WPŁYW MUZYKI NA ROZWÓJ DZIECI

OD NARODZIN DO 12 LAT

Sandra MorawskaAugustyna Wolff

„Muzyka to odgłosy przyrody: szemrzące strumyki, szumy drzew, śpiew ptaków,

zawodzenie wiatru, to koncert spadających kropli deszczu brzęczący o kant szyby i parapety; to

odgłosy nawoływania pasterzy, dźwięki fujarki; to wreszcie odgłosy ulicy: klaksony, alarmy, uliczni

grajkowie, zgrzyty, świsty kół, tętent kopyt, turkot pędzącego pociągu; to wszelkie odgłosy domu –

od pobrzękiwania pokrywek i garnków po delikatne dźwięczenie ozdobnych dzwoneczków, gongów i instrumentów muzycznych, służących

domowemu muzykowaniu.”

/Górniok – Naglik A., Muzyka w rozwoju małego dziecka, Kraków 2000/

MUZYKA – A DZIECKO W ŁONIE MATKI

Odpowiednio dobrana muzyka pozytywnie oddziałuje już na dziecko w łonie matki, które od

dwudziestego szóstego tygodnia słyszy rytm i melodię.

W okresie życia płodowego dziecko wykazuje pierwsze reakcje na bodźce akustyczne i muzyczne.

Jednak najbardziej odpowiedni czas rozwoju muzycznego przypada pomiędzy pierwszym a trzecim, piątym a

siódmym i około dziewiątego roku życia.

Nauka muzyki następuje w trzech różnych aspektach.

Pierwszy to audiacja (od łac. audio – słyszę). W jego skład wchodzą czynności służące poznaniu dźwięków i rozróżnianiu ich funkcji.

Drugi obszar dotyczy zapisu i zasad muzyki, obejmuje także nazewnictwo muzyczne.

Trzeci aspekt rozwoju muzycznego związany jest z wykorzystaniem muzyki, czyli nauką gry na instrumentach.

Audiacja pełni jednak rolę nadrzędną.

MUZYKA – A DZIECKO OD 1 DO 5 ROKU ŻYCIA

Pierwsze świadome kontakty z otoczeniem muzycznym stanowią pewnego rodzaju furtkę wprowadzającą dziecko w krainę muzyki.

Matka uspokaja dziecko śpiewając kołysanki. Podśpiewywać także może podczas kąpieli, przewijania, czy zabawy. Później powinna włączać się do śpiewu swojego maluszka, ponieważ ważnym jest aby podtrzymywać naturalne skłonności dziecka do śpiewu.

Akustyczne otocznie dziecka wywiera wpływ na jego stosunek do muzyki.

Pokazując dziecku świat poprzez pryzmat występujących dookoła dźwięków, szumów i odgłosów, kształtować możemy bardzo wrażliwą osobowość.

Wsłuchiwanie się w dźwięki wydobywane podczas stukania różnego w różne naczynia oraz zabawa w „koncerty na pokrywkach” a także śpiewnie i tańczenie z dzieckiem, poszerzają doświadczenia słuchowe.

Inaczej będzie przebiegał rozwój muzyczny dziecka, które od pierwszych chwil słyszy śpiew matki, inaczej dziecka, które od początku słyszy muzykę artystyczną graną przez osoby w najbliższym otoczeniu, a jeszcze inaczej dziecka ogłuszanego dochodzącą zewsząd muzyką mechaniczną.

Każdy okresów rozwoju muzycznego wymaga innego rodzaju stymulacji.

Śpiewu uczy się dziecko od matki i najbliższych. Istotne jest więc, aby był on naturalny, a nie dźwięk pozytywki zawieszonej nad łóżeczkiem, czy śpiew dochodzący z radia. Tylko bowiem dźwięki podbarwione emocjonalnie wywołają w dziecku pożądane zmiany i odbije się echem w jego działaniach muzycznych.

Z badań G. Iliny wynika, że:

- dzieci od 2 do 3,5 lat cechuje śpiewnie rytmiczne – czyli wypowiadanie słów w rytm melodii oraz śpiewanie monotonii polegające na śpiewaniu na jednym dźwięku o określonej wysokości;

- dzieci od 3,5 do 5 lat charakteryzuje śpiewanie szeregu przerywanego – czyli śpiewanie na przemian kilku dźwięków o nieokreślonej wysokości (melodię trudno rozpoznać, jest ona indywidualną wariacją oryginału);

- dzieci w wieku od 6 do 7 lat charakteryzuje śpiewanie interwałów oraz śpiewanie intonacyjne (przez dzieci uzdolnione muzycznie).

MUZYKA – A DZIECKO W WIEKU OD 6 DO 12 LAT

Kształcenie słuchu muzycznego wywiera dodatni wpływ na wyniki w zakresie gramatyki, ortografii, matematyki i wychowania fizycznego.

Dzieci, które codziennie uczyły się czytania nut, gry na instrumentach i rytmiki miały mniejsze trudności w nauce czytania, wyższą sprawność manualną, lepszą wymowę oraz pamięć. Osiągały dobre wyniki w myśleniu arytmetycznym i logicznym. Ponadto charakteryzował je wyższy rozwój cech społecznych, np. prace grupowe czy zespołowe.

Wykonywanie muzyki szczególnie ćwiczy i wspomaga zmysły, prowadząc na współdziałania pomiędzy widzeniem, słyszeniem i dotykiem.

Istotna jest także duża zależność rozwoju aktywności zabawowej dziecka od poziomu i ilości prowadzonych zabaw muzycznych.

Muzyka pełni także funkcję wychowawczą. Można do niej zaliczyć kształtowanie kultury muzycznej, doskonalenie smaku, rozwijanie umiejętności słuchania, rozumienie własnej psychiki, obyczajów, warunków życia, rozbudzenie zainteresowań i sympatii do ludzi, kształtowanie umiejętności wypowiadania się, odczuwanie piękna, oddziaływanie na pamięć, rozwijanie poczucia więzi grupowej, samodzielności itp.

Kontakt dziecka z muzyką umożliwia mu rozwój pełni człowieczeństwa a ponadto pobudza i rozwija u dziecka różnorodne zdolności umysłowe, uczuciowe i praktyczne.

Troska o dziecko każe je obdarowywać wszystkim co najlepsze. Również najlepszą muzyką.

Według holenderskiego kompozytora Raimonda Lapa znaczenie muzyki jest wciąż

niedoceniane. Muzyka jest językiem niezwykle sugestywnym, zrozumiałym dla wszystkich, także tych najmłodszych, musi jednak być

przedstawiona w przystępnej dla nich postaci.

Słuchanie muzyki odgrywa niebagatelną rolę w procesie edukacyjnym, ułatwia rozwój intelektualny,

społeczny, czyni dziecko bardziej kreatywnym.

MUZYKA FOLKLORYSTYCZNA W ROZWOJU DZIECKA

W rozwoju dziecka ważna jest także muzyka folklorystyczna.

Jest ona swego rodzaju mądrością wyrażoną sztuką poetycko – muzyczno – taneczną oraz plastyczną. Jest

nośnikiem uniwersalnych wartości, które przemawiają do każdego człowieka.

Poprzez różnorodność kolorów i strojów, żywiołowość muzyki i śpiewu dziecko z dużym zainteresowaniem

ogląda tego rodzaju występy.

Dzielą się one na perkusyjne, strunowe i dęte. Sięgają swą genezą czasów prehistorycznych,

a udokumentowane do dziś są niezmiernie bogate zarówno pod względem typologicznym

jak i funkcjonalnych.

Pełnią one funkcję religijno – filozoficzną, poznawczą, estetyczną integrującą, zabawową

i ogólnorozwojową.

Przedmioty te będące wykwitem kultury ludowej zaspokajają potrzeby ludzkie w zakresie wiary,

poznania, ekspresji, piękna, wspólnoty, zabawy i rozwoju.

LUDOWE INSTYRUMENTY DZIECIĘCE

Przedmioty artystyczne wymagają największej aktywności ze strony uczniów, która z kolei wpływa na

intensywny rozwój umiejętności.

LUDOWE INSTRUMENTY DZIECIĘCE

Poprzez muzykę bardzo wcześnie możemy wspierać

i stymulować zmysły dzieci, a przez to rozwijać ich wrodzone talenty.

Naukowcy, m.in. otolaryngolog prof. Alfred Tomatis, którzy badali wpływ muzyki na człowieka stwierdzili,

że muzyka stymuluje rozwój mózgu i układu nerwowego.

Muzyka słuchana w dzieciństwie ma wpływ na odbieranie bodźców dźwiękowych w ciągu całego życia, pomaga budować neuronalne drogi, które mają wpływ na naukę języków , rozwój pamięci i

poczucia przestrzeni. Odpowiednia muzyka poprawia koncentrację, powoduje wzrost

kreatywności i zapamiętywania, ułatwia naukę czytania i pisania, podwyższa motywację, opóźnia

objawy zmęczenia, harmonizuje napięcia mięśniowe, poprawia koordynację ruchową.

Terapeuci polecają wszystkim codzienne słuchanie muzyki.

Okazało się, iż najlepiej stymulują mózg utwory Mozarta i chorał gregoriański – poprawiają także pamięć i koncentrację. Muzyka baroku - Vivaldiego, Telemanna, Bacha – wspomaga i przyspiesza proces przyswajania wiedzy. Utwory Beethovena, Vivaldiego, Straussa harmonizują i integrują rytm pracy serca i mózgu.

Tym, którzy mają problemy ze słuchaniem muzyki klasycznej poleca się korzystanie z dźwięków natury - śpiewu ptaków, szumu

wodospadu, potoku górskiego, fal morskich. Dzieci mogą słuchać odpowiedniej muzyki podczas zabawy lub

odrabiania lekcji. Najmłodsze chętnie zasypiają przy kołysankach.

DZIĘKUJEMY