prinsjesdag docentenhandleiding vmbo havo vwo
DESCRIPTION
Prinsjesdag Docentenhandleiding VMBO Havo VWOTRANSCRIPT
Docentenhandleiding
Lesmateriaal onderbouw vmbo en havo/vwo
Prinsjesdag
werkblad a
Opgave 1• De overheid betaalt mee aan jouw opleiding. waar / niet waar• De overheid betaalt mee aan de huisarts. waar / niet waar• De overheid betaalt mee aan nieuwe snelwegen. waar / niet waar
Opgave 2a Een overzicht van inkomsten en uitgaven heet een
begroting.b De begroting voor Nederland heet de rijksbegroting.c De dag dat de regering vertelt wat er in de rijksbegroting
staat heet Prinsjesdag.
werkblad b
Opgave 1Antwoord c.
Opgave 2Mogelijke antwoorden: loon- en inkomstenbelasting (omdat hij/zij geld verdient), BTW (omdat hij/zij spullen koopt), motorrijtuigenbelasting (omdat hij/zij een auto of motor heeft).
werkblad c
Opgave 1• Iedere minister bedenkt waaraan hij geld wil uitgeven. waar / niet waar• De minister van Financiën verdeelt het geld. waar / niet waar
Opgave 2a Alle ministers / de regeringb De minister van Financiënc De Eerste en Tweede Kamer
werkblad d
Opgave 1• Op Prinsjesdag begint het nieuwe werkjaar van de Koningin. waar / niet waar• De Koningin leest de Troonrede voor in de Tweede Kamer. waar / niet waar• In de Troonrede staat hoe het gaat met Nederland. waar / niet waar
Opgave 2Antwoord c. (al zit niet de hele rijksbegroting in het koffertje, maar slechts een deel ervan)
Waarom dit lespakket?Het ministerie van Financiën vindt het belangrijk dat leerlingen
in de onderbouw van vmbo en havo/vwo begrijpen waar het bij
een belangrijke dag als Prinsjesdag over gaat. Het ministerie heeft
daarom de Werkbladen Prinsjesdag samengesteld. Leerlingen vinden
hierin uitleg over het hoe en waarom van Prinsjesdag, de rijks-
begroting en de Miljoenennota. De onderwerpen worden behandeld
op een manier die aansluit bij hun belevingswereld.
OpzetDe teksten en opgaven zijn zo geformuleerd en vormgegeven dat
leerlingen zelfstandig aan het werk kunnen. Omdat tussen vmbo
en havo/vwo behoorlijke niveauverschillen bestaan, zijn voor beide
groepen aparte werkbladen beschikbaar. Voor het vmbo zijn de
antwoorden op de opgaven letterlijk terug te vinden in de tekst.
Voor havo/vwo zijn er ook opgaven die wat meer zoek- en denk-
werk vereisen. De werkbladen zijn los van elkaar te gebruiken.
U kunt ze allemaal behandelen, of een deel ervan, afhankelijk van
uw beschikbare tijd. De werkbladen zijn goed kopieerbaar, zodat
u ze kunt vermenigvuldigen naar het aantal leerlingen in uw klas.
LessuggestiesOp en rondom Prinsjesdag kunt u op allerlei manieren met uw
leerlingen aan de slag. Een paar suggesties:
• Laat de leerlingen (deels) in de klas de opdrachten uit het werk-
blad maken en/of geef het werkblad als huiswerk mee. Bespreek
de antwoorden in de volgende les.
• Neem één van de journaaluitzendingen op Prinsjesdag op.
Bekijk deze samen met uw leerlingen.
• Laat de leerlingen thuis naar (journaal)uitzendingen kijken
op en rond Prinsjesdag en laat ze een aantal krantenartikelen
verzamelen. Voer een klassikaal gesprek over Prinsjesdag. Sta
stil bij het keuzeproces van de overheid achter de uitgaven en
inkomsten. Meer uitgeven aan het ene beleidsterrein betekent
dat aan een ander minder uitgegeven kan worden.
• Discussieer over de noodzaak van belastingen in relatie tot de
uitgaven. Ga eventueel dieper in op de inkomsten en uitgaven
van de hele collectieve sector (= Overheid, Sociale Zekerheid en
Zorg). De overheidsuitgaven worden grotendeels betaald uit de
belastingopbrengsten; de uitgaven voor Sociale Zekerheid en
Zorg worden grotendeels uit premieopbrengsten gefinancierd.
• Sta stil bij de invloed van de economische situatie op de rijks-
begroting. De economische groei, de ontwikkeling van lonen en
prijzen en de werkgelegenheid zijn van invloed op de hoogte
van de overheidsuitgaven en -inkomsten. De economische
situatie is van groot belang bij het opstellen en definitief vast-
stellen van de begroting. Het bepaalt in feite de mogelijkheden
en onmogelijkheden bij de keuzes.
• Laat de leerlingen een werkstuk maken over Prinsjesdag.
Informatiebronnen: de werkbladen, internet, krantenartikelen,
tv.
Aansluiting bij de onderbouwDe inhoud van de Werkbladen Prinsjesdag sluit aan bij de kern-
doelen van het leergebied Mens & Maatschappij. En dan
met name:
38 De leerling leert een eigentijds beeld van de eigen omgeving,
Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnse-
len en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen.
42 De leerling leert in eigen ervaringen en in de eigen omgeving
effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en
zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer
en milieu.
44 De leerling leert op hoofdlijnen hoe het Nederlandse politieke
bestel als democratie functioneert en leert zien hoe mensen
op verschillende manieren bij politieke processen betrokken
kunnen zijn.
Achtergrondinformatie
Leerlingen kunnen op zoek naar informatie op internet. Omdat veel scholen (nog) niet beschikken over voldoende computers, is dat echter niet noodzakelijk voor het beantwoorden van de opgaven.
Een relevante website is de jongerensite van het ministerie van Financiën: http://jongeren.minfin.nl. Voortgezet onderwijs – onderbouw. Met:• Prinsjesdagweetjes.• Meer informatie over overheidsinkomsten en -uitgaven.• De geschiedenis van belastingen.• Het begrotingsproces.• Werkstuktips.• Een Sitewizard die leerlingen helpt bij het maken van
een digitaal werkstuk.
www.minfin.nlWebsite van het ministerie van Financiën. Informatiebron voor uzelf.
www.prinsjesdag2008.nlVanaf een week voor Prinsjesdag kunt u hier terecht voor alle actuele informatie over de rijksbegroting en de Miljoenennota. De rijksbegroting, de Miljoenennota 2009 en het Belastingplan zijn op Prinsjesdag vanaf 15.15 uur openbaar.
Docentenhandleiding
Uitwerking van de opgaven vmbo
werkblad a
Opgave 1Antwoord d.
Opgave 2• Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap geeft
bijvoorbeeld geld uit aan scholen, universiteiten, musea, theater.
• Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid geeft bijvoorbeeld geld uit aan bijstandsuitkeringen, kinderbijslag, de aow, de ww.
• Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport geeft bijvoorbeeld geld uit aan ziekenhuizen, huisartsen, bejaardentehuizen, topsport.
werkblad b
Opgave 1• Als je een pakje sigaretten koopt, betaal je btw én accijns. waar / niet waar• Als je een spijkerbroek koopt, betaal je inkomstenbelasting. waar / niet waar• De overheid betaalt de meeste dingen van de belasting-
inkomsten. waar / niet waar
Opgave 26% btw
• Brood, melk, medicijnen. • Dokter, kapper, loodgieter, schilder.
19% btw
• Cd’s, computers, kleding, sieraden, parfum.• Boekhouder, tuinman, schoonheidsspecialist, glazenwasser.
werkblad c
Opgave 1• De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap maakt
de begroting voor zijn ministerie. waar / niet waar• De minister van Financiën maakt een samenvatting van de
Miljoenennota. waar / niet waar• De Staten-Generaal beslissen of de plannen van de regering
doorgaan. waar / niet waar
Opgave 2Antwoord c.
werkblad d
Opgave 1Antwoord c.
Opgave 2Antwoord a.
Bij deze docentenhandleiding horen de Werkbladen Prinsjesdag. Het lesmateriaal is een uitgave van het ministerie van Financiën.
Ministerie van FinanciënDirectie Bedrijfsvoering & CommunicatiePostbus 202012500 ee Den HaagTelefoon (0800) 8051Internet www.minfin.nl
September 2008Oplage: 13.100
Tekst dst Educatieve Communicatie, BaarnVormgeving en illustraties Studio Tint, Den HaagDruk Drukkerij van Deventer, ’s Gravenzande
Docentenhandleiding
Uitwerking van de opgaven havo/vwo