problemy uzaleŻnienia od substancji naturalnych i syntetycznych iwona drożdż
DESCRIPTION
PROBLEMY UZALEŻNIENIA OD SUBSTANCJI NATURALNYCH I SYNTETYCZNYCH Iwona Drożdż. WYKŁAD 1 RYS HISTORYCZNY SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH. SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE W PRZESZŁOŚCI. substancje wpływające na nastrój i procesy myślowe znane są ludzkości od zarania dziejów obecne w każdej kulturze - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
PROBLEMY UZALEŻNIENIA PROBLEMY UZALEŻNIENIA OD SUBSTANCJI OD SUBSTANCJI NATURALNYCH I NATURALNYCH I
SYNTETYCZNYCHSYNTETYCZNYCH
Iwona Drożdż Iwona Drożdż
WYKŁAD 1
RYS HISTORYCZNY SUBSTANCJI
PSYCHOAKTYWNYCH
SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE W SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE W PRZESZŁOŚCIPRZESZŁOŚCI
- substancje wpływające na nastrój i procesy myślowe znane są ludzkości od zarania dziejów
- obecne w każdej kulturze
- substancje kultowe, używane w obrządkach religijnych, leki
NARKOTYKI STAREGO NARKOTYKI STAREGO ŚWIATAŚWIATA
NARKOTYKI STAREGO ŚWIATANARKOTYKI STAREGO ŚWIATA
WYWAR Z MUCHOMORA WYWAR Z MUCHOMORA CZERWONEGO (CZERWONEGO (Amanita muscariaAmanita muscaria))
- stosowany w neolicie (10 tys. lat temu)- ornamenty na naczyniach – blaszki grzyba- wywar podstawą napojów rytualnych kultur Wschodu: hinduskiej somy i zoroastrańskiej haomy- halucynogeny bufoteina i muscymol- używany jedynie w obrządkach religijnych, obłożony tabu
NARKOTYKI STAREGO ŚWIATANARKOTYKI STAREGO ŚWIATA
OPIUMOPIUM
- substancja psychotropowa – morfina- mleczko z niedojrzałych makówek maku Papaver somniferum- używane w celach medycznych oraz rekreacyjnych- Helena trojańska podawała biesiadnikom nepenthes, którym wg opisu Homera, było opium
PAPAVER SOMNIFERUMPAPAVER SOMNIFERUM
NARKOTYKI STAREGO ŚWIATANARKOTYKI STAREGO ŚWIATAPREPARATY Z KONOPII INDYJSKICH (PREPARATY Z KONOPII INDYJSKICH (Cannabis sativaCannabis sativa))
- roślina o bardzo szerokim zasięgu geograficznym- haszysz – produkowany z ekstraktu żywicznego (zmiażdżone łodygi)- marihuana – wysuszone kwiaty konopii- substancje psychoaktywne – grupa kannabinoidów (w tym tetrahydrokannabinol THC)- haszysz znany 5 tys. lat temu, Chiny, Azja Środkowa, kraje islamskie (dozwolone zamiast alkoholu)
CANNABIS SATIVACANNABIS SATIVA
HASZYSZ
MARIHUANA
NARKOTYKI STAREGO ŚWIATANARKOTYKI STAREGO ŚWIATA
ALKOHOL ALKOHOL
- rozpowszechniony na całym świecie- można go produkować praktycznie z każdego materiału organicznego, ulegającego działaniu drożdży- stosowany rekreacyjnie - do celów religijnych- znany wszystkim kulturom świata oprócz wysp Oceanii i Indian Ameryki Pł.- cele kultowe – starożytna Grecja- rytuały chrześcijańskie (biblijny Noe)
NARKOTYKI STAREGO ŚWIATANARKOTYKI STAREGO ŚWIATA
BIELUŃ DZIĘDZIERZAWA (BIELUŃ DZIĘDZIERZAWA (Datura stramoniumDatura stramonium))
- substancje halucynogenne – skopolamina, atropina hioscyjamina- silna trucizna, o nieprzyjemnym działaniu- do celów rytualnych- starożytna grecka Pytia żuła liście bielunia przed wieszczeniem- popularny w Chinach wśród buddystów oraz w Indiach, a także wśród Indian meksykańskich
NARKOTYKI STAREGO ŚWIATANARKOTYKI STAREGO ŚWIATAIBOGAINA IBOGAINA
- otrzymywana z korzenia Tabernanthe iboga- stosowana w obrządkach synkretycznej religii Bwiti w Środkowej Afryce, w plemieniu Fang- w rytuałach pełnoletniości- własności hamowania chęci zażywania narkotyków
NARKOTYKI NOWEGO NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATAŚWIATA
NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANIKOTYNANIKOTYNA
- alkaloid obecny w roślinach Nicotiana (tytoń)- Nicotiana tabacum (Ameryka Pd. główne źródło, uprawiana obecnie na całym świecie)- Nicotiana rustica (Ameryka Pł. i zachodnnie Indie)
NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANIKOTYNANIKOTYNA
- 12 października 1492 r. tubylcy z San Salvador ofiarowali liście tytoniu Kolumbowi- stosowany przez Indian w celach medycznych i do różnych ceremonii - w XVI w Europie uważany za roślinę leczniczą - panaceum (Katarzyna Medycejska palenie tytoniu uważała za lekarstwo na migreny)- aktywny składnik tytoniu wyizolowano w 1828 r.- nikotyna stanowi 2-7% suchej masy liścia
NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATA
- uprawa i handel tytoniem w Europie była kontrolowana przez królów i przynosiła im dochody (Anglia)- początkowo tytoń był dostępny wyższym klasom społecznym i tylko na receptę (Bawaria)- w XVIII w popularne było zażywanie tabaki (sproszkowany materiał roślinny) (wąchająca Karolinka, snuffy Charlotte, Napoleon zużywał 7 funtów tabaki miesięcznie)- w USA powszechnie żuto prymkę (liście tytoniu)
NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATA
- cygara, fajki i nowoczesne papierosy wprowadzone w XIX w- pod koniec lat 50-tych XIX w angielski kupiec Philip Morris założył pierwszą fabrykę ręcznie wyrabianych papierosów- od połowy lat 80-tych XX w obserwuje się wolny powrót do zażywania tabaki i żucia liści
NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATAKOKAINAKOKAINA
- alkaloid z liści krzewu Erythroxylon coca- występuje w Peru, Boliwii i Ekwadorze- liście koki, zmieszane z wapnem lub popiołem roślinnym żuli górale andyjscy - cel rekreacyjny oraz pomoc w przetrwaniu na dużych wysokościach w czasie ciężkiej pracy
NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATA- kokaina w XIX w stała się modna używką w Europie i Ameryce- Freud zalecał jej użycie twierdząc, że nie uzależnia- składnik wielu „cudownych eliksirów”- Vin Mariani – opatentowany przez korsykańskiego aptekarza Angelo Mariani ekstrakt z liści koki w winie- wino to poprawiało nastrój, było smaczne, stosowane na wszystkie dolegliwości (depresje, bóle gardła, zaburzenia gastryczne)- Mariani został uhonorowany przez Leona XIII specjalnym orderem za zasługi dla ludzkości - w USA bezalkoholowa wersja tego wina, opracowana przez Johna Pembertona Coca Cola (wino zastąpiono ekstraktem z orzeszków kola, a kokainę kofeiną)
WINO MARIANI I COCA COLAWINO MARIANI I COCA COLA
NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATAOLOLIUQUIOLOLIUQUI
- nasienie wilca Rivea corymbosa lub Ipomoea tricolor- substancja psychodeliczna- opisana przez misjonarzy hiszpańskich w Meksyku- składniki aktywne kwas D-lizergowy i D-izolizergowy- powodowała wizje i przeżycia mistyczne
NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATA
YOPO (PARICA, COHOBA)YOPO (PARICA, COHOBA)
- halucynogen z nasion drzewa Piptadenia peregrina- składniki czynne to N,N-dwumetylotryptamina i bufoteina- stosowane w inhalacjach przez podwójną rurkę co opisał Kolumb- stosowane do dziś
N,N-dwumetylotryptaminaw liściach tabaki i liściach pietruszki
NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATAAYAHUASCA (CAAPI, YAJE)AYAHUASCA (CAAPI, YAJE)
- napój produkowany z kory lian Banisteriopsis caapi i Banisteriopsis inebrians- używany w dorzeczu Amazonki- wg Indian ma właściwości lecznicze i daje dar jasnowidzenia- stosowany przez kapłanów starożytnych Inków- substancja psychoaktywna to harmina
NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATA
NAPAR Z MIMOZYNAPAR Z MIMOZY
- halucynogen otrzymywany z Mimosa hostilis- spożywali go wojownicy przed walką- służy do obrzędów ajuca wśród wyznawców kultu Jurema w Brazylii
NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATA
HALUCYNOGENY Z GRZYBÓWHALUCYNOGENY Z GRZYBÓW
- Psilocibe mexicana i Stropharia cubensis- zawierają aktywne psylocybinę (pochodna tryptaminy) psylocynę- grzyby były przedmiotem kultu Majów- u Asteków zwane były bożym ciałem
NARKOTYKI NOWEGO ŚWIATANARKOTYKI NOWEGO ŚWIATAPEYOTEPEYOTE
- działanie psychoaktywne wykazują wysuszone szczytowe pędy kaktusa Lophophora williamsi- substancja czynna meskalina- Indianie Amerykańscy byli prześladowani z powodu stosowania peyote- założyli Narodowy Kościół Amerykański (1918 r.) w obrządkach którego obecna jest meskalina nie odnotowano też niekorzystnego jej wpływu
NARKOTYKI SYNTETYCZNENARKOTYKI SYNTETYCZNE
NARKOTYKI SYNTETYCZNENARKOTYKI SYNTETYCZNE
BARBITURANYBARBITURANY
- syntetyczne związki stosowane jako leki nasenne i przeciwpadaczkowe- charakteryzują się wysokim potencjałem uzależniającym- fenobarbital (Luminal – stosowany do dzisiaj), cyklobarbital (Fanodorm)
Kwas barbiturowy
NARKOTYKI SYNTETYCZNENARKOTYKI SYNTETYCZNE
BENZODIAZEPINYBENZODIAZEPINY
- zsyntetyzowane w 30-tych latach XX w przez Leo Sternbacha na UJ- okazały się substancjami silnie uzależniającymi- stosowane jako leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe, uspokajające oraz przeciwdrgawkowe- diazepam (Relanium, Valium), klonazepam (Clonazepamum) -
podstawowy wzór benzodiazepin
NARKOTYKI SYNTETYCZNENARKOTYKI SYNTETYCZNEAMFETAMINAAMFETAMINA
- zsyntetyzowana jako lek przeciwko astmie (wcześniej stosowano efedrynę z krzewu Ephedra vulgaris, który jest rzadki i drogi- szeroko stosowana w latach 30-tych XX w- w czasie II wojny światowej dodawano ją do czekolady dla lotników, znosiła senność i zmęczenie, nasilała uwagę (Anglia, Niemcy, Japonia)- tragedia amfetaminowa w powojennej Japonii – 1946-1948 20% uzależnionych młodych Japończyków
NARKOTYKI SYNTETYCZNENARKOTYKI SYNTETYCZNELSDLSD
- dietyloamid kwasu lizergowego- pochodna alkaloidu sporyszu- związek halucynogeny
ZMIANY W STOSOWANIU ZMIANY W STOSOWANIU SUBSTANCJI SUBSTANCJI
PSYCHOAKTYWNYCH PSYCHOAKTYWNYCH W MIARĘ POSTĘPU W MIARĘ POSTĘPU
CYWILIZACJICYWILIZACJI
ZMIANY W STOSOWANIU ZMIANY W STOSOWANIU SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCHSUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH
SPOŁECZEŃSTWA PIERWOTNESPOŁECZEŃSTWA PIERWOTNE
1. środki medyczne, cele religijne, militarne lub rekreacyjne
2. stosowane w ściśle określonych warunkach i w zrytualizowany sposób
3. pod silną kontrolą duchownych grup
4. poza ceremoniami – tabu
5. substancje nie uzależniały i nie działały szkodliwie
ZMIANY W STOSOWANIU ZMIANY W STOSOWANIU SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCHSUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH
6. proces przyswojenia – akulturacji (opium niebezpieczne w Anglii, ale nie w Indiach, peyote nie szkodliwe dla wiernych Narodowego Kościoła Amerykańskiego)
7. mała moc – pochodzenie naturalne, materiał roślinny świeży, suszony lub niezbyt stężone roztwory
ZMIANY W STOSOWANIU ZMIANY W STOSOWANIU SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCHSUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH
WSPÓŁCZEŚNIEWSPÓŁCZEŚNIE
1. cele rekreacyjne, wywołanie przyjemności
2. przyjmowanie w sposób niekontrolowany
3. skuteczne metody oczyszczania produktów naturalnych - stosowanie stężonych substancji aktywnych - skrócony czas penetracji substancji do mózgu - szybsze i silniejsze działanie związku - wzrost potencjału uzależniającego
ZMIANY W STOSOWANIU ZMIANY W STOSOWANIU SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCHSUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH
Substancja Dawniej Dziś Alkohol 12-14% 96% (40-45%)Morfina Opium HeroinaKokaina Żute liście koki Wino Mariani, forma
krystaliczna, crack
4. kryminalizacja używania narkotyków - stres u ludzi biorących narkotyki (kara) - stres uwrażliwia na działanie psychostymulanta - zwiększenie potencjału uzależniającego