prognozy cfo dla polski na rok 2014

Prognozy CFO dla Polski na rok 2014Prezentacja wyników 5-tej edycji międzynarodowego badania opinii CFO dużych firm w Polsce i Europie Środkowej

Krzysztof Pniewski, Partner w Dziale Konsultingu, DeloittePaweł Zarudzki, Starszy Menedżer w Dziale Konsultingu, Deloitte

Komentarz zaproszonych gości:Grzegorz Lato, CFO PGMB Sp. z o.o.Radosław Wojtaś, Menedżer ds. Planowania i Analizy Finansowej na Europę Centralną, Avon

Informacja prasowa:http://tinyurl.com/ptsgx82

Warszawa, 28 stycznia 2014 roku

© 2014 Deloitte Central Europe

Spis treściPrognozy CFO dla Polski na rok 2014

2

• O badaniu 3

• Ocena obecnej sytuacji makroekonomicznej 5

• Prognozy CFO na 12 miesięcy:

• Główne zagrożenia 10

• Priorytety strategiczne 11

• Ryzyko i inwestycje 13

• Finansowanie i koszty długu 14

• Apetyt na akwizycje 17

• Główne bariery 18

• Sytuacja na rynku pracy 19

• Średnioterminowe prognozy CFO 21

• Podsumowanie 22


O badaniuCentral Europe CFO Survey

3

• Central Europe CFO Survey to przeprowadzane przez

Deloitte badanie opinii dyrektorów finansowych (CFO) największych firm w Europie Środkowej (według listy Deloitte CE Top 500).

• Najnowsza (V) edycja badania Deloitte CE CFO Survey zrealizowana została w listopadzie 2013 przy udziale blisko 600 CFO z 13 krajów Europy Środkowej: Polski, Czech, Litwy, Łotwy, Słowacji, Rumunii, Węgier, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Albanii, Serbii i Słowenii.

• Badanie prowadzone jest przy wykorzystaniu anonimowej ankiety internetowej opartej na platformie Deloitte Dex, gwarantującej zachowanie poufności danych.

• Analiza wyników badania została przeprowadzona we współpracy z dr Michałem Zdziarskim, Dyrektorem programu badań, Międzynarodowe Centrum Zarządzania, Uniwersytet Warszawski.

• Poprzednia edycja miała miejsce w czerwcu 2013 roku.• Podobne badania cykliczne prowadzone są przez firmę

Deloitte na całym świecie.

© 2014 Deloitte Central Europe4

• CE Deloitte CFO Survey jest jednym z niewielu regionalnych badań opinii liderów firm w Europie Środkowej i przedstawia unikalną perspektywę dyrektorów finansowych.

• CFO mają własny punkt widzenia i odrębną ocenę sytuacji gospodarczej oraz sytuacji i perspektyw swoich przedsiębiorstw i branży.

• CFO są zainteresowani opinią i priorytetami innych CFO.

• Opinia CFO może uzupełniać perspektywę dostarczaną przez analityków rynkowych:

• Opinia publiczna otrzymuje szereg informacji o trendach i prognozach od analityków.

• CFO odpowiadają bezpośrednio za sytuację finansową i decyzje inwestycyjne swoich podmiotów, mają też bezpośrednią styczność z warunkami rynkowymi (np. dostępność finansowania) – są praktykami, których opinie oraz doświadczenia mogą być odmienne niż oceny analityków.

• Perspektywa CFO jest warta szczególnej uwagi, gdyż znają oni gruntownie perspektywę wewnętrzną swoich firm (wyniki, strategie i prognozy finansowe) oraz zewnętrzną (perspektywę banków i analityków bankowych, perspektywę inwestorów i analityków inwestycyjnych).

• CFO mogą dać dodatkową perspektywę, jak ocena gospodarki przekłada się na strategie przedsiębiorstw.

O badaniuDlaczego analiza opinii CFO jest istotna?


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiBałtyckie Tygrysy pewne wzrostu, Polska tuż za nimi

5

• Oczekiwania co do wzrostu gospodarczego w Polsce w 2014 są optymistyczne. CFO przewidujących niewielki lub dynamiczny wzrost PKB jest więcej od tych, którzy oczekują recesji lub stagnacji jedynie w Polsce, na Litwie i Łotwie. Na drugim krańcu skali znajdują się Słoweńcy, Chorwaci i Bośniacy.

• W pięciu kategoriach dyrektorzy finansowi z Polski są w pierwszej trójce z 13 badanych krajów: zamiar zwiększenia lewara finansowego (1), skłonność zwiększenia ryzyka (2), dostępność nowych kredytów (3), wzrost PKB (3), spadek bezrobocia (3).

Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata

Litwa

Łotwa

Albania

Słowacja

Rumunia

Czechy

Węgry

Bułgaria

Serbia

Bośnia

Chorwacja

Słowenia

Wykres 1. Prognoza PKB Jaka zdaniem CFO będzie dynamika PKB?

Recesja Stagnacja Niewielki wzrost Wzrost

I Edycja (2011H2)

II Edycja (2012H1)

III Edycja (2012H2)

IV Edycja (2013H1)

V Edycja (2013H2)

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

Wykres 2. Czy w opinii CFO to jest dobry czas na zwiększenie ryzyka?

Polska Czechy Węgry Słowacja Rumunia



Źródło: WEO, MFW

• Międzynarodowy Fundusz Walutowy prognozuje następujące wzrosty PKB w 2014 roku:

• Świat – 3,6%,

• Gospodarki rozwinięte – 2, 0%,

• Gospodarki wschodzące – 5,1%,

• Polska – 2,4%.

• Historycznie obserwujemy istotną korelację pomiędzy optymizmem CFO a wzrostem PKB w Polsce.

• W obecnym badaniu optymizm netto kontynuuje wzrost – należy spodziewać się dobrego roku 2014?

• Zapraszamy również do zapoznania się z raportem Deloitte Global Economic Outlook Q1’ 2014

* Prognoza MFW

Tło makroekonomiczne

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014*

-6.00%

-4.00%

-2.00%

0.00%

2.00%

4.00%

6.00%

8.00%

10.00%

Wykres 3. Wzrost PKB na ŚwiecieWzrost PKB wg MFW

Świat Gospodarki rozwinięte Gospodarki wschodzące Polska

2011

Q1

2011

Q2

2011

Q3

2011

Q4

2012

Q1

2012

Q2

2012

Q3

2012

Q4

2013

Q1

2013

Q2

2013

Q3

-40%

-20%

0%

20%

40%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

Wykres 4. Optymizm CFO a PKBCzy CFO dobrze przewidują zmiany we wzroście PKB?

Optymizm netto (lewa skala) PKB (prawa skala)

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych z WEO, MFW

http://dupress.com/articles/global-economic-outlook-q1-2014-overview/




Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiUmiarkowany wzrost PKB, niska inflacja i nieznaczny spadek bezrobocia

7

W prognozach makroekonomicznych polskich CFO widoczny jest umiarkowany optymizm: • Większość (61%) CFO w Polsce przewiduje wzrost gospodarczy o ponad 1,6%. Aż 20% CFO uważa, że

wzrost może przekroczyć nawet 2,5%.• Blisko 3 krotnie więcej CFO (45,8%) oczekuje, że bezrobocie w Polsce nieznacznie spadnie w stosunku

do tych, którzy spodziewają się jego nieznacznego wzrostu (15,3%). • Oczekiwania inflacyjne są niskie. Łącznie 88% CFO biorących udział w badaniu uważa, że inflacja

w przyszłym roku nie przekroczy 2,9%. W tym 49% oczekuje inflacji w przedziale 2%-2,9% zaś 39% mniejszej niż 2%.

• Kurs EUR/PLN CFO przewidują w przedziale pomiędzy 4,10 a 4,19, zbliżonym do aktualnego kursu (14.01.2014 r.).


2,5%

2,4%

13,8%

w owalach znajdują się założenia budżetowe na rok 2014

4,0

3,80 PLN - 3,89 PLN

3,90 PLN - 3,99 PLN

4,00 PLN - 4,09 PLN

4,10 PLN - 4,19 PLN

4,20 PLN - 4,29 PLN

powyżej 4,30 PLN

0.00%

20.00%

40.00%

60.00%

2.00% 2.00%

20.00%

56.00%

17.00%

3.00%

Wykres 8. Prognoza kursu walutowegoJaki zadaniem CFO będzie kurs walutowy?

=0,5% 0,6% - 1,5% 1,6% - 2,5% 2,6% - 3,5%0%

20%40%60%80%

2%

23%

64%

11%5%

49% 46%

0%5%

43% 50%

2%3%

36% 41%

20%

Wykres 5. Prognoza PKBJaka zadaniem CFO będzie dynamika PKB?

Zmniejszy się nieznacznie

Bez zmian Zwiększy się nieznacznie

Znacznie wzrośnie

0%20%40%60%80%

11%28%

52%

8%5% 11%

69%

15%14% 12%

69%

5%

46%37%

15%2%

Wykres 6. Prognoza bezrobociaJaka zadaniem CFO będzie stopa bezrobocia?

1,9% 2-2,9% 3-3,9% 4-4,9%

0%

20%

40%

60%

80%

2%

31%

59%

8%2%

48% 48%

1%

33%

55%

10%2%

39%49%

10%2%

Wykres 7. Prognoza inflacjiJaka zadaniem CFO będzie inflacja?

2012H1 2012H2 2013H1 2013H2


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiNiepewność czy normalność?

8

• Perspektywy gospodarcze polskich przedsiębiorstw wracają do normalności. Optymizm netto, rozumiany jako odsetek osób wskazujących, że perspektywy finansowe ich firm są optymistyczne pomniejszony o odsetek wskazujących na pogorszenie sytuacji, wzrósł

z +24 do +44%. Aż 54% CFO optymistycznie ocenia perspektywy wzrostu swoich firm w porównaniu do sytuacji sprzed 6 miesięcy.

• Coraz więcej CFO ocenia poziom niepewności za normalny (wzrost z 5% do 30%). O połowę spadła liczba CFO oceniających poziom niepewności ekonomicznej za wysoki (z 53% do 26%).

• Optymizm widoczny jest w całym regionie. Szczególnie kraje przewidujące stagnację odbierają ją jako znaczącą poprawę w stosunku do sytuacji sprzed roku (Bośnia, Bułgaria, Serbia).


2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%

20%40%60%80%

100%

28%10% 9% 5%

30%

52%

52%40% 41%

44%

10%28% 47% 50%

24%

7% 10% 4% 3% 2%

Wykres 9. Niepewność ekonomicznaOcena niepewności ekonomicznej przez CFO

Standardowy Ponad standardowy Wysoki Bardzo wysoki

2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H2-50%

0%

50%

100%

17% 31% 48%21% 10%

51% 33%32%

34%35%

21% 28%19%

43% 46%

3%8% 1% 2% 8%

7% 5%

-28%

24%44%

Wykres 10. Perspektywy finansowePerspektywy finansowe w porównaniu z sytuacją sprzed

6 miesięcy

Mniej optymistycznie Bez zmianRaczej optymistycznie Bardzo optymistycznieOptymizm netto

-50%

0%

50%

100%

44%32% 37%

49%

20%38%

25% 17%39% 46%

3%22%

67%

Wykres 11. Perspektywy finansowe dla Europy ŚrodkowejPerspektywy finansowe w porównaniu z sytuacją sprzed 6 miesięcy

Mniej optymistycznie Bez zmian Raczej optymistycznie Bardzo optymistycznie Optymizm netto


• Raport Deloitte „Global CFO Signals Q4 2013” podsumowujący opinie dyrektorów finansowych na całym świecie wskazuje na rosnący optymizm i poprawiające się prognozy gospodarcze.

• Poziom optymizmu wśród CFO w Europie Zachodniej istotnie rośnie, np. w Wielkiej Brytanii rośnie już piaty kwartał z rzędu i zbliża się do poziomu najwyższego od trzech lat. 54% brytyjskich CFO uważa, że jest to dobry czas na podejmowanie ryzyka i inwestycje. Nawet w Hiszpanii odsetek optymistycznie nastawionych CFO (40%) jest najwyższy w historii badania.

• Mając na względzie optymizm rynków kapitałowych w niektórych krajach poziom oczekiwań co do dalszej poprawy wyników zaczyna spadać. W Norwegii poziom optymizmu netto CFO spadł do poziomu -3% a w Irlandii, odnotowano spadek poziomu optymizmu z 36% do 28%.

• Również w Ameryce Północnej odsetek CFO przewidujących wzrost sprzedaży spadł tutaj do poziomu zaledwie 5%, a wzrost zysku przewiduje zaledwie 8% ankietowanych CFO.


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiGlobalny optymizm rośnie w Europie Zachodniej

* Całe podsumowanie można znaleźć na stronie: CFO Connect.

Źródło: portal Bankier.pl

Wykres 12. 5-letnie notowania indeksów zagranicznych, w kolejności: DAX, FTSE, DJI

http://www2.deloitte.com/content/www/global/en/pages/finance/articles/2013-q3-global-cfo-signals.html?cq_ck=1384350608922


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiRośnie presja cenowa, spadają obawy o recesję

10


• Najważniejsze ryzyka, których znaczenie wzrosło znacząco od ostatniej edycji badania z maja 2013 to: presja cenowa (34%) oraz zatory płatnicze i problemy z płynnością (20%).

• Z 48% do 17% spadła natomiast ilość respondentów uznających recesję i spadek popytu za prawdopodobne zagrożenie.

• Presja cenowa wskazuje na zaostrzające się warunki konkurencji na rynku i wzmożoną walkę o rynek i wzrost. Ten wzrost jednak wymaga kapitału obrotowego i stąd większy nacisk na aspekty zachowania płynności.

• Podnoszone ryzyka są typowe dla przedsiębiorstw w fazie wzrostu, walczących o rynek i potrzebujących pieniędzy na sfinansowanie należności i zapasów.

Ryzyko kursowe

Niedostępne finansowanie

Wzrost kosztów działalności

Brak dostępu do wykwalifikowanych pracowników

Zmienne prawo podatkowe i gosp.

Recesja i spadek popytu

Problemy z płynnością

Presja cenowa

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

0%

3%

3%

5%

12%

17%

20%

34%

Wykres 13. RyzykoJakie czynniki ryzyka CFO postrzegają jako najistotniejsze?

2013H2

2013H1

2012H2

2012H1


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiPriorytetem wzrost przychodów i poszukiwanie oszczędności

11

• Stałym wysokim priorytetem polskich firm jest wzrost przychodów. Dla ponad ¾ badanych będzie to wzrost przychodów z obecnych rynków, a dla 70% z nowych rynków. Może być on jednak trudny do realizacji wobec rosnącej presji na obniżanie cen, przy powolnym wzroście gospodarczym i ograniczaniu inwestycji.

• Cały czas CFO przywiązują bardzo wysokie znaczenia redukcji kosztów pośrednich i bezpośrednich – jest to główny priorytet dla blisko 80% firm. Wydaje się, że jest to efekt doświadczeń okresu kryzysu i potrzeby inwestowania w podnoszenie konkurencyjności firmy w dobrych czasach. Należy więc oczekiwać, że firmy będą wdrażały programy doskonałości operacyjnej, technik Lean i ciągłego doskonalenia w podstawowych obszarach działalności.


Wzrost przychodów (obecne rynki) - 2013H2

Wzrost przychodów (obecne rynki) - 2012H2

Wzrost przychodów (nowe rynki) - 2013H2

Wzrost przychodów (nowe rynki) - 2012H2

Redukcja kosztów – koszty bezpośrednie - 2013H2

Redukcja kosztów – koszty bezpośrednie - 2012H2

Redukcja kosztów – koszty pośrednie - 2013H2

Redukcja kosztów – koszty pośrednie - 2012H2

Poprawa płynności - 2013H2

Poprawa płynności - 2012H2

Inwestycje - 2013H2

Inwestycje - 2012H2

0% 50% 100%

56

10

1211

13

1911

19

1210

16

2212

13

2511

16

1413

14

148

9

2315

19

3316

20

191114

1911

12

3119

22

1618

15

261721

3319

23

2211

22

145

9

3416

30

2812

19

177

11

125

19

2112

13

56

12

Wykres 14. Priorytety CFOPriorytety CFO na najbliższe 12 miesięcy (1 - najniższy, 6 - najwyższy)

1

2

3

4

5

6


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiNowy wymiar restrukturyzacji – ciągłe doskonalenie

12

• Rośnie znaczenie restrukturyzacji jako kluczowego kierunku strategicznego firm (zmiana modelu biznesowego). W roku 2014 będzie ona kluczowym priorytetem dla 30% uczestników tej edycji badania z Polski. Warto zwrócić uwagę, że jest to tendencja obecna dla większości badanych krajów (poza Litwą).


Słowacja

Czechy

Rumunia

Węgry

Albania

Bułgaria

Litwa

Łotwa

Serbia

Słowenia

Chorwacja

Bośnia i Hercegowina

Polska

0% 10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Wykres 15. Restrukturyzacja jako priorytet w Europie ŚrodkowejW jakim stopniu restrukturyzacja będzie priorytetem w najbliższym

roku

Będą kluczowym priory-tetem

Będą jednym z wielu prio-rytetów

Nie będą priorytetem

2012H1 2012H2 2013H1 2013H2

0%

20%

40%

60%

80%

100%

41% 42% 48% 41%

25% 28% 10% 30%

Wykres 16. Restrukturyzacja jako priorytetW jakim stopniu restrukturyzacja będzie priorytetem

w najbliższym roku

Będą jednym z wielu priorytetów Będą kluczowym priorytetem


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiWzrost apetytu na ryzyko – powrót do normalności?

13

• Obserwujemy dalszy istotny wzrost apetytu na ryzyko wśród badanych CFO z Polski. Wartościowo 39% polskich CFO uznaje, że teraz jest dobry czas na zwiększenie poziomu ryzyka i jest to poziom najwyższy od 3 lat. Tylko na Litwie proporcja CFO skłonnych podjąć ryzyko jest wyższa niż w Polsce. Gotowe do inwestycji są też Czechy (30%) i Rumunia (30%).

• Mimo pozytywnego nastawienia do ryzyka to nie inwestycje będą priorytetem dla polskich CFO. Należy oczekiwać, że inwestycje będą realizowane jednak priorytetem będą przychody, koszty i rentowność.

• Poziom 30-50% apetytu na ryzyko należy uznać za poziom normalny – więc jest to kolejny sygnał powrotu do normalności.


% CFO uważających, że jest to dobry czas na podejmowanie ryzyka (górna skala)

Słowacja

Czechy

Rumunia

Węgry

Albania

Bułgaria

Chorwacja

Litwa

Łotwa

Serbia

Słowenia

Bośnia i Hercegowina

Polska

0% 50% 100%

Wykres 17. Priorytety CFO w Europie ŚrodkowejNowe inwestycje jako priorytet na najbliższe

12 miesięcy (1 - najniższy, 6 - najwyższy)

1

2

3

4

5

6

39%

28%

0%

7%

12%

57%

21%

21%

15%

24%

30%

30%

21%

39%

2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%

20%

40%

60%

80%

100%

76%65%

78% 69% 61%

24%35%

22% 31% 39%

Wykres 18. Apetyt na ryzykoCzy jest to dobry czas na inwestycje i podejmowanie ryzyka

Nie Tak


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiWydatki na badania i rozwój na niezmienionym poziomie

14

• Z prognoz dyrektorów finansowych wynika, że 68% firm w Polsce w najbliższym roku nie planuje zwiększenia swoich wydatków na badania i rozwój. Zaledwie 22% polskich dużych firm zamierza zwiększyć w ciągu najbliższego roku nakłady na badania i rozwój, 10% przewiduje, że w ich firmie te nakłady spadną. Dodatkowo, warto zwrócić uwagę, że w ocenie ponad 60% badanych dyrektorów finansowych wydatki ich firm w stosunku do najbliższego konkurenta są na tym samym poziomie.

• Polscy firmy stosują różnorodne metody inwestowania w zwiększenie innowacyjności firmy poprzez badania i rozwój. Większość jest finansowana wewnętrznie. Udział finansowy w projektach B+R dotowany ze środków UE lub funduszy krajowych wskazało zaledwie 5% respondentów.


Znacząco wyższe

Wyższe

Na tym samym poziomie

Niższe

Znacząco niższe

2%

15%

64%

14%

5%

Wykres 20. Wydatki na R&DWydatki w stosunku do

najbliższego konkurenta

Zdecydowanie spadnie

Spadnie

Pozostanie niezmieniony

Wzrośnie

Zdecydowanie wzrośnie

2%

8%

68%

19%

3%

Wykres 19. Wydatki na R&DPoziom nakładów w

stosunku do ostatnich 12 mies.

17%

12%

11%

11%11%

10%

10%

8%

5%5%

Wykres 21.Najbardziej efektywne zdaniem CFO metody inwestycji zwiększających

innowacyjność firmy

Finansowanie badań i rozwoju wewnątrz firmy (B+R)

Szkolenia i rozwój obecnych pracowników

Zwiększanie zatrudnienia wysoko wykwalifikowanych specjalistów

Zakup nowoczesnych maszyn i urządzeń

Zwiększenie inwestycji w IT i informatyzację działalności

Finansowanie projektów współpracy w zakresie badań i rozwoju z insty -tutami naukowymi i wyższymi uczelniami

Udział finansowy w projektach rozwoju innowacyjności finansowanych ze środków UE lub funduszy krajowych

Przejmowanie i integracja innowacyjnych firm

Udział w finansowaniu badań i rozwoju lub w pracach nad wprowadzeniem nowych standardów przez konsorcjum firm

Zakup patentów i licencji


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiStrategiczne projekty dla CFO w Polsce: poziom M&A

15


• 50% badanych dyrektorów finansowych prognozuje nieznaczny wzrost poziomu transakcji M&A w Polsce. W porównaniu do sytuacji sprzed 6 miesięcy widzimy, że grupa CFO oczekujących zwiększenia poziomu transakcji M&A zmniejszyła się o 9%, nieznacznie (o 3%) wzrosła natomiast grupa CFO prognozująca nieznacznie zmniejszenie poziomu tych transakcji.

• Polska i Słowenia to kraje, w których występują najwyższe odsetki CFO przewidujących znaczny wzrost poziomu transakcji M&A. W stosunku do ubiegłego roku odsetek CFO przewidujący znaczny wzrost transakcji M&A w Polsce wzrósł z 5% do 12% badanych.

2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%

20%

40%

60%

80%

100%

7% 8% 7% 2% 5%

34% 33% 40%39%

44%

38% 43%39% 52% 38%

21% 16% 14% 7% 12%

Wykres 22. Zmiana poziomu M&AJakich zmian w poziomie fuzji i przejęć oczekują

CFO?

Znacznie wzrosną Zwiększą się nieznacznie

Bez zmian Zmniejszą się nieznacznie

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Wykres 23. Zmiana poziomu M&A w Europie ŚrodkowejJakich zmian w poziomie fuzji i przejęć oczekują CFO?

Znacznie wzrosną

Zwiększą się nieznacznie

Bez zmian

Zmniejszą się nieznacznie


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiFinansowanie - Kredyty bardziej atrakcyjne i dostępne

16

• Rynek finansowania długiem wrócił do normalności. Wśród polskich respondentów kredyt bankowy jest uznawany za atrakcyjne źródło finansowania przez 42% CFO. Wynik ten nie powinien dziwić, biorąc pod uwagę fakt, że w Polsce pożyczkobiorcy cieszą się obecnie najniższymi stopami procentowymi w historii Polski po roku 1989.

• Wśród badanych krajów, CFO z Polski są na drugim miejscu pod względem ilości tych, którzy twierdzą, że nowy kredyt dla firm jest łatwo dostępny (20,3%). Blisko 60% CFO w Polsce ocenia dostępność nowego kredytu na normalnym poziomie. Dla porównania w Rumunii i Słowenii żaden z badanych CFO nie uważa, że nowy kredyt jest łatwo dostępny, a normalną dostępność stwierdziło odpowiednio ok. 40% i 20% badanych w tych krajach.

* Dane za grudzień 2013Źródło: należności banków od przedsiębiorstw – NBP z dnia 23.01.2014

2009

Q1

2009

Q2

2009

Q3

2009

Q4

2010

Q1

2010

Q2

2010

Q3

2010

Q4

2011

Q1

2011

Q2

2011

Q3

2011

Q4

2012

Q1

2012

Q2

2012

Q3

2012

Q4

2013

Q1

2013

Q2

2013

Q3

2013

Q4*

210

220

230

240

250

260

270

232228

223 220216 215 216 217 218

228

238

251 251258

261 260 258 260 262 261

Wykres 26. Udzielone kredytyWielkość należności banków od przedsiębiorstw

2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%

20%

40%

60%

80%

100%

10%24%

14% 12%

63%51%

61%46%

27% 25% 25%42%

Wykres 24. Atrakcyjność kredytówJaka jest atrakcyjność kredytu jako źródła

finansowania?

Nieatrakcyjny Neutralny Atrakcyjny

2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%

20%

40%

60%

80%

100%

23%33%

16% 20%

67%60%

70% 60%

10% 7% 14% 20%

Wykres 25. Dostępność kredytówJak CFO oceniają dostępność kredytów?

Trudno dostępne Normalnie dostępne Łatwo dostępne



Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiPoziom zadłużenia – to już normalne fluktuacje

17


Maleje liczba CFO spodziewających się obniżek kosztów finansowania (tylko 10%) a rośnie liczba przewidujących ich wzrost (39%). Najwyraźniej CFO nie spodziewają się dalszej obniżki stóp procentowych ani wzrostu konkurencji między bankami skutkującej obniżką. Wzrosła proporcja CFO przewidujących wzrost poziomu zadłużenia z 28% do 37% oraz tych, którzy planują jego obniżenie (z 16 do 32% badanych). Jest to naturalna sytuacja, która wskazuje, że finansowanie działalności wraca do normy.Podobne nastroje jak w Polsce panują w innych krajach Środkowej Europy.

Polska

Słowac

ja

Czech

y

Rumun

ia

Węg

ry

Albania

Bułgar

iaLit

wa

Łotw

a

Serbia

Słowen

ia

Chorw

acja

Bośnia

i Her

cego

wina0%

40%

80%

Wykres 29. Koszty finansowania w Europie ŚrodkowejPrognozy zmiany kosztów finansowania w ciągu najbliższych 12 miesięcy

Znacznie wzrosną


Bez zmian


Zmniejszą się znacznie

2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%

20%40%60%80%

100%

21% 15% 20% 15% 32%31% 52% 55% 57% 31%

48% 33% 25% 28% 37%

Wykres 27. Planowany poziom zadłużeniaJaki jest planowany poziom zadłużenia w ciągu 12

miesięcy

Spadek Bez zmian Wzrost

2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%

20%

40%

60%

80%

100%

10% 5%19%

34%11%

14% 18%23%

30%45%

66% 55%

48%

36%39%

10% 22% 10%0%

5%

Wykres 28. Koszty finansowaniaPrognozy zmiany kosztów finansowania w ciągu

najbliższych 12 miesięcy

Znacznie wzrosną


Bez zmian

Zmniejszą się niez-nacznie


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiRynek kapitałowy bez wielu emisji

18

Źródło: Dane GPW – wartość indeksu WIG20 na ostatnie dzień danego kwartału

20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20

1400

1600

1800

2000

2200

2400

2600

2800

3000

1512

1862

2192

23892496

2271

26152744 2817 2802

2189 21442287 2275

2371

2583

2370

2151

2391 2401

Wykres 31. WIG20Sytuacja na giełdzie - indeks WIG20

Finansowanie kapitałem nie stanowi atrakcyjnego źródła finansowania i jest stosowane dosyć rzadko. Konkurencja z atrakcyjnymi kredytami zmniejsza atrakcyjność emisji kapitału. Po krótkim okresie ożywienia aktywności IPO w drugiej połowie zeszłego roku chyba nie należy spodziewać się powtórzenia takiej aktywności na Giełdzie Papierów Wartościowych w pierwszej połowie roku 2014.

2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%

20%

40%

60%

80%

100%

39% 41%32% 30%

47% 47%

46%58%

14% 12%23%

12%

Wykres 30. Atrakcyjność emisji akcjiJaka jest atrakcyjność emisji akcji jako

źródła finansowania?

Nieatrakcyjna Neutralna Atrakcyjna



Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiZłożone procedury VAT główną barierą dla biznesu

19


• Biznes i CFO lubią stabilizację środowiska regulacyjnego. Wszelkie zmiany podatkowe i regulacyjne stanowią dużą trudność dla biznesu, nawet gdy są korzystne.

• Ze względu na dużą ilość zmian od nowego roku znacząco podniosły się negatywny ich odbiór jako barier dla rozwoju biznesu.

• W opinii CFO największy potencjał ułatwienia działalności gospodarczej stwarza reforma i uproszczenie podatku VAT. 81% respondentów wskazało na podatek VAT jako jeden z pięciu kluczowych systemów regulacji wymagających zmiany.

„Od lat trwają dyskusje czy tego sytemu nie można uprościć. Komisja Europejska uruchamia kolejne projekty, które mają zmierzyć poziom obciążeń administracyjnych i kosztów przedsiębiorców w zakresie rozliczania VAT. Na horyzoncie nie widać jednak jakiś przełomowych propozycji. W ciągu ostatnich lat najbardziej spektakularne zmiany dotyczyły stawek – w szczególności zmiany na wyższe. Głos przedsiębiorców jest jednak coraz częściej brany pod uwagę przez administracje podatkowe w wielu krajach. Skoro nie można zmienić systemu warto angażować się w działania pokazujące gdzie przepisy można poprawić, aby w ramach istniejących regulacji było jak najmniej niejasności i nieefektywnych rozwiązań, które kreują dodatkowe ryzyka podatkowe dla biznesu”, zauważa Joanna Stawowska, Partner, Lider Zespołu Podatków Pośrednich w Deloitte.

0%30%60%90% 81%

54%35%

58%34% 46%

22%5%

Wykres 32. Bariery dla biznesuJakie obszary w prowadzeniu biznesu są zdaniem CFO największymi przeszkodami

2013H1

2013H2


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiRosną trudności ze znalezieniem pracowników

20


• Rośnie liczba firm odczuwających trudności ze znalezieniem właściwych pracowników (z 24% rok temu do 37% obecnie).

• Wśród poszukiwanych finansistów największy deficyt odczuwany jest na poziomie specjalistów średniego szczebla (42%) i wyższego szczebla (23%). Rosną nieznacznie trudności związane ze znalezieniem absolwentów wyższych uczelni.

• Największe trudności są ze znalezieniem na rynku specjalności w obszarze nowoczesnych finansów i skarbu (30%) oraz kontrolingu (29%).

2012H2 2013H1 2013H20%

20%

40%

60%

80%

100%

76% 69% 63%

24% 31% 37%

Wykres 33. Dostępność pracownikówCzy CFO spodziewają się trudności ze

znalezieniem pracowników?

Nie Tak

Kontroling

Systemy IT w finansach

Rachunkowość

Zarządzanie ryzykiem

Finanse i skarb

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

Wykres 35. Rynek pracyW jakich obszarach mogą być trudności ze znalezieniem

pracowników?

2013H2

2013H1

Absolwenci uczelni

Stanowiska niższego szczebla

Stanowiska średniego szczebla

Stanowiska wyższego szczebla

Stanowiska najwyższego szczebla

0% 10% 20% 30% 40% 50%

Wykres 34. Rynek pracyNa jakich szczeblach mogą być trudności ze znalezieniem

pracowników?

2013H2

2013H1


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiZarządzanie najzdolniejszymi pracownikami w finansach - wyzwania

21


• Ranking wyzwań w obszarze zarządzania talentami w opinii CFO wskazuje, że głównym zagadnieniem jest utrzymanie zaangażowania/morale pracowników. Jest to szczególnie trudne w okresie zamrożenia inwestycji firm.

• Do trzech najważniejszych wyzwań w zarządzaniu talentami w roku 2014 w obszarze finansów badani CFO zaliczyli:

• utrzymanie zaangażowania / morale pracowników,

• rozwój liderów i planowanie sukcesji, • rekrutacja pracowników o unikalnych

umiejętnościach.

Utrzymywanie pracowników na wszystkich szczeblach

Atrakcyjne wynagrodzenia i pakiery socjalne

Elastyczne formy zatrudnienia

Tworzenie ścieżek kariery

Kreowanie szans i wyzwań zawodowych dla pracowników

Redukcja zatrudnienia i kosztów personelu

Rekrutacja pracowników o unikalnych umiejętnosciach

Rozwój liderów i planowanie sukcesji

Utrzymywanie zaangażowania/morale pracowników

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

3%

6%

7%

10%

10%

8%

10%

22%

24%

5%

6%

7%

8%

10%

10%

11%

16%

27%

Wykres 30. Zarządzanie talentami Jakie są największe wyzwania w zarządzaniu talentami?

2013H2

2013H1


Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiPozytywne perspektywy długoterminowe

22

Widoczna jest znacząca poprawa prognoz długoterminowych, wygłaszanych przez CFO w Polsce. Aż 61% z nich (w porównaniu do 73% w poprzednim badaniu) przewiduje dalszy wzrost możliwości obsługi zadłużenia w ciągu 3 lat. Perspektywy długoterminowe nadal więc są pozytywne. Polska jest na 2 miejscu wśród 13 krajów pod względem proporcji CFO przedstawiających pozytywne prognozy długoterminowe.


0%

20%

40%

60%

80%

100%

Wykres 38. Zdolność obsługi długu w Europie ŚrodkowejOcena 3-letniej perspektywy możliwości obsługi zadłużenia w CE

Znacznie wzrosną Zwiększą się nieznacznie Bez zmian Zmniejszą się nieznacznie Znacznie spadną

2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%

20%

40%

60%

80%

100%

7% 0%

16%

2%7%

38%

31%

33%

26%

32%

28% 54%

34%

57%

51%

28%

14% 14% 16%10%

Wykres 37. Zdolność obsługi długuOcena 3-letniej perspektywy możliwości obsługi zadłużenia w

Polsce

Znacznie wzrosną


Bez zmian


Znacznie spadną


CFO Survey – wnioski dla Polski na rok 2014Podsumowanie – powrót do normalności

23

• CFO wiarygodnie przewidują rzeczywistość gospodarczą polskiej gospodarki. Ich historyczna prognoza wzrostu na poziomie ok. 1,5% PKB w roku 2013 sprawdziła się.

• Zdaniem CFO polska gospodarka i polski biznes wraca do normalności: CFO prognozują bezpieczny wzrost ponad 2% (60,7% przewiduje ponad 1,6%), niską inflację (poniżej 3% => ) – 88% CFO, stabilny kurs walutowy (4,1-4,2 PLN/ EUR) – 56% ankietowanych, atrakcyjne (42%), w miarę dostępne i niedrogie kredyty (80%) oraz szanse inwestycyjne uzasadniające dla istotnej części firm inwestowanie i większy apetyt na ryzyko (39%).

• Obserwujemy dalszy wzrost optymizmu CFO z Polski, z poziomu +24% do + 44%, jednego z najwyższych w Europie Środkowej.

• Kluczowymi wyzwaniami w roku 2014 będzie presja cenowa (wskazana przez 34% CFO) i utrzymanie płynności w warunkach wzrostu (20% CFO). Z tym powiązane są kluczowe priorytety strategiczne firm: nacisk na wzrost przychodów z obecnych źródeł (84%) i z nowych rynków (ok 70%). Kluczowy nacisk będzie też położony na redukcję kosztów pośrednich i bezpośrednich (jest to główny priorytet dla około 80% firm). Jest to związane z presją cenową i ciągłym dążeniem do doskonałości operacyjnej, aby przy spadających cenach zapewnić odpowiednią rentowność i konkurencyjność.

• Z 48 do 17% spadł udział CFO traktujących recesję i spadek popytu za kluczowe zagrożenie w roku 2014.

• Polskie firmy są zadowolone z poziomu swoich inwestycji w badania i rozwój. 68 proc. firm w Polsce w najbliższym roku nie planuje zwiększenia swoich wydatków na badania i rozwój.

• Znacząco wzrósł negatywny odbiór zmian regulacyjnych jako bariery dla dalszego rozwoju polskich firm. Wynika to z wielu zmian wprowadzonych w CIT, VAT i PIT i potrzeby dostosowania się do tych zmian. Największą barierą są przepisy dotyczące VAT (81%) a potem CIT (58%).

• Zauważalny jest również narastający problem ze znalezieniem właściwych pracowników (z 24% rok temu do 37% obecnie).


Kontakt

Krzysztof Pniewski Partner w Dziale KonsultinguTel. (22) 511 06 09E-mail: [email protected]

Marcin MaciejaszKonsultant w Dziale KonsultinguTel. (22) 511 05 77E-mail: [email protected]

www.deloitte.com/pl

Paweł ZarudzkiStarszy Menedżer w Dziale KonsultinguTel. (22) 511 05 33E-mail: [email protected]

mailto:[email protected]



“Deloitte” is the brand under which tens of thousands of dedicated professionals in independent firms throughout the world collaborate to provide audit, consulting, financial advisory, risk management, and tax services to selected clients. These firms are members of Deloitte Touche Tohmatsu Limited (DTTL), a UK private company limited by guarantee. Each member firm provides services in a particular geographic area and is subject to the laws and professional regulations of the particular country or countries in which it operates. DTTL does not itself provide services to clients. DTTL and DTTL member firm are separate and distinct legal entities, which cannot obligate the other entities. DTTL and each DTTL member firm are only liable for their own acts or omissions, and not those of each other. Each of the member firms operates under the names "Deloitte," "Deloitte & Touche," "Deloitte Touche Tohmatsu," or other related names. Each DTTL member firm is structured differently in accordance with national laws, regulations, customary practice, and other factors, and may secure the provision of professional services in their territories through subsidiaries, affiliates, and/or other entities. Deloitte Central Europe is a regional organization of entities organized under the umbrella of Deloitte Central Europe Holdings Limited, the member firm in Central Europe of Deloitte Touche Tohmatsu Limited. Services are provided by the subsidiaries and affiliates of Deloitte Central Europe Holdings Limited, which are separate and independent legal entities. The subsidiaries and affiliates of Deloitte Central Europe Holdings Limited are among the region’s leading professional services firms, providing services through more than 3,400 people in more than 30 offices in 17 countries.

Deloitte provides audit, tax, consulting, and financial advisory services to public and private clients spanning multiple industries. With a globally connected network of member firms in more than 150 countries, Deloitte brings world-class capabilities and deep local expertise to help clients succeed wherever they operate. Deloitte's approximately 170,000 professionals are committed to becoming the standard of excellence.



Deloitte jest największą na świecie firmą świadczącą profesjonalne usługi doradcze. W Polsce Deloitte rozpoczął swoją działalność w roku 1990. Nasze główne biuro mieści się w Warszawie, a sieć biur lokalnych obejmuje największe miasta polskie: Kraków, Gdańsk, Łódź, Wrocław, Katowice, Poznań, Szczecin oraz Rzeszów. W Polsce zatrudniamy łącznie ponad 1000 pracowników, którzy świadczą usługi w obszarach:

audyt

konsulting

zarządzanie ryzykiem

doradztwo finansowe

doradztwo podatkowe

kancelaria prawnicza

Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee, and its network of member firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see www.deloitte.com/pl/about for a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche Tohmatsu Limited and its member firms.

http://www.deloitte.com/view/pl_PL/pl/uslugi/audyt

http://www.deloitte.com/view/pl_PL/pl/uslugi/konsulting

http://www.deloitte.com/view/pl_PL/pl/uslugi/zarzadzanie-ryzykiem

http://www.deloitte.com/view/pl_PL/pl/uslugi/doradztwo-finansowe

http://www.deloitte.com/view/pl_PL/pl/uslugi/doradztwo-podatkowe

http://www.deloittelegal.pl/

http://www.deloitte.com/pl/about

prognozy cfo dla polski na rok 2014

Economy & Finance

warto zwrci

dttl member

member firm

member firms

nowych rynkw

24 rok temu

prognozy 12

prognozy 3