- "T ...

D. D.

DISSERTATIO

BEATITUDINE DEI,

(ju a m ,

1NDULG- AMPLISS. ORD. PH1LOS. VPSALPRiESIDE

Docr PETRO NICOLAOCHRISTIERNIN,

log. et metaph. prof. reg. et ord.

PRO GRADUEXfilBET

OLAVUS EDENLÖF,helsing. v. d. m. et ad schol. triv. gev. coll.

JN AUD. GUST. MAJ. D. XF1. FEBR. MDCCLXXXFlll.Horis A. m. Solitis.

UPSALIiE,Litt. Direct. JOH. EDMAN.

De Beatitudine Dei.

i Tim. 6: 15.Beatus unice potens eß rex regum & dominus dornt«

nantium.

§■ 1.Commendat opus Optficem.

fnter alias divinae perfectionis cognofcendx vias,qua: fapientia: doktoribus (efe adprobarunt, prse-eipuum illa fibi locum vindicat, qua, pereeptis

rernm creatarum perfektionibus, Deum, utpote 0-mnis realitatis auetorem, his carere neutiquam pos-fe judicamus. Ha:c certe ratio argumentandi facriscommendatur litteris, ubi ex eo, quod Deus oculos& aures formavit, valida prorfus infertur conclufio-ne, quod Deus cunrta videat atque audiat, hoc eft,exquifitisfimam rerum & eventuum omnium & fin-gulorum habeac cognitionem a). Qvamvis enim a

A 2 qua-a) PI. 94: 9-

4 De Beatitudine Dei.qualitate efFe&us ad eandem in causfa inveniendamqualitatem non femper valeat argumentum; A qui-dem cos fecandi facultate deftituta ferrum tarnen ex-acuit: ipfae tarnen virtutes, qux ad effeQum huncvel illum praeftandum prorfus funt .'neceslaris, inipfo effe&ore deAderari nequeunt. Sic ad mundummaximum producendum maxims in creatore requi-runtur vires: ad eximiam, qus in mundo comparet,bonorum multitudinem procurandam Angularis prs-fto efte debet benignitas; & prsclarus, qui in hocuniverfo deprehenditur, ordo, fummam arguit mo-deratoris fapientiam. Hinc etiam ex beatitudine,quam Deus larga manu creatis fubftantiis, fenfu &ratione prsditis, attribuit, tuto colligimus, Deumens omnino elfe beatisAmum; in primis cum aliis da-re non posAt quispiam, quod ipfe non posAdeat.Notio certe fummas felicitatis, quam in Deo fufpi-cimus, ex conceptu beatitudinis, quam in nobis &aliis experimur, formari debet, cum eadem At na¬turs beatae ratio, generatim conAderata; quamvisbeatitudo Dei noftram inAnite Aiperet, neque, utprofperitas creaturarum omnis, aliunde Aiam ducatoriginem, quam ex inAnitis ejus perfe&ionibus inmoderamine hujus univerA confpicuis. JucundisA-mam hxc nobis Aiggerit diAerendi materiem, quambreviter explicare conabimur, quantum tenues per-miferint vires, arduis bis & Ajblimioribus veritati-bus digne enodandis neutiquam Aaffe&urse. Tu ve-ro, B. L. conatui noAro faveas, &, dum haec pau-

ca

De Beatituåine Dei. S

ca legis, fummam beatisfimi Numinis nobiscum ad-mireris gloriam.

§. "•Notio beat'itudinis explicata.

Beatum communi fermone illum dicimus, quifingulari quadarn dele&atione fruitur , feu qui gra¬tis fenfionibus ita adficitur ac demulcetur, ut ad in-commoda, fi quae adfuerint, minus attendat; quemftatum optabilem praedominium voluptatis feu gau-dii vocant philofophi. Non enim ad vitam beatamfufficit, ut omnia adfint, quae ad exfiftentiam ac vi¬tam confervandam requiruntur, cum etiam nonnulliexfiftant ac vivant infelicisfimi. Multoque minusabfentia malorum ac doloris per fe beatitudinem ef-ficit, quamvis ad beate vivendum haud parum con-ducat: nam etiam res fenfu carentes doloris exper-tes funt, quibus tarnen nulla competit felicitas; &eam in primis ob causfam malis & incommodis libe-rari cupimus , ut non impeditam bonorum fruitio-nem confequamur. Neque enim ullam medicus lau-dem aut mercedem reportat, fi morbum quidemvalidis profligat remediis, Ted vitam fimul exftin-guit. Non ignoramus felices interdum illos quoquevocari, qui commodo etiam minori, & ingratam,qua cruciantur, fenfionem haud fuperante, juvan-tur; ut in homine morbo acuto & graviori laboran-te aliquam ei reliquam judicamus felicitatem,(i fidum

A 3 quem-

if De Beatitnåine Dei.

quempiam ac providurn amicum Ie£to adfidentemhabuerit, licet vim doloris minime hasc plane vin-cat commoditas. Sed nec ignota eft ftriänor figni-ficatio beatitudinis, qvando datum denotat omnis ex-pertem fenfionis triftioris, & qui omnium, quas co-gitari unquam posfunt bonorum fruitionem perpe-tuam & non interruptam involvit. Ita vero intelli-gi debet notisfimum illud Solonis di&um: nemo an-te obitum heatus. Immo vero (i omnibus perfe&anumeris dele&atio, nullique obnoxia mutationi, adbeatam fortem judicatur necesfaria, Deo hasc uniceed tribuenda, in quo nulla ed: lucis ac tenebrarumvicisfitudo, & qui folus incorruptibili & abfolutagaudet felicitate, de qua nobis ex indituto jam eftagendum.

Beatitudo Dei ex infinitate patet.

Ut beatitudinis divinas pleniorem nodraque fe-licitati adcommodatum habeamus conceptum, ad at-tributa Dei (umma & gloriofisfima ita attendere o-portet, ut ad a&iones ejus , quibus fe nobis cogno-fcendum & quafi confpiciendum praebet, oculos fi-mul attentos convertamus. Ut enim perfe&ionesdivinae, per fe & absque ulla operatione confidera-tae, nullam nobis praebent confolationem ac laetitiam:(ed omnino requiritur, ut ad nos datumque nodrumreferantur, atque adeo perpetua & beatifica Deiconfideretur attuofitas, quae vitam ejus cönftituit

no-

$. I".

v

De Beatitnåine Bei. 7

noftraeque vitse ac felicitatis eil: origo; ita nec eotantum nomine Dens fe beatisfimum fentit, quodnihil ei defit ad naturam ejus infinitam conflituen-dam, feu quod omnes fummas tantoque faftigio di¬gnas habeat virtutes\ fed huc vel maxime facit,quod in a&ionibus fuis gloriofisfimis (vavisfimamfentiat voluptatem. Deo certe, ut infinito feu o-innibus fimul perfe&ionibus, iisdemque abfolute fum-mis, exfplendefcenti, nihil deesfe poterir, neque ul-la imperfe&io locum habebit in excella hac magni-tudine, cujus nulla datur invefligatio & cui per o-mnem rerum univerfltatem nihil fimile aut fecunduminveniri poteft. Habet ille per fe & fine ulla de-pendentia, quidquid ad naturam fuam conftituendamfpe&at, quae nullis elf limitibus circumfcripta: habetetiam plenisfimoque tenet dominio, quidquid ad fi-nes fuos confequendos adcommodatum cenferi que-at. Atque haec fumma divinae majeflatis lufficientianon potefl: non in beatitudine ejus conflituenda ma¬ximum habere momentum.

$: IV.Beatus efl Dens, ut omnipotens.

Deo perfummam, qua pollet agendi potenti-am, qua omnia, quae vult & qnas cogitari unquampöflunt, efficere, confervare & mutare valet, exi-mia competit beatitudo. Non exiguum hoc huma¬nas imperfe&ionis efl: incommodum, quod decreta

no-

8 De Beatitudine Dei.

noftra atque incepta faepe ad fperatum perducere ex-icum non poffumus, Ted valentioribus haud raroobftaculis a propofito defiftere cogimur. In primishoc mentibus benignis & ad alios adjuvandos pro-nis acerbum eft ac triftisfimum, quod homines in-terdum videant calamitate prefTos aut in magno quo-dam periculo conftitutos, & opem illis ferre ftatum-que eorum meliorem reddere nequeant. Qvantumvero ad animum erigendum & exhilarandum valeacvis efficiendi quod volumus, nemo eft, qui non fuoatque aliorum exemplis edo&us probe intelligat.Deus autem infinitis gaudet viribus, ut non modoad exiftentiam perducere posfit, quidquid ipfi crea-re libuerit, fed etiam rebus, jam praevalenti ejusmanu produ&is, uti pro lubitu, atque adeo fubfi-dia, quae minus apta videntur, ita cummutare & in-ftruere , ut ad fcopum liberrime & fapientisfime prae-ftitutum infallibili certitudine pertingant. Omnibusdenique tum jure imperii tum, virium cxcellentia, De¬us eft fuperior , unde fit, ut nemo ei, pleno cumeffe&u, refiftere, neque decreta ejus irrita reddereposfit. Non rara quidem, proh dolor, eorum funtexempla, qui divinis placitis ac praeceptis repugnant,atque falfis opinionibus ac pravis cupiditatibus tur-bati, viam eligunt haud bonam, qualis ipfis quidemvidetur, Ted ad mortem (eu miferiam ipfos abducen-tem. Sed hi tarnen ipfa fua refiftentia fuisque fatistriftioribus divinos fines, etiamfi ignari & nolentes,promovent, liquidem ipfius Providentias, cun&a,ma-

De Berthildine Dei. 9

maxima minima dirigenti, omnes res ab ipfo pro-duthe non modo fubiunt, Ted etiam fuo modo inier-viunt. Fata volencem ducunt, nolentem trahunt admetam propoiitam. Sic autem Deus, renitentibuslicet interdum mortalibus, decreta fua exfeqvitur,nec finibus fuis unquam excidit, quod ipii omninoeil vehementer gratum.

§• V.Beatitudinem Dei fctpientia ejus evincit.

Nec minus ex coniideratione fapientiae divinacde iumma ejus beatitudine convincimur. Ipii enimut fapientisfimo nullus error moleiliam creat, nullaaftionum perveriitas poenitentiam excitat; fed decre-tis ejus fingulis adcuratisfime femper refpondet -e-ventus. Quidquid"enim exfidit, cum omnibus mu¬ta tionum ac relationum momentis, ipii apertisfimumeil; quidquid fibi agendum proponit, absque ullo er-randi periculö perficit, quia finibus fuis convenien-tisiima non tarn eligit, quam potius efficit ac pre¬parat, fubiidia. Errores noilros, tum in cogitandotum etiam in agenao, crebros iine errore peripicit,(ine moleilia tolerat, (Ine difficultate corrigit. Nosiile lapfantes ducit, lapfosque erigit; ipie perpetuo fibiconilans , nullique mutationi obnoxius. Quod igiturfapientie generadm laudi datur, quando folis inilarperfidere dicitur, dum dultitia multiplici variationelunam imitatur: illud in iapientisfimum rerum omni-um moderatorem maxi me quadrat, cui fumma com-petit voluntatis condantia faciendi quod rectum fit,feu finibus fuis optimis adcommodatisfimum, Si i-gitur infelix merito habetur, qui ,fine fuo excidit,nec fibi vel aliis dedinata praedare valet commoda:

B fe-

10 De Beatituåine Det.

felix autem, qui profpero rerum fuarum fuccesfuutitur, ut ex voto ipfi incepta omnia fluant finesqneintentos nullo negorio obtineat: Deus utique furn-mam habet beatitudinem, qui fapientia fua infallibili,mirabili licet confilio noftraeque perveftigationi im-pervio, ad metam tarnen perveriit gloriofåm. Si e-nim finem (ibi praefixum Deus interdum non adfe-qui videtur, aut generale ejus propofitum cum fco-po fingulari confunditur, aut finem nos Deo praefti-tutum fingimus, quem ipfe in hoc vel illo cafu nonrefpexit aut fetfatus eft. Sic Deus quidem genera-tim vult, ut omnes homines falvi fint ac felices: fedcum multi nihilominus asgroti fint & adflifti, fatispatet, non hoc Deo hic & nunc esfe propofitum,ut ftatim omnes convalefcant ac fuis iiberentur aru-

mnis: nam reparationem eorum , qui fua culpa &malitia beatitudinem futuram afpernantur, Deus finecffectu fufcäpere atque tentare falva fapientia nequa-quam poteft.

* §- VI.Beneficiis fuis Deus deleclntur.

Quemadmodum Deus operibus fuis omnibus,tanquam valde bonis, fuaque majeflate dignis , fin¬gulari voluptate adquiefcit, neque rem ullam, a fefactam, improbat odioque habet; ita, pro fummafua benignitate ex beneficiis fuis, nobis cumulatepraeftitis, fvavisfimam deguftat perceptionem. Si e-nim homo, imperfe£l:a licet beneficentia praeditus,jucundam fentit re£te & benigne fa&orum niemori-um atque aliis juvandis maximopere delecbatur , cumtarnen ipfe nonumquam aliorum opem quserere co-gatur, nec femper inveniat: multo certe magis inef-

fa-

De Beatitudine Det it

fabilem in Deo benignisfimo & omnis, qux in ani-mis hominum invenitur, benevolentiae fönte, volu-pcatem excitabit, immenfum & nullis unquam retar-dandum impedimentis benefaciendi ftudium , quod,mari inexhaufto & flumini exundanti haud abfimile,in naturam lenfu praeditam univerfam, infinita be-neficiornm copia diffunditiir; in quo aeterna benigni-tate exercendo, fummum habet beneplacitum. Sicemendatione , &, quas huic adjun&a eft , felicitatehominis maximopere laetatur Numen, humanis rebuspropitium; morte vero feu miferia peccantium mi-nime delectatur. Vera quidem ac tenerrima mileri-cordia Deus adfli&os & duriora parientes adfpicit,neque ipfi, ut patri amantisfimo, unquam perindeeft, quomodo nos vivamus & qualibus utamur fa-tis. Sed hzec tarnen commiferatio fummam ejus fe-licitatem non interrumpit aut minuit *, quia non fpe-ftator eft confilii inops, qui nullam inveniat miferoseripiendi vianr, verum ut in amplisfima fua civitategubernanda, laetis triftia non minus benigne quamiäpienter mifcet: ita Iaetus ac lubens plurima ifta vi¬det bona & jucunda, quae praefentibus parantur ma-lis, & felicem exitum, quem aerumnis tandem largietur.

& VII.Beatitudo Dei a creaturis non dependet.

Neque igitur metuendum, ne fic beatirudinem Deia creaturis pendulam facere videarnur, quando ipüim no-ftris commoveri rebus fecundis & adverfis contendimus.Nam haec obje&io tum dem um haberet locum, fi nospropriis viribus Sc fa<ftis, fme moderamine Dei, latanobis aut triffia accelerare diceremus, Deumque lsetumaut triftem futurum, prout noftram - formaremus fortu-

B 2 nam

12 De Beatitudine Det.

nam. Sed evanefcit plane hic metus , Ii modo, ut ae-quum eft Sc genuina inter Deum Sc mundum relatio po-ihilat, cogitamus, torum hocuniverfum omnesque rerumfingularum llatus ac vicislirudines divina conlérvari acdingi providentia, cui per confequens noftra quoque fa¬ra ultimam debent originem. Dum enim quis faber fuaefortunce dicitur, proxirna indicatur conditionis noftreeratio, quarenus acbones bonae fauda, malte autem infnu-fta habent confe&aria. Nemo autem fecum habitans Scfuae infrrmitatis probe confcius, gloriari poterit, quodinillum fefe evexerir ftatum, ut bonas uon modo facereposfit, fed hic & nunc faciat a£liones. Hoc enim incita-nientis, voluntatem noftram valide moventibus tribuen-dum cenfent, quotquot ad experientiam communem ri¬te atrendunt & faluberrimam, quae huic innixa eft, fci-entiam Pfychologicaui confulunr. Sic vero beatitudo Dei,quam in fapientisfima rerum gubernatione perfentifcir,non a creaturis, quarum exfiftentia Sc perduratio Deumhabent au&orem; fed ab ipfis gloriofis ejus virtutibus Sca£bbus örtum ducit. Nos autem, qui ad imaginem Deibeatisfimi fumus conditi, felicisfimo ejus dudfu id age-mus, ut ipfum vere cognofcentes Sc amantes, vitam ge-

ramus beatam atque ita in hoc Sc futuro feculo be-atificam ejus gratiam celebremus.

i. Joh. 3: 2.Deo erimus fitnilesy quando eirn vifuri [v.mus talem,

qualis efl.