های انتخابی بازجذب سروتونین رکنندهمها. 3

. در حال حاضر به علت اثربخشی خوب، فلووکسامینو سرترالین، سیتالوپرام، فلوکستینعوارض جانبی کم تری دارند مانند

دهند. عوارض کم ودر دسترس بودن این دسته از داروها خط اول درمان را تشکیل می

یر در رسیدن به اوج لذت جنسی. این شایعترین عارضه این دسته از داروها عوارض جنسی است؛ مانند کاهش میل جنسی و تاخ

اند به بهبود تو می بوپروپیونکند. داروی ها نیاز به درمان مستقل پیدا می عوارض کمتر برای آقایان مشکل آفرین است ولی در خانم

این عارضه کمک کند.

عوارض جانبی داروهای ضدافسردگی

های عصبی مختلف عارضه دار هستند ولی عوارض جانبی داروهای اصوال اغلب این داروها به دلیل اثر بر روی میانجی

های انتخابی بازجذب مهارکنندهیابد. معموال کمترین عوارض را ضدافسردگی معموال با گذشت زمان به تدریج کاهش می

.های مونوآمین اکسیداز بازدارندهدارند و بیشترین عوارض را سروتونین

کاربرد داروهای ضدافسردگی

، حمالت اضطراباند. اما در درمان اختالالت بسیار دیگری مانند ساخته شده افسردگیاگرچه داروهای ضد افسردگی برای درمان

هراس و وسواس هم موثر هستند.

یک به نام ژنر گروه نام ژنریک

انگلیسی

تشخیص نام تجاری

ایمی پرامین

TCA Imipramine Tofranil اختالل اضطراب فراگیر ،اختالل پانیک

کلومیپرامین

TCA Clomipramine Anafranil عملی-اختالل وسواس فکری

فنلزین

MAOI Phenelzine Nardil هراسی جمع ،اختالل پانیک

انیل تر

سیپرومین

MAOI Tranylcypromine Parnate هراس اجتماعی ،اختالل پانیک

ایزوکربوکسازید

MAOI Isocarboxazid Marplan هراسی جمع ،اختالل پانیک

بوپروپیون

DRI Bupropion Zyban اختالل پانیک،

سرترالین

SSRI Sertraline Zoloft اختالل اضطراب فراگیر ،اختالل پانیک

فلووکسامین

SSRI Fluvoxamine Luvox عملی-اختالل وسواس فکری

فلوکستین

SSRI Fluoxetine Prozac اختالل پانیک ،اختالل اضطراب فراگیر،

اختالل فشار روانی پس آسیبی ،هراسی جمع

سیتالوپرام

SSRI Citalopram Celexa اختالل پانیک ،اختالل اضطراب فراگیر،

اختالل فشار روانی پس آسیبی ،هراسی جمع

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 76

ونالفاکسین

SNRI Venlafaxine Effexor اختالل اضطراب فراگیر

داروهای ضد آریتمی

شوند. داروی انتخاب شده برای درمان داروهایی هستند که برای درمان نامنظمی ضربان قلب مصرف می داروهای ضد آریتمی

روند که ها به کار می شوند. چهار گروه عمده دارویی برای آریتمی براساس نوع، شدت و مکانیسم آریتمی انتخاب می میآریت

عبارتند از:

داروهای مسدود کننده کانال سدیم -۱

(داروهای بتابلوکرداروهای بلوک کننده سمپاتیک )بویژه -۲

داروهای مهارکننده کانال پتاسیم -۳

داروهای مهارکننده کانال کلسیم -۴

سایر داروها -۵

داروهای مسدود کننده کانال سدیم

( mexiletin) مگزیلتین( procainamide) پروکایین آمید( quinidin) کینیدینپرکاربردترین داروهای این گروه شامل

باشند. برخی از داروهای فوق بیشتر در ( میpropafenan) پروپافنون( و flecainide) فلکاینید، (lidocaine) لیدوکائین

های دهلیزی و هم در روند. پروپافنون و فلکاینید هم در آریتمی های بطنی به کار می ر آریتمیهای دهلیزی برخی و د آریتمی

های بطنی کاربرد دارند. با توجه به تاثیر این داروها بر مسیر طبیعی الکتریکی قلب ممکن است در برخی بیماران که زمینه آریتمی

دارند منجر به تشدید ضربان کند قلب شود. ضمنا داروهای فلکاینید و پروپافنون وگاهی پروکایین آمید در بیماران برادیکاردی

رغم اینکه در : داروهای مسدود کننده کانال سدیم علیشوند. نکته مبتال به نارسایی قلب منجر به تشدید نارسایی و عالئم آن می

توانند منجر شوند اما با توجه به قابلیت اختالل در سیستم هدایتی قلب می بسیاری از موارد منجر به قطع و یا کاهش آریتمی اولیه می

یزان مصرف شده باید کامال تحت نظر باشند؛ بنابراین تجویز این داروها و م های جدید شده که گاهی خطرناک می به ایجاد آریتمی

متخصص قلب باشد.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 77

داروهای بتابلوکر

ها دارند. داروهایی از قبیل ر درمان فشارخون، آنژین قلبی، نارسایی قلب و همچنین آریتمیای د این داروها کاربرد گسترده

خیم بطنی های خوش دهلیزی و آریتمیهای ، تاکی کاردیAFدر کنترل عالئم مبتالیان به متوپرولول، و پروپرانولول، آتنولول

زمان داروهای دیگر باید به کاربرد دارند؛ بنابراین تجویز این داروها و تنظیم میزان مصرف شده مخصوصا در صورت مصرف هم

نیز در این گروه قرار دارد ولی با توجه به خواص ضد آریتمی بیشتر در Sotalolدقت تحت نظر پزشک متخصص قلب باشد.

ای دارد. عارضه مشترک تمام داروهای فوق تشدید برادیکاردی در های بطنی کاربرد ویژه و گاهی آریتمی AFن ریتم درما

باشد. عارضه دیگر این گروه دارویی تشدید آسم و نارسایی تنفسی در مبتالیان به گره سینوسی بیمار و همچنین بلوک قلبی می

های جدید شود که گاهی بسیار تواند منجر به ایجاد آریتمی می سوتالولداروی باشد. مبتالیان به بیماری انسدادی ریوی می

خطرناک است بنابراین باید به دقت و تحت نظر پزشک متخصص قلب تجویز شود.

نده کانال پتاسیمداروهای مهارکن

باشند که ( پرکاربردترین داروهای این گروه میsotalol) ( و سوتالول amiodaroneو سوتالول. آمیودارون ) آمیودارونمانند

های باشند. ضمنا ایجاد آریتمی ثیر زیادی بر قدرت انقباضی قلب نداشته و در بیماران مبتال به نارسایی قلب قابل استفاده میمعموال تا

جدید توسط این داروها نسبت به داروهای مهار کننده کانال سدیم کمتر بوده و خطرات کمتری دارند. این داروها در درمان

بوده و نسبت به سایر داروها موفقیت بیشتری دارند. عارضه مشترک داروهای این گروه ایجاد های دهلیزی و بطنی موثر آریتمی

QT توانند منجر به تشدید کندی ضربان قلب در باشد. آمیودارون و سوتالول می های خطرناک بطنی می طوالنی و ایجاد آریتمی

غده خطرناکی داشته باشد. مسمومیت ریوی، اختالل کارکرد تواند عوارض وخیم و مبتالیان به برادیکاردی شوند. آمیودارون می

و تخریب عصب چشمی مخصوصا در صورتی که میزان مصرف شده باال باشد )بیشتر از قرنیه، عوارض پوستی، رسوب تیروئید

ای )گرافی قفسه سینه، آزمون تیروئید و معاینه چشم پزشکی( های دوره شوند؛ بنابراین بررسی میلی گرم روزانه( ایجاد می ۳۰۰

الزامی است.

های کانال کلسیم بلوک کننده

های قلبی کاربرد دارند. پرکاربردترین داروی این ینی ناشی از تنگی سرخرگاین داروها در کنترل فشار خون و تسکین دردآنژ

و AFترل ضربان قلب در مبتالیان به های دهلیزی، کن باشد که در درمان تاکی کاردی می وراپامیلها گروه در درمان آریتمی

رود. در مواردی که بیمار به علت مشکالت تنفسی قادر به استفاده از مهار خیم بطنی به کار می های خوش همچنین برخی آریتمی

تشدید ضربان کند وراپامیلتوان به عنوان داروی جایگزین استفاده کرد. عارضه مهم باشد از وراپامیل می های سمپاتیک نمی کننده

باشد. مصرف وراپامیل در مبتالیان به نارسایی قلب به علت تشدید بیماری ممنوع است. قلب در بیماران مبتال به برادیکاردی می

روه است.دیلتیازم نیز از این گ

داروهای دیگر

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 78

و دیگوکسین آدنوزینمانند

: از قدیمی ترین داروهای ضد آریتمی است. مهم ترین کاربرد این دارو تقویت قدرت عضالنی در مبتالیان به نارسایی دیگوکسین

بطنی منجر به کاهش -باشد. دیگوکسین با کاهش هدایت گره دهلیزی می AFقلب است. کاربرد دیگر این دارو در مبتالیان به

شود. تنظیم دوز دیگوکسین بسیارمهم است. چراکه نتیجه کاهش تپش قلب و عالئم بیمار میو در AFضربان قلب ناشی از ریتم

شود. دقت در تنظیم دوز دیگوکسین در مبتالیان به های خطرناک بطنی می در صورت مصرف بیش از حد منجر به آریتمی

ا دیگوکسین شایع تر است. ضمنا مصرف نارسایی کلیه و در سالمندان اهمیت بیشتری دارد چراکه در این موارد مسمومیت ب

همزمان برخی داروها از قبیل داروهای ضد آریتمی با خطر بیشتر مسمومیت با دیگوکسین همراه بوده و حتما باید تحت نظر پزشک

باشد.

جدول داروها

Clas

s کاربرد بالینی مکانیسم ها مثال نام دیگر

Ia fast-

channel

blockers

-Affect

QRS

complex

کینیدین

پروکاینامید

دیزوپرامید

(Na+) channel block

(intermediate

association/dissociatio

n)

آریتمی قلبs

prevention of

paroxysmal

فیبریالسیون دهلیزی

(triggered by

vagal

overactivity)

procainamide in

سندرم ولف پارکینسون

وایت

Ib غیرموثر بر

کمپلکس

QRS

لیدوکائین

فنی توئین

مکسیلیتین

توکاینید

(Na+) channel block

(fast

association/dissociatio

n)

treatment and

prevention

during and

immediately

after سکته قلبی,

though this

practice is now

discouraged

given the

increased risk of

asystole

ventricular

tachycardia

فیبریالسیون دهلیزی

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 79

Ic فلکاینید

پروپافنون

Moricizine

(Na+) channel block

(slow

association/dissociatio

n)

prevents

فیبریالسیون دهلیزی

treats recurrent

tachyarrhythmias

of abnormal

conduction

system.

contraindicated

immediately

post-myocardial

infarction.

II بتابلوکرها پروپرانولول

اسمولول

تیمولول

متوپرولول

آتنولول

بیزوپرولول

beta blocking

Propranolol also

shows some class I

action

decrease سکته قلبی

mortality

prevent

recurrence of

sآریتمی قلب

III آمیودارون

سوتالول

Ibutilide

Dofetilide

Dronedarone

E-4031

K+ channel blocker

is also a سوتالول

has آمیودارون کننده بتا بلوک

Class I, II, and III

activity

In سندرم ولف

پارکینسون وایت

(sotalol:)

ventricular

tachycardias and

فیبریالسیون دهلیزی

(Ibutilide:) وتر فل

and دهلیزی

فیبریالسیون دهلیزی

IV slow-

channel

blockers

وراپامیل

دیلتیازم

Ca2+

channel blocker prevent

recurrence of

paroxysmal

supraventricular

tachycardia

reduce ریتم طبیعی

in patients قلب

with فیبریالسیون

دهلیزی

V آدنوزین Work by other or Used in supraventricular

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 80

وکسیندیگ

سولفات منیزیم

unknown mechanisms

(Direct nodal

inhibition).

arrhythmias, especially

in Heart Failure with

Atrial Fibrillation,

contraindicated in

ventricular arrhythmias.

Or in the case of

Magnesium Sulfate,

used in Torsades de

Pointes.

پزشکی-لیتیم

(Lithium: انگلیسی)به لیتیم

کننده خلق داروهای تثبیترده درمانی:

قرصاشکال دارویی:

موارد مصرف

شود. و شیدایی مصرف می اختالل دوقطبیلیتیم در درمان

مکانیسم اثر

و در ایجاد پتانسیل عمل در این دارو تثبیت کننده خلق است. احتماال به دلیل شباهت یون لیتیوم به یون سدیم، جایگزین سدیم شده

استیل و دوپامین، سروتونینهای شیمیایی عصبی مثل نوراپی نفرین، سلولهای عصبی اختالل ایجاد میکند، بر روی عملکرد واسطه

های آنها تأثیرمیگذارد. و گیرنده کولین

عوارض جانبی

دارو هستند. عوارض جانبیاختالل گوارشی، لرزش ، پرنوشی و پر ادراری، افزایش وزن و خیز از

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 81

نیتروگلیسرین

نیتروگلیسرین

[نهفتن]گذاری آیوپاک نام

123-Trinitroxypropane[نیازمند منبع]

المللی شیمی محض و گذاری اتحادیه بین نام

[نهفتن]کاربردی

23-Bis(nitrooxy)propyl nitrate[نیازمند منبع]

[نهفتن]ها دیگر نام

13-Dinitrooxypropan-2-yl nitrate

Propane-123-triyl trinitrate

شناساگرها

اس ای شماره ثبت سی

55-63-0

کم پاب

4510

اسپایدر کم

4354

UNII G59M7S0WS3

سی ئی شماره

200-240-8

یوان شماره

0143 0144 1204 3064 3319

بانک دراگ

DB00727

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 82

KEGG D00515

MeSH Nitroglycerin

ChEBI CHEBI:28787

ChEMBL CHEMBL730

سی تی کد ای

C01DA02,C05AE01

مرجع بیلشتین

1802063

ملین مرجع جی

165859

تصاویر سه -مول جی

بعدی

Image 1

Image 2

SMILES

[نمایش]

InChI

[نمایش]

خصوصیات

فرمول مولکولی

C3H5N3O9

جرم مولی

227.0865 g mol−1

Colorless liquid شکل ظاهری

چگالی

1.6 g cm−3

(at 15 °C)

دمای ذوب

;درجه فارنهایت ۵۷درجه سلسیوس ) ۱۴

(کلوین ۲۸۷

دمای جوش

50-60 °C, 323-333 K, 122-

140 °F decomposes

log P 2.154

ساختار

موقعیت

هندسی

Tetragonal at C1 C2 and C3

Trigonal planar at N7 N8 and

N9

شکل مولکولی

Tetrahedral at C1 C2 and C3

Dihedral at N7 N8 and N9

ترموشیمی

آنتالپی استاندارد

ΔfH تشکیلo

298

-370 kJ mol-1

Std enthalpy of

combustion

ΔcHo

298

-1.529 MJ mol-1

داروشناسی

فراهمی زیستی

<1%

Routes of Intravenous Oral Sublingual

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 83

administration Topical Transdermal

دگرگشت

Hepatic

Elimination

half-life

3 min

Legal status Pharmacist Only (S3)(AU)

Pregnancy

category

Explosive data

Shock sensitivity high

حساسیت اصطکاک

high

Explosive velocity 7700 m s

−1

RE factor 1.50

خطرات

X-00-034-603 یو شاخص ئی

یو بندی ئی طبقه

E (Explosive) T+

N

کدهای ایمنی

R۳, R26/27/28, R33, R51/53

های نگهداری شماره

(S1/2), S۳۳, S۳۵, S36/37, S45,

S61

لوزی آتش

3 3 4

است در غیر این صورت، جایی که اشاره شده به استثنای

اند )در استانداردشان داده شده ها برای مواد به وضعیت داده

25 °C (۷۷ °F) ،۱۰۰ kPa)

(؟/ :چیست) (بررسی)

Infobox references

بوده و نیز نام یک ماده ده عروقیگشادکنن( دارویی با رده درمانی NITROGLYCERIN: گلیسیان)به نیتروگلیسرین

در بازار موجود است. افشانه، برچسب پوستی، قرصهای دارویی باشد. این دارو به شکل منفجره می

موارد مصرف

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 84

شود. این دارو در سه مورد کاربرد دارد: تجویز می آنژین صدرینیتروگلیسرین در

( تخفیف یک آنژین صدری با مصرف دارو و پس از شروع درد۱)

ت پیش از بروز حمله( جلوگیری از حمله قلبی با مصرف دارو و درس۲)

هایی که در دهان بین لب یا های زیر زبانی نیتروگلیسرین، قرص ( کاهش تعداد حمالت با مصرف دائمی و منظم دارو. قرص۳)

شود، همگی حمالت آنژینی را تخفیف داده یا از شوند، یا افشانه آئروسل که در زیر زبان زده می های فوقانی گذاشته می گونه و لثه

کنند. لوگیری میها ج آن

مکانیسم اثر

نامند. کند؛ به همین علت آن را یک داروی ضد آنژین می فلب عمل می عروق کرونراین دارو از طریق گشاد نمودن

بیعوارض جان

تاری دید، خشکی دهان، سردرد شدید، یا بثورات جلدی. عالیم مسمومیت در اثر مصرف بیش از حد نیتروگلیسرین عبارتند از:

؛ خستگی شدید؛ ضربان قلب تنفسها؛ سرگیجه شدید؛ احساس فشار در سر؛ مشکل در ها، و کف دست ها، بستر ناخن کبودی لب

. برخی از مصرف کنندگان نیتروگلیسرین همچنین ممکن است دچار سردرد خفیف، برافروختگی صورت و تشنجتند؛ تب؛ و

توان با شوند. با استفاده مداوم از دارو، سردرد معموال طی چند روز یا هفته رفع خواهد شد. این سردردها را می تهوعگردن و

های معمولی تسکین داد. مسکن

پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید

Hyperthyroidism

and thyroxine (T4) (T3, pictured) یدوتیرونین تری

are both forms of thyroid hormone.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 85

E05 ۱۰-دی سی آی

242.9 ۹-دی سی آی

ها دادگان بیماری

6348

مدالین پالس

000356

مدیسین ای

med/1109

پرکاری تیروئید پیشنت پالس

سمپ

D006980

است که در آن تیروئید تیروئید غده: هیپرتیروئیدیسم( بیماری ( )تلفظHyperthyroidism: انگلیسی)به تیروئیدپرکاری

هستند. در این حالت عالئمی از T3( و T4تیروئید تیروکسین ) های غده کند. هورمون ، هورمون ترشح میبیش از مقدار طبیعی

هایی که شود. از جمله بیماری ، عدم تحمل گرما، لرزش و بیقراری نمایان میتعریقوزن، تند قلب، کاهش تپشبیماری از جمله

است. بیماری بازدویا بیماری گریوزشوند موجب پرکاری تیروئید می

گیرد و در موارد خواص از طریق تست ید رادیواکتیو. های غده تیروئید صورت می یری سطح خونی هورمونگ تشخیص با اندازه

یابد. می ( کاهشهورمون محرکه تیروئید) TSHسطح خونی هیپوفیزهای تیروئید بر دلیل فیدبک منفی هورمون چنین اغلب به هم

آسم داروهای مشکالت تنفسی و

ای اختصاصی و مشخص باید برنامه [۹۶]توان بهبود داد. طور معمول عالئم آن را می گرچه هیچ درمانی برای آسم وجود ندارد، اما به

زاها، تست ارزیابی برنامه باید شامل کاهش قرار گرفتن در معرض آلرژیبرای نظارت و مدیریت فعاالنه عالئم ایجاد شود. این

ها، و استفاده از داروها باشد. برنامه درمان باید مکتوب شود و با توجه به تغییرات در عالئم، مورد تعدیل قرار گیرد. شدت نشانه

و جلوگیری از قرار گرفتن در آسپرین، حیوانات خانگی، یا دود سیگارها، مانند مؤثرترین درمان برای آسم شناسایی محرک

شود. داروها بر اساس نکاتی از ه از دارو توصیه میها کافی نباشد، استفاد ها است. در صورتی که اجتناب از محرک معرض آن

های با تأثیر سریع و طوالنی طور کلی به دسته شوند. داروهای خاص برای آسم به جمله شدت بیماری و فراوانی عالئم انتخاب می

شوند. بندی می اثر طبقه

گاه مواجه هستند، به هیچ شود. در کسانی که با حمالت گاه به برای تسکین کوتاه مدت عالئم توصیه می های برونش گشادکننده

داروی دیگری نیاز نیست. اگر بیماری خفیف مداوم وجود دارد )بیش از دو حمله در هفته(، کورتیکواستروئیدهای استنشاقی با

شود. برای کسانی که حمالت روزانه دارند، دوز توصیه می کننده ماست سل تثبیتخوراکی یا آنتاگونیست لکوتریندوز کم و یا

تشدید متوسط یا شدید، کورتیکواستروئیدهای خوراکی به این شود. در موارد باالتر کورتیکواستروئیدهای استنشاقی استفاده می

شود. درمان اضافه می

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 86

داروها

شوند: داروهای با قدرت تسکین سریع که برای درمان عالئم داروهای مورد استفاده برای درمان آسم به دو دسته کلی تقسیم می

گیرند. ی از تشدید بیشتر مورد استفاده قرار میشوند؛ و داروهای کنترل دراز مدت که برای جلوگیر حاد استفاده می

با تأثیر سریع

شود. طور معمول برای درمان حمالت آسم استفاده می گیری شده که به با دوز اندازه سالبوتامولاسپری استنشاقی

۲های آدرنرژیک آگونیست بتا گیرندهداروهای کوتاه اثر (SABA نظیر ،)سالبوتامول (رولآلبوت USAN خط اول )

درمان عالئم آسم هستند.

در هنگام استفاده به همراه داروهای یپراتروپیوم برومایدامانند نرژیک کلی آنتیداروهایSABA در کسانی که عالیم

های برونش هتوان از گشادکنند می SABAدر صورت عدم تحمل [۹]متوسط یا شدید دارند، مزایای زیادی دارد.

نرژیک استفاده نمود. کلی آنتی

استنشاقی اثربخشی اپی نفرینتر و با قدرت انتخابی کمتر هستند مانند که داروهایی قدیمی های آدرنرژیک آگونیست

ها با توجه به نگرانی در مورد تحریک بیش از حد قلب با این حال استفاده از آن [۱۰۳]دارند. SABAمشابهی با داروهای

شود. توصیه نمی

کنترل طوالنی مدت

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 87

شود. گیری شده که معموال برای کنترل طوالنی مدت استفاده می با دوز اندازه فلوتیکازون پروپیوناتاسپری استنشاقی

انواع استنشاقی آن [۹۸]شوند. طور کلی کورتیکواستروئیدها مؤثرترین درمان موجود برای کنترل طوالنی مدت تلقی می به

های شدید ممکن است استفاده از شود، و در این حالت جز بیماری شدید استفاده می معموال در همه موارد به

های استنشاقی بسته به شدت شود که فرموالسیون معموال توصیه می [۹۸]کورتیکواستروئیدهای خوراکی نیز الزم باشد.

عالئم به صورت یک یا دو بار در روز استفاده شوند.

ثر گیرنده آدرنرژیک بتاا آگونیست طوالنی (LABA مانند )توانند حداقل در بزرگساالن و می فورموترولو سالمترول

مزیت مذکور [۱۰۶]شوند، کنترل آسم را بهبود بخشند. هنگامی که همراه با کورتیکواستروئیدهای استنشاقی تجویز می

شدیدا عوارض جانبیدر صورت عدم استفاده این داروها به همراه استروئید، خطر [۱۰۷][۱۰۶]برای کودکان قطعی نیست.

و حتی در صورت استفاده همراه با کورتیکواستروئیدها نیز ممکن است خطر اندکی بیشتر شود. [۱۰۸]یابد افزایش می

( عالوه بر کورتیکواستروئیدهای زافیرلوکاستو مونتلوکاست)مانند آنتاگونیست لوکوترینممکن است داروهای

Evidence is insufficient to support use in [۹۸]استفاده شوند. LABAاستنشاقی و معموال همراه با

acute exacerbations این داروها در کودکان زیر پنج سال، درمان تکمیلی مناسبی پس از .

شوند. های استنشاقی محسوب میکورتیکواستروئید

های جایگزین غیر ارجح برای ( یکی دیگر از گزینهکرومولین سدیم)مانند تثبیت کننده ماست سلداروهای

شوند. کورتیکواستروئیدها محسوب می

و یا فضاساز آسم( به همراه یک MDIS) گیری شده افشانه استنشاقی با دوز اندازهصورت های استفاده داروها معموال به روش

شود شود. فضاساز یک استوانه پالستیکی است که دارو را با هوا مخلوط کرده و باعث می ارائه می پودر خشک استنشاقیصورت به

استفاده کرد. نبوالیزرها و فضاسازها برای کسانی نبوالیزرتوان از میتر بتوان یک دوز کامل دارو را دریافت کرد. همچنین راحت

اینکه آیا تأثیری بر افراد دارای باشند با این حال شواهد کافی برای تعیین که دارای عالئم خفیف تا متوسط هستند مؤثر می

های شدید دارند یا خیر وجود ندارد. نشانه

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 88

مدت از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی در دوزهای معمول با خطر جزئی عوارض جانبی همراه عوارض جانبی استفاده طوالنی

[۱۱۵]و کاهش خفیف قد. آب مرواریداین خطرات عبارتند از ایجاد [۱۱۵]است.

سازمان غذا و داروی آمریکا 2015در ماه می (FDA) برای کورتیکواستروئیدداروی جدید آسم را که حاوی یک

نام دارد و برای درمان Breo Elliptaاست، تایید کرد. این داروی جدید ویالنترولکاهش التهاب و ترکیبی به نام

سال، روزی یک بار تجویز می شود. 18بیماران مبتال به آسم باالی

ا متوسط است . وقتی آسم به داروهای معمول === سایر ===فیزیوتراپی تنفسی یکی از موثرترین راهای درمان در اسم خفیف ت

های دیگر کنترل های دیگری هم برای کنترل اورژانسی و پیشگیری از تشدید آن وجود دارد. گزینه دهد، گزینه پاسخ نمی

اورژانسی عبارتند از:

کمتر شود. ٪۹۲از اشباعاگر میزان هیپوکسیبرای کاهش اکسیژن

های دیگر در حمالت شدید آسم زمانی که به همراه درمان سولفات منیزیممشخص شده است که تزریق داخل وریدی

حاد استفاده شود، دارای تأثیر گشادکنندگی برونش است.

توان امکان استفاده از آن را مخلوطی از هلیوم و اکسیژن است و در حاالت شدید که پاسخی مشاهده نشود می هلیوکس

در نظر گرفت.

شود. ر موارد شدید از آن استفاده میشواهد کافی مربوط به تأثیر سالبوتامول داخل وریدی وجود ندارد و بنابراین فقط د

گرفتند، اما اثرات بتا آگونیست استنشاقی را ای مورد استفاده قرار می ( قبال به طور گستردهتئوفیلین)نظیر ها زانتین متیل

ها در موارد حاد محل مناقشه است. استفاده از آن [۱۱۸]دادند. چندان افزایش نمی

دارند، بیهوشی انفکاکی تهویه مکانیکیو گذاری لولهبه لحاظ نظری در افرادی که در حال ایست تنفسی هستند و نیاز به

ین مدعا وجود ندارد. گونه شواهد بالینی برای اثبات ا مفید است؛ با این حال، هیچ کتامینبا

شوند، ها کنترل نمیLABAبرای کسانی که مبتال به آسم شدید و مداوم هستند و با استفاده از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی و

ستلزم دادن انرژی حرارتی کنترل شده به دیوار راه این کار م [۱۲۲]عنوان یک گزینه مطرح است. به ترموپالستی برونشاستفاده از

اگرچه این کار ممکن است دفعات تشدید بیماری را در چند ماه اول افزایش [۱۲۲]است. وپیبرونکوسکهوایی در طی یک سری

از درمان در دسترس نیست. یابد. اطالعاتی در مورد اثرات آن بعد از گذشت یک سال دهد، اما سپس این میزان کاهش می

افشانه

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 89

شود. معموال این داروها به باشد که دارو به شکل گاز استنشاق می ( یکی از اشکال مصرف دارو میInhaler: انگلیسیافشانه )به

شوند. چون این داروها به صورت وارد می ریهشوند که در صورت نیاز به داخل بینی یا صورت مایع تحت فشار در ظرف تولید می

رند لذا تولید و استفاده از این شکل دارویی رو به گسترش است.شوند اثرات سیستمیک کمتری دا موضعی مصرف می

هستند یا فلوتیکازونو اسپری البوتامولسشوند داروهای تنفسی مانند افشانه معمولترین داروهایی که به این شکل تولید می

ان آور به شکل افشانه ممنوع داروهای موضعی مانند افشانه لیدوکائین. دانشمندان در تالش اند تا استفاده از برخی مواد شیمیایی زی

شود. آنها معتقدند که مواد شیمیایی درون این قوطی ها مانند کلروفلورو کربن به تدریج الیه ازون را از بین خواهد برد.

مسدودکننده گیرنده آدرنرژیک بتا

کننده بتا بلوک

کالس دارویی

کننده بتا نخستین نمونه موفق کلینیکی از بلوک پروپرانولول فرمول اسکلتی

.غیره ,آریتمی قلب ,زیادی فشار خون موارد مصرف

گیرنده بتا مقصد زیستی

C07 سی کد آتی

را در گیرنده های آنتاگونیستشود که نقش گفته می داروها( به گروهی از Beta blockers: انگلیسیبلوک کننده بتا )به

به وسیله دو نوع گیرنده در سطح سلولها به نام دو نوع نفرین اپیواسطه هایی مانند سیستم سمپاتیکآدرنرژیک ایفا میکنند. در

گیرنده بتا و آلفا اثراتشان را اعمال میکنند.

انواع گیرنده بتا

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 90

داریم . بتا سهو بتا دو، بتا یکسه نوع گیرنده بتا یعنی سیستم سمپاتیکدر

(گیرنده های بتا یکβ1 به صورت عمده در )قرار دارند. کلیهو قلب

(گیرنده های بتا دوβ2 اغلب در )عضالت صاف جدار عروق و عضالت اسکلتی رحم، کبد، دستگاه گوارش، ریه ،

وجود دارند.

(گیرنده بتا سهβ3.در سلولهای چربی مشاهده میشود )

روق قرار دارد لذا با های بتا اغلب بلوک کننده غیر اختصاصی و باهدف اثر بر گیرنده بتا یک بوده که در قلب و ع بلوک کننده

نولولپروپرابلوک بتا یک، موجب کاهش تعداد ضربان قلب و کاهش فشارخون می شوند. البته بتا بلوکرهای غیر اختصاصی مانند

شوند لذا آسمیقرار دارند می توانند موجب تنگی نفس به خصوص در بیماران برونشهاهای بتا دو که در با بلوک همزمان گیرنده

در مواردی که بیمار دارای تنگی نفس باشد باید از داروهای بلوک کننده بتا که بطور اختصاصی عمل میکنند استفاده کرد. مثال

ده داروی بیزاپرولول، یک بلوک کننده بتا یک میباشد و بنابراین با بلوک کردن گیرنده های بتا یک در قلب، عمل نموده و گیرن

دهد. های بتا دو که در برونشها قرار دارند را مورد تاثیر قرار نمی

کاربرد داروها

کاربرد دارد. آنژین صدریاز جمله های کرونری بیماریهای شریاناین داروها در مداوای

دو و یا هر دو گیرنده بتا آدرنرژیک میشود.-یک یا بتا-درنرژیک درگیرنده بتابلوک کننده بتا باعث مهار آ

سالبوتامول

Salbutamol

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 91

(S)-Salbutamol

(آیوپاک) نام شناسی سامانه

(RS)-4-[2-(tert-butylamino)-1-hydroxyethyl]-2-

(hydroxymethyl)phenol

های بالینی داده

C(US) رده بارداری

Oral, inhalational, IV تجویز

های فارماکوکینتیکی داده

Hepatic متابولیسم

hours 1.6 عمر نیمه

(گرده )کالبدشناسی دفع

(SALBUTAMOL: انگلیسیتامول )به سالبو

داروهای مقلد سمپاتیکرده درمانی:

، قرص و شربتافشانهاشکال دارویی:

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 92

مصرف موارد

آگونیست ها به ۲باشد. سالبوتامول و به طور کلی بتا : شایعترین مورد استفاده از سالبوتامول در بیماری آسم میآسم

شوند. سالبوتامول هم به عنوان فاده میاول در درمان حمله آسم است عنوان خط عنوان قویترین برونکودیالتورها و به

آسم و هم به عنوان داروی نگهدارنده در موارد آسم مزمن مورد استفاده های داروی اصلی و سریع االثر در درمان حمله

گیرد. قرار می

( بیماری انسدادی مزمن ریهCOPD در موارد عود عالیم به صورت :)مورد استفاده قرار می گیرد. تنگی نفس

گیرد. خس شدید و سختی در تنفس به صورت نبوالیز مورد استفاده قرار می برونشیولیت: در موارد خس

تجویز گردد.دردزایمان زودرس: برای مهار دردهای زایمانی ممکن است به صورت وریدی

مکانیسم اثر

۲-های بتا گیرندهو فعالیت انتخابی نسبت به آدرنوسپتور-بتابا اثر مستقیم است که فعالیت تحریکی مقلد سمپاتیکیسالبوتامول یک

می باشد(. هنگامی که به صورت استنشاقی تجویز گردد موجب شل شدن عضالت صاف جدار برونشها ۲دارد )یک آگونیست بتا

باشد. دقیقه می ۲تا ۱کند. بروز عملکرد بعد از عمل می برونششده به عنوان یک گشادکننده

عوارض جانبی

، اضطراب، هیجان پذیری، مشکالت ضربان قلبشایع ترین عالیم گزارش شده سردرد، سرگیجه، افزایش فشارخون، افزایش

و سوزش حلق خشکی دهانخواب، لرزش خفیف دستها، گرگرفتگی، تغییر اشتها، استفراغ، ناراحتی معده، کرامپ های عضالنی،

است.

کرومولین سدیم

کرومولین سدیم

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 93

(آیوپاک) نام شناسی سامانه

5,5′-(2-hydroxypropane-1,3-diyl)bis(oxy)bis(4-oxo-4H-chromene-2-

carboxylic acid)

های بالینی داده

AHFS/Drugs.com International Drug Names

B رده بارداری

,topical: oral, nasal spray, inhaled تجویز

eye drops

های فارماکوکینتیکی داده

%1 فراهمی زیستی

hours 1.3 عمر نیمه

(Cromolyn Sodium: انگلیسیکرومولین سدیم )به

سلول تثبیت کننده غشاءرده درمانی:

یا افشانه بینی دهانی افشانهاشکال دارویی:

موارد مصرف

تنفسی به مواد آلرژن موثر است. این دارو حساسیت های پرمصرف است که در درمان کرومولین سدیم یکی از آنتی هیستامین

شود. مصرف می رینیت آلرژیکو آسمسلولهای ایمنی در واکوئلهایهمچنین در پیشگیری از آزاد شدن هیستامین از

مکانیسم اثر

از واکوئلهای سلولهای ایمنی هیستامینها است و مانع آزاد شدن سل ماستغشاء کننده تثبیت Cromoglicic acid کرومولین

ا در واکنشهای حساسیتی دارد.کرومولین سدیم بدین ترتیب مانع ازاد شدن واسطه های شیمیایی میشود. هیستامین نقش اصلی ر

نشانه های حاصل از برخوزد پادتن زا وپادتن )آنتی ژن از ماستوسیت ها شده عمال از بروز SRS_A، سروتونینمانند هیستامین،

وآنتی کور(جلوگیری می کند.

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 94

تاریخچه

(در انگلستان Altounianبوسیله آلتونیان) ۱۹۶۵در سال DSCG( یاDisodium Cromoglycateکرومولین سدیم )

نخست در انگلستان ۱۹۶۹این دارو در سالمعرفی شد و اثرات ایجاد شده آن اثبات شد. پس از بررسی های مداوم بالینی باالخره

به بازار آمد.

عوارض جانبی

ها، داخل ها، پلک ، لب صورت یا کهیر، تورم جلدی ، بثورات نفس یا تنگی سینه خس خس ، افزایش ضعف ، احساس سرگیجه

معمول . اثرات مفاصل د شدید، درد یا تورم، سردر یا مشکل دردناک ، لرز، ادرارکردن صدری ها یا پاها، درد قفسه ، دست دهان

گلو. ، یا سوزش بینی ، گرفتگی یا گلو، تهوع دهان ، خشکی دارو عبارتند از سرفه

ها زانتین متیل

تئوفیلین

تئوفیلین

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 95

(آیوپاک) نام شناسی سامانه

1,3-dimethyl-7H-purine-2,6-dione

های بالینی داده

Theolair نام تجاری

AHFS/Drugs.com monograph

a681006 مدالین پالس

C(US) رده بارداری

oral, IV تجویز

های فارماکوکینتیکی داده

%100 فراهمی زیستی

primarily to albumin ,%40 پیوند پروتئینی

hepatic to 1-methyluric acid متابولیسم

hours 8-5 عمر نیمه

(Theophylline: انگلیسیتئوفیلین )به

. گشادکننده برونشرده درمانی:

شربت، قرصاشکال دارویی:

موارد مصرف

بکار می رود. اصوال تئوفیلین با برونشیتو آمفیزملین نوعی گشادکننده مجاری هوایی است و در درمان بیماران مبتال به آسم، تئوفی

شل کردن عضالت جدار مجاری تنفسی و بازکردن آنها، عبور هوا را آسان می کند و موجب بهتر شدن تنفس در موارد انسداد

برگشت پذیر مجاری تنفسی میشود.

مکانیسم اثر

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 96

داخل سلولی به طور مستقیم سبب شل شدن cAMPبا افزایش فسفودی استرازبا بلوک آنزیم متیل گزانتینهاتئوفیلین مانند سایر

و افزایش سرعت جریان هوا و ظرفیت نایژهعضالت صاف راههای تنفسی وعروق ریوی شده و موجب کاهش اسپاسم

شود. می حیاتی

عوارض جانبی

سردرد، بی قراری، تحریک پذیری، مشکالت خواب، ناراحتی معده و اسهال ، استفراغ، ضربان قلب تند یا نامنظم، بثورات جلدی

نج ، ریفالکس مری و تش

ایپراتروپیوم بروماید

ایپراتروپیوم بروماید

(آیوپاک) نام شناسی سامانه

[8-methyl-8-(1-methylethyl)- 8-azoniabicyclo[3.2.1] oct-3-yl] 3-

hydroxy-2-phenyl-propanoate

های بالینی داده

AHFS/Drugs.com monograph

B(US) رده بارداری

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 97

Inhalation تجویز

های فارماکوکینتیکی داده

to 9% in vitro 0 پیوند پروتئینی

کبد متابولیسم

hours 2 عمر نیمه

(Ipratropium Bromide: انگلیسیایپراتروپیوم بروماید )به

. گشادکننده برونش آنتی کولینرژیکرده درمانی:

افشانهاشکال دارویی:

اثر مکانیسم

است. استیل کولینهای های گیرنده این دارو جزو بلوک کننده

موارد مصرف

کاربرد دارد. رینیت آلرژیک، برونکو اسپاسمو آسمجاری آپوونت نیز موجود است در درمان ایپراتروپیوم بروماید که با نام ت

کرومولین سدیم

کرومولین سدیم

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 98

(آیوپاک) نام شناسی سامانه

5,5′-(2-hydroxypropane-1,3-diyl)bis(oxy)bis(4-oxo-4H-chromene-2-

carboxylic acid)

های بالینی داده

AHFS/Drugs.com International Drug Names

B رده بارداری

,topical: oral, nasal spray, inhaled تجویز

eye drops

های فارماکوکینتیکی داده

%1 فراهمی زیستی

hours 1.3 عمر نیمه

(Cromolyn Sodium: انگلیسیکرومولین سدیم )به

سلول تثبیت کننده غشاءرده درمانی:

یا افشانه بینی دهانی افشانهاشکال دارویی:

موارد مصرف

تنفسی به مواد آلرژن موثر است. این دارو حساسیتهای پرمصرف است که در درمان کرومولین سدیم یکی از آنتی هیستامین

شود. مصرف می رینیت آلرژیکو آسمسلولهای ایمنی در واکوئلهایهمچنین در پیشگیری از آزاد شدن هیستامین از

مکانیسم اثر

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 99

از واکوئلهای سلولهای ایمنی هیستامینها است و مانع آزاد شدن سل ماستغشاء کننده تثبیت Cromoglicic acid کرومولین

میشود. هیستامین نقش اصلی را در واکنشهای حساسیتی دارد.کرومولین سدیم بدین ترتیب مانع ازاد شدن واسطه های شیمیایی

از ماستوسیت ها شده عمال از بروز نشانه های حاصل از برخوزد پادتن زا وپادتن )آنتی ژن SRS_A، سروتونینمانند هیستامین،

وآنتی کور(جلوگیری می کند.

تاریخچه

(در انگلستان Altounianبوسیله آلتونیان) ۱۹۶۵در سال DSCG( یاDisodium Cromoglycateکرومولین سدیم )

نخست در انگلستان ۱۹۶۹معرفی شد و اثرات ایجاد شده آن اثبات شد. پس از بررسی های مداوم بالینی باالخره این دارو در سال

به بازار آمد.

عوارض جانبی

ها، داخل ها، پلک ، لب صورت یا کهیر، تورم جلدی ، بثورات نفس یا تنگی هسین خس خس ، افزایش ضعف ، احساس سرگیجه

معمول . اثرات مفاصل ، سردرد شدید، درد یا تورم یا مشکل دردناک ، لرز، ادرارکردن صدری ها یا پاها، درد قفسه ، دست دهان

گلو ، یا سوزش نیبی ، گرفتگی یا گلو، تهوع دهان ، خشکی دارو عبارتند از سرفه

آنتی کولینرژیک

) موسکارینی یا نیکوتینی ( بر روی غشاء استیل کولینشود که با بلوک گیرنده گفته می داروهاییآنتی کولینرژیک به مواد یا

هدف یا سلول پس سناپسی مانع تاثیر استیل کولین می شوند . سلول

، بنزتروپین، تری هگزیفنیدیل، آتروپین، دیسیکلومین، هیوسیننتی کولینرژیک داروهای آنتی کولینرژیک مانند معروفترین مواد آ

هستند. پریدن بی

گیرنده آدرنرژیک

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 100

نفرین اپی

نفرین نوراپی

شود گفته می پروتئین جیشده با های جفت ( به گروهی از گیرندهAdrenergic receptor: انگلیسیگیرنده آدرنرژیک )به

ها دارای این گیرند. بسیاری از یاخته )آدرنالین( قرار می نفرین اپی)نورآدرنالین( و نفرین نوراپیبویژه کاتکوالمینکه هدف انواع

شوند. با افزایش سطح کاتکوالمین در می دستگاه عصبی سمپاتیکین باعث تحریک گونه گیرنده بوده و در برخورد با کاتکوالم

پاسخ به ها هیچهماسوی های بدون اهمیت حیاتی به تمرکز انرژی و هدایت گردش خون از اندام ٬با گشاد شدن مردمکبدن ٬خون

[۱]توسط استاد دانشگاه جورجیا مطرح شد. ۱۹۴۸پردازد. این سامانه در سال می جنگ و گریز

بندی گروه

دو نوع گیرنده آدرنرژیک وجود دارند. آلفا و بتا.

برای گیرنده آلفا آگونیستیک فنیل افرین[۲]شود. بندی می گروه ۲آلفاو ۱آلفاگیرنده آلفا خود به دو زیرگروه

گردد. محسوب می

در [۳]هستند. پروتئین جیشده به شود و هرسه نوع جزو جفت بخش می ۳و بتا ۲و بتا ۱گیرنده بتا به سه زیرگروه بتا

یابد. افزایش می ای آدنوزین مونوفسفات حلقهرسان سلولی پیام غلظت درون ٬های گروه بتا برخورد با آگونیست

مسدودکننده گیرنده آدرنرژیک بتا

کننده بتا بلوک

کالس دارویی

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 101

کننده بتا نخستین نمونه موفق کلینیکی از بلوک پروپرانولول فرمول اسکلتی

.غیره ,آریتمی قلب ,زیادی فشار خون موارد مصرف

گیرنده بتا مقصد زیستی

C07 سی کد آتی

را در گیرنده های آنتاگونیستشود که نقش گفته می داروها( به گروهی از Beta blockers: انگلیسیبلوک کننده بتا )به

نده در سطح سلولها به نام دو نوع به وسیله دو نوع گیر نفرین اپیواسطه هایی مانند سیستم سمپاتیکآدرنرژیک ایفا میکنند. در

گیرنده بتا و آلفا اثراتشان را اعمال میکنند.

انواع گیرنده بتا

داریم . بتا سهو بتا دو، بتا یکگیرنده بتا یعنی سه نوع سیستم سمپاتیکدر

(گیرنده های بتا یکβ1 به صورت عمده در )ر دارند.قرا کلیهو قلب

(گیرنده های بتا دوβ2 اغلب در )عضالت صاف جدار عروق و عضالت اسکلتی رحم، کبد، دستگاه گوارش، ریه ،

وجود دارند.

(گیرنده بتا سهβ3.در سلولهای چربی مشاهده میشود )

های بتا اغلب بلوک کننده غیر اختصاصی و باهدف اثر بر گیرنده بتا یک بوده که در قلب و عروق قرار دارد لذا با بلوک کننده

پروپرانولولموجب کاهش تعداد ضربان قلب و کاهش فشارخون می شوند. البته بتا بلوکرهای غیر اختصاصی مانند بلوک بتا یک،

شوند لذا آسمیقرار دارند می توانند موجب تنگی نفس به خصوص در بیماران برونشهابتا دو که در های با بلوک همزمان گیرنده

اردی که بیمار دارای تنگی نفس باشد باید از داروهای بلوک کننده بتا که بطور اختصاصی عمل میکنند استفاده کرد. مثال در مو

داروی بیزاپرولول، یک بلوک کننده بتا یک میباشد و بنابراین با بلوک کردن گیرنده های بتا یک در قلب، عمل نموده و گیرنده

دهد. دارند را مورد تاثیر قرار نمیهای بتا دو که در برونشها قرار

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 102

کاربرد داروها

کاربرد دارد. آنژین صدریاز جمله های کرونری بیماریهای شریاناین داروها در مداوای

و و یا هر دو گیرنده بتا آدرنرژیک میشود.د-یک یا بتا-بتا باعث مهار آدرنرژیک درگیرنده بتا بلوک کننده

کوکائین

کوکائین

(آیوپاک) نام شناسی سامانه

methyl (1R,2R,3S,5S)-3- (benzoyloxy)-8-methyl-8-azabicyclo[3.2.1]

octane-2-carboxylate

های بالینی داده

AHFS/Drugs.com Micromedex Detailed Consumer

Information

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 103

C رده بارداری

Dependence liability High

Oral, Insufflation, IV, PO ,پماد تجویز

های فارماکوکینتیکی داده

Oral: 33%[۱] فراهمی زیستی

Insufflated: 60[۲]–80%[۳]

Nasal Spray: 25[۴]–43%[۱]

CYP3A4 کبد متابولیسم

hour 1 عمر نیمه

Renal (benzoylecgonine and دفع

ecgonine methyl ester)

شناسه

2-36-50 اس ای شماره سی

,ATC N01BC01 R02AD03, S01HA01 کد

S02DA02

CID 5760 کم پاب

IUPHAR ligand 2286

DB00907 دارو بانک

شود. این ماده به صورت منشورهای کوچک متبلور می های درخت کوکا استخراج است که از برگ آلکالوییدیکوکایین

شود. مال حل میکا اترو الکلشود و بسیار کم در آب محلول است ولی در می

( از دوران باستان در آمریکای جنوبی برای مراسم مذهبی، جادوئی، Erythroxylon cocaبرگ گیاه اریتروکسیلون کوکا)

اجتماعی، شادی آوری و پزشکی )اغلب به طور قابل توجهی برای افزایش تحمل، باال بردن احساس خوب شدن، کم کردن

شد. د سرخوشی و کم کردن گرسنگی(مصرف میخستگی و باال بردن قوای جسمی، ایجا

اصول نسخه نویسی دکترسیدهادی حسینی 104

ترین آنها کلریدرات شوند و از مهم شود. امالح آن در پزشکی استفاده می درجه سانتیگراد ذوب می ۸۹کوکایین در دمای

حس کردن باشد و بیشتر در چشم پزشکی جهت بی موضعی و ضد درد می حس کننده کوکایین است. کوکایین همچنین یک بی

شود. استفاده میقرنیه

کند. میلی گرم را فراهم می ۲۰۰جویدن برگهای کوکا به منظور باال بردن تحمل یک مقدار مصرف روزانه معمولی تا حدود

کنند. شود. معتادان به کوکایین آن را از راه بینی یا از راه تزریق استفاده می مخدر هم استفاده می از کوکایین به عنوان یک ماده

کریستالهای ارزانقیمت و خالص نشده کوکائین است. کراکشود. اد موجب اختالالت جسمی و روحی شدید میاین اعتی

شود این ماده باعث بسته شدن باز جذب دوپامین می وابستگی دارد. سر تونینو نورآدرنالین، دوپامینهای کوکایین با انتقال دهنده

دهد که موضوع را نشان میو مهمترین عامل میانجی تاثیرات تحریکی روانی حرکتی و تقویت کنندگی است. شواهد اخیر این

ای ظهبه طور قابل مالح آنتاگونیستها، نقش مهمی در حالت سرخوشی و تاثیرات تحریکی کوکایین دارد. دوپامین همانند گیرننده

دهد. تاثیرات محرک و سرخوشی کوکایین را تقلیل داده، میل به کوکایین را در افراد وابسته به آن کاهش می

امروزه موضوعات بالینی مرتبط با تاریخچه کوکائین باید به طور وسیعی تغییرات ایجاد شده طی زمان در میزان مصرف، روش

جدا و خالص شد و ۱۸۵۵مد نظر قرار دهند. آکالوئید فعال گیاه کوکا، در سال کاربری، الگوهای مصرف و تکنولوژی تولید را

، کوکائین نام گرفت. در همان زمان تولید سوزنهای تزریق زیر پوستی منجر به تالشهائی جهت استفاده از کوکائین ۱۸۶۰در سال

۱۸۸۰اثر بی حس کنندگی موضعی در سال برای ایجاد بی حسی موضعی در جراحی شد. شاید اولین گزارش پزشکی در باره این

میالدی ارائه شد.

برای بی حسی ۱۹۱۸تا ۱۸۸۴چندین جراح این ویژگی خاص کوکائین را تشخیص دادند و این ماده به طور وسیعی طی سالهای

ان اولین داروی موضعی، بی حسی نخائی و مسدودسازی عصبی، به کار گرفته شد. پس از آن بود که پروکائین)نواکائین(به عنو

صناعی در این زمینه وارد بازار شد.