Prepared by Rasool Khan “Amini”

جوړونه فارم د چرګانو دیافارم احداث

تارخچه

پواسطه • انسان د کیدل اهلی هغو د او روزل څخه ۵۰۰۰دچرګانو میالد د کاله. دی شوی رامنځته کی هندوستان په مخکی

•. کوله استفاده ډول ابتدایی په څخه چرګانو د انسانانو پوری قرن شلم تر

لکه ۱۸۵۰تر • نسلونه محدود څو یواځی پوری کلونو Dorkingدورکنګ Malayمیالدیکو . Cochins چیناو کیدل روزل کی ځایونو نورو په ددنیا او اسیا په

ته • مواده غذایی او سره ودی په علم جنتیک او بیولوژی د او پرمختګ د علم دورکړه . وده ته صنعت روزنی چرګانو د کمبود او احتیاج دانسانانو

کال • د ۱۸۷۳په کی امریکا په من ( The American Poultry Association)کی ځته اتحادیهوه . راوړل منځته نسلونو شان یو او نوی د هدف اتحادیه ددی چی راغله

د • ددواړو ۱۰۰۰نړی یا او هګیو او غوښی د چی لری شتون چرګان ډوله زیات څخه. کیږی روزل لپاره دتولید

•. ده کړی وده ډیره کی افغانستان په روزنی چرګانو د کی کلونو اخیرو په

اهمیت روزنی چرګانو د

چی • ده غذا مکمله یو هګی چی دا کیږی روزل لپاره غوښی او هګیو د ٪ ۹۸چرګاندی وړ هضم د یی

•. کول تقویه اقتصاد د او تجارت ښه

•. لری اړه ته وخت کم سرمایه کمی

•. بدلوی مواد غذایی باکیفیته په مواد کیفیته بی

•. برابرول کارزمینه د ډول مستقیم غیر او مستقیم په

•. ګرځی باعث ډیروالی د تولداتو زراعتی د چرګانوسره د

•. وړی منځه له سؤتغذیه او کوی تقویه اقتصاد ملی کی مجموع په

: انتخاب نسل د او ډولونه چرګانو د

دی • شوی ویشل ډوله دری په چرګان

نسل 1. تولید هګیود د

نسل 2. تولید د غوښی د

.3 ) نسل ) هګی او غوښه مقصدو ددواړو

•. لری تولید اندازه کمه په نسلونه وطنی

•. شی ترسره ډول دقیق په باید انتخاب دنسل

کتلوسره • په ته شرایطو محیطی او مارکیت

. وشی انتخاب دنسل باید

يا • او غوښی د مطابق جوړښت د فارم د

. شی انتخاب نسل هګیو

فایدی جوړونی فارم د

•. ساتی نه حرارت درجی ټیټی او لوړی د چرګان چی تنظیم حرارت د

•. کنترول غازونو اضافی او درطوبت ډول مناسب په

•. ساتل چرګانو د څخه شرایطو محیطی خرابو د

•. کول مخنیوی مرضونو د او ساتل چرګانو د څخه حیواناتو ښکاری او وحشی د

اداره • سره ډول ښه په چرګان او برابروی زمینه اسانه او ښه لپاره کولو کار دکیږی.

ضرورتونه اساسی فارم د

ونیول • کی نظر په باید چی دی عناصر عمده دری کی وخت په تاسیس د فارم دشی.

تودوخه:1.

حرارت • بدن د چرګ د باندی ډول اوسطی ۱۰۶.په یا ۵ ۴۱.فارنهیته سانتی ۴ درجهدی .ګیراد

ډول • اوسطی په کی فارم په چرګانو د لپاره تولید پوره او ښه ۱۸.د ۵-.۲۱ درجه ۵دی ګراد .سانتی

هفته په عمر چرګوړی د په فارنهیت د درجه تودوخی د

اساس

-۰ ۱ -۹۳ ۹۵

-۱ ۲ -۹۰ ۹۵

-۲ ۳ -۸۵ ۹۰

-۳ ۴ -۸۰ ۸۵

-۴ ۵ -۷۵ ۸۰

-۵ ۶ -۷۰ ۷۵

MOISTUREرطوبت: 2.د: • ډول وسطی په لپاره چرګانو ده .۸۰-۷۰د ضرورت رطوبت فیصده

تولیدوی • رطوبت ډیر خوراکی د برابره دوه یعنی استعمال په اوبو ډیرو د چرګان

•. ګرځی باعث خرابیدو د فرش او زیاتوالی د مرضونو د ډیروالی رطوبت د

•. کیږی باعث نارغیو تنفسی دځینی کموالی رطوبت د

یا 3. تبادله هوا AIR EXCHANGEددی . • ضروری لپاره کنترول رطوبت او صحت چرګانو د تبادله هوا د

په • نور داسی او میتان ، امونیا ، اکساید دای کاربن لکه ګازاتو زهری د تبادله هوا د. لری ونډه کی کنترول

کوی .• مهیه اکسیجن اندازه کافی په ته چرګانو او

•. ورسیږی سرته سره نیولو کی پام په موسم د باید تبادله هوا د

انتخاب ساحی د لپاره جوړولو فارم SITEدSELECTION

کی • نظر په رسی الس ته مارکیت او شتون مارکیت د باید لومړی انتخاب ساحی د. شی ونیول

نه • سرک عمومی د باید ساحه فارم نه ۱۰۰۰د سرک عامه او مترک ۲۵۰متره. ولری فاصله

د • چی شی ټسټ باید اوبه رسی الس ته اوبو او مالګه 500PPMبرق زیاته څخهد کی لیتر هرملی په او .۱۰۰ونلری ونلری شتون بکتریا کولی د زیاتی نه

•. شی ونیول باید نظر په هم پالن دوسعت فارم د اینده کی انتخاب په ساحی د

ادامه...

•. وی امن په نه طوفان او دسیالب باید ساحه فارم د

وی .• نه ټیټه نه نوروساحو د چی وشی توجه باید کی انتخاب په ساحی د

•. ساتی پاکه یی هوا او یخه ساحه فارم د شتون ونو د شاوخوا فارم د

نه • فارم د باید .۱۶اونی ولری فاصله متره

شی .• ونیول کی نظر په هم تعمیرونه ضروری نور باید کی ساحه په فارم د

سیستمونه جوړولو فارم :POULTRY HOUSING SYSTEMSد

لری • شتون سیستمونه قسمه دری لپاره روزنی چرګانود د

ډول 1. ازاد په روزل چرګانو Free Range Or Extensive Poultry Rearing: د

•. راوړی السته خپله په خوراکه او اوبه خپله چرګان کی سیستم ډول دی په

•. کیږی اماده سرپنا ورته لخوا شپی د خو

نظرکی • په ساحه فټه در لخوا دورځی او ساحه فټ یو لخوا دشپی لپاره چرګ یو دکیږی . نیول

کی • هکتار یو په ډول دی په .۲۵۰چی کیږی ورزل چرګان

سیستم :2. ازاد SEMI-INTENSIVEنیمهPOULTRY REARING SYSTEM

هم • غذا متوازنه ولی رواړی السته غذا خپله په چرګان کی سیستم ډول دی په. کیږی ورکول

د • لخوا ورځی لخواد ۴-۳د شپی اود ساحه ۲.-۲فټه نیول ۵ کی نظر په ساحه فټهکیږی.

کی • هکتار یو په ډول همدی .۷۵۰په کیږی روزل چرګان

سیستم 3. :INTENSIVE POULTRY REARING SYSTEM تړلی

کی • ساحه محدوده ه یو په چرګان لخوا روځی او شپی د کی سیستم ډول دی په. کیږی روزل

•. دی قسمه دری په سیستمونه ډول دا

سیستم .1. دروزنی لپاسه غولی د

.2. سیستم پنجریز

سیستم 3. فارم کنترول

ادامه...

•. کیږی روزل چرګان تولیدونکی هګیو د اکثره کی سیستم پنجریز په

وی .• پوری چته څو تر نه یو د جوړښت پنجرو د

•. ښی جوړښت پنجری د لپاره چرګانو څلور د جدول الندی

اوږدوالی مخ د پنجری د متره ۴۵ سانتی

اوږدوالی طرف شا د پنجری د متره ۳۸ سانتی

جګوالی مخ د پنجری د متره ۴۲ سانتی

پراخوالی متره ۴۲ سانتی

فارمونه : سیستم کنترول CONTROL FARMS دشپی • او ورځی د تبادله هوا د او رطوبت ، تودوخه لکه هرڅه کی فارم کنترول په

. کنترولیږی ډول متداومه په لخوا

•. ورکوی نتیجه ښه لپاره چرګانو برایلر د سیستم دا

•. ورکوی ډیر حاصالت ته سیستمونه نور نسبت

ددوا • او کیږی اسانه په کنترول مرضونو د

. کموی مصارف

کیږی .• ترسره سره اسانی په یی قرنطین

•. وی کمه یی مړینه چرګانو د

ادامه...

نفر • یو کی فارمونو کنترول نورو ۳۵۰۰۰په تعدادپه دا چی شی کوالی اداره چرګان.۸کی دی نفره

په • برایلر کی فارم کنترول په ۳۷په کی نور په او .۴۵ورځو رسیږی کی ورځو

فیډ • د کی فارمونو کنترول کی FCR ۱.۸په نورو په ۲.-۲او ۲. دی پوری

د • کی فارمونو کنترول ۲.په کی ۸ مقابل فیډ ۱.کیلوګرامه ۵. ورکوی وزن ګرامه کیلو

د • کی فارمونو نورو په ۳.-۳ولی ۳. ورکوی وزن نوموړی کی مقابل فیډ ګرامه کیلو

ساختمان : فارم CONSTRUCTION OF FARM د

جهت :1. فارم د

•. تطبقیږی پوری هوا د سیمی د نسبت جهت فارم د

•. وی غربآ او شرفاآ باید اوږدوالی فارم د ډول عمومی په

•. شی وټاکل جنوبآ او شماآل باید یی سور او

•. شی داخل ته داخل فارم د نور اندازه کافی په څو تر

ادامه...

.2: تاداو فارم د

تیږی • لپاسه ځمکی د متر نیم او دننه دی ځمکه په متر نیم باید لپاره تاداو فارم دشی وکارول

•. ساتی څخه رطوبت د فرش فارم د کار دا

.3:) پرانه ) ډکون دغولی فارم د

نیم • څخه ځمکی شاوخوا د باید غولی فارم د

. شی ډک اندازه په متر

د • کی فارم په او لندیدو د فرش دفارم څو تر

. شی باعث لګیدو نور او هوا

ادامه...

فرش : 4. یا غولی فارم د

•. ونلری ژوری او لوړی څو تر شی اخیړ پواسطه خټی د یا کانکریټ باید غولی فارم د

ونلری .• ځای لپاره پټیدو د پرازیتونو د او شی پریمنځل او پاک اسانی په

دیوال :5.

مښوکه • په سره اسانی په یی چرګان څو تر شی جوړ څخه تیږو د متر نیم باید دیوال. نکړی وران

د • باید لوړوالی دیوال ۲.د ۸-.۳ ۳. ولری لوړوالی پوری

کړکی :6.

د 7. .۹۰وروسته شی پریښودل بایدکړکی څخه لوړولو دیوال متره سانتی

•. شی پریښودل باید سمی سره موسیم د کړکی

ادامه...

چت :7. فارم د

•. شی جوړ ماننده حرم او مقاوم باید چت

دهر • باید کی چت په کی سیمو وروسته ۱۵یخو اندازه ۹۰متره په متره سانتی. شی پریښودل سوری

دروازه:8.

•. شی پریښودل کی دیوال غربی یا شرقی په باید دروازه فارم د

.۵باید • تیرسی االت سامان تری سره اسانی په چی ولری سور فټه

.9: پلنوالی یا عرض فارم د

د • باید پلنوالی فارم .۱۲-۶د وی پوری مترو

•. نیسی نه صورت سره اسانی په تبادله هوا د بیا شی پراخ ډیر چیری که

ادامه...

.10: اوږدالی یا طول فارم د

•. لری اړه پوری تعداد په چرګانو د طول فارم د

د • باید ډول ستندرد په .۷۲خو نشی زیات څخه متره

.11: فاصله یا جداوالی منځ تر فارمونو دوه د

تر • باید فاصله ترمنځ فارمونو دوه .۱۶د وی متروپوری

کړی .• پیدا جریان هوا تری سره اسانی په څو تر

هګیود • او دغذا ، کوټه اوسیدو د ، بدلولوکوټه کالیو د باید سره سره تعمیر د فارم د . شی ونیول کی نظر په هم تشناب او حمام همدارنګه او کوټی ذخیری

االت سامان وړ ضرورت د فارم د

لوښی :1. دانی د

•. استعمالیږی لوښی ډوله نالی د ته چرګوړو پوری هفتو پنځو لومړیو تر

د • .۱۰۰چی کوی کفایت لوښی یو لپاره چرګوړو

لوښی • دا چی تعویضیږی پواسطه لوښو دایمی د لری ۹وروسته ظرفیت ګرامه کیلو.۱۰۰اود کوی کفایت لپاره چرګانو

چر تعداد د ګوړو ساحه عمر

۱ انچ ۱ هفتی یوی تر

۱ انچ ۲ وروسته هفتی یوی د

ادامه...

یا 2. اوبولوښی :Drinkersد

د • لوښی دا چی استعمالیږی لوښی ظرفیت یولیتره د ورته کی هفتو څلور لومړیو۲۵. کوی کفایت لپاره چرګوړو

د • څخه میاشتی یو له د ۸وروسته چی استعمالیږی لوښی لپاره ۳۰لیتره چرګانو. کوی کفایت

یا :3. ځالی اچولو هګیو Nests د

•. لری اوږدوالی یی فټ نیم یو سوراو فټ نیم یو ، جګوالی فټ یو

چګس : 4.

•( اته .۸له شی( کیښودل چګسونه لپاره چرګانو د باید څخه عمر هفتی

باید • ۷.-۵چګس څخه ۵ ځمکی اود پيړوالی پوری متره متره ۶۰-۴۰سانتی سانتیباید څخه دیوال له او ولری ۲۵لوړوالی والی لیری متر سانتی

بروډنګ او روزنه چرګانو BROODING ANDدREARING

•. کیږی روزل کی بروډر په چرګوړی پوری هفتو شپږ لومړیو تر

•. لری شتون دبروډرسیستمونه ډوله دری په

ولری 1. بروډر کی ځای خاص یوه په :Separate Brooding Houseچی

وی 2. ځای یو روزنځای او بروډر کی سیستم : Brooder- Cum- Grower houseپه

د • وروسته .۲۰-۱۶چرګوړی انتقالیږی ته روزنځای دایمی او اصلی وروسته هفتو

لپاره • هفتو دری لومړی ۰.د دی ۳۵ ضرورت چرکوړی فی ساحه مربع فټ

.3Brooder-cum-grower-cum-layer House

کیږی .• ورزل کی ساحه عین په اخیره تر چرګان کی سیستم ډول دی په

یا کول اداره بروډر :BROODER MANAGEMENTد

لوښی • ټول فارم د مخکی ورځی څو کیږی راوړل ته فارم چرګوړی چی کله. شی یوړل منځه له یی میکروبونه او پریمنځل

باید • اندازه بوری یا بستر د چی شی اماده ورته بستر نوی او متره ۱۰-۸پاک سانتیباید . ۴-۳یا بروډر وی .۲۴انچه شی اماده څخه رارسیدو د چرکوړو د مخکی ساعته

یی • درجه دحرارت یا ۳۵او ګیراد .۹۵سانتی شی اماده او برابر فارنهیت

کیږی • روښانه پواسطه ګروپونو څلور د دی شوی جوړ څخه اوسپنی د چی بروډرونهد .۲۵۰او ګرمیږی پواسطه تیلو یا ګاز د چی لری ظرفیت چرګوړو

کی • اوبو په باید لپاره ساعتونو دری لومړنیو دا ۱۰د چی شی حل هم سکروز ٪منددی ل Stressدسټریس فایده پاره

یا • درجه حرارت د بروډر د (Temperature)د دپاسه باید ۵دفرش اندازه په متره سانتیولری ۳۲ وجود تودوخه ګراد سانتی درجه

ادامه...

هفته • هر ۲.باید څو ۲ تر شی راوړل ښکته ګراده ته ۲۲سانتی ګراد سانتی جه در. کړی پیدا توافق هواسره داخل د فارم د اوچرګوړی ورسیږی

د • یی رطوبت .۶۰-۵۰متوسط وی اماده پوری فیصده

کی • فارمونو برایلر اکثره رڼا ۲۳په متداومه کیږی (Lighting) ساعته اماده ته چرګوړو. وکړی استفاده څخه دانی او اوبو د ډول اعظمی په څو تر

عمر شی اماده باید چی ساعتونه رڼا د

-۰ ورځو ۷ ورځ / ۲۴ ساعته

-۱ هفتی ۶ -۱۲ ورځ / ۱۳ ساعته

-۶ هفتی ۱۸ -۸ ورځ / ۱۰ ساعته

-۱۸ ۲۰ باید شی ۱۲رڼا زیات ته پرورځ ساعته

وروسته ۲۰د نه هفتو سره تدریج په شی ۱۶باید لوړ ته ساعته

کول اماده خوراکی اود خوراکه لپاره چرګانو د: FEED AND FEEDING

:کاربوهایدریت1.

مهمه • دانرژی او شوی جوړ څخه هایدروجن او کاربن ، اکسیجن له کاربوهایدریت. دی منبع

شی • هضموالی اسانی په قندونه ساده او مالتوز ، ،سکروز نشایسته چرګان

قندونه • سلولوز او لکتوز د سره شتون نه په انزایم سلولیز او لکتیز د کی چرګانو. هضموالی نشی

:Fatsشحمیات 2.

شوی • جوړ څخه هایدروجن او کاربن ، اکسیجن له شان په کاربوهایدریتو د شحمیات

اسید • لینولیک یواځی د Linoleic acidچرګان یی کمبود او لری ضرورت تهDepression د اندازه کمه په څخه هغو اود هګیوکوچنیوالی د ، مشکالت تنفسی ،

. ګرځی باعث راځی ته منځ تولید چرکوړو

•. دی عبارت څخه پروډکټ بای هغو د او باب دانه دی عبارت منبع کیدو پوره د انرژی

ادامه...:Proteinپروتین 3.

شتون • هم نایتروجن او سلفر څخه هایدروجن او کاربن ، اکسیجن پر برسیره کی جوړښت په پروتین دلری.

چی • دی شوی جوړ څخه اسیدونو امینو له دی .۱۰پروتین ضروری ی

دی • ضروری لپاره جوړولو د انساجو اود هګیوتولید ، ودی په چرګانو د پروتین

دی .• تولیدات حیواناتو د او دانی لرونکو غوړو له دی عبارت منبع پروتین د

:Mineralsمنرالونه4.

دی • شوی ویشل ګروپونو دوه په ډول عمومی په عبارت Micro-mineralsاو Macro-mineralsمنرالونه څخهدی

مګنیزیم .• ، کلورین ، پوتاشیم ، سودیم فاسفورس، ، کلسیم له دی عبارت ماکرومنرالونه

•. ایوډین ، سلنیم ، کاپر ، اوسپنه ، زینک منګنیز، له دی عبارت مایکرومنرالونه او

هګیود • د او جوړښت په هډوکو د چی دی عناصر مهم او لوی کی غذا په چرګانو د فاسفورس او کلسیمقشر د هګی د ، کمبود تولید د هګیو د کی چرګانو په یی کمبود او لری رول ډیر کی جوړښت په قشر

راوړی منځته کوږوالی هډوکو اود والی نرم

له • دی عبارت یی څخه. Ground Limestoneاو Marine Shellsمنابع

ادامه... :Vitaminsویټامین 5.

دی • ضروری لپاره بدن د اندازه کمه په چی دی مواد عضوی ویتامینونه

دی .• شوی ویشل ګروپونو دوه په

وړدی • کیدو دحل کی شحمیاتو په چی A,D,E,Kویتامینونه

فولیک او• ، بیوتین ، اسید تنیک نیکو ګروپ بی د له دی عبارت وړ کیدو حل د کی اوبو په. کولین سید،

•. تولیدیږی کی بدن په چی ځکه نلری ضرورت ته سی ویتامین چرګان

له • دی عبارت منابع ویتامینونو او yeastد شیدوتولیدات د ، تولیدات ماهیانو د ،Feed additive. څخه

:Waterاوبه 6.

بدن • د چرګانو د او ۷۵-۵۵اوبه برخه پوری تشکیلوی ٪۶۵ هګی د ٪

په • د حرارت د بدن د اوبه لری رول کی انتقال او جذب ، هضم په موادو غذایی د اوبهلری رول هم کی تنظیمولو

: قسمونه او اجزا ترکیبی فیډ د

ME (Kcal/kg) Protein (%) Age / Nutrients

2800 22-24 Starter ration

( هفته0-3) 

3000 20-22 Grower ration

(هفتی 3-5) 

3200 18-20 Finisher ration

( هفتی 5-7) 

یی اجزأ او ترکیب دخوراکی چرګانو د

کاربوهایدریت جوار ۲۵۰٪

غنم ۲۰٪

سبوس غنمو د ۱۰٪

موالس ۵٪

پروتین کنجاره ۳۰٪

پوډر ماهی د ۲٪

منرالونه چونه ۱٪

پوډر هډوکی د ۱٪

مالګه ۱٪

مجموعه ۱۰۰٪

( زر خوراکه( ۱۰۰۰د لپاره چرګانو برایلر

هفته / عمر هفته / / بوجی ۵۰خوراکه ګرامه کیلو

۱ .۲ ۵

۲ ۵

۳ .۷ ۵

۴ .۱۰ ۵

۵ ۱۳

۶ ۱۶

۷ ۱۹

مجموعه .۷۳ ۵

واکسین او الصحه حفظ

نوم ناروغی د نوم واکسین د غمر چرګ د دواکسین

چرګ/ یو مقدار

استعمال د

طریقهNewcastle Disease vaccination schedule

نیوکاسټل واکسین نیوکاستل د -۴ عمر ۵ ورځي څاڅکی یو له پوزی او سترګو د

الری

نیوکاسټل واکسین نیوکاسټل د -۳۰ عمر ۴۰ ورځی څاڅکی یو له پوزی او سترګو د

الریInfectious Bursal Disease vaccination schedule

ګمبورو واکسین ګمبورو د -۱۲ ورځی ۱۴ څاڅکی یو له پوزی او سترګو د

الری

ګمبورو واکسین ګمبورو د -۲۰ ورځی ۲۲ یوڅاڅکی له اوپوزی سترګو د

الریHydro pericardium Disease vaccination schedule

هایدروپرکارډیم هایدروپریکارډیم د

واکسین

-۸ ورځی ۱۵ .۰ سی ۲۵ سی الندی دپوستکی

Bird flu Disease vaccination schedule

زکام چرګانو د واکسین زکام د ورځی ۷ .۰ سی ۳ سی الندی پوستکی د

لنډیز یا ټکی مهمپیل • تجارت روزنی چرګانو د سره کتلو په ته سرمایی د باد کی وخت په جوړولو د فارم د

شی .

شی .• انتخاب نوعه چرګانو د باید لپاره فارم د

شی .• انتخاب ساحه مناسبه باید لپاره جوړولو فارم د

شی .• استعمال تکنالوژی او طریقی عصری باید کی جوړولو په فارم د

ونیول • کی نظر په ځایونه استوکنی د باید کی انتخاب په ځای د لپاره جوړولو د فارم دشی.

ته • انسان نه چرګانو د ناورغی ځینی ځکه شی استعمال باید طریقی حفظوالصحوی ټولوالګی . چرګانو د لکه تمامیږی مهلکی او کوی سرایت هم

مارکیت • د او ولری شتو مارکیت باید لپاره فارم د

شی . انتخاب نوعه چرګانو د مطابق

درست • او تاسیس ، انتخاب صحیح دساحی فارم د

. وربښی تداوم ته کاوربار روزنی چرګانو د منجمنت

نړی ه یو مو نه توجه لهمننه