295

GLAVA XV - PRILOZI

1. PRILOG KNJIGOVODSTVENA DOKUMENTA

296

297

298

299

300

301

2. PRILOG - MEUNARODNI RAUNOVODSTVENI STANDARDI

MRS 2 - ZALIHE - IZVJETAVANJE O ZALIHAMA Knjigovodstveno evidentiranje zaliha ima veliki znaaj, zbog prirode zaliha

koje se realizacijom transformiu u prihod i trokove prodate robe (proizvoda). Cilj ovog standarda je da se propie postupak raunovodstvenog obuhvatanja

zaliha u kontekstu sistema istorijskog troka. Osnovno pitanje u raunovodstvenom obuhvatanju zaliha je iznos troka koji se priznaje kao sredstvo i tako iskazuje sve do priznavanja prihoda.

Zalihe predstavljaju obrtna sredstva u obliku stvari: 1. koja se dre za prodaju u uobiajenom toku poslovanja, 2. koja su u procesu prizvodnje , 3. u obliku materijala koji se troe u procesu proizvodnje ili prilikom

pruanja usluga. Zalihe se mjere po nabavnoj vrijednosti ili po cijeni kotanja, odnosno po neto

prodajnoj vrijednosti ako je nia. Neto prodajna vrijednost je procijenjena prodajna cijena u uobiajenom toku poslovanja umanjena za procijenjene trokove dovrenja proizvodnje i procijenjene neophodne trokove prodaje. Nabavnu vrijednost ini neto fakturna vrijednost i zavisni trokovi nabavke. Cijena kotanja se utvruje na bazi standardnih trokova i maloprodajne cijene.

MRS 7 - IZVJETAJ O TOKOVIMA GOTOVINE

Gotovinski tokovi su prilivi i odlivi gotovine i gotovinskih ekvivalenata. Gotovina obuhvata gotovinu u blagajni, depozite po vienju i kratkorone

depozite u bankama. Gotovinski ekvivalenti su kratkorona, visokolikvidna ulaganja koja se brzo

pretvaraju u poznate iznose gotovine i koja su predmet beznaajnog uticaja rizika od promjena vrijednosti.

Izvjetaj o tokovima gotovine prikazuje, koliko je novca generisano iz redovnih poslovnih aktivnosti i koliko je upotrijebljeno ili obezbijeeno iz aktivnosti investiranja ili finansiranja. Sposobnost preduzea da stvara gotovinu je najvaniji pokazatelj njegove uspjenosti. Informacije iz ovog izvjetaja su od koristi i internim, i eksternim korisnicima. Oni procjenjuju solventnost preduzea i profitabilnost preduzea, kako bi bili sigurni u ispravnost svojih investicionih odluka.

MRS 8 - NETO DOBITAK ILI GUBITAK PERIODA, FUNDAMENTALNE

GREKE I PROMJENE RAUNOVODSTVENIH POLITIKA

Cilj ovog standarda je da propie klasifikovanje, objelodanjivanje i raunovodstveni tretman odreenih stavki u bilansu uspjeha, kako bi sva preduzea

302

dosljedno pripremala i prikazivala bilans uspjeha. Ovaj standard se primjenjuje pri prikazivanju dobitka ili gubitka iz redovnih aktivnosti i vanrednih stavki u bilansu uspjeha, kao i u raunovodstvenom obuhvatanju promjena raunovodstvenih pravila procjenjivanja, fundamentalnih greaka i promjena raunovodstvenih politika.

Redovne aktivnosti su sve aktivnosti koje neko preduzee obavlja u sklopu svog poslovanja i sa njima povezane aktivnosti koje preduzee vri u cilju unapreenja tog poslovanja.

Vanredne stavke su prihodi ili rashodi koji su posljedica dogaaja ili transakcija koje se jasno razlikuju od redovnih aktivnosti preduzea, ne oekuje se da nastaju esto ili redovno.

Fundamentalne greke su greke otkivene u tekuem periodu, a koje su takvog znaaja da se za finansijske izvjetaje iz jednog ili vie prethodnih perioda ne smatra vie da su bile pouzdane na dan njihovog objavljivanja.

MRS 12 - POREZ NA DOBITAK

Cilj ovog MRS je da propie raunovodstveno obuhvatanje poreza na dobitak. Osnovno pitanje u raunovodstvu poreza na dobitak je kako treba obraunati tekui i budui porez.

MRS 12 po svom djelokrugu spada u vee i sloenije standarde, zato je neophodno poznavati osnovne termine.

Raunovodstveni dobitak je neto dobitak ili gubitak perioda prije oduzimanja poreskog rashoda. Oporezivi dobitak (gubitak) je dobitak (gubitak) perioda u skladu sa zakonima i drugim propisima, koje je propisala poreska vlast. Poreski rashod (porez na dobitak) je zbirni iznos koji je ukljuen pri odreivanju neto dobitka ili gubitka perioda koji se odnosi na tekui i odloeni porez.

Tekui porez je iznos poreske obaveze (koja se moe nadoknaditi) oporezivog dobitka (poreskog gubitka) perioda. Odloene poreske obaveze jesu iznosi poreske obaveze buduih perioda oporezivih privremenih razlika.

MRS 15 - INFORMACIJE KOJE ODRAVAJU UINKE PROMJENE

CIJENA MRS 15 spada u grupu manjih standarda i svoju primjenu moe da nae kod

promjene cijena, koje se odraavaju na rezultat poslovanja preduzea, odnosno finansijski poloaj preduzea. Primjenjuju ga preduzea iji je nivo prihoda, dobiti, imovine ili zaposlenosti znaajan sa ekonomskog stanovita u okruenju u kome preduzee obavlja djelatnost. Ovaj standard se primjenjuje i pri sastavljanju konsolidovanih finansijskih izvjetaja za matina preduzea, tako da se informacije koje zahtijeva standard ne daju za zavisna preduzea posebno jer su obuhvaene konsolidovanim izvjetajima. Preduzea koja primjenjuju MRS 15 treba da iznesu informacije o uincima promjene cijena iz kojih e se vidjeti raunovodstvene metode koje odravaju uinke mijenjanja cijena.

303

MRS 16 - NEKRETNINE, POSTROJENJA I OPREMA

Cilj ovog standarda je da propie raunovodstveni postupak za nekretnine, postrojenja i opremu.

Nekretnine, postrojenja i oprema su materijalna sredstva koja preduzee koristi due od jednog obraunskog perioda za potrebe proizvodnje, isporuke robe, pruanja usluga, iznajmljivanje ili za administrativne potrebe.

Nakon to se priznaju kao sredstva, nekretnina, postrojenje i oprema se iskazuju po nabavnoj vrijednosti ili po cijeni kotanja umanjenoj za ukupan iznos obraunate amortizacije i ukupan iznos gubitka zbog obezvreenja.

MRS 18 - PRIHODI

Cilj standarda je da propie uslove za priznavanje prihoda od odreenih vrsta transakcija, koji kriterijumi za priznavanje prihoda moraju da budu ispunjeni i shodno tome - kada se prihodi priznaju u bilansu uspjeha.

MRS 18 treba primijeniti u raunovodstvenom obuhvatanju prihoda, koji nastaju iz sljedeih poslovnih promjena i dogaaja:

1 - prodaja robe, 2 - pruanje usluga, 3 - korienje sredstava preduzea od strane drugih ime se ostvaruju prinosi

od kamata, tantijema i dividendi.

Prihod predstavlja bruto priliv ekonomskih koristi tokom datog perioda, koji nastaje iz redovnih aktivnosti preduzea.

Prihod se mjeri po potenoj vrijednosti primljene nadoknade ili potraivanja. Potena vrijednost je iznos za koji se neko sredstvo moe razmijeniti ili obaveza izmiriti u transakciji izmeu dobro obavijetenih i voljnih strana, meusobno suoenih.

MRS 19 - PRIMANJA ZAPOSLENIH MRS 19 ureeno je raunovodstveno obuhvatanje i objelodanjivanje primanja

zaposlenih od strane poslodavca. Ovaj standard se bavi centralnim pitanjem u ekonomiji rada, a to je pitanje cijene radne snage, odnosno nadnice i drugih primanja zaposlenih. Cilj ovog standarda je da uredi raunovodstveno obuhvatanje i objelodanjivanje primanja zaposlenih, i zahtijeva da se prizna:

1. obaveza nastala pruanjem usluge od strane zaposlenog, u zamjenu za primanja koja treba platiti u budunosti,

2. rashod koji nastaje isplatom primanja zaposlenih. MRS 19 treba raunovodstveno da obuhvati sva primanja zaposlenih,

ukljuujui i ona koja se isplauju: - prema zvaninim planovima ili formalnim sporazumima izmeu poslodavca

i zaposlenog,

304

- prema zakonskim odredbama ili posredstvom granskih sporazuma, - na osnovu neformalne prakse koja izaziva izvedene obaveze. MRS 21 - UINCI PROMJENA KURSEVA STRANIH VALUTA Preduzee moe da obavlja aktivnosti u inostranstvu na dva naina. Moe da

ima poslove u stranim valutama ili moe da posluje u inostranstvu. Da bi se poslovne promjene u stranoj valuti i poslovanja u inostranstvu obuhvatile finansijskim izvjetajima poreduzea, poslovne promjene moraju biti izraene u izvjetajnoj valuti preduzea, a finansijski izvjetaji poslovanja u inostranstvu moraju da se prevedu u izvjetajnu valutu preduzea. Glavno pitanje raunovodstvenog obuhvatanja ovih poslovnih promjena je odreivanje deviznog kursa, koji se primjenjuje i kako da se u finansijskim izvjetajima prizna finansijski uinak promjena kurseva razmjene.

MRS 22 - POSLOVNE KOMBINACIJE MRS 22 ima za cilj propisivanje raunovodstvenog postupka za poslovna

spajanja. Rije je o dva vida poslovnih spajanja: 1. pribavljanje (kupovina) jednog preduzea od strane drugog, 2. objedinjavanje (udruivanje) interesa u sluaju kada pribavioca nije

mogue identifikovati. Poslovna kombinacija je povezivanje samostalnih preduzea u jedan

ekonomski entitet, kao rezultat udruivanja ili pribavljanja kontrole jednog preduzea nad neto imovinom i poslovanjem drugog.

Sticanje je poslovna kombinacija u kojoj sticalac, pribavlja kontrolu nad neto imovinom i poslovanjem drugog preduzea u zamjenu za prenos imovine, nastanak obaveze ili emisiju kapitala.

Udruivanje interesa je poslovna kombinacija u kojoj akcionari preduzea koja se kombinuju, udruuju kontrolu nad cjelokupnom ili gotovo cjelokupnom svojom neto imovinom i poslovanjem, kako bi ostvarili trajno zajedniko uee u rizicima i koristima koje pripadaju kombinovanom subjektu, tako da se ni jedna strana ne moe prepoznati kao sticalac.

MRS 23 - TROKOVI POZAJMLJIVANJA

Cilj ovog standarda je da propie raunovodstveno obuhvatanje trokova pozamljivanja. Trokovi pozajmljivanja treba da terete rashode perioda, ali poto je doputen i alternativni postupak mogue je trokove pozajmljivanja i direktno pripisati pribavljanju, izgradnji ili proizvodnji sredstava.

Trokovi pozajmljivanja su kamata i drugi trokovi koji nastaju u preduzeu u vezi sa pozajmljivanjem finansijskih sredstava.

305

MRS 32 - FINANSIJSKI INSTRUMENTI: OBJELODANJIVANJE I PREZENTACIJA

Cilj MRS 32 je da korisnicima pobolja razumijevanje znaaja bilansnih i

vanbilansnih finansijskih instrumenata u finansijskim izvjetajima pri razmatranju finansijskog poloaja, rezultata i gotovinskih tokova. MRS 32 propisuje odreene zahtjeve za prezentovanjem bilansnih finansijskih instrumenata i utvruje informacije koje trebaju o bilansnim (priznatim) i vanbilansnim (nepriznatim) finansijskim instrumentima.

Finansijski instrument je svaki ugovor koji uzrokuje nastanak finansijskih sredstava jednog preduzea i finansijskih obaveza ili vlasnikog instrumenta drugog preduzea.

Finansijsko sredstvo je svako sredstvo koje je: 1. gotovina, 2. ugovorno pravo na primanje gotovine ili drugih finansijskih

sredstava, 3. ugovorno pravo na razmjenu finanijskih instrumenata pod

potencijalno povoljnim uslovima, 4. instrument kapitala (je svaki ugovor kojim se dokazuje preostali

interes u imovini preduzea nakon odbitka svih obaveza). Finansijska obaveza je svaka obaveza koja predstavlja ugovornu obavezu:

1. predaje gotovine ili drugih finansijskih sredstava, 2. razmjene finansijskih instrumenata sa drugim preduzeem pod

potencijalno nepovoljnim uslovima. MRS 34 PERIODINO RAUNOVODSTVENO IZVJETAVANJE

Cilj MRS 34 je da propie minimalni sadraj periodinih izvjetaja kao i pravila priznavanja i mjerenja rashoda i prihoda u odreenom meuperiodu, bez obzira na formu i strukturu.

Periodinim izvjetajima treba da se omogui svim zainteresovanim stranama blagovremeni uvid u finansijski poloaj i uspjenost poslovanja preduzea. MRS 34 ne precizira koja su preduzea obavezna da sastavljaju periodine finansijske izvjetaje, niti koliko esto u toku godine treba da se sastavljaju periodini finansijski izvjetaji. Ovim pitanjima bave se dravni organi, odnosno drugi korisnici finansijskih izvjetaja, ili se to od preduzea zahtijeva.

Meuperiod je period finansijskog izvjetavanja koji je krai od pune finansijske godine. Periodini finansijski izvjetaj je finansijski izvjetaj koji sadri bilo potpun skup finansijskih izvjetaja ili skup saetih finansijskih izvjetaja za odgovarajui period.

MRS 36 - UMANJENJE VRIJEDNOSTI IMOVINE

Cilj MRS 36 je da propie postupke kojima e se osigurati knjienje imovine po vrijednosti koja nije vea od nadoknadive vrijednosti. Kad god je neko sredstvo

306

knjigovodstveno prikazano po vrijednosti veoj od vrijednosti koja e se nadoknaditi upotrebom ili prodajom sredstva, knjigovodstvenu vrijednost treba smanjiti i po ovom standardu priznati gubitak od umanjenja vrijednosti imovine. Ovaj standard odreuje kada preduzee treba da stornira gubitak po osnovu umanjenja vrijednosti i propisuje odreena objelodanjivanja za sredstva ija je vrijednost umanjena. Osnovno naelo ovog standarda je jednostavno: ako je vrijednost imovine na kontima vea od realne vrijednosti - nadoknadivog iznosa, za imovinu se smatra da je pretrpjela rashod po osnovu umanjenja vrijednosti. Vrijednost imovine zato treba da bude umanjena za iznos rashoda po osnovu umanjenja. Iznos rashoda po osnovu umanjenja treba odmah otpisati na teret prihoda.

Ovaj standard se primjenjuje na raunovodstveno obuhvatanje umanjenja vrijednosti svih sredstava osim:

1. zaliha, 2. sredstava proizalih iz ugovora o izgradnji, 3. odloenih poreskih sredstava, 4. sredstava koja potiu iz naknade zaposlenih, 5. finansijskih sredstava, 6. imovine namijenjene sticanju prihoda, koja se odmjerava po fer vrijednosti, 7. biolokih sredstava koja se odnose na poljoprivredne aktivnosti, koja se

odmjeravaju po fer vrijednosti umanjenoj za procijenjene trokove prodaje. MRS 37 - REZERVISANJA, POTENCIJALNE OBAVEZE I

POTENCIJALNA IMOVINA

Cilj standarda je da obezbijedi da odgovarajui kriterijumi i osnove za mjerenje budu primijenjene na rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalnu imovinu, kao i da odgovarajue informacije objelodanjene u napomenama iz finansijskih izvjetaja omogue korisnicima da razumiju njihovu prirodu i iznos.

Cilj standarda je da obezbijedi da se rezervisanja vre samo onda kada za njih postoji opravdan osnov.

Rezervisanje je obaveza koja je neizvjesna u pogledu roka i iznosa. Obaveza je sadanja obaveza koja proizilazi iz prolih dogaaja, za ije izmirenje se oekuje da e dovesti do odliva resursa koji sadre ekonomske koristi iz preduzea.

MRS 38 - NEMATERIJALNA IMOVINA

Cilj standarda je da propie raunovodstveni tretman nematerijalne imovine kojim se ne bave drugi MRS, kao i priznavanje, odmjeravanje i objelodanjivanje nematerijalne imovine.

Ovaj standard se primjenjuje za sva preduzea u raunovodstvenom obuhvatanju nematerijalnih ulaganja, osim za:

1. nematerijalna ulaganja koja su pokrivena drugim MRS, 2. finansijska sredstva,

307

3. prava na rude i izdaci za istraivanje, obradu i iskopavanje ruda, nafte, gasa i dr. neregenerativih resursa,

4. nematerijalna ulaganja koja nastaju u osiguravajuim preduzeima po osnovu ugovora sa imaocima polisa osiguranja.

Nematerijalno ulaganje je odredivo nemonetarno sredstvo bez fizikog sadraja koje slui za proizvodnju ili isporuku robe ili usluga, za iznajmljivanje drugim licima ili se koristi u administrativne svrhe. Sredstvo je resurs koji preduzee kontrolie kao rezultat prolih dogaaja i od kog se oekuje priliv buduih ekonomskih koristi u preduzeu.

MRS 40 - ULAGANJE U NEKRETNINE

Ovaj standard se primjenjuje pri priznavanju, mjerenju i objelodanjivanju investicione nekretnine.

Cilj MRS 40 je da propie raunovodstveni postupak za investicionu nekretninu i odgovarajue zahtjeve za objelodanjivanjem.

Investiciona nekretnina je nekretnina (neko zemljite ili zgrada) koju vlasnik ( ili korisnik lizinga, po osnovu finansijskog lizinga) dri, radi ostvarivanja zarade od izdavanja nekretnine ili radi uveanja vrijednosti kapitala ili radi i jednog i drugog, a ne radi:

1. upotrebe za proizvodnju ili snabdijevanje robom ili pruanje usluga ili za potrebe administrativnog poslovanja,

2. prodaje u okviru redovnog poslovanja.

3. PRILOG - MEUNARODNI STANDARDI EDUKACIJE

PROFESIONALNIH RAUNOVOA

Obrazovanje i razvoj profesionalnih raunovoa imaju svoju dugu istoriju. Aktuelno stanje raunovodstvene profesije vjeran je odraz uticaja promjena osnovnih karakteristika privreivanja uopte. Da bi profesionalne raunovoe uspjeno odgovorile novim uslovima i izazovima privreivanja neophodno je dosezati potrebne nove kompetentnosti, razvijati ih i odravati tokom vremena. Stvaranje, kreiranje raunovodstvenih znanja predstavlja proces najviih i najkvalitetnijih aktivnosti raunovoa sa najviim akademskim zvanjima i praktinim raunovodstvenim iskustvima. Usvajanje raunovodstvenih znanja i vetina, uvaavajui profesionalne vrijednosti, etiku i principe, odnosno obrazovanje profesionalnih raunovoa u skladu sa Meunarodnim obrazovnim standardima osnovna je pretpostavka i bitan inilac kvaliteta raunovodstva, raunovodstveno-analitike procedure, raunovodstvenog informacionog sistema i ukupnog raunovodstvenog (finansijskog) izvjetavanja.

Meunarodna obrazovna regulativa za profesionalne raunovoe je u osnovi rezultat misije Meunarodne federacije raunovoa - IFAC-a (International Federation of Accounatants) i posebno misije Obrazovnog komiteta - EC (Educational Committee) kao stalnog komiteta Odbora (Board) IFAC-a.

308

Obrazovni komitet IFAC-a je osnovan sa ciljem razvijanja Meunarodnih

obrazovnih standarda za profesionalne raunovoe - IES (International Education Standards for Professional Accountants), meunarodnih obrazovnih smjernica i drugih informacionih dokumenata u vezi sa obrazovanjem i praksom profesionalnih raunovoa, posebno u razvijanju raunovodstvenih obrazovnih programa u funkciji podsticanja uspjenosti poslovanja preduzea i nacionalnih ekonomija.

Misija IFAC-a se, sintetizovano uzev, sastoji u razvoju i unapreenju raunovodstvene profesije na globalnom nivou, uz harmonizovane standarde koji treba da obezbijede usluge dosljedno visokog kvaliteta u interesu javnosti.

Misija obrazovnog komiteta (EC) je sluenje javnom interesu putem svjetskog unapreenja obrazovanja i razvoja profesionalnih raunovoa, razvojem raunovodstvenih obrazovnih programa irom svijeta, posebno tamo gdje se ovim procesom podstie i unapreuje privredni razvoj. EC treba da ispuni tri funkcije u ostvarivanju svoje misije i to:

a) propisivanje, uspostavljanje standarda kao opte prihvaene "dobre prakse" u obrazovanju i razvoju profesionalnih raunovoa,

b) pripremanje uputstava, tumaenja, rasprava, ilustrovanih primjera, kako bi se propisana "dobra praksa" olakano i efikasno primijenila i ostvarila i

c) razrjeavanje nesuglasica, otkrivanje novih injenica i rjeenja pri istraivanjima, te promocija drugih vanih pitanja u vezi obrazovanja i razvoja profesionalnih raunovoa.

Navedene funkcije EC realizuje kroz tri vrste saoptenja, i to: - Meunarodni obrazovni standardi za profesionalne raunovoe (IES -

International Education Standards for Profesional Accountants), - Meunarodne obrazovne smernice za profesionalne raunovoe (IEG -

International Education Guidelines for Profesional Accountants), - Meunarodni obrazovni dokumenti za profesionalne raunovoe (IEP -

International Education Papers for Profesional Accountants)1.

Meunarodni obrazovni standardi (IES), za profesionalne raunovoe propisuju standarde kao opte prihvaenu "dobru praksu" u obrazovanju i razvoju profesionalnih raunovoa. Njima se uspostavljaju bitni elementi ukupne strukture i procesa obrazovanja i razvoja, na nivou, koji je namijenjen postizanju meunarodne priznatosti.

Meunarodni obrazovni dokumenti (IEP) za profesionalne raunovoe pomau u primjeni opte prihvaene "dobre prakse" ili trenutno "najbolje prakse", odnosno standarda u obrazovanju i razvoju profesionalnih raunovoa.

Meunarodni obrazovni dokumenti (IEP) za profesionalne raunovoe promoviu razliita, relevantna pitanja obrazovanja i razvoja koja utiu na

1 Detaljnije vidjeti: Interational Education Standards for Profesional Accountants,

International Federation of Accountants, New York, Oktobar 2003., Posebno paragrafe 14, 15,20, 21,22 i 25 i Malini, dr S., Meunarodna obrazovna regulativa za profesionalne raunovoe, 37. Simpozijum Saveza RR Srbije, Zlatibor, 25-27. maj 2006. god., str. 126-139.

309

raunovodstvenu profesiju, kroz razliita objanjenja, istraivanja, analize, kritike, procjene i slino.

Obrazovni komitet (EC) u navedena tri osnovna saoptenja koristi odgovarajue kategorije i terminologiju koji se odnose na koncepte obrazovanja i razvoja profesionalnih raunovoa.

Obrazovanje se odnosi na glavni prosjek uenja koji je sistematizovan i programiran u znaajnoj mjeri, kao i na proces obuke, kao posebnu vrstu obrazovanja, koja esto podrazumijeva spoj nastave i prakse usko povezan sa iskustvom.

Razvoj je istovremeno i proces i ishod (rezultata), a oznaava napredovanje, porast, sposobnosti koje doprinose kompetentnosti, steene profesionalnim uenjem ili na neki drugi nain, bilo kog raunovoe pojedinca. Kao rezultat, razvoj podrazumijeva stanje u kome su sposobnosti steene, kao konani stepen razvoja i potpuna izgraenost, ali ne kao fiksna i stalna stanja.

Profesionalni raunovoa predstavlja osnovu koja je lan neke IFAC-ove organizacije - lanice, koja je ispunila i nastavlja da ispunjava zahtjeve za ouvanjem profesionalnog zvanja zasnovanog na profesionalnom znanju, vjetini, vrijednostima i etici.

Dakle, obrazovanje i praktino iskustvo profesionalnih raunovoa treba da prui osnovu za profesionalno znanje i omogue njegovu dokazanu sposobnost, odnosno profesionalnu kompetentnost s ciljem da pozitivno doprinose tokom svog radnog i ivotnog veka, profesiji, preduzeu ili organizaciji gdje rade, nacionalnim ekonomijama i drutvu u cjelini.

Meunarodni obrazovni standardi za profesionalne raunovoe propisuju uslove za obrazovanje, uenje i razvoj profesionalnih raunovoa prema sljedeim standardima:

* IES 1 - Uslovi za pristupanje (prijem) programu obrazovanja

profesionalnih raunovoa, * IES 2 - Sadraj programa obrazovanja profesionalnih raunovoa, * IES 3 - Profesionalne vetine, * IES 4 - Profesionalne vrijednosti, etika i stavovi, * IES 5 - Zahtjevi za praktinim iskustvom, * IES 6 - Procjena profesionalne sposobnosti i kompetentnosti, * IES 7 - Kontinuirano profesionalno usavravanje, i * IES 8 - Zahtjevi kompetentnosti za profesionalne raunovoe koji se bave

revizijom . U okviru navedenih IES, svakako posebnu panju zasluuju: sadraj

programa obrazovanja (IES-2) profesionalne vetine (IES-3) i kontinuirano profesionalno usavravanje (IES-7).

U tom smislu, sadraj programa obrazovanja profesionalnih raunovoa, trebalo bi da obuhvata sljedee oblasti:

- odgovarajua znanja iz raunovodstva i finansijskog menadementa, - organizaciona i poslovna znanja i - znanja i kompetencije informacionih tehnologija.

310

Kada su u pitanju profesionalne vetine, potrebno je da kandidat koji eli da

postane profesionalni raunovoa, stekne sljedee vetine: intelektualne, strune i funkcionalne, line, meuljudske, i komunikacione, organizacione i poslovno-menaderske vetine.

Kontinuirano profesionalno usavravanje je produetak procesa obrazovanja nakon sticanja zvanja profesionalnog raunovoe, koji traje tokom cijele profesionalne karijere.

Nema sumnje, savremena korporativna preduzea, privreda i drutvo

uopte, pored ostalih, pridaju adekvatan znaaj i imaju velika oekivanja i od raunovodstvene profesije. Ideja internacionalizacije raunovdstvene profesije prethodi, ali je znaajno i potencirana dinaminim promjenama u internacionalizaciji biznisa. Profesinalnim raunovoama potreban je jo iri globalno - uniformniji pogled za razumijevanje promjena u makro i mikro okruenju, to se moe ostvariti samo stalnim unapreenjem sistema profesionalnog obrazovanja i osposobljavanja raunovoa. Sticanje novih znanja, kreiranje savrenijih raunovodstvenih vjetina, i kontinuirano profesionalno usavravanje u takvim uslovima predstavlja proces najviih i najkvalitetnijih aktivnosti raunovoa.

Dakle, ukupnost obrazovanja profesionalnih raunovoa ima za cilj da, u

skladu sa zahtjevima vremena, stvori kompetentne eksperte - profesionalne raunovoe, koji e biti osposobljeni da, tokom svog radnog vijeka pozitivno doprinose razvoju svoje profesije, privreivanju i drutvu u cjelini.

311

4. PRILOG - PRIJAVA ZA OBRAUN PDV-a