KAN FİZYOLOJİSİKAN FİZYOLOJİSİ

Eritrositler

Prof.Dr. Refik YİĞİT

Plazma veya Serum adı verilen Plazma veya Serum adı verilen sıvıda, süspansiyon halinde sıvıda, süspansiyon halinde hücresel elementleri içeren hücresel elementleri içeren dokuya dokuya “Kan Dokusu”“Kan Dokusu” denir.denir.

Total Miktarı.Total Miktarı.Vücut Ağırlığının % 8 kadarıdır.Vücut Ağırlığının % 8 kadarıdır.70 kg bir insanda 570 kg bir insanda 5--6 litre kan 6 litre kan bulunurbulunur

KanKan

a)a) Miktarının fazla olması,Miktarının fazla olması,

b)b) Sürekli hareketi.Sürekli hareketi.

c)c) Bileşimindeki dinamik denge veBileşimindeki dinamik denge ve

d)d) Hücrelerle hızlı madde alışHücrelerle hızlı madde alış--verişi verişi KANKAN

ile gerçekleşir.ile gerçekleşir.

Kan, İç Ortamın En Önemli UnsurudurKan, İç Ortamın En Önemli Unsurudur

15 Gün15 Gün EmbriyoEmbriyo 91.591.530 Gün30 Gün EmbriyoEmbriyo 79.479.4

YenidoğanYenidoğan 77.077.0

9 Gün 9 Gün BebekBebek 76.076.0

14 Gün14 Gün BebekBebek 73.073.0

3 Ay3 Ay BebekBebek 66.066.0

1010--18 yaş18 yaş GençGenç 59.059.0

1818--40 yaş40 yaş ErişkinErişkin (Kas gelişimi arttığı için, yağ oranı azalır)(Kas gelişimi arttığı için, yağ oranı azalır) 61.061.0

4040--60 yaş 60 yaş ErişkinErişkin 55.055.0

6060-- yaşyaş YaşlıYaşlı 52.052.0

Vücut Ağırlığına Göre Vücut Ağırlığına Göre Su Oranının Yaş İle Değişmesi Su Oranının Yaş İle Değişmesi %%

KanKan 83.083.0BöbreklerBöbrekler 82.782.7KalpKalp 79.279.2

AkciğerlerAkciğerler 79.079.0KasKas 75.775.7DeriDeri 72.072.0KemikKemik 31.031.0YağYağ 10.010.0

Çeşitli Dokularda Su Oranı Çeşitli Dokularda Su Oranı %%

Ekstrasellüler Sıvıların DağılımıEkstrasellüler Sıvıların Dağılımı

Ekstrasellüler sıvılar 3 ayrı kompartmanda yer alırlarEkstrasellüler sıvılar 3 ayrı kompartmanda yer alırlar

1. İntravasküler Sıvılar.1. İntravasküler Sıvılar.Kan ve Lenfa.Kan ve Lenfa.

2. İnterstisyel Sıvılar.2. İnterstisyel Sıvılar.Hücreler arası boşlukları dolduran doku suyu. Hücreler arası boşlukları dolduran doku suyu.

3. Özel veya Transsellüler Sıvılar.3. Özel veya Transsellüler Sıvılar.Damar endotelinden başka Damar endotelinden başka “epitellerin”“epitellerin” çevirdiğiçevirdiğiboşluklarda bulunan sıvılardır.boşluklarda bulunan sıvılardır.

3.Özel veya Transsellüler Sıvılar3.Özel veya Transsellüler Sıvılar

a)a) Sindirim Salgıları.Sindirim Salgıları.b)b) Serebro spinal sıvı. Serebro spinal sıvı. c)c) Böbrek kanallarında bulunan ilkel idrar. Böbrek kanallarında bulunan ilkel idrar. d)d) Hümör aköz.Hümör aköz.e)e) Sinovyal sıvılar.Sinovyal sıvılar.f)f) İntraperitonial sıvılar. İntraperitonial sıvılar. g)g) İntraplevral sıvılar gibi seröz boşlukları İntraplevral sıvılar gibi seröz boşlukları

dolduran sıvılardır.dolduran sıvılardır.

Kanın Bileşimi 2 Kısımdan OluşurKanın Bileşimi 2 Kısımdan Oluşur

AA-- Kanın Hücresel Kanın Hücresel Elementleri Elementleri

% 45% 45

BB-- Kanın Sıvı Kısmı Kanın Sıvı Kısmı (Plazma veya Serum)(Plazma veya Serum)

% 55% 55

LeukocytesLeukocytes

ErythrocytesErythrocytes Polymorphnuclear GranulocytesPolymorphnuclear Granulocytes PlateletsPlateletsAgranulocytesAgranulocytes

NeutrophilsNeutrophils EosinopilsEosinopils BasophilsBasophils MonocytesMonocytes LymphocytesLymphocytes

EritrositlerEritrositler LökositlerLökositler TrombositlerTrombositler

Kanın Hücresel ElementleriKanın Hücresel Elementleri

P L A Z M AP L A Z M A

* Su* Su% 91% 91

* Organik Maddeler* Organik Maddeler(Proteinler)(Proteinler)% 7% 7

* İnorganik Maddeler* İnorganik Maddeler% 2% 2

Kanın Sıvı Kısmını Plazma OluştururKanın Sıvı Kısmını Plazma Oluşturur

1. Proteinler1. Proteinler (% 7 gr)(% 7 gr)

a. Albumina. Albumin (% 4.5 gr)(% 4.5 gr) “ Taşıyıcı görevi yapar”“ Taşıyıcı görevi yapar”

b. Globulinb. Globulin (% 2.5 gr):(% 2.5 gr): αα11, , αα22, β, β11, β, β22 ve ve Ig Ig ’lere ayrılır. ’lere ayrılır.

İmmunoglobulinlerin [Ig]: İmmunoglobulinlerin [Ig]: Ig G, Ig M, Ig A, Ig D, Ig EIg G, Ig M, Ig A, Ig D, Ig E

gibi çeşitleri vardır. gibi çeşitleri vardır.

“Hem taşıyıcı, hemde antikor oluşumunda görev yaparlar”“Hem taşıyıcı, hemde antikor oluşumunda görev yaparlar”

c. Fibrinojenc. Fibrinojen (% 0.3):(% 0.3): “Pıhtılaşmayı sağlar”“Pıhtılaşmayı sağlar”

Organik MaddelerOrganik Maddeler

2.Karbonhidrat2.Karbonhidrat (Glikoz % 80-110 mg)

3.Lipidler3.LipidlerNötral yağlar, Fosfolipid, Kolesterol, LesitinNötral yağlar, Fosfolipid, Kolesterol, Lesitin

4. Residüel 4. Residüel (artık)(artık) AzotAzotÜre, Ürik Asit, Ksantin, Hipoksantin, Üre, Ürik Asit, Ksantin, Hipoksantin, Kreatin, Kreatinin, Amonyak, Amino Asitler.Kreatin, Kreatinin, Amonyak, Amino Asitler.

5. Hormonlar, Antikorlar, 5. Hormonlar, Antikorlar, Çeşitli EnzimlerÇeşitli EnzimlerAmilaz, Proteaz, Lipaz, Esteraz.Amilaz, Proteaz, Lipaz, Esteraz.

Kanın Görevleri Kanın Görevleri Kanın Solunum Görevi: Kanın Solunum Görevi:

1)1) Eritrositlerin esas görevi.Eritrositlerin esas görevi.a)a) Eritrositlerin içerisinde, akciğerlerden Eritrositlerin içerisinde, akciğerlerden dokulara Odokulara O22 taşıyan Hb bulunur.taşıyan Hb bulunur.

b)b) Eritrositlerin içerisinde bulunan Hb Eritrositlerin içerisinde bulunan Hb mükemmel bir asitmükemmel bir asit--baz tamponudur.baz tamponudur.

c)c) EritrositlerinEritrositleriniçerisinde, içerisinde, KarbonikKarbonikAnhidrazAnhidrazEnzimi Enzimi

bulunur.bulunur.

2)2) Beslenme. Beslenme.

3)3) Boşaltım. Boşaltım.

4)4) Vücut ısısının düzenli kalmasını Vücut ısısının düzenli kalmasını

sağlar.sağlar.

5)5) Vücutta tuz ve su dengesini korur.Vücutta tuz ve su dengesini korur.

6)6) AsitAsit--baz dengesini korur. baz dengesini korur.

7)7) Pıhtılaşma faktörleri ile kan kaybını Pıhtılaşma faktörleri ile kan kaybını

önler.önler.

8)8) Taşıdığı Hücresel ve Hümoral Taşıdığı Hücresel ve Hümoral Bağışıklık Sistemi ile organizmayı Bağışıklık Sistemi ile organizmayı enfeksiyonlaraenfeksiyonlara karşı korur. karşı korur.

9)9) Hormon ve Nörohormonları Hormon ve Nörohormonları taşıyarak vücudun düzenli taşıyarak vücudun düzenli çalışmasına yardımçalışmasına yardım eder. eder.

10)10) İnterstisyel kompartman İnterstisyel kompartman hacmininhacminin düzenlenmesinde rol düzenlenmesinde rol alırlar.alırlar.

1)1) Çoğu kanda taşıyıcılık görevi görür. Çoğu kanda taşıyıcılık görevi görür.

2)2) Bir kısmı plazma ozmotik dengesini korur. Bir kısmı plazma ozmotik dengesini korur.

3)3) AsitAsit--Baz dengesini korurlar. Baz dengesini korurlar.

4)4) Bir kısmı beslenme ve yapı taşı olarak kullanılır.Bir kısmı beslenme ve yapı taşı olarak kullanılır.

5)5) Ayrıca özel proteinler mevcuttur.Ayrıca özel proteinler mevcuttur.aa-- Fibrinojen pıhtılaşmada rol oynar.Fibrinojen pıhtılaşmada rol oynar.bb-- Globulinler, İmmün yanıt için gereklidir. Globulinler, İmmün yanıt için gereklidir.

Bunlar koruyucu ve savunucu proteinler olup, Bunlar koruyucu ve savunucu proteinler olup, enzimenzim niteliğindedirler.niteliğindedirler.

Plazma Proteinlerinin Genel GörevleriPlazma Proteinlerinin Genel Görevleri

Plazma Proteinleri ve Başlıca GörevleriPlazma Proteinleri ve Başlıca Görevleri

A D IA D I F O N K S İ Y O N L A R IF O N K S İ Y O N L A R IHaptoglobulinHaptoglobulin Hb’i bağlar.Hb’i bağlar.

HemopeksinHemopeksin Hem’i bağlar.Hem’i bağlar.

TransferrinTransferrin Fe’i bağlar, taşır.Fe’i bağlar, taşır.

SeruloplasminSeruloplasmin Cu’ı bağlar ve taşır, FeCu’ı bağlar ve taşır, Fe+2+2 �� FeFe+3+3 dönüştürür. dönüştürür.

C3 KoplemanC3 Kopleman İmmun sisteme ait enzim proteini.İmmun sisteme ait enzim proteini.

PlasminojenPlasminojen Fibrinolizise neden olur.Fibrinolizise neden olur.

FibrinojenFibrinojen Kanı pıhtılaştırır.Kanı pıhtılaştırır.

ProtrombinProtrombin Kanı pıhtılaştırır. Kanı pıhtılaştırır.

AlbuminAlbuminYağ asitleri, Bilirubin, Tiroksin, Kortizol, Hem, Yağ asitleri, Bilirubin, Tiroksin, Kortizol, Hem, çok sayıda ilaçları bağlar ve taşır.çok sayıda ilaçları bağlar ve taşır.

Plazma Proteinlerinin Kolloid Onkotik Plazma Proteinlerinin Kolloid Onkotik (Osmotik) Basıncı 25 mm Hg’dir(Osmotik) Basıncı 25 mm Hg’dir

Molekül ağırlığı küçük olan Albumin, Molekül ağırlığı küçük olan Albumin, (%80)osmotik dengede önemli rol (%80)osmotik dengede önemli rol

oynar. Bu basınç sayesinde kan ile, oynar. Bu basınç sayesinde kan ile, interstisyel bölge arasında, sıvı alışinterstisyel bölge arasında, sıvı alış--

verişi ve suyun venöz uçtan damarlara verişi ve suyun venöz uçtan damarlara geri dönüşü gerçekleşir. geri dönüşü gerçekleşir.

Total Protein oranı % 5.5 gr veya Total Protein oranı % 5.5 gr veya Albumin % 2.5 gr altına düşerse, Albumin % 2.5 gr altına düşerse,

plazma sıvısı ve proteinler interstisyel plazma sıvısı ve proteinler interstisyel alana fazlaca geçtiği için ödem gelişir.alana fazlaca geçtiği için ödem gelişir.

Albumin, Protrombin ve Albumin, Protrombin ve Fibrinojen KC’ de,Globulinler Fibrinojen KC’ de,Globulinler ise KC’ ide içine alan tüm ise KC’ ide içine alan tüm monositmonosit--makrofaj sisteminde makrofaj sisteminde sentezlenir.sentezlenir.

Günde 17 gr Albumin, 5 gr Günde 17 gr Albumin, 5 gr Globulin sentezlenir. Bunun için Globulin sentezlenir. Bunun için kan Amino asit düzeyi % 35kan Amino asit düzeyi % 35--65 65 mg olması gerekir.mg olması gerekir.

Plazma Proteinlerinin Yapım YerleriPlazma Proteinlerinin Yapım Yerleri

2. Dehidratasyonda.2. Dehidratasyonda.Diare gibi aşırı su kaybının Diare gibi aşırı su kaybının olduğu durumlardaolduğu durumlarda

1. Yaygın yanıklarda.1. Yaygın yanıklarda.plazma sıvısıplazma sıvısıdokulara sızdığı için,dokulara sızdığı için,

Bazı Hastalıklarda Bazı Hastalıklarda Plazma Proteinlerinin Miktarları DeğişirPlazma Proteinlerinin Miktarları Değişir

“ “ pplazma lazma pprotein miktarı artar ”rotein miktarı artar ”

Bazı Hastalıklarda Bazı Hastalıklarda Plazma Proteinlerinin Miktarları DeğişirPlazma Proteinlerinin Miktarları Değişir

11-- Hemoraji, Hemoraji,

22-- Karaciğer sirozunda, Karaciğer sirozunda,

33-- Nefrit ve nefrotik Nefrit ve nefrotik sendromda, sendromda,

44-- Uzun süren açlıkta, Uzun süren açlıkta,

55-- Barsakta protein emiliminBarsakta protein emilimininin

bozulduğu koşullarda, bozulduğu koşullarda,

“Hipoproteinemi”“Hipoproteinemi” gelişir.gelişir.

“ “ pplazma lazma pprotein miktarı azalır ”rotein miktarı azalır ”

Kanın rengi kırmızıdır. Bu renk, eritrositlerin içinde bulunan ve Fe

içeren Hemoglobinden kaynaklanmaktadır.

Hb’nin O2 ile birleşme derecesi rengini etkiler. 1 gr Hb: 1.34 – 1.39 ml O2

bağlar.

Kanın Fiziksel ÖzellikleriKanın Fiziksel Özellikleri

100 ml arter kanı 20 ml O2 içerir ve kiraz kırmızısı rengindedir.

100 ml ven kanı 15 ml O2 içerir ve

vişne kırmızısı rengindedir.

Rediüt Hb, normal 100 ml kanda 3 gr ’dır, 5 gr olacak olursa siyanoz denilen belirtiler ortaya çıkar.

O2’siz kalarak boğulmalarda Ferro (Fe+2) yerine, Ferrik (Fe+3) demire dönüşürse Met-Hb oluşur. Deride siyanotik görünüm

ortaya çıkar.

Normalde Total Hb’nin % 1 Met-Hb dir.

� Bu oran % 15 olursa klinik semptomlar görülür.

� Eğer % 30-45 olursa anoksiye (O2 azlığına) ait

bulgular (baş ağrısı, baş dönmesi, kulak çınlaması, taşikardi, kas krampları) ortaya çıkar.

� Eğer % 60-70 olursa, akut dolaşım yetersizligine

bağlı ölüm görülür.

Kanın ReaksiyonuKanın reaksiyonu hafif alkaliktir

Arterlerde pH (37 oC) 7.40

Venlerde pH (37 oC) 7.35

Kanın ViskozitesiKanın Viskozitesinn22 Örneğin viskozitesiÖrneğin viskozitesi

t2n2=n1--------

t1

Birimi Santipoisedir

nn11 Saf suyun viskozitesiSaf suyun viskozitesi

tt22 Örneğin geçiş süresiÖrneğin geçiş süresi

tt11 Saf suyun geçiş süresiSaf suyun geçiş süresi

Saf suyun viskozitesiSaf suyun viskozitesi 1 santipoise1 santipoiseKanın viskozitesiKanın viskozitesi 33..5 5 –– 55..4 santipoise4 santipoisePlasmanın viskozitesiPlasmanın viskozitesi 11..8 santipoise8 santipoise

1)1) Eritrosit sayısı ve büyüklüklerinin artması. Eritrosit sayısı ve büyüklüklerinin artması.

2)2) Özellikle venöz kanda COÖzellikle venöz kanda CO22 ve osmotik ve osmotik basınç artması. (Hamburger Clbasınç artması. (Hamburger Cl-- göçmesi). göçmesi).

33)) Lökositler normalde etkilemez, lösemide Lökositler normalde etkilemez, lösemide olduğu gibi sayıları çok artarsa viskozitede olduğu gibi sayıları çok artarsa viskozitede artar, kulak çınlaması ve başdönmesi gibi artar, kulak çınlaması ve başdönmesi gibi belirtiler ortaya çıkar.belirtiler ortaya çıkar.

Viskoziteyi Artıran EtkenlerViskoziteyi Artıran Etkenler

Kanın Donma Derecesi (Kriyoskopi Noktası)

Kanın donma noktası - 0.56 0C

Plasmanın donma noktası - 0.54 0C

Kanın Özgül AğırlığıKanın Özgül AğırlığıSaf suyun özgül ağırlığı 1000 olarak kabul edilirse Saf suyun özgül ağırlığı 1000 olarak kabul edilirse

kıyaslama yöntemiyle diğerleride buna göre saptanırkıyaslama yöntemiyle diğerleride buna göre saptanır

Puberteye kadar Erkek ve Kadında kanın özgül ağırlığı Puberteye kadar Erkek ve Kadında kanın özgül ağırlığı (1050(1050--1060) değişmez1060) değişmez..

Puberteden sonra Puberteden sonra erkekteerkekte 10551055--1060 1060 (androjenlerin etkisi ile)(androjenlerin etkisi ile)

Puberteden sonra Puberteden sonra kadındakadında 10501050--10551055(östrojenlerin etkisi ile)(östrojenlerin etkisi ile)

EritrositlerEritrositler 10801080--10901090

PlasmaPlasma 10271027--10301030

YenidoğanlardaYenidoğanlarda 1066 1066 (polisitemi)(polisitemi)

Kanın Özgül Ağırlığı Kanın Özgül Ağırlığı Bazı Hastalıklarda DeğişirBazı Hastalıklarda Değişir

1). 1). Dehidratasyon.Dehidratasyon.a. a. Diare. Diare. b. b. Diürez. Diürez. c. c. Fazla terleme ile aşırı su kaybı olursa,Fazla terleme ile aşırı su kaybı olursa,

2). 2). Polisitemi.Polisitemi.” kanın özgül ağırlığı artar “” kanın özgül ağırlığı artar “

1)1) Anemi. Anemi. 2)2) NefritNefrit (protein kaybına bağlı).(protein kaybına bağlı).

3)3) Hemoraji gibi hastalıklardaHemoraji gibi hastalıklarda” kanın özgül ağırlığı azalır ”” kanın özgül ağırlığı azalır ”

Sedimantasyon Sedimantasyon (SED)(SED)EritrositlerinEritrositlerin (mm/saat)(mm/saat) çökme hızı.çökme hızı.

Normal SED değeri Normal SED değeri (mm/saat)(mm/saat) OrtalamaOrtalama

YenidoğanYenidoğan 0 0 –– 11

ErkekteErkekte 0 0 –– 88 44

KadındaKadında 0 0 -- 1616 88

Sedimantasyona Etkili Faktörler

1) Kanın durgun halde olması.

2) Plasma-Eritrosit özgül ağırlık farkının bulunması.

3) Yer çekiminin etkisi.

4) Eritrositlerin elektriksel dengelerinin bozulması.

AA-- Akut ve Kronik HastalıklarAkut ve Kronik Hastalıklar“ Globulin artmasına neden olur.”“ Globulin artmasına neden olur.”

Örn;Örn; Haptoglobulin, Seruloplasmin,Haptoglobulin, Seruloplasmin,Lipoprotein, İmmun (gama) globulinLipoprotein, İmmun (gama) globulin (Ig)(Ig)konsantrasyonunun konsantrasyonunun artmasının yanı sıraartmasının yanı sıraAnemi ve Isı artışı da SED hızını artırır.Anemi ve Isı artışı da SED hızını artırır.

SED Artmasına Neden Olan HastalıklarSED Artmasına Neden Olan Hastalıklar“ SED artıran proteinlere genel olarak “ SED artıran proteinlere genel olarak agglomerinleragglomerinler adı verilir ”adı verilir ”

BB-- Dokuları Tahrip Eden HastalıklarDokuları Tahrip Eden Hastalıklar

“ Fibrinojen artmasına neden olur ”“ Fibrinojen artmasına neden olur ”Örn; Tüberkülöz, Habis Tümörler ve Mafsal romatizmasındaÖrn; Tüberkülöz, Habis Tümörler ve Mafsal romatizmasında

SED hızı 50 mm/saat’ in üzerine çıkar.SED hızı 50 mm/saat’ in üzerine çıkar.

1)1) Albumin artışı.Albumin artışı.

2)2) Defibrine kan.Defibrine kan.

3)3) Polisitemi.Polisitemi.

4)4) Soğuk.Soğuk.

5)5) PoikilositozPoikilositoz (eritrositlerde şekil bozukluğu).(eritrositlerde şekil bozukluğu).

6)6) AnizositozisAnizositozis (eritrositlerin irili(eritrositlerin irili--ufaklı olması).ufaklı olması).

7)7) Megaloblastik anemide Megaloblastik anemide ” SED hızı azalır ”” SED hızı azalır ”

SED Azalmasına Neden Olan HastalıklarSED Azalmasına Neden Olan Hastalıklar