1

การคดแกปญหาและตดสนใจ (Problem Solving and Decision Making - Industry)

2

หลกการและเหตผล ❖ ปญหาคอ “ผลลพธทเกดขนและไมตรงกบความคาดหวงหรอสงทควรจะเปน” การแกปญหาม

กระบวนการทเกยวของกบการท างานของสมองและพฤตกรรมทใชแกปญหา เมอมปญหาเกดขนผานเขามาสระบบการรบรของมนษย (Sensing) มนษยแตละคนมวธการจดการกบปญหาทแตกตางกนออกไป ซงสงผลใหเกดการสะสมเปนประสบการณทแตกตางกนในแตละคน ดงนนการใหความส าคญกบแตละปจจยทสงผลใหเกดประสบการณทมประสทธภาพ (Effective Experience) ในการแกปญหาจงเปนสงทจ าเปนอยางมาก

❖ ความชดเจนกบ “ปญหาและวธแกปญหา” (Problem and Solution) เปนหวใจส าคญการคดแกปญหาและตดสนใจใหประสบความส าเรจ ความสามารถในการระบ “สาเหตรากเหงาของปญหา” (Root Cause) ดวยความมเหตมผลและตดเหตผลทไมแทจรงออก สรางความแตกตางตอการเลอกแกปญหาอยางสง เชนเดยวกนกบความสามารถในการก าหนด “มาตรการตอบโตหรอวธปฏบตการแกไข” (Countermeasure) ดวยแนวความคดทเหมาะสมทสด (Appropriate Decision Making) จะสงผลตอการเลอกวธเพอตดสนใจ

❖ การคดแกปญหาและการตดสนใจทมประสทธภาพตองเกดจากการพฒนาทกษะการคดตาง ๆ และฝกใชเครองมอแกปญหาใหมความช านาญ ซงมองคประกอบส าคญทเกยวของดงน

• การพฒนาทกษะการคดไดแก การคดเชงวเคราะห, การคดเชงกลยทธ และการคดเชงสรางสรรค

• การแกปญหาและตดสนใจอยางเปนระบบเปนกระบวนการคดแกปญหาแบบ PS – QC Story • การเลอกใชเครองมอแกปญหาใหเหมาะสมกบปญหา ไดแก การระดมสมองแกปญหาแบบทม

(Brainstorming), แผนผงสาเหตและผล (Cause & Effect Diagram), แผนผงตนไม (Logic Tree Diagram), เทคนคการถามค าถามท าไม 5 ครง (5 Why Technique)

• เทคนคการเลอกรากสาเหตตามความสามารถในการควบคม (CUN Concept) • เทคนคการเลอกวธการแกปญหาดวยการวเคราะหปจจย (Possibility & Impact)

วตถประสงคของหลกสตร ❖ เพอใหผเรยนเขาใจกระบวนการท างานของสมองและพฤตกรรมแกปญหาโดยธรรมชาตของมนษย

และเขาใจขนตอนของการคดแกปญหาและตดสนใจในกระบวนการผลต ❖ เพอใหผเรยนเขาใจหลกส าคญของ “Problem and Solution” ซงเปนหวใจส าคญของการคด

แกปญหาและตดสนใจในกระบวนการผลต

❖ เพอใหผเรยนสามารถใชเครองมอแกปญหาตาง ๆ พรอมกบเรยนรเทคนคแกปญหาอยางเปนระบบ สามารถน าไปประยกตใชไดอยางถกตองและมประสทธภาพ

3

รายละเอยดเนอหาตามหลกสตร พนฐานความเขาใจการคดแกปญหาและตดสนใจ

• กจกรรมปรบคลนความถสมองกอนการเรยนร

• เหตผลส าคญทสนบสนนใหเกดการคด • กระบวนการท างานของสมองและพฤตกรรมแกปญหา • หลกส าคญของการคดแกปญหาและตดสนใจ

ความชดเจนกบปญหา (Problem) ความชดเจนกบวธแกปญหา (Solution)

• วธคด 3 รปแบบเพอแกคดปญหาและตดสนใจ • Activity I: กจกรรมอนเครองการคดแกปญหา

แนวทางการคดแกปญหาและตดสนใจอยางเปนระบบ • ขนตอนการคดแกปญหาแบบควซสตอร (PS – QC Story) • ความสมพนธของ PS – QC Story กบวงจร PDCA

เครองมอส าหรบการเลอกแกปญหา (Problem Solving Tools) • หลกการระดมสมองอยางถกตอง (Brainstorming) • แผนผงสาเหตและผล (Cause and Effect Diagram)

การวเคราะหการกระจาย (Dispersion Analysis) การจ าแนกตามกระบวนการผลต (Process Classification) การก าหนดรายการสาเหต (Cause Enumeration)

• ขอก าหนดทจ าเปนตอการวเคราะหปญหา การระบเฉพาะ (Specify) ความมเหตผล (Reasonableness)

เหตผลทไมแทจรง (Not Real Cause) ขอหามของการใชมาตรการแกไข

• Activity II: ประยกตใชเครองมอคดแกปญหา เครองมอส าหรบการเลอกตดสนใจ (Decision Making Tools)

• แผนผงตนไม (Tree Diagram) แผนผงตนไมประเภท “อยางไร – อยางไร” (How – How Tree Diagram)

• ขอก าหนดทจ าเปนตอการสรางมาตรการแกปญหา (Countermeasure) การเรยงล าดบและความชดเจน (Sequence & Clarity) สภาพการณทไมตกหลนและซ าซอน (MECE Technique)

• Activity III: ประยกตใชเครองมอตดสนใจ แนวทางเลอกการรากสาเหตและมาตรการแกปญหา (Root Cause & Corrective Action Plan)

• การเลอกรากสาเหตตามความสามารถในการควบคม (CUN Concept) • การเลอกวธการแกปญหาดวยการวเคราะหปจจย (Possibility & Impact)

แนวคด “Knowledge is not Understanding” กบการพฒนาทกษะแกปญหา

4

5

6