ปญหาจากการพฒนาอตสาหกรรมทมาบตาพดและกระบวนการก าหนดแนวทางการพฒนาในอนาคต

ศภกจ นนทะวรการมลนธนโยบายสขภาวะ

การลงพนทมาบตาพดของนกศกษา คณะบรหารธรกจฯ มธ.วนท 26 กนยายน 2553 หองประชม เทศบาลเมองมาบตาพด

ระยองกบการพฒนาอยางกาวกระโดด

฿0

฿50,000

฿100,000

฿150,000

฿200,000

฿250,000

ลานบาท

2524 2526 2528 2530 2532 2534 2536 2538 2540 2542 2544 2546 2548

ป

ผลตภณฑมวลรวมภายในจงหวดระยอง ณ ราคาคงท ป พ.ศ. 2531

การคาและบรการ

อตสาหกรรมและเหมองแร

เกษตร

3

นคมอตสาหกรรมทใหญทสดในประเทศไทย

การขยายพนทอตสาหกรรม (สมวง) เขาไปสพนทกนชนและเขตชมชน

1 2

3

พนทอตสาหกรรมตามผงเมองฯ ฉบบปจจบนซงทบซอนกบพนทชมชนตางๆ (ภาพโดยประมาณ)

26บรษทคอนซลแทนท ออฟ เทคโนโลย จ ำกด, 2553

การจดท าพนทกนชน (Buffer Zone) ในตางประเทศ

กฎหมายควบคมอาคาร: สถานทผลตวตถอนตรายตองไมอยในระยะ 100 เมตรจากสาธารณสถาน เชน วด โรงเรยน โรงพยาบาล

ปญหาผงเมอง

อตสาหกรรมมาบตาพด มการใช

ไวนล คลอไรด 610,000 ตนตอป

เบนซน ซงเปนผลตภณฑขนตน มากกวา 300,000 ตนตอป

เอทลน ไดคลอไรด (EDC) มากกวา 250,000 ตนตอป

ใชตวท าละลาย เชน เฮกแซน มากกวา 2,000,000 ลตรตอป

สารอนทรยระเหยงาย

สารกอมะเรง*

ผลกระทบตอสขภาพหากไดรบสารดงกลาว

เบนซน กลม 1 ท าลายไขกระดก เมดเลอดแดงแตก โรคโลหตจาง กดระบบประสาทสวนกลาง

ไวนลเอทลน กลม 2A อนตรายตอระบบประสาท หลอดเลอด กระเพาะอาหาร เพมความเสยงมะเรงเมดเลอดขาว

เอทธลน ไดคลอไรด กลม 2B เพมความเสยงตอการเกดมะเรง

1,1 - ไดคลอโรเอทธลน

กลม 3 อนตรายตอตบ ไต และตวออน (fetus)

ไวนลคลอไรด กลม 1 อนตรายตอตบ ระบบประสาท เพมความเสยงมะเรง*IARC: International Agency for Research on Cancer ไดจ าแนกประเภทสารทกอใหเกดมะเรงเปน 4 กลม ดงนกลม 1 เปนสารกอมะเรงแกมนษย (carcinogenic to humans)กลม 2A เปนสารทเปนไปไดมากวาจะกอมะเรงในมนษย (probably carcinogenic to humans)กลม 2B เปนสารทอาจกอมะเรงในมนษย (possibly carcinogenic to humans)ทมา: ดดแปลงจาก “สารอนทรยระเหยงาย (Volatile Organic Substances) ในน าใตดน” [http://infofile.pcd.go.th/haz/haz_VOCs.pdf]

ความลาชาและชองโหวของการตดสนใจเรองศกยภาพการรองรบมลพษ (Carrying Capacity)

มต คกก.สวล.แหงชาตครงท ๔/๒๕๔๑

การด าเนนการจรง โครงการทอนมตเพมขน

ใหประเมนผลกระทบคณภาพอากาศ ใหแลวเสรจใน ๖ เดอน

๒๕๔๑ - ๔๓ วางแนวทางการศกษา

อยางนอย ๑๑ โครงการ

ใหการนคมฯด าเนนการมาตรการตางๆ ใหแลวเสรจภายใน ๑ ป

๒๕๔๔ - ๔๕ จดจาง และด าเนนการศกษา

ประมาณ ๕๐โครงการ

ให กท.วทยฯ ประเมนภาพรวมของศกยภาพการรองรบมลพษ

๒๕๔๖ -ปจจบนปรบแกผลการศกษา

ประมาณ ๑๐๐ โครงการ

การเมองเรองมลพษ...สบปแลว ยงสรปไมได ยงตองศกษาเพมเตมอก...

มต คกก.สวล.แหงชาตม.ค. ๒๕๕๐ การด าเนนการจรง

แบบจ าลองยงไมมความถกตองและแมนย าให การนคมอตสาหกรรมฯ ปรบปรงขอมลน าเขา ภายใน ๑ ป

กนอ. ก าลงเกบขอมล คาดวา จะแลวเสรจในเดอน ก.ย. ๒๕๕๑

หลงจากนน จะสงขอมลใหกรมควบคมมลพษ วเคราะหแบบจ าลอง ซงยงไมทราบวา จะสรปผลไดเมอไร

- มโลหะหนกปนเปอนในอาหารทะเล (สนนทา โอศร, 2552) - โลหะหนกมผลตอการพฒนาของทารกในครรภ โดยการอยอาศยใกล-ไกลจากนคมอตสาหกรรม มความแตกตางของปญหาอยางชดเจน (นนทวรรณ วจตรวาทการ, 2553) - ขอเสนอของ คกก.สฝาย ใหมพนทกนชน 2,000 เมตร - แตอตสาหกรรมขยายมาจนตดชดกบหลายชมชน - มความเสยงและไดรบผลกระทบจากอบตภยสารเคมอก

ขอมลผลการศกษาจากงานวจยลาสด

...จากเศรษฐกจสามขา สเศรษฐกจขาเดยว...ผลตภณฑมวลรวมจงหวดป 2524 (ทราคาคงทป 2531) - ลานบาท

3,249

35%

2,640

29%

3,309

36%

เกษตร

อตสาหกรรมและเหมองแร

การคาและบรการ

ผลตภณฑมวลรวมจงหวด ป 2549 (ทราคาคงทป 2531)-ลานบาท

5,979

3%

185,066

79%

40,842

18%

เกษตร

อตสาหกรรมและเหมองแร

การคาและบรการ

พ.ศ.๒๕๒๔

พ.ศ.๒๕๔๙

เศรษฐกจขาเดยวยงลงไปไมถงฐานรากตวชวด ระยอง นครปฐม ทงประเทศ

ผลตภณฑมวลรวมตอหวป 2547 (บาท/คน/ป)

691,093 121,381 101,304

รายไดตอครวเรอน (บาท/เดอน) 21,083 20,478 14,778

ครวเรอนทมหนสน (รอยละ) 66.0 65.2 66.4

สดสวนคนจน (รอยละ) 5.60 2.36 11.25

อตราการวางงาน (รอยละ) 1.8 0.5 1.3

อนดบความกาวหนาของดานรายได 24 12 -

ภาษทหายไป

การลงทนดานสงคมมเพยงนอยนด

สดสวนของผลตภณฑมวลรวมภาคสงคมตอ

ผลตภณฑมวลรวมจงหวดของจงหวดระยองและนครปฐม

-

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

7.00

2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548

ป

รอย

ละ

ระยอง

นครปฐม

เดกระยองคออนาคตของระยองตวชวด ระยอง นครปฐม ทงประเทศ

อตราเดกทมาท าคลอดตอประชากรแสนคน (๑๕-๑๙ ป)

๔,๗๔๓.๗๐ ๗๙.๕๘ ๑,๙๓๒.๖๔

อตราเดกอายต ากวา ๑๘ ป ถกลวงละเมดทางเพศ (ตอประชากรแสนคน) ๔๘.๓๙ ๑๗.๑๑ ๓๑.๓๒

รอยละของเดกทมเพศสมพนธแลว (อาชวะ) ๔๘.๙๖ ๑๑.๙๘ ๒๗.๗๔

รอยละของเดกคดท าศลยกรรม (ม.ปลาย) ๑๗.๐๙ ๙.๘๖ ๑๖.๘๘

อตราเดกพยายามฆาตวตาย (ตอประชากรแสนคน) ๒๙๙.๖๑ ๓๔.๓๑ ๓๓.๙๘

อตราเดกตดเชอ HIV (ตอประชากรแสนคน) ๒๑.๔๖ ๐.๘๗ ๙.๘๒

อตราเดกไดรบผลกระทบจาก HIV (ตอประชากรแสนคน) ๔๑.๔๙ ๗.๙๑ ๓๙.๒๖

อตราเดกทเสยชวตจากรถจกรยานยนต(ตอประชากรแสนคน) ๖๓.๖๑ ๖.๘๕ ๒๘.๕๙

ทางเลอกอนาคตระยอง

ทศทางการพฒนาในอนาคต?

แผนพฒนาในสายตาของรฐ

แผนแมบทอตสาหกรรมปโตรเคมระยะท 3พ.ศ. 2547 - 2561

แผนแมบทอตสาหกรรมปโตรเคมระยะท ๓พ.ศ. 2547 - 2561

การกอสรางโรงงานปโตรเคมขนาดใหญ ๕๖ โครงการ

ขยายพนทอตสาหกรรมในพนทมาบตาพดและใกลเคยง ๓,๐๐๐ ไร

การลงทน ๔๐๐,๐๐๐ ลานบาท

คาดวาจะสรางรายไดเพมขนปละ ๒๖๐,๐๐๐ ลานบาท

คาดวาจะเกดการจางงาน ๑๖๒,๔๐๐ คน

การเกษตร: ไมตายแตไมโตผลตภณฑมวลรวมจงหวดระยองดานการเพาะปลและประมง ณ ราคาคงทป 2531

฿0

฿500

฿1,000

฿1,500

฿2,000

฿2,500

฿3,000

฿3,500

฿4,000

฿4,500

2524

2525

2526

2527

2528

2529

2530

2531

2532

2533

2534

2535

2536

2537

2538

2539

2540

2541

2542

2543

2544

2545

2546

2547

2548

2549

ป

ลาน

บาท

เพาะปลกพช

ประมง

อตสาหกรรมตองพงพาการน าเขาสงลงทน 100 ลานบาท จายน าเขาจากตางประเทศ 40-50 ลานบาท

สดสวนวตถดบน าเขา (%)

อตสาหกรรมการกลนน ามนส าเรจรป 50.7

อตสาหกรรมเคมภณฑ 39.6

อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและสวนประกอบ 64.2

อตสาหกรรมผลตภณฑเหลกและเหลกกลา 40.7

อตสาหกรรมพลาสตก 25.8

อตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอร 30.5

อตสาหกรรมผลตภณฑยาง 22.1

อตสาหกรรมอาหารทะเลกระปองและแปรรป 23.4

อตราการจางงานตอเงนลงทนหนงลานบาทในจงหวดระยอง

0.0 2.0 4.0 6.0 8.0 10.0 12.0

ปโตรเคมและผลตภณฑ

เคม

โลหะ

อนๆ

อโลหะ

กระดาษและผลตภณฑ

ขนสง

เครองจกรกล

สงทอ

ผลตภณฑโลหะ

ไฟฟา

พลาสตก

ยาง

อตสาหกรรมเกษตร

อตสาหกรรมไมและผลตภณฑ

สงพมพ

เครองหนง

อาหาร

เครองดม

เฟอรนเจอรและเครองเรอน

เครองแตงกาย

อตสาหกรรมปโตรเคม สรางงานในสดสวนทนอยปโตรเคม ลงทน 100 ลานบาท จางงานประมาณ 2 คนอาหาร ลงทน 100 ลานบาท จางงานประมาณ 220 คน

เฟอรนเจอร ลงทน 100 ลานบาท จางงานประมาณ 370 คน

ทางเลอก วสยทศนการพฒนาของชาวระยอง

วสยทศนการพฒนาของระยองการส ารวจความคดเหนของประชาชน ๑,๒๐๐ คนใน ๓๕๐ หมบานทวจงหวดระยอง โดย ผศ.ดร.ชยยนต ประดษฐศลป และคณะ มหาวทยาลยบรพา เมอเดอนกนยายน ๒๕๕๐

การปลอดจากมลพษอตสาหกรรม

การท าการเกษตรตามแนวเศรษฐกจพอเพยง

ความสมพนธทางสงคมแบบไปมาหาสกน

การฟนฟภมปญญาและวฒนธรรมทองถนมาใชในการพฒนา

การทองเทยวเชงนเวศนบนฐานของการอนรกษธรรมชาต

ทางเลอกนโยบายการพฒนาอนๆ? การจดท าแผนแมบทอตสาหกรรมปโตรเคมระยะท 4โดยกระทรวงพลงงานและสถาบนปโตรเลยมฯแตยงไมมการเปดเผยขอมลตอสงคม

รฐธรรมนญ พ.ศ.2550 หมวดสทธชมชน มาตรา 67

รบรองสทธในสงแวดลอมทด ไมเปนอนตรายตอสขภาพ และสทธในการมสวนรวมอนรกษ บ ารงรกษา และไดประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต ยดหลกการปองกนไวกอน (Precautionary Principle) ใหรอบคอบ รอบดาน และมสวนรวม ไมใชด าเนนการไปกอน แลวมาแกไข เยยวยา ชดเชยภายหลง

รฐธรรมนญ พ.ศ.2550 หมวดสทธชมชน มาตรา 67

โครงการทอาจกระทบรนแรง จะกระท ามได เวนแตจะไดด าเนนการครบ 3 กลไก กอนด าเนนการ ประเมนผลกระทบทางสงแวดลอมและสขภาพ รบฟงความคดเหนของประชาชนและผมสวนไดเสย ใหองคการอสระดานสงแวดลอมและสขภาพ ใหความเหนประกอบ

สาระของรฐธรรมนญ 2550 มาตรา 67

ใหมการพจารณาโครงการอยางรอบคอบและรอบดาน ขอก าหนดใหศกษา EIA-HIA + การรบฟงความเหน + การใหความเหนประกอบขององคการอสระ

สรางกลไกการมสวนรวมของประชาชน ขอก าหนดใหรบฟงความคดเหน Public Scoping & Public

Review , องคการอสระฯ , หนวยงานอนญาต

ใหมระบบถวงดลการตดสนใจ

ความเหนประกอบของ องคการอสระ สวล.-สขภาพ

องคการอสระดานสงแวดลอมและสขภาพ (เฉพาะกาล)

ใหความเหนประกอบ ทงความจ าเปนของโครงการ การวเคราะหผลกระทบ การปองกนผลกระทบและการตดตามตรวจสอบ ทางเลอกในการด าเนนการ เนนฐานขอมลและความรทางวชาการ และเปดการมสวนรวมของ

ทกภาคสวน ท างานเปนเครอขายกบสถาบนวชาการ, NGOs, ประชาสงคม, และ

ชมชนทวประเทศ เพอผลประโยชนสวนรวม และการสรางความเชอมนกนในสงคม

การก าหนดโครงการทอาจกระทบรนแรงตามมาตรา 67 วรรคสอง

คกก.สฝาย ศกษาทางวชาการและสรางกระบวนการมสวนรวม จนไดขอเสนอ 18 ประเภทโครงการ รฐบาลตดสนใจก าหนด 11 ประเภทโครงการ โดยก าหนดตามขอเสนอของ คกก.สฝาย 1 ประเภทโครงการ สวนอก 10 ประเภทโครงการ มการปรบเปลยนรายละเอยดเงอนไขตางๆ

ปญหาของประกาศกระทรวงทรพยากรฯ วนท 31 สงหาคม 2553 อาจไมชอบดวยกฎหมายได

ความแตกตางในสาระส าคญระหวาง มตคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต กบ ประกาศกระทรวงทรพยากรฯ รวมทงการออกประกาศฯ ทงทยงไมมการรบรองมตอยางเปนทางการ ตามมาตรา 46 ของ พ.ร.บ. สงแวดลอมฯ พ.ศ.2535 ระบให

รฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต มอ านาจในการประกาศ จงสงผลใหประกาศฯ เมอวนท 31 สงหาคม 2553 อาจไมชอบ

ดวยกฎหมายได

ขอเสนอแนวทางการแกไขปญหาทมาบตาพด

1. สทธชมชนเปนหลก โดยตองปองกนและคมครองไวกอน ไมใชเยยวยาแกไขภายหลง

ค าพพากษา ศาลปกครองกลาง 2 กนยายน 2553ปญหาสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตทมาบตาพด มมาอยางตอเนองและหลากหลาย เกดจากการพฒนาดานอตสาหกรรม โดยไมค านงถงตนทนและการจดการดานทรพยากรและสงแวดลอม และไมใหความส าคญกบศกดศรความเปนมนษยของประชาชนในพนทซงไดรองขอตลอดมา

ค าพพากษาศาลปกครองกลาง 2 กนยายน 2553

“ขดความสามารถของพนทในการรองรบการอยอาศยของคนและกจกรรมตอเนองอนๆ ไมใชแคขดความสามารถรองรบอตสาหกรรมหรอเรองของอากาศเทานน”

“หลกการ 80 : 20 จงเหมาะสมส าหรบใชลดมลพษอากาศทเปนอยใหนอยลง ไมเหมาะสมส าหรบลดมลพษอากาศเพอจะเพมอตสาหกรรมเขาไปในพนทมากขน”

2. โครงการตางๆ ทมาบตาพด ด าเนนการตามมาตรา 67 วรรคสองใหครบถวน กอนด าเนนการ

ภาคเอกชนท าตามขอตกลงทใหไวใน คกก.สฝายรฐบาลใชอ านาจตามเขตควบคมมลพษ เพอเปนฐานทาง

กฎหมายรองรบการด าเนนการดงกลาว

ขอเสนอแนวทางการแกไขปญหาทมาบตาพด

3. ปองกนความเสยง ความอนตราย และผลกระทบทส าคญของโครงการอยางรอบคอบ รอบดาน

- สารเคมทไมใชสารกอมะเรง แตรวแลวท าใหตายเลย เชน ไฮโดรเจนไซยาไนด และสารอนๆ

- ระบบการปองกนและรบมออบตภย - การแยงน า - ผลกระทบทส าคญอนๆ

ขอเสนอแนวทางการแกไขปญหาทมาบตาพด

ตวอยางรปแบบการเปดเผยขอมลสารเคมทใช C4 , PY Gas,

ฯลฯ

ปจจยอนๆ ทใชในโรงงาน ปรมาณน า,

พลงงาน, ฯลฯ

ผลตภณฑจากโรงงาน‟ เบนซน 470,000 ตน

ไซลน 600,000 ตน

มลพษจากโรงงาน‟ อากาศ

‟ สารอนทรยระเหย

‟ น า

‟ กากของเสยอนตราย

‟ ฯลฯ

ความเสยงอบตภย„ การขนสง„ การระเบด„ การรวไหล„ อนๆ

มาตรการปองกน„ มลพษ„ อบตภย„ ฯลฯ

PTT , SCG

ตวอยาง การเขาถงขอมลการปลอยมลพษจากแตละโรงงาน http://www.epa.gov/triexplorer/

ตวอยาง การเขาถงขอมลมลพษจากแตละโรงงาน http://www.cec.org/naatlas/prtr/

ตวอยาง การเขาถงขอมลการปลอยมลพษในพนทhttp://www.epa.gov/tri/

แสดงประเภทอตสาหกรรม ประเภทสารเคม และพนทตางๆ ได

4. การแกไขในเชงพนท - การจดท าและการตดสนใจผงเมองฉบบใหม - พนทกนชน (Buffer Zone) เชน 2,000 เมตร

- แนวปองกน (Protection Strip) เชน 50 เมตร

ขอเสนอแนวทางการแกไขปญหาทมาบตาพด

การก าหนดระยะพนทแนวกนชนจากตางประเทศ

ระดบ

ประเภทอตสาหกรรม

ระยะแนวกนชน (เมตร)

6 อตสาหกรรมกลนน ามน อตสาหกรรมปโตรเคมและอตสาหกรรมเคมขนาดใหญ โรงถลงเหลก อตสาหกรรมเสนใยสงเคราะห อตสาหกรรมผลตวตถระเบด เตาปฏกรณนวเคลยร อตสาหกรรมโลหะผสม การผลตยาปราบศตรพช อตสาหกรรมตอเรอขนาดใหญ การผลตกาวจากสตว สนามบน

2000

5 โรงแยกกาซธรรมชาต อตสาหกรรมเหลกและโลหะ อตสาหกรรมยานยนต การผลตเครองจกรขนาดใหญ อตสาหกรรมเคมบางประเภท อตสาหกรรมเยอและกระดาษขนาดใหญ อตสาหกรรมปนซเมนต โรงงานน าตาล การผลตสงกะส การผลตเสนใย asbestos อตอเรอเลก อตสาหกรรมการจดการของเสยขนาดใหญ อตสาหกรรมอาหารและผลตน ามน

1000

4 อตสาหกรรมสงทอ อตสาหกรรมแกว การผลตสนคาเครองโลหะและหนง การผลตอปกรณไฟฟา และวสดกอสราง

500

3 อตสาหกรรมการผลตวสดกอสรางขนาดเลก การผลตสบ การผลตชนสวนยานยนต ยาสบ อตสาหกรรมอาหาร

150

2 อตสาหกรรมผลตรองเทา การผลตเสอผาส าเรจรป งานไม งานพมพ การท าเบเกอร

50

1 งานบรการหรอการผลตสนคาขนาดเลกทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม

0

หมายเหต 1. ดดแปลงจาก Mass, F.B. Town and Urban Planning. In Suess, M.J. and Craxford, S.R. (eds.) Manual on Urban Air Quality Management. WHO Regional Office for Europe. 1976. 2. ระยะแนวกนชน หมายถงระยะหางระหวางอตสาหกรรมกบชมชน

บรษทคอนซลแทนท ออฟ เทคโนโลย จ ำกด, 2553

บรษทคอนซลแทนท ออฟ เทคโนโลย จ ำกด, 2553

พนทกนชนเรงดวนทจ าเปนตองก าหนดและด าเนนการใหเกดขนจรงแนวท 1 ตากวน กรอกยายชาแนวท 2 เมองมาบตาพดแนวท 3 มาบขา บานบนแนวท 4 เมองใหม หวยโปงแนวท 5 เนนกระปรอก และพนทอนๆ

5. การปรบปรงเพมเตม โครงการทอาจกระทบรนแรงอยางเปนระบบและตอเนอง

- บทบาทหนาทขององคการอสระดานสงแวดลอมและสขภาพ (กอสส.) ในการเสนอปรบปรงเพมเตม

- ผลของอนกรรมการวนจฉย ตองมระบบในการปรบปรงเพมเตมโครงการทอาจกระทบรนแรง

- ตองทบทวนอยางนอยทก 2 ป

ขอเสนอแนวทางการแกไขปญหาทมาบตาพด

#

ชาวบาน 1

พนทแหงการเรยนรรวมกน

นกวชาการ 1

เจาหนาทปกครอง

ชาวบาน 2 นกวชาการ 2

หนวยงานรฐ ภาคประชาสงคม

องคกรพฒนาเอกชน

ภาคธรกจ

“ยนอยคนละมม ความรคนละชด”

ทมา: วชราภรณ วฒนข า

#

“ถาการคาขายท าใหโลกหมนการยนยนทจะเกบกนบางสงไวในใจ และ„ไมขาย‟

กนาจะท าใหโลกด ารงอยอยางสมดล”

(ไมมโทรศพทและเครองปรบอากาศ, วรพจน พนธพงศ)