program erasmus w opinii polskich studentów

Program Erasmus

polskich studentów

Rok akademicki 2010/11

w opinii

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu „Uczenie się przez całe życie”

Warszawa 2013

Wydanie publikacji sfinansowano przy wsparciu Komisji Europejskiej ze środków programu

„Uczenie się przez całe życie”.

Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za zawartość merytoryczną publikacji.

© Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

Warszawa 2013

Opracowanie i tekst: Tomasz Szubert

Współpraca: Aleksandra Skrętowska

Redakcja: Małgorzata Członkowska-Naumiuk

Korekta: Agnieszka Pawłowiec

Projekt okładki: Małgorzata Członkowska-Naumiuk Wydawca: Fundacja Rozwoju Systemu edukacji Narodowa Agencja Programu „Uczenie się przez całe życie” ul. Mokotowska 43 00-551 Warszawa tel.: 22 46 31 321 faks: 22 46 31 021 www.frse.org.pl www.erasmus.org.pl

http://www.erasmus.org.pl/

1

Spis treści Od wydawcy _________________________________________________________________________ 3

1. Charakterystyka badanej zbiorowości stypendystów Erasmusa _______________________________ 5

2. Czynniki determinujące wybór kraju docelowego ___________________________________________ 11

3. Długość pobytu na stypendium ________________________________________________________ 19

4. Ocena pobytu pod kątem czasu trwania __________________________________________________ 22

5. Czynniki, które wpłynęły na decyzję o wyjeździe ___________________________________________ 25

6. Źródła informacji o wyjeździe w ramach programu Erasmus __________________________________ 30

7. Ocena przydatności informacji o wyjeździe _______________________________________________ 35

8. Oferta powitalna na uczelni partnerskiej __________________________________________________ 35

9. Organizowanie na uczelniach partnerskich spotkań z myślą o stypendystach Erasmusa_____________ 38

10. Ocena wsparcia otrzymanego z uczelni macierzystej i partnerskiej ____________________________ 39

11. Ocena poziomu integracji ze środowiskiem studenckim na uczelni partnerskiej ___________________ 44

12. Ocena przygotowania nauczycieli akademickich na uczelniach partnerskich ____________________ 46

13. Typ zakwaterowania podczas pobytu za granicą __________________________________________ 48

14. Znajdowanie zakwaterowania ________________________________________________________ 52

15. Dostęp do zasobów bibliotecznych, materiałów dydaktycznych, komputera i poczty elektronicznej ___ 56

16. Przystępowanie do egzaminów na uczelni partnerskiej _____________________________________ 59

17. Zaliczenie przez uczelnię macierzystą okresu studiów odbytych za granicą _____________________ 62

18. Otrzymywanie punktów za ukończenie kursów językowych __________________________________ 64

19. Języki, w jakich były prowadzone zajęcia na uczelni partnerskiej ______________________________ 64

20. Przygotowanie językowe przed wyjazdem i w trakcie pobytu _________________________________ 67

21. Podmioty odpowiedzialne za kursy językowe _____________________________________________ 70

22. Czas trwania kursów językowych ______________________________________________________ 71

23. Znajomość języka kraju pobytu (przed wyjazdem i po powrocie ze stypendium) __________________ 73

24. Koszty poniesione w czasie pobytu na stypendium ________________________________________ 79

25. Stopień, w jakim stypendium pozwalało pokryć koszty utrzymania podczas pobytu za granicą ______ 82

2

26. Wzrost wydatków podczas pobytu na stypendium w stosunku do studiów na uczelni macierzystej ___ 86

27. Liczba rat wypłaty stypendium Erasmusa ________________________________________________ 88

28. Wypłata części kwoty stypendium przed wyjazdem ________________________________________ 89

29. Inne źródła finansowania pobytu na stypendium __________________________________________ 90

30. Łączna wysokość środków finansowych z dodatkowych źródeł _______________________________ 93

31. Otrzymywanie dodatkowych stypendiów krajowych podczas pobytu za granicą __________________ 96

32. Problemy z ciągłością wypłat stypendiów krajowych _______________________________________ 99

33. Ocena korzyści akademickich i osobistych wynikających z pobytu na stypendium ________________ 101

34. Rozważanie możliwości podjęcia pracy w innym kraju europejskim po zakończeniu studiów ________ 111

35. Szczególnie cenione aspekty pobytu na stypendium _______________________________________ 114

36. Przydatność wyjazdu na stypendium Erasmusa w przyszłej karierze zawodowej _________________ 120

37. Ogólna ocena okresu studiów w ramach stypendium Erasmusa ______________________________ 123

3

Od wydawcy

Sprawozdania polskich studentów Erasmusa z roku akademickiego 2010/11, wypełniane w formie ankiety

online, posłużyły autorom niniejszego opracowania do przeprowadzenia szczegółowej analizy różnych

aspektów wyjazdów studenckich w ramach programu Erasmus. W zamierzeniu autorów analiza ta miała

ukazać te aspekty mobilności, o których niewiele mówią zbiorcze dane statystyczne i liczbowe, standardowo

zamieszczane w raportach i podsumowaniach dotyczących tego programu. Chodziło głównie o sprawdzenie,

jak wyjazdy erasmusowe są oceniane przez samych studentów. W badaniu zajęto się więc przede wszystkim

subiektywnymi ocenami, opiniami i odczuciami młodych ludzi, co pozwoliło przedstawić pewne elementy

jakościowej oceny mobilności w programie Erasmus.

Opracowanie powstało w wyniku współpracy dr. Tomasza Szuberta z Katedry Statystyki i Demografii na

Wydziale Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu oraz Aleksandry Skrętowskiej, która w roku

2012 jako studentka UEP napisała pracę licencjacką właśnie na temat wyjazdów studentów w ramach

programu Erasmus. Większość wykresów, tabel i map pochodzi z tej pracy, a koncepcja szerszego i bardziej

szczegółowego opracowania wyników badań jest dziełem dr. T. Szuberta, pomysłodawcy wydania niniejszego

tekstu. Dane do analizy w postaci sprawozdań studentów, niezawierających oczywiście ich danych

osobowych, zostały udostępnione autorom przez Zespół Erasmusa w Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji,

która podjęła się również roli wydawcy i zapewniła przygotowanie redakcyjne oraz edytorskie całego tekstu.

5

111... CCChhhaaarrraaakkkttteeerrryyyssstttyyykkkaaa bbbaaadddaaannneeejjj zzzbbbiiiooorrrooowwwooośśśccciii ssstttyyypppeeennndddyyyssstttóóówww EEErrraaasssmmmuuusssaaa

W niniejszej pracy przedstawiono wyniki szczegółowej analizy reprezentatywnej próby sprawozdań polskich

studentów, którzy wyjechali na studia w ramach programu Erasmus w roku akademickim 2010/11. Badanie nie

obejmowało studentów wyjeżdżających na praktyki. Ogółem w roku 2010/11 na zagraniczne uczelnie wyjechało

w programie Erasmus 11 572 polskich studentów. Badanie objęło 95,6 proc. tej grupy – 11 065 studentów, którzy

wypełnili sprawozdania z wyjazdu w formie ankiet online. Przedmiotem analizy nie były natomiast sprawozdania

studentów wypełnione w formie tradycyjnej1.

Strukturę badanej zbiorowości według płci przedstawia wykres 1. Większość badanej grupy stypendystów

(69,7 proc.) stanowiły kobiety (dane te są bardzo zbliżone do danych dotyczących ogółu polskich stypendystów

Erasmusa w roku 2010/11: kobiety stanowiły 70,6 proc. wyjeżdżających [red.]).

Wykres 1. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według płci

Wśród osób uczestniczących w wymianie zdecydowanie przeważali studenci szkół publicznych (92,8 proc.

wszystkich respondentów). Studenci szkół niepublicznych stanowili zaledwie 7,2 proc. zbiorowości (wykres 2).

Wykres 2. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według typu uczelni macierzystej

Jeśli chodzi o poziom studiów (licencjackie lub inżynierskie – I stopnia, magisterskie – II stopnia oraz

doktoranckie – III stopnia), to, jak wynika z wykresu 3, program Erasmus jest szczególnie popularny wśród

studentów studiów I i II stopnia. Studentów obu tych poziomów studiów w całej badanej zbiorowości było aż

98,5 proc. Zdecydowanie mniej, bo tylko 1,5 proc., było doktorantów jadących na wymianę (dane dla ogółu

1 Ogółem w roku 2010/11na studia oraz na praktyki Erasmusa wyjechało 14 234 polskich studentów. Podstawowe dane statystyczne dotyczące ogółu stypendystów Erasmusa z polskich uczelni zostały zaprezentowane w publikacji Erasmus w Polsce w roku akademickim 2010/11, Warszawa 2012, wydanej przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji (http://www.erasmus.org.pl/sites/erasmus.org.pl/files/Erasmus_2010_11_internet.pdf).

30,3%

69,7%

Mężczyźni

Kobiety

92,8%

7,2%

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

http://www.erasmus.org.pl/sites/erasmus.org.pl/files/Erasmus_2010_11_internet.pdf

6

stypendystów z roku 2010/11 są następujące: wyjazdy osób na studiach I stopnia – 47,8 proc., wyjazdy osób

na studiach II stopnia – 50,5 proc., wyjazdy doktorantów – 1,7 proc.).

Wykres 3. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według poziomów studiów

Wykres 4. również pokazuje strukturę płci respondentów, ale tym razem z uwzględnieniem typu uczelni

(publiczne, prywatne). Jak się okazuje, zarówno wśród stypendystów ze szkół publicznych, jak i niepublicznych,

zdecydowaną większość (około 70 proc.) stanowią kobiety. Typ uczelni nie różnicuje zatem odsetka

stypendystów Erasmusa z podziałem na płeć.

Wykres 4. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według płci i typu uczelni

Nieco inaczej wygląda struktura płci badanych stypendystów, gdy uwzględni się poziom studiów (licencjackie,

magisterskie, doktoranckie; wykres 5). Jeśli w tych dwóch pierwszych kategoriach odsetki kształtują się podobnie

jak dla ogółu zbiorowości (około 70 proc. kobiet, 30 proc. mężczyzn), to nieco wyższy wskaźnik zanotowano dla

mężczyzn wśród uczestników studiów doktoranckich, w przypadku których mężczyzn jest 36,4 proc., a kobiet

63,6 proc.

Wykres 5. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według płci i poziomu studiów

44,8%

53,7%

1,5%

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%

Uczelnie publiczne Uczelnie prywatne

30,3 29,5

69,7 70,5 Kobiety

Mężczyźni

0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%

120,0%

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

30,3 29,5 36,4

69,7 70,5 63,6 Kobiety

Mężczyźni

7

Strukturę respondentów według poziomów studiów z podziałem na typ uczelni prezentuje natomiast wykres 6.

Na uczelniach publicznych 42,8 proc. badanych kształciło się na studiach I stopnia, zaś 55,7 proc. – na studiach

magisterskich (wynik zbliżony do struktury całej zbiorowości). Ale już w przypadku uczelni niepublicznych aż

71,1 proc. stypendystów wywodziło się spośród studentów I stopnia (licencjat), a tylko 28,2 proc. – II stopnia

(wynika to przede wszystkim z faktu, że większość uczelni niepublicznych oferuje jedynie studia I stopnia [red.]).

Odsetek stypendystów Erasmusa będących doktorantami w obu typach uczelni był znikomy.

Wykres 6. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według typu uczelni i poziomu studiów

Kolejny wykres (7) pokazuje, jakie kierunki reprezentowali studenci wyjeżdżający na wymianę. Zamieszczono na

nim tylko najbardziej popularne kierunki, z których wyjechało co najmniej 100 osób. Pozostałe były zdecydowanie

mniej reprezentowane, aczkolwiek nieuwzględniona na poniższym wykresie grupa studentów kształcących się

na tych kierunkach stanowiła ogółem aż 2,5 tys. osób. Zasada otwartości Erasmusa na wszelkie dziedziny

i kierunki studiów znajduje więc konkretne potwierdzenie.

Wykres 7. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według kierunku studiów

0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%

120,0%


42,8

71,1

55,7

28,2 Studia doktoranckie

Studia magisterskie

Studia licencjackie

1 60

3

788

587

574

550

439

436

358

350

329

246

206

203

201

200

195

189

177

170

152

142

125

118

102

100

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

filol

ogia

zarz

ądza

nie

ekon

omia

praw

o

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

finan

se i

rach

unko

woś

ć

tury

styk

a i r

ekre

acja

kier

unek

leka

rski

info

rmat

yka

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

biot

echn

olog

ia

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

socj

olog

ia

euro

peis

tyka

psyc

holo

gia

budo

wni

ctw

o

kultu

rozn

awst

wo

polit

olog

ia

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

peda

gogi

ka

filol

ogia

pol

ska

hist

oria

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

Lic

zba

stu

den

tów

8

Wśród analizowanych kierunków najliczniej reprezentowane były: filologie (1603 studentów), następnie

zarządzanie (788 osób), ekonomia (587), prawo (574) oraz stosunki międzynarodowe (550). Tak duża przewaga

tej pierwszej kategorii wynika zapewne ze specyfiki studiów filologicznych wymagających kontaktu z żywym

językiem innego kraju.

Wykres 8 obrazuje, jak kształtuje się struktura badanej grupy stypendystów pod względem płci

na poszczególnych kierunkach studiów. Występują pod tym względem spore różnice. Np. na kierunku

automatyka i robotyka aż 96,1 proc. stypendystów Erasmusa to mężczyźni. Z drugiej strony wśród studentów

pedagogiki mężczyzn było zaledwie 6,6 proc. Z innych kierunków, które odznaczają się sporym odsetkiem

mężczyzn, warto wymienić elektronikę i telekomunikację (90,6 proc.) oraz mechanikę i budowę maszyn (89,0

proc.), a więc kierunki typowo techniczne, wykładane na politechnikach. Domeną kobiet są natomiast takie

kierunki, jak filologia (89,6 proc.), kulturoznawstwo (86,8 proc.) czy psychologia (86,0 proc.), wymagające

w znacznie większym stopniu umiejętności społecznych, w których kobiety przejawiają większe zdolności od

mężczyzn.

Wykres 8. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według kierunku studiów i płci

Przyglądając się strukturze respondentów według typu uczelni i kierunku studiów (wykres 9), warto zauważyć, że

w przypadku wszystkich uwzględnionych w analizie kierunków większość stanowią studenci szkół publicznych

(co wynika przede wszystkim ze znacznie większej liczby studentów kształcących się na uczelniach publicznych

[red.]). Najwyższy odsetek studentów uczelni prywatnych wystąpił na kierunku: psychologia (27,5 proc.),

dziennikarstwo i komunikacja społeczna (22,0 proc.), turystyka i rekreacja (18,8 proc.) oraz zarządzanie

(17,1 proc.).

Struktura badanej zbiorowości stypendystów według kierunku i poziomu studiów przedstawiona została na

wykresie 10. Ukazuje on, na jakich kierunkach zdecydowaną większość stanowią studenci studiów I stopnia (np.

architektura i urbanistyka – 83,0 proc.), a na jakich – studenci studiów magisterskich (np. kierunek lekarski,

89,7 proc.). Studentów I stopnia wyjeżdżających na stypendium Erasmusa jest też wielu na europeistyce

(70,1 proc.), dziennikarstwie (66,1 proc.) oraz budownictwie (63,1 proc.), a studentów II stopnia uczestniczących

w wymianie zagranicznej najwięcej można było spotkać również wśród osób studiujących prawo (87,3 proc.),

historię (77,6 proc.) oraz psychologię (74,5 proc.). Jeśli chodzi o uczestników studiów doktoranckich, najwięcej

było ich na mechanice i budowie maszyn (6,0 proc.), automatyce i robotyce (4,9 proc.) oraz historii (4,0 proc.).

0%

20%

40%

60%

80%

100%

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

info

rmat

yka

budo

wni

ctw

o

hist

oria

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

finan

se i

rach

unko

woś

ć

praw

o

ekon

omia

zarz

ądza

nie

polit

olog

ia

kier

unek

leka

rski

euro

peis

tyka

biot

echn

olog

ia

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

tury

styk

a i r

ekre

acja

socj

olog

ia

filol

ogia

pol

ska

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

psyc

holo

gia

kultu

rozn

awst

wo

filol

ogia

peda

gogi

ka

Mężczyźni Kobiety

9

Wykres 9. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według kierunku studiów i typu uczelni

Wykres 10. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według kierunku i poziomu studiów

Poniżej (wykres 11) zaprezentowano natomiast strukturę badanych respondentów według województwa,

w którym mieści się ich uczelnia macierzysta (istnieje oczywista zależność między liczbą stypendystów a liczbą

i wielkością uczelni znajdujących się na obszarze danego województwa [red.]). Najlepiej reprezentowane było

województwo mazowieckie (2434 studentów), następnie małopolskie (1536), wielkopolskie (1279) oraz

dolnośląskie (1232). Najmniej studentów wyjechało z województwa lubuskiego (zaledwie 51 osób),

świętokrzyskiego (82) oraz warmińsko-mazurskiego (139).

0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%

kier

unek

leka

rski

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

filol

ogia

pol

ska

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

biot

echn

olog

ia

budo

wni

ctw

o

hist

oria

socj

olog

ia

praw

o

euro

peis

tyka

peda

gogi

ka

info

rmat

yka

kultu

rozn

awst

wo

polit

olog

ia

ekon

omia

filol

ogia

finan

se i

rach

unko

woś

ć

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

zarz

ądza

nie

tury

styk

a i r

ekre

acja

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

psyc

holo

gia


0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

euro

peis

tyka

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

…

budo

wni

ctw

o

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

filol

ogia

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

zarz

ądza

nie

info

rmat

yka

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

tury

styk

a i r

ekre

acja

peda

gogi

ka

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

ekon

omia

finan

se i

rach

unko

woś

ć

kultu

rozn

awst

wo

polit

olog

ia

socj

olog

ia

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

biot

echn

olog

ia

filol

ogia

pol

ska

psyc

holo

gia

hist

oria

praw

o

kier

unek

leka

rski

Studia licencjackie Studia magisterskie Studia doktoranckie

10

Wykres 11. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według województwa, w którym studiowali

Wykres 12 ukazuje strukturę respondentów według płci w poszczególnych województwach. I tak, procentowo

najwięcej kobiet wyjechało w ramach programu Erasmus z województwa lubuskiego (aż 84,3 proc.), sporo też

z lubelskiego (77,4 proc.) oraz kujawsko-pomorskiego (77,0 proc.). Procentowo najwięcej mężczyzn

korzystających z wyjazdów Erasmusa było natomiast w województwie łódzkim (35,0 proc.), świętokrzyskim

(34,1 proc.) oraz podlaskim (33,7 proc.).

Wykres 12. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według województwa, w którym studiowali oraz płci

Wykres 13. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według województwa, w którym studiowali i poziomu studiów

2 43

4

1 53

6

1 27

9

1 23

2

884

851

697

447

403

323

267

234

206

139

82

51

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

Lic

zba

stu

den

tów

35,0

34,1

33,7

33,3

32,7

32,6

31,0

30,9

30,6

28,6

27,9

27,6

26,5

23,0

22,6

15,7

65,0

65,9

66,3

66,7

67,3

67,4

69,0

69,1

69,4

71,4

72,1

72,4

73,5

77,0

77,4

84,3

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0


0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%


11

Następny wykres (13) pokazuje, jak wygląda struktura respondentów według poziomów studiów

z uwzględnieniem województwa, w którym studiują. Tym razem zróżnicowanie wyników jest nieco większe niż w

przypadku płci. Przykładowo w woj. lubuskim aż 76,5 proc. stanowili studenci studiów I stopnia, a w warmińsko-

mazurskim było ich tylko 31,7 proc. W tym województwie najwięcej było natomiast studentów II stopnia (64,7

proc.), których najmniej było z kolei w województwie lubuskim (23,5 proc.). Jeśli chodzi o studia doktoranckie,

takich studentów najwięcej było w województwie warmińsko-mazurskim (3,6 proc.).

Strukturę respondentów według województwa, w którym studiują i typu uczelni przedstawia wykres 14. W trzech

województwach (lubuskim, opolskim oraz warmińsko-mazurskim) nie było żadnego studenta uczelni

niepublicznej, który wyjechałby na stypendium Erasmusa. Z kolei najwięcej studentów Erasmusa ze szkół

niepublicznych było w województwie świętokrzyskim (12,2 proc.).

Wykres 14. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według województwa, w którym studiowali

i typu uczelni

Wykres 15 pokazuje, do których krajów najczęściej udawali się polscy studenci2. Zdecydowanie dominowały dwa

kierunki wyjazdów: Hiszpania (do której wyjechało 1771 studentów) oraz Niemcy (1485 stypendystów). Dosyć

dużo osób podjęło też studia we Włoszech (953 osoby), Francji (923) oraz w Portugalii (905). Najmniej Polaków

studiowało w Liechtensteinie (tylko 1 osoba), Luksemburgu (4 studentów), na Islandii (17) oraz na Malcie (19).

Ponieważ te dwa najmniej licznie reprezentowane kraje powodowały pewne trudności w dalszej części analizy

(np. odsetki w przypadku Liechtensteinu mogły wynosić tylko 0 proc. albo 100 proc.), od tego momentu

ograniczono się jedynie do badania 28 państw (od Hiszpanii do Islandii na poniższej liście przy osi X).

Na mapie 1 zaznaczono miasta, do których wyjechało najwięcej polskich studentów. Uwzględniono tylko

uczelnie, które przyjęły co najmniej 50 stypendystów, aby pokazać, w których ośrodkach akademickich

najczęściej studiowali polscy studenci w ramach Erasmusa. Wielkość naniesionego na mapie koła symbolizuje

liczbę studentów goszczących w danym mieście. Najwięcej studentów studiowało w Walencji (do dwóch

tamtejszych uczelni wyjechało razem 225 osób), następnie w Kopenhadze (144) i Horsens (112), Pradze (110),

Granadzie (102) i Bari (100 osób).

2 Należy pamiętać, że popularność krajów docelowych w przypadku wyjazdów Erasmusa zależy nie tylko od preferencji studentów, lecz także od kierunków współpracy międzynarodowej uczelni, ponieważ studenci mogą wyjechać jedynie do tych uczelni, z którymi ich macierzysty wydział ma podpisane umowy o wymianie w programie Erasmus.

0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%


12

Wykres 15. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według kraju, do którego wyjechali

Mapa 1. Uczelnie, do których wyjechało co najmniej 50 polskich stypendystów Erasmusa z badanej grupy

Uwaga: Wielkość koła symbolizującego dane miasto akademickie zależy od liczby przyjętych studentów z Polski.

Jak okaże się w dalszej części opracowania, przedstawiona tutaj charakterystyka badanej zbiorowości będzie

miała decydujące znaczenie w kilku poruszanych kwestiach. Od płci, typu uczelni, poziomu i kierunku studiów,

województwa, w którym studiowali studenci Erasmusa oraz kraju, do którego się udali będzie bowiem zależało,

jakich odpowiedzi udzielają na poszczególne pytania zawarte w sprawozdaniu stypendysty, co pozwoli odkryć

kilka ciekawych prawidłowości dotyczących mobilności w ramach Erasmusa w roku akademickim 2010/11.

1 77

1

1 48

5

953

923

905

540

500

481

471

383

353

276

276

265

213

181

166

158

149

130

128

78

71

57

54

53

19

17

4 1

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

His

zpan

ia

Nie

mcy

Wło

chy

Fra

ncja

Por

tuga

lia

Dan

ia

Tur

cja

W. B

ryta

nia

Cze

chy

Bel

gia

Hol

andi

a

Aus

tria

Szw

ecja

Fin

land

ia

Węg

ry

Sło

wac

ja

Gre

cja

Nor

weg

ia

Sło

wen

ia

Litw

a

Buł

garia

Irla

ndia

Cyp

r

Łotw

a

Est

onia

Rum

unia

Mal

ta

Isla

ndia

Luks

embu

rg

Lich

tens

tein

Lic

zba

stu

den

tów

13

222... CCCzzzyyynnnnnniiikkkiii dddeeettteeerrrmmmiiinnnuuujjjąąąccceee wwwyyybbbóóórrr kkkrrraaajjjuuu dddoooccceeelllooowwweeegggooo

W tej części opracowania zajęto się cechami badanych stypendystów programu Erasmus, które mogły mieć

wpływ na wybór kraju docelowego. Przyjęto, że wybór ten może zależeć od następujących czynników: płeć,

województwo, w którym studiują, poziom i kierunek studiów, typ uczelni oraz znajomość języka obcego (należy

jednak przypomnieć, że wybór kraju docelowego przez studenta zależy w dużej mierze od tego, z którymi

zagranicznymi szkołami wyższymi ma podpisane umowy jego macierzysta uczelnia [red.]).

Przed przystąpieniem do szczegółowej analizy warto jeszcze raz przypomnieć (wykres 15), do których krajów

najchętniej wyjeżdżali polscy studenci. Mapa 2 doskonale pokazuje, że najwięcej osób (żeby sprawdzić, ile

dokładnie, należy zerknąć na wcześniejszy wykres) wyjechało do Hiszpanii, całkiem sporo też do Niemiec,

a następnie do Włoch, Francji i Portugalii. Świadczy o tym grubość strzałek pokazujących, w którym kierunku

stypendyści Erasmusa się udali.

Mapa 2. Najpopularniejsze kierunki wyjazdów stypendystów Erasmusa z badanej grupy

Uwaga: Większa grubość oraz ciemniejszy odcień strzałek na mapie oznacza większą liczbę studentów wyjeżdżających do danego kraju.

Sprawdzono, czy występuje zróżnicowanie odsetka kobiet i mężczyzn wyjeżdżających do poszczególnych krajów

(wykres 16), a zatem czy płeć może odgrywać rolę przy wyborze państwa, w którym będzie się studiować. Pewna

prawidłowość pod tym względem występuje, bowiem są kraje, do których wyjeżdża zdecydowanie więcej kobiet

(np. Cypr, Włochy, Malta), ale są też takie, gdzie ten odsetek jest bardziej wyrównany (Dania, Litwa, Finlandia).

Co ciekawe, nie ma żadnego państwa, w którym studenci-mężczyźni stanowiliby większość stypendystów, ale

wynika to ze struktury całej zbiorowości według płci (aż 70 proc. wszystkich stypendystów to kobiety).

14

Wykres 16. Struktura badanej grupy stypendystów Erasmusa według płci i kraju, do którego wyjechali

Sprawdzono również, czy województwo, w którym studiują stypendyści Erasmusa, ma jakikolwiek wpływ na

wybór kraju, do którego się udają. Dane na ten temat przedstawia tabela 1 oraz mapa 3 (należy jednak wziąć pod

uwagę fakt, że wyniki odzwierciedlają także, z którymi krajami prowadzą wymianę uczelnie danego województwa

[red.]). Z tabeli wynika, że studenci z większości województw (w 9 na 16) najczęściej wyjeżdżali w ramach

Erasmusa do Hiszpanii. Popularne były też Włochy (województwo kujawsko-pomorskie i warmińsko-mazurskie),

Niemcy (lubuskie) oraz Portugalia (podlaskie, świętokrzyskie). Podane odsetki pokazują, ile procent studentów z

danego województwa wyjechało do danego kraju.

Tabela 1. Najpopularniejsze kraje docelowe stypendystów Erasmusa według województw, w których studiują

Województwo 1. miejsce 2. miejsce 3. miejsce

Dolnośląskie ES 19,2 proc. DE 15,7 proc. PT 8,2 proc.

Kujawsko-Pomorskie IT 14,5 proc. DE 13,9 proc. ES 13,2 proc.

Lubelskie ES 16,1 proc. CZ 9,9 proc. HU 9,2 proc.

Lubuskie DE 49,0 proc. FR 17,6 proc. CZ 07,8 proc.

Łódzkie ES 13,7 proc. DE 10,7 proc. FR09,5 proc.

Małopolskie ES 17,3 proc. DE 13,0 proc. FR 12,0 proc.

Mazowieckie ES 14,5 proc. DE 13,0 proc. FR 9,9 proc.

Opolskie ES 22,3 proc. PT 18,0 proc. DE 14,6 proc.

Podkarpackie ES 25,2 proc. PT 17,1 proc. DE 9,8 proc.

Podlaskie PT 29,7 proc. ES 14,6 proc. IT 9,6 proc.

Pomorskie ES 17,5 proc. DE 14,8 proc. PT 9,3 proc.

Śląskie ES 17,3 proc. DK 11,0 proc. TR 8,7 proc.

Świętokrzyskie PT 23,2 proc. ES 22,0 proc. IT, SK 8,5 proc.

Warmińsko-Mazurskie IT 30,2 proc. DE 14,4 proc. ES 14,4 proc.

Wielkopolskie DE 20,8 proc. ES 14,1 proc. FR 8,8 proc.

Zachodniopomorskie DE 21,0 proc. IT 14,2 proc. ES 10,9 proc.

44,8

44,6

44,2

40,8

40,1

39,7

36,8

35,9

35,8

34,9

34,8

33,5

33,1

32,1

31,5

30,4

29,8

28,1

27,9

26,8

25,7

23,5

23,0

22,9

22,7

21,1

20,8

18,3

55,2

55,4

55,8

59,2

59,9

60,3

63,2

64,1

64,2

65,1

65,2

66,5

66,9

67,9

68,5

69,6

70,2

71,9

72,1

73,2

74,3

76,5

77,0

77,1

77,3

78,9

79,2

81,7

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

Dan

ia

Litw

a

Fin

land

ia

Hol

andi

a

W. B

ryta

nia

Irla

ndia

Tur

cja

Szw

ecja

Rum

unia

Sło

wen

ia

Cze

chy

Nor

weg

ia

Gre

cja

Bel

gia

Est

onia

Sło

wac

ja

Por

tuga

lia

Łotw

a

Nie

mcy

Aus

tria

His

zpan

ia

Isla

ndia

Węg

ry

Fra

ncja

Buł

garia

Mal

ta

Wło

chy

Cyp

r Od

sete

k st

ud

entó

w (

w %

)


15

Aby w podanym zestawieniu dostrzec pewne prawidłowości, lepiej jest przyjrzeć się flagom umieszczonym na

mapie 3. Ich wielkość symbolizuje procentowy udział studentów udających się do danego kraju. Zdecydowanie

rzuca się w oczy województwo lubuskie, z którego do Niemiec wyjechało aż 49,0 proc. wszystkich studentów

Erasmusa kształcących się w tym regionie. Ponadto na mapie odpowiednimi kolorami (żółty – Hiszpania, szary –

Niemcy, zielony – Włochy oraz czerwony – Portugalia) zaznaczono też województwa, w których dany kraj

dominował, jeśli chodzi o odsetek tam wyjeżdżających. Dzięki temu widać, że trzy północno-zachodnie

województwa (wspomniane lubuskie oraz zachodniopomorskie i wielkopolskie) są rejonem, z którego najwyższy

odsetek studentów wybiera Niemcy jako kraj wyjazdu. Włochy preferowane są głównie w województwie

warmińsko-mazurskim oraz kujawsko-pomorskim, a Portugalia w podlaskim i świętokrzyskim.

Mapa 3. Trzy najpopularniejsze kraje docelowe w każdym z województw Polski

Uwaga: Im większa flaga, tym większy odsetek studentów danego województwa wyjeżdżających do oznaczonego tą flagą kraju

Na dalszym etapie analizy sprawdzono, czy kierunek studiów również wpływa na to, dokąd studenci udają się na

studia zagraniczne w ramach Erasmusa. I tym razem zauważono pewne zróżnicowanie ich wyborów.

Najpopularniejszą Hiszpanię wybierali głównie studenci dziennikarstwa i komunikacji społecznej (31,4 proc.

studentów tego fakultetu udało się do Hiszpanii) oraz elektroniki i telekomunikacji (27,1 proc.). Niemcy były

najbardziej popularne wśród studentów filologii (22,4 proc.), Włochy – politologii (15,3 proc.), a Portugalia –

budownictwa (21,0 proc.). Na liście pojawiły się też Czechy, do których chętnie wyjeżdżali studenci pedagogiki,

filologii polskiej oraz historii, a także Dania, dokąd udali się głównie studenci automatyki i robotyki oraz mechaniki

i budowy maszyn, a więc kierunków ściśle technicznych.

Tabela 2. Najpopularniejsze kraje docelowe według kierunku studiów

Kierunek studiów 1. miejsce 2. miejsce 3. miejsce

Architektura i urbanistyka DE 19,5 proc. ES 16,4 proc. IT 14,3 proc.

Automatyka i robotyka DK 15,7 proc. ES 15,7 proc. DE 14,7 proc.

Biotechnologia ES 12,6 proc. BE 11,8 proc. FR 9,8 proc.

Czechy CZ

Dania DK

Francja FR

Hiszpania ES

Niemcy DE

Portugalia PT

Słowacja SK

Turcja TR

Węgry HU

Włochy IT

16

Budownictwo PT 21,0 proc. ES 19,0 proc. DK 15,9 proc.

Dziennikarstwo i komunikacja społeczna ES 31,4 proc. IT 9,3 proc. PT 8,5 proc.

Ekonomia DE 15,0 proc. ES 14,5 proc. FR 08,7 proc.

Elektronika i telekomunikacja ES 27,1 proc. FI 12,4 proc. DE 9,4 proc.

Europeistyka ES 17,4 proc. DE 11,9 proc. FR, IT09,5 proc.

Filologia DE 22,4 proc. ES 19,4 proc. FR 10,1 proc.

Filologia polska CZ 15,5 proc. IT 14,1 proc. DE, HU 11,3 proc.

Finanse i rachunkowość DE 14,1 proc. FR 12,3 proc. ES 10,7 proc.

Historia CZ 17,6 proc. FR 14,4 proc. DE, IT 13,6 proc.

Informatyka ES 22,0 proc. DE 11,1 proc. TR 11,1 proc.

Kierunek lekarski DE 19,3 proc. ES 17,3 proc. IT 16,8 proc.

Kulturoznawstwo ES 20,1 proc. DE 13,2 proc. PT 11,1 proc.

Mechanika i budowa maszyn DK 16,0 proc. UK 16,0 proc. ES 15,0 proc.

Pedagogika CZ 11,2 proc. ES 10,5 proc. SK 10,5 proc.

Politologia IT 15,3 proc. ES 11,3 proc. FR 9,0 proc.

Prawo ES 15,3 proc. FR 15,3 proc. DE 13,9 proc.

Psychologia ES 24,5 proc. BE 10,0 proc. FR 8,0 proc.

Socjologia ES 13,8 proc. DE 11,3 proc. PT 9,9 proc.

Stosunki międzynarodowe ES 15,1 proc. FR 12,7 proc. DE 10,7 proc.

Turystyka i rekreacja ES 24,8 proc. PT 18,3 proc. TR 8,7 proc.

Zarządzanie ES 15,1 proc. PT 15,1 proc. DE 11,8 proc.

Zarządzanie i inżynieria produkcji PT 17,0 proc. UK 15,0 proc. ES 14,1 proc.

Wykres 17 pokazuje z kolei związek poziomów studiów z wyborem kraju docelowego. Wynika z niego, że

im wyższy stopień studiów, tym mniejszy odsetek tych, którzy udali się do Hiszpanii (17,3 proc. na studiach

licencjackich i już tylko 13,0 proc. na studiach doktoranckich). Doktoranci wyjeżdżali najczęściej do Niemiec – do

tego kraju udał się co piąty doktorant (21,0 proc.). Jeżeli zauważy się, że wraz z wiekiem (czyli ze wzrostem

stopnia studiów) maleje też udział studentów wybierających np. Portugalię, to łatwo stwierdzić, że studenci na

kolejnych etapach nauczania rzadziej wybierają kraje, które przyciągają swoimi walorami turystycznymi

i kulturowymi, a częściej kraje mające reputację oferujących kształcenie na wysokim poziomie.

Wykres 17. Najpopularniejsze kraje wyjazdu według poziomu studiów

17,3

15,0

13,0

12,4

14,1

21,0

7,6

9,5

6,8

7,1

9,4

9,9

9,7

7,1

3,7

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0


Od

sete

k st

ud

entó

w (

w %

)

Hiszpania

Niemcy

Włochy

Francja

Portugalia

17

Na kolejnym wykresie (18) zaprezentowano zależność między odsetkiem wyjeżdżających do danego kraju a tym,

jak wyjeżdżający tam studenci oceniali znajomość języka, w którym prowadzone będą zajęcia. Przypuszczano,

że chętniej będą wybierane te kraje, których język studenci mają już choć trochę opanowany, aby łatwiej poradzić

sobie podczas pobytu na uczelni partnerskiej. Prawidłowość taka nie zawsze jednak występuje, m.in.

w przypadku Wielkiej Brytanii. Mimo że ogromna większość studentów nieźle zna język angielski, odsetek

wyjazdów do tego kraju nie jest najwyższy. Ma to związek m.in. z uwarunkowaniami wewnętrznymi w Wielkiej

Brytanii, strategią, liczbą umów i możliwościami „absorpcyjnymi” uczelni brytyjskich, które przyjmują ogromną

liczbę studentów z całego świata, mogą więc zaoferować tylko ograniczoną liczbę miejsc studentom Erasmusa.

Związek między dobrą znajomością języka danego kraju a znaczną liczbą wyjazdów można natomiast

zaobserwować w przypadku Niemiec i Włoch (przeciętna ocena znajomości języka i średni odsetek

wyjeżdżających), ale już np. Hiszpania i Portugalia należą do krajów, w przypadku których znajomość języka nie

była najwyższa, choć pojechało tam dość dużo (Portugalia) lub wręcz bardzo dużo (Hiszpania) studentów.

Na wykresie zaznaczono przerywaną linię rozgraniczającą kraje, których znajomość języka jest stosunkowo

mała, a pojechało tam proporcjonalnie dużo stypendystów (punkty usytuowane w lewym górnym rogu wykresu)

oraz te, gdzie sytuacja jest odwrotna (prawy dolny róg wykresu), a więc studenci dobrze znają język, ale mniej

chętnie wybierają ten kraj. Podpisano tylko najważniejsze kraje, które charakteryzują się jakimiś ciekawymi

zależnościami, a pozostałe państwa (szare kropki) są do siebie na tyle podobne, że nie opisywano ich tak

szczegółowo.

Wykres 18. Znajomość języka a odsetek stypendystów wyjeżdżających do danego kraju

Legenda: j. angielski j. niemiecki j. francuski j. hiszpański j. włoski j. portugalski

Na koniec tej części analizy sprawdzono, czy wybór kraju, do którego wyjeżdżają stypendyści Erasmusa, zależy

też od tego, z jakiej uczelni (państwowej czy prywatnej) pochodzą3. Analiza pozwoliła m.in. stwierdzić, że

studenci szkół niepublicznych wyjeżdżali w większym stopniu do krajów, które w ogólnym zestawieniu dla

wszystkich studentów nie były tak chętnie wybierane. Stosunkowo wysoki był odsetek studentów uczelni

3 Trzeba kolejny raz podkreślić, że wyniki analizy obrazują w dużym stopniu sytuację dotyczącą umów o wymianie,

podpisywanych przez uczelnie publiczne i niepubliczne, nie zaś indywidualnych wyborów studentów, którzy – jak zostało powiedziane wyżej – mają możliwość wyjechać tylko do uczelni, z którymi współpracuje ich wydział.

UK

IR

DE

AU

MT

FR

ES

IT PT

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

18,0

0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 4,50

Od

sete

k w

yjeż

dża

jący

ch s

tud

entó

w (

w %

)

Ocena znajomości języka przed wyjazdem (w punktach)

18

niepublicznych wyjeżdżających na Cypr. Spośród wszystkich uczących się przebywających tam na stypendium,

blisko 1/4 (22,5 proc.) to studenci właśnie uczelni prywatnych. Dość wysoki ich udział zanotowano też w Irlandii

(17,9 proc.), na Malcie (15,8 proc.) oraz na Węgrzech (14,1 proc.), a więc w krajach, które w ogólnym

zestawieniu dla wszystkich studentów nie były tak chętnie wybierane.

Wykres 19. Odsetek studentów uczelni prywatnych, według kraju wyjazdu

Na mapie 4 czerwonym kolorem zaznaczono kraje o wyższym niż średnia odsetku studentów Erasmusa

przyjeżdżających z uczelni niepublicznych, zaś niebieskim odcieniem oznaczono kraje, w których wyraźnie

dominują przyjezdni studenci szkół publicznych. Można zauważyć, że studenci uczelni niepublicznych wyjeżdżają

częściej do krajów usytuowanych na południowych krańcach kontynentu (do Portugalii, Hiszpanii, Turcji

i szczególnie na Cypr) oraz na Wyspy Brytyjskie. Centrum oraz północ Europy są natomiast obszarem, w którym

dominują studenci szkół publicznych.

Mapa 4. Kraje, w których odnotowano największy i najmniejszy odsetek studentów przyjeżdżających

z polskich uczelni niepublicznych

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o największym, a niebieskim o najmniejszym odsetku przyjeżdżających studentów uczelni niepublicznych.

22,5

17,9

15,8

14,1

11,0

10,5

10,1

9,6

9,5

9,4

8,0

7,7

7,4

6,3

5,9

5,9

5,9

5,7

5,7

4,8

4,8

4,7

4,5

4,4

4,2

4,0

3,7

3,6

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0 C

ypr

Irla

ndia

Mal

ta

Węg

ry

W. B

ryta

nia

Łotw

a

Por

tuga

lia

Tur

cja

His

zpan

ia

Sło

wac

ja

Szw

ecja

Litw

a

Sło

wen

ia

Bel

gia

Dan

ia

Isla

ndia

Wło

chy

Rum

unia

Fin

land

ia

Gre

cja

Fra

ncja

Buł

garia

Hol

andi

a

Nor

weg

ia

Cze

chy

Nie

mcy

Est

onia

Aus

tria

Od

sete

k st

ud

entó

w (

w %

)

19

333... DDDłłłuuugggooośśśććć pppooobbbyyytttuuu nnnaaa ssstttyyypppeeennndddiiiuuummm

Wyniki analizy czasu trwania pobytu na stypendium Erasmusa na uczelni przyjmującej4 pozwoliły stwierdzić,

że najwięcej studentów (1918) przebywało na wymianie od 141 do 150 dni, natomiast średni czas wyjazdu trwał

179 dni (czyli około 6 miesięcy), z odchyleniem standardowym ± 71 dni. Wykres 20 pokazuje, jak rozkładała się

liczba dni spędzonych na wymianie przez wszystkich stypendystów Erasmusa. Wynika z niego, że dominowały

dwa okresy wyjazdu: semestralny (trwający zazwyczaj 141-150 dni) oraz roczny – dwusemestralny, który

najczęściej trwał od 301 do 310 dni.

Wykres 20. Długość pobytu na stypendium

Prześledzono czynniki, od których mogło zależeć zróżnicowanie czasu pobytu respondentów za granicą: płeć, typ

uczelni, poziom i kierunek studiów, województwo, w którym studiują oraz kraj, do którego wyjechali studenci.

Wykres 21 pokazuje zróżnicowanie długości pobytu w zależności od kilku z tych czynników, jednak tylko jeden

z nich (typ uczelni) wpływa na zróżnicowanie tego czasu. Studenci uczelni publicznych przebywali na stypendium

średnio 6,0 miesięcy (tyle, ile wynosi wynik dla całej zbiorowości), a ich koledzy z uczelni prywatnych nieco

krócej, bo 5,4 miesiąca. Płeć nie różnicuje czasu trwania pobytu (i mężczyźni i kobiety wyjechali na średnio

6 miesięcy), podobnie poziom studiów, choć nieco krócej na wymianie przebywali doktoranci (o około 3 dni krócej

niż studenci I i II stopnia).

. Wykres 21. Średni czas trwania pobytu według płci, typu uczelni i poziomu studiów

4 Długość zagranicznego pobytu w ramach programu Erasmus zależy przede wszystkim od ustaleń między uczelniami podpisującymi umowy o wymianie w ramach Erasmusa, a w mniejszym stopniu od preferencji studentów oraz innych czynników. Zasadą programu Erasmus jest wysyłanie studentów na okres, który zostanie uznany za równoważny z okresem studiów na uczelni macierzystej, najczęściej jest to semestr lub rok akademicki [przyp. red.].

0

200 400

600 800

1000 1200

1400 1600 1800

2000

1-1

0

21

-30

41

-50

61

-70

81

-90

10

1-1

10

12

1-1

30

14

1-1

50

16

1-1

70

18

1-1

90

20

1-2

10

22

1-2

30

24

1-2

50

26

1-2

70

28

1-2

90

30

1-3

10

32

1-3

30

34

1-3

50

36

1-3

70

38

1-3

90

40

1-4

10

42

1-4

30

44

1-4

50

46

1-4

70

48

1-4

90

Licz

ba

styp

en

dys

tów

Liczba dni pobytu

5,0

5,2

5,4

5,6

5,8

6,0

6,0 6,0 6,0 6,0

5,4

6,0 6,0 5,9

Cza

s tr

wan

ia p

ob

ytu

(w

m

iesi

ącac

h

20

Jeśli chodzi o województwo, w którym studiują stypendyści Erasmusa, okazało się, że najdłuższe pobyty na

stypendium odnotowano w przypadku studentów z województwa warmińsko-mazurskiego (średnio 6,9 miesiąca),

łódzkiego i lubuskiego (po 6,8 miesiąca). O 1,5 miesiąca krócej na stypendium przebywali studenci

z województwa świętokrzyskiego i opolskiego (po 5,3 miesiąca).

Wykres 22. Średni czas pobytu według województw, w których studiują stypendyści Erasmusa

Analiza czasu trwania pobytu według kraju wyjazdu wykazała, że stypendyści Erasmusa najdłużej przebywali

w Niemczech (średnio 6,8 miesiąca), w Holandii i we Włoszech (6,3 mies.) oraz w Hiszpanii i Danii (6,2 mies.).

Najkrócej studenci przebywali na Cyprze i na Islandii (4,6 miesiąca).

Wykres 23. Średni czas trwania pobytu według kraju docelowego

Na mapie 5 doskonale widać, że najdłużej (czerwony kolor) studenci przebywali w Niemczech, najkrócej (kolor

niebieski) – na Cyprze i na Islandii. Ponadto odcienie czerwieni i niebieskiego pokazują, jakie są geograficzne

prawidłowości związane z czasem trwania pobytu. Łatwo zauważyć, że dłużej pobyt trwał w krajach Europy

Południowo-Zachodniej (z wyjątkiem Belgii), krócej na wschodzie i północy kontynentu.

6,9

6,8

6,8

6,6

6,1

6,1

6,1

6,0

6,0

5,8

5,7

5,6

5,5

5,4

5,3

5,3

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

Cza

s tr

wan

ia p

ob

ytu

(w

m

iesi

ącac

h)

6,8

6,3

6,3

6,2

6,2

6,1

6,1

6,0

6,0

5,8

5,8

5,7

5,6

5,4

5,3

5,2

5,2

5,2

5,2

5,2

5,1

5,1

5,0

5,0

5,0

4,9

4,6

4,6

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

Nie

mcy

Hol

andi

a

Wło

chy

His

zpan

ia

Dan

ia

W. B

ryta

nia

Fra

ncja

Aus

tria

Szw

ecja

Por

tuga

lia

Nor

weg

ia

Bel

gia

Węg

ry

Cze

chy

Est

onia

Litw

a

Sło

wac

ja

Rum

unia

Gre

cja

Łotw

a

Fin

land

ia

Mal

ta

Buł

garia

Sło

wen

ia

Tur

cja

Irla

ndia

Isla

ndia

Cyp

r

Dłu

go

ść p

ob

ytu

(w

mie

siąc

ach

)

21

Mapa 5. Kraje, w których stypendyści Erasmusa przebywali najdłużej i najkrócej

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje, do których studenci Erasmusa wyjeżdżali na najdłuższe okresy, a niebieskim - na najkrótsze.

Na koniec sprawdzono, czy czas pobytu różni się w zależności od kierunku studiów. Okazało się, że pewne

różnice występują. Zdecydowanie najdłużej na stypendium przebywali przyszli lekarze (8,4 miesiąca). Siedem lub

więcej miesięcy trwał też pobyt zagraniczny studentów architektury i urbanistyki, mechaniki i budowy maszyn

oraz zarządzania i inżynierii produkcji, a więc kierunków zdecydowanie technicznych (dla podkreślenia różnic

zaznaczono je ciemniejszym kolorem słupków). Z drugiej strony najkrócej (nieco ponad 5 miesięcy) na

stypendium przebywali studenci kierunków bardziej humanistycznych (pedagogika, turystyka i rekreacja,

ekonomia itp. – jasny odcień słupków), a najkrótszy czas pobytu zaobserwowano wśród przyszłych absolwentów

finansów i rachunkowości (5,1 miesiąca).

Wykres 24. Średni czas trwania pobytu według kierunku studiów

8,4

7,2

7,2

7,0

6,8

6,7

6,5

6,5

6,5

6,5

6,2

6,1

5,9

5,8

5,8

5,7

5,7

5,6

5,6

5,4

5,4

5,4

5,4

5,3

5,1

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

kier

unek

leka

rski

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

budo

wni

ctw

o

psyc

holo

gia

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

praw

o

kultu

rozn

awst

wo

filol

ogia

pol

ska

filol

ogia

info

rmat

yka

euro

peis

tyka

socj

olog

ia

zarz

ądza

nie

biot

echn

olog

ia

hist

oria

polit

olog

ia

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

ekon

omia

tury

styk

a i r

ekre

acja

peda

gogi

ka

finan

se i

rach

unko

woś

ć

Dłu

go

ść p

ob

ytu

(w

mie

siąc

ach

)

22

444... OOOccceeennnaaa pppooobbbyyytttuuu pppoooddd kkkąąąttteeemmm ccczzzaaasssuuu tttrrrwwwaaannniiiaaa

Kolejnym etapem badania było przeanalizowanie oceny pobytu stypendystów programu Erasmus pod kątem jego

czasu trwania (wykres 25). Mogli oni ocenić go jako: zbyt krótki, w sam raz lub zbyt długi. Okazało się, że

najmniej popularna była ostatnia odpowiedź, którą wskazało jedynie 1,5 proc. respondentów, a zatem większości

studentów pobyt na studiach za granicą nie wydawał się zbyt długi. 58,5 proc. oceniło go jako w sam raz,

a 40,1 proc. stwierdziło, że ich wyjazd był trochę za krótki, co może świadczyć o tym, że ta grupa respondentów

była najbardziej zadowolona z wyjazdu.

Wykres 25. Ocena czasu trwania pobytu

Jeśli chodzi o ocenę czasu trwania pobytu przez kobiety i mężczyzn (wykres 26), to kobiety częściej twierdziły, że

ich pobyt był zdecydowanie za krótki. Taką odpowiedź dało 42,4 proc. kobiet, a wśród mężczyzn odsetek ten

wyniósł 34,7 proc. Mężczyźni częściej niż kobiety twierdzili zatem, że ich wyjazd trwał w sam raz (63,1 proc.

wskazań wśród mężczyzn i 56,4 proc. wśród kobiet). Nie zauważono natomiast zbyt dużej różnicy, jeśli chodzi

o odsetek tych, którzy twierdzili, że czas wyjazdu był za długi, aczkolwiek mężczyzn tak twierdzących było nieco

więcej niż kobiet.

Wykres 26. Ocena czasu trwania pobytu według płci

Następnie sprawdzono, ile procent respondentów wskazało, że czas ich pobytu był zbyt krótki w zależności od

kraju, w którym przebywali. Najwięcej osób zadowolonych z wyjazdu znalazło się w Bułgarii (53,1 proc.) i na

Malcie (52,6 proc.). W innych krajach odsetek ten był mniejszy niż 50 proc., najniższy natomiast na Słowacji

(31,5 proc.), w Irlandii (32,1 proc.) i Danii (33,3 proc.).

40,1%

58,5%

1,5%

zbyt krótki

w sam raz

zbyt długi

34,7

63,1

2,2

42,4

56,4

1,2

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

zbyt krótki w sam raz zbyt długi

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

Mężczyźni

Kobiety

23

Wykres 27. Odsetek studentów, którzy twierdzą, że czas trwania ich pobytu był za krótki (według kraju wyjazdu)

Mapa 6. Kraje, w których było najwięcej i najmniej studentów twierdzących, że ich pobyt był za krótki

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o największym, a niebieskim o najmniejszym odsetku respondentów, którzy twierdzą, że ich pobyt był za krótki.

Na dalszym etapie badania sprawdzono, na których kierunkach studiów było najwięcej studentów oceniających

czas pobytu na stypendium jako zbyt krótki. Okazało się, że takich osób najwięcej było na pedagogice

(52,0 proc.) oraz na turystyce i rekreacji (50,2 proc.). Z drugiej strony studentów kierunku lekarskiego, którzy

uznali, że ich pobyt za granicą był zbyt krótki było tylko 23,5 proc., ale należy w tym miejscu przypomnieć wykres

24, z którego wynikało, że właśnie oni przebywali na stypendium Erasmusa najdłużej (8,4 miesięcy). Logiczne

jest zatem, że po tak długim czasie studiowania za granicą nie żałowali, że muszą już wracać do Polski. Ponadto

warto zauważyć, że częściej na zbyt krótki pobyt na stypendium narzekali studenci kierunków humanistycznych

(jaśniejszy odcień słupków na wykresie) niż ścisłych, a więc to oni bardziej chcieliby przedłużyć swój pobyt za

granicą.

53,1

52,6

49,3

49,1

46,0

45,0

43,0

42,0

41,8

41,5

41,4

41,2

40,9

39,6

39,4

39,3

38,8

38,8

38,4

37,8

37,6

37,0

35,8

35,3

34,3

33,3

32,1

31,5

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

Buł

garia

Mal

ta

Cyp

r

Łotw

a

Fin

land

ia

Tur

cja

Nie

mcy

Aus

tria

Nor

weg

ia

Litw

a

Cze

chy

Por

tuga

lia

Szw

ecja

Sło

wen

ia

Fra

ncja

W. B

ryta

nia

Hol

andi

a

His

zpan

ia

Bel

gia

Wło

chy

Węg

ry

Est

onia

Rum

unia

Isla

ndia

Gre

cja

Dan

ia

Irla

ndia

Sło

wac

ja

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

24

Wykres 28. Odsetek studentów, którzy twierdzili, że czas trwania ich pobytu był za krótki (według kierunku studiów)

Wspomnianą kwestią oceny czasu pobytu w zależności od czasu jego trwania zajęto się w następnej kolejności.

Na wykresie 29 widać, że studenci, którzy twierdzili, że na stypendium przebywali za krótko, spędzili na nim tylko

5,4 miesiąca, a ci, którzy odpowiedzieli, że ich wyjazd trwał zbyt długo, za granicą byli średnio miesiąc dłużej

(6,4 miesiąca). Ciekawe, że ci, którzy twierdzili, że ich wyjazd trwał w sam raz, spędzili tam 6,3 miesiąca. Można

zatem sądzić, że mniej więcej po 6 miesiącach (czyli tylu, ile najczęściej trwają wyjazdy Erasmusa) studentom

zaczyna się już nieco dłużyć, a więc pomysł z wysyłaniem ich standardowo na jeden semestr jest jak najbardziej

słuszny.

Wykres 29. Ocena a średni czas trwania pobytu

Nie stwierdzono, aby ocena czasu trwania pobytu zależała od typu uczelni, z jakiej wyjeżdżają studenci (wykres

30). Odsetki dla poszczególnych odpowiedzi są na tyle podobne, że nie można uznać, że studentom uczelni

publicznych bardziej się dłużyło (lub bardziej podobało) niż im kolegom ze szkół prywatnych.

Minimalne różnice zaobserwowano natomiast w odpowiedziach na to pytanie w zależności od poziomu studiów

(wykres 31). Przykładowo uczestnicy studiów doktoranckich dwa razy częściej niż ich koledzy ze studiów

licencjackich bądź magisterskich twierdzili, że ich wyjazd był zbyt długi.

52,0

50,2

45,1

44,9

43,2

43,1

42,0

41,8

41,7

40,4

39,7

39,0

38,8

38,6

37,4

37,3

37,1

35,1

35,0

33,3

32,4

31,0

30,1

28,9

23,5

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

peda

gogi

ka

tury

styk

a i r

ekre

acja

filol

ogia

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

hist

oria

finan

se i

rach

unko

woś

ć

zarz

ądza

nie

euro

peis

tyka

ekon

omia

socj

olog

ia

kultu

rozn

awst

wo

psyc

holo

gia

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

biot

echn

olog

ia

budo

wni

ctw

o

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

info

rmat

yka

polit

olog

ia

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

filol

ogia

pol

ska

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

praw

o

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

kier

unek

leka

rski

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

4,5

5,0

5,5

6,0

6,5


5,4

6,3 6,4

Dłu

go

ść p

ob

ytu

(w

m

iesi

ącac

h)

25

Wykres 30. Ocena czasu trwania pobytu według typu uczelni

Wykres 31. Ocena czasu trwania pobytu według poziomów studiów

555... CCCzzzyyynnnnnniiikkkiii,,, kkktttóóórrreee wwwpppłłłyyynnnęęęłłłyyy nnnaaa dddeeecccyyyzzzjjjęęę ooo wwwyyyjjjeeeźźźdddzzziiieee

Kolejna część opracowania dotyczy czynników, które wpłynęły na decyzję o wyjeździe na stypendium Erasmusa.

W sprawozdaniu stypendysty zaproponowane były następujące warianty odpowiedzi na to pytanie: czynnik

akademicki, kulturowy, znajomi mieszkający za granicą, plany zawodowe, nowe środowisko,

doświadczenie/wymiar europejski oraz kategoria inne.

Wykres 32. Najważniejsze czynniki, które wpłynęły na decyzję o wyjeździe

Uwaga: Odsetki nie sumują się do 100 proc., ponieważ respondenci mogli wskazać kilka wariantów jednocześnie.

40,1

58,4

1,5

39,0

59,3

1,8

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0


Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

41,3

57,2

1,6

39,1

59,6

1,4

40,1

56,2

3,7

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0


Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0

doświadczenie / wymiar europejski

kulturowy

nowe środowisko

akademicki

plany zawodowe

inne

znajomi mieszkający za granicą

80,3

67,0

51,1

49,6

37,6

11,8

8,4

Odsetek wskazań (w %)

26

Okazało się, że dla studentów Erasmusa najważniejsze jest doświadczenie, jakie zdobyli, przebywając w innym

kraju europejskim (taką odpowiedź dało 80,3 proc. respondentów), a także czynnik kulturowy (67,0 proc.

wskazań). Dosyć ważne było też dla nich nowe środowisko, jakie mogli poznać dzięki wyjazdowi (51,1 proc.

wskazań) oraz czynnik akademicki (49,6 proc.). Ponadto 37,6 proc. wskazało, że dla nich ważne były plany

zawodowe, jakie wiążą z miejscem, do którego się udali. Zdecydowanie najmniej istotnym czynnikiem byli

znajomi mieszkający za granicą. Tylko 8,4 proc. respondentów stwierdziło, że decydując się na wyjazd, brało

właśnie ten czynnik pod uwagę.

Porównując odpowiedzi mężczyzn i kobiet w tej kwestii, zauważono, że kobiety częściej niż mężczyźni

wskazywały następujące czynniki decydujące o ich wyjeździe: doświadczenie/wymiar europejski (różnica 1,4 pkt

proc.), kulturowy (6,0), plany zawodowe (2,3) oraz znajomi mieszkający za granicą (1,3). Mężczyźni częściej

wybierali natomiast nowe środowisko (różnica 4,4 pkt proc.), czynnik akademicki (4,2) oraz kategorię inny (4.1).

Wykres 33. Czynniki, które wpłynęły na decyzję o wyjeździe, według płci stypendystów


Następnie sprawdzono, czy studenci różnych kierunków studiów, decydując się na wyjazd na stypendium za

granicę, brali pod uwagę podobne, czy różne czynniki. Na wykresie 34 przedstawiono najpierw trzy czynniki:

akademicki, kulturowy oraz plany zawodowe – jako te, które powinny najbardziej różnicować odpowiedzi

respondentów według kierunków studiów.

Pewne różnice pod tym względem rzeczywiście występują. Przykładowo czynnik kulturowy był ważny aż dla

86,8 proc. studentów kulturoznawstwa, co zważywszy na nazwę i przedmiot studiów, nie jest żadnym

zaskoczeniem. Aspekty kulturowe ważne były też dla studentów dziennikarstwa (82,2 proc. wskazań), ale mniej

istotne dla studentów mechaniki i budowy maszyn (45,0 proc. wskazań). Ten ostatni kierunek jako jedyny

charakteryzował się tym, że więcej wskazań niż czynnik kulturowy uzyskał czynnik akademicki oraz plany

zawodowe. Dla studentów wszystkich innych kierunków bardziej liczył się czynnik kulturowy. Czynnik akademicki

najwięcej wskazań uzyskał wśród studentów historii (61,6 proc. odpowiedzi), elektroniki (58,2 proc.) oraz

psychologii (57,5 proc.), natomiast plany zawodowe dla wspomnianej mechaniki i budowy maszyn (51,0 proc.)

oraz biotechnologii (50,4 proc.) i budownictwa (45,6 proc.).

79,3

62,8

54,2

52,5

36,0

14,7

7,5

80,7

68,8

49,8

48,3

38,3

10,5

8,8

0 20 40 60 80 100

doświadczenie / wymiar europejski

kulturowy

nowe środowisko

akademicki

plany zawodowe

inne

znajomi mieszkający za granicą


Mężczyźni

Kobiety

27

Wykres 34. Wybrane czynniki, które wpłynęły na decyzję o wyjeździe, według kierunku studiów

Najwyższe i najniższe odsetki wskazań dotyczące innych czynników zamieszczono w tabeli 3. Przykładowo,

znajomi mieszkający za granicą byli ważni dla 13,7 proc. studentów automatyki i tylko 2,8 proc. filologii polskiej.

Nowe środowisko liczyło się dla 60,6 proc. studentów elektroniki, ale tylko dla 36,7 proc. politologów, natomiast

doświadczenie europejskie było ważne dla 88,0 proc. studentów psychologii, a najmniejszy odsetek wskazań

tego czynnika zanotowali studenci kulturoznawstwa (73,5 proc.). Przyglądając się jeszcze raz przedstawionym

wynikom z uwzględnieniem typu kierunku studiów (ścisłe – humanistyczne), zauważono, że dla studentów

kierunków ścisłych ważniejsze niż dla humanistów były plany zawodowe, zaś dla humanistów bardziej liczył

się czynnik kulturowy. W przypadku innych czynników odpowiedzi według kierunku studiów bardziej się

przemieszały.

Tabela 3. Kierunki studiów, na których dany czynnik decydujący o wyjeździe okazał się najważniejszy

oraz najmniej ważny

Czynnik

Najwyższe odsetki wskazań

Ogółem

Najniższe odsetki wskazań

1. miejsce 2. miejsce 3 miejsce 3. miejsce 2. miejsce 1. miejsce

Akademicki Historia

(61,6 proc.)

Elektronika

(58,2 proc.)

Psychologia

(57,5 proc.) 49,6 proc.

Zarządzanie

(42,6 proc.)

Europeistyka

(40,8 proc.)

Turystyka

(32,6 proc.)

Kulturowy Kulturozn.

(86,8 proc.)

Dziennikarstwo

(82,2 proc.)

Socjologia

(78,3 proc.) 67,0 proc.

Automatyka

(54,9 proc.)

Biotechnologia

(53,3 proc.)

Mechanika

(45,0 proc.)

Znajomi za granicą Automatyka

(13,7 proc.)

Budownictwo

(13,3 proc.)

K. lekarski

(13,1 proc.) 8,4 proc.

Biotechnologia

(5,7 proc.)

Mechanika

(4,0 proc.)

Fil. polska

(2,8 proc.)

Plany zawodowe Mechanika

(51,0 proc.)

Biotechnologia

(50,4 proc.)

budownictwo

(45,6 proc.) 37,6 proc.

Informatyka

(26,9 proc.)

Socjologia

(26,1 proc.)

Pedagogika

(25,7 proc.)

Nowe środowisko Elektronika

(60,6 proc.)

Dziennikarstwo

(60,2 proc.)

K. lekarski

(59,2 proc.) 51,1 proc.

Historia

(40,0 proc.)

Mechanika

(39,0 proc.)

Politologia

(36,7 proc.)

Doświadczenie/

wymiar europejski

Psychologia

(88,0 proc.)

Budownictwo

(87,7 proc.)

Inż. produk.

(85,9 proc.) 80,3 proc.

Historia

(76,0 proc.)

Politologia

(75,1 proc.)

Kulturozn.

(73,5 proc.)

Uwaga: Kolorem czerwonym oznaczono kierunki ścisłe, zaś niebieskim - humanistyczne.

86,8

82,2

78,3

78,0

76,1

73,9

73,6

71,7

69,9

69,5

68,9

68,7

67,2

66,8

66,8

65,3

64,7

63,8

62,6

61,2

60,5

60,1

54,9

53,3

45,0

0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 90,0

100,0

kultu

rozn

awst

wo

dzie

nnik

arst

wo

i …

socj

olog

ia

psyc

holo

gia

filol

ogia

pol

ska

filol

ogia

hist

oria

peda

gogi

ka

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

info

rmat

yka

budo

wni

ctw

o

praw

o

kier

unek

leka

rski

zarz

ądza

nie

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

euro

peis

tyka

tury

styk

a i r

ekre

acja

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria …

ekon

omia

polit

olog

ia

finan

se i

rach

unko

woś

ć

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

biot

echn

olog

ia

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

kulturowy akademicki plany zawodowe

28

W pierwszej kolejności przyjrzano się trzem z czynników badanych według kraju docelowego: czynnikowi

akademickiemu, kulturowemu oraz planom zawodowym (wykres 35). Zauważono, że czynnik kulturowy był

najważniejszy dla stypendystów wyjeżdżających do Rumunii (81,1 proc. wskazań), Turcji (79,8 proc.), Hiszpanii

(79,3 proc.) i na Maltę (78,9 proc.). Najmniej liczył się on wśród studentów jadących na Słowację (51,4 proc.

wskazań), do Holandii (52,7 proc.), Danii (53,0 proc.) i Wielkiej Brytanii (53,8 proc.). Prawidłowości te potwierdza

mapa 7b, na której doskonale widać, w przypadku których regionów Europy zwraca się uwagę na czynnik

kulturowy (ciemny pomarańczowy kolor), a w przypadku których jest on mniej istotny (jasny odcień).

Wykres 35. Wybrane czynniki, które wpłynęły na decyzję o wyjeździe, według kraju pobytu

Jeśli chodzi o czynnik akademicki (wykres 35 oraz tabela 3), to najważniejszy był on dla stypendystów

przebywających w Irlandii (65,4 proc. wskazań), Holandii (63,7 proc.) oraz Austrii (63,0 proc.). Najmniej liczył się

dla studentów wyjeżdżających na Islandię (35,3 proc.), Maltę (36,8 proc.) i do Turcji (38,8 proc.). Mapa 7a

pokazuje tymczasem, że występuje tu odwrotna tendencja niż w przypadku czynnika kulturowego. Tym razem

krajami, w przypadku których zwracano szczególną uwagę na kwestię nauki, były głównie państwa Europy

Północnej (ciemny odcień koloru zielonego).

Czynnik plany zawodowe był najważniejszy dla stypendystów jadących do Niemiec (54,0 proc. wskazań), Austrii

(48,9 proc.) i Francji (45,3 proc.). Można przypuszczać, że to właśnie te kraje interesują najbardziej młodych

Polaków, jeśli chodzi o potencjalny rynek pracy poza ojczyzną. Mapa 7c pokazuje również inne państwa, które

przyciągają uwagę respondentów pod kątem przyszłych planów zawodowych. Są to też kraje skandynawskie,

kraje Beneluksu oraz Wielka Brytania (ciemniejszy niebieski odcień na mapie). Najmniej zainteresowania w tej

kwestii wzbudzają z kolei Malta i Rumunia.

Wykres 35 pokazuje, w jaki sposób powiązane są te trzy czynniki. Zazwyczaj jest tak, że czynnik akademicki

idzie w parze z planami zawodowymi, ale nie z czynnikiem kulturowym. Można zatem sądzić, że studenci,

wybierając kraj docelowy, kierują się bądź chęcią poznania nowego, ciekawego miejsca o interesującej kulturze,

bądź też wybierają taki kraj, w którym wiele się nauczą i być może w przyszłości spróbują poszukać tam pracy.

Tabela 4 przedstawia rozkład wskazań dotyczących pozostałych czynników. Znajomi mieszkający za granicą byli

szczególnie ważni dla studentów jadących do Rumunii (11,3 proc. wskazań), natomiast mało istotni dla

wyjeżdżających do Irlandii (tylko 1,3 proc. wskazań). Nowe środowisko najczęściej wskazywali stypendyści

przebywający w Rumunii (71,7 proc.), najrzadziej ci będący w Wielkiej Brytanii (42,6 proc.).

81,1

79,8

79,3

78,9

76,1

75,0

72,8

71,5

69,6

69,2

68,4

68,1

68,0

67,5

66,4

64,8

63,4

62,0

61,5

61,5

60,8

58,8

57,7

57,4

53,8

53,0

52,7

51,4

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

Rum

unia

Tur

cja

His

zpan

ia

Mal

ta

Cyp

r

Buł

garia

Wło

chy

Por

tuga

lia

Aus

tria

Cze

chy

Łotw

a

Gre

cja

Fra

ncja

Fin

land

ia

Sło

wen

ia

Est

onia

Szw

ecja

Węg

ry

Litw

a

Irla

ndia

Nor

weg

ia

Isla

ndia

Bel

gia

Nie

mcy

W. B

ryta

nia

Dan

ia

Hol

andi

a

Sło

wac

ja

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

kulturowy akademicki plany zawodowe

29

Mapa 7. Kraje docelowe, w przypadku których dany czynnik wpływający na decyzję o wyjeździe był

najważniejszy oraz najmniej ważny

a) Akademicki

b) Kulturowy

c) Plany zawodowe

Uwaga: Ciemniejszym odcieniem zaznaczono kraje o największym odsetku wskazań, a jaśniejszym - o najmniejszym odsetku odpowiedzi.

Tabela 4. Kraje docelowe, w przypadku których dany czynnik wpływający na decyzję o wyjeździe okazał się dla studentów najważniejszy oraz najmniej ważny

Czynnik Najwyższe odsetki wskazań

Ogółem Najniższe odsetki wskazań

1. miejsce 2. miejsce 3. miejsce 3. miejsce 2. miejsce 1. miejsce

Akademicki IE

65,4 proc.

NL

63,7 proc.

AT

63,0 proc. 49,6 proc.

TR

38,8 proc.

MT

36,8 proc.

IS

35,3 proc.

Kulturowy RO

81,1 proc.

TR

79,8 proc.

ES

79,3 proc. 67,0 proc.

DK

53,0 proc.

NL

52,7 proc.

SK

51,4 proc.

Znajomi mieszkający

za granicą

RO

11,3 proc.

SI

10,7 proc.

TR

9,6 proc. 8,4 proc.

LV

3,5 proc.

CY

2,8 proc.

IE

1,3 proc.

Plany zawodowe DE

54,0 proc.

AT

48,9 proc.

FR

45,3 proc. 37,6 proc.

LV

21,1 proc.

RO

11,3 proc.

MT

10,5 proc.

Nowe środowisko RO

71,7 proc.

MT

63,2 proc.

BG

62,5 proc. 51,1 proc.

FR

45,2 proc.

NO

43,7 proc.

UK

42,6 proc.

Doświadczenie/

wymiar europejski

IS

94,1 proc.

IE

92,3 proc.

RO

88,7 proc. 80,3 proc.

NO

74,1 proc.

SI

1,1 proc.

TR

65,6 proc.

Jeśli wziąć pod uwagę najważniejsze czynniki, które zdecydowały o wyjeździe w zależności od poziomu studiów

(wykres 36), to zwraca uwagę przede wszystkim różnica w rozkładzie odpowiedzi studentów studiów

doktoranckich. To oni najczęściej wskazywali czynnik akademicki (62,3 proc. odpowiedzi), częściej niż studenci I

i II stopnia myśleli też nad planami zawodowymi, zdecydowanie rzadziej zaś o zdobyciu doświadczenia

europejskiego, czynniku kulturowym i nowym środowisku. Wyraźnie rysuje się więc obraz doktoranta, który

wyjeżdża na stypendium Erasmusa z myślą o nauce i przyszłości, a nie o poznawaniu nowych, atrakcyjnych

miejsc, jak często czynią to studenci studiów licencjackich i magisterskich.

W nieco mniejszym stopniu odpowiedzi respondentów na temat badanych czynników różnicuje typ uczelni,

na jakiej studiują w Polsce. Obrazuje to wykres 37.

30

Wykres 36. Czynniki, które wpłynęły na decyzję o wyjeździe, według poziomów studiów


Wykres 37. Czynniki, które wpłynęły na decyzję o wyjeździe, według typu uczelni

666... ŹŹŹrrróóóddd łłłaaa iiinnnfffooorrrmmmaaacccjjjiii ooo wwwyyyjjjeeeźźźdddzzziiieee www rrraaammmaaaccchhh ppprrrooogggrrraaammmuuu EEErrraaasssmmmuuusss

Następnym aspektem, który wzięto pod uwagę w badaniu były źródła informacji o możliwości wyjazdu w ramach

programu Erasmus oraz o ofercie danej uczelni partnerskiej. W sprawozdaniu stypendysty na pytanie: Gdzie

znalazłeś informacje ogólne i/lub dotyczące programu studiów w uczelni partnerskiej? można było odpowiedzieć:

na uczelni macierzystej, na uczelni partnerskiej, od innych studentów, od byłych uczestników programu,

w Internecie, inne. Z analizy odpowiedzi respondentów (wykres 38) wynika, że stypendyści informacje takie

czerpali najczęściej z uczelni macierzystej (54,9 proc. wskazań) oraz z Internetu (52,7 proc.). Najmniej popularne

(pomijając kategorię inne) było zdobywanie informacji od innych studentów (czynił tak co czwarty stypendysta),

przy czym chodzi tutaj nie o tych, którzy wrócili z wymiany (taką odpowiedź dała 1/3 respondentów), lecz ogólnie

o kolegów i koleżanki z uczelni macierzystej. Na uczelni partnerskiej uzyskało informacje o programie studiów

i innych kwestiach związanych z wyjazdem 37,8 proc. studentów.

79,3

67,4

52,2

48,3

37,7

12,8

8,7

81,5

67,1

50,7

50,3

37,4

11,0

8,1

64,2

48,1

33,3

62,3

40,7

11,1

8,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

) Studia licencjackie Studia magisterskie Studia doktoranckie

80,1

67,2

51,1

50,2

37,7

11,8

8,3

82,6

64,6

50,7

42,0

36,6

11,7

10,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)


31

Wykres 38. Źródła informacji o wyjeździe w programie Erasmus


Po sprawdzeniu, czy płeć respondentów różnicuje ich sposoby szukania informacji o wyjeździe w programie

Erasmus, okazało się, że są pewne różnice pod tym względem. Mężczyźni częściej niż kobiety korzystali w tym

celu z informacji dostępnych na uczelni macierzystej (różnica 4,5 pkt proc.) oraz z wiedzy innych studentów (4,2

pkt proc.). Kobiety częściej preferowały natomiast zdobywanie informacji bezpośrednio na uczelni partnerskiej

(różnica 1,8 pkt proc.) oraz od byłych uczestników programu (1,0 pkt proc.). Z kolei Internet był w bardzo

podobny stopniu wykorzystywany zarówno przez mężczyzn, jak i kobiety (prawie 53 proc. wskazań).

Wykres 39. Źródła informacji o wyjeździe w programie Erasmus, według płci stypendystów


Porównując odpowiedzi respondentów według województwa, w którym mieści się ich uczelnia (wykres 40),

zauważono, że ze źródeł na uczelni macierzystej najczęściej korzystali studenci z województwa świętokrzyskiego

(81,7 proc. z nich), najrzadziej z mazowieckiego (48,6 proc.). Nie zauważono natomiast większych różnic, jeśli

chodzi o zdobywanie informacji z Internetu. Zaprezentowane odsetki oscylują wokół 50 proc.

0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0

w uczelni macierzystej

w Internecie

w uczelni partnerskiej

od byłych uczestników programu

od innych studentów

inne

54,9

52,7

37,8

33,7

26,3

0,6


58,0

52,9

36,5

33,0

29,2

53,5

52,6

38,3

34,0

25,0

0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0


w Internecie





Mężczyźni

Kobiety

32

Wykres 40. Wybrane źródła informacji o wyjeździe w programie Erasmus, według województwa studiowania

Badając to zagadnienie w ujęciu kierunków studiów, zauważono, że z informacji pochodzących z uczelni

macierzystej najchętniej korzystali studenci turystyki i rekreacji (67,9 proc. z nich), najrzadziej – studenci

socjologii (39,4 proc.). Jeśli chodzi o wykorzystanie w tym celu Internetu, tym razem różnice w odsetkach

studentów korzystających z tego źródła informacji są większe niż w przypadku województwa studiowania. Z

Internetu często korzystali np. studenci psychologii i socjologii, rzadziej turystyki i rekreacji, automatyki i robotyki,

europeistyki oraz kierunku lekarskiego.

Wykres 41. Wybrane źródła informacji o wyjeździe w programie Erasmus, według kierunku studiów

81,7

72,5

67,5

65,0

64,7

62,8

60,7

59,7

57,3

56,8

56,1

54,3

51,8

51,6

49,5

48,6

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0 O

dse

tek

wsk

azań

(w

%)

z uczelni macierzystej z Internetu

67,9

65,0

62,1

62,0

60,2

60,0

59,8

58,6

57,8

57,2

55,6

54,6

53,9

53,4

53,2

51,2

50,9

50,8

50,0

49,2

48,8

48,6

45,0

42,5

39,4

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

tury

styk

a i r

ekre

acja

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

budo

wni

ctw

o

finan

se i

rach

unko

woś

ć

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

zarz

ądza

nie

ekon

omia

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

peda

gogi

ka

filol

ogia

pol

ska

info

rmat

yka

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

filol

ogia

euro

peis

tyka

hist

oria

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

biot

echn

olog

ia

polit

olog

ia

praw

o

kier

unek

leka

rski

kultu

rozn

awst

wo

psyc

holo

gia

socj

olog

ia

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

z uczelni macierzystej z Internetu

33

Podczas badania wskazań stypendystów Erasmusa według kraju, do którego się udali, sprawdzono dwa źródła

informacji o wyjeździe w ramach Erasmusa: Internet oraz – tym razem – uczelnię partnerską, a nie macierzystą.

To źródło informacji było szczególnie popularne wśród studentów jadących na Islandię (64,7 proc. wskazań) oraz

do Irlandii (62,8 proc.). Z kontaktów z uczelnią partnerską rzadziej korzystali natomiast studenci wyjeżdżający do

Rumunii (zaledwie 28,3 proc. z nich), na Słowację (29,3 proc.) oraz do Bułgarii (29,7 proc.).

Wykres 42. Wybrane źródła informacji o programie Erasmus, według kraju pobytu

Z Internetu bardzo chętnie korzystali natomiast studenci udający się na Maltę i do Irlandii, najrzadziej korzystali

z niego studenci, którzy wyjechali na Litwę, do Bułgarii i na Węgry. Po raz kolejny barierą mogła być

(nie)znajomość języków tamtejszych krajów.

Prawidłowości dotyczące zasięgania informacji na uczelni partnerskiej zaprezentowano też na mapie 8.

Czerwonymi kolorami zaznaczono kraje, z których uczelniami udający się na wymianę studenci chętnie się

kontaktowali przed wyjazdem, natomiast na niebiesko zaznaczono te państwa, w przypadku których odnotowano

przeciwną tendencję – studenci rzadziej dowiadywali się z uczelni tamtych krajów o pobycie na stypendium

Erasmusa. Okazuje się, że do pierwszej grupy należą głównie kraje północno-zachodniej części kontynentu,

druga grupa jest reprezentowana przez kraje wschodnie i południowe.

Mapa 8. Kraje o największym i najmniejszym odsetku przyjeżdżających stypendystów, którzy uzyskiwali

informacje o wyjeździe bezpośrednio z uczelni partnerskich

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o największym, a niebieskim o najmniejszym odsetku przyjeżdżających stypendystów, którzy zaciągali informacje o wyjeździe na uczelniach partnerskich.

64,7

62,8

50,7

48,1

46,0

45,7

45,6

44,2

42,3

42,1

40,8

39,8

39,7

38,0

37,8

36,7

36,5

36,0

35,2

33,8

33,5

32,2

31,6

30,2

30,2

29,7

29,3

28,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0 Is

land

ia

Irla

ndia

Szw

ecja

Est

onia

Aus

tria

Bel

gia

Nor

weg

ia

Hol

andi

a

Fin

land

ia

Mal

ta

Węg

ry

Fra

ncja

Nie

mcy

Gre

cja

W. B

ryta

nia

His

zpan

ia

Dan

ia

Wło

chy

Cyp

r

Litw

a

Cze

chy

Sło

wen

ia

Łotw

a

Tur

cja

Por

tuga

lia

Buł

garia

Sło

wac

ja

Rum

unia

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

z uczelni partnerskiej z Internetu

34

Następnie sprawdzono, czy popularność źródeł informacji o programie Erasmus jest taka sama, czy różna

w przypadku słuchaczy studiów licencjackich, magisterskich i doktoranckich. Po pierwsze, można zauważyć, że

ci ostatni mniej chętnie niż ich młodsi koledzy korzystali z tych źródeł, tak jakby podczas wcześniejszego okresu

studiów wystarczająco poznali możliwości, jakie daje im wzięcie udziału w tym programie. Np. rzadko

dowiadywali się na ten temat od innych studentów (17,3 proc. wskazań), być może dlatego, że nie mieli zbyt

wielu kolegów na studiach III stopnia. Jeśli chodzi o różnice między studiami licencjackimi i magisterskimi, to

uczestnicy tych pierwszych częściej niż ci drudzy preferowali zdobywanie informacji się na uczelni macierzystej,

a we wszystkich innych źródłach informacji wyższe odsetki wykazują ich starsi koledzy, tak jakby byli bardziej

doświadczeni, skąd takie dane mogą zdobyć.

Wykres 43. Źródła informacji o wyjeździe w programie Erasmus, według poziomów studiów


Na koniec tego fragmentu opracowania zajęto się analizą źródeł informacji o programie Erasmus według typu

uczelni macierzystych stypendystów. Tym razem różnice we wskazaniach poszczególnych źródeł są większe.

Przykładowo, studenci uczelni publicznych częściej niż studenci szkół prywatnych korzystali w tym celu

z Internetu (różnica 10,7 pkt proc.), z informacji dostępnych na uczelni partnerskiej (15,7), informacji uzyskanych

od byłych uczestników programu (6,3) oraz od innych studentów (3,9). Studenci szkół prywatnych, podobnie jak

wcześniej studenci studiów licencjackich, wydają się bardziej zagubieni, jeśli chodzi o możliwości szukania

informacji o programie; przewyższają studentów szkół publicznych tylko w jednej kwestii – szukaniu tych

informacji w uczelni macierzystej (różnica 23,2 pkt proc.).

Wykres 44. Źródła informacji o programie Erasmus, według typu uczelni


57,9

52,6

34,3

31,9

25,5

0,5

52,3

52,8

40,6

35,3

27,2

0,6

56,8

52,5

39,5

32,7

17,3

0,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0


w Internecie w uczelni partnerskiej

od byłych uczestników

programu


inne

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)


53,4

53,2

38,9

34,2

26,6

0,6

42,7

76,4

23,2

27,9

22,7

0,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

w Internecie w uczelni macierzystej


od byłych uczestników

programu


inne

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

uczelnie publiczne uczelnie prywatne

35

777... OOOccceeennnaaa ppprrrzzzyyydddaaatttnnnooośśśccciii iiinnnfffooorrrmmmaaacccjjjiii ooo wwwyyyjjjeeeźźźdddzzziiieee

Stypendyści Erasmusa w jednym z pytań kwestionariusza sprawozdania z pobytu mieli również ocenić

przydatność informacji, jakie uzyskali z konkretnych źródeł na temat wyjazdu na stypendium i programu studiów

uczelni partnerskiej. Sprawdzono więc, czy źródła te są oceniane podobnie, czy niektóre z nich były bardziej

przydatne niż inne. Wykres 45 pokazuje, jaką ocenę (na skali od 1 do 5) uzyskało każde źródło informacji.

Najlepiej oceniana była uczelnia macierzysta (średni wynik na poziomie 3,96), następnie inni uczestnicy

programu (3,94). W dalszej kolejności uplasowali się inni studenci (3,88), uczelnia partnerska (3,84), natomiast

najniżej oceniano Internet (3,77). Zważywszy na skalę (1-5) zaprezentowane oceny nie są zbyt wysokie, nie

przekraczają pułapu 4,0, co świadczy niestety o nie do końca zadowalającej wartości poznawczej omawianych

źródeł informacji5.

Wykres 45. Ocena przydatności poszczególnych źródeł informacji o programie Erasmus

888... OOOfffeeerrrtttaaa pppooowwwiiitttaaalllnnnaaa pppooo ppprrrzzzyyyjjjeeeźźźdddzzziiieee nnnaaa uuuccczzzeeelllnnniiięęę pppaaarrrtttnnneeerrrssskkkąąą

W dalszej kolejności sprawdzono, jakie zajęcia wstępne i spotkania informacyjne zaoferowano studentom

Erasmusa po ich przyjeździe na uczelnie partnerskie. Uczelnie przygotowują zwykle dla przyjmowanych

stypendystów spotkania powitalne, sesje informacyjne, program orientacyjny i kursy językowe. To, które z tych

form przygotowania są proponowane, zależy od konkretnych uczelni. Podczas badania prześledzono, czy

występuje pod tym względem jakieś zróżnicowanie.

Najczęściej studenci twierdzili, że zaoferowano im spotkanie powitalne (82,2 proc. otrzymało takie wsparcie),

następnie kurs językowy (73,1 proc.), sesję informacyjną (61,8 proc.), a najrzadziej program orientacyjny

(57,7 proc.) (wykres 46; możliwy był wybór kilku odpowiedzi). Tylko 4,0 proc. stypendystów twierdziło, że nie

otrzymało żadnego wsparcia z uczelni partnerskiej w postaci omówionych spotkań i kursów.

5 Należy jednak wziąć pod uwagę fakt, że często można się spotkać z pewną nieporadnością studentów w poszukiwaniu informacji, nawet w Internecie, jak również z oczekiwaniem, że wszystkie informacje zostaną im przekazane przez uczelnię, co jest założeniem błędnym, gdyż studenta wyjeżdżającego na stypendium zagraniczne powinien cechować duży stopień samodzielności i umiejętność aktywnego poszukiwania informacji [przyp. red.].

3,65 3,70 3,75 3,80 3,85 3,90 3,95 4,00

z uczelni macierzystej



z uczelni partnerskiej

z Internetu

3,96

3,94

3,88

3,84

3,77

Średnia ocena (w punktach)

36

Wykres 46. Wsparcie, jakie zaoferowano studentom po przyjeździe na uczelnię partnerską


Interesujące było też sprawdzenie, w których krajach otrzymywane wsparcie jest lepiej zorganizowane,

a w których państwach oferta ta jest uboższa (wykres 47). Tym razem porównano tylko dwie kategorie: ofertę

powitalną, do której zaliczono poprzednie trzy elementy takiego przywitania (spotkanie powitalne, sesja

informacyjna, program orientacyjny) oraz kurs językowy (potraktowany osobno). Okazało się, że występują pod

tym względem duże różnice. Przykładowo Norwegia (91,8 proc. wskazań), Holandia (90,7 proc.) czy Finlandia

(90,2 proc.) często zapewniały ofertę powitalną, natomiast rzadziej oferowały taką ofertę Włochy (60,2 proc.

stypendystów dostało takie wsparcie), Grecja (62,0 proc.) oraz Bułgaria (64,8 proc.).

Wykres 47. Wsparcie, jakie zaoferowano studentom po przyjeździe na uczelnię partnerską, według kraju pobytu

Na mapie 9 czerwonym kolorem zaznaczono kraje, które – według opinii studentów – starały się jak najlepiej

przygotować ofertę powitalną. Są to kraje Skandynawii, kraje bałtyckie (Litwa, Łotwa, Estonia) oraz kraje Europy

Centralnej. Na niebiesko pokazano natomiast kraje, w których stypendyści rzadziej mogli liczyć na taką ofertę

(wśród nich wspomniane wcześniej Włochy, Grecja i Bułgaria oraz inne państwa leżące na południu kontynentu).

Jeśli chodzi o kursy językowe6, to krajem, w którym najwięcej stypendystów mogło skorzystać z takiej oferty była

Litwa (80,8 proc. studentów miało możliwość skorzystania tam z kursów językowych). Dobrze z tego wsparcia

6 Standardowe przygotowawcze kursy językowe dla przyjeżdżających studentów Erasmusa mogą być dofinansowywane

przez uczelnie z funduszy programu Erasmus. Ponadto w krajach, których języki należą do rzadziej nauczanych, organizowane są specjalne Intensywne kursy językowe Erasmusa (EILC), dofinansowywane z wydzielonego budżetu programu. Kursy EILC nie są organizowane w następujących krajach, których język urzędowy należy do języków często nauczanych: Wielka Brytania, Irlandia, Niemcy, Austria, Francja, Belgia – część francuskojęzyczna. W Hiszpanii oferowane są kursy EILC języków 4 regionów (baskijski, galicyjski, kataloński, walencki), a w Szwajcarii – jedynie kursy języka włoskiego w regionie Ticino. Informacje podane przez studentów w analizowanych ankietach dotyczą wszelkich typów przygotowania językowego, w tym wymienionych wyżej kursów [przyp. red.].

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

spotkanie powitalne

kurs językowy sesję informacyjną

program „orientacyjny”

82,2 73,1

61,8 57,7

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

91,8

90,7

90,2

89,9

89,6

89,5

89,3

88,4

88,4

87,0

86,0

85,9

85,7

85,4

83,3

80,9

80,4

78,9

78,9

78,2

76,5

76,1

74,7

73,7

71,7

64,8

62,0

60,2

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

Nor

weg

ia

Hol

andi

a

Fin

land

ia

Aus

tria

Dan

ia

Mal

ta

Sło

wen

ia

Szw

ecja

Sło

wac

ja

Est

onia

Łotw

a

Bel

gia

Nie

mcy

Litw

a

Irla

ndia

Cze

chy

Tur

cja

Cyp

r

Węg

ry

W. B

ryta

nia

Isla

ndia

Fra

ncja

His

zpan

ia

Por

tuga

lia

Rum

unia

Buł

garia

Gre

cja

Wło

chy

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

"oferta powitalna" kurs językowy

37

wywiązały się też Włochy, Austria, Niemcy oraz kraje Półwyspu Iberyjskiego, a najgorzej wypadła Bułgaria (tylko

33,6 proc. stypendystom zaoferowano taki kurs), Wielka Brytania, Łotwa i Holandia. Jeżeli w przypadku Wielkiej

Brytanii nie wydaje się aż tak ważne, aby uzyskać możliwość doszkolenia się z języka angielskiego, który należy

do języków najczęściej nauczanych, to może dziwić niski odsetek wskazań dotyczący oferty kursów językowych

w Bułgarii, na Łotwie i w Holandii. Prawidłowości te potwierdza mapa 10 ukazująca, w których krajach

stypendyści często korzystali z kursów językowych (kraje zaznaczono na czerwono), a w których rzadziej (odcień

niebieski). Do pierwszej grupy należą Niemcy i Austria, a także Włochy, kraje Półwyspu Iberyjskiego oraz Litwa.

W drugiej grupie znalazły się kraje położone w północno-zachodniej i południowo-wschodniej części kontynentu.

Mapa 9. Kraje, które najczęściej i najrzadziej organizowały ofertę powitalną dla stypendystów Erasmusa

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje, które najczęściej, a niebieskim najrzadziej organizowały ofertę powitalną dla stypendystów Erasmusa.

Mapa 10. Kraje, które najczęściej i najrzadziej organizowały kursy językowe dla stypendystów Erasmusa

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje, które najczęściej, a niebieskim najrzadziej organizowały kursy językowe dla stypendystów Erasmusa.

38

999... OOOrrrgggaaannniiizzzooowwwaaannniiieee nnnaaa uuuccczzzeeelllnnniiiaaaccchhh pppaaarrrtttnnneeerrrssskkkiiiccchhh ssspppoootttkkkaaańńń zzz mmmyyyśśśllląąą ooo ssstttyyypppeeennndddyyyssstttaaaccchhh

EEErrraaasssmmmuuusssaaa Kolejna część pracy dotyczy organizowania spotkań na uczelniach zagranicznych z myślą o studentach

Erasmusa. Spotkania omawiane w tym rozdziale nie miały charakteru powitalnego, lecz były organizowane

bardziej regularnie podczas pobytu studentów na stypendium.

Najpierw sprawdzono, czy odsetek studentów, którzy deklarowali fakt organizowania takich spotkań, jest

zróżnicowany geograficznie tzn. według kraju, w którym studiowali (wykres 48). Okazało się, że są pewne

rozbieżności we wskazaniach poszczególnych grup studentów. Przykładowo, wszyscy studenci goszczący na

Islandii potwierdzili, że takie spotkania były tam organizowane, natomiast ci przebywający w Wielkiej Brytanii

mogli na to liczyć jedynie w 67,2 proc. przypadków.

Wykres 48. Odsetek studentów, którym zaoferowano spotkania dla stypendystów Erasmusa na uczelni

partnerskiej, według kraju pobytu

Mapa 11. Kraje, w których najczęściej i najrzadziej organizowano spotkania z myślą o stypendystach Erasmusa

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje, które najczęściej, a niebieskim najrzadziej organizowały takie spotkania.

Na mapie 11 czerwonymi odcieniami zaznaczono kraje, które charakteryzowały się wysokim odsetkiem

respondentów potwierdzających fakt organizowania takich spotkań, natomiast kolorem niebieskim oznaczono

państwa, w których – według wskazań stypendystów – uczelnie rzadziej organizowały tego typu pomoc.

100,

0

98,1

97,1

97,0

96,8

93,8

93,8

93,3

92,9

92,0

91,7

91,6

89,5

88,5

87,8

85,9

85,8

83,8

82,9

82,2

80,6

79,6

77,4

76,6

73,7

73,4

72,3

67,2

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

Isla

ndia

Est

onia

Aus

tria

Fin

land

ia

Nor

weg

ia

Litw

a

Cze

chy

Sło

wen

ia

Nie

mcy

Dan

ia

Szw

ecja

Bel

gia

Łotw

a

Irla

ndia

Hol

andi

a

Cyp

r

Tur

cja

Por

tuga

lia

Sło

wac

ja

Węg

ry

Fra

ncja

His

zpan

ia

Rum

unia

Wło

chy

Mal

ta

Buł

garia

Gre

cja

W. B

ryta

nia

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

39

Z odpowiedzi studentów wynika, że kraje leżące na północy i w centrum Europy częściej oferują spotkania dla

stypendystów Erasmusa, zaś te usytuowane na południu kontynentu – rzadziej. Wyjątkiem jest wspomniana

Wielka Brytania, gdzie odsetek wskazań respondentów na ten temat był najniższy.

111000... OOOccceeennnaaa wwwssspppaaarrrccciiiaaa oootttrrrzzzyyymmmaaannneeegggooo zzz uuuccczzzeeelllnnniii mmmaaaccciiieeerrrzzzyyysssttteeejjj iii pppaaarrrtttnnneeerrrssskkkiiieeejjj

Wiedząc już, jakie wsparcie oferowały uczelnie partnerskie oraz w jaki sposób uczelnie macierzyste mogły pomóc

swoim studentom np. w wyborze uczelni zagranicznej, można było przyjrzeć się opiniom stypendystów na temat

wartości tego wsparcia. Początkowo sprawdzono, jak studenci z poszczególnych województw Polski oceniają

wsparcie otrzymane z jednostek administracyjnych uczelni macierzystej (np. z dziekanatu, działu współpracy

z zagranicą) oraz z jednostek merytorycznych (wydział, instytut, koordynator wydziałowy, inne osoby

zaangażowane w organizację wyjazdu od strony merytorycznej, m.in. w zakresie ustalenia Porozumienia

o programie zajęć).

Okazało się że we wszystkich 16 województwach lepiej oceniane są jednostki administracyjne i co ciekawe,

rozkład kolejności tych ocen pokrywa się z ocenami jednostek merytorycznych. Obie jednostki najlepiej oceniali

studenci z województwa świętokrzyskiego (4,24 – j. administracyjna i 4,06 – merytoryczna), najgorzej

z lubuskiego (odpowiednio 3,80 i 3,53).

Wykres 49. Ocena wsparcia, jakie otrzymali stypendyści Erasmusa z uczelni macierzystej, według województw

Zróżnicowanie ocen widoczne jest też w przypadku podziału badanych stypendystów według typu uczelni, z jakiej

się wywodzą. Tym razem dodatkowo oprócz analizy ocen wsparcia uczelni macierzystej sprawdzono też, jak

studenci szkół publicznych i prywatnych oceniają wsparcie, jakie otrzymali, przebywając za granicą z uczelni

partnerskiej. Okazało się, że w przypadku każdego z trzech rodzajów wsparcia różnice są widoczne,

a najbardziej wyraźne wystąpiły w przypadku jednostki merytorycznej uczelni macierzystej. Zdecydowanie lepiej

oceniają ją studenci uczelni prywatnych, podobnie jak wsparcie z jednostki administracyjnej, aczkolwiek w tym

przypadku różnica nie jest już tak wyraźna. Zupełnie w przeciwnym kierunku ukształtowały się natomiast oceny

wsparcia otrzymanego z uczelni partnerskiej. Tym razem wyższą ocenę wystawili uczniowie szkół publicznych.

Można więc wywnioskować, że szkoły prywatne lepiej spełniają swoją rolę we wspomaganiu stypendystów,

natomiast studenci szkół publicznych bardziej liczą w tej kwestii na uczelnie partnerskie.

4,24

4,22

4,20

4,19

4,13

4,13

4,05

4,03

4,03

4,00

3,98

3,96

3,90

3,81

3,81

3,80

4,06

4,00

4,00

3,99

3,99

3,98

3,96

3,89

3,87

3,82

3,83

3,82

3,76

3,74

3,69

3,53

3,00

3,20

3,40

3,60

3,80

4,00

4,20

4,40

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

jednostka administracyjna jednostka merytoryczna

40

Wykres 50. Ocena wsparcia, jakie otrzymali stypendyści Erasmusa (według źródła pomocy i typu uczelni)

Wykres 51. Ocena wsparcia, jakie otrzymali stypendyści Erasmusa, według źródła pomocy i płci respondentów

Ciekawie ukształtowały się też oceny stypendystów według ich płci. Każdy rodzaj wsparcia lepiej jest oceniany

przez mężczyzn. Choć różnice nie są duże (największa w przypadku oceny jednostki merytorycznej uczelni

macierzystej – 0,11 pkt) to potwierdza się wcześniejszy wniosek, że kobiety są bardziej krytyczne w dostrzeganiu

oferowanej im pomocy i wsparcia, jakie uzyskały z uczelni macierzystej i partnerskiej.

Przeanalizowano następnie ocenę wsparcia ze strony uczelni macierzystej i partnerskiej według kierunku

studiów. Jeśli chodzi o wsparcie udzielane przez uczelnię partnerską, to najlepszą ocenę wystawili studenci

automatyki i robotyki (średnio 4,37), najgorszą kierunku lekarskiego (3,71). Różnica jest więc spora i wynosi 0,66

pkt. Co ciekawe, zupełnie odwrotnie w przypadku tych dwóch kierunków ułożyły się oceny wsparcia otrzymanego

z uczelni macierzystej. Studenci kierunku lekarskiego prawie najlepiej ze wszystkich oceniają wsparcie z

jednostki administracyjnej (4,10), dość wysoka jest też ich ocena wsparcia z jednostki merytorycznej (3,91).

Studenci automatyki i robotyki najgorzej natomiast na tle innych specjalizacji ocenili właśnie jednostkę

merytoryczną (3,53). Potwierdza to w pewien sposób konkurencyjność obu typów uczelni – lepsza ocena uczelni

macierzystej nie idzie w parze z lepszym ocenianiem uczelni partnerskich.

Następnym etapem analizy było sprawdzenie, czy poziom studiów wpływa na kształtowanie się ocen wsparcia

uzyskanego z uczelni macierzystej i partnerskiej. Okazało się, że taka zależność ma miejsce, bowiem każdy

rodzaj wsparcia był oceniany najlepiej przez doktorantów, następnie studentów studiów magisterskich, a zawsze

gorzej wsparcie to oceniali licencjaci. Największa różnica w ocenie wsparcia przez studentów studiów I stopnia i

doktorantów dotyczy jednostki merytorycznej i wynosi 0,33 pkt proc.

4,01

3,85

4,05 4,07

4,04

3,92

3,70

3,75

3,80

3,85

3,90

3,95

4,00

4,05

4,10

jednostka administracyjna

jednostka merytoryczna

uczelnia partnerska

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

uczelnia publiczna

uczelnia prywatna

4,04

3,94

4,09

4,00

3,83

4,02

3,5

3,6

3,7

3,8

3,9

4,0

4,1

4,2



uczelnia partnerska

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

Mężczyźni

Kobiety

41

Wykres 52. Ocena wsparcia, jakie otrzymali stypendyści Erasmusa, według źródła pomocy i kierunku studiów

Wykres 53. Ocena wsparcia, jakie otrzymali stypendyści Erasmusa, według źródła pomocy i poziomu studiów

Kolejnym krokiem było sprawdzenie, jak kształtuje się rozkład ocen dotyczących wsparcia uzyskanego z uczelni

partnerskiej według kraju pobytu. Najlepsze oceny uzyskały uczelnie estońskie (średnio 4,63), następnie

norweskie (4,58) oraz fińskie (4,54). Na drugim końcu skali ocen znalazły się uczelnie z Bułgarii (3,62) i Włoch

(3,63). Co ciekawe, różnica między ich ocenami a tymi przyznanymi szkołom w Estonii wynosi aż 1 punkt, co

wskazuje na to, jak różne może być wsparcie otrzymywane przez stypendystów podczas przebywania na

wymianie w innym kraju.

Na mapie 12 pokazano, które kraje oferowały najlepsze wsparcie (kolor czerwony), a które mniej się starały w

tym względzie (niebieski odcień). Po raz kolejny rysuje się podział na kraje północy i centrum kontynentu (które

oferowały wsparcie na bardzo dobrym poziomie) oraz na kraje południa (gdzie ocena wsparcia była najniższa).

3,5

3,7

3,9

4,1

4,3

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

peda

gogi

ka

filol

ogia

pol

ska

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

biot

echn

olog

ia

hist

oria

info

rmat

yka

finan

se i

rach

unko

woś

ć

socj

olog

ia

euro

peis

tyka

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

praw

o

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

filol

ogia

zarz

ądza

nie

ekon

omia

budo

wni

ctw

o

kultu

rozn

awst

wo

psyc

holo

gia

polit

olog

ia

tury

styk

a i r

ekre

acja

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

kier

unek

leka

rski

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

uczelnia partnerska jednostka administracyjna jednostka merytoryczna

3,96

3,81

4,01

4,05

3,89

4,06

4,23

4,14

4,25

3,6

3,7

3,8

3,9

4,0

4,1

4,2

4,3

4,4

jedn. administracyjna jedn. merytoryczna ucz. partnerska

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)


42

Wykres 54. Ocena wsparcia, jakie otrzymali stypendyści Erasmusa na uczelni partnerskiej, według kraju pobytu

Mapa 12. Kraje o najwyższych i najniższych ocenach wsparcia uzyskanego z uczelni partnerskiej

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o najwyższych, a niebieskim o najniższych ocenach wsparcia uzyskanego z uczelni partnerskiej.

Wykres 55 ukazuje sposób kształtowania się ocen wsparcia uzyskanego z uczelni partnerskiej w zależności od

rodzaju tego wsparcia. Po pierwsze należy zauważyć, że studenci, którym nie zaoferowano żadnej oferty

powitalnej (spotkań powitalnych, sesji informacyjnej czy programu orientacyjnego) ani kursu językowego i tak

podjęli się oceny wsparcia uzyskanego być może w jeszcze inny sposób (np. pomoc pracowników uczelni

podczas załatwienia jakiejś konkretnej sprawy), ale ocena taka była zdecydowanie najniższa (3,18). Można

zatem śmiało uznać, że przygotowanie przez uczelnię partnerską oferty powitalnej lub kursów językowych

wyraźnie polepsza jej pozytywny wizerunek.

4,63

4,58

4,54

4,51

4,50

4,43

4,39

4,37

4,34

4,29

4,27

4,27

4,25

4,22

4,21

4,17

4,15

4,13

4,08

3,95

3,92

3,87

3,85

3,84

3,84

3,80

3,63

3,62

3,2

3,4

3,6

3,8

4,0

4,2

4,4

4,6

4,8

Est

onia

Nor

weg

ia

Fin

land

ia

Aus

tria

Litw

a

Sło

wen

ia

Cze

chy

Szw

ecja

Dan

ia

Isla

ndia

Bel

gia

Sło

wac

ja

Łotw

a

Hol

andi

a

Irla

ndia

Nie

mcy

W. B

ryta

nia

Cyp

r

Węg

ry

Mal

ta

Rum

unia

Tur

cja

Por

tuga

lia

Gre

cja

Fra

ncja

His

zpan

ia

Wło

chy

Buł

garia

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

43

Wykres 55. Ocena wsparcia, jakie otrzymali stypendyści Erasmusa na uczelni partnerskiej

w zależności od rodzaju oferty

Oprócz omówionych wyżej spotkań powitalnych i kursów językowych studenci Erasmusa mogli też uczestniczyć

w regularnych spotkaniach organizacyjnych, jeżeli oczywiście dana uczelnia je oferowała. Podobnie jak wcześniej

to, czy były one oferowane radykalnie wpłynęło na ocenę otrzymanego wsparcia. Przykładowo, wśród

respondentów, którzy uczestniczyli w takich spotkaniach 41,3 proc. bardzo dobrze oceniało takie wsparcie,

natomiast wśród tych, którym nie oferowano takich spotkań odsetek ten wyniósł już tylko 17,4 proc. Poza tym

w przypadku tych ostatnich wyższe są odsetki wskazań dla ocen minimalne i niedostateczne (kolor

pomarańczowy i czerwony na skali ocen), co również świadczy o tym, jak brak spotkań organizacyjnych pogarsza

wizerunek uczelni partnerskich.

Wykres 56. Ocena wsparcia otrzymanego przez stypendystów Erasmusa na uczelni partnerskiej w zależności

od organizowania regularnych spotkań informacyjnych

Warto na koniec podsumować, że stypendyści Erasmusa nieco wyżej ocenili pomoc udzielaną przez uczelnię

partnerską (wykres 57; średnia ocena 4,04), ale równie dobrze oceniają oni wsparcie ze strony jednostki

administracyjnej uczelni macierzystej (4,01). Nieco gorzej wypadła natomiast jednostka merytoryczna, której

pomoc oceniano średnio na 3,86.

Wykres 57. Porównanie oceny wsparcia uzyskanego z jednostek uczelni macierzystej i partnerskiej

3,0

3,2

3,4

3,6

3,8

4,0

4,2

4,4

spotkanie powitalne

sesja informacyjna

program „orientacyjny”

kurs językowy nic nie zaoferowano

4,17 4,26 4,29

4,11

3,18 Ś

red

nia

oce

na

(w p

kt)

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

nie było spotkań tak, były spotkania

17,4

41,3

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

(5) bardzo dobre

(4) dobre

(3) dostateczne

(2) minimalne

(1) niedostateczne

3,75

3,80

3,85

3,90

3,95

4,00

4,05



uczelnia partnerska

4,01

3,86

4,04

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

44

111111... OOOccceeennnaaa pppooozzziiiooommmuuu iiinnnttteeegggrrraaacccjjjiii zzzeee śśśrrrooodddooowwwiiissskkkiiieeemmm ssstttuuudddeeennnccckkkiiimmm nnnaaa uuuccczzzeeelllnnniii pppaaarrrtttnnneeerrrssskkkiiieeejjj

Następny obszar tematyczny dotyczył oceny poziomu integracji stypendystów Erasmusa ze studentami

miejscowymi, którzy na co dzień studiują na uczelniach partnerskich. Większość respondentów (31,9 proc.)

oceniała poziom integracji jako dobry (wykres 58). Co czwarty stypendysta (25,4 proc.) bardzo dobrze ocenia

taką integrację, ale niewiele mniej, bo 22,5 proc., dało ocenę dostateczną. Jeśli dodać do tego 16,2 proc. ocen

minimalnych oraz 3,9 proc. niedostatecznych, to uznać można, że integracja z innymi studentami z zagranicy nie

była najwyżej oceniana przez polskich stypendystów Erasmusa.

Wykres 58. Ocena poziomu integracji z miejscowymi studentami uczelni partnerskiej

(niebędącymi stypendystami Erasmusa)

Interesujące było sprawdzenie, w przypadku których krajów docelowych ocena ta jest najwyższa, a gdzie

integracja pozostawia wiele do życzenia (wykres 59). Okazało się, że najlepiej studenci oceniali integrację

z lokalnym środowiskiem studenckim w krajach położonych na południowym wschodzie kontynentu, w Bułgarii

(średnia ocena 4,09), Rumunii (4,02), na Węgrzech (3,97) oraz w Turcji (3,94). Prawidłowość tę potwierdza mapa

13, na której wspomniane kraje zaznaczone są najciemniejszym kolorem czerwonym, symbolizującym właśnie

najwyższe noty przyznawane za poziom integracji z innymi studentami.

Wykres 59. Ocena poziomu integracji z miejscowymi studentami uczelni partnerskiej (niebędącymi

stypendystami Erasmusa), według kraju pobytu

Państwa, gdzie stypendyści Erasmusa najgorzej integrowali się z innymi studentami to Islandia (ocena wyniosła

tu jedynie 3,18), Malta (3,21) i Estonia (3,30). Kraje te zaznaczono na mapie 13 odcieniem niebieskim. Tym

samym kolorem zaznaczono inne kraje, gdzie poziom integracji był niższy od ogólnej, średniej noty przyznanej

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

(1) niedostateczny

(2) minimalny

(3) dostateczny

(4) dobry

(5) bardzo dobry

3,9

16,2

22,5

31,9

25,4

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

4,09

4,02

3,97

3,94

3,92

3,79

3,76

3,73

3,65

3,65

3,64

3,64

3,63

3,62

3,62

3,59

3,56

3,55

3,54

3,54

3,47

3,46

3,46

3,43

3,40

3,30

3,21

3,18

3,0

3,2

3,4

3,6

3,8

4,0

4,2

4,4

Buł

garia

Rum

unia

Węg

ry

Tur

cja

Irla

ndia

Łotw

a

Sło

wac

ja

Fin

land

ia

Cyp

r

Nie

mcy

W. B

ryta

nia

Cze

chy

Hol

andi

a

Gre

cja

Szw

ecja

Por

tuga

lia

Litw

a

Sło

wen

ia

Aus

tria

Wło

chy

Dan

ia

His

zpan

ia

Nor

weg

ia

Bel

gia

Fra

ncja

Est

onia

Mal

ta

Isla

ndia

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

45

przez wszystkich stypendystów. Dzięki temu łatwo można zauważyć, w których państwach tamtejsi studenci

i polscy stypendyści najmniej się integrowali. Są to głównie kraje południowo-zachodniej części Europy oraz

wspomniana Islandia i Estonia.

Mapa 13. Kraje z najwyższą i najniższą oceną poziomu integracji ze środowiskiem studenckim

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o najwyższej, a niebieskim o najniższej ocenie poziomu integracji ze środowiskiem studenckim.

W wyniku analizy tego, jak kształtowały się oceny poziomu integracji ze środowiskiem studenckim według

kierunku studiów (wykres 60), okazało sie, że najlepiej oceniają tę kwestię studenci pedagogiki (ocena 3,87),

turystyki i rekreacji (3,81) oraz mechaniki i budowy maszyn (3,78), a najgorzej – co może dziwić – socjologii

(3,26), psychologii (3,28) oraz finansów i rachunkowości (3,30). Przyglądając się wszystkim kierunkom

umieszczonym w kolejności od najlepszej do najgorszej oceny, można zauważyć, że przeważnie lepszą ocenę

wystawiali studenci kierunków ścisłych (zaznaczonych ciemniejszymi słupkami na wykresie), gorszą –

humanistycznych.

Wykres 60. Ocena poziomu integracji ze studentami uczelni partnerskiej (niebędącymi stypendystami

Erasmusa), według kierunku studiów

3,87

3,81

3,78

3,74

3,72

3,67

3,66

3,62

3,61

3,61

3,61

3,60

3,60

3,57

3,51

3,49

3,48

3,47

3,46

3,44

3,41

3,34

3,30

3,28

3,26

3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 3,9 4,0

peda

gogi

ka

tury

styk

a i r

ekre

acja

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

budo

wni

ctw

o

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria …

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

biot

echn

olog

ia

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

polit

olog

ia

filol

ogia

zarz

ądza

nie

euro

peis

tyka

kier

unek

leka

rski

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

info

rmat

yka

ekon

omia

kultu

rozn

awst

wo

filol

ogia

pol

ska

hist

oria

praw

o

dzie

nnik

arst

wo

i …

finan

se i

rach

unko

woś

ć

psyc

holo

gia

socj

olog

ia

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

46

Jeśli wziąć pod uwagę ocenę wystawioną przez stypendystów Erasmusa według typu uczelni, z jakiej się

wywodzą oraz poziomów studiów, okazuje się, że integrację ze środowiskiem studenckim nieco lepiej oceniali

studenci szkół niepublicznych (średnia ocena 3,79), a nieco gorzej – publicznych (3,57). Co do poziomów

studiów, to zauważono, że doktoranci ocenili poziom integracji najwyżej (3,74), natomiast najgorszą notę

wystawili studenci studiów magisterskich (3,56).

Wykres 61. Ocena poziomu integracji z miejscowymi studentami uczelni partnerskiej (innymi niż stypendyści

Erasmusa), według typu uczelni macierzystej i poziomów studiów

111222... OOOccceeennnaaa ppprrrzzzyyygggoootttooowwwaaannniiiaaa nnnaaauuuccczzzyyyccciiieeellliii aaakkkaaadddeeemmmiiiccckkkiiiccchhh nnnaaa uuuccczzzeeelllnnniiiaaaccchhh pppaaarrrtttnnneeerrrssskkkiiiccchhh

Następną kwestią poruszoną w badaniu była ocena przygotowania nauczycieli akademickich wykładających na

uczelniach partnerskich. Rozkład ocen dla wszystkich respondentów ogółem pokazuje wykres 62. Wynika

z niego, że najczęściej wystawili oni ocenę bardzo dobrą (45,2 proc. wskazań), 4 na 10 studentów wystawiło

ocenę dobrą, zaś oceny 1, 2 oraz 3 pojawiały się stosunkowo rzadko (np. ocenę niedostateczny wskazało tylko

0,9 proc. studentów). Świadczy to o naprawdę dobrym poziomie przygotowania nauczycieli, czyli o zadowoleniu

studentów z prowadzonych zajęć i rzetelnie przekazywanej wiedzy. Można zatem uznać, że wyjazd przynosi

stypendystom wymierne korzyści naukowe, skoro mieli możliwość współpracy z tak dobrze ocenianą kadrą

nauczycielską.

Wykres 62. Ocena przygotowania nauczycieli akademickich na uczelni partnerskiej

3,3

3,4

3,5

3,6

3,7

3,8

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

3,57

3,79

3,61 3,56

3,74

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

(1) niedostateczny

(2) minimalny

(3) dostateczny

(4) dobry

(5) bardzo dobry

0,9 2,9

12,0

39,0

45,2

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

47

Wykres 63. Ocena przygotowania nauczycieli akademickich na uczelni partnerskiej, według kraju pobytu

Zbadano również oceny przygotowania nauczycieli według kraju pobytu. Najwyżej oceniano nauczycieli

pracujących w Holandii (średnia ocena 4,62), Norwegii (4,59) oraz Austrii (4,58), najniżej – w Portugalii (3,74),

Grecji (3,87) i Rumunii (3,87). Na mapie 14 kolorem czerwonym zaznaczono kraje, w których przygotowanie

nauczycieli do prowadzenia zajęć dla studentów Erasmusa oceniono jako dobre, na niebiesko pokazano zaś

państwa, w których kadra nauczycielska zdaniem stypendystów Erasmusa była gorzej przygotowana.

Mapa 14. Kraje, w przypadku których ocena przygotowania nauczycieli była najwyższa i najniższa

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o najwyższej, a niebieskim o najniższej ocenie przygotowania nauczycieli.

Z badania oceny przygotowania nauczycieli według kierunków, na jakich studiują stypendyści Erasmusa, wynika,

że zagraniczni wykładowcy najlepiej byli oceniani przez studentów biotechnologii (4,46), filologii (4,41) i filologii

polskiej (4,37), najgorzej przez słuchaczy architektury i urbanistyki (3,96), kulturoznawstwa (4,07) oraz turystki

i rekreacji (4,07). Tym razem nie można mówić o wyraźnej prawidłowości, że lepsze oceny wystawiają studenci

kierunków ścisłych bądź humanistycznych, bo na obu końcach skali ocen plasują się zarówno jedne, jak i drugie

specjalizacje. Ciekawe jest natomiast to, że wysokie noty przyznali studenci obu typów filologii (nowożytnej

i polskiej), co znaczyłoby, że są oni najczęściej zadowoleni z poziomu prowadzonych zajęć związanych z nauką

języka.

4,62

4,59

4,58

4,55

4,53

4,50

4,50

4,50

4,48

4,45

4,42

4,39

4,38

4,37

4,35

4,32

4,28

4,25

4,21

4,20

4,19

4,15

4,05

4,05

3,92

3,87

3,87

3,74

3,5

3,7

3,9

4,1

4,3

4,5

4,7

4,9

Hol

andi

a

Nor

weg

ia

Aus

tria

Nie

mcy

Isla

ndia

Est

onia

Szw

ecja

Dan

ia

Bel

gia

Fin

land

ia

W. B

ryta

nia

Cze

chy

Węg

ry

Łotw

a

Sło

wen

ia

Mal

ta

Cyp

r

Litw

a

Irla

ndia

Fra

ncja

Sło

wac

ja

Buł

garia

His

zpan

ia

Wło

chy

Tur

cja

Rum

unia

Gre

cja

Por

tuga

lia

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

48

Wykres 64. Ocena przygotowania nauczycieli akademickich na uczelni partnerskiej, według kierunku studiów

Przypatrując się rozkładom ocen według typu uczelni macierzystej i poziomu studiów, zauważono, że lepiej

przygotowanie nauczycieli oceniają tym razem studenci szkół publicznych (średnia nota wyniosła 4,26 przy

ocenie studentów szkół prywatnych – 4,11) oraz że im wyższy jest poziom studiów (w kolejności licencjackie,

magisterskie, doktoranckie), tym wyższa ocena przygotowania nauczycieli. Studenci studiów I stopnia wystawili

ocenę 4,19, II stopnia 4,28, zaś doktoranci 4,46.

Wykres 65. Ocena przygotowania nauczycieli akademickich na uczelni partnerskiej, według typu uczelni macierzystej wyjeżdżających studentów i poziomu studiów

111333... TTTyyyppp zzzaaakkkwwwaaattteeerrrooowwwaaannniiiaaa pppooodddccczzzaaasss pppooobbbyyytttuuu zzzaaa gggrrraaannniiicccąąą

Następną analizowaną kwestią był typ zakwaterowania, jakie zorganizowali sobie uczestnicy programu Erasmus,

jadąc na wymianę do uczelni partnerskiej. W sprawozdaniu stypendysty widniały cztery możliwe warianty wyboru:

akademik, pokój lub dom razem z innymi studentami poza uczelnią, prywatne mieszkanie wynajmowane

samodzielnie oraz kategoria inne. Należy zaznaczyć, że nie są one rozłączne, czyli np. ktoś mógł mieszkać

połowę czasu, jaki spędził na stypendium samodzielnie w wynajętym mieszkaniu (opcja nr 3), a pozostały okres

w domu z innymi studentami (opcja nr 2).

Okazało się, że najpopularniejszym miejscem zamieszkania podczas pobytu na stypendium był jednak akademik.

Taki wariant zadeklarowało 47,8 proc. respondentów (wykres 66). Co trzeci stypendysta (33,5 proc.) mieszkał

4,46

4,41

4,37

4,36

4,33

4,32

4,31

4,27

4,26

4,26

4,24

4,23

4,23

4,23

4,21

4,19

4,18

4,17

4,17

4,15

4,14

4,14

4,07

4,07

3,96

3,7

3,8

3,9

4,0

4,1

4,2

4,3

4,4

4,5

biot

echn

olog

ia

filol

ogia

filol

ogia

pol

ska

praw

o

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

hist

oria

peda

gogi

ka

finan

se i

rach

unko

woś

ć

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

euro

peis

tyka

info

rmat

yka

socj

olog

ia

polit

olog

ia

ekon

omia

budo

wni

ctw

o

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria …

psyc

holo

gia

zarz

ądza

nie

dzie

nnik

arst

wo

i …

kier

unek

leka

rski

tury

styk

a i r

ekre

acja

kultu

rozn

awst

wo

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

3,90

4,00

4,10

4,20

4,30

4,40

4,50

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

4,26

4,11

4,19

4,28

4,46

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

49

w pokoju lub domu razem z innymi studentami, a co piąta osoba (19,3 proc.) w wynajmowanym samodzielnie

prywatnym mieszkaniu.

Wykres 66. Struktura zakwaterowania podczas pobytu na uczelni partnerskiej

Sprawdzono również, czy rodzaj zakwaterowania podczas pobytu był zróżnicowany w zależności od płci

respondentów. W analizie pominięto kategorię inny typ zakwaterowania, gdyż była ona stosunkowo rzadko

wskazywana przez ankietowanych (tylko w 3,5 proc. przypadków). Jeśli chodzi o mieszkanie samodzielnie, to nie

zauważono różnic w odsetkach wskazań, natomiast mężczyźni częściej niż kobiety mieszkali w akademiku

(aczkolwiek różnica jest niewielka – 1,5 pkt proc.), zaś kobiety częściej deklarowały mieszkanie z innymi

studentami (różnica 1,1 pkt proc.).

Wykres 67. Struktura zakwaterowania studentów Erasmusa podczas pobytu za granicą, według płci

Większe zróżnicowanie odpowiedzi, szczególnie jeśli chodzi o mieszkanie w akademiku, zaobserwowano po ich

przeanalizowaniu pod kątem kraju pobytu (wykres 68). Przykładowo, na Słowacji w domach studenckich

oferowanych przez tamtejsze uczelnie mieszkało aż 97,2 proc. stypendystów, w Norwegii 94,3 proc., w Estonii

90,7 proc., a w Hiszpanii zaledwie 3,0 proc. studentów. Na mapie 15 ukazano kraje, w których znaczny lub

bardzo niewielki odsetek przyjeżdżających studentów mieszkał w akademiku. W krajach na południu Europy oraz

na Islandii, w Irlandii i w Wielkiej Brytanii w akademikach mieszkało mniej studentów, niż wynosił ogólny odsetek

(47,8 proc.).

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

45,0

50,0

akademik pokój lub dom razem z innymi

studentami poza uczelnią

prywatne mieszkanie

wynajmowane samodzielnie

inne

47,8

33,5

19,3

3,5

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

48,9

32,7

19,3

47,4

33,8

19,3

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0



prywatne mieszkanie


Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

Mężczyźni

Kobiety

50

Wykres 68. Struktura zakwaterowania studentów Erasmusa podczas pobytu za granicą, według kraju pobytu

Mapa 15. Kraje, w których procentowo najwięcej i najmniej studentów mieszkało w akademikach

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o najwyższym, a niebieskim o najniższym odsetku stypendystów mieszkających w akademiku.

Nieco mniejsze różnice w odpowiedziach studentów dotyczących rodzaju zakwaterowania podczas pobytu na

stypendium zauważono również, kiedy rozpatrywano je pod kątem kierunku studiów. Jeśli chodzi

o zakwaterowanie w akademikach, mieszkało w nich najwięcej studentów: historii (68,0 proc.), filologii polskiej

(65,5 proc.) oraz budownictwa (65,1 proc.), a najmniej studentów z informatyki (34,6 proc.), turystyki i rekreacji

(35,6 proc.) oraz zarządzania i inżynierii produkcji (35,9 proc.).

97,2

94,3

90,7

89,6

86,9

82,5

81,3

79,2

77,4

76,8

75,0

71,0

66,0

62,3

58,1

57,8

51,6

46,2

42,8

42,1

39,8

31,1

30,2

29,3

23,5

19,0

12,7

3,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

Sło

wac

ja

Nor

weg

ia

Est

onia

Cze

chy

Litw

a

Łotw

a

Buł

garia

Sło

wen

ia

Rum

unia

Nie

mcy

Aus

tria

Szw

ecja

Fin

land

ia

Fra

ncja

Hol

andi

a

Dan

ia

Węg

ry

Irla

ndia

W. B

ryta

nia

Mal

ta

Gre

cja

Bel

gia

Por

tuga

lia

Wło

chy

Isla

ndia

Tur

cja

Cyp

r

His

zpan

ia

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

) akademik

pokój lub dom razem z innymi studentami poza uczelnią

prywatne mieszkanie wynajmowane samodzielnie

51

Wykres 69. Struktura zakwaterowania podczas pobytu za granicą, według kierunku studiów

Jeśli chodzi o poziom studiów (wykres 70), to w akademiku najczęściej mieszkali doktoranci (51,9 proc. z nich),

a najrzadziej studenci studiów licencjackich (46,5 proc.); w pokoju lub domu z innymi studentami mieszkały

najczęściej osoby studiujące na studiach I stopnia (35,1 proc.), a najrzadziej doktoranci (24,1 proc.), zaś

w pojedynkę mieszkanie najczęściej wynajmowali uczestnicy studiów doktoranckich (22,8 proc.), a najrzadziej

studenci studiów I stopnia (18,9 proc.).

Wykres 70. Struktura zakwaterowania podczas pobytu za granicą, według poziomu studiów

Analizując typ zakwaterowania w powiązaniu z typem uczelni, na jakiej studiowali studenci w kraju (wykres 71),

zauważono, że w akademikach mieszkało procentowo więcej studentów uczelni publicznych (49,0 proc.) niż ich

kolegów z uczelni niepublicznych (33,4 proc.). Ci drudzy częściej musieli zatem wynajmować mieszkanie

z innymi studentami (36,9 proc. z nich i 33,2 proc. wśród uczniów szkół publicznych) lub samodzielnie

(odpowiednio 28,2 proc. i 18,6 proc.).

68,0

65,5

65,1

54,6

53,8

52,0

50,8

50,5

48,7

48,6

46,5

46,0

45,1

44,6

43,4

42,8

42,4

42,3

42,0

40,2

39,8

38,8

35,9

35,6

34,6

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

hist

oria

filol

ogia

pol

ska

budo

wni

ctw

o

filol

ogia

praw

o

biot

echn

olog

ia

ekon

omia

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

peda

gogi

ka

kier

unek

leka

rski

finan

se i

rach

unko

woś

ć

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

polit

olog

ia

kultu

rozn

awst

wo

euro

peis

tyka

socj

olog

ia

zarz

ądza

nie

psyc

holo

gia

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

tury

styk

a i r

ekre

acja

info

rmat

yka

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

akademik



46,5

35,1

18,9

48,8

32,4

19,5

51,9

24,1

22,8

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

akademik pokój lub dom razem z innymi studentami poza

uczelnią


Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

52

Wykres 71. Struktura zakwaterowania podczas pobytu za granicą, według typu uczelni

111444... ZZZnnnaaajjjdddooowwwaaannniiieee zzzaaakkkwwwaaattteeerrrooowwwaaannniiiaaa

Analiza sprawozdań stypendystów Erasmusa pozwoliła również stwierdzić, w jaki sposób studenci znajdowali

zakwaterowanie w kraju, do którego się udali. W formularzu sprawozdania stypendysty można było wybrać jedną

z pięciu opcji: przez biuro uniwersyteckie, przez znajomych lub rodzinę, na rynku prywatnym, przez Internet lub

kategorię inne. Najwięcej wskazań uzyskało biuro uniwersyteckie. Z jego pomocy przy szukaniu zakwaterowania

skorzystało 51,0 proc. respondentów. Na drugim miejscu uplasował się Internet, który wskazało 26,6 proc.

stypendystów. 14,4 proc. korzystało z pomocy znajomych i/lub rodziny, a 10,6 proc. szukało mieszkania na rynku

prywatnym.

Wykres 72. Sposoby znajdowania zakwaterowania za granicą

Wykres 73. Sposoby znajdowania zakwaterowania za granicą, według płci

Sprawdzono następnie, czy płeć stypendystów ma wpływ na sposób, w jaki poszukiwali oni zakwaterowania.

Okazało się, że nie ma różnic, jeśli chodzi o użycie Internetu, ale już np. biuro uniwersyteckie było częściej

49,0

33,2

18,6

33,4 36,9

28,2

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

akademik pokój lub dom razem z innymi studentami poza

uczelnią


Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

) Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

0,0

20,0

40,0

60,0

przez biuro uniwersyteckie

przez Internet przez znajomych /

rodzinę

na rynku prywatnym

inne

51,0

26,6

14,4 10,6 8,1

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

54,3

26,5

13,1

12,8

49,6

26,6

15,0

9,6

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0


przez Internet przez znajomych / rodzinę

na rynku prywatnym O

dse

tek

wsk

azań

(w

%)


53

wskazywane przez mężczyzn (54,3 proc.) niż przez kobiety (49,6 proc.). Mężczyźni częściej prowadzili też

poszukiwania na rynku prywatnym (12,8 proc. mężczyzn, 9,6 proc. kobiet), natomiast kobiety częściej korzystały

z pomocy znajomych lub rodziny (15,0 proc. kobiet, 13,1 proc. mężczyzn).

Większe różnice niż w przypadku płci respondentów zauważono, badając sposób szukania zakwaterowania w

powiązaniu z krajem docelowym. Przez biuro uczelniane informacje o zakwaterowaniu wyszukiwali najczęściej

stypendyści wyjeżdżający do Słowenii (85,2 proc.), Estonii (83,3 proc.) oraz do Norwegii (82,9 proc.), najrzadziej

wyjeżdżający na Maltę (tylko 10,5 proc.), do Hiszpanii (15,7 proc.), Turcji (32,9 proc.) oraz Włoch (35,5 proc.).

Mapa 16 ukazuje kraje, w przypadku których odnotowano wysoki lub niski odsetek przyjeżdżających studentów,

którzy korzystali z pomocy biura uniwersyteckiego.

Wykres 74. Sposoby znajdowania zakwaterowania za granicą, według kraju pobytu

Poszukiwanie mieszkania przez Internet było najpopularniejsze wśród studentów udających się na Maltę (68,4

proc.) i do Irlandii (48,7 proc.), na pomoc znajomych i/lub rodziny najczęściej liczyli stypendyści wyjeżdżający na

Maltę (36,8 proc.) i do Turcji (32,3 proc.), a na rynku prywatnym szukało zakwaterowania najwięcej tych, którzy

przebywali w Hiszpanii (21,8 proc.) oraz we Włoszech (18,0 proc.).

Mapa 16. Kraje o największym i najmniejszym odsetku przyjeżdżających studentów Erasmusa, którym pomogło

znaleźć zakwaterowanie biuro uniwersyteckie

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o największym, a niebieskim o najmniejszym odsetku takich stypendystów.

85,2

83,3

82,9

81,2

79,6

79,2

77,4

76,5

75,4

75,3

74,3

69,8

69,5

63,2

60,6

60,4

49,3

48,8

46,4

44,2

43,6

43,2

43,2

42,8

35,5

32,9

15,7

10,5

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

Sło

wen

ia

Est

onia

Nor

weg

ia

Sło

wac

ja

Fin

land

ia

Litw

a

Rum

unia

Isla

ndia

Szw

ecja

Dan

ia

Cze

chy

Nie

mcy

Buł

garia

Łotw

a

Hol

andi

a

Fra

ncja

Cyp

r

Bel

gia

Gre

cja

Aus

tria

Irla

ndia

Por

tuga

lia

Węg

ry

W. B

ryta

nia

Wło

chy

Tur

cja

His

zpan

ia

Mal

ta

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

przez biuro uniwersyteckie przez znajomych / rodzinę

na rynku prywatnym przez Internet

54

Podobną analizę przeprowadzono w odniesieniu do kierunków studiów. Tym razem różnice między odsetkami

poszczególnych wskazań były mniejsze. Przez biuro uniwersyteckie szukało mieszkania najwięcej studentów

budownictwa (60,0 proc.), a najmniej psychologii (38,0 proc.). Poszukiwanie przez Internet było najbardziej

popularne wśród studentów psychologii (40,0 proc.), a najmniej wśród studentów pedagogiki (19,1 proc.).

Z pomocy znajomych i/lub rodziny najczęściej korzystali studenci kierunku lekarskiego (20,7 proc.), a najrzadziej

słuchacze historii (7,2 proc.), zaś zakwaterowania na rynku prywatnym szukało najwięcej studentów elektroniki

i telekomunikacji (17,6 proc.), a najmniej – filologii polskiej (4,2 proc.).

Wykres 75. Sposoby znajdowania zakwaterowania za granicą, według kierunku studiów

Jeśli chodzi o poziom studiów, to w Internecie informacji o zakwaterowaniu częściej szukali studenci I i II stopnia

(odpowiednio 27,1 proc. i 26,4 proc. z nich), rzadziej doktoranci (19,8 proc.), którzy częściej korzystali z pomocy

znajomych i/lub rodziny (22,8 proc.). Prawie dwa razy rzadziej czynili to studenci studiów licencjackich (13,8

proc.) oraz magisterskich (14,8 proc.). W przypadku dwóch pozostałych sposobów wyszukiwania informacji nie

zauważono znaczących różnic.

Wykres 76. Sposoby znajdowania zakwaterowania za granicą, według poziomu studiów

60,0

58,5

58,3

57,6

57,2

56,1

55,3

55,0

54,4

52,0

51,0

51,0

50,2

50,0

48,0

47,5

47,1

46,8

46,8

45,8

45,5

45,2

45,1

45,0

38,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

budo

wni

ctw

o

filol

ogia

pol

ska

ekon

omia

hist

oria

peda

gogi

ka

biot

echn

olog

ia

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

filol

ogia

finan

se i

rach

unko

woś

ć

info

rmat

yka

zarz

ądza

nie

euro

peis

tyka

praw

o

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

socj

olog

ia

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

kier

unek

leka

rski

polit

olog

ia

tury

styk

a i r

ekre

acja

kultu

rozn

awst

wo

psyc

holo

gia

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

przez biuro uniwersyteckie przez znajomych / rodzinę

na rynku prywatnym przez Internet

51,3

27,1

13,8

10,2

50,9

26,4

14,8

10,8

49,4

19,8

22,8

12,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0



na rynku prywatnym

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

) Studia licencjackie Studia magisterskie Studia doktoranckie

55

Sposób szukania zakwaterowania różnił się nieco również w zależności od typu uczelni macierzystej

stypendystów. Poszukując zakwaterowania, osoby ze szkół publicznych częściej korzystały z pomocy biura na

uczelni (51,7 proc., zaś 42,9 proc. studentów uczelni niepublicznych). Pozostałe trzy kategorie były bardziej

typowe dla studentów szkół niepublicznych. Największa różnica wystąpiła w przypadku poszukiwań przez

Internet (odpowiednio 32,0 proc. i 26,2 proc.).

Wykres 77. Sposoby znajdowania zakwaterowania za granicą, według typu uczelni

Na wykresie 78 ukazano związek typu znalezionego lokum ze sposobem jego poszukiwania. Aż 81,9 proc.

studentów, którzy ostatecznie zamieszkali w akademiku, znalazło ten typ zakwaterowania przez biuro

uniwersyteckie. Miejsc w domu studenckim próbowano też szukać przez Internet – tę drogę wybrało 13,9 proc.

respondentów. Z Internetu korzystali natomiast najczęściej ci studenci, którzy ostatecznie zamieszkali

samodzielnie lub z innymi studentami w wynajmowanym domu lub mieszkaniu. Odsetki wskazań wyniosły

odpowiednio 41,8 proc. i 37,5 proc. Biuro uniwersyteckie z reguły pomaga więc znaleźć miejsce w akademiku,

a studenci, którzy nie chcieli lub nie mogli zamieszkać w domu studenckim (np. z braku wystarczającej liczby

miejsc), przeszukiwali przede wszystkim Internet lub szukali mieszkania na rynku prywatnym albo przez

znajomych czy rodzinę.

Wykres 78. Typ zakwaterowania za granicą a sposób jego poszukiwania

W nieco innym ujęciu pokazuje te zależności wykres 79. Przedstawia on sposób szukania mieszkania (oś X),

a zaprezentowane dane pokazują, ile procent studentów zamieszkało ostatecznie w tego typu lokum, jakiego

szukali (legenda). Spośród tych, którzy zakwaterowania szukali przez biuro uniwersyteckie, 76,7 proc.

zamieszkało ostatecznie w akademiku. Z kolei ci, którzy szukali mieszkania na własną rękę, najczęściej

zamieszkiwali wówczas samodzielnie w wynajętym mieszkaniu (44,5 proc. przypadków) lub jeszcze częściej z

51,7

26,2

14,3 10,5

42,9

32,0

15,9

10,8

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0



na rynku prywatnym

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %


Uczelnie prywatne

81,9

29,0 15,1

13,9 37,5 41,8

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

akademik pokój lub dom razem z innymi studentami

poza uczelnią


Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

przez Internet

na rynku prywatnym

przez znajomych / rodzinę


56

innymi studentami (55,3 proc. wskazań). Potwierdził się więc fakt, że jeżeli ktoś decyduje się szukać

zakwaterowania przez biuro uniwersyteckie, to chce przede wszystkim trafić do akademika (lub ewentualnie biuro

to pomoże mu znaleźć mieszkanie z innymi studentami), ale jeżeli komuś zależy, aby mieszkać samodzielnie,

musi poszukać takiego zakwaterowania na własną rękę.

Wykres 79. Sposób poszukiwania mieszkania za granicą w zależności od typu zakwaterowania

111555... DDDooossstttęęęppp dddooo zzzaaasssooobbbóóówww bbbiiibbbllliiiooottteeeccczzznnnyyyccchhh,,, mmmaaattteeerrriiiaaałłłóóówww dddyyydddaaakkktttyyyccczzznnnyyyccchhh,,, kkkooommmpppuuuttteeerrraaa

iii pppoooccczzztttyyy eeellleeekkktttrrrooonnniiiccczzznnneeejjj Kolejną analizowaną kwestią była ocena dostępu do zasobów bibliotecznych i materiałów dydaktycznych oraz do

komputera osobistego i poczty elektronicznej na uczelni partnerskiej. Rozkład ocen stypendystów (na skali 1-5)

pokazuje wykres 80. Zarówno zasoby biblioteczne, jak i dostęp do komputera najczęściej były oceniane jako

bardzo dobre, aczkolwiek notę taką przyznawano nieco częściej za dostęp do komputera (65,5 proc. wskazań)

niż za dostęp do materiałów dydaktycznych (56,1 proc.).

Wykres 80. Ocena dostępu do zasobów bibliotecznych oraz do komputera i poczty elektronicznej

Stwierdzono, że występują różnice w średnich ocenach dostępu do obu tych zasobów naukowych w zależności

od kraju, w którym przebywali stypendyści. Co ciekawe, im wyższa jest ocena dostępu do zasobów

bibliotecznych, tym wyżej oceniano też dostęp do komputera. Oznacza to, że uczelnie w danym kraju są albo

bardzo dobrze wyposażone w oba te typy udogodnień, albo w opinii stypendystów nie była to ich najmocniejsza

strona.

76,7 53,4 55,3

47,3

36,6 44,5 30,3

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0


przez znajomych /

rodzinę

na rynku prywatnym

przez Internet

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)



akademik

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

(1) niedostateczny

(2) minimalny

(3) dostateczny

(4) dobry

(5) bardzo dobry

0,9 2,6 9,9

30,6

56,1

1,1 2,7 7,7

23,0

65,5

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

Dostęp do zasobów bibliotecznych i materiałów dydaktycznych

Dostęp do komputera PC i poczty elektronicznej

57

Dostęp do komputera i poczty elektronicznej był najlepiej oceniany przez studentów goszczących na Islandii

(średnia nota 5,00), w Norwegii (4,92) oraz Finlandii (4,91), najgorzej przez tych przebywających we Włoszech

(3,78), w Bułgarii (3,79) i Rumunii (4,02). Jednak większość krajów zapewniła odpowiedni dostęp do komputerów,

skoro tylko 2 kraje na 28 otrzymały notę niższą niż 4,00. Jeśli chodzi o dostęp do zasobów bibliotecznych, to

najlepiej w tym zestawieniu wypadła Irlandia (średnia ocena 4,86), następnie Norwegia (4,81) oraz Wielka

Brytania (4,80), a najgorzej Bułgaria (3,83), Włochy (3,89) i Łotwa (4,02).

Wykres 81. Ocena dostępu do zasobów bibliotecznych oraz komputera i poczty elektronicznej,

według kraju pobytu

Z uwagi na powiązanie obu ocen (za dostęp do zasobów bibliotecznych i komputera), kolejno uśredniono obie

noty i sporządzono mapę 17, na której czerwonym kolorem zaznaczono kraje, które są pod tym względem lepiej

przygotowane, a niebieskimi odcieniami oznaczono kraje o gorszym dostępie do tych zasobów. Po raz kolejny

widoczny jest podział na dwa obszary, aczkolwiek tym razem w najbardziej niekorzystnej sytuacji są państwa

leżące w południowo-wschodniej części kontynentu, a także dwa kraje bałtyckie (Litwa, Łotwa), a nie jak

najczęściej do tej pory tylko kraje południowe. Najlepsze oceny otrzymały oprócz wspomnianej Irlandii i Wielkiej

Brytanii także Islandia i kraje skandynawskie.

Mapa 17. Kraje o najwyższej i najniższej ocenie dostępu do zasobów bibliotecznych oraz komputera i poczty

elektronicznej

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o najwyższej, a niebieskim o najniższej ocenie dostępu do tych zasobów.

5,00

4,92

4,91

4,90

4,89

4,85

4,85

4,81

4,72

4,68

4,66

4,62

4,58

4,56

4,54

4,54

4,53

4,41

4,39

4,34

4,25

4,22

4,19

4,17

4,15

4,02

3,79

3,78

3,50

3,70

3,90

4,10

4,30

4,50

4,70

4,90

Isla

ndia

Nor

weg

ia

Fin

land

ia

Hol

andi

a

Szw

ecja

Est

onia

W. B

ryta

nia

Dan

ia

Aus

tria

Irla

ndia

Nie

mcy

Bel

gia

Cze

chy

Sło

wen

ia

His

zpan

ia

Cyp

r

Mal

ta

Fra

ncja

Łotw

a

Por

tuga

lia

Gre

cja

Węg

ry

Litw

a

Tur

cja

Sło

wac

ja

Rum

unia

Buł

garia

Wło

chy

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)



58

Podobne zestawienie sporządzono również w podziale na kierunki studiów. Dostęp do komputera i poczty

elektronicznej najlepiej oceniali studenci: mechaniki i budowy maszyn (4,72), elektroniki i telekomunikacji (4,70)

oraz automatyki i robotyki (4,70). Można zauważyć, że dostęp do komputera i poczty elektronicznej najlepiej

oceniali studenci kierunków ścisłych i technicznych, a więc tych, na których korzystanie z komputera jest

powszechne i dlatego prawdopodobnie studenci tych kierunków mieli zapewniony do nich tak dobry dostęp na

uczelniach partnerskich. Stosunkowo najniżej oceniali dostęp do komputera PC przyszli lekarze (4,24).

Dostęp do zasobów bibliotecznych najlepiej ocenili studenci automatyki i robotyki (nota 4,58), filologii (4,53) oraz

elektroniki i telekomunikacji (4,51), najgorzej zaś kierunku lekarskiego (4,23), turystyki i rekreacji (4,23) oraz

filologii polskiej (4,26). Ciekawe jest zatem, że właśnie przyszli lekarze najgorzej ocenili zarówno dostęp do

komputera, jak i do zasobów bibliotecznych.


według kierunku studiów

Analiza średniej oceny dostępności tych zasobów według poziomu studiów wykazała, że z materiałów

dydaktycznych najłatwiej mogli korzystać doktoranci (średnia ocena 4,56), natomiast studenci studiów

licencjackich i magisterskich mieli pod tym względem większe ograniczenia, skoro wystawili średnią ocenę 4,38.

W ich przypadku lepiej oceniany był dostęp do komputera i poczty elektronicznej, ale może to wynikać np. stąd,

że jako osoby najmłodsze nie byli tak bardzo zainteresowani siedzeniem w bibliotekach i nauką, a bardziej

zależało im np. na możliwości sprawdzenia poczty elektronicznej, wysłania wiadomości do znajomych lub rodziny

itp.

4,72

4,70

4,70

4,65

4,61

4,60

4,57

4,53

4,52

4,52

4,51

4,50

4,50

4,48

4,46

4,46

4,45

4,45

4,43

4,42

4,40

4,39

4,38

4,36

4,24

4,00

4,10

4,20

4,30

4,40

4,50

4,60

4,70

4,80

4,90

5,00

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

biot

echn

olog

ia

budo

wni

ctw

o

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

info

rmat

yka

finan

se i

rach

unko

woś

ć

ekon

omia

peda

gogi

ka

zarz

ądza

nie

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

filol

ogia

socj

olog

ia

filol

ogia

pol

ska

euro

peis

tyka

tury

styk

a i r

ekre

acja

hist

oria

psyc

holo

gia

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

praw

o

kultu

rozn

awst

wo

polit

olog

ia

kier

unek

leka

rski

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)



59


według poziomu studiów

Wyraźną zależność między obiema badanymi ocenami potwierdza wykres 84, na którym pokazano, jak kształtuje

się średnia ocena dostępu do komputera i poczty elektronicznej w zależności od oceny wystawionej za dostęp do

zasobów bibliotecznych i materiałów dydaktycznych. Osoby, które za dostęp do zasobów bibliotecznych

wystawiły ocenę bardzo dobrą, za dostęp do komputera postawiły średnią ocenę 4,80, zaś te, które dostęp do

zasobów bibliotecznych oceniły jako niedostateczny lub minimalny, możliwości korzystania z komputera i poczty

elektronicznej oceniły także znacznie gorzej, ale jednak na poziomie powyżej 3,0.

Wykres 84. Ocena dostępu do komputera i poczty elektronicznej w zależności od oceny

dostępu do zasobów bibliotecznych

111666... PPPrrrzzzyyyssstttęęępppooowwwaaannniiieee dddooo eeegggzzzaaammmiiinnnóóówww nnnaaa uuuccczzzeeelllnnniii pppaaarrrtttnnneeerrrssskkkiiieeejjj

Kolejna część analizy dotyczyła zdawania egzaminów przez studentów przebywających na stypendium

za granicą (wykres 85). Badanie wykazało, że zdecydowana większość studentów (91,7 proc.) przystępowała do

egzaminów na uczelniach partnerskich.

Wykres 85. Procent stypendystów Erasmusa przystępujących i nieprzystępujących do egzaminów

na uczelni partnerskiej

4,38 4,38

4,56

4,52

4,46

4,56

4,25

4,30

4,35

4,40

4,45

4,50

4,55

4,60

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)



3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

3,24 3,26

3,83

4,28

4,80

Śre

dn

ia o

cen

a d

ost

epu

do

P

C i

po

czty

ele

ktro

nic

znej

(w

pkt

)

Ocena dostępu do zasobów bibliotecznych i materiałów dydaktycznych

91,7%

8,3%

tak

nie

60

Rozpatrując odsetek zdających egzaminy w poszczególnych krajach docelowych, zauważono, że do egzaminów

przystąpili wszyscy studenci przebywający na Łotwie i na Malcie, zaś najmniej stypendystów podchodziło do

egzaminów w Wielkiej Brytanii (78,6 proc. osób).

Wykres 86. Odsetek studentów przystępujących do egzaminów na uczelni partnerskiej, według kraju pobytu

Uwzględniając ogólny odsetek zdających egzaminy studentów (91,7 proc.), podzielno badane kraje na dwie

grupy i zaprezentowano ten podział na mapie 18. Pierwszą grupę (zaznaczoną odcieniem czerwonym) stanowiły

kraje, w których odsetek zdających był wyższy od ogólnego wyniku, zaś na niebiesko pokazano kraje, gdzie

zdających było mniej. Nie uwidacznia się tym razem podział na uczelnie „północne” i „południowe”. Najwięcej

studentów zdających egzaminy było w krajach bałtyckich (szczególnie na Łotwie) oraz w krajach basenu Morza

Czarnego (Rumunia, Bułgaria, Turcja), a najmniej na Wyspach Brytyjskich, w Holandii, Niemczech, Grecji

i Portugalii.

Mapa 18. Kraje o największym i najmniejszym odsetku studentów zdających egzaminy podczas pobytu



Odsetek zdających egzaminy według kierunku studiów przedstawiono na wykresie 87. Najczęściej egzaminy

zdawali studenci finansów i rachunkowości (99,1 proc. wskazań), najrzadziej biotechnologii (76,4 proc.) oraz

architektury i urbanistyki (79,3 proc.). Egzaminy za granicą zdawali rzadziej studenci kierunków technicznych

(oznaczonych ciemniejszym kolorem słupków).

100,

0

100,

0

99,3

98,1

96,9

96,2

95,8

95,6

95,3

94,9

94,9

94,4

94,3

94,1

94,1

93,9

93,6

93,0

91,7

91,7

91,4

90,9

88,7

87,7

87,3

86,4

85,9

78,6

70,0

75,0

80,0

85,0

90,0

95,0

100,0 Ło

twa

Mal

ta

Sło

wen

ia

Est

onia

Litw

a

Rum

unia

Tur

cja

Dan

ia

Buł

garia

Nor

weg

ia

Szw

ecja

Cyp

r

Wło

chy

Isla

ndia

His

zpan

ia

Węg

ry

Cze

chy

Bel

gia

Sło

wac

ja

Fin

land

ia

Fra

ncja

Aus

tria

Por

tuga

lia

Nie

mcy

Gre

cja

Hol

andi

a

Irla

ndia

W. B

ryta

nia

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

61

Wykres 87. Odsetek przystępujących do egzaminów na uczelni partnerskiej, według kierunku studiów

Jeśli chodzi o typ uczelni macierzystej oraz poziom studiów, zauważono, że egzaminy najrzadziej zdawali

studenci studiów doktoranckich. Jedynie 2/3 z nich przystępowało na uczelniach partnerskich do takich zaliczeń.

Jest to najniższy z omawianych do tej pory poziom wskazań, a wynika zapewne z charakterystyki studiów, które

nie wymagają regularnego podchodzenia do egzaminów. Inną prawidłowością było nieco częstsze podchodzenie

do egzaminów przez studentów studiów I stopnia (93,6 proc.) oraz przez studentów uczelni niepublicznych (94,3

proc.).

Wykres 88. Odsetek przystępujących do egzaminów na uczelni partnerskiej, według typu uczelni macierzystej i poziomu studiów

99,1

98,6

98,3

98,3

96,8

96,6

96,4

96,4

96,0

95,5

95,5

94,1

93,7

93,4

91,7

91,1

90,6

90,0

88,8

88,7

88,2

88,0

85,1

79,3

76,4

70,0

75,0

80,0

85,0

90,0

95,0

100,0

finan

se i

rach

unko

woś

ć

praw

o

kier

unek

leka

rski

ekon

omia

tury

styk

a i r

ekre

acja

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

zarz

ądza

nie

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

euro

peis

tyka

psyc

holo

gia

polit

olog

ia

socj

olog

ia

kultu

rozn

awst

wo

filol

ogia

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

info

rmat

yka

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

peda

gogi

ka

filol

ogia

pol

ska

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

hist

oria

budo

wni

ctw

o

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

biot

echn

olog

ia

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

91,4 94,3

93,6 90,7

66,0

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

62

111777... ZZZaaallliiiccczzzeeennniiieee ppprrrzzzeeezzz uuuccczzzeeelllnnniiięęę mmmaaaccciiieeerrrzzzyyyssstttąąą oookkkrrreeesssuuu ssstttuuudddiiióóówww ooodddbbbyyytttyyyccchhh zzzaaa gggrrraaannniiicccąąą

Bardzo istotną kwestią w przypadku wyjazdów w ramach programu Erasmus jest zaliczenie zagranicznego

okresu studiów przez uczelnię macierzystą. W sprawozdaniu z wyjazdu studenci odpowiadali więc także na

pytanie, czy okres ich studiów odbytych za granicą zostanie uznany przez uczelnię macierzystą. Chodzi m.in.

o przepisanie ocen z przedmiotów, które wykładane są w obu krajach.

Wykres 89. Struktura odpowiedzi na pytanie, czy okres studiów odbytych za granicą zostanie zaliczony przez uczelnię macierzystą

Jak wynika z wykresu 89, zaliczenie studiów odbytych za granicą zadeklarowało 75,3 proc. studentów (63,5 proc.

zaliczenie w całości, a 11,8 proc. częściowe), a tylko co setny stypendysta (1,0 proc.) wie, że nie będzie miał

takiej możliwości. Ponadto prawie co czwarty student (23,6 proc.) nie wiedział jeszcze podczas wypełniania

sprawozdania, czy uczelnia macierzysta przynajmniej częściowo uzna mu studia odbyte na zagranicznej uczelni.

Różnice występują także w odniesieniu do kierunków studiów (wykres 90). W najlepszej sytuacji byli studenci

automatyki i robotyki. 73,5 proc. z nich stwierdziło, że będą mieli uznany zagraniczny okres studiów. Dobry wynik

odnotowano też w przypadku studentów informatyki (72,9 proc.) oraz dziennikarstwa i komunikacji (70,3 proc.),

a najgorzej w tym rankingu wypadają studenci pedagogiki, wśród których mniej niż połowa (49,3 proc.)

zadeklarowała, że będzie miała uznany okres studiów.

Można także zauważyć, że inaczej do kwestii zaliczenia studiów zagranicznych podchodzi się na uczelniach

publicznych i niepublicznych na różnych poziomach studiów (wykres 91). Najbardziej liberalne podejście stosuje

się w odniesieniu do doktorantów – 2/3 z nich okres studiów odbytych za granicą będzie miało w całości uznany

przez uczelnię macierzystą. Gorsza pod tym względem jest sytuacja studentów studiów I stopnia, wśród których

ten odsetek wyniósł 62,3 proc.

Z ankiet studentów wynika także, że nie zawsze przestępowanie do egzaminów na uczelniach partnerskich

zwiększa szanse na zaliczenie okresu studiów przez uczelnię macierzystą. Studenci, którzy nie zdawali żadnych

egzaminów częściej deklarowali, że okres studiów będzie w ich przypadku na pewno i w całości zaliczony

(65,6 proc. odpowiedzi w porównaniu z 63,3 proc. tych, którzy zdawali egzaminy). Co prawda odwrotna sytuacja

wystąpiła w przypadku częściowego zaliczenia, ale mimo wszystko zdawanie egzaminów na uczelni partnerskiej

wcale nie gwarantuje, że okres studiów będzie automatycznie uznany przez uczelnie krajowe.

63,5% 11,8%

23,6%

1,0%

tak, w całości

częściowo

jeszcze nie wiem

nie

63

Wykres 90. Odsetek stypendystów Erasmusa, którym okres studiów odbytych za granicą zostanie zaliczony

przez uczelnię macierzystą (według kierunku studiów)

Wykres 91. Odsetek stypendystów Erasmusa, którym okres studiów odbytych za granicą zostanie zaliczony przez uczelnię macierzystą (według typu uczelni i poziomu studiów)

Wykres 92. Odsetek stypendystów Erasmusa, którzy zadeklarowali, że ich okres studiów za granicą zostanie zaliczony przez uczelnię macierzystą (w zależności od zdawania egzaminów)

73,5

72,9

70,3

68,7

68,3

68,2

68,2

67,5

66,3

64,7

64,6

64,5

64,1

64,0

63,5

62,6

61,6

61,2

61,0

60,5

57,0

55,2

55,0

54,4

49,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

info

rmat

yka

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

biot

echn

olog

ia

praw

o

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

kier

unek

leka

rski

euro

peis

tyka

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

finan

se i

rach

unko

woś

ć

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

zarz

ądza

nie

budo

wni

ctw

o

kultu

rozn

awst

wo

psyc

holo

gia

socj

olog

ia

polit

olog

ia

filol

ogia

ekon

omia

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

filol

ogia

pol

ska

tury

styk

a i r

ekre

acja

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

hist

oria

peda

gogi

ka

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

) tak, w całości częściowo

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

63,6 62,0 62,3 64,4 66,7

11,5 16,5 13,5 10,6 6,2

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

tak, w całości częściowo

63,3

12,3

1,0

23,4

65,6

7,0 1,7

25,7

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

tak częściowo nie jeszcze nie wiem Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

Czy okres studiów zostanie zaliczony

tak, zdawałem egzaminy nie zdawałem egzaminów

64

111888... OOOtttrrrzzzyyymmmyyywwwaaannniiieee pppuuunnnkkktttóóówww zzzaaa uuukkkooońńńccczzzeeennniiieee kkkuuurrrsssóóówww jjjęęęzzzyyykkkooowwwyyyccchhh

Spośród stypendystów, którzy uczestniczyli w kursach językowych 48,1 proc. zadeklarowało, że będzie miało

przyznane punkty ECTS (wykres 93), 27,3 proc. jeszcze nie wiedziało, zaś pozostałe 24,6 proc. nie otrzymało

tych punktów.

Wykres 93. Struktura odpowiedzi na pytanie, czy zostaną przyznane punkty za ukończenie kursów językowych


Jeśli chodzi o przyznawanie punktów ECTS w podziale na typ uczelni i poziom studiów (wykres 94), punkty mieli

przyznawane nieco częściej studenci uczelni niepublicznych (50,3 proc.) oraz studenci studiów licencjackich

(50,3 proc.). Nieco niższy procent studentów (47,9 proc.) otrzymał punkty za kursy językowe na uczelniach

państwowych, a najniższy odsetek wskazań wystąpił wśród doktorantów (37,6 proc.), czyli była to grupa, która

najrzadziej miała przyznawane punkty za naukę języków obcych.

Wykres 94. Odsetek stypendystów Erasmusa, którzy deklarowali otrzymanie punktów za ukończenie kursów

językowych (według typu uczelni i poziomu studiów)

111999... JJJęęęzzzyyykkkiii,,, www jjjaaakkkiiiccchhh bbbyyyłłłyyy ppprrrooowwwaaadddzzzooonnneee zzzaaajjjęęęccciiiaaa nnnaaa uuuccczzzeeelllnnniii pppaaarrrtttnnneeerrrssskkkiiieeejjj

Interesującym zagadnieniem związanym ze studiami w ramach programu Erasmus jest kwestia języków, w jakich

oferowane były zajęcia na uczelniach partnerskich. Zdecydowanie najpopularniejszym językiem pod tym

względem był język angielski (wykres 95). Aż 72,6 proc. respondentów uczęszczało na zajęcia prowadzone

w tym języku. Drugi w kolejności najpopularniejszy język – hiszpański – zyskał już tylko 16,2 proc. wskazań,

a dosyć często nauczany w polskich szkołach język niemiecki – 15,3 proc. wskazań.

48,1%

27,3%

24,6%

tak

jeszcze nie wiem

nie

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

47,9 50,3 50,3

46,5

37,6

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

65

Wykres 95. Najpopularniejsze języki, w jakich były prowadzone zajęcia na uczelni partnerskiej

Ważnym czynnikiem w analizie zagadnienia nauki języków obcych jest oczywiście kraj pobytu. Na wykresie 96

umiejscowiono kraje, w których bardzo często używało się języka angielskiego. Odsetki te pokazuje niebieska

linia na wykresie. W większości państw angielski był językiem dominującym jako język, w którym prowadzono

zajęcia. Oprócz języka angielskiego na wykresie zaznaczono też dwa inne najczęściej stosowane podczas

wyjazdów języki: hiszpański i niemiecki. Co ciekawe, ten pierwszy był stosowany nie tylko w Hiszpanii, ale też

np. w Irlandii, na Islandii, w Portugali czy we Francji. Zdecydowanie najwięcej stypendystów używało go jednak

w Hiszpanii. Spośród przebywających tam studentów aż 92,3 proc. miało zajęcia właśnie w tym języku. Jeśli

chodzi o język niemiecki, to pod kątem częstości jego używania na zajęciach przodują oczywiście dwa kraje

niemieckojęzyczne: Niemcy (90,3 proc. respondentów stosowało go na uczelni) oraz Austria (83,3 proc.).

Wykres 96. Najpopularniejsze języki, w jakich były prowadzone zajęcia na uczelni partnerskiej,

według kraju pobytu

Analizując użycie języków obcych przez studentów poszczególnych kierunków (wykres 97), zauważono,

że języka angielskiego najczęściej używali studenci mechaniki i budowy maszyn (używało go 92,0 proc. z nich),

informatyki (90,6 proc.) oraz zarządzania i inżynierii produkcji (90,3 proc.). Jest to język często stosowany przez

studentów kierunków technicznych, na których jest on standardem, jak chociażby w informatyce. Jeśli chodzi

o język hiszpański, to najczęściej używali go studenci dziennikarstwa i komunikacji (32,2 proc.), najrzadziej

filologii polskiej (4,9 proc.). Język niemiecki był zaś najczęściej stosowany przez studentów filologii (28,5 proc.),

najrzadziej zarządzania i inżynierii produkcji (6,8 proc.).

72,6

16,2

15,3

9,2

8,6

6,6

3,1

2,9

2,5

2,3

1,3

1,2

1,1

0,9

0,8

0,8

0,7

0,5

0,4

0,4

0,3

0,3

0,2

0,1

0,1

0,0

0,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

angi

elsk

i

hisz

pans

ki

niem

ieck

i

fran

cusk

i

wlo

ski

port

ugal

ski

inny

czes

ki

pols

ki

ture

cki

slow

acki

grec

ki

nide

rland

zki

szw

edzk

i

bulg

arsk

i

finsk

i

norw

eski

slow

ensk

i

weg

iers

ki

duns

ki

litew

ski

rum

unsk

i

esto

nski

lote

wsk

i

isla

ndzk

i

irlan

dzki

mal

tans

ki

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

92,3 83,3

90,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

Dan

ia

W. B

ryta

nia

Irla

ndia

Isla

ndia

Mal

ta

Hol

andi

a

Fin

land

ia

Węg

ry

Tur

cja

Szw

ecja

Nor

weg

ia

Rum

unia

Bel

gia

Litw

a

Gre

cja

Sło

wen

ia

Est

onia

Por

tuga

lia

Cze

chy

Łotw

a

Aus

tria

Cyp

r

Sło

wac

ja

Buł

garia

Nie

mcy

Fra

ncja

His

zpan

ia

Wło

chy

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

j. hiszpanski

j. niemiecki

j. angielski

66

Wykres 97. Najpopularniejsze języki, w jakich były prowadzone zajęcia na uczelni partnerskiej, według kierunku studiów

Badając częstotliwość nauki w językach obcych według poziomu studiów (wykres 98), zauważono, że język

angielski najczęściej stosowali studenci studiów I stopnia (73,8 proc. z nich), aczkolwiek studenci II i III stopnia

też często posługiwali się tym językiem (odpowiednio po 71,6 proc. wskazań). Jeśli chodzi o inne języki, to

zauważalne jest, że doktoranci częściej niż inni studenci używali języka niemieckiego (23,5 proc., a więc blisko

1/4 z nich), natomiast język hiszpański był bardziej popularny wśród młodszych studentów (np. licencjaci używali

go w 17,7 proc. przypadków, magistranci 15,0 proc., a doktoranci już tylko w 11,7 proc.). Ta sama tendencja

dotyczy języka portugalskiego.


według poziomu studiów

92,0

90,6

90,3

89,4

87,3

87,2

85,9

85,4

84,5

82,0

79,7

78,4

78,0

73,3

69,7

68,6

67,0

66,6

64,6

63,4

59,5

58,5

54,4

52,1

40,2

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

info

rmat

yka

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

biot

echn

olog

ia

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

finan

se i

rach

unko

woś

ć

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

zarz

ądza

nie

ekon

omia

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

polit

olog

ia

tury

styk

a i r

ekre

acja

euro

peis

tyka

budo

wni

ctw

o

peda

gogi

ka

praw

o

socj

olog

ia

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

kultu

rozn

awst

wo

filol

ogia

pol

ska

psyc

holo

gia

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

…

hist

oria

filol

ogia

kier

unek

leka

rski

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

j. angielski

j. hiszpanski

j. niemiecki

70,0

71,0

72,0

73,0

74,0

Studia licencjackie Studia

magisterskie Studia doktoranckie

73,8

71,6 71,6

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

) j. angielski

17,7

14,8

8,8

7,9

8,0

15,0

15,6

9,6

9,3

5,4

11,7

23,5

7,4

6,2

3,7

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

j. hiszpanski j. niemiecki j. francuski j. wloski j. portugalski

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)


67

Jeśli chodzi o typ uczelni macierzystej studentów Erasmusa, to język angielski dużo częściej stosowali studenci

uczelni niepublicznych (81,6 proc. z nich). Studenci szkół publicznych używali go w 71,9 proc., ale za to częściej

niż studenci szkół niepublicznych używali języka niemieckiego (różnica 5,6 pkt proc.), francuskiego (3,7 pkt)

i włoskiego (1,4 pkt). Więcej studentów uczelni niepublicznych używało natomiast języka hiszpańskiego (różnica

4,6 pkt proc.) i portugalskiego (2,2 pkt).


według typu uczelni macierzystej

222000... PPPrrrzzzyyygggoootttooowwwaaannniiieee jjjęęęzzzyyykkkooowwweee ppprrrzzzeeeddd wwwyyyjjjaaazzzdddeeemmm iii www tttrrraaakkkccciiieee pppooobbbyyytttuuu

Kolejnym krokiem analizy sprawozdań było sprawdzenie, jaki odsetek stypendystów Erasmusa korzystał

z przygotowania językowego przed wyjazdem (nauka języka ojczystego kraju, do którego się udawali) lub uczył

się go podczas pobytu (wykres 100). Okazało się, że 60,6 proc. respondentów miało okazję zapoznać się przed

wyjazdem z językiem, który miał być używany podczas pobytu, 9,1 proc. nie miało takiego przygotowania, zaś

30,3 proc. odpowiedziało, że kwestia ta ich nie dotyczy, gdyż np. nie zamierzali stosować języka ojczystego kraju,

do którego jadą, a zamiast tego zamierzali używać języka obcego, który już znali.

Wykres 100. Struktura odpowiedzi na pytanie, czy przygotowanie językowe miało miejsce przed wyjazdem lub

w trakcie pobytu na stypendium

65,0

70,0

75,0

80,0

85,0

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

71,9

81,6

Od

sete

k w

skaz

ań (

w

%)

j. angielski 15

,8

15,7

9,5

8,7

6,4

20,4

10,1

5,8 7,

3 8,6

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

j. hiszpanski j. niemiecki j. francuski j. wloski j. portugalski

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)


60,6% 9,1%

30,3%

tak

nie

nie dotyczy

68

Sprawdzono także, czy wystąpiły różnice w odpowiedziach w zależności od płci respondentów. Jak się okazało,

częściej z takiego przygotowania korzystały kobiety (62,6 proc. w stosunku od 56,0 proc. mężczyzn). Z kolei

więcej mężczyzn (33,8 proc.) twierdziło, że nauka języka kraju pobytu nie była im potrzebna, gdyż np. mieli

zamiar używać języka już im znanego.

Wykres 101. Odsetek studentów, którzy korzystali z przygotowania językowego przed wyjazdem lub w trakcie

pobytu na stypendium, według płci

Analiza ankiet studentów pozwoliła również odpowiedzieć na pytanie, w przypadku wyjazdów do których krajów

studenci najczęściej zamierzali uczyć się języka miejscowego. Co ciekawe, najwyższy odsetek studentów

zainteresowanych nauką języka lokalnego odnotowano w grupie studentów wyjeżdżających do: Hiszpanii

(93,3 proc.), Włoch (93,1 proc.), Niemiec (92,9 proc.) oraz na Litwę (91,7 proc.).

Wykres 102. Odsetek studentów, którzy uczyli się miejscowego języka przed wyjazdem lub w trakcie pobytu

na stypendium, według kraju docelowego

Na mapie 19 kolorem czerwonym zaznaczono kraje, których języków studenci częściej się uczyli, zaś na

niebiesko te, w których studenci uczyli się tych języków rzadziej. Najbardziej popularna była nauka języków

krajów południowo-zachodniej Europy. Wyjątkiem jest Litwa, ponieważ aż 91,7 proc. studentów rozpoczęło naukę

języka tego kraju przed wyjazdem lub w trakcie pobytu na stypendium.

56,0

10,2

33,8

62,6

8,7

28,7

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

tak nie nie dotyczy

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

Mężczyźni

Kobiety

93,3

93,1

92,9

91,7

91,2

88,9

88,5

88,3

87,9

86,6

86,2

85,4

84,9

84,6

84,2

84,1

82,5

78,5

77,6

77,5

75,9

70,4

66,7

66,4

58,9

57,1

52,6

33,3

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

His

zpan

ia

Wło

chy

Nie

mcy

Litw

a

Aus

tria

Fra

ncja

Cze

chy

Por

tuga

lia

Irla

ndia

Szw

ecja

Gre

cja

Sło

wac

ja

Buł

garia

Fin

land

ia

Est

onia

Węg

ry

Sło

wen

ia

Nor

weg

ia

Bel

gia

Tur

cja

Rum

unia

Łotw

a

Isla

ndia

Dan

ia

W. B

ryta

nia

Cyp

r

Hol

andi

a

Mal

ta

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

69

Mapa 19. Kraje o największym i najmniejszym odsetku przyjeżdżających studentów, którzy uczyli się miejscowego języka przed wyjazdem lub w trakcie pobytu na stypendium

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o największym, a niebieskim o najmniejszym odsetku takich studentów.

Jeśli chodzi o kierunki studiów, to najczęściej języka kraju, do którego wyjeżdżali uczyli się studenci

kulturoznawstwa (97,8 proc. z nich), kierunku lekarskiego (94,8 proc.) i filologii (92,9 proc.). O ile nie dziwi,

dlaczego studenci kulturoznawstwa i filologii chętnie rozpoczynają naukę innych języków, o tyle w przypadku

kierunku lekarskiego niezbędny jest krótki komentarz. Jak wynika z wcześniejszych analiz, był to kierunek, na

którym najrzadziej posługiwano się językiem angielskim, stąd przyszli lekarze musieli też stosować inne języki

obce, te mniej popularne. Warto też zauważyć, że zróżnicowanie odsetków w przypadku poszczególnych

kierunków studiów jest zdecydowanie mniejsze niż według kraju pobytu (wcześniejszy wykres).

Wykres 103. Odsetek studentów, którzy uczyli się miejscowego języka przed wyjazdem lub w trakcie pobytu

na stypendium, według kierunku studiów

97,8

94,8

92,9

90,8

90,7

90,6

90,2

88,3

88,1

87,9

87,7

87,3

86,6

86,1

85,5

85,4

85,3

85,1

84,6

83,4

82,7

82,4

79,5

79,2

78,9

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

kultu

rozn

awst

wo

kier

unek

leka

rski

filol

ogia

filol

ogia

pol

ska

peda

gogi

ka

hist

oria

socj

olog

ia

budo

wni

ctw

o

tury

styk

a i r

ekre

acja

euro

peis

tyka

info

rmat

yka

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

praw

o

psyc

holo

gia

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

zarz

ądza

nie

polit

olog

ia

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

finan

se i

rach

unko

woś

ć

ekon

omia

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

biot

echn

olog

ia

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

70

Na wykresie 104 pokazano, jak kształtowały się odpowiedzi na ten temat w zależności od typu uczelni

macierzystej i rodzaju studiów. Częściej na naukę języka kraju docelowego decydowali się studenci szkół

publicznych (87,3 proc. z nich), rzadziej niepublicznych (81,3 proc.). Nie stwierdzono dużych różnic, jeśli chodzi

o poziomy studiów, aczkolwiek nieco częściej nauką języka obcego byli zainteresowani studenci II i III stopnia

studiów niż ich młodsi koledzy.

Wykres 104. Odsetek studentów, którzy korzystali z przygotowania językowego przed wyjazdem lub w trakcie

pobytu na stypendium, według typu uczelni i poziomu studiów

222111... PPPooodddmmmiiioootttyyy ooodddpppooowwwiiieeedddzzziiiaaalllnnneee zzzaaa kkkuuurrrsssyyy jjjęęęzzzyyykkkooowwweee

Znając już procent studentów, którzy uczyli się języka kraju, do którego wyjechali, sprawdzono następnie, jaka

część studentów uczęszczała na kursy językowe na uczelni macierzystej, a jaka na uczelni partnerskiej. Przede

wszystkim zbadano, jak rozkładają się odsetki wskazań według kraju pobytu. Najwięcej studentów korzystało

z kursów oferowanych przez uczelnie partnerskie w Irlandii (90,9 proc.) i na Litwie (89,8 proc.), a zdecydowanie

najmniej w Holandii (53,8 proc.). Jeżeli spojrzeć na natężenie tych wskazań w ujęciu geograficznym (mapa 20),

to nie da się zauważyć wyraźnego podziału na grupy państw. Można tylko stwierdzić, że kursy miejscowego

języka danego kraju często oferowały uczelnie partnerskie w krajach sąsiadujących z Polską (szczególnie na

Litwie).

Z kolei na uczelni macierzystej najczęściej przygotowywali się językowo do wyjazdu studenci, którzy wybierali się

do Holandii (29,5 proc.), na Maltę (25,0 proc.), do Wielkiej Brytanii (23,6 proc.) i Danii (22,8 proc.). Najrzadziej

z tego typu kursów korzystali studenci wyjeżdżający na Litwę (3,4 proc.), którzy uczyli się raczej języka

litewskiego na uczelni partnerskiej.

Wykres 105. Podmioty odpowiedzialne za kursy językowe, według kraju pobytu

78,0

80,0

82,0

84,0

86,0

88,0

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

87,3

81,3

86,1

87,6 87,4

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

) 90

,9

89,8

87,3

87,1

84,8

84,1

83,9

83,4

83,3

82,8

82,3

81,0

79,4

79,0

78,9

78,3

77,6

77,4

76,9

75,0

72,9

72,2

70,0

68,4

64,2

62,6

62,0

53,8

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

Irla

ndia

Litw

a

Aus

tria

Nie

mcy

Sło

wac

ja

Fra

ncja

Nor

weg

ia

Por

tuga

lia

Isla

ndia

Tur

cja

Cze

chy

Gre

cja

Bel

gia

Wło

chy

Est

onia

Łotw

a

Węg

ry

Szw

ecja

Rum

unia

Mal

ta

His

zpan

ia

Fin

land

ia

Sło

wen

ia

Cyp

r

W. B

ryta

nia

Dan

ia

Buł

garia

Hol

andi

a Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

ucz. partnerska

ucz. macierzysta

71

Mapa 20. Kraje, w których najwięcej i najmniej przyjeżdżających studentów Erasmusa uczęszczało na kursy

językowe oferowane przez uczelnie partnerskie (przyjmujące)


Dane dotyczące organizacji przygotowania językowego studentów oferowanego przez uczelnię macierzystą lub

przyjmującą zostały także przeanalizowane w podziale na poziomy studiów. Okazało się, że najczęściej z oferty

uczelni partnerskiej korzystali stypendyści na studiach doktoranckich (82,4 proc.), natomiast z pomocy uczelni

macierzystej najchętniej korzystali studenci studiów licencjackich (10,6 proc. z nich).

Wykres 106. Podmioty oferujące kursy językowe, według typu uczelni i poziomu studiów

222222... CCCzzzaaasss tttrrrwwwaaannniiiaaa kkkuuurrrsssóóówww jjjęęęzzzyyykkkooowwwyyyccchhh

Następnym etapem badania było sprawdzenie, jak długo trwały kursy językowe organizowane na uczelniach

przyjmujących (wykres 107). Z danych wynika, że najdłużej (średnio 6,7 miesiąca) trwały one w Wielkiej Brytanii,

następnie w Rumunii (6,3 mies.) oraz w Niemczech (6,23 mies.). Zdecydowanie najkrócej kursy te trwały na

Malcie, bo tylko 1,2 miesiąca. Krótkie szkolenie mieli też studenci w Słowenii (2,5 miesiąca).

10,4 7,8

79,0 83,8

10,6 8,4

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

ucz. macierzysta

ucz. partnerska

inne

nie dotyczy

10,6 9,9 8,2

79,8 78,8 82,4

9,6 11,2 9,4

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

72

Wykres 107. Czas trwania kursów językowych według kraju pobytu

Mapa 21 pokazuje, w których regionach Europy studenci korzystali z dłuższych kursów językowych (zaznaczonych kolorem czerwonym), a w których – z kursów trwających krócej (odcień niebieski).

Mapa 21. Kraje, w których przyjeżdżający studenci korzystali z najdłużej i najkrócej trwających

kursów językowych

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o najdłuższym, a niebieskim o najkrótszym czasie trwania kursów językowych.

Analiza czasu trwania kursów językowych według kierunku studiów wykazała, że najdłużej uczyli się studenci

automatyki i robotyki (6,4 miesiąca) oraz budownictwa (6,0 mies.). W następnej kolejności pojawiają się kierunki

bardziej humanistyczne (filologia, prawo, historia), ale nie ma pod tym względem specjalnie dużej różnicy między

badanymi kierunkami ścisłymi i humanistycznymi.

Rozpatrując aspekt długości kursów językowych według typu uczelni i poziomu studiów (wykres 109) można

zauważyć, że najdłużej takie kursy odbywali doktoranci (średnio 5,6 miesiąca), a czas nauki studentów

I i II stopnia był nieco krótszy i wyniósł odpowiednio 5,2 i 5,1 miesięcy. Z nieco dłuższych kursów języka obcego

korzystali studenci uczelni publicznych (5,2 miesiąca), zaś ci z uczelni prywatnych szkolili się o 0,3 miesiąca,

a więc około 10 dni krócej (4,9 miesiąca).

6,7

6,3

6,2

6,1

6,0

5,9

5,8

5,6

5,5

5,4

5,3

5,2

5,1

5,1

5,1

5,0

4,8

4,8

4,8

4,7

4,6

4,6

4,1

3,9

3,9

3,7

2,5

1,2

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

W. B

ryta

nia

Rum

unia

Nie

mcy

Fra

ncja

Nor

weg

ia

Cze

chy

Węg

ry

Szw

ecja

Isla

ndia

Irla

ndia

Gre

cja

Cyp

r

Aus

tria

Sło

wac

ja

Tur

cja

Dan

ia

Bel

gia

His

zpan

ia

Łotw

a

Por

tuga

lia

Fin

land

ia

Hol

andi

a

Buł

garia

Litw

a

Wło

chy

Est

onia

Sło

wen

ia

Mal

ta Śre

dn

i cza

s tr

wan

ia k

urs

ów

(w

mie

s.)

73

Wykres 108. Czas trwania kursów językowych według kierunku studiów

Wykres 109. Czas trwania kursów językowych, według typu uczelni i poziomu studiów

222333... ZZZnnnaaajjjooommmooośśśććć jjjęęęzzzyyykkkaaa kkkrrraaajjjuuu pppooobbbyyytttuuu (((ppprrrzzzeeeddd wwwyyyjjjaaazzzdddeeemmm iii pppooo pppooowwwrrroooccciiieee zzzeee ssstttyyypppeeennndddiiiuuummm)))

Interesującym aspektem podjętego badania była też ocena znajomości języka obcego przed wyjazdem

studentów na stypendium i zaraz po powrocie, co pozwalało stwierdzić, czy podczas pobytu na wymianie

nastąpiła u nich wyraźna poprawa kompetencji językowych. Stypendyści mieli do dyspozycji 4-stopniową skalę

oceny swoich umiejętności: bardzo dobra, dobra, słaba i brak znajomości danego języka. Wykres 110 pokazuje,

jak stypendyści Erasmusa oceniali znajomość swojego poziomu znajomości języka obcego przed wyjazdem i tuż

po powrocie.

Okazało się, że występują w tej kwestii znaczące różnice. Przykładowo, aż 39,0 proc. stypendystów stwierdziło,

że przed wyjazdem nie znało języka kraju, do którego się udawali, a tylko 10,7 proc. wskazało, że znało już ten

język bardzo dobrze. Z kolei po powrocie proporcje zupełnie się odwróciły. Już tylko 6,5 proc. stypendystów

6,4

6,0

5,8

5,7

5,6

5,5

5,5

5,5

5,4

5,3

5,3

5,3

5,1

5,1

4,9

4,9

4,9

4,9

4,9

4,8

4,8

4,8

4,8

4,7

4,6

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

budo

wni

ctw

o

filol

ogia

praw

o

hist

oria

psyc

holo

gia

euro

peis

tyka

info

rmat

yka

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

biot

echn

olog

ia

kultu

rozn

awst

wo

socj

olog

ia

peda

gogi

ka

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

finan

se i

rach

unko

woś

ć

kier

unek

leka

rski

zarz

ądza

nie

filol

ogia

pol

ska

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

polit

olog

ia

ekon

omia

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

tury

styk

a i r

ekre

acja

Śre

dn

i cza

s tr

wan

ia k

urs

ów

(w

mie

s.)

4,4

4,6

4,8

5,0

5,2

5,4

5,6

5,8

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

5,2

4,9

5,2 5,1

5,6

Śre

dn

i cza

s tr

wan

ia k

urs

ów

(w

m

ies.

)

74

twierdziło, że nadal w ogóle nie zna języka kraju, z którego wrócili (mogli np. przebywać na Malcie, ale na uczelni

używać języka angielskiego, który znali, ale nie oceniali go w ankiecie), a 32,8 proc. wskazało, że zna ten język

bardzo dobrze. Ponadto dość znacznie zwiększył się odsetek tych, którzy znali język dobrze – z 24,1 proc. przed

wyjazdem, do 33,2 proc. po powrocie. Wszystko to wpłynęło na średnią ocenę1: jeżeli przed wyjazdem studenci

oceniali swoją znajomość języka obcego na 2,02 punktu, to po powrocie nota ta wynosiła już 3,52 punktu.

Wykres 110. Ocena znajomości języka kraju pobytu przed wyjazdem i po powrocie

Ciekawe było również to, jak kształtowała się znajomość języka obcego przed wyjazdem i po powrocie w

zależności od kraju, do którego udali się stypendyści Erasmusa. Na wykresie 111 kolorem jasnoniebieskim

zaprezentowano średnią znajomość przed wyjazdem, zaś na granatowo zaznaczono przyrost znajomości po

powrocie. Faktyczna znajomość po powrocie jest więc sumą obu wartości i symbolizuje ją cały pasek (i jasno- i

ciemnoniebieski).

Z wykresu wynika, że najlepszą znajomość języka przed wyjazdem wskazywali studenci udający się do Wielkiej

Brytanii i Irlandii, co jest zrozumiałe, zważywszy na rozpowszechnienie języka angielskiego. W przypadku

wyjazdów do Wielkiej Brytanii ocena znajomości wyniosła 4,23, a wyjazdów do Irlandii – 4,19. Stosunkowo dobra

była też znajomość języka niemieckiego – w Niemczech nota wyniosła 3,49, a w Austrii 3,36. Dość dobry wynik

uzyskała również Malta (3,26), ale wynika to stąd, że zajęcia prowadzone są tam najczęściej po angielsku,

wystawiona ocena najprawdopodobniej dotyczy więc właśnie tego języka, a nie maltańskiego. Oceny powyżej

poziomu 2,0 (oznaczającego słabą znajomość języka) miały jeszcze Francja (3,01), Hiszpania (2,41) i Włochy

(2,21), można zatem powiedzieć, że studenci jadący do tych krajów byli już w pewnym stopniu przygotowani do

udziału w zajęciach prowadzonych w języku obcym. Gorzej sytuacja wyglądała w pozostałych krajach, bowiem

ocena nie przekroczyła tam 1,50, a więc znajomość lokalnych języków była raczej niewielka lub, jak w przypadku

państw zajmujących ostatnie miejsca w tym rankingu (Estonia – 0,30, Rumunia – 0,43 czy Turcja – 0,53),

studenci właściwie wcale nie znali miejscowego języka.

Bardzo interesujące jest zestawienie oceny znajomości języka wystawionej przez studentów przed wyjazdem

i po powrocie ze stypendium. Okazało się, że w przypadku gdy ocena znajomości języka danego kraju przed

wyjazdem była wysoka, nie zwiększyła się ona znacząco po powrocie. Natomiast studenci wracający z tych

krajów, których język znali słabo lub wcale przed wyjazdem, po powrocie umieli już stosować go co najmniej na

poziomie podstawowym. Choć po powrocie nadal najlepszą znajomością języka cechowali się studenci, którzy

wyjechali do Wielkiej Brytanii i Irlandii, znajomość języka u osób wyjeżdżających do innych krajów bardziej się

wyrównała, a największy przyrost wiedzy zaobserwowano w przypadku studentów wyjeżdżających na Słowację

1 Za odpowiedź bardzo dobrze przyznano 5 punktów, ocenę dobrą wyceniono na 4 punkty, słabą na 2 punkty, zaś brak znajomości oznacza ocenę równą 0.

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

Znajomość języka obcego przed wyjazdem

Znajomość języka obcego po powrocie

39,0

6,5

26,1

27,5

24,1

33,2

10,7

32,8

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

bardzo dobra

dobra

słaba

brak

75

(o 2,59 pkt), do Bułgarii (+2,24) i do Portugalii (+2,14). W trzech innych krajach (Czechy, Rumunia i Turcja) ocena

poprawy znajomości języka przekroczyła także 2 punkty.

Wykres 111. Znajomość języka kraju pobytu przed wyjazdem i po powrocie, według kraju pobytu na stypendium

Omówione wcześniej prawidłowości zobrazowano graficznie na mapach 22a, b i c. Pierwsza z nich pokazuje

języki, których krajów studenci tam wyjeżdżający znali najlepiej przed wyjazdem, a mapa 22b przedstawia języki,

których krajów były najlepiej znane po powrocie. Ciemnoczerwony kolor oznacza wysoką notę, mówiącą

o wysokiej samoocenie wiedzy językowej, jasny kolor symbolizuje zaś brak znajomości tego języka.

Intensywność czerwonego koloru na mapie 22b znacznie wzrosła, co potwierdza tezę, że znajomość języka

obcego znacznie się poprawia po odbyciu stypendium. Jeżeli przed wyjazdem najlepszą znajomością cechowali

się studenci jadący do krajów Europy Zachodniej (wspomniana Wielka Brytania, Irlandia, Niemcy, Austria,

Francja, Hiszpania i Włochy), to w odniesieniu do znajomości języka po powrocie z wyjazdu większość państw

oznaczonych jest już intensywniejszym czerwonym kolorem, co oznacza, że poziom znajomości języka jest

zadowalający.

Poprawę znajomości danego języka zobrazowano na mapie 22c. Ciemnozielony kolor oznacza znaczną poprawę

znajomości języka po powrocie, jaśniejszy odcień wskazuje niewielką poprawę. Największy postęp wykazali

studenci wracający ze Słowacji, krajów skandynawskich, Portugalii oraz z państw położonych

w sąsiedztwie Morza Czarnego, których języki nie są tak popularne wśród Polaków.

0,53

0,62

0,91

0,86

0,79

1,13

1,74

1,84

2,09

1,44

2,24

1,24

2,59

1,69

1,11

1,60

1,73

1,64

0,92

1,53

1,71

1,63

2,14

1,76

1,80

2,06

2,09

1,37

0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00

W. Brytania

Irlandia

Niemcy

Austria

Malta

Francja

Hiszpania

Włochy

Czechy

Cypr

Bułgaria

Belgia

Słowacja

Grecja

Holandia

Łotwa

Norwegia

Szwecja

Dania

Węgry

Islandia

Finlandia

Portugalia

Słowenia

Litwa

Turcja

Rumunia

Estonia

Średnia ocena (w punktach)


Przyrost znajomości języka obcego w trakcie pobytu na stypendium

76

Mapa 22. Najlepsza i najsłabsza znajomość języka poszczególnych krajów wśród studentów tam goszczących

a) Znajomość języka przed wyjazdem b) Znajomość języka po powrocie

c) Różnica znajomości języka przed wyjazdem i po powrocie

Uwaga: Ciemniejszym odcieniem zaznaczono kraje, w przypadku których znajomość języka po powrocie polepszyła się najbardziej, a jaśniejszym – kraje, w przypadku których znajomość języka polepszyła się w mniejszym stopniu.

Sprawdzono także, czy studenci danego kierunku studiów wykazują zróżnicowanie w ocenie swojej znajomości

języka obcego przed wyjazdem i po powrocie (wykres 112). Jak można się było spodziewać, najlepszą

znajomość przed wyjazdem wskazywali studenci filologii (3,29), w dodatku przyrost ich wiedzy też był na tyle

duży (1,01 pkt), że przodują oni w tym rankingu również jeśli chodzi o znajomość języka po powrocie. Przed

wyjazdem dość dobrze język obcy znali też studenci prawa (2,50) i kulturoznawstwa (2,45), zaś najgorzej pod

tym względem prezentowali się studenci biotechnologii (1,38), informatyki (1,40) i filologii polskiej (1,46).

Największą poprawę znajomości języka obcego stwierdzono u studentów filologii polskiej, a najmniejszą – u osób

studiujących inne filologie, ale w ich przypadku znajomość języka przed wyjazdem była na tyle dobra, że trudno

byłoby się spodziewać, aby ich samoocena po powrocie z zagranicy znacząco wzrosła.

77

Wykres 112. Znajomość języka kraju pobytu przed wyjazdem i po powrocie, według kierunku studiów

Sprawdzając, jak wyglądała znajomość języków obcych u studentów w zależności od poziomu studiów,

zauważono, że przed wyjazdem najlepszą znajomością cechowali się doktoranci (2,30), a oceny studentów

studiów I i II stopnia były podobne (odpowiednio 2,03 i 2,01). Ciekawe jest, że oceny znajomości języka po

powrocie w przypadku wszystkich trzech poziomów studiów były bardzo podobne i oscylowały wokół oceny 3,5, a

więc poziom studiów nie wpływa zbytnio na możliwości nauki i poprawy znajomości języka obcego podczas

pobytu na stypendium zagranicznym.

Wykres 113. Znajomość języka kraju pobytu przed wyjazdem i po powrocie, według poziomu studiów

Nieco inaczej kształtował się natomiast poziom znajomości języka obcego w podziale na studentów uczelni

publicznych i niepublicznych. Ci pierwsi cechowali się lepszą znajomością języka przed wyjazdem

1,01

1,39

1,52

1,39

1,72

1,37

1,44

1,42

1,66

1,37

1,80

1,53

1,59

1,45

1,60

1,66

1,54

1,58

1,86

1,44

1,40

1,89

1,94

1,56

1,50

0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00

filologia

prawo

kulturoznawstwo

psychologia

kierunek lekarski

stosunki międzynarodowe

europeistyka

dziennikarstwo i komunikacja społeczna

politologia

finanse i rachunkowość

historia

mechanika i budowa maszyn

budownictwo

ekonomia

architektura i urbanistyka

zarządzanie i inżynieria produkcji

socjologia

zarządzanie

turystyka i rekreacja

elektronika i telekomunikacja

automatyka i robotyka

pedagogika

filologia polska

informatyka

biotechnologia

Średnia ocena (w pkt)

Znajomość języka obcego przed wyjazdem Przyrost znajomości języka obcego w trakcie pobytu na stypendium

2,03

2,01

2,30

1,50

1,50

1,23

0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie




78

(2,03 w stosunku do oceny 1,90 na uczelniach prywatnych), jak i po powrocie (odpowiednio 3,53 i 3,33). Przyrost

wiedzy podczas pobytu na stypendium w ich przypadku również był większy i wynosił 1,50 pkt, zaś dla studentów

szkół niepublicznych przyrost ten wynosi nieco mniej, bo 1,43 pkt.

Wykres 114. Znajomość języka kraju pobytu przed wyjazdem i po powrocie, według typu uczelni

Jeśli chodzi o związek znajomości języka z przygotowaniem językowym (jeszcze na uczelni macierzystej lub już

na uczelni partnerskiej w postaci specjalnych kursów), logiczne jest, że ci, którzy takie przygotowanie mieli,

charakteryzowali się lepszą znajomością języka obcego. Średnia ocena wyrażająca poziom ich wiedzy wynosiła

2,07, zaś ci, którzy takiego przygotowania nie mieli, oceniali swoją wiedzę na 1,68 pkt. Rozbieżności między

obiema grupami studentów wzrosły jeszcze bardziej w przypadku oceny znajomości języka po powrocie.

Studenci, którzy korzystali z przygotowania, zwiększyli swoje kompetencje językowe o 1,73 pkt i po powrocie

mogli się poszczycić znajomością języka na poziomie 3,80, zaś ci, którzy nie uczęszczali na żadne kursy,

zwiększyli wiedzę o 1,27 pkt, a swoje umiejętności językowe oceniali na 2,94. Przed wyjazdem na stypendium

warto więc zdecydować się na udział w kursie językowym, bowiem zwiększa to jeszcze bardziej szanse lepszego

opanowania języka obcego.

Wykres 115. Znajomość języka kraju pobytu przed wyjazdem i po powrocie

w zależności od przygotowania językowego

Studenci, którzy skorzystali z kursów językowych oferowanych przez uczelnię macierzystą jeszcze w Polsce

przed wyjazdem, znali dość dobrze język obcy (ocena na poziomie 2,00), ale przyrost ich wiedzy był mniejszy

(o 1,52) niż studentów korzystających z kursów organizowanych przez uczelnie partnerskie (o 1,75). Zatem po

powrocie język obcy nieco lepiej znają studenci korzystający z kursów organizowanych przez uczelnie

partnerskie.

2,03

1,90

1,50

1,43

0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne




2,07

1,68

1,73

1,27

0,00 1,00 2,00 3,00 4,00

z przygotowaniem językowym

bez przygotowania językowego




79

Wykres 116. Znajomość języka kraju pobytu przed wyjazdem i po powrocie, według podmiotu oferującego kursy językowe

Znamienna jest też zależność znajomości języków obcych od czasu trwania ich nauki na uczelni partnerskiej.

Ci, którzy zdecydowali się na naukę przez cały rok, przed wyjazdem byli już dość dobrze przygotowani (wystawili

ocenę 2,44), a przyrost ich wiedzy wyniósł 1,74, dzięki czemu nadal najlepiej spośród studentów znali język obcy.

Z kolei osoby, które zdecydowały się na semestr nauki języka obcego, zwiększyły swoją wiedzę bardzo podobnie

(o 1,73), choć nieco gorzej znały język obcy przed wyjazdem (ocena 2,00). Ciekawe jest też, że nawet

u studentów, którzy uczyli się zaledwie 1 lub 2 miesiące, nastąpiła podobna poprawa znajomości języka jak

u tych, którzy uczęszczali na kursy pół roku lub rok (odpowiednio o 1,75 i 1,78 miesiąca). Ponieważ jednak osoby

te nieco gorzej znały język przed wyjazdem, po powrocie ich znajomość języka również była najmniejsza. Trzeba

zatem stwierdzić, co jest pewnym zaskoczeniem, że czas trwania kursów językowych nie wpłynął znacząco na

polepszenie kompetencji językowych. W przypadku wszystkich 4 okresów trwania takich kursów poziom

znajomości zwiększył się o około 1,75 pkt.

Wykres 117. Znajomość języka kraju pobytu przed wyjazdem i po powrocie, według czasu trwania

kursów językowych

222444... KKKooossszzztttyyy pppooonnniiieeesssiiiooonnneee www ccczzzaaasssiiieee pppooobbbyyytttuuu nnnaaa ssstttyyypppeeennndddiiiuuummm

W sprawozdaniu stypendysty w odpowiedzi na pytanie, jakie koszty ponieśli średnio miesięcznie stypendyści

podczas swojego pobytu za granicą, można było wybrać jedną z trzech opcji: do 330 euro, 300-500 euro oraz

powyżej 500 euro. Z wykresu 118 wynika, że najwięcej, bo ponad połowa respondentów (51,0 proc.), średnio

ponosiła koszty w przedziale od 300 do 500 euro na miesiąc, 42,8 proc. wydawało powyżej 500 euro, a tylko

6,1 proc. stypendystów poświęcało na utrzymanie mniej niż 300 euro miesięcznie. Z takiego rozkładu wskazań

wynika, że średni koszt poniesiony na wyjeździe wyniósł 473 euro miesięcznie.

2,03

1,98

1,52

1,75

0,00 1,00 2,00 3,00 4,00

uczelnia macierzysta

uczelnia partnerska




2,44

2,00

1,72

1,86

1,74

1,73

1,78

1,75

0,00 1,00 2,00 3,00 4,00 5,00

cały rok

cały semestr

do 2 miesięcy

do 1 miesiąca




80

Wykres 118. Średnie miesięczne koszty poniesione w czasie pobytu na stypendium

Analiza odpowiedzi kobiet i mężczyzn (wykres 119) pokazuje, że jeśli chodzi o dwie pierwsze kategorie kosztów

(do 300 oraz 300-500 euro), to w tych przedziałach jest więcej wskazań kobiet, co znaczyłoby, że nieco częściej

niż mężczyźni radziły sobie, mając do dyspozycji mniejszą kwotę pieniędzy. Potwierdza to także ostatnia

kategoria (powyżej 500 euro), którą częściej wskazywali z kolei mężczyźni (46,8 proc. z nich przy 41,4 proc.

wskazań kobiet), co oznacza, że mężczyźni potrzebowali więcej pieniędzy, aby pokryć koszty swojego

utrzymania podczas stypendium. Średnio wydawali 484 euro, podczas gdy kobiety – 469 euro.

Wykres 119. Średnie miesięczne koszty poniesione w czasie pobytu na stypendium, według płci

Badając koszty poniesione przez stypendystów przebywających w poszczególnych krajach Europy, zamiast

posługiwać się odsetkami wskazań w poszczególnych przedziałach kosztów, zastąpiono je średnimi

miesięcznymi kosztami (wykres 120). Największe koszty ponosili studenci wyjeżdżający do Norwegii (średnio co

miesiąc 568 euro) oraz na Islandię (565 euro), a najmniejsze (335 euro) – studenci przebywający na Słowacji.

Wykres 120. Średnie miesięczne koszty poniesione w czasie pobytu na stypendium, według kraju pobytu

6,1%

51,0%

42,8% do 300 euro

300-500 euro

powyżej 500 euro

5,0

48,2 46,8

6,6

52,2

41,1

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

do 300 euro

300-500 euro

powyżej 500 euro

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

Mężczyźni

Kobiety

568

565

536

531

525

525

517

512

508

508

507

493

491

484

484

457

455

451

436

415

405

400

381

369

362

358

357

335

200

250

300

350

400

450

500

550

600

Nor

weg

ia

Isla

ndia

Irla

ndia

Hol

andi

a

Szw

ecja

Dan

ia

Fin

land

ia

W. B

ryta

nia

Bel

gia

Aus

tria

Fra

ncja

Cyp

r

Wło

chy

Mal

ta

His

zpan

ia

Nie

mcy

Por

tuga

lia

Gre

cja

Tur

cja

Węg

ry

Sło

wen

ia

Łotw

a

Est

onia

Cze

chy

Rum

unia

Buł

garia

Litw

a

Sło

wac

ja

Śre

dn

i ko

szt

(w e

uro

)

81

Na mapie 23 odcieniami czerwieni zaznaczono kraje, w których koszty utrzymania były wyższe niż wynosił

uśredniony dla wszystkich studentów wynik (wspomniane 473 euro), zaś na niebiesko pokazane są kraje

stosunkowo tańsze w utrzymaniu. Z tego obrazu doskonale widać, że najdroższe kraje, w których miesięczne

koszty utrzymania są największe, to kraje Europy Północnej i Zachodniej (z wyjątkiem Portugalii), zdecydowanie

taniej jest zaś na wschodzie kontynentu, szczególnie w pasie krajów ciągnącym się od Czech do Turcji oraz

w trzech krajach bałtyckich.

Mapa 23. Kraje, w których przyjeżdżający studenci Erasmusa ponosili najwyższe i najniższe koszty pobytu

(miesięcznie)

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o najwyższych, a niebieskim o najniższych kosztach pobytu.

Badając średni koszt utrzymania według poziomu studiów, zauważono, że najwięcej pieniędzy na utrzymanie

potrzebowali doktoranci (średnio 504 euro miesięcznie), mniej słuchacze studiów magisterskich (480), a najmniej

– licencjackich (464 euro).

Wykres 121. Średnie miesięczne koszty poniesione w czasie pobytu na stypendium, według typu uczelni

oraz poziomu studiów

Interesujące jest również porównanie, jak rodzaj zakwaterowania wpływa na wysokość kosztów pobytu.

Stypendyści mieszkający w akademikach wydawali na utrzymanie średnio 459 euro na miesiąc, najmniej ze

wszystkich studentów. Ci mieszkający z innymi studentami w wynajętym domu lub mieszkaniu płacili już więcej

(482 euro), a jeszcze więcej wydawali studenci wynajmujący pokój samodzielnie (492 euro) lub mający

400

450

500

550

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

474 462

464

480

504

Śre

dn

i ko

szt

(w e

uro

)

82

zakwaterowanie jeszcze gdzie indziej (491 euro). Można więc uznać, że mieszkanie w akademiku pozwala

studentom znacznie zredukować koszty pobytu na studiach za granicą.

Wykres 122. Średnie miesięczne koszty poniesione w czasie pobytu na stypendium, według typu

zakwaterowania

222555... SSStttooopppiiieeeńńń ,,, www jjjaaakkkiiimmm ssstttyyypppeeennndddiiiuuummm pppooozzzwwwaaalllaaałłłooo pppoookkkrrryyyććć kkkooossszzztttyyy uuutttrrrzzzyyymmmaaannniiiaaa pppooodddccczzzaaasss

pppooobbbyyytttuuu nnnaaa gggrrraaannniiicccąąą W sprawozdaniach stypendystów Erasmusa nie było pytania o wysokość kwoty stypendium otrzymanego

z uczelni macierzystej. Jego wysokość określają uczelniane zasady przyznawania stypendium studentom

jadącym za granicę na studia w ramach Erasmusa. Kwota ta zależy m.in. od kraju, do którego student wyjeżdża.

Kraje dzielone są na trzy kategorie: te najtańsze w utrzymaniu, średnie i najdroższe, a kategoriom tym przypisane

są odpowiednie kwoty stypendium.

W kwestionariuszu ankiety zapytano natomiast stypendystów, jaki procent wydatków ponoszonych podczas

pobytu za granicą pokryło otrzymane stypendium. Z wykresu 123 wynika, że najczęściej (dokładnie połowa

wskazań) było to właśnie 50 proc. Blisko 1/3 ankietowanych wskazała, że stypendium pokryło około 75 proc. ich

kosztów utrzymania, 13,7 proc. studentów wybrało wariant 25 proc., zaś tylko 3,8 proc. studentów wskazało,

że otrzymywane stypendium w pełni wystarczało im na pokrycie kosztów utrzymania na uczelni partnerskiej.

Warto przypomnieć, że zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej stypendium Erasmusa ma tylko w części

pokryć koszty utrzymania w innym kraju. Średni poziom pokrycia potrzeb obliczony na podstawie pokazanych

wskazań wyniósł 56,6 proc.

Wykres 123. Stopień, w jakim stypendium pozwalało pokryć koszty utrzymania podczas pobytu na granicą

400

425

450

475

500



prywatne mieszkanie


inne

459

482 492 491

Śre

dn

i ko

szt

(w e

uro

)

13,7%

50,0%

32,4%

3,8%

25%

50%

75%

100%

83

Wskazania kobiet i mężczyzn są w tym przypadku do siebie podobne. Zauważalna różnica wystąpiła tylko w

przypadku odpowiedzi 25 proc., czyli tych studentów, którym stypendium najmniej wystarczało na pokrycie

kosztów. Jak się okazało, częściej wybierały taką opcję kobiety (14,5 proc. wskazań przy odsetku 11,9 proc. dla

mężczyzn), a więc to one częściej dostrzegały rozbieżność między za niskim stypendium a wysokimi kosztami,

jakie muszą ponosić za swój pobyt za granicą.

Wykres 124. Stopień, w jakim stypendium pokrywało koszty utrzymania podczas pobytu na granicą, według płci

Obliczając średni poziom pokrycia kosztów według kraju pobytu (wykres 125) zauważono, że w największym

stopniu stypendium pokrywało koszty utrzymania studentom przebywającym na Litwie (w 72,4 proc.) oraz na

Słowacji (71,5 proc.), a więc w krajach sąsiadujących z Polską. Najmniejszy stopień pokrycia odnotowano

w przypadku Holandii (49,1 proc.), gdzie odsetek ten jako jedyny nie przekroczył 50 proc., oraz Wielkiej Brytanii

(51,0 proc.) i Cypru (51,4 proc.).

Wykres 125. Stopień, w jakim stypendium pokrywało koszty utrzymania podczas pobytu na granicą,

według krajów docelowych

Mapa 24 obrazuje terytorialny rozkład odpowiedzi na pytanie o stopień pokrycia kosztów za granicą. Kolorem

czerwonym zaznaczono na niej państwa, w przypadku których studenci oceniali stopień pokrycia kosztów jako

wysoki (wyższy niż wskaźnik struktury dla wszystkich studentów, wynoszący 56,6 proc.), zaś niebieskim

odcieniem zaznaczono państwa, w których stopień ten był relatywnie niższy. Studenci Erasmusa musieli najmniej

dokładać z własnej kieszeni w krajach graniczących z naszym terytorium od południa (Czechy i Słowacja) oraz od

wschodu (Litwa). Wysoki stopień pokrycia kosztów utrzymania przez stypendium Erasmusa odnotowano też

w dwóch pozostałych państwach bałtyckich oraz w Rumunii.

11,9

50,6

33,6

3,9

14,5

49,7

32,0

3,8

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

25% 50% 75% 100%

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

Mężczyźni

Kobiety

72,4

71,5

68,3

67,0

66,7

64,8

60,9

60,0

59,3

59,3

59,1

58,8

58,4

58,4

57,8

57,4

56,5

55,7

54,6

54,1

54,1

52,9

52,9

52,8

52,4

51,4

51,0

49,1

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

Litw

a

Sło

wac

ja

Łotw

a

Rum

unia

Cze

chy

Est

onia

Isla

ndia

Buł

garia

Nor

weg

ia

Irla

ndia

Węg

ry

Nie

mcy

Por

tuga

lia

Sło

wen

ia

Fin

land

ia

Gre

cja

Fra

ncja

Aus

tria

His

zpan

ia

Dan

ia

Tur

cja

Mal

ta

Wło

chy

Bel

gia

Szw

ecja

Cyp

r

W. B

ryta

nia

Hol

andi

a Śre

dn

i po

zio

m p

okr

ycia

po

trze

b (

w %

)

84

Mapa 24. Największy i najmniejszy stopień, w jakim stypendium pokrywało koszty utrzymania podczas pobytu

za granicą, według krajów docelowych

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o największym, a niebieskim o najmniejszym stopniu pokrycia takich potrzeb.

Analizując stopień pokrycia potrzeb według kierunku studiów, można stwierdzić, że stypendium lepiej zaspokajało

potrzeby studentów elektroniki i telekomunikacji (w 62, 1 proc.), informatyki (61,4 proc.) oraz filologii polskiej

(61,0 proc.), a znacznie gorzej przyszłym lekarzom (51,1 proc.), prawnikom (52,3 proc.) oraz psychologom

(52,4 proc.). Zaprezentowane odsetki są mniej zróżnicowane niż w przypadku wcześniejszego wykresu, a więc

można uznać, że to, czy stypendium wystarczy na pokrycie większej albo mniejszej części kosztów utrzymania

bardziej zależy od kraju, w którym student przebywa, niż od tego, jaki kierunek studiuje. Nie zauważono ponadto,

aby humaniści (zaznaczeni jaśniejszymi słupkami) różnili się w tej kwestii od studentów kierunków ścisłych

(ciemniejszy kolor).

Wykres 126. Stopień, w jakim stypendium pokrywało koszty utrzymania podczas pobytu na granicą,

według kierunku studiów

62,1

61,4

61,0

59,9

59,3

59,1

59,0

58,5

58,4

58,1

57,1

57,0

56,3

56,0

55,9

55,8

54,5

54,3

54,3

53,7

53,4

52,9

52,4

52,3

51,1

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

info

rmat

yka

filol

ogia

pol

ska

filol

ogia

hist

oria

peda

gogi

ka

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

budo

wni

ctw

o

euro

peis

tyka

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

tury

styk

a i r

ekre

acja

socj

olog

ia

kultu

rozn

awst

wo

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

biot

echn

olog

ia

polit

olog

ia

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

ekon

omia

zarz

ądza

nie

finan

se i

rach

unko

woś

ć

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

psyc

holo

gia

praw

o

kier

unek

leka

rski

Śre

dn

i po

zio

m p

okr

ycia

po

trze

b (

w %

)

85

Badając, jaką część kosztów utrzymania pokrywa stypendium otrzymywane przez studentów poszczególnych

typów uczelni oraz poziomów studiów (wykres 127), zauważono, że stypendium w największym stopniu

zaspokajało potrzeby studentów studiów I stopnia (58,1 proc.), w mniejszym – studiów II stopnia (55,4 proc.),

a w najmniejszym – doktorantów (53,9 proc.). Jeśli chodzi o studentów uczelni publicznych i niepublicznych,

ci pierwsi potrafili w nieco większym stopniu pokryć koszty utrzymania za granicą dzięki środkom przyznanym

z programu (56,7 proc. przy 55,1 proc. dla studentów uczelni niepublicznych).

Wykres 127. Stopień, w jakim stypendium pokrywało koszty utrzymania podczas pobytu za granicą,

według typu uczelni i poziomu studiów

Wykres 128. Stopień, w jakim stypendium pokrywało koszty utrzymania podczas pobytu za granicą, według typu zakwaterowania

Na stopień pokrycia kosztów utrzymania miało również wpływ miejsce zakwaterowania za granicą. Jak łatwo się

domyślić, w najlepszej sytuacji są osoby mieszkające w akademikach. Otrzymywane stypendium pokrywało

59,1 proc. ponoszonych przez nich kosztów. W najgorszej sytuacji znaleźli się studenci samodzielnie

wynajmujący mieszkanie – ich stypendium pokrywało 53,5 proc. kosztów utrzymania za granicą.

50,0

51,0

52,0

53,0

54,0

55,0

56,0

57,0

58,0

59,0

60,0

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

56,7

55,1

58,1

55,4

53,9

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

50,0 51,0 52,0 53,0 54,0 55,0 56,0 57,0 58,0 59,0 60,0



prywatne mieszkanie


inne

59,1

54,9

53,5

55,4

Śre

dn

i ko

szt

(w e

uro

)

86

222666... WWWzzzrrrooosssttt wwwyyydddaaatttkkkóóówww pppooodddccczzzaaasss pppooobbbyyytttuuu nnnaaa ssstttyyypppeeennndddiiiuuummm www ssstttooosssuuunnnkkkuuu dddooo ssstttuuudddiiióóówww

nnnaaa uuuccczzzeeelllnnniii mmmaaaccciiieeerrrzzzyyysssttteeejjj Innym zagadnieniem związanym z gospodarowaniem środkami finansowymi podczas pobytu na uczelni

partnerskiej jest kwestia zwiększonych wydatków w stosunku do tych ponoszonych w Polsce. W sprawozdaniu

stypendystów pozwolono studentom samodzielnie określić, jaka to była kwota miesięcznie, nie proponując, jak

wcześniej, określonych wariantów (np. do 300 euro, powyżej 500 euro). Na podstawie wskazań respondentów

najpierw policzono średnią kwotę z uwzględnieniem płci ankietowanych (wykres 129).

Średnio studenci wydawali za granicą o 274 euro miesięcznie więcej niż w Polsce. Mężczyźni wydawali o 284,

a kobiety o 270 euro więcej, co pokazuje, że większe potrzeby za granicą mieli mężczyźni.

Wykres 129. Wzrost wydatków (w euro na miesiąc) podczas pobytu na stypendium w stosunku do studiów

na uczelni macierzystej, według płci

Wykres 130. Wzrost wydatków (w euro na miesiąc) podczas pobytu na stypendium w stosunku do studiów na uczelni macierzystej, według kraju pobytu

Jeśli chodzi o kraj pobytu, największą różnicę w kosztach utrzymania w stosunku do studiów w Polsce

zaobserwowano w przypadku Norwegii (koszty miesięcznego utrzymania wyższe o 440 euro). Na tle innych

państw jest to znaczna różnica. Wystarczy dodać, że pobyt w drugiej co do wysokości kosztów utrzymania

Szwecji generował o 355 euro większe wydatki niż w Polsce, a więc o 85 euro mniej niż w Norwegii. Jeśli

przyjrzeć się kolejnym na liście krajom oraz mapie 25 (na której kraje o najwyższym wzroście wydatków

zaznaczono odcieniem czerwonym), to można zauważyć, że zdecydowanie najwięcej dodatkowych kosztów

260

265

270

275

280

285

Mężczyźni Kobiety Ogółem

284

270

274

Śre

dn

i wzr

ost

wyd

atkó

w w

p

oró

wn

aniu

z k

raje

m (

w e

uro

)

440

355

353

343

335

327

325

321

308

300

298

294

284

281

279

264

241

239

232

214

195

187

174

168

163

150

149

148

100

150

200

250

300

350

400

450

Nor

weg

ia

Szw

ecja

Isla

ndia

Dan

ia

W. B

ryta

nia

Fra

ncja

Hol

andi

a

Fin

land

ia

Mal

ta

Aus

tria

Wło

chy

Bel

gia

Irla

ndia

Cyp

r

His

zpan

ia

Gre

cja

Nie

mcy

Por

tuga

lia

Tur

cja

Sło

wen

ia

Węg

ry

Łotw

a

Est

onia

Rum

unia

Cze

chy

Sło

wac

ja

Litw

a

Buł

garia

Śre

dn

i wzr

ost

wyd

atkó

w w

p

oró

wn

aniu

z k

raje

m (

w e

uro

)

87

generuje pobyt w krajach Europy Północnej (Skandynawia, Dania i Islandia) oraz części krajów Europy

Zachodniej (Wielka Brytania, Holandia, Francja). Zdecydowanie mniej pieniędzy musieli dodatkowo wydawać

studenci przebywający w Bułgarii (tylko 148 euro więcej w stosunku do wydatków w Polsce), na Litwie (149) oraz

na Słowacji (150).

Mapa 25. Wzrost wydatków (w euro na miesiąc) podczas pobytu na stypendium w stosunku do studiów

na uczelni macierzystej, według kraju docelowego

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o największym, a niebieskim o najmniejszym wzroście takich wydatków.

Jeśli wziąć pod uwagę kierunki studiów, to najwyższy stopień zwiększenia wydatków w stosunku do pobytu

w Polsce zadeklarowali studenci mechaniki i budowy maszyn (wzrost o 323 euro), a najmniejszy – studenci

filologii (o 235) i filologii polskiej (o 236 euro). Po raz kolejny należy zauważyć, że między poszczególnymi

kierunkami studiów nie występują tak duże różnice jak między państwami, w których przebywali stypendyści,

warto jednak wiedzieć, którzy studenci ponosili największe dodatkowe koszty, żyjąc drożej niż w Polsce.

Wykres 131. Wzrost wydatków (w euro na miesiąc) podczas pobytu na stypendium w stosunku do studiów na uczelni macierzystej, według kierunku studiów

323

312

305

302

300

300

298

295

291

290

288

287

285

282

279

274

268

266

266

264

263

254

242

236

235

100

150

200

250

300

350

400

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

finan

se i

rach

unko

woś

ć

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

socj

olog

ia

zarz

ądza

nie

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

praw

o

budo

wni

ctw

o

biot

echn

olog

ia

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

ekon

omia

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

psyc

holo

gia

info

rmat

yka

hist

oria

kier

unek

leka

rski

polit

olog

ia

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

euro

peis

tyka

tury

styk

a i r

ekre

acja

kultu

rozn

awst

wo

peda

gogi

ka

filol

ogia

pol

ska

filol

ogia

Śre

dn

i wzr

ost

wyd

atkó

w w

po

rów

nan

iu z

kra

jem

(w

eu

ro)

88

Najwyższe dodatkowe koszty pobytu w stosunku do tych generowanych w Polsce ponosili doktoranci, których

wydatki za granicą były średnio o 294 euro wyższe niż w kraju. Najmniej dodatkowych kosztów ponosili studenci

studiów I stopnia (264 euro). Różnica między studentami uczelni publicznych i prywatnych jest znikoma (7 euro).

Wykres 132. Wzrost wydatków (w euro na miesiąc) podczas pobytu na stypendium w stosunku do studiów

na uczelni macierzystej, według typu uczelni i poziomu studiów

222777... LLLiiiccczzzbbbaaa rrraaattt wwwyyyppp łłłaaatttyyy ssstttyyypppeeennndddiiiuuummm EEErrraaasssmmmuuusssaaa

W ramach badania zajęto się również liczbą rat, w jakich wypłacano stypendium. Jak pokazuje wykres 133,

najwięcej studentów otrzymało wypłatę w dwóch ratach (45,5 proc. wskazań) oraz jednorazowo (40,3 proc.).

9,4 proc. ankietowanych otrzymało trzy raty stypendium, zaś wypłatę czterech lub więcej rat wskazało 4,8 proc.

stypendystów.

Wykres 133. Liczba rat wypłaty stypendium Erasmusa

Jest dość naturalne, że im dłużej trwał wyjazd, tym więcej rat mogli otrzymywać studenci. Przykładowo ci, którzy

otrzymali tylko jedną ratę, byli na stypendium średnio 5,3 miesiąca, a osoby, które otrzymały cztery lub więcej rat

o 2,2 miesiąca dłużej, bo już 7,5 miesiąca. Różnice są więc spore i dobitnie pokazują, że liczba wypłacanych

rat dość wyraźnie uzależniona jest od czasu spędzanego na stypendium.

200

225

250

275

300

325

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

275 268

264

282 294

Śre

dn

i wzr

ost

wyd

atkó

w w

p

oró

wn

aniu

z k

raje

m (

w e

uro

)

40,3%

45,5%

9,4% 4,8%

jednorazowo

dwie raty

trzy raty

więcej rat

89

Wykres 134. Czas trwania pobytu a liczba rat stypendium Erasmusa

222888... WWWyyypppłłłaaatttaaa ccczzzęęęśśśccciii kkkwwwoootttyyy ssstttyyypppeeennndddiiiuuummm ppprrrzzzeeeddd wwwyyyjjjaaazzzdddeeemmm

Interesujące było również sprawdzenie, ile procent studentów otrzymało część kwoty stypendium jeszcze przed

wyjazdem. Część stypendium przed udaniem się na studia za granicą otrzymało nieco ponad 2/3 respondentów

(67,6 proc.), zaś reszta (32,4 proc.) dostała je dopiero po przyjeździe na uczelnię partnerską (wykres 135).

Wykres 135. Procent respondentów, którzy otrzymali część stypendium przed wyjazdem

Badając kształtowanie się odpowiedzi respondentów według typu uczelni, z jakiej się wywodzą oraz poziomu

studiów, zauważono, że środki finansowe przed wyjazdem otrzymywali najczęściej doktoranci (77,2 proc.).

Studenci studiów magisterskich i licencjackich nie mogli już tak często liczyć na otrzymanie części kwoty przed

udaniem się za granicę. Pierwsi wskazywali na taką możliwość w 66,2 proc. przypadków, drudzy – w 68,5 proc.

Nieco większe szanse otrzymania stypendium przed wyjazdem mieli studenci uczelni publicznych (68,3 proc.),

a odsetek studentów uczelni niepublicznych, którzy uzyskali część przyznanej kwoty przed wyjazdem był

o 10 punktów procentowych niższy i wyniósł 58,6 proc.

Wykres 136. Odsetek studentów, którzy przynajmniej część stypendium otrzymali przed wyjazdem

(według typu uczelni i poziomu studiów)

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

jednorazowo dwie raty trzy raty więcej rat

5,3 6,2

7,0 7,5

Śre

dn

i cza

s tr

wan

ia

po

byt

u (

w m

ies.

)

67,6%

32,4%

tak

nie

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

68,3

58,6 66,2 68,5 77,2

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

90

222999... IIInnnnnneee źźźrrróóóddd łłłaaa fffiiinnnaaannnsssooowwwaaannniiiaaa pppooobbbyyytttuuu nnnaaa ssstttyyypppeeennndddiiiuuummm

Wiedząc już, że stypendium otrzymywane z uczelni macierzystej nie zawsze jest wypłacane przed wyjazdem

oraz że nie pokrywa ono w całości kosztów ponoszonych podczas pobytu za granicą, studenci musieli również

szukać innych źródeł finansowania swojego wyjazdu. Rozkład dodatkowych źródeł pod względem ich

popularności przedstawia wykres 137. Najwięcej respondentów (78,0 proc.) otrzymywało pomoc finansową od

rodziny, niewiele mniej (bo 63,6 proc.) wspomagało się własnymi oszczędnościami. Najmniej popularne były

prywatne pożyczki (uczyniło tak tylko 2,4 proc. respondentów) oraz kredyty studenckie (5,0 proc. wskazań).

Wynika to z pewnością nie tylko z ostrożności i niechęci studentów do zadłużania się w bankach czy innych

instytucjach finansowych, lecz także z braku korzystnych ofert dostosowanych do ich możliwości. Ciekawa jest

również kategoria inne, którą wybrało 15,0 proc. respondentów. Może do niej należeć praca zarobkowa, jaką

studenci podejmowali podczas pobytu za granicą, bo takiej kategorii nie było wśród opcji zaproponowanych

w sprawozdaniu stypendysty.

Wykres 137. Inne źródła finansowania pobytu na stypendium

Analizując badany aspekt pod kątem płci respondentów, zauważono, że na pomoc finansową rodziny nieco

częściej mogły liczyć kobiety (79,3 proc. z nich), a odsetek ten w przypadku mężczyzn wyniósł 74,9 proc.

Mężczyźni częściej niż kobiety wykorzystywali za to swoje własne oszczędności (70,7 proc. wskazań w stosunku

do 60,4 proc. wśród kobiet). Mężczyźni częściej brali też kredyty studenckie i prywatne pożyczki, ale tu

ze względu na mały odsetek wskazań obu tych kategorii różnice były znikome. Ciekawie ukształtowały się też

odpowiedzi tych respondentów, którzy wybrali kategorię inne, a więc m.in. pracę zarobkową. W ten sposób

dodatkowe pieniądze zdobywało 17,8 proc. mężczyzn i 13,7 proc. kobiet.

Wykres 138. Inne źródła finansowania pobytu na stypendium, według płci

0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0

78,0

63,6

15,0

5,0 2,4

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

dofinansowanie rodziny

własne oszczędności

inne

kredyt studencki

prywatna pożyczka

74,9

70,7

17,8

6,4

2,9

79,3

60,4

13,7

4,3

2,2

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0



inne kredyt studencki prywatna pożyczka

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

) Mężczyźni

Kobiety

91

Rozkład wskazań respondentów według kraju pobytu pozwolił zauważyć, że z pomocy rodziny korzystali przede

wszystkim studenci udający się do Belgii (86,4 proc.) i Holandii (83,3 proc.), a w mniejszym stopniu potrzebowali

jej stypendyści przebywający na Słowacji (53,0 proc.), na Litwie (62,3 proc.) i – co zaskakujące – w Norwegii

(62,7 proc.). Tendencje te przedstawia również mapa 26, na której odcieniami koloru czerwonego oznaczono

kraje docelowe, w przypadku których stypendyści najczęściej korzystali z pomocy rodziny, zaś na niebiesko

oznaczono te, w przypadku których przyjeżdżający studenci w mniejszym stopniu potrzebowali tego wsparcia.

Podział na grupy krajów nie jest tutaj tak wyraźny. Przykładowo studenci jadący do Norwegii rzadko korzystali

z pomocy rodziny, zaś wyjeżdżający do Szwecji – zdecydowanie częściej. Niewielki odsetek tych, którzy zwracali

się po pomoc do rodziny wystąpił też wśród krajów sąsiadujących z Polską, szczególnie na Słowacji i na Litwie.

Wykres 139. Inne źródła finansowania pobytu na stypendium, według kraju pobytu

Mapa 26. Kraje docelowe o największym i najmniejszym odsetku studentów, którzy podczas pobytu na stypendium korzystali ze wsparcia finansowego rodziny

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o największym, a niebieskim o najmniejszym odsetku takich stypendystów. Przyjrzano się również formom zdobywania dodatkowych środków pieniężnych przez studentów różnych

kierunków studiów. Najczęściej z pomocy finansowej rodziny korzystali studenci: kierunku lekarskiego (w

88,5 proc. przypadków), prawa (86,2 proc.) oraz architektury i urbanistyki (86,0 proc.), a najrzadziej: historii

(65,6 proc.), automatyki i robotyki (67,6 proc.), informatyki (68,0 proc.) oraz politologii (68,4 proc.). Z kolei własne

86,4

83,3

82,4

81,5

80,9

80,9

80,8

79,9

79,7

78,9

77,4

76,7

76,4

76,1

75,7

75,6

74,6

73,6

73,2

72,2

72,0

71,1

70,2

68,8

67,5

62,7

62,3

53,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

Bel

gia

Hol

andi

a

Isla

ndia

Szw

ecja

Dan

ia

Wło

chy

Aus

tria

Sło

wen

ia

His

zpan

ia

Mal

ta

Fin

land

ia

Fra

ncja

Tur

cja

W. B

ryta

nia

Por

tuga

lia

Irla

ndia

Cyp

r

Rum

unia

Węg

ry

Est

onia

Nie

mcy

Gre

cja

Łotw

a

Buł

garia

Cze

chy

Nor

weg

ia

Litw

a

Sło

wac

ja

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

rodzina własne oszczędności kredyt lub pozyczka inne

92

oszczędności najczęściej wykorzystywali studenci elektroniki i telekomunikacji (75,3 proc.), najrzadziej przyszli

lekarze (44,1 proc.). Kredyt lub pożyczka były najbardziej popularne wśród słuchaczy kierunku lekarskiego

(10,3 proc.), a najmniej – studiujących dziennikarstwo i komunikację społecznej (1,7 proc.). Wreszcie inne formy

zdobywania środków pieniężnych (np. pracę zarobkową) najchętniej wykorzystywali studenci historii (26,4 proc.),

najrzadziej – finansów i rachunkowości (8,2 proc.).

Wykres 140. Inne źródła finansowania pobytu na stypendium, według kierunku studiów

Dodatkowe formy zdobywania funduszy na utrzymanie za granicą rozpatrzono także pod kątem poziomu studiów

(wykres 141). Okazało się, że występują w tym względzie spore różnice, szczególnie między doktorantami a ich

młodszymi kolegami. Przykładowo, doktoranci najczęściej wykorzystywali własne oszczędności (76,5 proc.

wskazań), a nie tak jak studenci I i II stopnia pomoc rodziny. Wśród doktorantów tę ostatnią opcję wybrała mniej

niż połowa respondentów (48,1 proc.), natomiast wśród studentów I i II stopnia – ponad 3/4 z nich (odpowiednio

77,8 proc. oraz 75,9 proc.). Wyraźnie widać więc, że rodzina stara się jeszcze pomagać swoim dzieciom, jeśli są

na studiach I lub II stopnia, zaś doktoranci częściej utrzymują się już samodzielnie. Spora różnica występuje też

między doktorantami a pozostałymi studentami, jeśli chodzi o wariant inne źródło finansowania – ci pierwsi

wybrali taką opcję w 29,6 proc. przypadków, drudzy około dwa razy rzadziej, co również pokazuje, że doktoranci

częściej starają się też zdobywać fundusze np. poprzez pracę zarobkową, a ich młodsi koledzy wyraźnie

najchętniej ograniczają się do pomocy rodziców lub wykorzystują niekiedy własne oszczędności.

Wykres 141. Inne źródła finansowania pobytu na stypendium, według poziomu studiów

88,5

86,2

86,0

82,6

82,2

81,0

80,1

80,1

80,0

79,3

78,8

78,3

77,8

77,5

77,3

75,9

72,8

72,0

71,7

71,7

70,6

68,4

68,0

67,6

65,6

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

kier

unek

leka

rski

praw

o

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

budo

wni

ctw

o

finan

se i

rach

unko

woś

ć

psyc

holo

gia

biot

echn

olog

ia

ekon

omia

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

…

socj

olog

ia

kultu

rozn

awst

wo

filol

ogia

pol

ska

zarz

ądza

nie

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

tury

styk

a i r

ekre

acja

filol

ogia

peda

gogi

ka

euro

peis

tyka

polit

olog

ia

info

rmat

yka

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

hist

oria

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

rodzina własne oszczędności kredyt lub pozyczka inne

77,8

59,5

12,9

4,1

2,0

75,9

64,2

15,7

5,6

2,6

48,1

76,5

29,6

2,5 4,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0




Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

) Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

93

Odpowiedzi związane z badanym zagadnieniem według typu uczelni, z jakiej pochodzą studenci, pokazały, że

różnice między studentami uczelni publicznych i niepublicznych nie są już tak duże i np. obie grupy studentów

w równym stopniu korzystały z pomocy rodziny (76,4 proc.). Studenci szkół publicznych częściej natomiast

wykorzystywali w tym celu własne oszczędności (różnica 4,6 pkt proc.), inne formy (5,2) oraz kredyty studenckie

(2,6), a jedyną kategorią, którą częściej wskazywali studenci uczelni niepublicznych była prywatna pożyczka

(różnica 1,8 pkt proc.).

Wykres 142. Inne źródła finansowania pobytu na stypendium, według typu uczelni

Na koniec tej części opracowania sprawdzono, czy w zależności od formy zdobywania dodatkowych środków

finansowych występują różnice w czasie trwania pobytu. Okazało się, że pewne różnice są zauważalne,

szczególnie pomiędzy tymi, którzy zaznaczyli opcję inne źródło finansowania a tymi, którzy w ogóle nie korzystali

z innych form zdobywania dodatkowych środków. Ci pierwsi przebywali na stypendium średnio 6,5 miesiąca,

drudzy 5,7 miesiąca, co pokazuje, że chcąc przebywać za granicą dłużej, trzeba jednak próbować zapewnić

sobie dodatkowe środki finansowe, np. szukając prac dorywczych.

Wykres 143. Inne źródła finansowania pobytu na stypendium a czas trwania wyjazdu

333000... ŁŁŁąąąccczzznnnaaa wwwyyysssoookkkooośśśććć śśśrrrooodddkkkóóówww fffiiinnnaaannnsssooowwwyyyccchhh zzz dddooodddaaatttkkkooowwwyyyccchhh źźźrrróóódddeeełłł

Znając już sposoby zapewniania sobie dodatkowych źródeł finansowania pobytu na stypendium, sprawdzono

następnie, jakiego rzędu są to kwoty. Studenci mieli do wyboru w kwestionariuszu trzy opcje: do 200 euro, do 500

euro oraz powyżej 500 euro. Okazało się, że najczęściej kwota ta nie przekraczała 200 euro (47,8 proc.

wskazań), ale bardzo podobny, wysoki odsetek (45,6 proc.) uzyskał również wariant do 500 euro. Dużo rzadziej

(6,5 proc. przypadków) zdarzało się, aby stypendyści zdobyli z takich dodatkowych źródeł ponad 500 euro.

76,4

62,6

15,0

5,1

2,2

76,4

58,0

9,8

2,5

4,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0




Od

sete

k w

skaz

ań (

w %


Uczelnie prywatne

5,2

5,4

5,6

5,8

6,0

6,2

6,4

6,6

6,1 6,0 5,9

6,0

6,5

5,7

Śre

dn

i cza

s tr

wan

ia p

ob

ytu

(w

m

ies.

)

94

Wykres 144. Łączna wysokość środków z dodatkowych źródeł na miesiąc

Zauważono, że mężczyźni uzyskiwali o 10 euro wyższą kwotę z dodatkowych źródeł: 254 euro w stosunku do

244 euro kobiet (wykres 145). Średnia kwota obliczona na podstawie odpowiedzi wszystkich studentów wyniosła

natomiast 247 euro.

Wykres 145. Łączna wysokość środków z dodatkowych źródeł na miesiąc, według płci

Badając średnią kwotę środków z dodatkowych źródeł według kraju pobytu, stwierdzono, że najwięcej środków

uzyskiwali studenci przebywający w Holandii (316 euro) oraz w Wielkiej Brytanii (306 euro), najmniej w Bułgarii

(152), na Litwie (155), w Rumunii (159) i na Słowacji (160 euro).

Wykres 146. Łączna wysokość środków z dodatkowych źródeł na miesiąc, według kraju pobytu

47,8%

45,6%

6,5%

do 200 euro

do 500 euro

powyżej 500 euro

238

240

242

244

246

248

250

252

254

Mężczyźni Kobiety Ogółem

254

244

247

Śre

dn

ia k

wo

ta (

w e

uro

)

316

306

293

290

285

285

282

274

272

267

263

259

258

251

249

231

230

227

222

213

204

180

174

166

160

159

155

152

0

50

100

150

200

250

300

350

Hol

andi

a

W. B

ryta

nia

Nor

weg

ia

Irla

ndia

Bel

gia

Szw

ecja

Dan

ia

Fra

ncja

Isla

ndia

Cyp

r

Aus

tria

Wło

chy

Mal

ta

Fin

land

ia

His

zpan

ia

Tur

cja

Gre

cja

Nie

mcy

Por

tuga

lia

Węg

ry

Sło

wen

ia

Łotw

a

Cze

chy

Est

onia

Sło

wac

ja

Rum

unia

Litw

a

Buł

garia

Śre

dn

ia k

wo

ta (

w e

uro

)

95

Mapa 27. Kraje docelowe, w przypadku których przyjeżdżający studenci Erasmusa dysponowali najwyższymi i najniższymi kwotami z dodatkowych źródeł

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o najwyższych, a niebieskim o najniższych takich kwotach.

Na mapie 27 kolorem czerwonym oznaczono kraje docelowe, w przypadku których przyjeżdżający studenci

dysponowali najwyższymi kwotami z dodatkowych źródeł. Są to: Holandia, Wielka Brytania, Norwegia, Szwecja,

Belgia, Irlandia, Dania, Francja i Islandia. Właśnie w tych państwach życie jest najdroższe i dlatego studenci

musieli zdobywać dodatkowe źródła finansowania. Niebieskim kolorem oznaczono natomiast kraje, w których

stypendyści zdobywali mniejsze kwoty. Są to kraje wschodniej części kontynentu, głównie Bułgaria i Rumunia,

południowi sąsiedzi Polski oraz trzy kraje bałtyckie.

Wykres 147. Łączna wysokość środków z dodatkowych źródeł w skali miesiąca, według kierunku studiów

Wysokość kwot z dodatkowych źródeł jest znacznie mniej zróżnicowana w zależności od kierunków studiów

(wykres 147). Najwyższe dodatkowe środki uzyskiwali przyszli lekarze (295 euro) oraz studenci finansów

i rachunkowości (294), najniższe studenci filologii polskiej (205 euro), dziennikarstwa i komunikacji (207) oraz

turystyki i rekreacji (209 euro). Nie zauważono, aby kwoty te były szczególnie uzależnione od ogólnej dziedziny

295

294

287

273

273

273

272

269

268

268

260

251

243

242

241

239

232

232

230

229

219

213

209

207

205

0

50

100

150

200

250

300

350

kier

unek

leka

rski

finan

se i

rach

unko

woś

ć

praw

o

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

psyc

holo

gia

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

zarz

ądza

nie

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

ekon

omia

biot

echn

olog

ia

polit

olog

ia

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

socj

olog

ia

budo

wni

ctw

o

info

rmat

yka

euro

peis

tyka

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

hist

oria

kultu

rozn

awst

wo

filol

ogia

peda

gogi

ka

tury

styk

a i r

ekre

acja

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

filol

ogia

pol

ska

Śre

dn

ia k

wo

ta (

w e

uro

)

96

(kierunki humanistyczne/ścisłe), choć nieco mniejsze kwoty dodatkowych źródeł zdobywali studenci kierunków

humanistycznych (zaznaczeni jaśniejszym kolorem słupków). Może to wynikać stąd, że humaniści byli grupą,

która wydawała mniej pieniędzy podczas pobytu za granicą w porównaniu do studentów kierunków ścisłych, a ich

wydatki też w mniejszym stopniu wzrosły w stosunku do życia w Polsce.

Nie zauważono też wyraźnego zróżnicowania badanych kwot w zależności od typu uczelni macierzystej (wykres

148). Studenci szkół publicznych uzyskiwali tylko o 6 euro wyższą kwotę niż ich koledzy z uczelni niepublicznych.

Z kolei doktoranci uzyskiwali średnio aż 289 euro, a studenci studiów I stopnia tylko 234 euro. Można zatem

stwierdzić, że im wyższy poziom studiów reprezentuje stypendysta, tym większe dodatkowe środki pieniężne

sobie zapewnia.

Wykres 148. Łączna wysokość środków z dodatkowych źródeł w skali miesiąca,

według typu uczelni i poziomu studiów

333111... OOOtttrrrzzzyyymmmyyywwwaaannniiieee dddooodddaaatttkkkooowwwyyyccchhh ssstttyyypppeeennndddiiióóówww kkkrrraaajjjooowwwyyyccchhh pppooodddccczzzaaasss pppooobbbyyytttuuu zzzaaa gggrrraaannniiicccąąą

Kolejnym krokiem było sprawdzenie, czy studenci Erasmusa podczas swojego pobytu za granicą otrzymywali

stypendia krajowe, do których byli uprawnieni. W sprawozdaniu stypendysty zaproponowano następujące

kategorie: stypendium socjalne, specjalne stypendium dla osób niepełnosprawnych, stypendium za wyniki

w nauce, stypendium ministra za osiągnięcia w nauce, stypendium z własnego funduszu stypendialnego uczelni

oraz inne.

Okazało się, że 57,7 proc. respondentów nie otrzymywało żadnego z tych stypendiów. Spośród pozostałych

42,3 proc., najwięcej studentów otrzymywało stypendium za wyniki w nauce (31,8 proc. wszystkich badanych).

Ponadto 9,0 proc. otrzymywało stypendium socjalne, 2,9 proc. wsparcie z własnego funduszu stypendialnego

uczelni, 1,2 proc. specjalne stypendium dla osób niepełnosprawnych, a 0,9 proc. stypendium ministra

za osiągnięcia w nauce.

Najczęściej stypendium krajowe otrzymywali studenci: informatyki (55,7 proc. z nich), historii (54,5 proc.) oraz

zarządzania i inżynierii produkcji (50,0 proc.). W przypadku wszystkich innych kierunków odnotowano odsetek

mniejszy niż 50 proc. Najniższy był on na europeistyce (28,9 proc.), niezbyt wysoki na filologii (34,3 proc.) oraz

na finansach i rachunkowości (35,8 proc.). Ponadto z rozkładu wskazań wynika, że rzadziej stypendia

otrzymywali studenci kierunków humanistycznych (zaznaczonych na wykresie jaśniejszym kolorem słupków).

0

50

100

150

200

250

300

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

247 241 234

256

289

Śre

dn

ia k

wo

ta (

w e

uro

)

97

Wykres 149. Stypendia krajowe, jakie dodatkowo otrzymywali studenci Erasmusa

Wykres 150. Odsetek studentów, którzy dodatkowo otrzymywali stypendium krajowe, według kierunku studiów

Badając zróżnicowanie odsetka studentów według typu uczelni oraz poziomu studiów (wykres 151), zauważono,

że nieco częściej stypendia takie otrzymywali studenci uczelni państwowych (42,8 proc.). Częstotliwość

otrzymania stypendium wzrasta ponadto wraz z poziomem studiów: studenci studiów I stopnia otrzymywali takie

stypendia w 39,0 proc. przypadków, II stopnia – w 44,5 proc., zaś doktoranci już w 58,0 proc. przypadków.

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

31,8

9,0

2,9 1,2 0,9 2,9

57,7

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

55,7

54,4

50,0

47,7

46,0

44,3

44,1

44,1

43,5

42,1

41,9

41,6

41,2

41,1

40,7

40,5

40,4

39,8

38,0

37,5

36,9

36,6

35,8

34,3

28,9

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

info

rmat

yka

hist

oria

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

budo

wni

ctw

o

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

tury

styk

a i r

ekre

acja

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

peda

gogi

ka

biot

echn

olog

ia

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

polit

olog

ia

praw

o

kultu

rozn

awst

wo

kier

unek

leka

rski

zarz

ądza

nie

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

psyc

holo

gia

ekon

omia

socj

olog

ia

filol

ogia

pol

ska

finan

se i

rach

unko

woś

ć

filol

ogia

euro

peis

tyka

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

98

Wykres 151. Odsetek studentów, którzy dodatkowo otrzymywali stypendium krajowe, według typu uczelni i poziomu studiów

Wykres 152. Stypendia krajowe, jakie dodatkowo otrzymywali studenci Erasmusa, według poziomu studiów

Rozpatrując badaną grupę studentów, którzy otrzymali stypendium krajowe, w podziale na poszczególne typy

stypendiów i z uwzględnieniem poziomu studiów (wykres 152), zauważono, że doktoranci znacznie częściej niż

ich młodsi koledzy otrzymywali stypendia z własnego funduszu stypendialnego uczelni (16,0 proc. wskazań przy

niecałych 3,0 proc. dla studentów studiów I i II stopnia). Chodzi prawdopodobnie o tzw. stypendium doktoranckie,

które często otrzymują studenci studiów dziennych. Podobna sytuacja wystąpiła w przypadku innego typu

stypendium, którego rodzaju studenci nie musieli w kwestionariuszu określać. Doktoranci rzadziej niż ich młodsi

koledzy otrzymywali za to stypendia socjalne (5,6 proc. wskazań przy 9,0 proc. dla studentów studiów

I i II stopnia). Jeśli chodzi o stypendium za wyniki w nauce, najczęściej otrzymywali je studenci studiów II stopnia

(34,6 proc. z nich), najrzadziej – studiów I stopnia (28,4 proc. przypadków).

Przyglądając się takiemu samemu podziałowi z uwzględnieniem typu uczelni (wykres 153), dostrzeżono, że

stypendia za wyniki w nauce częściej otrzymywali studenci szkół państwowych (32,2 proc. z nich), rzadziej –

uczelni prywatnych (26,6 proc.). Podobna sytuacja wystąpiła w przypadku stypendium socjalnego oraz wsparcia

z własnego funduszu stypendialnego uczelni. W pozostałych trzech kategoriach nie zauważono większych różnic.

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

42,8

34,7 39,0 44,5

58,0

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

28,4

9,0

2,8

1,1

0,5

2,7

34,6

9,0

2,6

1,2

1,3

2,7

32,1

5,6

16,0

0,0

0,6

12,3

0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0

stypendium za wyniki w nauce

stypendium socjalne

stypendium z własnego funduszu stypendialnego uczelni

specjalne stypendium dla osób niepełnosprawnych

stypendium Ministra za osiągnięcia w nauce

inne


Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

99

Wykres 153. Stypendia krajowe, jakie dodatkowo otrzymywali studenci Erasmusa, według typu uczelni

333222... PPPrrrooobbbllleeemmmyyy zzz ccciiiąąąggg łłłooośśśccciiiąąą wwwyyyppp łłłaaattt ssstttyyypppeeennndddiiióóówww kkkrrraaajjjooowwwyyyccchhh

W kwestionariuszu sprawozdania studenci mogli wskazać problemy związane z ciągłością wypłat stypendiów

krajowych, do których nabyli prawa jeszcze przed wyjazdem za granicę. Okazało się, że tylko 5,8 proc.

respondentów napotkało takie problemy. Najwięcej takich przypadków wystąpiło w województwie mazowieckim,

gdzie 7,2 proc. osób miało kłopoty z uzyskaniem swoich stypendiów. Natomiast w województwie lubuskim żadna

studiująca tam osoba nie wskazała problemów z otrzymaniem stypendium krajowego podczas pobytu za granicą.

Niskie odsetki wystąpiły też w województwie opolskim (1,9 proc.), warmińsko-mazurskim (2,0 proc.) oraz

lubelskim (2,3 proc.).

Wykres 154. Odsetek studentów, którzy mieli problemy z ciągłością wypłat stypendiów krajowych,

według województw

Większe zróżnicowanie badanej cechy wystąpiło w przypadku podziału stypendystów według kierunków, na

jakich studiują (wykres 155). Najwięcej kłopotów z otrzymaniem stypendium mieli studenci psychologii

(12,8 proc.) oraz elektroniki i telekomunikacji (11,1 proc.), a najmniej studenci: budownictwa (2,0 proc.

przypadków), europeistyki (2,9 proc.) i ekonomii (3,1 proc.). Tym razem nie rysuje się wyraźny podział na kierunki

ścisłe (zaznaczone ciemniejszym kolorem) i humanistyczne (jaśniejszy odcień słupków), aczkolwiek w czołówce

zestawienia (więcej problemów z wypłatą stypendiów krajowych) znalazło się nieco więcej kierunków ścisłych.

32,2

9,1

3,0

1,2

0,9

2,9

26,6

7,9

0,8

1,1

0,6

2,6

0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0

stypendium za wyniki w nauce

stypendium socjalne

stypendium z własnego funduszu stypendialnego uczelni

specjalne stypendium dla osób niepełnosprawnych

stypendium Ministra za osiągnięcia w nauce

inne


Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

7,2

6,9

6,8

6,6

6,3

6,0

5,8

5,6

4,9

4,6

4,6

4,5

2,3

2,0

1,9

0,0

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

100

Wykres 155. Odsetek studentów, którzy mieli problem z ciągłością wypłat stypendiów krajowych, według kierunku studiów

Można zauważyć zróżnicowanie wskazań według typu uczelni (wykres 156). Studenci uczelni niepublicznych

częściej zgłaszali problemy z wypłatą stypendiów (13,7 proc. wskazań), a studenci szkół publicznych znacznie

rzadziej (5,2 proc.). Natomiast w przypadku różnych poziomów studiów wyraźnych różnic nie zauważono.

Studenci wszystkich poziomów studiów wskazywali na takie kłopoty w niecałych 6 proc. przypadków.

Wykres 156. Odsetek studentów, którzy mieli problem z ciągłością wypłat stypendiów krajowych,

według typu uczelni i rodzaju studiów

12,8

11,1

9,3

8,8

8,2

8,1

7,0

6,8

6,7

6,3

5,5

5,2

5,0

4,9

4,7

4,5

4,2

4,1

4,0

4,0

3,4

3,4

3,1

2,9

2,0

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

psyc

holo

gia

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

kier

unek

leka

rski

filol

ogia

pol

ska

filol

ogia

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

kultu

rozn

awst

wo

zarz

ądza

nie

socj

olog

ia

info

rmat

yka

tury

styk

a i r

ekre

acja

biot

echn

olog

ia

polit

olog

ia

praw

o

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

peda

gogi

ka

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

finan

se i

rach

unko

woś

ć

hist

oria

ekon

omia

euro

peis

tyka

budo

wni

ctw

o

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

5,2

13,7

5,9 5,7 5,8

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

101

333333... OOOccceeennnaaa kkkooorrrzzzyyyśśśccciii aaakkkaaadddeeemmmiiiccckkkiiiccchhh iii ooosssooobbbiiissstttyyyccchhh wwwyyynnniiikkkaaajjjąąącccyyyccchhh zzz pppooobbbyyytttuuu

nnnaaa ssstttyyypppeeennndddiiiuuummm

Jednym z ważniejszych aspektów, jakie można ocenić w sprawozdaniu stypendysty Erasmusa, są korzyści

akademickie i osobiste, płynące z pobytu na stypendium. W obu przypadkach studenci stosowali 5-stopniową

skalę ocen (1 – niedostateczna, 2 – minimalna, 3 – dostateczna, 4 – dobra oraz 5 – bardzo dobra). Łatwo więc

porównać, który aspekt (akademicki czy osobisty) był lepiej oceniany i jakie różnice występują w tej kwestii w

podziale na wybrane cechy respondentów: m.in. płeć, kraj pobytu, kierunek i poziom studiów, typ uczelni

macierzystej, czas trwania wyjazdu itd.

Wykres 157 obrazuje ogólny rozkład ocen korzyści akademickich i osobistych. Okazało się, że lepiej oceniany był

aspekt osobisty, gdyż ocenę bardzo dobry wybrało w tym przypadku aż 74 proc. respondentów, a taką samą

ocenę przyznało korzyściom akademickim już tylko 44,3 proc. ankietowanych. W przypadku pozostałych ocen

więcej wskazań dotyczyło korzyści akademickich. Obliczając średnią ocenę na podstawie wskazań wszystkich

stypendystów, otrzymano wynik 4,21 dla korzyści akademickich i 4,67 dla osobistych.

Wykres 157. Porównanie oceny korzyści akademickich i osobistych

Wykres 158. Porównanie oceny korzyści akademickich i osobistych

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

(1) niedostateczne

(2) minimalne

(3) dostateczne

(4) dobre

(5) bardzo dobre

0,9 4,0

13,0

37,8 44,3

0,3 0,9 4,0

20,8

74,0

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

) Korzyści akademickie

Korzyści osobiste

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

8%

11%

25%

39%

Oce

na

korz

yści

aka

dem

icki

ch

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

Ocena korzyści osobistych

102

Sprawdzono również, jak rozkładały się oceny korzyści akademickich i osobistych łącznie (wykres 158). 39 proc.

studentów wybrało ocenę bardzo dobrą w obu przypadkach, a 25 proc. dało ocenę dobrą za korzyści

akademickie, a bardzo dobrą za osobiste. Właśnie te dwa wyniki najczęściej pojawiały się w odpowiedziach

stypendystów Erasmusa. Zaznaczyło je w swoim sprawozdaniu blisko 2/3 ankietowanych. Co dziesiąty student

(11 proc.) ocenił oba rodzaje korzyści jako dobre, zaś 8 proc. respondentów przyznało ocenę dostateczną za

korzyści akademickie, ale bardzo dobrą za osobiste. Inne kombinacje odpowiedzi były wybierane zdecydowanie

rzadziej.

Porównując ocenę korzyści akademickich i osobistych z uwzględnieniem płci respondentów (wykres 159),

stwierdzono, że oba aspekty są lepiej oceniane przez kobiety. Różnice najlepiej widać na przykładzie korzyści

osobistych. Ocenę bardzo dobrą wybrało ponad 3/4 kobiet (76,1 proc.), a wskaźnik ten wśród mężczyzn wyniósł

już niecałe 70 proc. (69,1 proc.). Mniejsze różnice wystąpiły w przypadku korzyści akademickich: ocenę bardzo

dobrą wskazało 45,3 proc. kobiet i 42,1 proc. mężczyzn. Taki rozkład wyników wpłynął na średnie oceny obu

korzyści (wykres 160).

Wykres 159. Porównanie oceny korzyści akademickich i osobistych według płci

Potwierdzają się spostrzeżenia dotyczące wcześniejszego wykresu: kobiety wyżej oceniają zarówno korzyści

akademickie, jak i osobiste. Ich średnia ocena korzyści akademickich wyniosła 4,23, osobistych 4,70, natomiast

dla mężczyzn wyniki te wynosiły odpowiednio 4,16 i 4,61.

Wykres 160. Średnia ocena korzyści akademickich i osobistych, według płci

Mężczyźni

Kobiety

4,0

4,1

4,2

4,3

4,4

4,5

4,6

4,7

4,8

4,9

5,0

4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 4,9 5,0

Oce

na

korz

yści

oso

bis

tych

(w

pkt

)

Ocena korzyści akademickich (w pkt)

103

Kolejny wykres (161) ilustruje ocenę korzyści akademickich i osobistych, wystawioną przez studentów

przebywających w poszczególnych krajach Europy. Kraje docelowe zaprezentowano w postaci różowych

punktów i podzielno na cztery grupy, według tego, czy ocena w ich przypadku jest większa czy mniejsza od

średniej oceny wystawionej przez wszystkich respondentów. Ogólne średnie wynosiły 4,21 dla korzyści

akademickich i 4,67 dla osobistych, a symbolizują je dwie linie umieszczone na wykresie. W ten sposób można

zauważyć, że pierwszą grupę utworzyły kraje, w przypadku których odnotowano relatywnie wysokie oceny

korzyści akademickich i osobistych. Należą do nich: Austria, Belgia, Cypr, Czechy, Estonia, Finlandia, Irlandia,

Islandia, Litwa, Łotwa, Norwegia i Węgry. Wśród nich szczególnie wyróżnia się Islandia (najwyżej ocenione

korzyści akademickie – 4,53), Rumunia (najwyżej ocenione korzyści osobiste – 4,85) oraz Estonia (stosunkowo

wysoko ocenione oba typy korzyści – 4,37 i 4,81). Druga grupa państw obejmuje te, w przypadku których

zaobserwowano wysoką ocenę korzyści akademickich, ale niższą osobistych. Są to następujące kraje: Dania,

Holandia, Niemcy, Słowenia, Szwecja i Wielka Brytania. Najbardziej negatywnie wyróżnia się wśród nich Dania,

która uzyskała najniższą ocenę korzyści osobistych – 4,56. Trzecia grupa obejmuje kraje docelowe,

w przypadku których studenci relatywnie wysoko ocenili korzyści osobiste, ale niżej akademickie. Należą do nich:

Bułgaria, Grecja, Hiszpania, Malta, Portugalia, Rumunia, Turcja i Włochy. W grupie tej negatywnie wyróżnia się

Turcja, która uzyskała najniższą ze wszystkich państw ocenę korzyści akademickich (3,97). I wreszcie

w czwartej grupie państw (stosunkowo niska ocena korzyści akademickich i osobistych) znalazły się tylko dwa

kraje: Słowacja i Francja, ale co ciekawe, w ich przypadku wystawione oceny nie były najniższe na tle wszystkich

innych wyników, lecz obie noty były mniejsze niż łączne średnie (pokazane przerywanymi liniami), stąd państwa

te trafiły do ostatniej grupy.

Wykres 161. Średnia ocena korzyści akademickich i osobistych, według kraju pobytu

Rozszerzeniem powyższego wykresu są mapy 28a i 28b. Zaznaczono na nich kraje docelowe, w przypadku

których odnotowano najwyższe i najniższe oceny korzyści akademickich oraz osobistych. Na mapie 28a

najciemniejszym zielonym kolorem oznaczono państwa o najwyższych ocenach korzyści akademickich,

natomiast na biało pokazano kraje o najniższej ocenie tych korzyści. Dzięki temu można łatwo zauważyć, że

akademicko najbardziej zyskali studenci, którzy udali się do państw skandynawskich, na Islandię, do krajów

bałtyckich oraz do państw leżących w centrum Europy (w pasie od Irlandii do Węgier). Gorzej prezentują się pod

tym względem kraje południa kontynentu (z wyjątkiem Cypru), w przypadku których ocena korzyści akademickich

była zdecydowanie gorsza niż w wymienionych wcześniej regionach Europy. Odwrotną sytuację pokazuje

natomiast mapa 28b. Ciemniejszym kolorem zaznaczono na niej kraje docelowe, które zostały najwyżej ocenione

AU

BE

BG

CY

CZ

DE

DK

ES

ET

FR

GR

HU

IT

IRIS

LT

LV

MT

NO

NL

PT

RO

SZ

FI

SL

SK

TR

UK

4,50

4,55

4,60

4,65

4,70

4,75

4,80

4,85

4,90

3,90 4,00 4,10 4,20 4,30 4,40 4,50 4,60

Oce

na

korz

yści

oso

bis

tych

(w

pkt

)


kraje o dużych korzyściach akademickich i osobistych

kraje o większych korzyściach osobistych niż akademickich

kraje o większych korzyściach akademickich niż osobistych

kraje o małych korzyściach akademickich i osobistych

104

pod kątem korzyści osobistych, jaśniejszym zaś te, które uzyskały najniższe noty. Tym razem najlepsze oceny

uzyskały kraje południa Europy, szczególnie Rumunia, Bułgaria, kraje Morza Śródziemnego oraz Węgry. Dobrze

w tym rankingu wypadła także Estonia. Najgorzej prezentują się zaś Wielka Brytania, Holandia oraz Dania.

Mapa 28. Kraje docelowe, w przypadku których odnotowano najwyższe i najniższe oceny korzyści akademickich i osobistych z wyjazdu na stypendium

a) Korzyści akademickie b) Korzyści osobiste

Uwaga: Ciemniejszym odcieniem zaznaczono kraje o najwyższych, a jaśniejszym o najniższych ocenach.

Podobną klasyfikację przeprowadzono z podziałem na kierunki studiów (wykres 162). Umieszczone na wykresie

liczby oznaczają poszczególne kierunki, których nazwy podane są w legendzie pod wykresem. Również w tym

przypadku można dokonać podziału na cztery grupy kierunków. Pierwszą z nich, o najlepszych ocenach

akademickich i osobistych tworzą: filologia, politologia, prawo, stosunki międzynarodowe, a szczególnie

pedagogika, studenci której wystawili najlepsze oceny za korzyści akademickie i osobiste w tej grupie,

a w ogólnym zestawieniu wszystkich specjalizacji znaleźli się na pierwszym miejscu w ocenie korzyści

osobistych, a na drugim w ocenie korzyści akademickich (po biotechnologii).

Ten ostatni kierunek znajduje się już w drugiej grupie specjalizacji, które cechują się dobrą oceną korzyści

akademickich, ale gorszą korzyści osobistych. Wystawiali je też studenci automatyki i robotyki, historii oraz

mechaniki i budowy maszyn. Odwrotna sytuacja (dobre noty dla korzyści osobistych, gorsze dla akademickich)

jest z kolei charakterystyczna dla studentów z trzeciej grupy kierunków, do której należą: budownictwo, kierunek

lekarski, psychologia, turystyka i rekreacja, zarządzanie oraz zarządzanie i inżynieria produkcji. Najbardziej

krytyczni w swoich ocenach (niskie oceny korzyści akademickich i osobistych) byli studenci czwartej grupy,

którą tworzyły: architektura i urbanistyka, dziennikarstwo i komunikacja społeczna, ekonomia, elektronika

i telekomunikacja, europeistyka, filologia polska, finanse i rachunkowość, informatyka oraz kulturoznawstwo.

Przyglądając się ocenom korzyści akademickich i osobistych w podziale na kierunki ścisłe (oznaczone

czerwonymi kropkami) i humanistyczne (niebieski kolor punktów), zauważono, że nieco lepiej oba typy korzyści

oceniali humaniści. Warto zauważyć, że wśród pięciu kierunków z pierwszej grupy państw (najlepsze oceny

akademickie i osobiste) wszystkie są kierunkami humanistycznymi.

105

Wykres 162. Średnia ocena korzyści akademickich i osobistych, według kierunku studiów

Legenda: 1 – architektura i urbanistyka, 2 – automatyka i robotyka, 3 – biotechnologia, 4 – budownictwo, 5 – dziennikarstwo i komunikacja

społeczna, 6 – ekonomia, 7 – elektronika i telekomunikacja, 8 – europeistyka, 9 – filologia, 10 – filologia polska, 11 – finanse i

rachunkowość, 12 – historia, 13 – informatyka, 14 – kierunek lekarski, 15 – kulturoznawstwo, 16 – mechanika i budowa maszyn, 17 –

pedagogika, 18 – politologia, 19 – prawo, 20 – psychologia, 21 – socjologia, 22 – stosunki międzynarodowe, 23 – turystyka i rekreacja, 24

– zarządzanie, 25 – zarządzanie i inżynieria produkcji

Badając, jak oceniają korzyści akademickie i osobiste studenci rożnych poziomów studiów (wykres 163),

zauważono, że korzyści akademickie najwyżej oceniają doktoranci (4,43) oraz studenci studiów magisterskich

(4,23). Jeśli chodzi o korzyści osobiste, to skala nieco się zmienia – tym razem doktoranci oceniają je najniżej

(4,57), studenci studiów I stopnia na 4,65, zaś studiów II stopnia na 4,69. Studenci studiów magisterskich

przyznawali więc zbliżone obie oceny (z lekką przewagą korzyści osobistych), a doktoranci wyraźnie bardziej

docenili korzyści akademickie.

Wykres 163. Średnia ocena korzyści akademickich i osobistych, według poziomu studiów

20

1

15

13

4

23

5

11

14

25

7

21

6

24

8

10

22

19

2

9

18

16

12

17

3

4,50

4,55

4,60

4,65

4,70

4,75

4,80

4,85

3,90 4,00 4,10 4,20 4,30 4,40 4,50

Oce

na

korz

yści

oso

bis

tych

(w p

kt)


st.

licencjackie

st.

magisterskie

st.

doktoranckie.

4,50

4,55

4,60

4,65

4,70

4,75

4,80

4,10 4,20 4,30 4,40 4,50 4,60

Oce

na

korz

yści

oso

bis

tych

(w p

kt)


106

Wykres 164. Średnia ocena korzyści akademickich i osobistych, według typu uczelni

Oba rodzaje korzyści (i akademickie i osobiste) wyżej oceniali studenci z uczelni publicznych (odpowiednio 4,21

dla korzyści akademickich i 4,68 dla osobistych). Różnice w stosunku do studentów uczelni niepublicznych

(odpowiednio 4,19 i 4,65) nie są jednak duże. Wydaje się, że nieco bardziej z wyjazdu zadowoleni byli studenci

szkół publicznych.

Następnie sprawdzono, czy ocena korzyści akademickich i osobistych jest w jakiś sposób powiązana z czasem

przebywania na stypendium (wykres 165). Okazało się, że tak, bowiem wyższe oceny w obu przypadkach są

skorelowane z długością pobytu za granicą. Przykładowo ci, którzy ocenili korzyści akademickie jako bardzo

dobre, spędzali za granicą 185 dni, a ci, którzy wybrali ocenę niedostateczny tylko 158 dni. Ustalono też, o ile dni

średnio wzrasta czas pobytu wraz ze wzrostem oceny o 1 stopień. Przyrost ten (zaprezentowany na wykresie

przerywaną linią) wyniósł 7,3 dni.

Podobny zabieg zastosowano w odniesieniu do oceny korzyści osobistych (wykres 166). Studenci, którzy

zdecydowali się postawić ocenę bardzo dobrą, spędzili za granicą średnio 183 dni, zaś ci, którzy niedostatecznie

ocenili te korzyści, za granicą przebywali 152 dni. Tym razem przyrost czasu pobytu przy zwiększeniu oceny

o 1 stopień wynosi 8,3 dni. Można więc w ten sposób porównać, co ma większy wpływ na wydłużanie się czasu

pobytu: korzyści akademickie czy osobiste. Okazuje się, że raczej te drugie (większa wartość obliczonego

przyrostu), a więc prawdopodobieństwo, że studenci zostaną dłużej za granicą (mogą np. z własnych pieniędzy

przedłużyć sobie o kilka dni pobyt) bardziej zależy od tego, jak im się podoba pod kątem korzyści osobistych.

Wykres 165. Ocena korzyści akademickich a czas

trwania pobytu

Przyrost czasu trwania pobytu = +7,3 dni

Wykres 166. Ocena korzyści osobistych a czas

trwania pobytu

Przyrost czasu trwania pobytu = +8,3 dni

uczelnie

publiczne

uczelnie

prywatne

4,55

4,60

4,65

4,70

4,75

4,10 4,15 4,20 4,25 4,30

Oce

na

korz

yści

oso

bis

tych

(w p

kt)


158 158

174 178 185

120

140

160

180

200

Śre

dn

i cza

s tr

wan

ia

po

byt

u (w

dn

iach

)

152 149

168 172 183

120

140

160

180

200

Śre

dn

i cza

s tr

wan

ia

po

byt

u (w

dn

iach

)

107

Dodatkowo porównano oceny korzyści akademickich i osobistych w zależności od tego, jak studenci programu

Erasmus ocenili czas swojego pobytu. Najlepsze oceny (zarówno korzyści akademickich, jak i osobistych)

wystawili ci, którzy twierdzili, że ich pobyt był zbyt krótki. Pewien żal, że tak szybko muszą wracać, jaki można

wywnioskować w tej odpowiedzi, ewidentnie świadczy o ich pozytywnych odczuciach, co potwierdzają

wystawione najwyższe oceny obu typów korzyści (4,31 dla akademickich i 4,81 dla osobistych).

Wykres 167. Średnia ocena korzyści akademickich i osobistych, według oceny czasu trwania pobytu

Równie dobrze oba typy korzyści (odpowiednio na 4,16 i 4,60) ocenili ci, którzy twierdzą, że ich pobyt trwał

w sam raz, ale zdecydowanie gorzej oceniają korzyści akademickie i osobiste studenci, którym się wydawało, że

ich pobyt był zbyt długi (3,31 dla korzyści akademickich i 3,86 dla osobistych; noty te dość znacznie odbiegają od

tych policzonych dla wszystkich studentów razem – 4,21 i 4,67). Można, zatem stwierdzić, że trzy oceny: ocena

korzyści akademickich, osobistych oraz czasu pobytu, są ze sobą powiązane.

Sprawdzając, jak zostały ocenione korzyści akademickie i osobiste w powiązaniu z czynnikiem, który

zadecydował o wyjeździe na stypendium (wykres 168) zauważono, że nie ma zbyt dużych różnic w ocenach

korzyści osobistych (noty wahają się od 4,64 do 4,74), ale większe zróżnicowanie ocen występuje w przypadku

korzyści akademickich. Najlepiej korzyści te oceniali studenci, dla których czynnikiem determinującym ich wyjazd

były głównie plany zawodowe (średnia ocena 4,38) oraz właśnie czynnik akademicki (4,36). Znacznie niższą

ocenę wystawili ci, dla których liczył się przede wszystkim czynnik kulturowy i poznanie nowego środowiska,

a najniższą notę (4,02) wystawiły osoby, które stwierdziły, że o ich wyjeździe przesądził jeszcze inny czynnik niż

te zaproponowane w sprawozdaniu stypendysty.

Wykres 168. Średnia ocena korzyści akademickich i osobistych z uwzględnieniem czynników,

które zadecydowały o wyjeździe

zbyt krótki

w sam raz

zbyt długi

3,00

3,20

3,40

3,60

3,80

4,00

4,20

4,40

4,60

4,80

5,00

3,00 3,25 3,50 3,75 4,00 4,25 4,50 4,75 5,00

Oce

na

korz

yści

oso

bis

tych

(w p

kt)


3,60

3,80

4,00

4,20

4,40

4,60

4,80

4,36

4,19 4,24 4,38

4,19 4,21

4,02

4,69 4,73 4,73 4,71 4,74 4,71 4,64

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

Korzyści akademickie Korzyści osobiste

108

Ilustracją opisanych wyżej wniosków jest wykres 169, na którym zaznaczono siedem punktów symbolizujących

czynniki decydujące o wyjeździe. Ze współrzędnych tych punktów można odczytać, jaką ocenę korzyści

akademickich i osobistych wystawiły osoby wskazujące konkretny czynnik. Większe rozproszenie punktów na osi

X potwierdza, że bardziej między sobą różnią się oceny korzyści akademickich niż osobistych. Najlepiej oceniali

je właśnie studenci, którzy wybrali czynnik akademicki oraz plany zawodowe, jako te wpływające na ich decyzję o

wyjeździe (punkt nr 1 i 4), zaś najgorzej ocenili je stypendyści oznaczeni numerem 7, a więc ci, którzy wskazali

inny czynnik decydujący o wyjeździe.

Wykres 169. Średnia ocena korzyści akademickich i osobistych z uwzględnieniem czynników,

które zadecydowały o wyjeździe

Legenda: 1 – cz. akademicki, 2 – cz. kulturowy, 3 – znajomi, 4 – plany zawodowe, 5 – nowe środowisko, 6 – doświadczenie, 7 – inne

Rozpatrując ocenę korzyści akademickich oraz ocenę przyjęcia i oferty powitalnej na uczelni partnerskiej,

można zauważyć, że zdecydowanie najniższą ocenę (3,77) wystawili studenci, którym niczego nie zaoferowano.

Jest to zupełnie logiczne, bowiem brak jakiejkolwiek oferty od razu negatywnie wpływa na postrzeganie uczelni

jako mniej przyjaznej studentowi. Spośród studentów, którzy otrzymali jakiekolwiek wsparcie najlepiej korzyści

akademickie ocenili ci, którym zaproponowano program orientacyjny (4,32) oraz sesję informacyjną (4,31).

Można więc uznać, że szczególnie te dwie oferty miały znaczenie dla studentów zaraz po przyjeździe. Jeszcze

raz warto popatrzeć na różnice między czterema kategoriami studentów, którym uczelnie partnerskie zaoferowały

pewne formy wsparcia zaraz po przyjeździe, a ostatnim piątym słupkiem (nic nie zaoferowano), żeby się

przekonać, jak ważna dla studentów była pomoc, jaką okazali im pracownicy uczelni partnerskich na początku

pobytu.

Wykres 170. Wpływ oferty powitalnej na uczelni partnerskiej na średnią ocenę korzyści akademickich

1

2

34

5

67

4,40

4,50

4,60

4,70

4,80

4,90

3,90 4,00 4,10 4,20 4,30 4,40 4,50

Oce

na

korz

yści

oso

bis

tych

(w p

kt)


3,40 3,50 3,60 3,70 3,80 3,90 4,00 4,10 4,20 4,30 4,40

spotkanie powitalne

sesja informacyjna

program orientacyjny

kurs jezykowy

nic nie zaoferowano

4,26 4,31 4,32

4,23

3,77

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

109

Organizowanie specjalnych spotkań z myślą o studentach przyjeżdżających miało również wpływ na ocenę

korzyści akademickich. I tym razem uwidacznia się różnica między tymi, którzy w takich spotkaniach uczestniczyli

(wystawili oni średnią ocenę korzyści akademickich na 4,25), a tymi, dla których takich spotkań nie przewidziano

(średnia nota 3,96). Każda pomoc i wsparcie otrzymywane przez studentów Erasmusa na uczelni partnerskiej są

więc przez nich mile widziane i mają swój oddźwięk w późniejszej ocenie korzyści akademickich.

Wykres 171. Wpływ spotkań organizowanych dla studentów Erasmusa na średnią ocenę korzyści akademickich

Sprawdzono następnie, jak ocena wsparcia otrzymanego na uczelni partnerskiej wpływa na ocenę korzyści

akademickich. Przykładowo, studenci, którzy wsparcie to ocenili jako bardzo dobre, równie wysoko ocenili

korzyści akademickie (4,52), zaś ci, którzy niedostatecznie oceniali otrzymane wsparcie, wystawili notę 2,93. Nie

ma tu zatem stuprocentowego pokrycia ocen, bo gdyby tak było, średnia ocena korzyści akademickich w tym

ostatnim przypadku również powinna wynosić 1,0. Występuje jednak wyraźna zależność między tymi dwoma

cechami – przejawia się ona także w obliczonym przyroście (+0,38) mówiącym o tym, że wraz ze wzrostem

oceny wsparcia o 1 stopień ocena korzyści akademickich rośnie średnio o 0,38 punktu. Gdyby obie te cechy

miały być powiązane w idealny sposób przyrost ten wynosiłby +1.

Poziom wiedzy nauczycieli akademickich na uczelniach przyjmujących i ich ogólne przygotowanie do

prowadzenia zajęć dla zagranicznych studentów mają jeszcze większy wpływ na ocenę korzyści akademickich

przez studentów. Podwyższenie oceny nauczycieli o 1 stopień powoduje wzrost ogólnej oceny korzyści

akademickich średnio o 0,53 punktu. Tym razem osoby, które przygotowanie nauczycieli oceniły jako

niedostateczne, korzyści akademickie oceniają tylko na 2,45 punktu. Tak słaby wynik dobitnie świadczy o tym, jak

ważne dla studentów zwracających uwagę na czynnik akademicki jest rzetelne przygotowanie nauczycieli

prowadzących zajęcia.

Wykres 172. Średnia ocena korzyści akademickich

a ocena wsparcia otrzymanego z uczelni partnerskiej

Przyrost oceny = +0,38


a ocena poziomu przygotowania nauczycieli akademickich

Przyrost oceny = +0,53

3,80

3,90

4,00

4,10

4,20

4,30

tak, były spotkania nie było spotkań

4,25

3,96

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

2,93 3,55 3,85

4,21 4,52

0,00

2,00

4,00

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

2,45 3,05

3,59 4,09

4,58

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

110

Na ocenę korzyści akademickich miała również wpływ ocena dostępu do zasobów bibliotecznych (wykres 174)

oraz do komputera i poczty elektronicznej (wykres 175). Zwiększenie oceny dostępu do zasobów bibliotecznych o

1 punkt powodowało podniesienie ogólnej oceny korzyści akademickich średnio o 0,27 stopnia, a w przypadku

dostępu do PC i poczty elektronicznej – o 0,22 stopnia. Ważniejszy dla oceny korzyści akademickich był zatem

dostęp do zasobów bibliotecznych.


według oceny dostępu do zasobów bibliotecznych

Przyrost oceny = +0,27 pkt

Wykres 175. Średnia ocena korzyści akademickich według

oceny dostępu do komputera i poczty elektronicznej


Aby porównać cztery ostatnie wykresy i związane z nimi wyliczone przyrosty, mówiące o tym, w jakim stopniu

ocena jednego z aspektów akademickich wpływa na ogólną ocenę korzyści z pobytu, sporządzono wykres 176,

na którym przedstawiono wartości wyznaczonych czterech przyrostów. Jak już zostało wspomniane, największy

wpływ na ocenę korzyści akademickich miała ocena poziomu przygotowania nauczycieli (podniesienie oceny

korzyści akademickich wraz ze zwiększeniem się oceny przygotowania nauczycieli średnio o 0,53 stopnia), dość

ściśle korzyści te uzależnione były też od wsparcia, jakie studenci otrzymali z uczelni partnerskiej (0,38) i nieco

mniej od dostępu do bibliotek (0,27) oraz komputera i poczty elektronicznej (0,22).

Wykres 176. Średni przyrost oceny korzyści akademickich w zależności od jednostkowego przyrostu oceny

innych aspektów wyjazdu

Podczas analizowania oceny korzyści osobistych sprawdzono dwie zależności. Po pierwsze zbadano związek

oceny korzyści osobistych z oceną poziomu integracji ze środowiskiem akademickim (ze studentami kształcącymi

się na uczelniach partnerskich na co dzień, nie z innymi stypendystami Erasmusa; wykres 177). Osoby, które

oceniły tę integrację jako bardzo dobrą wystawiły też najwyższą ocenę korzyści osobistych (aż 4,89), zaś ci

oceniający ją jako niedostateczną dali notę 4,18. Można stąd wynuć wniosek, że integracja z innymi studentami

nie jest tak istotnym czynnikiem dla stypendystów Erasmusa jak inne kwestie osobiste (być może np. gdzie

i z kim mieszkali, ile mieli czasu wolnego na zwiedzanie kraju pobytu itp.), bowiem nawet osoby, które oceniły tę

integrację na 1,0 dość dobrze oceniają przecież korzyści osobiste (nota powyżej 4,0). Potwierdza to także niski

3,38 3,41 3,75

4,05 4,42

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

3,50 3,54 3,77 4,04 4,36

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

wsparcie z ucz. partnerskiej

ocena nauczycieli akademickich

ocena dostępu do biblioteki

ocena dostępu do PC i poczty

0,38

0,53

0,27 0,22

Prz

yro

st o

cen

y ko

rzyś

ci

akad

emic

kich

(w

pkt

)

111

przyrost oceny korzyści osobistych pod wpływem jednostkowej zmiany oceny poziomu integracji (średnio tylko

+0,16 pkt).

Wykres 177. Średnia ocena korzyści osobistych, według oceny poziomu integracji ze środowiskiem akademickim


Na ocenę korzyści osobistych miało także wpływ miejsce zakwaterowania za granicą. Najlepszą ocenę wystawili

ci, którzy mieszkali razem z innymi studentami, ale nie w akademiku (średnia nota 4,70). Również osoby

mieszkające w akademiku oraz samodzielnie wynajmujące mieszkanie wysoko oceniały korzyści osobiste

(odpowiednio 4,67 i 4,66). Najniżej korzyści osobiste ocenili studenci, którzy korzystali z innego,

niesprecyzowanego typu zakwaterowania niż trzy wcześniej omówione (może np. u rodziny, w hostelu itp.).

Ogólnie można podsumować, że to gdzie się mieszka podczas pobytu niezbyt wyraźnie wpływa na ocenę

korzyści osobistych, aczkolwiek studenci preferują mieszkanie z innymi studentami poza akademikami, co

zapewnia towarzystwo na co dzień i niezależność od uczelni.

Wykres 178. Średnia ocena korzyści osobistych, według typu zakwaterowania

333444... RRRooozzzwwwaaażżżaaannniiieee mmmooożżż llliiiwwwooośśśccciii pppooodddjjjęęęccciiiaaa ppprrraaacccyyy www iiinnnnnnyyymmm kkkrrraaajjjuuu eeeuuurrrooopppeeejjjssskkkiiimmm pppooo

zzzaaakkkooońńńccczzzeeennniiiuuu ssstttuuudddiiióóówww

Na podstawie sprawozdań możliwe było również sprawdzenie, czy studenci udający się na stypendium Erasmusa

rozważają możliwość podjęcia pracy w innym kraju biorącym udział w programie po zakończeniu studiów. Jak

pokazuje wykres 179, aż 92,5 proc. respondentów rozważało taką możliwość. Po pierwsze wyjazd mógł więc na

tyle im się spodobać, że chętnie jeszcze raz wyjechaliby do kraju, w którym przebywali, tym razem np. do pracy

jako absolwenci szkół wyższych. Taka odpowiedź studentów może też być przejawem gotowości młodych ludzi

do podejmowania niebanalnych wyzwań, takich jak zmiana – przynajmniej na jakiś czas – kraju zamieszkania.

4,18

4,51 4,59 4,70

4,89

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

4,45

4,50

4,55

4,60

4,65

4,70

4,75



prywatne mieszkanie


inne

4,67 4,70

4,66

4,57

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

112

Można wreszcie wiązać deklarację studentów z niezbyt dobrą sytuacją na rynku pracy w Polsce, gdzie

bezrobocie wśród młodych ludzi jest wyższe niż w innych grupach wiekowych, a oferowane im umowy mają

często charakter czasowych kontraktów na zlecenie.

Wykres 179. Rozważanie możliwości podjęcia pracy w innym kraju europejskim po zakończeniu studiów

Sprawdzono, czy odsetek tych, którzy rozważają możliwość pracy za granicą jest zróżnicowany terytorialnie,

tj. według kraju pobytu (wykres 180). Okazało się, że najwięcej takich studentów było w grupie stypendystów,

którzy udali się do Finlandii (95,1 proc.), Norwegii (94,9 proc.), Austrii (94,9 proc.) i Holandii (94,9 proc.), najmniej

natomiast wśród tych goszczących na Cyprze (87,3 proc.) i w Grecji (88,0 proc.).

Na mapie 29 kolorem czerwonym zaznaczono kraje, w przypadku których odnotowano najwyższy odsetek

przyjeżdżających studentów rozważających możliwość podjęcia tam zatrudnienia po zakończeniu studiów. Jak

widać, są to kraje Europy Północnej (szczególnie kraje skandynawskie), a także Dania, Islandia oraz dwa kraje

z centralnej części kontynentu: Holandia i Austria. Kraje oznaczone na niebiesko to te, w których odsetek takich

studentów jest relatywnie niższy (niż wynosi ogólny odsetek).

Wykres 180. Odsetek stypendystów Erasmusa rozważających możliwość podjęcia pracy w innym kraju

po zakończeniu studiów, według kraju pobytu

92,5%

7,5%

tak

nie

95,1

94,9

94,9

94,9

94,7

94,4

94,2

94,1

94,0

93,3

93,1

93,0

92,6

92,6

92,4

92,3

92,2

91,6

91,5

91,5

90,9

90,6

90,6

89,5

89,5

89,1

88,0

87,3

80,0

82,0

84,0

86,0

88,0

90,0

92,0

94,0

96,0

98,0

100,0

Fin

land

ia

Nor

weg

ia

Aus

tria

Hol

andi

a

Mal

ta

Dan

ia

Szw

ecja

Isla

ndia

W. B

ryta

nia

Sło

wen

ia

His

zpan

ia

Węg

ry

Por

tuga

lia

Est

onia

Bel

gia

Irla

ndia

Nie

mcy

Tur

cja

Litw

a

Cze

chy

Fra

ncja

Rum

unia

Wło

chy

Sło

wac

ja

Łotw

a

Buł

garia

Gre

cja

Cyp

r

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

113

Mapa 29. Kraje, w przypadku których największy i najmniejszy odsetek przyjeżdżających stypendystów

Erasmusa rozważał możliwość podjęcia tam pracy po zakończeniu studiów


Jeśli chodzi o kierunki studiów, to najbardziej skłonni do podjęcia zatrudnienia za granicą są studenci mechaniki i

budowy maszyn (98,0 proc.), biotechnologii (97,6 proc.) oraz budownictwa (96,4 proc.), a więc kierunków typowo

technicznych (oznaczonych na wykresie ciemniejszymi słupkami). Na drugim końcu listy, wśród kierunków o

najniższym odsetku takich studentów, uplasowały się kierunki humanistyczne: historia (85,6 proc. wskazań),

prawo (85,9 proc.) oraz filologia polska (87,3 proc.). Możliwość podjęcia pracy za granicą w nieco większym

stopniu rozważają zatem studenci nauk ścisłych, chociaż odsetek studentów kierunków humanistycznych też był

wysoki i przekraczał 85 proc.


europejskim po zakończeniu studiów, według kierunku studiów

98,0

97,6

96,4

96,1

95,3

95,1

94,9

94,5

94,4

94,2

93,7

93,3

93,1

92,6

91,8

91,6

91,6

90,7

90,5

90,3

89,5

89,0

87,3

85,9

85,6

80,0

82,0

84,0

86,0

88,0

90,0

92,0

94,0

96,0

98,0

100,0

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

biot

echn

olog

ia

budo

wni

ctw

o

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

euro

peis

tyka

polit

olog

ia

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

ekon

omia

tury

styk

a i r

ekre

acja

kultu

rozn

awst

wo

zarz

ądza

nie

filol

ogia

socj

olog

ia

finan

se i

rach

unko

woś

ć

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

kier

unek

leka

rski

info

rmat

yka

peda

gogi

ka

psyc

holo

gia

filol

ogia

pol

ska

praw

o

hist

oria

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

114

Badając kształtowanie się odsetka stypendystów rozważających wyjazd za granicę do pracy według typu uczelni,

na jakiej studiują w Polsce oraz poziomu studiów, zauważono, że różnice nie są duże (wszystkie odsetki

przekraczają 90 proc. i są niższe od 93 proc.), ale większą gotowość do wyjazdu przejawiają studenci uczelni

publicznych (92,5 proc.) oraz studenci I i II stopnia studiów (oba odsetki wynoszą 92,4 proc.).


europejskim po zakończeniu studiów, według typu uczelni i poziomu studiów

W tej części analizy sprawdzono również, czy na decyzję o ewentualnym podjęciu pracy za granicą może mieć

też wpływ czas, jaki studenci spędzili na uczelni partnerskiej (wykres 183). Okazało się, że osoby, które

rozważają możliwość wyjazdu przebywały na stypendium średnio 181 dni, zaś ci, których taki wyjazd

w przyszłości nie interesuje byli tam 161 dni. Różnica co prawda nie jest duża (20 dni), ale pokazuje pewną

tendencję, że dłuższe przebywanie za granicą powoduje niejako większe oswojenie się z tamtejszymi warunkami

życia, co skutkuje tym, że studenci skłonni są tam jeszcze wrócić.

Wykres 183. Średni czas pobytu a rozważanie możliwość podjęcia pracy w innym kraju europejskim

po zakończeniu studiów

333555... SSSzzzccczzzeeegggóóó lllnnniiieee ccceeennniiiooonnneee aaassspppeeekkktttyyy pppooobbbyyytttuuu nnnaaa ssstttyyypppeeennndddiiiuuummm

Na kolejnym etapie badania zajęto się tymi aspektami pobytu na wyjeździe, które studenci ocenili jako

szczególnie dla nich ważne. W sprawozdaniu stypendysty zaoferowano im następujące warianty do wyboru:

akademicki, doskonalenie znajomości języka obcego, doświadczenie europejskie, doświadczenie związane

z mieszkaniem za granicą, kulturowy, plany zawodowe/zwiększenie szans na zatrudnienie, usamodzielnienie

się/niezależność, znajomi mieszkający za granicą oraz kategorię inny. Warto dodać, że nieco inaczej niż

80,0

85,0

90,0

95,0

100,0

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

92,5 91,0 92,4 92,4

90,1

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

150

160

170

180

190

200

Tak, rozważam Nie rozważam

181

161

Śre

dn

i cza

s tr

wan

ia

po

byt

u (

w d

nia

ch)

115

w przypadku czynników, jakie zadecydowały o wyjeździe, tym razem studenci mogli wybrać tylko jeden aspekt,

który uznali za najważniejszy.

Okazało się, że rozkład takich aspektów (wykres 184) jest dość zrównoważony, tzn. żaden z nich nie dominuje,

ani żaden nie był zbyt często pomijany przez stypendystów. Pomijając opcję inny, najmniej popularny aspekt

znajomi mieszkający za granicą uzyskał 5,5 proc. wskazań. Najwięcej studentów wybrało natomiast opcję

doskonalenie znajomości języka obcego, która był najważniejsza dla 21,7 proc. stypendystów. Dość istotne było

też doświadczenie związane z mieszkaniem za granicą, które zaznaczył co piąty stypendysta (19,1 proc.).

14,0 proc. studentów wybrało opcję aspekt kulturowy, 13,4 proc. plany zawodowe i zwiększenie szans na

znalezienie zatrudnienia, a 11,4 proc. doświadczenie europejskie. Pozostałe trzy aspekty (usamodzielnienie się,

aspekt akademicki oraz znajomi mieszkający za granicą) uzyskały już odsetek wskazań mniejszy niż 10 proc.,

a więc można je uznać za najmniej ważne dla stypendystów Erasmusa. Można tutaj zauważyć cały wachlarz

istotnych dla studentów spraw i nie można wyciągnąć jednoznacznego wniosku, jaki aspekt pobytu najbardziej

ich interesuje, co ma oczywisty związek ze zróżnicowaniem cech charakteru i osobowości studentów

wyjeżdżających za granicę.

Wykres 184. Szczególnie cenione aspekty pobytu na stypendium

Można się jednak pokusić o znalezienie jakiejś cechy studentów, która może wpłynąć na zróżnicowanie

odpowiedzi. W tym celu spróbowano uzależnić je od płci respondentów. Dzięki temu zauważono, że

doskonalenie znajomości języków obcych było zdecydowanie ważniejsze dla kobiet (23,7 proc. z nich zaznaczyło

taką opcję przy 17,1 proc. mężczyzn). Mężczyźni bardziej natomiast cenili doświadczenie związane

z mieszkaniem za granicą (dokładnie co piąty z ich). Częściej niż kobiety zaznaczali też opcję doświadczenie

europejskie oraz usamodzielnienie się i niezależność (oraz po części znajomi mieszkający za granicą), co

pokazuje, że dla mężczyzn najważniejsze staje się właśnie spróbowanie swoich sił z dala od rodzinnego

środowiska. Kobiety bardziej natomiast cenią właśnie poznawanie języków oraz kultury obcego kraju, a także

częściej rozważają pracę za granicą. Warto jeszcze dodać, że czynnik akademicki częściej wskazywali

mężczyźni.

Badając, jakie aspekty najbardziej się liczą dla studentów udających się do poszczególnych państw (tabela 5),

zauważono, że czynnik akademicki był szczególnie ważny dla tych wyjeżdżających do Wielkiej Brytanii (12,9

proc. wskazań), na Islandię (11,8 proc.) oraz do Holandii (11,3 proc.), a więc do krajów północno-zachodniej

Europy. Aspekt ten mniej się liczył dla studentów jadących do Rumunii (nikt nie zaznaczył takiej opcji), na Łotwę

(odsetek również wyniósł 0,0 proc.) oraz do Grecji (1,2 proc.).

21,7%

19,1%

14,0%

13,4%

11,4%

8,9% 5,7% 5,5%

0,3%

Doskonalenie znajomości języka obcego

Doświadczenie związane z mieszkaniem za granicą

Kulturowy

Plany zawodowe / zwiększenie szans na zatrudnienie

Doświadczenie europejskie

Usamodzielnienie się, niezależność

Akademicki

Znajomi mieszkający za granicą

Inne

116

Wykres 185. Szczególnie cenione aspekty pobytu na stypendium, według płci

Doskonalenie znajomości języka obcego liczyło się przede wszystkim dla studentów przebywających na

Łotwie (42,1 proc. wskazań), na Malcie (42,1 proc.) oraz w Bułgarii (41,4 proc.). Co ciekawe, są to kraje, w

których ludność posługuje się dosyć mało popularnymi w Polsce językami (łotewski, maltański, bułgarski) i dziwi

nieco fakt, że akurat w tamtych krajach tak bardzo dla studentów liczy się właśnie znajomość języków obcych.

Najmniej wskazań co do tego aspektu zadeklarowali studenci będący na wymianie w Rumunii (11,3 proc.), na

Islandii (11,8 proc.) oraz w Holandii (12,7 proc.). Zaskakująca jest zwłaszcza różnica między Bułgarią i Rumunią.

Są to kraje sąsiadujące ze sobą, ale pierwszy kraj uzyskał prawie cztery razy więcej wskazań niż drugi.

Tabela 5. Szczególnie cenione aspekty pobytu na stypendium, według kraju pobytu

Czynnik


Ogółem


1 miejsce 2 miejsce 3 miejsce 3 miejsce 2 miejsce 1 miejsce

Akademicki UK

12,9 proc.

IS

11,8 proc.

NL

11,3 proc. 5,7 proc.

GR

01,2 proc.

LV

00,0 proc.

RO

00,0 proc.

Doskonalenie znajomości

języka obcego

LV

42,1 proc.

MT

42,1 proc.

BG

41,4 proc. 21,7 proc.

NL

12,7 proc.

IS

11,8 proc.

RO

11,3 proc.

Doświadczenie

europejskie

EE

22,2 proc.

CY

16,9 proc.

AT

15,2 proc. 11,4 proc.

IS

05,9 proc.

TR

05,4 proc.

MT

00,0 proc.

Doświadczenie związane

z mieszkaniem za granicą

HU

26,3 proc.

LV

24,6 proc.

EE

24,1 proc. 19,1 proc.

NO

13,9 proc.

IE

12,8 proc.

BG

10,2 proc.

Kulturowy RO

35,8 proc.

TR

33,7 proc.

IE

32,1 proc. 14,0 proc.

DE

07,9 proc.

UK

07,9 proc.

CY

07,0 proc.

Plany zawod. / zwiększ.

szans na zatrudnienie

UK

22,0 proc.

AT

21,4 proc.

DE

19,1 proc. 13,4 proc.

LV

3,5 proc.

RO

1,9 proc.

MT

0,0 proc.

Usamodzielnienie się,

niezależność

RO

15,1 proc.

SK

13,8 proc.

DK

13,1 proc. 8,9 proc.

BG

03,1 proc.

IE

00,0 proc.

MT

00,0 proc.

Znajomi mieszkający za

granicą

MT

15,8 proc.

BE

9,7 proc.

RO

9,4 proc. 5,5 proc.

LV

3,5 proc.

CY

1,4 proc.

IS

0,0 proc.

17,1

20,0

13,3

12,6

12,2

9,3

7,8

7,2

0,4

23,7

18,8

14,3

13,7

11,0

8,8

4,8

4,7

0,3

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

) Mężczyźni

Kobiety

117

Doświadczenie europejskie wskazali przede wszystkim studenci, którzy wyjechali do Estonii (22,2 proc.

wskazań), na Cypr (16,9 proc.) oraz do Austrii (15,2 proc.), rzadko zaś wybierali je studenci przebywający

w Islandii (5,9 proc.), w Turcji (5,4 proc.), na Malcie (żaden student nie zaznaczył takiej opcji). Doświadczenie

związane z mieszkaniem (dłuższym przebywaniem) za granicą było szczególnie ważne dla studentów

przebywających na Węgrzech (26,3 proc.), na Łotwie (24,6 proc.) i w Estonii (24,1 proc.), rzadziej zaś przez tych

przebywających w Bułgarii (10,2 proc.), Irlandii (12,8 proc.) oraz Norwegii (13,9 proc.). Czynnik kulturowy

preferowali głównie stypendyści udający się do Rumunii (35,8 proc. wskazań), Turcji (33,7 proc.) i Irlandii

(32,1 proc.). Najmniej wskazań pojawiło się natomiast wśród tych jadących na Cypr (7,0 proc.), do Wielkiej

Brytanii (7,9 proc.) i do Niemiec (7,9 proc.). Plany zawodowe i zwiększenie szans na zatrudnienie najchętniej

deklarowali studenci wyjeżdżający do Wielkiej Brytanii (22,0 proc.), Austrii (21,4 proc.) oraz do Niemiec

(19,1 proc.), najrzadziej ci przebywający na Malcie (żaden student nie zadeklarował tego aspektu), w Rumunii

(1,9 proc.) oraz na Łotwie (3,5 proc.). Usamodzielnienie się i niezależność szczególnie cenili studenci będący

na wymianie w Rumunii (15,1 proc.), na Słowacji (13,8 proc.) i w Danii (13,1 proc.), najmniej w Bułgarii (3,1) oraz

w Irlandii i na Malcie – żaden student tam przebywający nie zadeklarował takiej opcji. Znajomi mieszkający za

granicą stali się czynnikiem zachęcającym do wyjazdu głównie tych, którzy udali się na Maltę (15,8 proc.), do

Belgii (9,7 proc.) oraz do Rumunii (9,4 proc.), natomiast mniej aspekt ten liczył się dla studentów jadących na

Łotwę (3,5 proc.), na Cypr (1,4 proc.), a już zupełnie nie był ważny (0,0 proc. wskazań) dla stypendystów

udających się na Islandię.

W podobny sposób przeanalizowano najważniejsze aspekty wyjazdu z uwzględnieniem kierunku, jaki studiują

studenci (tabela 6). Aspekt akademicki najczęściej wskazywali studenci mechaniki i budowy maszyn (16,0 proc.

z nich), najrzadziej turystyki (1,6 proc.), budownictwa (2,1 proc.) oraz pedagogiki (2,6 proc.). Doskonalenie

znajomości języka obcego było szczególnie ważne dla studentów filologii (34,4 proc.), turystyki (30,3 proc.)

oraz historii (28,0 proc.), a więc trzech kierunków humanistycznych. Najrzadziej ten aspekt wskazywali studenci

kierunków technicznych: automatyki i robotyki (8,8 proc.), biotechnologii (10,2 proc.) oraz architektury

(10,6 proc.). Podobnie na trzech pierwszych miejscach w przypadku aspektu doświadczenie europejskie

znalazły się kierunki humanistyczne: dziennikarstwo (17,8 proc.), pedagogika (16,4 proc.) i socjologia

(16,3 proc.). Mniejsze znaczenie miał ten aspekt (co nieco dziwi) dla studentów kulturoznawstwa (zadeklarowało

go tylko 5,8 proc. studiujących ten kierunek), mechaniki (7,0 proc.) oraz filologii (7,9 proc.). Doświadczenie

związane z mieszkaniem za granicą było istotną kwestią głównie dla studentów informatyki (26,3 proc. z nich),

kierunku lekarskiego (25,2 proc.) i filologii polskiej (23,9 proc.), mniej liczyło się zaś dla studentów budownictwa

(14,4 proc.), filologii (14,7 proc.) i historii (16,0 proc.). Aspekt kulturowy szczególnie upodobali sobie studenci

(co tym razem nie dziwi) kulturoznawstwa (24,9 proc.), filologii polskiej (21,1 proc.) i pedagogiki (18,4 proc.),

a więc trzech kierunków humanistycznych, zaś mniejszą wagę przywiązywali do niego studenci trzech kierunków

ścisłych: mechaniki (4,0 proc. wskazań), biotechnologii (6,9 proc.) oraz finansów i rachunkowości (8,9 proc.).

Odwrotna sytuacja wystąpiła w przypadku planów zawodowych i zwiększenia szans na zatrudnienie. Ten

aspekt wskazywali głównie studenci kierunków technicznych: biotechnologii (33,1 proc.), automatyki (23,5 proc.)

i mechaniki (23,0 proc.), zaś rzadziej humaniści: studenci europeistyki (4,5 proc. wskazań), socjologii (4,9 proc.)

i kulturoznawstwa (7,4 proc.). Usamodzielnienie się i niezależność szczególnie cenili studenci zarządzania

i inżynierii produkcji (15,5 proc.), pedagogiki (13,2 proc.) oraz biotechnologii (11,8 proc.), zaś mniej finansów

i rachunkowości (5,0 proc.), kulturoznawstwa (5,3 proc.) i politologii (5,6 proc.). Z kolei na wyjazd głównie

z powodu znajomych mieszkających za granicą zdecydowali się najczęściej studenci finansów i rachunkowości

(10,3 proc.), informatyki (8,9 proc.) i dziennikarstwa (8,5 proc.), nie był on natomiast istotny dla studentów

mechaniki (1,0 proc.), biotechnologii (3,3 proc.) i filologii polskiej (3,5 proc.).

118

Tabela 6. Szczególnie cenione aspekty pobytu na stypendium, według kierunku studiów

Czynnik


Ogółem


1 miejsce 2 miejsce 3 miejsce 3 miejsce 2 miejsce 1 miejsce

Akademicki mechanika

(16,0 proc.)

dziennik.

(7,6 proc.)

kulturozn.

(7,4 proc.)

(5,7

proc.)

pedagogika

(2,6 proc.)

budown.

(2,1 proc.)

turyst.

(1,6 proc.)

Doskonalenie

znajomości języka

obcego

filologia

(34,4 proc.)

turyst.

(30,3 proc.)

historia

(28,0 proc.)

(21,7

proc.)

architekt.

(10,6 proc.)

biotechn.

(10,2 proc.)

automatyka

(8,8 proc.)

Doświadczenie

europejskie

dziennik.

(17,8 proc.)

pedagogika

(16,4 proc.)

socjologia

(16,3 proc.)

(11,4

proc.)

filologia

(7,9 proc.)

mechanika

(7,0 proc.)

kulturozn.

(5,8 proc.)

Doświadczenie związane

z mieszkaniem za

granicą

informatyka

(26,3 proc.)

k. lekarski

(25,2 proc.)

fil. polska

(23,9 proc.)

(19,1

proc.)

historia

(16,0 proc.)

filologia

(14,7 proc.)

budown.

(14,4 proc.)

Kulturowy kulturozn.

(24,9 proc.)

fil. polska

(21,1 proc.)

pedagogika

(18,4 proc.)

(14,0

proc.)

finan. i rach.

(8,9 proc.)

biotechn.

(6,9 proc.)

mechanika

(4,0 proc.)

Plany zawodowe/

zwiększenie szans na

zatrudnienie

biotechn.

(33,1 proc.)

automatyka

(23,5 proc.)

mechanika

(23,0 proc.)

(13,4

proc.)

kulturozn.

(7,4 proc.)

socjologia

(4,9 proc.)

europeistyka

(4,5 proc.)

Usamodzielnienie się,

niezależność

inż. prod.

(15,5 proc.)

pedagogika

(13,2 proc.)

biotechn.

(11,8 proc.)

(8,9

proc.)

politologia

(5,6 proc.)

kulturozn.

(5,3 proc.)

finan. i rach.

(5,0 proc.)

Znajomi mieszkający za

granicą

finan. i rach.

(10,3 proc.)

informatyka

(8,9 proc.)

dziennik.

(8,5 proc.)

(5,5

proc.)

fil. polska

(3,5 proc.)

biotechn.

(3,3 proc.)

mechanika

(1,0 proc.)

Uwaga: Kolorem czerwonym zaznaczono kierunki ścisłe, kolorem niebieskim – kierunki humanistyczne.

Pewne zróżnicowanie odpowiedzi co do najważniejszych aspektów wyjazdu zauważono również w zależności od

poziomu studiów (wykres 186). Najbardziej rzuca się w oczy różnica między doktorantami a ich młodszymi

kolegami ze studiów licencjackich i magisterskich. Doktoranci szczególnie cenili aspekt akademicki, wskazało go

25,3 proc. respondentów, co jest wynikiem około pięć razy wyższym od wyniku studentów studiów I i II stopnia.

Dla tych dwóch grup ważniejsze niż dla doktorantów było natomiast doświadczenie związane z mieszkaniem za

granicą, gdyż mógł to być dla nich pierwszy w życiu tak długi pobyt poza Polską. Ponadto zauważono, że im

młodsi byli studenci, tym ważniejsze było dla nich doskonalenie znajomości języków obcych oraz

usamodzielnienie się i niezależność, co potwierdza wniosek z poprzedniego zdania. Nie zauważono natomiast

dużych różnic, jeśli chodzi o aspekt kulturowy, plany zawodowe oraz doświadczenie europejskie.

Sprawdzając, jak wygląda rozkład odpowiedzi na badane aspekty w zależności od typu uczelni macierzystej, na

jakiej studiują respondenci (wykres 187), zauważono, że odpowiedzi są do siebie bardziej zbliżone niż w

przypadku rodzaju studiów. Studenci uczelni publicznych bardziej niż ich koledzy z uczelni prywatnych cenili

doświadczenie związane z mieszkaniem za granicą, aspekt kulturowy i plany zawodowe, natomiast studenci

szkół prywatnych chętniej wskazywali doskonalenie znajomości języków obcych oraz usamodzielnienie się

i niezależność. W pozostałych kategoriach różnice są niewielkie.

119

Wykres 186. Szczególnie cenione aspekty pobytu na stypendium, według poziomu studiów

Wykres 187. Szczególnie cenione aspekty pobytu na stypendium, według typu uczelni

Na koniec sprawdzono, czy czas pobytu na stypendium determinuje w jakiś sposób wskazania studentów co do

najbardziej cenionych aspektów wyjazdu. Zauważono np. że osoby, które przebywały najdłużej za granicą (co

najmniej 190 dni) szczególnie doceniają aspekt akademicki oraz wpływ wyjazdu na plany zawodowe. Ci, którzy

przebywali za granicą najkrócej (172 dni) najczęściej wskazywali aspekt kulturowy jako najistotniejszy. Można

więc powiedzieć, że im dłużej studenci przebywali na uczelni partnerskiej, tym bardziej byli zainteresowani

podnoszeniem swoich umiejętności związanych z kierunkiem studiów, zaś ci przebywający krócej bardziej

zwracali uwagę na aspekty osobiste – szczególnie poznanie nowej kultury.

22,0

19,1

13,5

13,3

10,8

10,4

5,2

5,4

21,4

19,4

14,4

13,5

11,9

7,8

5,6

5,5

19,8

11,7

13,0

11,7

9,9

5,6

25,3

3,1

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)


21,4

19,2

14,1

13,5

11,4

8,9

5,7

5,5

25,3

18,0

13,0

11,9

11,5

10,0

5,3

4,9

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)


120

Wykres 188. Szczególnie cenione aspekty pobytu na stypendium a czas wyjazdu

333666... PPPrrrzzzyyydddaaatttnnnooośśśććć wwwyyyjjjaaazzzddduuu nnnaaa ssstttyyypppeeennndddiiiuuummm EEErrraaasssmmmuuusssaaa www ppprrrzzzyyyssszzz łłłeeejjj kkkaaarrriiieeerrrzzzeee zzzaaawwwooodddooowwweeejjj

Następnym krokiem badania było sprawdzenie, jaki odsetek studentów wskazał, że wyjazd na stypendium

Erasmusa może okazać się pomocny w ich przyszłej karierze zawodowej oraz od czego może zależeć wysokość

tego odsetka. Jak pokazuje wykres 189, najwięcej osób (45,2 proc.) wskazało, że dobrze oceniają przydatność

wyjazdu w kontekście przyszłej kariery zawodowej. Bardzo dobrze oceniło wyjazd 41,2 proc. ankietowych,

a kolejną odpowiedź (dostatecznie) wskazał już tylko co dziesiąty student. Ponadto niecałe 3,0 proc.

ankietowanych zaznaczyło odpowiedź niedostatecznie lub minimalnie. Ogólna średnia ocena wyniosła 4,24

i świadczy o tym, że studenci oceniają doświadczenie zdobyte podczas wyjazdu jako przydatne w przyszłości.

Wykres 189. Ocena przydatności wyjazdu na stypendium Erasmusa w przyszłej karierze zawodowej

Nie zauważono większych różnic w opiniach kobiet i mężczyzn na temat przydatności wyjazdu w przyszłej

karierze zawodowej, aczkolwiek obie najwyższe noty (dobry i bardzo dobry) częściej wskazywały kobiety (różnice

160

165

170

175

180

185

190

195 192 190

181 179 179 178

174 172

Śre

dn

i cza

s tr

wan

ia p

ob

ytu

(w

dn

iach

)

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

45,0

50,0

(1) niedostateczne

(2) minimalne

(3) dostateczne

(4) dobre

(5) bardzo dobre

0,3 2,6

10,6

45,2 41,2

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

121

między nimi a mężczyznami wynoszą odpowiednio 0,7 i 1,8 pkt proc.), co ma też swoje pokrycie w wyliczonych

średnich: kobiety oceniły przydatność takiego wyjazdu na 4,26, mężczyźni na 4,20, a więc to kobiety widzą nieco

więcej korzyści, jakie wyjazd może im przynieść w przyszłości.

Wykres 190. Ocena przydatności wyjazdu na stypendium Erasmusa w przyszłej karierze zawodowej, według płci

Obliczając średnią ocenę takiej przydatności według krajów pobytu (wykres 191), zauważono, że najlepszą notę

wystawili studenci przebywający na Islandii (4,47), w Irlandii (4,45) i w Austrii (4,39). Najniżej zaś kwestię tę

ocenili stypendyści, którzy wyjechali do Rumunii (4,00), Słowenii (4,03) i na Maltę (4,05).

Aby zauważyć jakąś prawidłowość w wystawionych ocenach, warto przyjrzeć się mapie 30 – czerwonym kolorem

oznaczono na niej kraje, w których wystawione noty były relatywnie wysokie. Są to przede wszystkim: Islandia,

Irlandia oraz Austria oraz inne państwa tej części Europy, a więc północnej i zachodniej jej części. Na niebiesko

oznaczono zaś kraje o najniższych notach. Wśród nich znajdują się państwa leżące na południu i wschodzie

Europy, wśród których najniższą ocenę uzyskała Rumunia, zaznaczona najciemniejszym odcieniem koloru

niebieskiego.

Wykres 191. Odsetek studentów, którzy twierdzą, że ich wyjazd na stypendium Erasmusa będzie pomocny

w przyszłej karierze zawodowej (według kraju pobytu)

0,5 3,

3

11,5

44,7

40,0

0,2 2,

3

10,3

45,4

41,8

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

(1) niedostateczne

(2) minimalne

(3) dostateczne

(4) dobre

(5) bardzo dobre

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

) Mężczyźni

Kobiety

4,47

4,45

4,39

4,34

4,33

4,30

4,30

4,28

4,27

4,27

4,27

4,25

4,24

4,24

4,23

4,22

4,22

4,22

4,21

4,18

4,19

4,16

4,15

4,15

4,10

4,05

4,03

4,00

3,70

3,80

3,90

4,00

4,10

4,20

4,30

4,40

4,50

4,60

Isla

ndia

Irla

ndia

Aus

tria

Nie

mcy

Fra

ncja

Szw

ecja

Est

onia

Węg

ry

Buł

garia

Dan

ia

Nor

weg

ia

Hol

andi

a

Bel

gia

Fin

land

ia

W. B

ryta

nia

Litw

a

His

zpan

ia

Gre

cja

Wło

chy

Cze

chy

Tur

cja

Łotw

a

Cyp

r

Por

tuga

lia

Sło

wac

ja

Mal

ta

Sło

wen

ia

Rum

unia

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

122

Mapa 30. Kraje, w przypadku których odnotowano najwyższe i najniższe oceny przydatności wyjazdu

w przyszłej karierze zawodowej

Uwaga: Odcieniem czerwonym zaznaczono kraje o najwyższych, a niebieskim o najniższych ocenach tej przydatności.

Z punktu widzenia kierunków studiów można zauważyć, że najwyżej przydatność swojego wyjazdu ocenili

studenci mechaniki i budowy maszyn (4,39) oraz automatyki i robotyki (4,38), a więc dwóch kierunków ściśle

technicznych. Najniżej zaś ocenili przydatność wyjazdu studenci dziennikarstwa i komunikacji (4,03) oraz

kulturoznawstwa (4,08), a więc tym razem kierunków humanistycznych.

Wykres 192. Odsetek studentów, którzy twierdzili, że ich wyjazd na stypendium Erasmusa będzie pomocny

w przyszłej karierze zawodowej (według kierunku studiów)

4,39

4,38

4,33

4,31

4,31

4,29

4,29

4,29

4,29

4,28

4,28

4,28

4,26

4,25

4,22

4,22

4,20

4,20

4,19

4,16

4,12

4,12

4,11

4,08

4,03

3,80

3,90

4,00

4,10

4,20

4,30

4,40

4,50

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

filol

ogia

peda

gogi

ka

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

tury

styk

a i r

ekre

acja

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

budo

wni

ctw

o

finan

se i

rach

unko

woś

ć

zarz

ądza

nie

biot

echn

olog

ia

kier

unek

leka

rski

hist

oria

euro

peis

tyka

filol

ogia

pol

ska

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

ekon

omia

polit

olog

ia

info

rmat

yka

psyc

holo

gia

praw

o

socj

olog

ia

kultu

rozn

awst

wo

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

123

Wpływ długości pobytu na ocenę przydatności wyjazdu pokazuje wykres 193. Zauważono, że im dłużej studenci

przebywali na wymianie za granicą, tym wyższa była ich ocena przydatności wyjazdu w przyszłej karierze

zawodowej. Przykładowo, osoby, które postawiły ocenę bardzo dobrą przebywały za granicą średnio 188 dni,

a ci, którzy ocenili tę kwestię na niedostateczny byli na wymianie tylko 133 dni. Można ustalić, że po każdych 13

dniach trwania pobytu ocena tej przydatności wzrastała o 1 stopień.

Wykres 193. Ocena przydatności wyjazdu na stypendium Erasmusa w przyszłej karierze zawodowej

a średnia długość pobytu na stypendium

333777... OOOgggóóó lllnnnaaa oooccceeennnaaa oookkkrrreeesssuuu ssstttuuudddiiióóówww www rrraaammmaaaccchhh ssstttyyypppeeennndddiiiuuummm EEErrraaasssmmmuuusssaaa

Jednym z ważniejszych punktów sprawozdania stypendysty była ogólna ocena okresu studiów odbytych za

granicą. Pytanie to miało w domyśle dać ogólny obraz całego wyjazdu: czy raczej podobał się on studentom, czy

może byli z niego zupełnie niezadowoleni. W większości przypadków odczucia stypendystów były jak najbardziej

pozytywne (wykres 194), gdyż 61,4 proc. ankietowanych oceniło swój pobyt jako bardzo dobry, blisko 1/3 (32,8

proc.) jako dobry, a co dwudziesty student (4,8 proc.) twierdził, że był on taki sobie (ocena dostateczna).

Najniższe oceny (minimalną i niedostateczną) wybrało tylko 1,1 proc. respondentów.

Wykres 194. Struktura odpowiedzi stypendystów na temat ogólnej oceny okresu studiów

w ramach programu Erasmus

Sprawdzono następnie, czy ocena okresu studiów może zależeć od cech demograficznych i społecznych

studentów, takich jak: płeć, kierunek i rodzaj studiów, typ uczelni macierzystej, kraj pobytu. Porównując rozkład

133

155

167

176

188 Przyrost czasu trwania pobytu = +13,0 dni

120

130

140

150

160

170

180

190

200

(1) niedostateczne

(2) minimalne

(3) dostateczne

(4) dobre

(5) bardzo dobre

Śre

dn

i cza

s tr

wan

ia p

ob

ytu

(w

d

nia

ch)

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

(1) niedostateczne

(2) minimalne

(3) dostateczne

(4) dobre

(5) bardzo dobre

0,3 0,8 4,8

32,8

61,4

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

124

odpowiedzi mężczyzn i kobiet (wykres 195), zauważono, że częściej ocenę bardzo dobrą wystawiały kobiety

(63,3 proc. z nich), zaś mężczyźni czynili to nieco rzadziej (w 57,0 proc. przypadków). Wśród mężczyzn wyższy

był natomiast odsetek wskazań pozostałych ocen, co oczywiście ma wpływ na średnią ocenę policzoną na

podstawie wszystkich wskazań obu płci. Kobiety ogólnie oceniały swój pobyt na ocenę 4,57, mężczyźni na 4,48.

Wykres 195. Struktura odpowiedzi stypendystów na temat ogólnej oceny okresu studiów w ramach programu

Erasmus, według płci

Kiedy sprawdzono, jak ukształtowały się ogólne oceny okresu studiów za granicą według województw, w których

usytuowane były uczelnie macierzyste stypendystów (wykres 196), okazało się, że najlepiej swój wyjazd ocenili

studenci z województwa lubelskiego (średnia ocena wyniosła 4,71). Nieco gorzej ocenili go natomiast studenci

z województwa warmińsko-mazurskiego (4,48), śląskiego (4,49) oraz łódzkiego (4,50).

Wykres 196. Ogólna ocena okresu studiów w ramach programu Erasmus według województwa,

w którym mieści się uczelnia macierzysta

Nieco większe zróżnicowanie ocen całego pobytu na stypendium zauważono, biorąc pod uwagę kraj pobytu.

Najlepiej ocenili wyjazd studenci goszczący w dwóch krajach: na Malcie (średnia ocena 4,84) oraz w Estonii

(4,80). Najniższe oceny przyznali stypendyści przebywający w Wielkiej Brytanii (4,44), we Francji (4,46) oraz we

Włoszech (4,47).

0,4

1,0 5,

4

36,3

57,0

0,2

0,7 4,

5

31,3

63,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

(1) niedostateczne

(2) minimalne

(3) dostateczne

(4) dobre

(5) bardzo dobre

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

Mężczyźni

Kobiety

4,71

4,64

4,60

4,59

4,59

4,57

4,57

4,57

4,54

4,52

4,52

4,52

4,51

4,50

4,49

4,48

4,35

4,40

4,45

4,50

4,55

4,60

4,65

4,70

4,75

Lube

lski

e

Kuj

awsk

o-po

mor

skie

Opo

lski

e

Zac

hodn

iopo

mor

skie

Dol

nośl

ąski

e

Lubu

skie

Pod

lask

ie

Pod

karp

acki

e

Mał

opol

skie

Św

ięto

krzy

skie

Wie

lkop

olsk

ie

Pom

orsk

ie

Maz

owie

ckie

Łódz

kie

Ślą

skie

War

miń

sko-

maz

ursk

ie

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

125

Wykres 197. Ogólna ocena okresu studiów w ramach programu Erasmus, według kraju pobytu

Na mapie 31 ciemniejszym kolorem niebieskim zaznaczono państwa, w których pobyt na stypendium studenci

ocenili najwyżej, zaś jaśniejszym te, w których pobyt uzyskał najniższe noty. Łatwo zauważyć, że lepiej oceniano

wyjazdy do krajów w północnej oraz środkowo-wschodniej części kontynentu, a także na Maltę. Dobrze oceniane

są też wyjazdy na Islandię, do krajów skandynawskich, bałtyckich, do państw byłego bloku radzieckiego oraz do

Austrii. Nieco gorzej oceniano natomiast wyjazdy do krajów zachodniej Europy.

Mapa 31. Najwyższa i najniższa ogólna ocena pobytu na studiach w ramach programu Erasmus

w zależności od kraju docelowego

Uwaga: Ciemniejszym kolorem niebieskim zaznaczono kraje o najwyższej, a jaśniejszym o najniższej ogólnej ocenie okresu studiów.

Badając ocenę pobytu przez studentów poszczególnych kierunków studiów (wykres 198), stwierdzono, że

najwyżej oceniali pobyt za granicą studenci pedagogiki (4,66), najniżej natomiast studenci dziennikarstwa

i komunikacji, zarządzania i inżynierii produkcji oraz architektury i urbanistyki. Słuchacze tych trzech kierunków

wystali ocenę 4,42.

4,84

4,80

4,71

4,70

4,69

4,68

4,67

4,66

4,61

4,60

4,60

4,60

4,60

4,58

4,56

4,55

4,56

4,54

4,54

4,53

4,53

4,52

4,52

4,51

4,48

4,47

4,46

4,44

4,20

4,30

4,40

4,50

4,60

4,70

4,80

4,90

Mal

ta

Est

onia

Isla

ndia

Aus

tria

Fin

land

ia

Węg

ry

Cze

chy

Buł

garia

Nor

weg

ia

Rum

unia

Szw

ecja

Sło

wen

ia

Łotw

a

Litw

a

Nie

mcy

Cyp

r

Tur

cja

Sło

wac

ja

Irla

ndia

Hol

andi

a

Por

tuga

lia

Bel

gia

His

zpan

ia

Dan

ia

Gre

cja

Wło

chy

Fra

ncja

W. B

ryta

nia

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

126

Wykres 198. Ogólna ocena okresu studiów w ramach programu Erasmus, według kierunku studiów

Oceny kształtowały się różnie w zależności od typu uczelni oraz poziomu studiów. Najlepiej swój pobyt ocenili

doktoranci (średnia ocena 4,59), nieco gorzej studenci studiów II stopnia (4,56) i I stopnia (4,52). Niżej ocenili

swój pobyt studenci szkół niepaństwowych (4,48), nieco wyżej – ci studiujący na uczelniach publicznych (4,55).

Można zatem powiedzieć, że wraz z wiekiem stypendystów rośnie ocena okresu studiów odbytych za granicą

oraz że lepiej oceniają go studenci szkół państwowych niż prywatnych.

Wykres 199. Ogólna ocena okresu studiów w ramach programu Erasmus, według typu uczelni i rodzaju studiów

Ogólna ocena okresu studiów w ramach Erasmusa jest powiązana z czasem pobytu za granicą (wykres 200).

Osoby, które wyżej oceniły pobyt, przebywały na stypendium dłużej niż te, które oceniły swój pobyt niżej.

Przykładowo osoby oceniające wyjazd jako bardzo dobry przebywały za granicą średnio 183 dni, zaś ci, którzy

stwierdzili, że w ogóle im się nie podobało (ocena niedostateczna) za granicą spędzili średnio 148 dni. Ustalono

też, że ocena wzrasta o 1 stopień średnio po każdych 8,3 dniach pobytu. Można więc wyciągnąć wniosek, że

zbyt krótki wyjazd nie sprzyja jego wysokiej ocenie.

4,66

4,60

4,60

4,60

4,59

4,59

4,58

4,57

4,56

4,56

4,55

4,54

4,52

4,52

4,51

4,51

4,51

4,50

4,49

4,49

4,48

4,44

4,42

4,42

4,42

4,25

4,30

4,35

4,40

4,45

4,50

4,55

4,60

4,65

4,70

peda

gogi

ka

euro

peis

tyka

praw

o

socj

olog

ia

mec

hani

ka i

budo

wa

mas

zyn

filol

ogia

polit

olog

ia

budo

wni

ctw

o

zarz

ądza

nie

kier

unek

leka

rski

stos

unki

mię

dzyn

arod

owe

tury

styk

a i r

ekre

acja

auto

mat

yka

i rob

otyk

a

biot

echn

olog

ia

finan

se i

rach

unko

woś

ć

hist

oria

elek

tron

ika

i tel

ekom

unik

acja

psyc

holo

gia

ekon

omia

info

rmat

yka

filol

ogia

pol

ska

kultu

rozn

awst

wo

arch

itekt

ura

i urb

anis

tyka

zarz

ądza

nie

i inż

ynie

ria p

rodu

kcji

dzie

nnik

arst

wo

i kom

unik

acja

spo

łecz

na

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

4,40

4,42

4,44

4,46

4,48

4,50

4,52

4,54

4,56

4,58

4,60

Uczelnie publiczne

Uczelnie prywatne

Studia licencjackie

Studia magisterskie

Studia doktoranckie

4,55

4,48

4,52

4,56

4,59

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

127

Wykres 200. Ogólna ocena okresu studiów a średni czas pobytu na stypendium

Uwzględnienie oceny czasu trwania pobytu (zbyt krótki, w sam raz oraz zbyt długi) daje jeszcze inny, równie

ciekawy pogląd na kształtowanie się ogólnej oceny pobytu na studiach za granicą (wykres 201). Jest logiczne, że

najlepiej swój wyjazd oceniały osoby, dla których był on zbyt krótki. W tej grupie znalazło się aż 72,5 proc.

studentów, którzy ocenili swój pobyt bardzo dobrze. Wśród osób, które stwierdziły, że ich wyjazd trwał w sam raz,

odsetek oceniających go bardzo dobrze był już niższy (54,7 proc.). Jeszcze mniej osób wysoko oceniających

swój pobyt znalazło się w grupie uznającej wyjazd za zbyt długi. W tej grupie najlepszą ocenę wystawił już tylko

co czwarty student, a więc 25,0 proc.

Wykres 201. Porównanie ogólnej oceny okresu studiów za granicą oraz czasu trwania pobytu

Wymienione wyżej czynniki wpłynęły na średnią ocenę, jaką wystawili studenci tych trzech grup (wykres 202).

Ocenę poniżej 4,0 wystawili jedynie studenci twierdzący, że ich wyjazd był zbyt długi. Oznacza to, że ocena

pobytu zależy nie tyle od jego realnego czasu trwania, ile od subiektywnego odczucia studentów, czy trwał on za

długo, za krótko, czy w sam raz. Dopiero biorąc pod uwagę to subiektywne odczucie, można skuteczniej

przewidzieć, jak ostatecznie student oceni swój wyjazd.

Wykres 202. Ogólna ocena okresu studiów w zależności od oceny czasu pobytu na stypendium

148

162

169 174

183 Przyrost czasu trwania pobytu = +8,3 dni

120

130

140

150

160

170

180

190

200

(1) niedostateczne

(2) minimalne

(3) dostateczne

(4) dobre

(5) bardzo dobre

Śre

dn

i cza

s tr

wan

ia p

ob

ytu

(w

dn

iach

)

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0


0,1

0,2

8,5

0,5

0,8

8,5

2,4 5,

9

23,8

24,5

38,4

34,1

72,5

54,7

25,0

Od

sete

k w

skaz

ań (

w %

)

(1) niedostateczne

(2) minimalne

(3) dostateczne

(4) dobre

(5) bardzo dobre

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00


4,69 4,47

3,59

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

128

Zbadano również związek oceny pobytu za granicą z czynnikami, jakie zadecydowały o wzięciu udziału w

programie Erasmus (wykres 203). Najlepszą ocenę wystawili ci, dla których liczył się przede wszystkim aspekt

znajomi mieszkający za granicą (średnia ocena 4,62). Najgorszą ocenę wystawiły natomiast osoby, które na

pytanie o najważniejszy czynnik decydujący o ich wyjeździe wybrały odpowiedź inne (czynniki). Ogólnie jednak

przedstawione na wykresie oceny (poza kategorią inne) są do siebie zbliżone, co oznacza, że na ogólną ocenę

okresu studiów nie ma wielkiego wpływu powód wyjazdu. Z analizy danych wynika bowiem, że są ważniejsze

czynniki decydujące o tej ocenie.

Wykres 203. Ogólna ocena okresu studiów w zależności od czynników, które zadecydowały o wyjeździe

Podobnie nie zauważono zbyt dużego zróżnicowania ocen w zależności od tego, co zaoferowano studentom po

przyjeździe na uczelnie partnerskie. Wszystkie cztery oceny dla poszczególnych ofert powitalnych wynosiły

od 4,58 do 4,63 punktów. Warto jednak zauważyć, że ocena pobytu znacznie maleje w przypadku tych, którym

po przyjeździe nic nie zostało zaoferowane (4,16 pkt). Potwierdza się więc wniosek, że dla studentów mimo

wszystko bardzo ważne jest wsparcie ze strony uczelni przyjmujące okazane zaraz po przyjeździe.

Wykres 204. Ogólna ocena okresu studiów w zależności od oferty powitalnej, jaką zaproponowano

stypendystom Erasmusa

Podobna tendencja występuje w przypadku organizowania spotkań z myślą o studentach Erasmusa, aczkolwiek

tym razem różnica w ocenie pobytu przez tych, którym takie spotkania oferowano i przez tych, którzy nie mogli na

nie liczyć, jest mniejsza. Ci pierwsi oceniali swój pobyt za granicą średnio na 4,58 pkt, ci drudzy – na 4,32 pkt.

4,40

4,45

4,50

4,55

4,60

4,65 4,60

4,58

4,62 4,60 4,59

4,57

4,48

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

3,90

4,00

4,10

4,20

4,30

4,40

4,50

4,60

4,70 4,58 4,61 4,63 4,58

4,16

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

129

Wykres 205. Ogólna ocena okresu studiów w zależności od organizowania spotkań dla stypendystów Erasmusa

Sprawdzono następnie, jak na ogólną ocenę wyjazdu wpływa wsparcie uzyskane z jednostki administracyjnej

i merytorycznej uczelni macierzystej oraz z uczelni partnerskiej. Porównując wykresy 206 i 207, na których

pokazano kształtowanie się średniej oceny pobytu za granicą w zależności od oceny jednostek administracyjnej

i merytorycznej uczelni macierzystej, zauważono, że większe znaczenie dla ogólnej noty ma ocena wsparcia

udzielanego przez jednostkę administracyjną. Świadczy o tym chociażby najniższa nota na obu wykresach.

Ci, którzy wystawili ocenę niedostateczną za wsparcie z jednostki administracyjnej wyjazd oceniali średnio na

4,07 pkt, zaś w przypadku wsparcia z jednostki merytorycznej ocena ta wyniosła 4,32 pkt. Ponadto poprawa

oceny wsparcia z jednostki administracyjnej powoduje przeciętnie większe podniesienie ogólnej oceny wyjazdu

(średnio o 0,15 pkt) niż w przypadku jednostki merytorycznej (+0,09 pkt).

Wykres 206. Ogólna ocena wyjazdu w zależności od

oceny wsparcia otrzymanego z jedn. administracyjnej

ucz. Macierzystej



oceny wsparcia otrzymanego z jedn. merytorycznej

ucz. Macierzystej



oceny wsparcia otrzymanego z ucz. partnerskiej


4,15 4,20 4,25 4,30 4,35 4,40 4,45 4,50 4,55 4,60

Tak, były spotkania Nie było spotkań

4,58

4,32

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

4,07 4,31 4,39 4,52

4,70

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

4,32 4,40 4,42 4,53 4,70

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

3,42

4,01 4,28

4,54 4,79

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

130

Jeszcze większy wpływ na ogólną ocenę wyjazdu ma wsparcie otrzymane z uczelni partnerskiej (wykres 208).

Tym razem studenci, którzy ocenili je jako niedostateczne, cały okres studiów za granicą wycenili średnio tylko na

3,42, zaś przy zwiększaniu się oceny wsparcia ze strony uczelni partnerskiej o 1 stopień ogólna ocena okresu

studiów wzrastała średnio o 0,33 pkt, osiągając ostatecznie notę 4,79, a więc o 0,09 pkt wyższą niż w przypadku

najlepszego wsparcia otrzymanego z uczelni macierzystej. Można więc stwierdzić, że na ogólną ocenę

zagranicznego okresu studiów większy wpływ ma wsparcie, jakie student uzyskał na uczelni przyjmującej,

a mniej pomoc uczelni macierzystej w Polsce.

Na ogólną ocenę studiów wpływała również ocena poziomu integracji z lokalnym środowiskiem akademickim

w zagranicznej uczelni (wykres 209). Zauważono, że ci, którzy integrację ocenili lepiej, skłonni są też wyżej

oceniać cały pobyt. Przykładowo studenci oceniający integrację jako niedostateczną cały okres studiów za

granicą ocenili na 3,98, natomiast ci, którzy integrację ocenili bardzo dobrze, wystawili już ocenę 4,81. Wraz ze

wzrostem oceny integracji z lokalnym środowiskiem uczelnianym o 1 stopień ogólna ocena pobytu wzrasta

średnio o 0,19 pkt.

Nieco bardziej ocena ta wzrasta w przypadku, gdy zwiększa się ocena poziomu przygotowania nauczycieli

akademickich na uczelni partnerskiej (wykres 210). Tym razem wzrost ten wynosi 0,34, co oznacza, że dla

studentów ważniejsze było, jak byli przygotowani nauczyciele niż to, czy nawiązali dobre kontakty z innymi

studentami z uczelni partnerskiej. Okazało się bowiem, że jeśli ktoś ocenił przygotowanie nauczycieli jako

niedostateczne, to ogólnie całe studia wyceniał tylko na 3,34 pkt.

Wykres 209. Ogólna ocena okresu studiów w zależności

od oceny poziomu integracji ze środowiskiem

akademickim na uczelni partnerskiej


Wykres 210. Ogólna ocena okresu studiów w zależności

od oceny poziomu przygotowania nauczycieli na uczelni

partnerskiej


Pewien wpływ na ogólną ocenę zagranicznego okresu studiów miał również rodzaj zakwaterowania podczas

pobytu. Studenci, którzy mieszkali w akademiku swój pobyt ocenili średnio na 4,59, a więc byli najbardziej ze

wszystkich zadowoleni ze swojego wyjazdu. Nieco gorzej ocenili swój pobyt studenci, którzy mieszkali

w wynajętym pokoju lub domu z innymi studentami (4,54), a jeszcze gorzej ci, którzy mieszkali samodzielnie

w prywatnym mieszkaniu (4,46). Być może decydującym czynnikiem jest tutaj możliwość przebywania na co

dzień z innymi studentami.

Prześledzono następnie średnią ocenę pobytu na stypendium w zależności od tego, jak studenci oceniali dostęp

do zasobów bibliotecznych i materiałów dydaktycznych (wykres 212) oraz do komputera i poczty elektronicznej

(wykres 213). Okazało się, że nieco ważniejszy dla ogólnego wrażenia z pobytu był pierwszy czynnik, jak wynika

chociażby z ogólnej oceny studiów, jaką wystawili studenci, którzy dostęp do biblioteki i komputera ocenili jako

niedostateczny. W pierwszym przypadku ogólna ocena wyniosła 3,92, w drugim 3,98, czyli im bardziej studenci

byli niezadowoleni z dostępu do biblioteki, tym gorzej ocenili cały pobyt na stypendium.

3,98 4,31 4,44

4,59 4,81

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

3,34

3,92 4,23

4,49 4,73

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

131

Wykres 211. Ogólna ocena zagranicznego okresu studiów w zależności od typu zakwaterowania podczas pobytu

Wykres 212. Ogólna ocena okresu studiów w

zależności od oceny dostępu do zasobów

bibliotecznych i materiałów dydaktycznych



zależności od oceny dostępu do komputera

i poczty elektronicznej


Ciekawie ukształtowały się również oceny okresu studiów w zależności od czasu trwania kursów języka obcego

na uczelniach partnerskich (wykres 214). Najlepiej ocenili go ci, którzy takie kursy mieli zorganizowane przez cały

rok (średnia ocena 4,65), a nieco gorzej ci, których kursy trwały jeden semestr (5,48). Ale np. studenci, których

kursy trwały krócej (do 1 miesiąca lub przez 2 miesiące), oceniali swoje studia już nieco gorzej, bo odpowiednio

na 4,53 i 4,52 pkt. Można więc stwierdzić, że studenci są bardziej zadowoleni, jeżeli podczas swojego pobytu na

stypendium dłużej mogą uczyć sie języków obcych.

Wykres 214. Ogólna ocena okresu studiów w zależności od czasu trwania kursów językowych


Równie interesujący był rozkład ogólnej oceny okresu studiów za granicą w zależności od tego, jak studenci

Erasmusa oceniali znajomość języka obcego przed wyjazdem i po powrocie (wykres 215). Stosunkowo najgorzej

swój pobyt ocenili ci, którzy po powrocie nie potrafili porozumiewać się w języku kraju, z którego wrócili (średnia

4,35

4,40

4,45

4,50

4,55

4,60



prywatne mieszkanie


inne

4,59

4,54

4,46 4,44

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

3,92 4,01 4,32 4,44

4,67

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

3,98 4,19 4,30 4,41

4,64

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00 Ś

red

nia

oce

na

(w p

kt)

4,45

4,50

4,55

4,60

4,65

do 1 miesiąca do 2 miesięcy cały semestr cały rok

4,53 4,52

4,58

4,65

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

132

ocena wyniosła 4,36). Najlepiej swój wyjazd ocenili oczywiście ci, którzy po powrocie bardzo dobrze znali już ten

język – średnio na 4,61 pkt. Stąd wniosek że poziom znajomości języka obcego ma ogromne znaczenie dla

stypendystów i wpływa na ocenę zagranicznego okresu studiów: im lepiej studenci znają po powrocie język kraju,

w którym przebywali, tym bardziej są zadowoleni z okresu spędzonego na wymianie Erasmusa.

Wykres 215. Ogólna ocena zagranicznego okresu studiów w zależności od oceny znajomości języka obcego

przed wyjazdem i po powrocie

Ciekawy wniosek płynie też z porównania średniej oceny pobytu na studiach za granicą w zależności od

ponoszonych miesięcznie kosztów. Studenci, którzy wydawali najmniej (do 300 euro), najlepiej oceniali cały swój

pobyt (średnio na poziomie 4,58 pkt), natomiast wraz ze wzrostem tych kosztów ocena malała. Stypendyści,

którzy co miesiąc musieli wydawać ponad 500 euro ocenili swój pobyt stosunkowo najniżej (4,53 pkt).

Wykres 216. Ogólna ocena zagranicznego okresu studiów w zależności od miesięcznych kosztów ponoszonych

podczas pobytu na stypendium

Na wyciągnięcie bardzo ciekawych wniosków pozwoliło ponadto sprawdzenie, jak ocena korzyści akademickich

i osobistych wpływa na ogólną ocenę okresu studiów za granicą (wykresy 217 i 218). Studenci, którzy korzyści

akademickie ocenili jako niedostateczne, swój cały pobyt ocenili średnio na 2,91 pkt, natomiast jeżeli najniżej

ocenili korzyści osobiste (kolejny wykres), to ocena całego pobytu na stypendium była jeszcze niższa (2,10 pkt).

Wydaje się więc, że dla studentów ważniejsze są korzyści osobiste i to one bardziej determinują ogólną ocenę

pobytu na stypendium. Stwierdzenie to potwierdzają też przyrosty ogólnej oceny pod wpływem jednostkowej

zmiany oceny obu typów korzyści. Większy przyrost oceny można zaobserwować właśnie w przypadku korzyści

osobistych (średnio o 0,65).

4,20

4,30

4,40

4,50

4,60

4,70

brak słaba dobra bardzo dobra

4,56

4,53

4,52

4,56

4,36

4,54

4,52

4,61

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

4,45

4,50

4,55

4,60

4,65

do 300 euro 300-500 euro powyżej 500 euro

4,58

4,55

4,53

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

) znajomość przed wyjazdem znajomość po powrocie

133


zależności od oceny korzyści akademickich



zależności od oceny korzyści osobistych


Wykres 219. Porównanie przyrostów ogólnej oceny pobytu na stypendium Erasmusa w zależności od zmiany

oceny innych aspektów związanych z wyjazdem

Warto na koniec podsumować, jakie czynniki – spośród tych, dla których wyznaczono przyrost oceny pod pływem

zmiany oceny innych aspektów – w największym stopniu wpływają na ogólną ocenę studiów. Z wykresu 219

wynika, że największe znaczenie dla studentów ma właśnie ocena korzyści osobistych (średni przyrost ogólnej

oceny 0,65 pkt), zaraz potem ocena korzyści akademickich (0,46), natomiast znacznie mniej liczy się wsparcie,

jakie uzyskali z jednostki merytorycznej uczelni macierzystej (0,09) oraz dostęp do komputera i poczty

elektronicznej na uczelni partnerskiej (0,15).

2,91

3,72 4,15

4,47 4,83

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

2,10

2,92

3,54

4,11

4,75

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

Śre

dn

ia o

cen

a (w

pkt

)

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,15 0,09

0,33

0,19

0,34

0,19 0,15

0,46

0,65

Prz

yro

st o

gó

lnej

oce

ny

okr

esu

stu

dió

w

(w p

kt)

program erasmus w opinii polskich studentów

Documents