Profielkeuzegids

Havo en vwo - klas 3 schooljaar 2019-2020

Aan de leerlingen van havo 3 en vwo 3, Je leven lang ben je continu keuzes aan het maken. Soms is dit vrij simpel, maar soms moet je ook een keuze maken die gevolgen heeft voor het vervolg. Dit schooljaar gaan jullie zo’n belangrijke keuze maken, namelijk je profielkeuze. Deze keuze is zo belangrijk, omdat het van invloed kan zijn op je vervolgopleiding of zelfs je toekomstige beroep. Uiteraard krijg je hulp bij het maken van deze keuze. De mentor biedt je ondersteuning tijdens de mentorlessen en -gesprekken, de decaan informeert je over de mogelijkheden en gevolgen maar, voert ook een gesprek met jou en je ouders als dat gewenst is. Daarnaast kunnen vrienden, familie en docenten ook zeer waardevol zijn. De profielkeuzegids die voor je ligt, kun je als hulpmiddel gebruiken bij met het maken van je profielkeuze. In het boekje vind je relevante informatie over het profielkeuzetraject, waaronder de keuzemogelijkheden, het profielkeuzeprogramma op school, tips bij het maken van de profielkeuze en informatie over alle vakken uit de bovenbouw, geschreven door docenten uit de bovenbouw. Dit laatste helpt jou om een beeld te krijgen van de verschillende vakken waaruit je kan kiezen. Wat past bij jou? Wat vind je leuk? En wat kun je er later in een vervolgstudie mee? Wij hopen dat deze gids, maar ook de activiteiten die voor jou zijn georganiseerd en de begeleiding die geboden wordt, jou wegwijs maken in het proces van de profielkeuze, zodat jij in maart 2020 een goed doordachte en realistische profielkeuze kan maken. Als je naar aanleiding van het lezen van dit boekje of naar aanleiding van een activiteit nog vragen hebt, of als je behoefte hebt aan een gesprek, dan kun je terecht bij je mentor, je vakdocent of je decaan. Ik wens je veel inspiratie en succes toe bij het maken van de profielkeuze! Met vriendelijke groet, Ook namens het docententeam en de schoolleiding van klas 3, Simone Kouwenberg Decaan havo/vwo s.kouwenberg@drmollercollege.nl

3

Inhoudsopgave profielkeuzegids Informatie profielkeuze......................................................................................................... 4

Vier profielen .................................................................................................................... 4

Extra vak .......................................................................................................................... 5

Profielkeuzeformulier havo ............................................................................................... 6

Van havo 5 naar vwo 5 ................................................................................................. 7

Profielkeuzeformulier vwo ................................................................................................ 8

Programma profielkeuze schooljaar 2019-2020 ................................................................ 10

Havo 3 ............................................................................................................................ 10

Vwo 3 ............................................................................................................................. 11

Hoe kies ik? Tips en ervaringen ......................................................................................... 12

Interesses ....................................................................................................................... 12

Toekomstplannen ........................................................................................................... 12

Haalbaarheid diploma .................................................................................................... 13

Informatie vakken in de bovenbouw .................................................................................. 14

Maatschappijleer (verplicht vak) ..................................................................................... 14

Wiskunde ....................................................................................................................... 15

Frans .............................................................................................................................. 16

Duits ............................................................................................................................... 17

Grieks en Latijn – voor gymnasiasten ............................................................................ 18

Geschiedenis ................................................................................................................. 19

Aardrijkskunde ............................................................................................................... 20

Economie ....................................................................................................................... 21

Bedrijfseconomie, ondernemerschap en financiële zelfredzaamheid ............................. 22

Kunst .............................................................................................................................. 23

CKV (verplicht vak)......................................................................................................... 24

Informatica ..................................................................................................................... 25

Biologie .......................................................................................................................... 26

Scheikunde .................................................................................................................... 27

Natuurkunde ................................................................................................................... 28

Profielkeuze digitaal invullen – Zermelo............................................................................. 29

Stappenplan invullen VOORLOPIGE profielkeuze uiterlijk 21 januari 2020 ................... 29

Stappenplan invullen DEFINITIEVE profielkeuze uiterlijk 12 maart 2020....................... 29

4

Informatie profielkeuze Vier profielen In de derde klas kies je een profiel. Dit profiel bestaat uit een combinatie van een aantal vakken die je gaat volgen in de (hele) bovenbouw:

- Cultuur en maatschappij (CM) - Economie en maatschappij (EM) - Natuur en gezondheid (NG) - Natuur en techniek (NT)

Het vakkenpakket bestaat uit het verplichte 'gemeenschappelijke' deel met algemeen vormende vakken: levensbeschouwing, Nederlands, Engels, maatschappijleer, culturele en kunstzinnige vorming (CKV) en LO (Lichamelijke Opvoeding). Op het atheneum hoort daar ook Frans of Duits bij. Voor de gymnasiasten komt daar één van de klassieke talen Latijn of Grieks bij (in plaats van CKV). Daarnaast maak je, binnen het gekozen profiel, een keuze uit profielvakken en een keuzevak. Op het profielkeuzeformulier op pagina’s 6, 7 en 8 kun je zien welke keuzes er zijn binnen de gekozen profielen.

(Bron: https://www.studiekeuze123.nl/wegwijzers/profiel-kiezen)

5

Extra vak Naast de reguliere keuzemogelijkheden, bestaat de mogelijkheid om een extra vak te kiezen. De naam geeft eigenlijk al aan wat het betekent: je hebt ruimte in je hoofd en agenda om iets extra’s te doen en daarnaast heb je ook zin om iets extra’s te doen. Je mag een extra vak volgen als je op het tweede rapport in klas 3 een 7,0 gemiddeld staat voor alle vakken samen. Een gekozen extra vak moet worden ‘gesprokkeld’. Sprokkelen wil zeggen dat het vak niet wordt ingeroosterd, maar dat de leerling bij aanvang van het schooljaar op eigen initiatief afspraken maakt met de vakdocent om het vak te volgen. Dit kan betekenen dat je lessen van een ander vak mist. Voor gymnasiasten geldt het volgende: de vakken die op het profielkeuzeformulier schuingedrukt staan, zullen worden ingeroosterd. Kies je liever een ander vak als extra vak, dan zal je dit vak moeten sprokkelen. Een extra vak kan interessant zijn als je…

- geïnteresseerd bent in meer vakken/onderwerpen dan je kan kiezen binnen de reguliere mogelijkheden;

- als gymnasiast de weg naar een atheneumdiploma wilt openhouden en om die reden Frans of Duits toevoegt aan je vakkenpakket.

Als je een extra vak kiest, dan volg je dat in ieder geval één heel schooljaar. Aan het einde van havo 4, vwo 4 of vwo 5 heb je de mogelijkheid om het extra vak te laten vallen. Meer informatie over het extra vak staat in de schoolgids en op het profielkeuzeformulier.

6

Profielkeuzeformulier havo

1. Verplichte vakken Nederlands Engels Levensbeschouwing

TTO-leerlingen kunnen ook kiezen voor CAE/IB. Wil je dat, zet dan een kruisje: CAE/IB (extra english)1

Lichamelijke Opvoeding CKV Maatschappijleer

2. Profielkeuze CM

Cultuur & Maatschappij EM

Economie & Maatschappij NG

Natuur & Gezondheid NT

Natuur & Techniek

3. Profielvakken verplicht vak: Geschiedenis kies één vak uit: Economie Aardrijkskunde kies twéé vakken uit: Frans Duits Kunst

verplichte vakken: Geschiedenis Economie Wiskunde A kies één vak uit: Frans Duits Aardrijkskunde Bedrijfseconomie

verplichte vakken: Biologie Scheikunde kies één vak uit: Wiskunde A Wiskunde B kies één vak uit: Natuurkunde Aardrijkskunde

verplichte vakken: Natuurkunde Scheikunde Wiskunde B kies één vak uit: Biologie Informatica Wiskunde D

4. Vrije keuze examenvak

kies één vak uit: Wiskunde A Bedrijfseconomie Economie Aardrijkskunde Frans Duits Kunst

kies één vak uit: Biologie Bedrijfseconomie Informatica Aardrijkskunde Frans Duits Kunst

kies één vak uit: Frans Duits Economie Bedrijfseconomie Informatica Wiskunde D* * alleen naast wiskunde B

kies één vak uit: Frans Duits Economie Bedrijfseconomie Biologie Informatica Wiskunde D

Als je op rapport twee van klas 3 gemiddeld voor alle vakken minimaal een 7,0 staat, bestaat de mogelijkheid een extra vak in het pakket op te nemen. Het extra vak zal niet per definitie worden ingeroosterd, maar moet in de meeste gevallen worden gesprokkeld. Je bekijkt bij aanvang van klas 4 in overleg met leerjaarcoördinator welke lessen wel en niet gevolgd worden. De verantwoordelijkheid ligt bij jou als leerling om de keuzes in de lesprogramma's te maken en deze te volgen. Elk schooljaar bepaal je opnieuw of je het extra vak wil volgen. Ook moet er elk jaar opnieuw gekeken worden naar de mogelijkheden om het extra vak te volgen. Aanvragen van het extra vak kan tot uiterlijk zes weken voor de laatste lesdag van het schooljaar (dus dit jaar uiterlijk 20 mei 2020) door een e-mail te sturen naar de decaan (s.kouwenberg@drmollercollege.nl) en het hoofd beheer & organisatie (m.dekker@drmollercollege.nl). Meer informatie vind je in de schoolgids.

1 Een havo-leerling mag door met het CAE/IB-programma in jaar 4 als het EIO-dossier en het commitmentcijfer in orde zijn en het taalniveau B1 is behaald. Als een leerling niet het niveau heeft gehaald, adviseren wij een leerling om niet door te gaan met CAE/IB in jaar 4.

7

Van havo 5 naar vwo 5 Overweeg je met je havo-diploma op zak de overstap te maken naar vwo? Zorg dan dat je je vakkenpakket afstemt op de voorwaarden voor vwo. (zie beide profielkeuzeformulieren). Alleen aardrijkskunde of informatica mag je als nieuw vak kiezen als je start in vwo 5. Als je je havo-diploma haalt met een extra vak in je pakket, is de overstap naar vwo gegarandeerd. Zonder extra vak hangt formele plaatsing af van een positief advies van de havo-afdeling en de mogelijkheid tot plaatsing (rooster- en clustertechnisch) op het vwo. De vwo schoolleiding voert motivatiegesprekken met overstappers.

C&M E&M N&G N&T Wiskunde A moet gekozen worden.

Frans of Duits moet gekozen worden. Kies één vak uit: Frans Duits Aardrijkskunde Bedrijfseconomie

Frans of Duits moet gekozen worden.

Frans of Duits moet gekozen worden.

Extra vak nodig: Frans Duits Kunst Aardrijkskunde Economie Bedrijfseconomie Biologie

Optie 1 Extra vak nodig: Frans Duits Biologie Bedrijfseconomie Kunst

Optie 1 Extra vak nodig: Economie Bedrijfseconomie

Optie 1 Extra vak nodig: Biologie Wiskunde D Economie Bedrijfseconomie

Optie 2 Starten (of doorgaan) met aardrijkskunde of informatica in 5 vwo

Optie 2 Starten (of doorgaan) met aardrijkskunde of informatica in 5 vwo

Optie 2 Starten (of doorgaan) met aardrijkskunde of informatica in 5 vwo

Heb je vragen over het opstromen naar vwo? Neem contact op met de decaan.

5. Extra vak kies één vak uit: Wiskunde A Bedrijfseconomie Economie Aardrijkskunde Frans Duits Kunst Informatica Scheikunde Natuurkunde Biologie

kies één vak uit: Biologie Bedrijfseconomie Informatica Aardrijkskunde Frans Duits Kunst Natuurkunde Scheikunde

kies één vak uit: Frans Duits Economie Bedrijfseconomie Informatica Kunst Aardrijkskunde Geschiedenis Natuurkunde Wiskunde D* * alleen naast wiskunde B

kies één vak uit: Frans Duits Economie Bedrijfseconomie Biologie Informatica Wiskunde D Kunst Aardrijkskunde Geschiedenis

NG/NT: combinatie Economie en Bedrijfseconomie niet mogelijk

8

Profielkeuzeformulier vwo 1. Verplichte vakken

Nederlands Levensbeschouwing Lichamelijke Opvoeding Maatschappijleer Engels TTO-leerlingen kunnen ook kiezen voor CAE/IB. Wil je

dat, zet dan een kruisje: CAE/IB (extra english)² ² Een leerling mag door met het CAE/IB-programma in jaar 4 als het EIO-dossier en het commitmentcijfer in orde zijn. Als een leerling niet het niveau heeft gehaald adviseren wij een leerling om niet door te gaan met CAE/IB in jaar 4, maar de optie bestaat om, indien gewenst, CAE/IB op een niveau lager te volgen (een en ander is afhankelijk van wat het rooster toelaat).

Voor atheneumleerlingen: Kies één vak uit: Duits¹ Frans¹ ¹ Indien op grond van een dyslexieverklaring vrijstelling mogelijk is voor de tweede moderne vreemde taal, kies dan bij Vrije keuze examenvak twee vakken.

Voor atheneumleerlingen: CKV

Voor gymnasiumleerlingen: Kies één klassieke taal: Grieks Latijn

2. Profielkeuze

CM Cultuur & Maatschappij

EM Economie & Maatschappij

NG Natuur & Gezondheid

NT Natuur & Techniek

3. Profielvakken

verplicht vak: Geschiedenis kies één vak uit: Wiskunde A Wiskunde C kies één vak uit: Aardrijkskunde Economie kies één vak uit: Frans Duits Kunst³

verplichte vakken: Geschiedenis Economie kies één vak uit: Wiskunde A Wiskunde B⁴ kies één vak uit: Frans Duits Aardrijkskunde Bedrijfseconomie

verplichte vakken: Biologie Scheikunde kies één vak uit: Wiskunde A Wiskunde B kies één vak uit: Natuurkunde Aardrijkskunde

verplichte vakken: Natuurkunde Scheikunde Wiskunde B kies één vak uit: Biologie Informatica Wiskunde D²

4. Vrije keuze examenvak

kies één vak uit: Aardrijkskunde Biologie³ Duits Economie Frans Bedrijfseconomie Kunst³

kies één vak uit: Aardrijkskunde Biologie⁴ Duits Frans Bedrijfseconomie Informatica Kunst⁴

kies één vak uit: Duits⁵ Frans⁵ Economie⁶ Bedrijfseconomie⁶ Informatica² Wiskunde D²* * alleen naast Wiskunde B

kies één vak uit: Biologie Duits⁵ Frans⁵ Economie⁶ Bedrijfseconomie⁶ Informatica² Wiskunde D²

³ Biologie kan niet in combinatie met kunst

⁴ Kunst kan niet in combinatie met wiskunde B en/of biologie

² Informatica en wiskunde D kunnen niet beide gekozen worden ⁵ Frans en Duits kunnen niet beide gekozen worden ⁶ Economie en bedrijfseconomie kunnen niet beide gekozen worden

² Informatica en wiskunde D kunnen niet beide gekozen worden ⁵ Frans en Duits kunnen niet beide gekozen worden ⁶ Economie en bedrijfseconomie kunnen niet beide gekozen worden

9

Als je op rapport twee van klas 3 gemiddeld voor alle vakken minimaal een 7,0 staat, bestaat de mogelijkheid een extra vak in het pakket op te nemen. Het extra vak zal niet per definitie worden ingeroosterd, maar moet in de meeste gevallen worden gesprokkeld. Je bekijkt bij aanvang van klas 4 in overleg met de teamcoach welke lessen wel en niet gevolgd worden. De verantwoordelijkheid ligt bij jou als leerling om de keuzes in de lesprogramma's te maken en deze te volgen. Elk schooljaar bepaal je opnieuw of je het extra vak wil volgen. Ook moet er elk jaar opnieuw gekeken worden naar de mogelijkheden om het extra vak te volgen. Voor gymnasiasten worden de extra vakken die schuingedrukt zijn in onderstaand overzicht wel ingeroosterd, de andere extra vakken niet. Aanvragen van het extra vak kan tot uiterlijk zes weken voor de laatste lesdag van het schooljaar (dat is dit jaar 20 mei 2020), door een e-mail te sturen naar de decaan (s.kouwenberg@drmollercollege.nl) en het hoofd beheer & organisatie (m.dekker@drmollercollege.nl). Meer informatie vind je in de schoolgids.

5. Extra vak kies één vak uit: Wiskunde A Bedrijfseconomie Economie Aardrijkskunde Frans Duits Kunst Informatica Scheikunde Natuurkunde Biologie

kies één vak uit: Biologie Bedrijfseconomie Informatica Aardrijkskunde Frans Duits Kunst Natuurkunde Scheikunde Wiskunde D* *alleen naast wiskunde B

kies één vak uit: Frans Duits Economie Bedrijfseconomie Informatica Wiskunde D* * alleen naast wiskunde B Geschiedenis Aardrijkskunde Natuurkunde Kunst

kies één vak uit: Frans Duits Economie Bedrijfseconomie Biologie Informatica Wiskunde D Kunst Geschiedenis Aardrijkskunde

10

Programma profielkeuze schooljaar 2019-2020 Havo 3

3 december 2019 Profielkeuzeavond MH3D, MH3E, MH3F, MH3GT Leerlingen/ouders/mentor/decaan

4 december 2019 Profielkeuzeavond MH3A, MH3B, MH3C Leerlingen/ouders/mentor/decaan

Begin januari 2020 Leerlingen/ouders ontvangen brief met informatie profielkeuze

6 t/m 10 januari 2020 Vakkenvoorlichtingsweek

10 januari 2020 Vakkenvoorlichting havo 3 en vwo 3 Voor leerlingen en ouders 16.00-18.00 uur

21 januari 2020 Voorlopige pakketkeuze Digitaal invullen in Zermelo, zie instructie pagina 29

3 februari 2020 18 februari 2020 9 maart 2020

Oudergesprek decaan vakkenpakket 14.00-17.00 uur Inschrijven via Magister Inschrijfformulier ‘profielkeuzegesprek’

5 maart 2020 Leerlingen ontvangen adviesbrief profielkeuze

12 maart 2020 Definitieve pakketkeuze Digitaal invullen in Zermelo + printen

13 maart 2020 Formulier profielkeuze Zermelo geprint/ondertekend inleveren

20 mei 2020 Sluitingsdatum aanvraag extra vak bij decaan

11

Vwo 3 10 december 2019 Profielkeuzeavond leerlingen/ouders/mentor/decaan

6 t/m 10 januari 2020 Vakkenvoorlichtingsweek

10 januari 2020 Vakkenvoorlichting havo 3 en vwo 3

Leerlingen en ouders 16.00-18.00 uur

21 januari 2020 Voorlopige pakketkeuze Digitaal invullen in Zermelo, zie instructie pagina 29

3 februari 2020 18 februari 2020 9 maart 2020

Oudergesprek decaan vakkenpakket 14.00-17.00 uur Inschrijven via Magister Inschrijfformulier ‘profielkeuzegesprek’

5 maart 2020 Leerlingen ontvangen adviesbrief profielkeuze

12 maart 2020 Definitieve pakketkeuze Digitaal invullen in Zermelo + printen

13 maart 2020 Formulier profielkeuze Zermelo geprint/ondertekend inleveren

Eind maart 2020 Leerlingen ontvangen van mentor uitdraai pakketkeuze Zermelo ter controle

20 mei 2020 Sluitingsdatum aanvraag extra vak bij decaan (sprokkel-vakken)

12

Hoe kies ik? Tips en ervaringen Het maken van een profielkeuze is niet voor iedere leerling even gemakkelijk. Ervaring leert dat het niet altijd positief uitpakt als je je profielkeuze enkel en alleen baseert op wat je leuk vindt om te doen. We raden daarom aan om een profielkeuze te maken op basis van 1. interesses, 2. toekomstplannen en 3. havo- of vwo-diploma. Interesses Het volgen van schoolvakken die je leuk vindt en het bestuderen van onderwerpen waar je interesse in hebt, kan positieve invloed hebben op je motivatie en doorzettingsvermogen. Daarom is het goed om jezelf een aantal vragen te stellen, zoals: - Wat vind ik leuk, wat zijn mijn interesses? (Wat doe ik in mijn vrije tijd?) - Wat zijn mijn talenten? (Wat ben ik trots op?) - Wat voor type ben ik? (Welke persoonskenmerken geven een goede beschrijving?

Behulpzaam, praktisch, stressbestendig…) - Wat voor vakken vind ik

interessant op school? Je hoeft deze vragen niet in je eentje te beantwoorden. Praat eens met je ouders en je vrienden en schets een beeld van jezelf. Schrijf het op, type het in een notitie op je telefoon of maak een ‘mindmap’ (zie figuur 1) zodat je er later nog eens naar kan kijken. Toekomstplannen Naast het volgen van vakken die je leuk vindt, is het ook goed om te weten wat je na de middelbare school wilt gaan doen. Er zijn immers opleidingen waarvoor je een aantal vakken verplicht moet hebben gevolgd op de middelbare school. Je hoeft natuurlijk nú nog geen vervolgopleiding te kiezen, maar het is wel goed om alvast eens na te denken over studierichtingen en naar aanleiding daarvan te onderzoeken wat voor invloed dat kan hebben op je profielkeuze. Hbo- en wo-opleiding zijn grofweg ingedeeld in de volgende studierichtingen: Aarde & milieu Economie & bedrijf Exact & informatica Gedrag & maatschappij Gezondheid Kunst & cultuur Recht & bestuur Taal & communicatie Techniek Interdisciplinair

Figuur 1

13

Met de tool ‘Van profiel naar studie’ op Studiekeuze123.nl kun je per studierichting/vervolgopleiding zien óf en zo ja welke vakken verplicht zijn. Deze informatie is veranderlijk, dus het is raadzaam om regelmatig een kijkje te nemen op deze webpagina.

Haalbaarheid diploma Naast het feit dat je kiest op basis van interesse en toekomstplannen is het ook van belang een vakkenpakket samen te stellen waarmee de verwachting groot is dat je je havo- en vwo-diploma gaat halen. Je wil tenslotte het Dr. Mollercollege met diploma verlaten. Begin maart ontvang je van alle vakdocenten een advies voor het vak. Het advies is niet bindend. Dat wil zeggen dat je alle vakken mag kiezen die jij wil (passend binnen de mogelijkheden zoals het profielkeuzeformulier aangeeft), ook al krijg je van je vakdocenten een of meerdere negatieve adviezen. Ervaring leert echter dat het raadzaam is om deze adviezen serieus te nemen. Heb je een negatief advies gekregen, maar wil je het vak toch kiezen? Ga dan eens met je vakdocent in gesprek, hij of zij kan je uitleggen waar het advies op gebaseerd is. Dat helpt je om uiteindelijk een weloverwogen keuze te maken.

BELANGRIJK: de beslissing om wel of niet een vak te kiezen is voor iedereen anders. Voor Oscar lijkt dit de beste keuze (een garantie op een vwo-diploma heeft hij overigens hiermee nog niet!), maar dat kan voor een andere leerling anders zijn. Kies daarom nooit zomaar wat anderen je adviseren of hetzelfde als je vrienden of vriendinnen. Het is jouw toekomst, dus laat je goed informeren en maak een weloverwogen beslissing.

Zoek bij het maken van je profielkeuze een balans tussen interesse, toekomstplan en haalbaarheid diploma.

Voorbeeld: Eva zit in havo 3 en weet al dat zij later iets wil gaan doen in de richting van gezondheid, bijvoorbeeld fysiotherapie of verpleegkunde. Op

studiekeuze123.nl ziet Eva dat ze met de profielen EM, NG en NT de deuren voor bijna alle opleidingen in de richting van gezondheid openhoudt, in ieder

geval voor de opleidingen die haar aanspreken. Eva kiest voor NG met biologie en scheikunde omdat deze vakken haar het meest interesseren.

Voorbeeld: Oscar zit in vwo 3 en denkt dat hij later dokter wil worden. Voor de studie geneeskunde heeft hij natuurkunde, scheikunde en biologie nodig. Oscar vindt natuurkunde erg lastig en heeft van zijn vakdocent van natuurkunde dan

ook een negatief advies gekregen. Oscar vraagt bij zijn vakdocent na, waarom hij een negatief advies heeft gekregen. Dat gesprek heeft hem inzicht gegeven in de

risico’s van het kiezen van natuurkunde. Hij besluit om die reden om geen natuurkunde te kiezen. Mocht hij inderdaad over drie jaar nog steeds

geneeskunde willen studeren, dan kijkt hij op dat moment welke mogelijkheden er zijn om alsnog te starten met geneeskunde. Voor Oscar weegt het halen van een vwo-diploma op dit moment zwaarder dan drie jaar lang zwoegen voor een

vervolgopleiding, waarover hij nog twijfels heeft.

14

Informatie vakken in de bovenbouw In het profielkeuzeformulier kun je zien welke vakken je binnen welk profiel kan kiezen en welke vakken verplichte vakken zijn. Op de pagina’s die volgen in dit boekje lees je per examenvak wat het vak inhoudt in de bovenbouw. In januari organiseren we een vakkenvoorlichtingsmiddag waarin je je, samen met je ouder(s)/verzorger(s) kunt laten informeren over de vakken en op zoek kan gaan naar antwoorden op vragen die je misschien nog hebt over de vakken. Laat je goed informeren voordat je een profiel kiest! Maatschappijleer (verplicht vak) Hoe ver mag de overheid (o.a. de regering) van jou gaan om de orde te handhaven en de veiligheid te garanderen? Mag er overal gefilmd worden? Op welke manier kan Nederland volgens jou het beste geregeerd worden? Hoe vind jij dat mensen met verschillende leefwijzen het beste met elkaar kunnen omgaan? Wanneer moeten mensen volgens jou hun problemen zelf oplossen en wanneer moet de overheid helpen? Dit zijn allemaal vragen waar we ons mee bezig gaan houden bij maatschappijleer. Het gaat over de omgeving waarin we leven, dichtbij en verder van je af. Bij ál deze vragen komen we verschillende problemen tegen, dat noemen we maatschappelijke problemen. Maar wanneer is iets een maatschappelijk probleem?

1. Als het probleem gevolgen heeft voor grote groepen in de samenleving. 2. Als het probleem alleen samen kan worden opgelost, waardoor de overheid zich

moet bezighouden met de oplossing van het probleem. 3. Als het probleem te maken heeft met tegenstellingen.

Gevolgen voor grote groepen: Drugsproblematiek, fileprobleem, toenemende agressie, dit zijn zaken waarbij grote groepen mensen betrokken zijn. Soms merk je de gevolgen van bepaalde problemen niet meteen, hier gaan we ons op lange termijn zorgen over maken. De overheid bemoeit zich ermee: Om een maatschappelijk probleem aan te pakken, zijn vaak nieuwe regels en wetten nodig. Het kan ook voorkomen dat het meteen een politiek probleem wordt, omdat gekozen politici de taak hebben om oplossingen te bedenken. Tegenstellingen: Voor een oplossing (bij een maatschappelijk probleem), moeten er altijd tegengestelde belangen en normen en waarden worden afgewogen. Dus wie wil wat, waarom en wat zijn de gevolgen? We gaan samen kijken door verschillende brillen, we praten samen over waarom sommige gebeurtenissen en regels zo zijn, wat er anders zou kunnen, en wat de oorzaken en de gevolgen zijn. Er komen actualiteiten voorbij, en we leren discussiëren. Maatschappijleer is een verplicht eindexamenvak voor havo en vwo, dat je afsluit in klas 4. Het vak sluit je af met een aantal schoolexamens en een praktische opdracht, het eindcijfer neem je mee naar je eindexamenjaar als onderdeel van het combinatiecijfer. Op het vwo ga je dieper in op de thema’s en belicht je sommige invalshoeken wat anders dan op de havo. Enige basiskennis van staatsinrichting heb je in de onderbouw al opgedaan, dit is handig bij maatschappijleer, maar in principe is het voor alle leerlingen goed mogelijk om bij dit vak aan te haken.

15

Wiskunde

Jouw basis in de onderbouw In klas 1, 2 en 3 heb je van verschillende wiskundige onderwerpen de basis geleerd. Sommige van die onderwerpen komen meer voor dan andere, denk bijvoorbeeld aan rekenen met letters. Deze zijn ook van groter belang voor de wiskunde die je in de bovenbouw gaat kiezen.

Naast deze kennisbasis ga je steeds meer en vaker aan de slag met het oplossen van problemen, waarbij je een situatie moet vertalen naar wiskunde en vervolgens op zoek gaat naar geschikte manieren om het probleem op te lossen. Hierbij is het van belang dat je steeds vaardiger wordt om in verschillende probleemsituaties wiskundig gerelateerde informatie te herkennen, interpreteren, gebruiken en toe te passen in verschillende contexten. Jouw succes bij wiskunde in de bovenbouw hangt dus voor een groot deel af van de basis voor wiskunde die je zelf in de onderbouw hebt opgebouwd. Welke wiskunde kies ik? Wat voor probleemoplosser ben ik? Vind je wiskunde best lastig en/of beleef je minder plezier aan wiskunde, maar is je opgebouwde basis voldoende, dan is het verstandig om wiskunde A te kiezen. Bij wiskunde A ligt het accent op het leren toepassen van wiskunde in realistische probleemsituaties. Je leert bij wiskunde A dan ook minder nieuwe stof. Je leert vooral problemen op te lossen waarin een beroep gedaan wordt op je vermogen om met gezond verstand en door middel van het goed lezen en begrijpen van teksten, figuren, tabellen en formules tot een oplossing te komen.

Als je plezier hebt in wiskunde en je vindt het leuk en uitdagend om problemen op te lossen waar je niet met alleen maar een “trucje” toepassen uitkomt, maar op zoek moet naar een inventieve en slimme manier om de oplossing te vinden, dan is wiskunde B iets voor jou. Om een steeds betere probleemoplosser te worden, leer je bij wiskunde B flink wat nieuwe wiskunde die je gaat inzetten bij het vinden van de oplossingen van problemen. Ook leer je hoe

je alles in de juiste ‘wiskundetaal’ noteert. Bij wiskunde B ga je dus jouw sterke basis uit de onderbouw, met voor wiskunde een gemiddelde dat hoger is dan een 7.0, verder uitbouwen. Vind je wiskunde zó leuk dat je nog meer wiskunde wilt dan je bij wiskunde B leert, dan zou je ook nog wiskunde D kunnen volgen. Toekomst zonder wiskunde? Als je niet goed bent in wiskunde, als je basis duidelijk onvoldoende is en je hebt geen toekomstplannen waar je wiskunde bij nodig hebt, kies op de havo dan geen wiskunde. Je moet hiervoor dan wel voor het CM-profiel kiezen. Op het vwo kies je dan voor wiskunde C, eveneens alleen mogelijk binnen het CM-profiel.

16

Frans Wat mag je verwachten in de bovenbouw havo/vwo? Je oefent intensief met alle vaardigheden:

• kijken en luisteren • spreken • lezen • schrijven

Vanzelfsprekend leer je woordenschat en grammatica bij, maar het bovenbouw-programma is vooral gericht op het praktische gebruik van de Franse taal en op toepassing van je kennis. De basis is een methode met boek, werkboek en een toegang tot digitaal materiaal. We gebruiken daarnaast de actualiteit. Dat is om te oefenen met kijken, luisteren, spreken en schrijven en om je kennis van de cultuur uit te breiden; dat is belangrijk in de bovenbouw. Je kijkt films en leest moderne bladen. Ook maak je zelfstandig en in de lessen kennis met Franstalige literatuur door verhalen of boeken te lezen. Kansen op buitenlesactiviteiten? Die grijpen we aan. Een deel van je vaardighedenprogramma mag je zelf samenstellen, waardoor jij ook invloed hebt op de keuze van onderwerpen en het niveau dat je bereikt. Het verschil tussen Frans op havo en op vwo is vooral een verschil in diepgang, tempo en aanpak. Het is de bedoeling dat je je aan het eind van je schooltijd aardig in het Frans kunt redden, als je in contact bent met Franstaligen, zowel in vrije tijd als voor studie of beroep.

Waarom Frans kiezen?

• Je wilt beter worden in het vak en je hebt er plezier in. • Frans als tweede (of derde) moderne taal past bij elk profiel en bij veel opleidingen

of studierichtingen. • Je hebt voordeel van Frans in veel sectoren zoals toerisme, handel en bedrijf,

economie, kunst en cultuur, mode, sport, rechten en politiek. • Frans is, na Engels, de tweede officiële taal in internationale organisaties als de

Verenigde Naties of de Europese Unie. • Frans wordt in veel landen en op alle continenten gesproken. • Frans geeft je toegang tot de andere romaanse talen, zoals Spaans en Italiaans. • … plus jouw eigen motieven!

17

Duits In 4 havo en 4/5 vwo werken we met de methode Na Klar. De nadruk ligt op de volgende zaken:

• Uitbreiding woordenschat • Uitbreiding grammaticale kennis • Versterken van de vier vaardigheden (lezen, kijken/luisteren, schrijven en spreken) • Literatuur door middel van het lezen van leesboekjes, zowel klassikaal als

individueel. De havoleerlingen lezen in totaal vijf boekjes en de vwo-leerlingen tien boekjes.

In de examenklassen werken we met eigen materialen en worden de vier vaardigheden geoefend en getoetst. Leesvaardigheid neemt wel een belangrijke plaats in, omdat het eindexamen, dat voor 50% meetelt, bestaat uit tekstverklaring. Wat verwachten we van de leerling? Als je het vak Duits in de bovenbouw kiest, dan moet dat een bewuste keuze zijn. Er wordt een goede inzet en actieve werkhouding tijdens én buiten de lessen verwacht. Belangrijke vaardigheden zijn: samenwerken, overleggen, plannen en presenteren. Waarom Duits kiezen? Duits is de moedertaal van 100 miljoen Europeanen en de tweede taal binnen Europa. Nederland is bij uitstek een exportland en Duitsland is onze grootste handelspartner. Wil je later het bedrijfsleven in, dan heb je een groot pluspunt als je de Duitse taal beheerst. Ook op toeristisch gebied heeft het beheersen van de Duitse taal vele voordelen, omdat er in de vakanties heel veel Duitsers naar Nederland komen. Extra In de bovenbouw biedt de sectie Duits de leerlingen uit de bovenbouw havo/vwo de mogelijkheid deel te nemen aan twee uitwisselingen, namelijk met Unna en Adenau. Op deze manier wordt het nuttige deel (verbeteren van het Duits) gecombineerd met het leuke deel (nieuwe contacten leggen). De leerlingen die meegaan, komen altijd uitermate enthousiast terug.

18

Grieks en Latijn – voor gymnasiasten In de bovenbouw pluk je de vruchten van je kennis van het Grieks en/of het Latijn uit de onderbouw. Je weet inmiddels al heel wat over de wereld van de Grieken en de Romeinen. Hierdoor is je blik op de wereld anders geworden. Door de culturele thema’s die we in de onderbouw behandeld hebben, ben je je geleidelijk aan meer en meer bewust geworden van je eigen westerse cultuur. Denk bijvoorbeeld aan de spelen in het oude Rome en de plaats van geweld als vermaak in de samenleving. Of aan het Romeinse huwelijk. De positie van de vrouw en de kinderen was anders dan in onze huidige westerse samenleving, maar lijkt nog steeds op de situatie in andere delen van de wereld. In de bovenbouw verdiepen we ons verder in de primaire bronnen. Je leest daar de teksten zoals ze door de Romeinen en Grieken geschreven zijn. Je grammaticale kennis is de basis om deze teksten te kunnen lezen. Grammatica is in de bovenbouw echter niet langer een doel op zich. Het lezen en begrijpen van de antieke teksten in hun context is de kern van de vakken Grieks en Latijn. Je zal merken dat het lezen van teksten in hun oorspronkelijke taal een meerwaarde heeft ten opzichte van het lezen van teksten in vertaling. De gelezen teksten vormen het uitgangspunt voor bespreking van de culturele en historische achtergronden en dagen je uit om op grond van de analyse tot een eigen oordeel te komen. Wat vind jij van het gebruik van propaganda? Hoe word je gelukkig? Is populisme een uiting van democratie? Heeft een seriemoordenaar evenveel rechten als een potentieel slachtoffer? Dergelijke vragen worden al sinds de oudheid opgeroepen en beantwoord en zetten jou aan tot denken. Het gymnasium op het Dr. Mollercollege onderscheidt zich op een aantal punten van de landelijke gymnasia. We vinden het belangrijk dat je goed leert spreken in een groep. Dit was in de oudheid een enorm belangrijke kwaliteit en heette retorica. Als gymnasiast beschik je over een goede algemene kennis, die je ook moet kunnen uitdragen. In de vierde klas kun je deelnemen aan een uitwisselingsreis met Griekenland. Je krijgt er te zien waarover we het in de les gehad hebben en maakt Griekse scholieren tot vrienden. Een gymnasiast heeft een ruime belangstelling en is ambitieus. We beseffen dat het aantal vakken beperkt is en er interessegebieden zijn waar je misschien in de les niet aan toekomt. Wie wil kan aan de slag met een eigen project, het Pharos-project, om zo je eigen ambities te verwezenlijken.

19

Geschiedenis Het schoolvak geschiedenis draagt bij tot algemene ontwikkeling. Geschiedenis biedt méér dan feitenkennis. Het leert ook logische verbanden te zien, feiten van meningen te onderscheiden en conclusies te trekken uit (vaak tegenstrijdige) bronnen. Je leeft je in in andere mensen en in andere tijden. Geschiedenis is een breed vak, want er komen veel verschillende onderdelen aan bod en er zijn veel raakpunten met andere schoolvakken. De meeste leerlingen hebben ‘het verhaal van de geschiedenis’ al op de basisschool gehad, maar de nadruk ligt nu veel meer op onderzoeken waarom het zo was. Om die waaromvragen te kunnen beantwoorden, heb je een aantal vaardigheden nodig. Die vaardigheden leer je bij geschiedenis. Al deze vaardigheden zijn niet alleen voor het schoolvak geschiedenis van belang, maar ook bij de andere vakken en in het dagelijkse leven, als je de krant leest, als je televisie kijkt of iets opzoekt op internet. Je kunt de wereld om je heen dan beter begrijpen en verklaren. Bij geschiedenis leer je de volgende vaardigheden aan: • Je leert gegevens in de tijd plaatsen. Je leert tijdvakken, perioden en

samenlevingstypen. • Je leert bronnen te bestuderen. Je leert onderscheid maken tussen verschillende

bronnen en daar kritisch mee om te gaan. • Je leert je inleven in mensen uit andere tijden en andere culturen, waardoor ook een

grotere verdraagzaamheid in het heden voor andere mensen en andere culturen ontstaat (standplaatsgebondenheid).

• Je leert vergelijkingen maken tussen dingen die veranderen en dingen die hetzelfde blijven (continuïteit).

• Je leert dat historisch besef je helpt bij het begrijpen en verklaren van de wereld om je heen, in verleden, heden en toekomst.

Daarnaast worden de volgende algemene vaardigheden nog meer aangescherpt: • Je leert begrijpend lezen. • Je leert onderscheid maken tussen feiten en meningen. • Je leert onderscheid maken tussen oorzaken en gevolgen. • Je leert een eigen mening vormen en die met argumenten onderbouwen.

Geschiedenis is geen moeilijk vak, maar brede belangstelling voor politieke, maatschappelijke en culturele verschijnselen is gewenst. Met geschiedenis krijg je een brede kijk op de mens en de samenleving. Je leert hoe mensen in andere tijden ingenieuze oplossingen hebben bedacht voor hun problemen en hoe ze met elkaar omgingen. Je leert ook hoe oorlogen en crises ontstonden, hoe dictators te werk gingen. Wie de geschiedenis kent, leert zijn eigen tijd beter begrijpen. Uiteindelijk kan dit leiden tot grotere zelfkennis en zelfverrijking en tot een bewuste, actieve opstelling in de maat-schappij. Het vak draagt bij tot een grotere algemene ontwikkeling en culturele vorming. Daarvan kun je nu en later veel profijt hebben.

20

Aardrijkskunde Met aardrijkskunde ga je meer begrijpen van de complexiteit van de wereld om je heen. In Nederland, maar vooral ook in de rest van de wereld. Aardrijkskunde gaat zowel over mensen (sociale geografie) als over de natuur (fysische geografie). Allerlei onderwerpen komen aan bod. De meeste heb je al eens ontmoet in de afgelopen 3 jaar, maar nu gaan we veel dieper op de stof in. De belangrijkste onderwerpen zijn: klimaatproblemen en wereldmilieuvraagstukken, ontwikkelingsproblematiek en het wereldvoedselvraagstuk, regionale geografie van Zuid-Amerika, wateroverlast en waterbeheer in Nederland, geologie, met onder meer vulkanisme en aardbevingen globalisering/internationalisering, stedelijke ontwikkeling/stadsgeografie en verscheidenheid aan culturen. Wat heb je aan het vak aardrijkskunde? Aardrijkskunde opent je wereld. Bij aardrijkskunde maak je kennis met andere gebieden en culturen. Door toenemende internationalisering wordt kennis van andere gebieden en culturen van steeds groter belang.

Bedrijven en individuen kunnen niet internationaal opereren zonder geografische kennis. In een wereld waarin mensen en landen steeds meer met elkaar verbonden zijn, zijn kennis en inzicht in zowel mondiale ontwikkelingen als ontwikkelingen in specifieke gebieden zoals bv. China, Brazilië, de Verenigde Staten, Rusland en de Europese Unie essentieel om Nederland ook in de toekomst een toonaangevende kenniseconomie te laten zijn. Aardrijkskunde is het schoolvak dat hier aandacht aan besteedt.

Aardrijkskunde draait om onze planeet, van wereldschaal tot bij je om de hoek. Aardrijkskunde stelt de wisselwerking van de mens en natuurlijke omgeving centraal en is daarin uniek. Met een groeiende wereldbevolking, toenemende schaarste van bestaansbronnen en druk op de beschikbare ruimte is aardrijkskundige kennis essentieel voor een duurzame leefomgeving. Niet voor niets is in deze tijd de zorg om onze planeet een hoofdthema aan het worden.

Aardrijkskunde is het enige vak dat echt een brugfunctie tussen een maatschappijprofiel en een natuurprofiel kan vervullen, omdat het de relatie tussen de samenleving en de natuurlijke omgeving centraal stelt. De natuurkundige en maatschappelijke elementen komen in het havo/vwo nadrukkelijk en in een evenwichtige verdeling aan de orde. Aardrijkskunde sluit met thema’s als energie, grondstoffen, water, vulkanisme en klimaat uitstekend aan op andere bètavakken en met thema’s als globalisering, verstedelijking, geopolitiek en leefbaarheid op andere maatschappijvakken. Aardrijkskunde maakt bèta toegankelijker voor alfaleerlingen en andersom.

Aardrijkskunde is een breed en algemeen vormend kennisvak en daarmee in tegenstelling tot veel andere vakken geen niche-vak dat een voorportaal is voor slechts één of enkele vervolgstudies. Met aardrijkskunde kun je alle kanten op en het bereidt voor op zowel alfa- als bètastudies. Aardrijkskunde sluit aan op een breed palet aan beroepssectoren, zoals landbouw, grondstoffen, water, energie, milieukunde, geo-ict, (internationale) handel, reizen, toerisme, recreatie, stedenbouwkunde, verkeer en transport, openbaar bestuur, beleid. Er is een directe link tussen aardrijkskunde en tal van studies als sociale geografie, fysische geografie, geologie, futureplanetstudies, agrarische studies, ‘bodem, water en atmosfeer’, ‘aarde en economie’, ‘geo-media design’, geo-ict, internationale economie, ontwikkelingsstudies, antropologie, planologie, toeristische opleidingen en milieustudies.

21

Economie Economie is een algemeen vormend vak, iedereen krijgt er later mee te maken wat je ook gaat doen na de middelbare school. Economie is vaak en veel in het nieuws. Iedere krant/nieuwswebsite heeft een apart katern economie. Inhoud Binnen het vak algemene economie komen onder meer de volgende onderwerpen aan de orde: Goede tijden en slechte tijden in de economie. Hoe komt het dat goede tijden worden afgewisseld door slechte tijden (veel werkloosheid, weinig productie) en wat zijn de (on)mogelijkheden van de overheid om hier iets aan te doen? Welvaart en groei in de wereld. Wat veroorzaakt het verschil in rijkdom tussen en binnen landen? Hoe kunnen we deze inkomensverschillen meten en weergeven? Ook kijken we hoe de overheid met behulp van de inkomstenbelasting de verschillen tussen hoge en lage inkomens groter en kleiner kan maken. Risico en informatie. Omdat mensen een hekel hebben aan risico’s, verzekeren ze zich. In Nederland is iedereen verplicht een basiszorgverzekering af te sluiten. Dus ook als je nooit iets mankeert, hoe zit dat? Samenwerken en onderhandelen. Samen kun je meer voor elkaar krijgen dan alleen. Toch verloopt de samenwerking tussen leerlingen, organisatoren van een buurtfeest, bedrijven en landen niet altijd optimaal. Binnen het vak algemene economie leer je met de theorie van het gevangenendilemma dit ‘onlogische’ gedrag te verklaren. Ruilen over tijd. Je kunt maar één ding tegelijk, wat ga je doen werken òf leren? Als je gaat werken heb je nu geld en kun je nu een scooter kopen. Als je gaat leren heb je later een hoger inkomen en kun je later een BMW kopen. Markt. Hoe bepalen vraag en aanbod de prijs van een product, wanneer gaat een onderneming winst maken en wanneer is die winst maximaal? Wat is de invloed van het aantal aanbieders en de aard van een product op de prijs die je als consument moet betalen? En ook hier gaan we weer kijken naar de overheid, want die bemoeit zich ook met wat er gemaakt en gekocht mag worden. Algemene economie en/of bedrijfseconomie Bij de lessen algemene economie krijg je vanaf de eerste lesdag in de vierde klas de touwtjes in handen. De docenten gaan je zodanig begeleiden dat je binnen afzienbare tijd het vak (in groepjes) zelfstandig kunt doorlopen. Algemene economie richt zich op het hele land/heel Europa en kijkt naar oorzaak en gevolgrelaties. Bedrijfseconomie richt zich op wat er binnen een organisatie gebeurt en wat er bij jou als burger op financieel gebied kan gebeuren. Je kiest voor algemene economie als je benieuwd bent naar bijvoorbeeld het gedrag van consumenten (wat gebeurt er als de vliegtaks wordt ingevoerd) of waardoor de wereldhandel wordt beïnvloed (wat is het gevolg van de importheffing van Trump op onze kaas?) Ook kom je te weten hoe jouw leven wordt beïnvloed door het economisch beleid van de overheid. Je leert verbanden te leggen en conclusies te trekken op basis van teksten, cijfers en tabellen. In combinatie met het vak bedrijfseconomie geeft algemene economie een goede basis voor allerlei economische vervolgopleidingen.

22

Bedrijfseconomie, ondernemerschap en financiële zelfredzaamheid Het vak bedrijfseconomie (beco) bestaat uit drie hoofdonderdelen: bedrijfseconomie, ondernemerschap en financiële zelfredzaamheid. Hieronder leggen we graag ieder onderdeel kort uit. Bedrijfseconomie Bij het onderdeel bedrijfseconomie kijken we op het bedrijfsniveau naar de financiële structuur van organisaties. In dit opzicht gaan we dieper in op de zogenaamde jaarrekeningen (balans, winst –en verliesrekening, enz.). Je leert niet alleen hoe je met deze cijfers moet rekenen, maar ook hoe je deze cijfers moet interpreteren en uitleggen. Zodoende worden cijfers betekenisvolle indicatoren voor organisaties (en voor jou!) Ondernemerschap Wat past beter bij jou: loondienst of ondernemerschap? Hoe kun je geld verdienen met een eigen bedrijf? Hoe zet je een eigen bedrijf op? Wat kenmerkt succesvolle ondernemers en ondernemingen? Dit zijn zomaar wat interessante vragen die je in dit onderdeel gaat verkennen. Financiële zelfredzaamheid Uit verschillende onderzoeken blijkt dat mensen in de praktijk veel moeite hebben met de financiële keuzes die ze in hun leven moeten maken. In veel gevallen heeft dit te maken met de zogeheten financiële ongeletterdheid. Weinig mensen blijken opgeleid te zijn om financiële producten (denk aan verzekeringen, hypotheken, pensioenregelingen, lease-constructies, enz.) te begrijpen. Terwijl nagenoeg iedereen in zijn leven hiermee te maken zal krijgen. Omdat deze financiële producten steeds ingewikkelder worden, vinden wij het belangrijk om leerlingen hierop voor te bereiden. Zoals je uit het bovenstaande kunt afleiden, is beco een breed vak waarin financiële en niet-financiële aspecten op zowel het persoonlijk als het bedrijfsniveau aan bod komen. Het stuur in jouw handen Bij de lessen bedrijfseconomie krijg je vanaf de eerste lesdag in de vierde klas het stuur in handen (de voorbereiding hierop heeft al in klas 3 plaatsgevonden bij het vak economie). De docenten bedrijfseconomie gaan je zodanig begeleiden dat je binnen afzienbare tijd het vak zelfstandig kunt doorlopen met de hulp van je docenten, je medeleerlingen en allerlei andere hulpmiddelen. Uiteindelijk zal je zodanig voorbereid zijn dat je allerlei belangrijke financiële beslissingen bewust kunt nemen, omdat je hiervoor genoeg basiskennis opgebouwd. Vind je het leuk om met cijfers te werken, om op basis van cijfers te redeneren of wil je met een goede financiële basis straks de school verlaten, dan is bedrijfseconomie het vak voor je.

23

Kunst

Het vak kunst bestaat uit Kunst beeldend en Kunst algemeen. Kunst beeldend (twee lesuren per week): Tijdens de praktijkles leer je om zelfstandig een proces op te zetten, keuzes te maken en zo tot een eindwerk te komen. Dit doe je steeds aan de hand van een thema. Tijdens de lessen leer je ook diverse technieken om je beeldende kwaliteiten te vergroten. Denk hierbij aan technieken zoals zeefdrukken, aquarellen, monotypes maken, modeltekenen, schilderen met acrylverf, boetseren, modeleren, construeren (en nog veel meer). Kunst algemeen (één lesuur per week): Tijdens kunst algemeen bestudeer je onderdelen van de kunstgeschiedenis. Je bestudeert de onderwerpen vanuit verschillende invalshoeken, zoals kunst en religie en kunst en wetenschap. Excursies: Den Haag of Rotterdam (voorexamenjaar) Amsterdam (examenjaar) Dansvoorstelling + inleiding (examenjaar) Examens: Schoolexamen: kunst beeldend (praktijkwerk) + kunst algemeen (schriftelijke werken) Centraal schriftelijk examen: kunst algemeen Bij de kunstvakken ontwikkel je kennis en inzicht op het gebied van verschillende kunsten, vormgeving, materialen/technieken en kunst- en cultuurgeschiedenis. Tevens ontwikkel je andere mentale vaardigheden die later in je leven inzetbaar zijn: - Visueel-ruimtelijke, muzikale en linguïstische vaardigheden, lichaamsbeweging - Persoonlijke en interpersoonlijke vaardigheden zoals bijvoorbeeld zelfevaluatie, inzicht

in je eigen motivatie en die van anderen en de bereidheid om te experimenteren en te leren van fouten.

- Doorzettingsvermogen: bij het maken van beeldend werk zoals videoclips, fotoseries of bij het maken van een schilderwerk of ruimtelijk werk, weet je dat er altijd lastige momenten zijn. Dat zijn de momenten waarop je doorzettingsvermogen leert ontwikkelen.

- Jezelf uitdrukken ofwel expressie: je leert communiceren op allerlei manieren, in beelden, woorden en muziek. We kijken naar het werk van kunstenaars en hoe zij iets maken, waardoor je ook leert inzien hoe een professional werkt en hoe jij in jouw werkwijze daarvan kunt leren. Je leert over de wereld binnen de school en de wereld daarbuiten, in heden en verleden.

- Waarnemen of observeren: we bekijken gebouwen en leren wat je daaraan kunt zien/aflezen. We kijken naar fotografie, film, toneel- en dansvoorstellingen en analyseren deze. Aan de hand van het kijken naar kunst leer je heel precies te observeren en onder woorden te brengen wat je ziet, denkt of vindt.

- Voorstellingsvermogen: dit helpt je om in actie te komen op een bepaalde manier en om oplossingen te bedenken.

- Innoveren: aan de hand van experimenten doen, risico’s daarbij nemen, leer je nieuwe dingen te maken en te ontdekken.

24

- Creatief denken/divergent denken: heel veel goede antwoorden of mogelijkheden bedenken voor een bepaald probleem. Creativiteit en innovatief zijn, dat zijn dé belangrijke vaardigheden voor de toekomst, in heel veel beroepen.

- Reflecteren: bij de kunstvakken leer je op andere dan taalgerichte manieren te denken, maar juist in beelden. Maar ook leer je wel in taal denken, omdat je over de kunst natuurlijk nadenkt en praat met anderen.

- Procesmatig werken: Wanneer je een werk maakt, noteer je wat je allemaal van plan bent en wat je hebt gedaan in je logboek of kunstdossier. Daardoor kun je terugblikken op je eigen leerproces. Ook krijg je tijdens het proces van dingen maken feedback van je docent of van andere leerlingen. Deze werkwijze is heel specifiek voor de kunstvakken en die heb je in je latere studie en werk nog heel vaak nodig.

Beroepen in de kunst en cultuur waarbij je deze vaardigheden nodig hebt, zijn te vinden zowel op hbo-niveau als op universitair niveau in de architectuur, mode, filmwetenschappen, communicatiewetenschappen, kunstgeschiedenis, algemene cultuurwetenschappen, media en cultuur, theaterwetenschappen, design/industriële vormgeving, ICT- en gamedesign, filmindustrie, fotografie, reclame, onderwijs, toeristische industrie, vrijetijds-industrie, kunstmanagement en creatieve therapie. Daarnaast zijn er veel beroepen waarbij je de vaardigheden die je bij de kunstvakken geleerd hebt, kunt gebruiken, zoals beroepen in de: psychologie, pedagogiek, journalistiek, media, communicatie en in het onderwijs. CKV (verplicht vak) Het vak CKV is een verplicht vak in de vierde klas (twee lesuren). Het vak wordt alleen in klas 4 gegeven en wordt middels schoolexamens (PO’s) afgerond. Samen met maatschappijleer, levensbeschouwing en het profielwerkstuk vorm het het combinatiecijfer. Het vak is gericht op de eigen ervaring met kunst, kunstzinnige interesses, kennis van en opvattingen over kunst van de leerlingen. Hierbij leggen leerlingen verslag (onder meer recensie/presentaties/dialogen) over de opgedane ervaring buiten de school (museum/theater/filmhuis bezoek). Let op: CKV is dus geen vak waarbij je zelf tekent/schildert/boetseert.

25

Informatica Informatica is een vak dat alleen in de bovenbouw wordt gegeven, daarom ken je dit vak nog niet. Het vak gaat over computers, maar het focust zich grotendeels op software. Denk daarbij aan websites, apps en games. Het gaat niet over het gebruiken van deze software (dus we gaan geen spelletjes spelen), maar juist om het maken ervan. Dit noemen we programmeren. Buiten dit praktische deel maken we een aantal kleine theoretische uitstapjes naar de binnenkant van een computer en de vraag hoe internet en wifi werken. We leren hoe een computer werkt en hoe we software kunnen maken. We beginnen met het maken van een eigen website. Daarna gaan we verder, onder meer met het bouwen van smartphoneapps, Windowsapplicaties en interactieve websites. Dit klinkt misschien heel moeilijk, maar dat is het niet! Wat wel erg belangrijk is bij het vak, is zelfstandigheid. Leren programmeren doe je zelf. Er is geen stappenplan dat altijd werkt, gezamenlijk of zelfstandig gaan we op zoek naar de mogelijke oplossingen. Tijdens het leren programmeren, leer je ‘analytisch denken’. Dit houdt in dat je leert om grote problemen op te lossen door ze op te delen in kleinere problemen die wel eenvoudig zijn. Deze manier van denken is belangrijk en komt bij heel veel beroepen later terug. Tevens is programmeren niet meer iets dat alleen bij een studie informatica gebeurt. Bij alle bètastudies zal je later moeten gaan programmeren, tevens bij grafische, medische en economische studies komt het terug. Het vak heeft alleen schoolexamens, dit houdt in dat je niet aan het einde van het examenjaar een landelijk examen hoeft te maken. Alle punten die je haalt tijdens de lessen vormen samen je examencijfer. Door de zelfstandige insteek van de lessen heb je zelf veel controle over je voortgang, als jij dit goed indeelt en tijdens de lessen altijd doorwerkt, heb je weinig huiswerk voor het vak. Alle lessen worden gegeven in het computerlokaal en we maken gebruik van een digitaal boek. De lessen worden gegeven in havo 4/havo 5 of vwo 5/vwo 6. Je krijgt drie uur per week les.

26

Biologie Bij biologie bestudeer je alles wat leeft, en alles wat van invloed is op levende organismen. Je ziet biologie overal om je heen: van het functioneren van je eigen lichaam en het analyseren van gedrag tot de groei van planten en de evolutietheorie. Daarnaast is biologische kennis erg belangrijk bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Denk maar aan klimaatverandering, gezond eten, ziektes en vaccinaties, duurzame landbouw en genetisch gemodificeerde organismen. Dit komt dan ook allemaal aan bod tijdens de lessen en dat betekent dat je heel veel stof moet kennen. De vaklessen De lesmethode die we gebruiken is Biologie voor Jou MAX (BvJ). De lesstof wordt veelal aangeboden in een context. Dat betekent dat je de rol aanneemt van bijvoorbeeld een expert om problemen uit de praktijk op te lossen. Hierdoor krijg je een beter idee van de beroepsgroepen die met biologie te maken krijgen. Een ander voordeel van de context-methode is dat het je de verbanden tussen de verschillende thema’s binnen de biologie laat ontdekken. Alles in de natuur, van mens tot zonlicht tot bacterie, hangt met elkaar samen en is van elkaar afhankelijk. Dit betekent echter wel dat je goed moet zijn in begrijpend lezen om de juiste informatie uit de tekst te kunnen halen. Omdat het centraal examen biologie erg talig is, is dit een goede oefening. In de bovenbouw mag je het informatieboek BINAS gebruiken bij al je toetsen en ook op het centraal examen, daarom wordt in de lessen ook heel veel aandacht besteed aan het goed gebruiken van de BINAS. Bij biologie werken we met planners, bij havo is dit een weekplanning, bij vwo is dat een planning per hoofdstuk (BvJ noemt dit thema’s). Dit betekent dat je een zekere mate van vrijheid hebt wat betreft het je eigen maken van de stof. Een deel van de les wordt gebruikt om de belangrijkste en moeilijkste onderwerpen klassikaal uit te leggen, waarna je de rest van de les zelfstandig verder werkt volgens je planning. Maar er is dan ook tijd voor extra uitleg of verdieping. Een ander deel van de lessen wordt gebruikt voor practica, waarbij de natuurwetenschappelijke methode en het schrijven van een verslag een belangrijke plaats inneemt, omdat dit ook getoetst wordt tijdens het praktisch schoolexamen. Hulpmiddelen Extra stof en oefenmateriaal en uitlegvideo’s worden aangeboden via ELO. De methode BvJ voorziet in samenvattingen, een uitgebreide digitale omgeving waarin je huiswerkopgaven en oefentoetsen kunt maken, maar ook je R/T1-kennis kunt versterken. Daarnaast is er biologiepagina.nl met een uitgebreid assortiment aan hulpmiddelen per thema, zoals examentoetsen en animaties. Wanneer biologie kiezen? Bij biologie zal je veel nieuwe stof moeten leren in relatief korte tijd. Er wordt dus behoorlijk wat zelfstandigheid van je verwacht. Door de samenhang tussen de thema’s heb je de kennis die je opdoet ook weer nodig bij de volgende hoofdstukken. Kies het niet als je niet van plan bent om er de nodige tijd in te steken en er regelmatig aan te werken. Verder heeft biologie veel raakvlakken met de andere exacte vakken. De kennis die je bij natuurkunde en scheikunde opdoet, zal dus goed van pas komen. Toch is het ook mogelijk om biologie te volgen zonder NT- of NG-profiel.

27

Scheikunde Scheikunde is voor jullie dit jaar een nieuw vak. Je krijgt veel nieuwe kennis over een nieuw vak. Misschien heb je al gemerkt dat je die kennis niet alleen moet kennen maar die ook moet kunnen toepassen. Scheikunde is een zogenaamd concentrisch vak. Dat wil zeggen dat je steeds alle kennis die je geleerd hebt paraat moet hebben om de stof goed te begrijpen. Het is daarom belangrijk dat je de discipline hebt om iedere les hier aan te werken.In de bovenbouw houden we ons o.a. bezig met het bestuderen van deeltjes en hoe zij zich gedragen, de werking van een batterij, groene chemie en industriële scheikunde. Verschil onderbouw/bovenbouw Je krijgt nieuwe stof die je direct moet combineren met oude bekende stof: In de 3e klas leer je vooral de scheikundige basis en maak je voor het eerst kennis met het doen van practica. In de bovenbouw krijg je nieuwe problemen die je creatief en logisch moet oplossen. Hiervoor krijg je nieuwe kennis maar moet je ook gebruik maken van parate kennis. Wij toetsen geen kennis maar toetsen hoe jij kennis gebruikt: In de onderbouw zijn veel begrippen van Scheikunde nieuw, waardoor je zowel op kennis als op eenvoudige toepassing getest wordt (RTTI: R- en T1- vragen). In de bovenbouw is het vooral belangrijk dat je je kennis in nieuwe situaties gebruikt. Wij toetsen dan vooral toepassingen (T2- en I- vragen). Dit betekent dan ook dat je niet letterlijk kan leren voor Scheikunde. Je moet leren om het te begrijpen. Om dat te kunnen moet je veel oefenen! Je moet Scheikundige situaties interessant vinden. Dus niet alleen leren voor huiswerk of een proefwerk, maar je moet het ook willen begrijpen. In de bovenbouw moeten leerlingen veel meer zelf aan de slag gaan. Binnen en buiten de les. Waarom zou ik Scheikunde kiezen? Kies Scheikunde als je daar in geïnteresseerd bent. Je moet veel (zelfstandig) werken voor ons vak en interesse is daarom heel belangrijk. Leerlingen kiezen ook Scheikunde omdat je een N-profiel wilt kiezen. Sommige maken deze keuze vanwege een vervolgstudie. Andere kiezen Scheikunde omdat ze in de onderbouw al geïnteresseerd zijn in technische vakken. Wij raden af: Halverwege de 3e klas geven wij een advies. Wij willen sterk benadrukken dat leerlingen met een negatief advies in de 3e klas ons vak niet moeten kiezen. Uit ervaring blijkt dat een negatief advies in de onderbouw bijna altijd een onvoldoende op het examen betekent. Wil je dus wel Scheikunde kiezen met een negatief advies? Weeg dan goed met je docent en decaan af of je de werklust hebt om deze zware route te kiezen.

28

Natuurkunde In de tweede klas heb je een jaar NASK gehad waarin je kennis hebt gemaakt met natuurkunde. Dit jaar krijg je een groot aantal nieuwe onderwerpen en zal je merken dat je meer moet nadenken bij het oplossen van de vraagstukken. Verschil onderbouw/bovenbouw Je krijgt nieuwe stof die je direct moet combineren met oude bekende stof: In de bovenbouw krijg je bijvoorbeeld één hoofdstuk over elektriciteit. Daarin krijg je niet heel veel nieuwe stof, maar moet je wel de kennis uit de 2e en 3e klas combineren. Je krijgt nieuwe problemen die je creatief en logisch moet oplossen. Ook worden er nieuwe onderwerpen behandeld zoals zonnestelsel en heelal, medische beeldvorming bij vwo ook nog quantummechanica en relativiteitstheorie en elektromagnetisme. Uiteraard worden er ook veel experimenten gedaan, bij natuurkunde heb je een onderzoekende houding nodig. Wij toetsen geen kennis maar toetsen hoe jij kennis gebruikt: In de onderbouw zijn veel begrippen van Natuurkunde nieuw, waardoor je zowel op kennis als op eenvoudige toepassing getest wordt (RTTI: R- en T1- vragen). In de bovenbouw is het vooral belangrijk dat je je kennis in nieuwe situaties gebruikt. Wij toetsen dan vooral toepassingen (T2- en I- vragen). Dit betekent dan ook dat je niet letterlijk kan leren voor Natuurkunde. Je moet leren om het te begrijpen. Om dat te kunnen moet je veel oefenen! Je moet natuurkundige probleempjes interessant vinden. Dus niet alleen leren voor huiswerk of een proefwerk, maar je moet het ook willen begrijpen. In de bovenbouw moeten leerlingen veel meer zelf aan de slag gaan. Binnen en buiten de les: In de onderbouw heb je eigenlijk nooit veel huiswerk en kan je (mits je in de klas werkt) bijna alle opgaven in de les maken. In de bovenbouw besteden wij sommige lessen compleet aan uitleg om vervolgens een werkles te organiseren. Ook is het mogelijk om in het lab (C2.07) in tussenuren practica te doen. Zo wordt huiswerk soms ook uitvoerwerk. Dit vereist echter veel meer zelfstandigheid van de leerlingen en ook interesse om Natuurkundige problemen op te lossen. Waarom zou ik Natuurkunde kiezen? Kies Natuurkunde als je daar in geïnteresseerd bent. Je moet veel (zelfstandig) werken voor ons vak en interesse is daarom heel belangrijk. Leerlingen kiezen ook Natuurkunde omdat een vervolgstudie dit verplicht. Voor technische studies ligt het voor de hand om NT of NG met Natuurkunde te kiezen, maar ook sommige medische vakken eisen soms NG met natuurkunde. Wij raden af: Halverwege de 3e klas geven wij een advies. Wij willen sterk benadrukken dat leerlingen met een negatief advies in de 3e klas ons vak niet moeten kiezen. Uit ervaring blijkt dat een negatief advies in de onderbouw bijna altijd een onvoldoende op het examen betekent. Wil je dus wel Natuurkunde kiezen met een negatief advies? Weeg dan goed met je docent en decaan af of je de werklust hebt om deze zware route te kiezen.

29

Profielkeuze digitaal invullen – Zermelo Ervaar je na het zorgvuldig volgen van het stappenplan problemen bij het inloggen en/of invullen van je profielkeuze in Zermelo? Meld je dan direct bij de decaan, wacht niet tot de deadline verstreken is! Stappenplan invullen VOORLOPIGE profielkeuze uiterlijk 21 januari 2020 SITE https://sgdelangstraat.zportal.nl INLOGGEN Gebruikersnaam en wachtwoord =

leerlingnummer STAP 1 Ga naar MIJN KEUZEPAKKET STAP 2 Controleer bij OMSCHRIJVING

of daar het juiste formulier staat STAP 3 Klik op INVULLEN STAP 4 Doorloop de velden en vul je vakkenkeuze in STAP 5 Controleer of je keuze juist is STAP 6 Klik op INLEVEREN Stappenplan invullen DEFINITIEVE profielkeuze uiterlijk 12 maart 2020 SITE https://sgdelangstraat.zportal.nl INLOGGEN Gebruikersnaam en wachtwoord =

leerlingnummer STAP 1 Ga naar MIJN KEUZEPAKKET STAP 2 Controleer bij OMSCHRIJVING of daar het juiste formulier staat STAP 3 Klik op KIEZEN STAP 4 Doorloop de velden en vul je vakkenkeuze in STAP 5 Controleer of je keuze juist is STAP 6 Klik op INLEVEREN STAP 7 Print het formulier uit, laat het ondertekenen door je ouders en onderteken het

ook zelf (uiterlijk 12 maart 2020) STAP 8 Lever het ingevulde en ondertekende formulier in op 13 maart 2020 LET OP: - de voorlopige profielkeuze vul je enkel digitaal in - de definitieve keuze (12 maart 2020) vul je digitaal in, print je uit én lever je in op papier.

Dyslexie: Atheneum-leerlingen die vanwege een dyslexieverklaring niet Frans of Duits willen kiezen, kunnen bij de decaan terecht voor het juiste keuzeformulier in Zermelo. Zij krijgen de mogelijkheid om een vakkenpakket te kiezen zonder Frans of Duits.

30

Veel succes met het samenstellen van jouw

vakkenpakket!

Schooljaar 2019-2020 De profielkeuzegids is bestemd voor alle leerlingen uit klas 3 van het Dr. Mollercollege. Het boekje is samengesteld door de decaan in samenwerking met de vaksecties en de

schoolleiding.

Dr. MollercollegeOlympiaweg 8b5143 NA WaalwijkT 0416 - 332863