principi na ishrana kaj dete · 1.lesna digestija 2.prakti~na prednost 3.psiholo{ka prednost...
TRANSCRIPT
![Page 1: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/1.jpg)
PRINCIPI NA ISHRANA
KAJ DETE
Центар за семејна медицина
Медицински факултет Скопје
![Page 2: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/2.jpg)
Ishrana
Ishranata opfa]a cela niza nafiziolo[ki procesi (zimawe na hrana, varewe, apsorpcija, asimilacija nahranlivi sostojki), so cel da se odr`i`ivotot, stvarawe na novi tkiva, rastrazvoj, obnovuvawe na istro[enitetkiva, normalno funkcionirawe naorganite, stvarawe na energija, ovozmo`uvaj]i fizi~ka aktivnost, odr`uvawe na zdravjeto i rabotnatasposobnost.
![Page 3: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/3.jpg)
Pravilna ishrana
Definicija: Ishrana koja ovozmo`uva
normalen fizi~ki, intelektualen, emotiven i
socijalen rast i razvoj na decata i obezbeduva
dobra sostojba na ishranetost..
Taa e eden od najva`nite faktori za odr`uvawe i
unapreduvawe na zdravjeto i e preduslov za
dobro zdravje.
![Page 4: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/4.jpg)
Doewe
Koga se zapo~nuva so doewe ?
Ekskluzivno doewe?
![Page 5: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/5.jpg)
Нутритивни потреби на
трудници и доилки:
![Page 6: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/6.jpg)
Evolucija na maj~inoto
mleko
Kolostralno mleko
Preodno (tranzitorno )mleko
Zrelo mleko
![Page 7: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/7.jpg)
Sostav na kolostrum i zrelo
maj~ino mleko
![Page 8: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/8.jpg)
Prednosti na prirodnata ishrana
1.Lesna digestija
2.Prakti~na prednost
3.Psiholo{ka prednost
4.Socijalna za{tita
5.Kontraceptivno dejstvo
6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo
7.Antialergi~no dejstvo
8. Seksualna uramnote`enost
9.Antiinfektivno dejstvo
10.Antikancerogeno dejstvo
11.Antiinfektivna uloga
![Page 9: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/9.jpg)
Контраиндикација за
доење Ако детето има галактоземија (ретко генетско заболување на
метаболизмот)
Ако мајката има инфекција со ХИВ вирусот, зема антиретровирусни
медикаменти
нелекувана, активна форма на туберкулоза
користи или е зависна од илегални дроги
прима хемотерапија (антиметаболити)
се наоѓа под радиациона терапија.
![Page 10: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/10.jpg)
Antiinfektivna uloga
Kleto~ni faktori
Imunoglobulini
Za{titni neimunolo{ki faktori (bifidus faktor,
laktoferin, transverin, lizozim, laktoperoksidazen
sistem, antivirusni faktori, komplement,
transkobalamin i ligandi, antistafilokoken faktor)
![Page 11: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/11.jpg)
Vo maj~inoto mleko se nao|aat IgA-naj~est tip na antitela se IgA homologni za E. Coli
Serumot na novorodeno sodr`i IgGantitela na antigenite na E.Coli .
Transplacentarnite IgG i IgAantitelata od maj~inoto mleko ne ja spre~uvaat kolonizacijata
Antiinfektivna uloga
![Page 12: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/12.jpg)
Ishrana
Maj~inoto mleko ima razli~ni nespecifi~ni i imunospecifi~ni ~initeli koi pridonesuvaat vo razlikite vo florata.
Stolica na novorodeno na maj~ino mleko ima pH 5,0-5,5 zaradi kiselinite nastanati od deluvaweto na bifidobakteriite
![Page 13: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/13.jpg)
Ulogata na GIT kaj novorodeno
apsorpcija na nutritivni materii
obezbeduva vnes na te~nosti
prirodna odbrana od patogeni bakterii i drugi noksi
![Page 14: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/14.jpg)
Nedonoseno
Motilitetot na crevata e vo korelacija so
gestaciskata starost
Nedonoseno pred 37 gest.nedela ima nedovolni
kontrakcii na jejunumot. Nezrelite motorni
funkcii se edna od pri~inite za razvoj na
abnormalna flora.
Deca hraneti so maj~ino mleko imaat pobrza
peristaltika
![Page 15: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/15.jpg)
Dobra doilka -sito dete
![Page 16: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/16.jpg)
Најчести бариери щто се идентификувани за отпочнување и континуитет на доењето се:
Недoвoлна пренатална едукација за исхрана на дoенче и дете.
Субоптимални болнички практики и политики щто се однесуваат на мајката
Недостаток во следењето и компетентна поддрщка
Недоразбирања и недоволна поддрщка од здравствените работници
Недоволна имплементација на Меѓународниот кодекс за рекламирање на
субститути на мајчиното млеко (Тhe International Code of Marketing of Breast milk Substitutes)
Рано враќање на работа во отсуство на можности за поддрщка на доењето.
Недоволна поддрщка од семејството и опщтеството
Медиумско портретирање на адаптираните млека како норма (во некои држави)
![Page 17: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/17.jpg)
Doen~iwa na doewe do 6
meseci
![Page 18: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/18.jpg)
Dvovidna ishrana
Definicija-pokraj maj~inoto mleko se dava i
odredena koli~ina na kravjo mleko (ili drug cica~)
vo bilo kakov oblik.
Komplementaren na~ina na hranewe
Alternativen na~ina na ishrana
![Page 19: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/19.jpg)
Prihranuvawe
Dodavawe na kakva bilo hrana na doen~eto,
osven mleko, bez razlika dali istoto e na
prirodna, dvovidna ili pak na ve{ta~ka
ishrana
![Page 20: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/20.jpg)
Vnesuvawe na nemle~ni
proizvodi
`itarici
Korenast zelen~uk i spana}
Ovo{ni sok~iwa
Meso
Kompir
![Page 21: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/21.jpg)
Ve{ta~ka ishrana
[to e ve{ta~ka ishrana?
Koga ?
![Page 22: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/22.jpg)
Ve{ta~ka ishrana
Ishrana na doen~eto so mleko od drugi
cica~i (kravjo, kozjo) ili zameni za
mleko, vo prvite {est meseci od `ivotot.
Koga postojat apsolutni kontraindikacii
za doewe i pri primarna hipogalaktija
![Page 23: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/23.jpg)
Ve{ta~ka ishrana
Adaptirani i delumno adaptirani
mleka (formuli)
Bezlaktozni formuli (mleka)
Proteinski hidrolizati
![Page 24: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/24.jpg)
Tehnika na ve{ta~ka ishrana
![Page 25: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/25.jpg)
Суплементација (надомест)
на витамини
Витамин К на раѓање.
Витамин Д во тек на првата година.
Флуориди ако водата не е флуорирана се
воведува после 6ти месец.
Железо помеѓу 4-6 месец преку житни каши
обогатени со железо.
Витамин Б12 доколку мајката е вегетеријанец
![Page 26: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/26.jpg)
![Page 27: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/27.jpg)
![Page 28: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/29.jpg)
Храни кои не треба да се
внесуваат во првата
годинаСол
шеќер
Мед
Белка и живо јајце
Кравско млеко
Морски плодови
Ореви, кикирики
![Page 30: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/30.jpg)
Ishrana na decata od 1 do 3
godini
Se odbiva od cicawe individualno vo
zavisnost od nevromuskularniot razvoj na
deteto i negoviot psihofizi~ki razvoj.
Pomalku hrana vnesuva
Pocvrsta hrana
![Page 31: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/31.jpg)
Ishrana na deteto od 4 do 6
godini
Treba da vnesuva 85 kcal/kg /24 ~ ili
350 kJ, 1,5 gr proteini na kg/TT
Hranlivi materii:
• 15% proteini
• 35%masti
• 50% jagleni hidrati
![Page 32: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/32.jpg)
Vid na hrana
![Page 33: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/33.jpg)
Nutritivni potrebi
Energetski potrebi
![Page 34: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/35.jpg)
Sredni energetski potrebi za razli~ni vozrasti
Vozrast Kkal/kg/d KJ/kg/d
Prematurusi 120-150 501,6-627
Novorodeni 100-120 418-501,6
1-12 meseci 100 418
1-6 godini 75-90 313,5-376,2
7-12 godini 60-75 250,8-313,5
12-18 godini 30-60 125,4-250,8
Vozrasni 30-40 125,4-167,2
![Page 36: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/36.jpg)
Te~nosti
Vozrast Te~nosti (ml/kg/den)
0-3 mes 140-160
3-6 mes 130-155
6-9 mes 125-145
6-12 mes 120-130
1 god 120-135
2 god 115-125
3 god 115-125
4 god 100-110
10 god 70-85
14 god 50-60
![Page 37: PRINCIPI NA ISHRANA KAJ DETE · 1.Lesna digestija 2.Prakti~na prednost 3.Psiholo{ka prednost 4.Socijalna za{tita 5.Kontraceptivno dejstvo 6.Antiarteriskoskleroti~no dejstvo 7.Antialergi~no](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022051511/600c800138eaff6eab7618f6/html5/thumbnails/37.jpg)
Vi blagodaram na vnimanieto