program ministra sławomira nowaka na lata 2013-2020
DESCRIPTION
Narodowy ProgramBezpieczeństwa Ruchu Drogowego2013 – 2020Materiał na posiedzenieplenarne KRBRDTRANSCRIPT
-
Projekt z dnia 04.01.2013 r.
Narodowy Program
Bezpieczestwa Ruchu Drogowego
2013 2020
Materia na posiedzenie plenarne KRBRD
w dniu 08.01.2013 r.
-
2|S t r o n a
Spistreci
1.DiagnozastanubezpieczestwaruchudrogowegowPolsce.............................................................3
2.Uwarunkowaniamidzynarodoweikrajowe....................................................................................12
3.Dokdzmierzamy?............................................................................................................................14
4.Bezpiecznyczowiek..........................................................................................................................18
5.Bezpiecznedrogi................................................................................................................................25
6.Bezpiecznaprdko.........................................................................................................................33
7.Bezpiecznypojazd.............................................................................................................................38
8.Ratownictwoiopiekapowypadkowa................................................................................................43
9.Systemzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowego................................................................48
10.Zasadywdraaniaprogramu...........................................................................................................52
11.WskanikimonitoringurealizacjiProgramu....................................................................................54
-
1.Diw
W ciguaokoo5zmniejsz
Dotych
W 2005Wprogr1. Polsk
WIZJA2. Gw
dopo
1WopracDyrekcjiRuchuD
2Od1.07.cikorazagraajtrwaegowewnt
3Krajowy
agnozaPolsceostatnich1596tys.zostzyasio28%
Rysunek1.1
hczasowyp
5 roku rzdamieprzyjtk, dalekosiAZERO.
wnymcelemoziomuniew
owaniuwykorzDrg Krajowy
Drogowego(ERS2006r.przebuannytoosoba,cej yciu, trwo, istotnego zerznych,powanProgramBezpie
astanue10 lat (2002taorannych%,liczbawyp
1.Zabiciici
programbe
przyj Krajto,e:n i etycz
doroku201wicejni280
zystanodanepych i AutostradSO)orazInstytuudowanobazdktradoznaa
waej choroby peszpecenia lubnychrancityceczestwaRuc
ubezpie
2011)na(wtym156padkwo26
koranniwwy
ezpieczes
jowy Progra
znie uprawn
13jestzmnie00ofiarmie
pochodzcezbad (GDDKiA), PoutuBadawczegodanychSEWiKcikiegokale
psychicznej, cab znieksztacenhiszarpanych.huDrogowego
eczest
polskichdrtys.ciko).6%,aliczbac
ypadkachdro
stwaruchu
am Bezpiecz
nion, wizj
ejszenieliczbertelnychw
azdanych:Sysolitechniki GdaoDrgiMostwijednoczeniectwa,cikiejckowitej lub znnia ciaa oraz
20052007
twaruc
rogach zgin.Wcigutejikorannyc
ogowychwPo
udrogowe
zestwa Ruc
bezpiecze
byofiarmieroku2013.
stemEwidencjiskiej, Europejw(IBDIM). zmienionodefchorobynieulecnacznej trwaejurazw w po
2013GAMBI
chudro
ow sumiedekadyliczbcho33%1.
lscewlatach
go
chu Drogow
stwa ruchu
ertelnycho5
WypadkwiKjskiego Obserw
finicjcikoraczalnejlubdugniezdolnoci d
ostaci np. zam
T2005 3|S
ogoweg
ponad51 tbaofiarmie
200220112.
wego GAMBI
drogowego
50%wcigu
Kolizji(SEWiK),watorium Bezp
annego.Obecngotrwaejchorodo pracyw zama, uszkodze
t r o n a
go
ys.osb,ertelnych
IT 20053.
o, bdzie
10lattj.
Generalnejieczestwa
iewPolsceobyrealniewodzie lub organw
-
3. Grupniechimo
4. Podsta) nib) nic) br
Dlarealicelwsz1. Stwo
bezpi2. Kszta3. Ochro4. Budo5. Zmni
Ocenare1. W pr
mier2. Osig
tychk3. Wew
roku4. Wtrz
W latachtomiaypodjtyc
4JamrozKFundacja
ami szczeghronieniuczedzikierowcytawowymipebezpieczneskajakoinrakefektywn
zacjitegocezczegowychrzenie podieczestwaratowaniebeonapieszychowaiutrzymaejszenieci
ealizacjiProgrzypadku drrtelnychdo7gnitoceleekategoriidrwszystkichwbazowego(2zechwojew
h20082010y dziaania pchwlatachp
Rysun
K.,MichalskiL.iaRozwojuIny
lniewysokieestnicyruchuy.roblemamibezachowanianfrastrukturynegosystemu
elugwnegoh:dstaw doruchudrogowzpiecznychzh,dzieciirowaniebezpieckociwypad
gramuGAMBrg krajowy770ofiar(zaetapowewpgsniszeowojewdztwa2003)od19%dztwachosi
0,monazaupodjtew typoprzednich
nek1.2.Progn
inni:OcenareanieriiLdowejn
ego ryzyka pudrogowego
bezpieczestauczestnikwydrogowej,uzarzdzani
o,przyjto15
prowadzeniwego.zachowaucwerzystw.cznejinfrastrdkw.
BIT2005wgych nie osikadanawarprzypadkupodprzewidywachnastpi%do40%.gnitoceln
uwaybardzym okresie,(rys.1.2).
nozarealizacji
alizacjiKrajowenazlecenieSek
poniesieniao(piesi,row
twaruchudrwruchudrog
abezpiecze
5grupdziaa
a skuteczn
czestnikwru
rukturydrogo
stanunarokgnito wyznrtozostaaozostaychkwanycho4o zmniejsze
narok2010.
zokorzystnyjak rwnie
celuProgram
egoProgramuBkretariatuKrajo
mierciwwerzyci,mot
rogowegosgowego,
stwemruch
aprioryteto
nych i du
uchu.
owej.
k20104wskanaczonego cprzekroczonkategoriidr15%.nie liczbyof
yspadek licz by to dug
muGAMBIT20
BRDGAMBIT20wejRadyBRD,
wypadku droorowerzyci,
:
hudrogoweg
owychi144
gofalowych
azuje,e:celu zmninao82%).g liczbyo
fiar miertel
byofiarmigofalowy efe
005ijegorea
005idowiadczGdask2012.
4|S
ogowymw P,motocykli
go.
zadaujtyc
dziaa n
iejszenia licz
ofiar mierte
lnychw stos
iertelnych.Wekt zmian i
lizacja.
zeniaztegowy
t r o n a
Polsce s:ci),dzieci
chwpi
na rzecz
zby ofiar
lnychdla
sunkudo
Wpywnarodkw
ynikajce.
-
5|S t r o n a
WokresieobowizywaniaProgramuGAMBIT2005napoziomiekrajowympodejmowanebyylicznedziaania edukacyjne, prewencyjne i infrastrukturalne wpisujce si w kierunki dziaaprogramowych. Niestety, podjto tylko 84 ze 144 zada (58%) przewidzianych do realizacji.JednoczeniewwieluprzypadkachdecyzjepolityczneiadministracyjnebyyniezgodnezprogramemGAMBIT2005.
Wypadki drogowe nie s wci postrzegane w Polsce jako dostatecznie wany problem,ainstytucjonalna,niewielka skutecznodziaaniawynika zprzyjcia zasadypodzielonej, zbiorowejodpowiedzialnocizaproblemyzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowego.
Pomimo wyej wymienionych problemw, w Polsce nastpuje systematyczny spadek liczby ofiarwypadkw drogowych. Obserwuje si zwikszon aktywno ekspertw polskich na areniemidzynarodowej i do du liczb podejmowanych dziaa na rzecz bezpieczestwa ruchudrogowego,wczymProgramGAMBIT2005peniipeniistotnrol.
Wnioski:1. Strategia i plany dziaa na rzecz bezpieczestwa ruchu drogowego byy waciwie
przygotowywanewramachprogramwGAMBIT.2. Prowadzoneszkoleniakadrbezpieczestwaruchudrogowegozwikszaj liczbprofesjonalistw
wtymzakresienarnychpoziomach.Polskakorzystaazeszkolezagranic(Holandia,Francja,Szwecja) i jestdobrzepoinformowanymuczestnikiemmidzynarodowejspoecznocizajmujcejsitematembezpieczestwaruchudrogowego.
3. IstotnymproblemembybrakmasowejrealizacjidziaawramachProgramuGambit2005iocenyichskutecznoci.Niestetyrdafinansowaniadziaatebyybardzoograniczone.Wrezultacieskalazastosowanychdziaabyaniewielka.
4. IstniejceregionalneprogramyGAMBITbyywaciwieprzygotowanejednakskutecznarealizacjadziaaw ramach tych programwwymagawsparcia z poziomu centralnego, usprawnie bazdanychiwykonywaniaocenrealizacjitychprogramw.
5. Identyfikacja agencji wiodcych w strukturach rzdowych (liderw), prowadzcych zadaniawzakresie bezpieczestwa ruchu drogowego wskazywaa na niedostateczn polityczn woldziaanarzeczbezpieczestwaruchudrogowego (brak liderapolitycznego ioperacyjnegoorazproblemyinstytucjonalnewzakresiewsppracy).
-
Sytuacj
Rozmiarena 10rannych
Polskanofiarmwynosi(rys.1.3)
Ryzykowzgldziczyli wmidzynroczniePolskab
jaobecna
r icharakter00wypadkoraz93ofia
natleUniiEiertelnychwa 14%, mi.
Rysunek
utraty yciaie,aponadw Wielkiejnarodowychna1mlnmiyalideremw
rproblemu.wwystpujeryrednioil
Europejskiej.wrdkrajwmo, e liczb
k1.3.Liczbao
na polskichtrzykrotniewBrytanii,wskanikiemieszkacw,wrdwszys
Napodstawe nanaszyclekkoranne.
Odroku20wUniiEuropba ludnoci
ofiarmierteln
h drogach jewikszeniHolandii cm jest wskaktrywPol
stkichkrajw
wiedostpnyhdrogacho
007Polska jeejskiej. Udzstanowi tyl
nych2001201
est dwukrotu liderwwczy Szwecjinik miertelscewynosiwUE,takew
ychdanychsokoo: 11of
estniechlubnziaPolskiwlko ok. 8%
11natlekra
tnie wikszewzakresiebe. Najczcielnoci, ozna110ofiar m
wtejklasyfika
statystycznyciar mierteln
nym lideremcznej liczbludnoci ca
jwUniiEuro
e ni redniaezpieczestwej uywanaczajcy ilomiertelnych.acji(rys.1.4)
6|S
chmonastnych, 31ofi
m jelichodzbieofiarmieej Unii Eur
opejskiej.
a europejskwaruchudronym do p ofiar mie.Zatemw ro).
t r o n a
twierdzi,ar ciko
io liczbertelnychropejskiej
a w tymogowego,porwnaertelnychoku2011
-
Rysunek2011.
RodzajewwypadwEuropNastpnzderzeniNa skrzytragiczneprzeszko
R
1.4.Liczbam
wypadkwdkach zwizie ale i na grup wyiami czoowyowaniachew skutkacod(drzewo
Rysunek1.5.R
miertelnychof
.Odwielu lzanych z naa wiecie. Sypadkw odwymi. Si wjazdach/h.Do rwnilubsup)zlo
Rodzajewypa
fiarwypadkw
atnajwicejajechaniemS to wypaduej miertone czs
/zjazdach weniebezpiecokalizowanz
adkwdrogow
wdrogowych
jofiar (ponana pieszego
adki zwizantelnoci (15sto spowo
wystpuj czcznychwypazbytbliskok
wychwroku2
na1mln.mie
ad33%wszo, co negatne z porusz5 20%) stodowane bsto zderzenadkwnalekrawdzijezd
2011zuwzgld
eszkacww
zystkichofiatywnie wyrzaniem sitanowi wypbrakiem ronia boczne, te zwizandni(rys.1.5).
dnieniemofia
7|S
krajachUE
r miertelnynia nas npieszych popadki spowoozdzielonychktre takene znajecha.
armiertelnyc
t r o n a
27wroku
ych)ginienie tylkoo jezdni.odowane
jezdni.e bywajaniemna
ch
-
Ofiary wnajwiksWrdkzasugujgdyichumotocyk
Rysunek
Wypadkmiejskichzamiejskwstosun
Wiekofwystpu
Rysunek
wypadkwsz grup skierujcych,rowerzycudziawruchklistwimot
1.6.Udziaof
iwktrychh,awypadkkich.Natominkudoogu
fiarwypadkujwrdos
k1.7.Liczbaof
drogowychstanowi pinajwikszgi,ktrzystanhudrogowymtorowerzyst
fiarmiertelny
ofiarami skiwktrychastduaciuofiar)wyst
w.Najwysbmodych
fiarwypadkw
grupy wiesi (34% ogrupofiarsnowiok.8%mstanowizaw.
ychicikora
piesiuczestofiarami skowypadpujenadro
szewskanik(wwieku15
wdrogowych
wysokiego ryofiar miertstanowikie%ofiarmiealedwieok.
annychzpodz
tnicy ruchudkierujcypdkwzpieszogachkrajow
ki miertelno24lata)io
na1mlnmie
yzyka. Wrelnych i 28erujcysamoertelnych i9%1%.Wzrasta
iaemnaucze
drogowegowpojazdami ipzymi(25%mwych.
oci (liczbaoosbpowye
szkacwwp
d ofiar wy8% cikoochodamios%ofiarcikteudziaw
estnikwruch
wystpujgpasaerowiemiertelnych i
ofiar mierteej65lat(rys.
poszczeglnyc
8|S
ypadkw drrannych) (rsobowymi.Nko rannych,wofiarachw
udrogowego
gwnienaogwnienai30%ciko
elnych/1mili1.7).
chgrupachwi
t r o n a
rogowychrys. 1.6).Nauwag,podczasypadkw
w2011r.
obszarachdrogachorannych
onosb)
ekowych.
-
Okolicznwypadk zacho
pierwpiesz
uwarpogo
Rysu
Geografwwojewimaopowszystki
Rys
noci iprzycwdrogowyowania uczwszestwa pego,nietrzerunkowaniazdowe).
unek1.8.Udz
ia wypadkwdztwie molskim. cznchofiarmie
sunek1.9.Mad
czynywypadchzeskutkiezestnikwprzejazdu, newoibrakzewntrzne
iaofiarmier
w i ofiarmazowieckimna liczbaofiertelnychww
aparyzykasprogachkrajow
dkwdrogowemmiertelnruchu dronieprawidowkzabezpiecze(przedewsz
rtelnychzewz
r wypadkw, nastpniear miertelnwypadkachd
poecznegomiwychna1mln
wych.OkolicnymswPoogowego (nwe wyprzedewrduczzystkim:ogra
zgldunazach
w. Najwike wwojewnychw tychdrogowychw
ierzonegolicznmieszkacw
cznociaminlsce:niedostosowdzanie, niepzestnikwruaniczonawid
howaniakieru
ksza liczbadztwach: wpiciuwoje
wPolsce.
zbofiarmiewwwojewd
najczciejd
anie prdkprawidoweuchudrogowdocznoini
ujcychpojazd
ofiar miewielkopolskimewdztwach
ertelnychwypztwachw201
9|S
doprowadzaj
koci, nieuzachowania
wego)rys.1iesprzyjajce
damiwroku2
ertelnych wm, lskim,stanowipo
adkwdrogo11roku
t r o n a
cymido
udzieleniea wobec.8,ewarunki
2011.
wystpujedzkim
onad50%
wychna
-
10|S t r o n a
Jednakwodniesieniudoliczbymieszkacwnajwikszamiertelnowwypadkachdrogowychacoza tym idzie ryzyko (rys.1.9.),wystpujewwojewdztwach witokrzyskim imazowieckim,adodua w wojewdztwach podlaskim, dzkim, warmisko mazurskim, wielkopolskim, lubelskim,lubuskimikujawskopomorskim.Jesttoefektmidzyinnymisiecidrogowejoniskichstandardachbezpieczestwa ruchu drogowego, duego ruchu tranzytowego przechodzcego przez tewojewdztwaoraznieodpowiednichzachowauczestnikwruchudrogowego.
Spoecznoekonomicznekosztywypadkwdrogowych.Od2012rokukosztywypadkwdrogowychw Polsce s wyceniane na zlecenie Krajowej Rady Bezpieczestwa Ruchu Drogowego.Metoda wyceny wypadkw drogowych w Polsce opiera si na oglnie przyjtych praktykachzzakresuekonomikitransportuiobejmujenastpujceskadowe:kosztymedyczne,kosztyutraconejmocy produkcyjnej (utracona produkcja), koszty uszkodzenia mienia , koszty administracyjne.Metodatanieobejmujekosztwludzkiegocierpieniawywoanegonaskutekwypadkwdrogowych.Dodatkowo badania Instytutu Badawczego Drg i Mostw nie uwzgldniaj kosztw kolizji (wgszacunkw took.8mldz),czyli takichzdarzewktrychniemaofiar.Wprzyszoci tenelementpowinienbyuwzgldnionywmetodologiiobliczekosztwwypadkw.
Wg danych dla roku 2011, najwikszy udziaw rocznych kosztachwypadkww Polsce stanowikoszty osb rannych (57,3%). Koszty ofiar miertelnych stanowi blisko 1/3 rocznych kosztwwypadkw (32,6%). Najmniejszy udzia w kosztach stanowi koszty strat materialnych (10,1%).Roczne kosztywypadkwdrogowych (zofiarami)obecniena rok2011wyceniane snapoziomieponad20mldz.Biorcpoduwagtakekolizje,kosztyniebezpiecznychzdarzedrogowychszacujesinaponad28mldz.
Tablica1.10.KosztywypadkwdrogowychwPolscewroku2011
Liczbarednikosztna
wypadekdrogowywtys.z.
Kosztywypadkwdrogowychwmld.z.
Udziawkosztachcakowitychwypadkwdrogowych
w%Ofiarymiertelne 4189 1558 6,572 33
Osobyranne 49501 244 11,607 57
Wypadki 53246 51 1,953 10
Ogem 20,132 100
Niekorzystna prognoza. Tymczasem prognozy demograficzne imotoryzacjiw Polscewskazuj, ewlatach 20112020: liczba mieszkacw moe zmniejszy si o 14%, liczba pojazdw moewzrosn o dalsze 1525% tj. osign 30mln pojazdw, ruchliwomieszkacw (liczona pracprzewozowpojazdw)moewzrosno3035%.Stagnacjalubograniczeniedziaaprewencyjnychw najbliszych latach moe doprowadzi do zatrzymania tendencji spadkowej liczby wypadkwdrogowychiichofiar.Szacujesi,ewtymtakimprzypadkudoroku2020wwypadkachdrogowychmoe zgin ponad 40 tys. osb, a ponad 0,5 mln osb moe by rannych. Straty materialneispoecznetychzdarzedrogowychmogsignkwoty225mldz.Konieczne jestzatempodjcieskutecznychiefektywnychdziaanarzeczochronyyciaizdrowiauczestnikwruchudrogowego.
Wnioski diagnostyczne. Przeprowadzone analizy pozwoliy na zidentyfikowanie gwnychproblemwbezpieczestwaruchudrogowegowPolsce:1. Ochronapieszychuczestnikwruchudrogowego.2. Ksztatowaniejazdyzbezpiecznprdkoci.3. Ksztatowaniebezpiecznychzachowauczestnikwruchudrogowego.
-
11|S t r o n a
4. Dostosowanieinfrastrukturydrogowejdopodstawowychstandardwbezpieczestwaruchudrogowego.
5. Promowanieieksploatacjabezpiecznychpojazdw.6. Rozwjsystemuratownictwanadrogach.7. Rozwjsystemuzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowegojakobazydoskutecznego
rozwizaniazidentyfikowanychpowyejproblemw.
-
12|S t r o n a
2.UwarunkowaniamidzynarodoweikrajoweNiniejszy Program powstaje w kontekcie obowizujcych, przyjtych i planowanych innychprogramwistrategiizarwnomidzynarodowych(ONZiUE),jakikrajowych.
Uwarunkowaniamidzynarodowe
RekomendacjeONZ dla strategii narodowych.W roku 2010 Zgromadzenie Oglne ONZ przyjorezolucj na temat planu dziaa wszystkich krajw na rzecz poprawy bezpieczestwa ruchudrogowego. Zalecenia zostay spisanew dokumencie Plan Globalny dla Dekady Dziaa na rzeczBezpieczestwaRuchuDrogowego201120205.Fundamentalnintencjcaegoprzedsiwziciajestuchronienie5milionw ludziprzed mierciwwynikuwypadkudrogowegow latach20112020.Ponadtozaoono,iprogramONZprzyczynisidotego,ekadykraj: ustanowiwasnyprogrambezpieczestwaruchudrogowego, wyznaczycelredukcjiliczbyofiarmiertelnych, powoajednostkiodpowiedzialnezazarzdzaniebezpieczestwemruchudrogowego, poprawijakozbieraniadanychobezpieczestwieruchudrogowego, bdziemonitorowarealizacjzadaiefektydziaa, zwikszyrodkifinansoweprzeznaczonenabezpieczestworuchudrogowego.
WPlanieGlobalnymprzygotowano5kierunkwdziaa,tzw.filarwdlastrategiikrajowych: systemzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowego, bardziej bezpieczna infrastruktura drogowa oraz zapewnienie mobilnoci i dostpnoci dla
wszystkichuczestnikwruchudrogowego(szczeglniepieszych,rowerzystwimotocyklistw), bardziejbezpiecznepojazdy, ksztatowaniebezpiecznychzachowauczestnikwruchu, systemratownictwanadrogachiopiekipowypadkowej.
Program dziaa Unii Europejskiej na rzecz BRD. Unia Europejska, kontynuujc polityk z latpoprzednich,ponowniezobowizaapastwaczonkowskiedozmniejszenialiczbyofiarmiertelnychwypadkw drogowych na ich terenie.Wnajnowszym, IV Europejskim ProgramieDziaa na rzeczBezpieczestwaRuchuDrogowegopostawionoambitnycelzmniejszenieliczbyzabitychnadrogacho50%w2020roku,wstosunkudoroku2010.
IV Europejski Program Dziaa na rzecz Bezpieczestwa Ruchu Drogowego jest etapem realizacjidugofalowej,europejskiejpolitykiokrelanejjakoWizjaZero.Zeroofiarmiertelnychnadrogachjestjednym z10najwaniejszych celw, ktre zostayprzedstawionewprzyjtymwmarcu2011 rokudokumencie:BiaaKsigaPlanutworzeniajednolitegoeuropejskiegoobszarutransportudeniedoosigniciakonkurencyjnego ioszczdnegosystemutransportu.Spenieniewszystkichznich jestwarunkiem integracji wszystkich regionw i rozwoju wiatowej gospodarki. Polska, jako kraj,wktrymkadego rokuginienadrogachnajwicejosb,musipodjwicszczeglnie intensywnedziaania,abytenproblemzlikwidowa.
W strategicznychwytycznych,przyjtych20 lipca2010 roku,KomisjaEuropejskawpisaa7 celw,ktre powinny zosta uwzgldnione przez kraje UE przy tworzeniu lokalnych programw.Dotycz one dziaa podjtych na rzecz bezpieczniejszej infrastruktury i pojazdw, ale przedewszystkimskupiajsinauczestnikachruchudrogowego.
5 Globalny Plan Dekady Dziaa na rzecz Bezpieczestwa Ruchu Drogowego 20112020; ITS BRD nr 1/2011 zahttp://www.who.int/roadsafety/decade_of_action/plan/plan_english.pdf
-
13|S t r o n a
Uwarunkowaniakrajowe
PolitykaTransportowaPastwana lata20062025(PTP)6.JednymzpiciucelwszczegowychPTPjestpoprawabezpieczestwaruchudrogowego,prowadzcadoradykalnegozmniejszenialiczbywypadkw drogowych i ograniczenia ich skutkw (zabici i ranni). Wskazuje si na koniecznokoncentrowaniasinaprogramiebudowyobwodnicimodernizacjiodcinkwdrgkrajowych,wtymuruchomienie programu uspokojenia ruchu na przejciach drg przez mae miejscowoci.Rekomenduje si wsparcie dla samorzdw terytorialnych, ktre nie s naleycie przygotowanemerytorycznie,organizacyjnie ifinansowodowykonywaniazadawzakresiebezpieczestwaruchudrogowego.Podstawowymdokumentemwyznaczajcymzakresdziaasystemowychisektorowychprowadzonych z poziomu centralnego powinien by Krajowy Program Bezpieczestwa RuchuDrogowegozawierajcyoprczwizjiicelw,programystrategiczneioperacyjne.
StrategiaRozwojuTransportudoroku20207.Wprojekcie tegodokumentupozaoglnymicelami,uwzgldniajcyminowekoncepcjewsplnejpolitykitransportowejUEiwypracowanymiwostatnichlatach gwnymi zaoeniami polskiej polityki transportowej, wskazano kierunki strategicznezobszarubezpieczestwaruchudrogowego: dziaaniaprewencyjneikontrolne,ksztatujcebezpiecznezachowania, budowaiutrzymaniebezpiecznejinfrastrukturydrogowej,uspokajanieruchu, przebudowamiejscniebezpiecznych, wykorzystywanienowoczesnychrozwizatechnologicznych, edukacjadzieciimodzieywzakresiebezpieczestwaruchudrogowego, przygotowaniezintegrowanegosystemuinnowacyjnychszkolekierowcw, ochronapieszych,dzieciirowerzystw.
Narodowy Program Zdrowia na lata 2007 20158.Wypadki drogowe zostay uznane jako jedenzproblemwzdrowiaspoeczestwa.TrzecimcelemstrategicznymNarodowegoProgramuZdrowiajest zmniejszenie czstoci urazw powstaych wwyniku wypadkw i ograniczenie ich skutkw.Wramach realizacji tego celu zakada si zmniejszenieodsetkaofiar miertelnychwskutekurazwpowstaychwwynikuwypadkwdrogowych.Wskazanotakepotrzebdziaazapobiegawczych.
StrategiaSprawnePastwo2020. Wprojekcietegodokumentuzostaowyznaczonesiedemcelwszczegowych. W ramach celu sidmego: Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczestwaiporzdku publicznego, zostaywyodrbnione nastpujce dziaania zwizane z bezpieczestwemruchudrogowego: Poddziaanie7.2.4Przeciwdziaaniezagroeniomwruchudrogowym.
Dziaanie 7.4. Ratownictwo i ochrona ludnoci (ochrona przeciwpoarowa, dziaalnozapobiegawcza,ratowniczaiganicza).
Poddziaanie 7.5.2. Wdraanie i doskonalenie funkcjonowania systemu powiadamianiaratunkowego.Dziaanie7.6.PoprawafunkcjonowaniasystemuPastwowegoRatownictwaMedycznego.
Powysze kierunki dziaa obejmuj takie zagadnienia jak, opracowanie narodowego programubezpieczestwa ruchu drogowego, ujednolicenie prawa, podnoszenie standardu istniejcejinfrastruktury,usprawnieniefunkcjonowaniastrukturidziaaniaprocedur.
6PolitykaTransportowaPastwanalata20062025przyjtaprzezRadMinistrw29czerwca2005 7 Strategia Rozwoju Transportu projekt dokumentu jest opracowywany przezMTBiGM, a jego przyjcie przez RadMinistrwplanowanejestnastycze2013r.
8NarodowyProgramZdrowianalata20072015zacznikdoUchwayRadyMinistrwNr90/2007zdnia15maja2007r.
-
3.Do
Zasady
Dowiaddrogowe1. Zasad2. Zasad3. Zasad4. Zasad
iform5. Zasad
wed6. Zasad
priorywed
Zarzdz
Wedugiregionainstytucj
9Wytyczne10Bliss,Br2009,s1
okdzm
yprogramu
dczenie polsegowskazujedasystemowdapoprawybdapoprawybda stawianimuowaniejeda formuowugONZ(patda koncentraytetowychkugreguy3E
zaniesyste
podejciaalnym, powjonalnego,(2
Rys
eBankuwiatoeen,Implemen10(Piramida)
mierzam
u
kie jak i me,eProgramwegopodejcbezpieczestbezpieczesta ilociowyednoznacznywania dziaarz:Rozdzia2acji na gwkierunkwdz(Inynieria(
emowe
systemowewinno siuw2)konkretne
sunek3.1.Zar
owego:PodejcintingtheRecom
my?
idzynarodompowinienbciadozarzdtwaruchudrtwaruchudrych celw,ychocen. strategiczn2).wnych probleziaaorazzi(Engineering
ego do zarwzgldnia tredziaania(in
zdzaniesyste
ieBezpiecznySymmendationsof
owy dorobekbywdraandzaniabezpierogowegowrogowegowumoliwiaj
nych, oparta
emach bezpiintegrowaneg),Nadzr(En
rzdzania brzypowizannterwencje)
emowebezpi
System ftheWorldRep
k w programnyzuwzgldeczestwemwoparciuoidwoparciuoidcych mo
a na podstaw
ieczestwa regopodejcianforcement)
bezpieczestne z sob eloraz(3)rezu
eczestwem
portonRoadTra
mowaniu benieniemkilk.deBezpieczndeWizjiZeronitorowanie
wowych fila
ruchu drogoadowyboru,Edukacja(E
wem, nalementy: (1)ultaty.9,10
ruchudrogow
afficInjuryPrev
14|S
ezpieczestwkukluczowyc
negosystemro.e realizacji
rach bezpie
owego przyukonkretnycEducation)).
poziomie k) funkcje zar
wego
vention,Washin
t r o n a
wa ruchuchzasad.
mu.
strategii
czestwa
ustalaniuchdziaa
krajowymrzdzania
ngton
-
15|S t r o n a
Sprawnefunkcjonowaniesystemuzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowegomusibyopartenakonkretnychrezultatach.Skupieniesinarezultatach,wyznaczanamceledojakichmamydy.Jednoczenie, daje nam obraz aktualnej sytuacji i niejako przypomina o tych celach.Zasada koncentracji na rezultatach wymaga bdzie usprawnienia planowania, koordynacji,motywacjiiocenydziaanarzeczpoprawybezpieczestwaruchudrogowego.
Niestety, wikszaczbiecej,publicznejdebatywokbezpieczestwaruchudrogowegoskupiasina samychdziaaniach.Dziaania,podejmowane czstokro jednorazowo idoranie,niedadzoptymalnego efektu w oderwaniu od funkcji zarzdzania. W kocowym rozrachunku, poziombezpieczestwa powinien by ustalany przez jako dziaa, ktre z kolei zale od jakociinstytucjonalnychfunkcjizarzdzania.
Ostatnim, trzecim elementem systemu zarzdzania bezpieczestwem ruchu drogowego, jestokreleniepodanych rezultatw icelw.Wynikipokazujczy system jestwydajny.Ustalenie jakijestwyjciowy stan bezpieczestwa i czy zblia si on dowyznaczonego celu nastpuje poprzezwskaniki.
PodejcieBezpiecznysystem
U podstaw podejcia Bezpieczny system stoi zaoenie, e ludzie zawsze bd popenia bdy.System transportu drogowego, odpowiednio zaprojektowany i realizowany, powinien by jednakwyrozumiay dla ludzkich bdw. Powinien zatem ogranicza do minimum nastpstwa tychbdw, tak aby unikn najbardziej tragicznych skutkw mierci lub cikich obrae.rodkizastosowanewramachpodejciaBezpiecznysystempozwalajtakenaunikniciedziaaniasifizycznychktreprzekraczajpoziomtolerancjiczowiekawprzypadkuzdarzenia.
Podejcie Bezpieczny system zwraca take uwag, e nie mona rozwiza problemwbezpieczestwaruchudrogowegokoncentrujcsitylkonapoprawiezachowauytkownikwdrg.Pozatymzakada,eludzieniepowinnigintylkodlatego,echcbymobilni.Zachowaniekadegouczestnika ruchu drogowego ma wpyw na bezpieczestwo innych a co za tym idzie kady jestodpowiedzialnyzabezpieczestworuchudrogowego.
Wizja
Programna lata20132020kontynuujedalekosinWizjZEROprzyjtwpoprzednichkrajowychprogramach bezpieczestwa ruchu drogowego11. Wizja ta zostaa zapocztkowana z sukcesamiwSzwecji12,anastpniebyarozwijanaprzezinnekraje.Wychodzcm.in.zzaoenia,eludzkieyciei zdrowie jest waniejsze od prawa do przemieszczania si i innych celw systemu transportudrogowego, Wizja ZERO zakada denie do zmniejszenia liczby ofiar miertelnych w ruchudrogowymdozera.
Systemtransportudrogowegomazapewnirealizacjprawaczowiekado przemieszczaniasi,aleodbywasitopowinnowsposbbezpieczny.mierczyobraenianiemogbypostrzeganejakonieuniknionykosztmobilnoci.
11GAMBIT2000iGAMBIT2005 12http://www.visionzeroinitiative.com/en/Concept/
NaszawizjaZEROOFIARmiertelnychnapolskichdrogach
-
16|S t r o n a
PodjciewyzwaniajakimjestWizjaZEROwymagaumiejtnego,caociowegowykorzystaniaefektuoddziaywanianabezpieczestworuchudrogowegotakichczynnikwjak:
edukacjaiszkolenieuytkownikwdrg, dyscyplinawprzestrzeganiuustanowionychreguoraznieuniknionekonsekwencjeichamania. prdkozjakporuszamysipodrodze, standardybezpieczestwazapewnioneprzeznaszepojazdy, projektowaneorazmodernizowanedrogiwrazzichotoczeniem.
Efektem,ktrymamyosiganiejestwycznieminimalizowanieliczbywypadkw,alezapewnienie,egdydochodzidowypadku,jegoskutkiniebdmiertelne.
Wizja ta jest realizacj dalekosinego celu Unii Europejskiej, ktra jako wiatowy liderbezpieczestwa we wszystkich rodzajach transportu pragnie osign w 2050 roku liczb ofiarmiertelnychzbliondozera13,14.
Cele
Podczas gdy Program GAMBIT 2005 (patrz: Rozdzia 1)wyznacza cele jedyniew kategorii ofiarmiertelnych, niniejszy program zwraca take uwag na problem ofiar ciko rannych.Przykady krajweuropejskichonajwyszym stopniubezpieczestwa ruchudrogowego, takich jakWielkaBrytania,SzwecjaczyHolandia,aletakewieluinnychwskazuj,eistniejeogromnypotencjazmniejszania liczby ofiar miertelnych. Przykadowo, osignicie przez Polsk poziomubezpieczestwa ruchu drogowego zblionego do europejskiej redniej 60 zabitych na 1 mlnmieszkacw15,jaktomamiejscewAustrii,Woszech,SoweniiczynaWgrzechiSowacjioznaczaponad 44% zmniejszenie liczby zabitych. Podobny potencja dotyczy ofiar ciko rannych.Zarwno liczba ofiar miertelnych jak i liczba ofiar ciko rannych stanowi bazow informacjopoziomiebezpieczestwaruchudrogowegowkrajachUE.
Celegwne
Jakokrokwkierunku realizacjiwieloletniejwizjiprzyjtodwagwne celedoosigniciado2020roku:
Cel ten powinien by osignity wzgldem roku 2010 oznacza to nie wicej ni 2000 ofiarmiertelnychwroku2020.
Celtenpowinienbyosignitywzgldemroku2010oznaczatoniewicejni5600 ofiarcikorannychwroku2020.
13TingvallC., LieA.: Implementingdeep changeMeasuringProgressTowardsSafeTravelby2020.SwedishTransportAdministration,EuroRAPGeneralAssesmbly,Munch2012 14WHITEPAPER:RoadmaptoaSingleEuropeanTransportAreaTowardsacompetitiveandresourceefficienttransportsystem.EU.EC,Brussels2011. 15UE27zarok2011
ZabiciOgraniczyrocznliczbofiarmiertelnychoconajmniej50% do2020roku
CikoranniOgraniczyrocznliczbofiarcikorannychoconajmniej40%do2020roku
-
17|S t r o n a
Celeetapowe
Zabici:
rok maksymalnaliczbaofiarmiertelnych2014 31502017 2600
Cikoranni:
rok maksymalnaliczbaofiarcikorannych2014 78002017 6700
Strukturaprogramu
WnawizaniudogoszonejprzezONZDekadyDziaana rzeczBezpieczestwaRuchuDrogowego(patrz:Rozdzia2)NarodowyProgramBezpieczestwaRuchuDrogowego20132020ijegostrukturainterwencjiopierasinapiciunastpujcychfilarach: bezpiecznezachowaniauczestnikwruchu bezpiecznainfrastrukturadrogowa bezpiecznaprdko bezpiecznepojazdy systemratownictwaipomocymedycznej.
Skuteczna realizacja dziaa objtych w/w filarami uwarunkowana jest usprawnieniem systemuzarzdzania bezpieczestwem ruchu drogowego. Z tego powodu Program wskazuje take na tedziaania, ktre s kluczowe dla planowania, realizacji, koordynacji oraz monitorowania dziaawposzczeglnychjegofilarach.
W kadym filarze, na podstawie diagnozy istniejcego stanu bezpieczestwa ruchu drogowegowyrniono kierunkidziaapriorytetowych (priorytety)bdceodzwierciedleniempodstawowychproblemw bezpieczestwa ruchu drogowego w Polsce, i uwarunkowa ich realizacji.Natomiast,kadypriorytetjestzbioremdziaaobejmujcych: Inynieri i technologi rozumiane jako stosowanie takich rozwiza technicznych sieci
drogowej, ktre podnosz bezpieczestwo drg i sprawiaj, e drogi wybaczaj nieuniknioneludzkie bdy. To take rozwizania technicznew pojazdach chronice kierowcw, pasaerwiniechronionychuczestnikwruchuorazzmniejszajceewentualneszkody.
Nadzrrozumiany jakowidocznynadzr ikontrola,majcenaceluegzekwowanie istniejcychprzepiswizapobieganieodichnieprzestrzegania.
Edukacj rozumian jako podnoszenie wiadomoci bezpieczestwa ruchu drogowego przezpoznanie izrozumienieryzyka.Celem jestzmianapostaw izachowanapoziomie jednostki,aletakenapoziomiedanejspoecznocilubnapoziomieorganizacyjnym.
FilarRodzajdziaa
Edukacja Nadzr InynieriaitechnologiaBezpiecznyczowiek
Interwencjeujtewkierunkachdziaapriorytetowychwaciwychdlakadegofilarubezpieczestwa
BezpiecznedrogiBezpiecznaprdkoBezpiecznypojazdRatownictwoiopiekapowypadkowa
Dziaaniabduwarunkowanezmianamiprawnymiorazbadaniamiiwymiandowiadcze.
-
18|S t r o n a
4.Bezpiecznyczowiek
Najwaniejszym zadaniem systemubezpieczestwa ruchudrogowego jestochrona ycia i zdrowiajego uczestnikw. To czowiek jest podmiotemwszystkich dziaaw ramach podejciaBezpiecznysystem.Wrnychobszarachsystemudziaaniatebdbezporedniolubporednionakierowanenazmianniebezpiecznych zachowauytkownikwdrg lub te ichochronprzedniebezpiecznymizachowaniami.Celemniniejszegorozdziaujestwskazanietychdziaa,ktrewbezporednisposbodnosz si do czowieka. Z racji osobnego rozwaania problemw zwizanych z nadmiernprdkoci(patrz: Rozdzia6)wruchudrogowymkierunkidziaaprewencyjnychskierowanychnaedukacj inadzr nad zachowaniami czowiekaw odniesieniu do prdkoci nie s uwzgldnianiewponiszymrozdziale.
Fakty
Ofiarywypadkw.Danestatystyczne(tablica4.1)wskazuj,ewrdofiarmiertelnychnajwikszgrup stanowi piesi (34%), a nastpnie kierujcy samochodami osobowymi (28%).cznie niechronieni uczestnicy ruchu (piesi, rowerzyci, motocyklici, motorowerzyci) stanowiniemal50%wszystkichofiar miertelnych.Zkolei,wrdcikorannychofiarwypadkwnajwicejjest kierujcych i pasaerw samochodw osobowych (niemal 44%) oraz pieszych (28%).Jakwspomnianowrozdziale1,nauwagzasugujrowerzyci,stanowicyok.8%ofiarwypadkw,podczasgdy ichudziawruchustanowizaledwieok.1%.Wrdofiarwypadkwwzrastateudziamotocyklistwimotorowerzystw.
Polska zajmuje czoowemiejscewrd najbardziej niebezpiecznych pastw Unii Europejskiej podwzgldem poziomu zagroenia pieszychw ruchu drogowym. Liczba pieszych miertelnych ofiarwypadkwdrogowychprzypadajcana1mlnmieszkacwwynosiaunaswroku2011a37osb,podczasgdywHolandiiwskaniktenjestprawiedziesiciokrotniemniejszy.Systematyczniewzrastaudzia wypadkw z pieszymi, w warunkach ograniczonej widzialnoci i wynosi ponad 70%wprzypadkuofiarmiertelnych,prawie50%wprzypadkuofiarcikorannych.
Tablica4.1.Ofiarywypadkwwguytkownikwdrgw2011roku
Rodzajuytkownikadrogi(ofiarywypadkw) Zabici %
Cikoranni %
Piesi 1408 33,6 3510 27,8
Kierujcy
Ogem,wtym: 1945 46,4 5760 45,7
sam.osobowymi 1155 27,6 2843 22,5
rowerami 313 7,5 1156 9,2
motocyklami 271 6,5 890 7,1
motorowerami 82 2,0 532 4,2
sam.ciarowymiiautobusami 101 2,4 250 2,0
innymipojazdami 23 0,5 89 0,7
Pasaerowie
Ogem,wtym: 836 20,0 3343 26,5
sam.osobowymi 742 17,7 2700 21,4
innychpojazdw 94 2,2 643 5,1
Ogem 4189 100 12613 100
-
Rysunek
Najwyswystpuycia. Bamodychwskanikkierowc
SprawcysamochopozostaspordNajwiceNajczstniepraw
Piesi
Kierujcy
Ogsamrowmomosaminn
W stosudrogowykierowc
4.1.Wskanik
ze wskanikujwrdmardzo wysokhuczestnikwka miertelw(wwieku
y. Wrd sodw osoboymi pojazda
kierujcycej wypadktszymi przycidowemane
Sprawcywy
em,wtym:m.osobowymweramiotocyklamiotoroweramim.ciarowymymipojazdam
unku do wych (rys. 4.2wpowoduj
kmiertelnoc
ki miertelnodychuczeskie wskanikwruchu(rysnoci demou2024lata
sprawcwowych (67%)ami (21%) och pojazdakw z pczynami byoewryizbytd
Tablica
ypadkw
i
miiautobusammi
wielkoci pop2).Modzi luewypadki,w
ciofiarwypad
noci demogtnikwruchki ofiar ciks.4.1).Wciograficzneja).
wypadkw), gdy jestoraz piesi (1mi s: kiieszymi, so nieudzielanduaprdko
a4.2.Wypadk
Wyp
32
mi
pulacji, moudzie stanowwktrychgin
dkwdrogowy
graficznej (lu,wwieku1ko rannychguostatnichwypadkw
(tab. 4.2),ich najwic2%). Najliczierujcy saspowodowalnie pierwszepojazdw.
kiwgrodzajus
padki %
4377 12,032138 88,024573 67,1854 5,1160 3,994 2,
2705 7,4852 2,
odzi kierowcwi 14% popnie26%og
ychzpodziae
iczba ofiar1524lata,w wypadkahdziesiciuldrogowych,
najliczniejcej w ruchuniejszymi spamochodamii kierujcyestwa pies.
sprawcyw20
Zabici
0 7590 28413 20971 1432 1837 564 2993 63
cy s najczpulacjimieszuofiarmie
emnagrupyw
miertelnyciosbstarszch drogowyatnastpio, z wyjtki
sz grupdrogowym,
prawcamiwyosobowym
y samochozemu na pr
11roku
%
9 21,11 78,97 58,33 4,03 5,16 1,69 8,33 1,8
stszymi spzkacw krajrtelnych.
19|S
wiekowew20
ch na 1 mzychpowyeych wystpuoistotnezmnem grupy
stanowili nastpnieypadkw drmi i ciaodami osorzejciu dla
Cikoranni
134910143 87640520521323866273
prawcami wju, a grupa
t r o n a
11roku
ln osb)ej65rokuj wrdniejszeniemodych
kierowcykierujcyrogowycharowymi.obowymi.pieszych,
%
11,788,366,54,54,52,87,52,4
ypadkwmodych
-
Nieprawdrogowyniestoso
Ryzykow(43% ofipierwszeuwagnjazd wekspreso
W2011poniosospowodonaleyd
Stosowazabezpieocenakbadaproku200pasaerlub passtosowa
Czynni
Najwiksignorujstwarzajograniczprzestrzeminimalpopenio
widowe zacych.Do takiowaniezabez
wnezachowaiar miertelnestwaprzejna jazdponw stanie zmowych).
roku,nietrzeo 559 osoway, eudonajniszych
anie rodkeczenieprzektualnegostrowadzonyc08wskazujwztyuuysy bezpieczenychprzezm
ikizagroe
sze potencjacy obowizuzagroeniezane przezegajcy przizowa moony,tosyste
Rysunek4zpodziaem
chowania ucch zachowazpieczeprze
aniatoprzednych), nieprjazdu (15%)niewaciwejczenia (4%
ewiuytkowb (13,3%dziaofiarwhwUE.
w ochronnd tragicznymtanustosowachnazleceni, e:78%kiywaopaswestwa). Brmotocyklist
enia
alne rdoujce przepiedlasiebieiefektywny nzepisy i korliwo popemmachron
4.2.Wskaniknagrupywiek
czestnikw zalicza siezuczestnik
dewszystkimawidoweworazzezacjstronie jezd ogu ofia
wnicydrguogu ofiaypadkwsp
nych przezmi skutkamianiaurzdzeieSekretariaerowcw sa
wbezpieczerak natomiaw,motorow
zagroeniasy i korzystinnych.Wtnadzr isysrzystajcy zenienia biczowieka
kmiertelnockowesprawc
ruchu drog: ryzykownewruchudro
mjazdazprwyprzedzaniechowaniawodni(4%),kor miertelny
uczestniczyliar miertelnpowodowany
kierujcychwypadku.B
ezabezpiecatuKrajowejamochodwstwa.Ponadast jest infwerzystwiro
stanowi luajcy z drgtakichprzypastem sankcjiz drg wdu przez cprzedkonse
ciwypadkwdwwypadkw
gowego se zachowanogowego.
dkociniede, omijanie iobecpieszycczcsiczych, a 7 %
w12,4%ognych). Podeychprzezkie
h i pasaeBrak systemaczajcych.OsRadyBezpiosobowych,dto86%dzieormacji ozowerzystw
dzkie bdy.gwnieodpoadkachniebei. Bdy poprozwany szowieka. Jeekwencjami.
drogowychww2011roku
istotn pria, jazda po
dostosowanwymijanieh (10%).Ponzstozderzew przypad
uwypadkejmowaneerowcwpod
rw pojazdatycznychbaszacowaniapeczestwaR,81%pasaeecibyozabeabezpieczen.
. Popeniajowiedzialny sezpiecznezapeniaj takposb. Bezpeli pomimo
20|S
u
rzyczyn wdwpywem
dowarunk(16%), nieunadtonaleyeniemczoowku autostra
w,wktrycwczeniejdwpywem
dw to naadaniepoprowadzoneRuchuDrogoerw zprzoezpieczanychniach (hem
je uczestnisposb. Tymachowaniamke uczestniczpieczny syso tego, bd
t r o n a
wypadkw uywek,
wruchudzielenieyzwrciwymorazd i drg
chmierdziaaniaalkoholu
jprostszezwalananabazieowegododu i51%h(fotelikiy, kaski)
cy ruchum samymmuszbycy ruchustem mad zostaje
-
21|S t r o n a
Piesi.Najechanie na pieszego to najtragiczniejszy rodzajwypadkw na polskich drogach.Do tegorodzajuwypadkwdochodzigdy: pieszy porusza siwzdu drogi i jako niechroniony, czsto niewidoczny, potrcany jest przez
jadcepojazdy, pieszyprzekraczajezdnidrogi,poktrejporuszajsipojazdyzduprdkoci.
OkolicznociamisprzyjajcymiszczeglniewysokiemuryzykupieszychwPolsces: niskipoziomedukacjipieszych ikierowcw,nieprzestrzeganieprzepiswruchudrogowegoprzez
pieszych oraz kierujcych pojazdami wobec pieszych a take brak partnerstwa na drodze,przejawiajcy si okazywaniemwyszoci kierowcw pojazdww stosunku do niechronionychuczestnikwruchu(pieszych,rowerzystw),
nieodpowiednie planowanie i organizacja przestrzeni miejskiej i osiedlowej, niekorzystnalokalizacjaobiektwgenerujcychruchpieszy,
duaprdkopojazdwwmiejscachprzebywaniapieszych,a takemaa liczbazastosowanychrodkwinynierskichsucychochroniepieszego(chodniki,azyle,sygnalizacjawietlna),
maawidocznopieszych,szczeglniewwarunkachograniczonejwidocznoci(noc,mga,opadydeszcz lub niegu)spowodowananieuywaniemelementwodblaskowych lubniedostatecznymowietleniemprzejdlapieszych.
Donajczstszychbdwpopenianychprzezpieszychnale: wejcienajezdnibezporednioprzednadjedajcympojazdem, przechodzeniewniedozwolonymmiejscu, wejcienajezdnizzapojazdulubprzeszkody, przejcienaczerwonymwietle, bycieniewidocznymnadrodzepozmierzchulubwwarunkachograniczonejwidzialnoci.
Kierowcy i pasaerowie pojazdw. Okolicznociami sprzyjajcymi szczeglnie wysokiemu ryzykuniebezpiecznychzachowakierujcychpojazdamiwruchudrogowymwPolsces: niskipoziomedukacjikierowcw, kierowaniepojazdempospoyciualkoholuiinnychsubstancjiodurzajcych, zmczenieirozproszenieuwagi(np.telefonykomrkowe), niskawiadomozagroezwizanychznieuywaniemzabezpieczewpojedzie(pasy,foteliki), agresywnystyljazdyibrawura.
Donajczstszychbdwpopenianychprzezkierowcwnale: nieudzielaniepierwszestwa, niezachowaniebezpiecznejodlegoci, niezachowanieostronociprzydojezdaniudoprzejciadlapieszych, niedostosowanieprdkocidowarunkwruchu(patrz:Rozdzia6), przejazdnaczerwonymwietle, nieprawidowewyprzedzanie(wtymwyprzedzanienatrzeciego), niezachowaniebezpiecznejodlegocimidzypojazdami.
Dodatkowymiokolicznociamizwikszajcymiryzykowypadkwiichcikocis: modywiek(skonnodobrawurowychzachowa), starszywiek(ograniczeniapsychofizyczne), skonnocidokompensacjiryzyka(nadmiernawiarawtechnologi).
-
22|S t r o n a
Priorytetyikierunkidziaa
Diagnoza stanu obecnego oraz dowiadczeniawzorcowych krajwUnii Europejskiej prowadz doprzyjciadwchpriorytetwwfilarzeBezpiecznyczowiek:
Priorytet1Ksztatowaniebezpiecznychzachowauczestnikwruchudrogowego, Priorytet2Ochronauczestnikwruchudrogowego.
Ksztatowanie bezpiecznych zachowa uczestnikw ruchu drogowego ma na celu wychowaniewiadomegoikulturalnegouczestnikaruchudrogowego,respektujcegoiszanujcegoprawainnych.Cel ten bdzie osignity gwnie przez kierunki dziaa zwizane z edukacj oraz nadzorem nadruchemdrogowym.Naleypodkreli, ew tympriorytecienadzrnadzachowaniamiuczestnikwruchu drogowegoma charakter dziaa prewencyjnych, czyli zniechcajcych do niebezpiecznychzachowa (np. wiadomo nieuchronnoci kary) (tabl. 4.3).Obie kategorie dziaamaj na celuzmianzachowawszystkichuczestnikwruchudrogowego.Sto: piesi(wtymdzieciiosobystarsze), kierowcyipasaerowiepojazdw, rowerzyci, motocykliciimotorowerzyci.
Ochrona uczestnikw ruchu drogowego ma na celu prowadzenie dziaa o charakterzezabezpieczajcym.W odrnieniu od poprzednich dziaa, ukierunkowanych na zmian zachowauczestnikw ruchu drogowego, naley zapewni im bezpieczestwo poprzez systemy, ktrych onisami nie kontroluj, a czasem nie s nawet wiadomi ich istnienia. Do tych dziaa zaliczane sgwnie:dziaaniainynierskie(ksztatowaniebezpiecznychdrgiichotoczenia),rozwjnowoczesnejtechnologii(systemybezpieczestwawpojazdach),dziaaniakontrolnonadzorczeorazinformacyjne(Tabl.4.3).
-
23|S t r o n a
Tablica4.3.PriorytetyikierunkidziaawzakresiefilaruBezpiecznyczowiek
PriorytetKierunekdziaa
inynieriaitechnologia nadzrisankcje edukacja
Ksztatowaniebezpiecznychzachowauczestnikwruchudrogowego
Usprawnieniesystemunadzoruzachowauczestnikwruchudrogowegopodktempoczuciapowszechnocikontroliinieuchronnocikary;
Wprowadzenietzw.okresuprbnegodlapocztkujcychkierowcw.
Edukacjaszkolnaksztatujcapostawyzachcajcedobezpiecznychzachowawruchudrogowym;
Wprowadzaniedosystemuszkoleniakierowcwzagadniezwizanychzkonsekwencjaminiebezpiecznychzachowa;
Prowadzeniekampaniiinformacyjnychipromujcychbezpiecznezachowania.
Ochronauczestnikwruchudrogowego
Upowszechnienieiwdraaniedrogowychrodkwochronyuczestnikwruchudrogowego(infrastrukturadlapieszychirowerzystw,wybaczajceotoczeniedrogi);
Wprowadzeniedlakierowcwzawodowychobowizkustosowaniaalkomatwblokujcychrozruchsamochodu;
Modernizacjasystemuautomatycznegonadzoruprdkoci.
Uporzdkowaniekompetencjiinstytucjizajmujcychsinadzoremnadzachowaniamiuczestnikwruchudrogowego;
Rozbudowaiunowoczenianienadzorunadkontrolzachowawruchudrogowym.
Komunikowanieopodjtychdziaaniachiichskutkach.
-
24|S t r o n a
Uwarunkowaniarealizacjidziaa
Podstawowymi warunkami powodzenia w realizacji dziaa zwizanych z bezpieczestwemuczestnikw ruchu drogowego s dziaania legislacyjne iwsparciewynikajce z bada iwymianydowiadcze.
Dziaanialegislacyjne
Nowelizacjaaktwprawnychzwizanychzzagadnieniemksztatowaniabezpiecznychzachowauczestnikwruchudrogowego.Wtym: Zapewnieniebezpieczestwarowerzystw(wtymwprowadzeniejednolitegosystemuedukacji
komunikacyjnejwszkoach). Zapewnienie bezpieczestwa modych kierowcw (poprzez wprowadzenie tzw. okresu
prbnego wicego si z: zerowym dopuszczalnym poziomem alkoholu w organizmie,obowizkiem dodatkowego szkolenia praktycznego i teoretycznego,wyszymi sankcjami zawykroczeniadrogowe).
Nowelizacjaaktwprawnychwzakresieochronyuczestnikwruchudrogowego,wtym: Wzmocnienie ochrony pieszych (m.in. weryfikacja zasad pierwszestwa na przejciach dla
pieszych). Wprowadzenie zerowego dopuszczalnego poziomu alkoholuw organizmie dla zawodowych
kierowcworazobowizkustosowaniaurzdzeblokujcychrozruchpojazduprzezosobypodwpywemalkoholu.
Badaniaiwymianadowiadcze
Monitorowanietrendwzmianzachowapieszych,rowerzystwimotocyklistworazwpywunabezpieczestwo tych grup uczestnikw ruchu drogowego (prdko, pasy, kaski, wjazd naczerwonymwietle).
Ocena skutecznocidziaa i zastosowanych rodkwwosiganiu celw zwizanych zochronposzczeglnychgrupuczestnikwruchudrogowego.
Budowasystemuzbieraniadanychozachowaniachwruchudrogowym.
-
5.Be
Bdyinfcikocrzadko pdrogachporednpotguj
Fakty
Sie drkrajowycpubliczndrogoweciko rrannych)20% i16(odpowii4183 omiertelpowic
Analizujodcinkacciko rapoziomy
ezpiecz
frastrukturyi (ofiarrannpodawany jsprzyjajpoi przyczyncskutkiwyp
g publicznych (bdcaych,naleyego.W2011rannych (od),nadrogac6%),nadrogednio14% iofiar cikonych na dreniaimszcze
cwystpowchdrgtranannych, naych16%ofiar
znedro
drogowejtoych i miertest jako beopenianiupwypadkwpadkw.
ych w Polscepod zarzdprzy tympa
1rokuzarejedpowiedniohwojewdzgachwpow29%)oraz rannych (o
rogach krajoeglnejuwag
Rysune
waniewypadzytowychprskrzyowanirmiertelnyc
gi
ojednazgwtelnych).Wrezporedniarzezuczestn
w. Istotne za
e wynosi ogem GDDKiAamita, ewstrowano:n22% wszystkich852ofiaiatachgrodzcznienadrodpowiednioowych, w sgi.
ek5.1.Lokaliz
dkw na carzechodzcyciach 15% ofchi14%ofia
wnychprzycraportachpoprzyczyna w
nikwruchugroenie stw
gem ok. 3A) liczy ok. 1wanie ta sadrogachkrtkich ofiararymiertelzkich591ofrogachpowio31% i 33%stosunku do
zacjawypadk
ej sieci drchprzezmiefiar miertelarcikoran
czynpowstawowypadkowywypadkw,bdw,stajwarzaj tak
83 300 km,18500 km,siedrogowarajowych145miertelnychne i2006offiar miertelnatowych igm%) (rys. 5.1o ich udzia
wwgkatego
gw Polsceejscowoci17nych i 27%nych(rys.5.2
waniawypadychstan infrjednak to njcsitymse przeszkod
, natomiastco stanowiaprzenosio58ofiarmieh, 35% wszfiarcikoranych i3651minnych128). Tak duau w caej
oriidrg
wg odcinka7%ofiarmiofiar ciko2).
25|S
dkwdrogowrastrukturydnieprawidowsamymbardzdyw otoczen
zamiejska s ok. 5% ogok.30% caeertelnychi2zystkich ofiaannych(odpoofiarciko88ofiarmiea koncentrasieci drg
a zarejestrowiertelnychi1o rannych, n
t r o n a
wychiichdrogowejwoci nazowanniu drg,
sie drggu drggo ruchu750ofiarar cikoowiednioo rannychertelnychcja ofiarwymaga
wano: na16%ofiarna ukach
-
26|S t r o n a
Rysunek5.2.Lokalizacjawypadkwwgmiejscawystpowanianadrogachkrajowych
Spordwszystkich rodzajwwypadkwdrogowychnajczciejdochodziodo zderzebocznych28%wszystkichwypadkw, jednak najwicej osb giniewwyniku najechania na pieszego 33%.Kolejnympalcymproblememjestbardzodualiczbazderzeczoowychzeskutkiemmiertelnym18% wszystkich ofiar miertelnych oraz najechania na tward przeszkod w otoczeniu drogi drzewo,sup/znak17%.Zpowyszegowynika,iotoczenieiwyposaeniedrgjestwdalszymciguniewaciwe. Przeszkody zagraajce bezpieczestwu ruchu drogowego nie s w dostatecznymstopniueliminowane,brak jestdostatecznegowyposaeniadrgwurzdzeniabezpieczestwadlaniechronionych uczestnikw ruchu drogowego, nie s podejmowane w wystarczajcym zakresiedziaaniazmierzajcedoograniczenialiczbynajciszychwskutkachzderzeczoowych(danezarok2011).
Biorc pod uwag dodatkowe okolicznoci i przyczynywypadkw drogowych na polskich drogachwroku2011wyrniononastpujceproblemy: wypadkiwporzeograniczonejwidocznoci51%ofiarmiertelnych,ryzykowystpieniawypadku
wnocyjestoponad60%wikszeniwcigudnia,awprzypadkupieszychnadrogachzamiejskicha8razywikszeniwcigudnia.Wyraniewzrastawnocytakeryzykowypadkwnajechaniapojazdunaprzeszkod,
wypadkizudziaemnietrzewychuczestnikwruchudrogowego13%ofiarmiertelnych.Odcinki o ryzyku duym i bardzo duym to ponad 73% caej dugoci sieci drg krajowych(wodniesieniu liczbyofiar miertelnychdopracyprzewozowej), copotwierdzabardzo zypoziombezpieczestwa. Naley zwrci uwag, e dotyczy to drg krajowych, na ktrych wdraa sinajwicej dziaa poprawiajcych bezpieczestwo, ale nadal nie s to dziaania prowadzonewwystarczajcymzakresie.
Czynnikizagroenia
Oddziaywanie drogi na stan bezpieczestwa ruchu jest uzalenione od specyfiki sieci drogowej,odniesionejdoobszarucaegokraju jak iposzczeglnychwojewdztw imiast.Wprocesie rozwojusystemu transportowego, istotny wpyw na bezpieczestwo ruchu drogowego maj dziaaniaplanistycznoprojektowe. Nieuwzgldnienie czynnika bezpieczestwa ruchu drogowego na etapieplanistycznym jest pierwotn przyczyn powstawania zjawisk niekorzystnie wpywajcych na tobezpieczestwo.Naledonich:
braklubniskipoziomintegracjitransportuzbiorowego,copowodujegwatownezmniejszaniesiudziaupodrytransportemzbiorowym,
wielofunkcyjno przewaajcej czci gwnych drg i ulic, mieszana struktura potokwpojazdwnadrogach(szybkiesamochodyosoboweiciarowe,cigniki,roweryiruchpieszy),
-
27|S t r o n a
lokalizacja szk, placw zabaw i centrw obsugi w pobliu drg o duym nateniu ruchu,stanowicychbarierdladuychpotokwpieszychzmierzajcychdotychobszarw;
brakdobrzezorganizowanychparkingwsamochodowych irowerowychwpobliuprzystankw,zachcajcychdojazdysystemem"ParkandRide"(dojazdsamochodemdoprzystankutransportuzbiorowego,idalejjazdadocelu),
lokalizowanie terminali baz transportowych i innych obiektw wywoujcych ruch ciarowywobszarachzabudowymieszkaniowej,
brak (poza krtkimi odcinkami) ukadw drg rowerowych czcych obszary mieszkaniowezdworcamiiprzystankami,obszaramiusugirekreacji,
praktyka projektowania drg, ulic i skrzyowa bez ichwaciwego powizania z rzeczywiciepenionymi funkcjami (negatywnym przykadem jest stosowanie w miastach rozwizastosowanychnadrogachzamiejskich,preferujcychduepromienieskrtu,nadmierneszerokocijezdni),
niekorzystnadlabezpieczestwa ruchudrogowego lokalizacjawielkopowierzchniowychcentrwhandlowychinieprawidoweichpowizaniazukademtransportowym,
prby naprawiania zych rozwiza planistycznych lub geometrycznych skomplikowanorganizacjruchu,copowodujetzw.przeznakowaniedrogi.
Niektrezpowyszychzjawiskwynikajzniejasnosformuowanychwytycznychprojektowaniadrgiulic lub braku materiaw pomocniczych propagujcych rozwizania uznane za przykad dobrejpraktyki projektowoplanistycznej. Konieczne jest jednak przeksztacanie istniejcej sieci drogowejwceluminimalizacjinegatywnychskutkw(zwaszczazwizanychzbezpieczestwemuytkownikwdrg)bdwplanistycznych iprojektowych.Domankamentw istniejcejsiecidrogowej,bdcychrdaminajwikszychzagroedlauczestnikwruchudrogowegonalem.in.: niewielkiudziadrgonajwyszymstandardzietechnicznym(autostradyidrogiekspresowe), brakobwodnicwielumiastimiejscowoci, braki w urzdzeniach dla niechronionych uczestnikw ruchu drogowego (chodniki, drogi dla
rowerw), nieprawidowo dobrane przekroje drg (nieprawidowe: jednojezdniowa czteropasowa
ijednojezdniowazszerokimipoboczamiutwardzonymi,) zbytmayudziabezpiecznychskrzyowa(np.typumaerondolubzsygnalizacjwietln), brak fizycznych rodkwuspokojenia ruchu (np. typuprogizwalniajce,azylenaprzejciachdla
pieszych,zmianapodunegoksztatudrogi) otoczeniedrgniespeniajcestandardwtechnicznychibezpieczestwa(np.drzewa,supy), brak speniania standardw bezpieczestwa ruchu drogowego przy wykonywaniu odnw
nawierzchnidrogowych, zbytniskistopiewdraaniainteligentnychsystemwtransportowych(ITS)wramachzarzdzania
ruchem drogowym (np. znaki zmiennej treci, systemy sterowania ruchem, systemy informacjiostaniedrgiichzatoczeniu).
Priorytetyikierunkidziaa:
Aby poprawi stan bezpieczestwa infrastruktury transportu drogowego naley ukierunkowadziaanianadwagwnepriorytetyfilaruBezpiecznadroga: Priorytet1 Wdroeniestandardwbezpieczestwaruchudrogowegoeliminujcychnajwiksze
zagroeniawruchudrogowym Priorytet2Rozwjsystemuzarzdzaniabezpieczestweminfrastrukturydrogowej
Wdroenie standardw bezpieczestwa ruchu drogowego eliminujcych najwiksze zagroeniawruchu drogowym ma na celu zmniejszenie liczby i skutkw wypadkw spowodowanychmankamentamisiecidrogowej,szczeglnie: wypadkwzpieszymiirowerzystami,
-
28|S t r o n a
zderzeczoowych, wypadniciazdrogi, zderzebocznychitylnich, wypadkwwporzenocnej.
Rozwj systemu zarzdzania bezpieczestwem infrastruktury drogowej ma na celu eliminacjzagroe bezpieczestwa ruchu drogowegow czasie eksploatacji infrastruktury drogowej. Cel tenbdzieosignitypoprzezbudowodpowiednichnarzdzi iopracowanieprocedurumoliwiajcychwdraanie poszczeglnych elementw systemu zarzdzania bezpieczestwem infrastrukturydrogowej: ocenawpywudroginabezpieczestworuchudrogowego, audytbezpieczestwaruchudrogowegodokumentacjiprojektowej, klasyfikacjaodcinkwniebezpiecznych, kontrolainfrastrukturydrogowejpodktembezpieczestwaruchudrogowego.
PonadtoistotnebdziewdraanienowoczesnychrodkwzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowegonasiecidrogowejzwykorzystaniemInteligentnychSystemwTransportu(tabl.5.1).
-
29|S t r o n a
Tablica5.1.PriorytetyikierunkidziaawzakresiefilaruBezpiecznedrogi
PriorytetKierunekdziaa
inynieriaitechnologia nadzr edukacja
Wdroeniestandardwbezpieczestwaruchudrogowego
eliminujcychnajwikszezagroeniawruchudrogowym
Przeksztacaniesiecidrogowejiulicznejwceluuzyskaniajejhierarchicznejstruktury
Rozwjkoncepcjiipraktycznewdroenietzw.drgsamoobjaniajcychcharakteryzujcychsi:atworozpoznawalnfunkcjisposobemuytkowania,segregacjruchuzuwaginauytkownikwiprdko
Rozwjkoncepcjiipraktycznewdroenietzw.drgwybaczajcych,pozbawionychniebezpiecznychprzeszkdbocznychorazwyposaonychwrodkibezpieczestwabiernego.
Usuwaniebdwinfrastrukturydrogowejpowodujcychpowstawaniemiejsckoncentracjiwypadkwtj.tzw.czarnychpunktworazodcinkwonajwikszymryzykuwystpieniaofiarymiertelnej.
Wdroenierodkwzmierzajcychdoredukcjiwypadkwspowodowanychzderzeniamiczoowymipoprzezrozdzielaniekierunkwruchuiumoliwianiemanewrwbezpiecznegowyprzedzania
Rozwjurzdzedlaruchupieszegoirowerzystworazwprowadzeniestandardwichutrzymania,uatwiajcychruchpieszychirowerzystwbezbarieroraz
Wdroenieprocedurynadzoruzabezpieczeniastrefrobtdrogowych
Optymalizacjasystemuautomatycznegonadzorunadruchemdrogowym
Rozbudowaiuruchomieniesiecistacjipreselekcyjnegowaeniapojazdwwruchu
Upowszechnieniewiedzyitzw.dobrychpraktykpoprzezpodrcznikiizaleceniazrekomendowanymirozwizaniami,
OpracowanieiwdroeniejednolitegosystemuszkoleniadlaprzedstawicieliPolicji
-
30|S t r o n a
z zapewnieniemjegobezpieczestwa Wdroenieinfrastrukturalnych
rodkwuspokojeniaruchuwspierajcychzarzdzanieprdkoci.
Wprowadzaniebardziejbezpiecznych,nowychrozwizainfrastrukturalnychwodniesieniudoskrzyowaiprzekrojwpoprzecznychdrogi.
Weryfikacjaistniejcegooznakowaniaorazwprowadzeniewysokichstandardwjegostosowaniapodktembezpieczestwa
Wdraanierodkwinfrastrukturalnychzwikszajcychbezpieczestwouytkownikwdrgwporzeograniczonejwidocznoci
Obligatoryjnezapewnieniestandardwbezpieczestwaprzywszystkichprzebudowachimodernizacjachistniejcychdrg
Wprowadzeniestandaryzacjistosowanychrozwiza
Rozwjsystemuzarzdzaniabezpieczestweminfrastruktury
drogowej
WdraanierodkwITSwnadzorzeikierowaniuruchemdrogowyminformacjaostanieruchuiostrzeganie,zwikszeniezastosowaniaznakwzmiennejtreci,systemynadzorunadruchemwstrefachzagroe,nowesystemysterowaniaruchemnaskrzyowaniach,nadzrprdkoci,wykrywaniezdarzedrogowych
Rozwjbazdanychwrazzdoskonaleniemtechniklokalizacjizdarzedrogowych
RozszerzeniewykonywaniaprocedurocenywpywuplanowanejdroginabezpieczestworuchudrogowegorwnienadrogipozasieciTENt.
PowszechnewdroenieaudytubezpieczestwaruchuiprzegldwdrgzuwaginaichbezpieczestwonacaejsiecidrgwPolsce.(wdraanieetapowe)
Opracowanieiwdroeniesystemuklasyfikacjiodcinkwdrgzewzgldunabezpieczestwosieciikoncentracjewypadkwmiertelnych,
Opracowaniesystemuokresowych
Rozwjsystemuszkoleniaaudytorw. Opracowanieiwdroeniejednolitegosystemuszkoleniaiegzaminowaniaosbwykonujcychocenwpywudroginabezpieczestworuchudrogowego.
Opracowanieiwdroeniejednolitegosystemuszkoleniaosbdokonujcychklasyfikacjiodcinkwdrg,atakeosbprzeprowadzajcychokresowekontrolestanudrgidrogowychobiektwinynierskichorazprzeprawpromowych.
-
31|S t r o n a
kontrolistanudrgidrogowychobiektwinynierskichorazprzeprawpromowychpodktembezpieczestwaruchudrogowego,atakewpywuprowadzeniarobtdrogowychnatobezpieczestwo.
-
32|S t r o n a
Uwarunkowania
Podstawowymiwarunkamipowodzeniawrealizacjidziaazwizanychz infrastrukturdrogowsdziaanialegislacyjne,systemoweiwsparciewynikajcezbadaiwymianydowiadcze.
Dziaanialegislacyjne
Ocenaiwprowadzeniezamianwprzepisachprawnychwzakresiebudowyiprzebudowydrgorazzarzdzania ruchem. Zmiany te powinny usun niedoskonaoci dotychczasowych przepisw,wtymichstrukturyorazwprowadziwspczesnekryteriaiwymaganiabezpieczestwaruchu;
Ocena i wprowadzenie zamian w przepisach prawnych w zakresie planowania infrastrukturydrogowej i sporzdzania planw zagospodarowania terenu. Zmiany te powinny usunniedoskonaocidotychczasowychprzepisworazwprowadziwspczesnekryteria iwymaganiabezpieczestwaruchu.
Opracowanie i wdraanie standardw bezpieczestwa ruchu drogowego, jakim muszodpowiada odpowiednie klasy drg, w tym drogi podlegajce odnowie nawierzchni i innymzabiegommodernizacyjnym,
Badaniaiwymianadowiadcze
Opracowanie i wdroenie programu bada naukowych w zakresie bezpieczestwa ruchudrogowego jako podstawy do racjonalnego i skutecznego wdraania dziaa na rzecz jegopoprawyizarzdzaniasystemembezpieczestwaruchudrogowego,
Permanentneocenyskutecznoci typowych inietypowych infrastrukturalnych rodkwpoprawybezpieczestwaruchuwrazzformuowaniemzalecedopraktykiplanistycznejiprojektowej,
Badania wpywu rnych elementw infrastruktury drogowej na bezpieczestwo ruchu wrazzrozwojemmodeliprognozowaniategobezpieczestwa,
Szczegowediagnozyzagroedlarnychrodzajwwypadkw(zpieszymi,zderzeczoowych,wypadnipojazdwz jezdni,zdarzebocznych itylnich)zocenskutecznocirnychrodkwpoprawybezpieczestwa,
Badania wpywu stosowania rodkw ITS na bezpieczestwo ruchu drogowego w warunkachkrajowychwrazzpraktycznymirekomendacjamiiocenskutecznocirodkworazzintegrowaniestosowaniarodkwITSzpraktykplanistyczniprojektow
Budowa zintegrowanejbazydanychowypadkach,drogach, ruchu idanychuzupeniajcychdobiecegomonitoringubezpieczestwaruchudrogowegoorazbadanaukowych
Inne
KontynuowanierealizacjiProgramubudowydrgkrajowychnalata20112015orazopracowanienowegoprogramubudowydrgkrajowychnalata20162020.
-
33|S t r o n a
6.Bezpiecznaprdko
Prdko jest kluczowym czynnikiem wpywajcym na prawdopodobiestwo i skutki wypadkwdrogowych.PrawiepoowakierowcwwPolsceprzekraczadozwolonelimityprdkoci,anadmiernabd niedostosowana do warunkw na drodze prdko jest przyczyn prawie jednej trzeciejwypadkwmiertelnych.
Fakty
Wynikibadaprowadzonychnadrogachkrajowychdotyczcychpoziomurespektowaniaograniczeprdkoci w Polsce daj tragiczny obraz, z ktrego wynika, e lokalne ograniczenia prdkocirespektowane s w znikomym zakresie. Ponad 50% kierowcw przekracza dopuszczalne limityprdkoci, a najgorsza sytuacja panuje na odcinkach przechodzcych przez mae i redniemiejscowocigdzieponad85%kierowcwprzekraczate limity16.Nadmiernabdniedostosowanadowarunkwnadrodzeprdkobyabezporednilubporedniprzyczynwypadkw,wktrychw roku 2011 zgino 1232 osoby (tj. prawie 30% ofiar miertelnych), a 3451 osb byo cikorannych(27,5%oguofiarcikorannych).
Wypadkizwizaneznadmiernprdkocicechujsiznaczniewikszcikoci rednia liczbaofiarmiertelnychprzypadajcychnajedenwypadekwtejgrupiejestoponad25%odwikszaliczbyzabitychprzypadajcychnajedenwypadekogem.
Najwicejofiar miertelnychwypadkwspowodowanychnadmiernprdkoci (40%)mamiejscenadrogachpowiatowych igminnych,25%nadrogachkrajowych,20%nadrogachwojewdzkichi10%nadrogachwpowiatachgrodzkich. Jednak,biorcpoduwagdugo iobcienie ruchem,najwiksze ryzykobyciaofiar miertelnwwynikuwypadku zwizanego znadmiernprdkociwystpujenadrogachkrajowychidrogachwojewdzkich.
Rysunek6.1Rozkadyudziauofiarmiertelnychwwypadkachzwizanychznadmiernprdkocizpodziaemnaelementydrogi,pordobyirodzajobszaru
Strukturaofiarmiertelnychwwypadkach,ktrychprzyczynbyanadmiernaprdkowskazuje,etegorodzajuwypadkiwystpujgwnie(rys.6.1):
16 Gaca S., Jamroz K., Zbczyk K. i inni: Oglnokrajowe studium pomiarw prdkoci pojazdw iwykorzystania paswbezpieczestwa.WramachSPOT.RaportOkresowynr2.Konsorcjum:SIGNALCOKrakwTRAFIKGdaskBITPozna.KrakwGdaskPozna2006
-
34|S t r o n a
naodcinkachprostych (58%ofiarmiertelnych) ina ukachpoziomych (33%ofiarmiertelnych);ukipoziomenaleyuzna zatem zanajbardziejniebezpieczne elementydrg,poniewaudziadugociukw,wcaejsiecidrg,jestznaczniemniejszyniodcinkwprostych,
wporzedziennejrejestrujesi55%ofiarmiertelnych,a45%wporzenocnej;jednakebiorcpoduwag,ewporzenocnej,ruchstanowiokoo28%ruchudobowego,towaniewnocy istniejewikszeryzykoutratyycia,
61% miertelnych ofiar wypadkw, spowodowanych nadmiern prdkoci, wystpujewobszarach niezabudowanych. Jest to spowodowane tym, e na tych obszarach rozwijane sznaczniewikszeprdkoci.
Rysunek6.2.Rozkadudziauofiarmiertelnychwwypadkachzwizanychznadmiernprdkoci
zpodziaemnarodzajewypadkw
Najczstszymi rodzajamiwypadkw miertelnych zwizanymi znadmiernaprdkoci s (rys.6.2):najechanienadrzewolubsup(43%ofiarmiertelnych),zderzenieczoowe(18%ofiarmiertelnych),wywrceniesipojazdu(11%ofiarmiertelnych).
Czynnikizagroenia
Wysza prdko jazdy powoduje zawenie iwyduenie si pola obserwacji, skrcenie czasu naprzetworzenie informacji i podjcie waciwych decyzji przez kierowc. Wydua si take drogahamowania, a wic maleje szansa na uniknicie zderzenia. W rezultacie dua prdko jazdypowoduje wiksze prawdopodobiestwo wystpienia wypadku i powaniejszych jego skutkw.Jest to spowodowane tym, ew trakcie zderzenia z przeszkod lub innym pojazdemwyzwala siwikszaniszczcaenergia.
Relacj pomidzy zmian redniej prdkoci, a spowodowan tym zmian liczby wypadkwdoskonaleobrazujeupowszechniony i rozwinityw2004 r.przezG.Nilssona tzw. powermodel,zktrego wynika, e ju 5procentowy wzrost redniej prdkoci pojazdu prowadzi do(szacunkowego),10procentowegowzrostu liczbywszystkichwypadkworazdo20procentowegowzrostuliczbywypadkwmiertelnych17.
Liczne dowiadczenia wskazuj, e 90procentowe prawdopodobiestwo bycia ofiar miertelnwypadkudrogowego,wystpujewprzypadku:
17G.Nilsson,TrafficSafetyDimensionsandthePowerModeldoDescribetheEffectofSpeedonSafety,LundInstituteofTechnology,2004
-
35|S t r o n a
najechanianapieszegolubrowerzystprzyprdkoci>50km/h, zderzeniabocznegopojazdwprzyprdkoci>70km/h, zderzeniaczoowegopojazdwlubnajechanianadrzewoprzyprdkoci>90km/h.
Mimo prowadzenia wielu dziaa, poziom zagroenia powanymi wypadkami jest nadal wysoki.Niewystarczajcaskutecznodotychczasowychdziaawtymzakresiewynikaprzedewszystkimz: chciszybkiegoporuszaniasikierowcwpodrogach, skonnocidoryzykawruchudrogowymiwynikajcegoztegospoecznegoprzyzwolenianajazd
zduprdkoci, maego prawdopodobiestwa wykrycia popenionego wykroczenia, spowodowanego brakiem
powszechnejmoliwocistosowaniametodyautomatycznegonadzorunadprdkoci, niewielkiego jeszcze zakresu stosowania skutecznych rodkw uspokajania ruchu (mae ronda,
garby,zwenia,itp.), bdnychrozwizawprowadzeniudrgtranzytowychprzezmaemiastaiwioski, brakudostatecznejhierarchizacjidrgprzyniekorzystnejstrukturzerodzajowejpotokupojazdw
(samochodyosobowe,samochodyciarowe,cignikiitp.)powodujcejduezapotrzebowanienawyprzedzanie, koczce si bardzo czsto ryzykownymmanewremwyprzedzania iwypadkiemdrogowym.
Priorytetyikierunkidziaa
Diagnoza stanu obecnego oraz dowiadczeniawzorowych podwzgldem troski o bezpieczestworuchu krajw Unii Europejskiej, prowadz do przyjcia dwch priorytetw w filarze Bezpiecznaprdko: Priorytet1Ksztatowaniezachowakierowcwwzakresiejazdyzbezpiecznprdkoci, Priorytet2Usprawnieniesystemuzarzdzaniaprdkoci.
Ksztatowanie zachowa kierowcw w zakresie jazdy z bezpieczn prdkoci ma na celuwychowaniewiadomego ikulturalnegouczestnikaruchudrogowego,respektujcego iszanujcegoprawainnychuczestnikwruchudrogowego.Celtenbdzieosignitygwnieprzezkierunkidziaazwizanezedukacjoraznadzoremnadruchemdrogowym(tabl.6.1).
Usprawnieniezarzdzaniaprdkocimanaceluutrzymanieprdkocipojazdwnadrogachrnejkategorii, zgodnej z prdkoci dopuszczaln przepisami i znakami drogowymi.Racjonalnezarzdzanieprdkocipolegana:
ustanowieniu oglnych i lokalnych limitw prdkoci, biorcych pod uwag rne czynniki(uksztatowaniedrogi,prdkoprojektowa,uytkownicydrg,otoczeniedrogi),
wymuszeniustosowaniasikierujcychpojazdamidoustanowionych limitwprdkocipoprzezzastosowanie: rodkwnadzoruirestrykcji(automatyzacjanadzorunadruchem), rodkw planistycznych i drogowych (uspokajanie ruchu, hierarchizacja drg, separacja
rnychrodzajwruchu).
Cel ten bdzie osignity gwnie przez kierunki dziaa zwizane z edukacj, nadzorem orazinynieriitechnologi(tabl.6.1).
-
36|S t r o n a
Tablica6.1.PriorytetyikierunkidziaawzakresiefilaruBezpiecznaprdko
PriorytetKierunekdziaa
inynieriaitechnologia nadzr edukacja
Ksztatowaniezachowakierowcwwzakresiejazdyzbezpiecznprdkoci
Wdroenierodkwuspokojeniaruchu. Strefowanieprdkociwobszarach
zabudowy.
WykorzystanieurzdzeITSwspierajcychzarzdzanieprdkoci.
Modyfikacjasystemukaraniakierowcw Zmniejszenietolerancjiprzekroczeprdkoci.
Edukacjaszkolnaksztatujcapostawynegujceprzekraczanieprdkoci;
Wprowadzaniedoszkoleniakierowcwmetodksztatujcychnawykijazdyzbezpiecznprdkoci.
Prowadzeniekampaniiinformacyjnychonadzorzenadprdkoci,wtymtakepromujcychdefensywnystyljazdy.
Zachcaniedojazdyzbezpiecznprdkoci.
Usprawnieniesystemuzarzdzaniaprdkoci
Stworzeniewytycznych,zasadorazdobrychpraktykprojektowaniadrgpodktemprdkoci.
Rozbudowaiprzeksztacaniesiecidrogowejwceluuzyskaniajejhierarchizacji.
Ujednoliceniezasadstosowaniaograniczeprdkoci.
RozbudowaiunowoczenianienadzorunadkontrolprdkociprowadzonegoprzezPolicj
RozbudowasystemuautomatycznegonadzorunadkontrolprdkocidziaajcegopodnadzoremGITD.
Uporzdkowaniekompetencjiinstytucjizajmujcychsinadzoremnadprdkoci.
Komunikowanieopodjtychdziaaniachiichskutkachwzakresieprdkoci.
-
37|S t r o n a
Uwarunkowaniarealizacjidziaa
Podstawowymi warunkami powodzenia w realizacji dziaa zwizanych z prdkoci s dziaanialegislacyjneiwsparciewynikajcezbadaiwymianydowiadcze.
Dziaanialegislacyjne
Nowelizacjaaktwprawnychodnoszcychsidoprdkocipojazdw,w tymmodyfikacja trybukaranianaruszewruchudrogowymzwizanychznadmiernprdkoci.
Badaniaiwymianadowiadcze
Monitorowanie trendw i zmian zachowa kierujcych w powizaniu z rnymi rodkamioddziaywanianaprdko.
Ocenaskutecznocidziaaizastosowanychrodkwwosiganiucelwzwizanychzprdkoci.
-
7.Be
Pojazd, jwok. 2%rzadko towarzys
Fakty
Wg ofic2011r.)samochoTranspowPolsce
DlaporawUSwrazzwwpywaj
CzynnikBezpieczpowstaw18 K. Rumeds.L.E
19GUS,Tra20Balke I.wybrany
21FrankeA
ezpiecz
jegowyposa%wypadkwpojazd jestszcymizna
Rysun
cjalnych dan)wPolscebyodw osobortu Samochewynosi12
wnania: reSA11 lat.21
wiekiempojacanabezpi
kizagroenzestwo powania wypad
mar. The RolevansandR.Schansportwynik, Balke M. BaychrodzajwpoA.Przymusnow
znypoja
aenie istanw, a jako jedt gwnprzczcowpyw
nek7.1.Wypa
nych statystyyookoo24owych orazodowego2013lat.
edniwiek sa1Zbadawazdu. Jednocieczestwor
niaojazdw niedkw drogoof Perceptualhwing,Plenumkidziaalnociwadanie strukturojazdwweduwego;SDCMSto
azd
n techniczny,dna z 3 przyzyczynwypwanajegoci
adkizpowodu
ycznych dotmlnpojazdz ponad 3wskazuj, e
amochoduwynika, e reczeniemonruchudrogow
e jest domowych w Po
and CognitivePress,1985. w2011r.;s.137ry ilociowej pgstanunakonowarzyszenieD
, jako jedynayczynw 81padku, choiko.
uniesprawno
tyczcych zawsamochomln samoe w roku 2
w Szwecjiwyednia liczbanazauwaywegojestwi
minujcymolsce. Ma n
e Filters in Ob
7,138 parku samochoiec2009r.;prac
Dystrybutorwi
aprzyczyna2%wypadkczsto jego
citechniczne
arejestrowandowychimochodw ci2009 redni
ynosiprawieistotnychdle imstarsiksza.
problemema to na pe
bserved Behavi
odowego w PocaITSnr6002/ZiProducentw
zdarzeniadw18. Innymstan techni
ejpojazduw2
nych pojazdotorowerw,arowych.19wiek eksplo
e10 lat,w Fabezpieczeszysamoch
z punktuewno wpyw
ior, Human Be
olsce z uwzglZBE;WarszawaCzciMotoryz
38|S
rogowegowmi sowy, stoiczny jest cz
2011r.
w (stan n,wtymoko9 Szacunkioatowanego
Finlandiipstwaustered tym liczba
widzeniaw stae dosk
ehavior in Traf
dnieniem mara,wrzesie201zacyjnych;www
t r o n a
wystpujsunkowoynnikiem
a konieco18mlnInstytutu pojazdu
onad11,ekronieausterek
przyczynkonalenie
ffic Safety,
ek i wieku1r. w.sdcm.pl
-
39|S t r o n a
pojazdu, jego wyposaenie w elementy wspomagajce kierowc (bezpieczestwo czynne) orazelementychroniceuczestnikwzdarzedrogowych(bezpieczestwobierne).Mimowszystkostalepowinnosiposzukiwaiwprowadzaudoskonaleniawtejdziedzinie.
Stantechnicznypojazdu.
Zgodniezobowizujcymprawem,stantechnicznypojazdw jestokresowosprawdzanywstacjachkontroli pojazdw (SKP). Jednak, jak wykazaa kontrola NIK22 nadzr nad prac SKP jestniedostateczny. Brak jest profesjonalnego monitoringu ich pracy oraz szkole okresowych dladiagnostw i osb nadzorujcych prac SKP. Dodatkowo dwie trzecie urzdze stanowicychobligatoryjnewyposaenieSKPniejestcertyfikowana.
WPolsceproblememjestrwnieniskakulturatechniczna,ktraprzekadasinazaniedbaniastanutechnicznego pojazdw, zwaszcza w zakresie elementw wpywajcych na bezpieczestwo np.hamulcw,owietlenia,amortyzatorw,ukadukierowniczego,cinieniawoponach.
Owietlenie.Owietlenie.Wrdnajczciejwymienianychustereksbrakiwowietleniu(54%).Pozwalatonaokreleniezagadnieowietleniajakopriorytetowychwdziaaniachnarzeczpoprawybezpieczestwaruchudrogowegozwizanychzestanemtechnicznym.Przepisydotyczcewymagatechnicznychdlaowietleniapojazdwnienadajzapostpem technicznym,adodatkowoniskajest wiadomo kierujcych, e nawet prawidowe pod wzgldem formalnym wiata mogniewystarczajcoowietladrog.
Czci zamienne.Kolejnyproblemdotyczy jakoci czci zamiennych stosowanychwpojedzie.Wymagania techniczne, jakie powinny spenia czci i podzespoy stosowane jako zamiennikioryginalnych czci zamiennych, nie s objte przepisami krajowymi, ani europejskimi.Szacujc na podstawie bada czci zamiennych23, ilo znajdujcych si obecniew handlu czcisamochodowychorazrnegorodzajupynweksploatacyjnych,wtymhamulcowych,ktrychjakozagraawsposbbezporednibezpieczestwuuytkowania,wynosipowyej50%.24
Wyposaenie nowoczesne urzdzenia bezpieczestwa. Obecnie wszystkie nowo produkowanesamochody na terenie Unii Europejskiej swyposaonew podstawowe systemy bezpieczestwa,takiejakpasybezpieczestwa,systemABS,czypoduszkapowietrznadlakierowcy.Dodatkowodzikinowoczesnymtechnologiommoliwe jestwyposaaniepojazdwwkolejnesystemywspomagajcekierowcwsytuacjizagroenianadrodze.Umoliwia tounikniciezdarzenia lubograniczenie jegoskutkw zarwno dla kierowcy i pasaerw pojazdu, jak rwnie dla pozostaych uczestnikwruchu.Takimisystemamimogbynp.systemstabilizacjitorujazdy(pomagajcywwyprowadzeniusamochodu z polizgu), system kamer ograniczajcy tzw. martwe pole lub system eCall.Rozwizania te stanowi eSafety System (System eBezpieczestwa). Producenci pojazdwpoddajc stosowane przez siebie rozwizania techniczne ocenom bezpieczestwa walcz o jaknajwysz pozycj w rankingach konsumenckich, np. Euro NCAP, co wpywa na popularyzacjimasowo zastosowania tych rozwizaw nowo sprzedawanych pojazdach.Rwnie samochodyeksploatowanewPolsce,wtymsprowadzonejakouywane(gwniezinnychkrajwUE),wduymstopniu s ju wyposaone w systemy poprawiajce bezpieczestwo ruchu drogowego25, dzikiczemu pojazd moe zmniejsza skutki bdw popenianych przez czowieka, a jego techniczneniedocigniciabywajprzyczyn,takniewieluwypadkw.
22Informacjaowynikach kontrolibezpieczestwa ruchudrogowegowPolsce.NIK,Warszawa,marzec2011 r.,Nrewid.:5/2011/P/10/061/KKT
23zakupionychwsposblosowywsklepachihurtowniachkrajowychdystrybutorwczcimotoryzacyjnych 24Badania ITSw ramachprojekturozwojowegoNrNR10001706/2009p.t.Opracowaniesystemubada iocenyczci,podzespow ipynweksploatacyjnychstosowanychwpojazdachsamochodowychdlazachowaniabezpieczestwa ichuytkowania,finansowanegoprzezNarodoweCentrumBadaiRozwoju
25DammA.+ZespOpracowaniemetodyocenywpywusprowadzanychdoPolskiuywanychsamochodwosobowychnabezpieczestwo ruchu drogowego i emisj zanieczyszcze; Projekt badawczy MNiSW nr N509508238 praca ITSnr9082/ZDO;Warszawa,kwiecie2012.
-
40|S t r o n a
PriorytetyikierunkidziaaDiagnoza stanu obecnego oraz dowiadczeniawzorcowych krajwUnii Europejskiej prowadz doprzyjciadwchpriorytetwwfilarzeBezpiecznypojazd: Priorytet1Usprawnieniedziaadotyczcychkontrolistanutechnicznegopojazdw, Priorytet2Doskonaleniesystemwbezpieczestwawpojazdach.
Usprawnienie dziaa dotyczcych kontroli stanu technicznego pojazdw ma na celu przedewszystkimzredukowanieryzykapowstawaniawypadkwpowodowanychzymstanemtechnicznympojazdworazzmniejszeniaichcikoci.
Doskonalenie systemw bezpieczestwaw pojazdachma na celuwprowadzanie takich rozwizakonstrukcyjnych, aby pojazd chroni osoby nim jadce lub innych uczestnikw ruchu, zapobiegapopenianiubdwprzezkierujcegoorazminimalizowazagroeniawprzypadkuichpopenienia.
-
41|S t r o n a
Tablica7.1.PriorytetyikierunkidziaawzakresiefilaruBezpiecznypojazd
PriorytetKierunekdziaa
inynieriaitechnologia nadzr edukacja
Usprawnieniedziaadotyczcychkontrolistanutechnicznego
pojazdw
Wprowadzenienowoczesnychtechnikitechnologiidostacjikontrolipojazdw.
Opracowywanienowoczesnychrozwizamateriaowokonstrukcyjnych,wtymumoliwiajcychprowadzeniewsposbstayweryfikacjstanutechnicznegoczciipodzespow.
Doskonaleniewymagatechnicznychhomologacyjnychieksploatacyjnychwzakresieowietleniapojazdw.
Certyfikacjaobligatoryjnegowyposaeniastacjikontrolipojazdw
Profesjonalnynadzrnadstanemwyposaeniastacjikontrolipojazdwimonitoringichpracy,
Obligatoryjnaweryfikacjawyposaeniaiczcipojazdwwpywajcychnaichbezpieczestwowruchudrogowym,
Wykonywaniewiarygodnych,obiektywnychbadaeksploatacyjnychpojazdw,ktrymkierowcymogzaufa.
Edukacjawzakresieutrzymywanianaleytejsprawnocitechnicznejpojazdwijejwpywunabezpieczestwowszystkichuytkownikwdrg;
Prowadzeniekampaniiinformacyjnychipromujcychutrzymywanienaleytejsprawnocitechnicznejpojazdw,
Popularyzacjawrdkierowcwznaczeniawiatedlabezpieczestwaruchuorazpromocjaowietleniaolepszychwaciwociach,
Szkoleniaokresowedladiagnostw, Szkoleniaokresowedlaosbnadzorujcychstacjekontrolipojazdw.
Doskonaleniesystemwbezpieczestwawpojazdach
Wyposaaniepojazdwwnowoczesneurzdzeniabezpieczestwa.
Wprowadzenienadzorunadprawidowymstosowaniemobowizkowychurzdzebezpieczestwazainstalowanychwpojedzie(np.fotelikidladzieci).
Popularyzacjawrdwacicielipojazdwzasaddziaanianowoczesnychsystemwbezpieczestwapojazdw.
-
42|S t r o n a
UwarunkowaniarealizacjidziaaPodstawowymiwarunkamipowodzeniawrealizacjidziaazwizanychzbezpieczestwempojazdwsdziaanialegislacyjneiwsparciewynikajcezbadaiwymianydowiadcze.
Dziaanialegislacyjne
Opracowanieprzepiswzakresieprofesjonalnegonadzorunadstanemwyposaeniastacjikontrolipojazdwiorazmonitoringiemichpracy.
Opracowanie wymaga technicznych, ktre zagwarantuj jednoznaczne i obiektywne badaniatechnicznepojazdw.
Opracowanie podstaw prawnych dla wdroenia systemu nadzoru (certyfikacja, homologacja)wprowadzaniadoobrotuhandlowegoistosowaniawpojazdachczcisamochodowychipynweksploatacyjnych.
Badaniaiwymianadowiadcze:
Wprowadzenie do powszechnego uytku technologii obiektywnych bada eksploatacyjnychpojazdwzapomocurzdzeumoliwiajcychprecyzyjneiszybkiepomiaryeksploatacyjne.
Prowadzeniepogbionychbadawypadkwdrogowych26obejmujcychbadaniewpywu stanutechnicznegopojazdwnapowstawaniewypadkw.
Prowadzenie prac rozwojowych dotyczcych poszczeglnych grup wyrobw z zakresuzaawansowanychtechnologiiwytwarzania.
Badania, rozwj i wdroenia pilotaowe inteligentnych systemw transportowych w zakresiewsppracypomidzyurzdzeniami,wktrewyposaonodrogiipojazdy.
Wsppracamidzynarodowa dotyczca doskonalenia regulacji prawnychw zakresie systemwbada i oceny czci zamiennych, pynw eksploatacyjnych oraz udzia w midzynarodowychbadaniach przy pilotaowym wdraaniu nowoczesnych rozwiza bezpieczestwa czynnegoibiernego.
26 zgodnych z metodologi projektu Dakota doskonalenie europejskiego systemu zbierania, opracowywania iudostpniania danych z zakresu bezpieczestwa ruchu drogowego (zebraniew cao bada obezpieczestwie ruchudrogowego)
-
8.Ra
RatownimienianastpstcechyraSpordpowypadwielupo
Fakty
W 2011wynika,
Badaniagodzinydo szpitukierunkIstotne jwykwalifumoliw
Systeminiezale Pas Krajo
Wewadm
Pastwow ponanajliczniew skalik
atownic
ctwo to dzii rodowisktwem,np.:dtownictwa.licznych dz
dkowej,gdyodmiotw.
rokuna tere71,3%os
wskazuj,eodzdarzeniaala pniejkowanychnajestrwniefikowane d
wiajeszczew
ratownictwnychodsiestwowegoRaowegoSystewntrznych),ministracyjnej
owaStraPoad 450.000ejszgrupskraju, jest to
ctwoi
aaniaw staka, realizowdziaaniasi
ziedzin ratowydotyczy y
renie Polskibzginona
Rys
eranniwwya(powstpn. Jest to tzwautrzymanie"platynoweo jej udziepenispenie
a w PolscebiesystematownictwaemuRatown,ktrydziaajkraju.
oarnawrazinterwencjispordwszo22%udzia
opieka
anach nagegwane w tryprzyrody lub
wniczych, kluycia i zdrow
wwypadkaamiejscuzda
sunek8.1.Wy
ynikuwypadnymzaopatrw. "zota goderannegopre10minut"elania. Niesteniatychzas
e skada siw:MedycznegoiczoGaniczanatrzechp
zinnymijed, wrd ktystkichrodzuwewszys
apowyp
go lub nadzybie natychbdziaaniac
uczowe jestiaposzkodo
achdrogowyarzenia,nato
ypadkimiert
dkwdrogowrzeniu),przedzina",w ktrzyyciuiprzodwypadktety polskisad.
z dwch,
o(znajdujcezego (znajduoziomachad
dnostkamiocrych nageajwzdarzestkich zdarze
padkow
zwyczajnegohmiastowymczowieka ip
ratownictwwanych,ap
ychponiosoomiast28,7%
telnewgwoje
wych,przetraeywajznactrejpowinnzekazaniugokudopodjsystem rat
w ogranic
egosiwkomujcegosiwdministracyjn
chronyprzece zagroenia,stanowiceniachdrogo
wa
zagroenia. Nagopilny trybdzi
womedyczneponadtowym
mier 418%wcigu30
wdztw
ansportowanznieczciejnamieci sopodszpitalciaakcjiratuownictwa p
zonym stop
mpetencjachwkompetencnychodpowi
ciwpoarowea w transpcponad20%owych.Bior
43|S
ycia i zdrozdarzenia biaa topod
e oraz procemaga zaanga
89osb. Ze0dniodwypa
nidoszpitalajnici,ktrzi sekwencjnopiekmunkowejprzpowypadkow
pniu zintegr
hMinistraZdcjachMinistiadajcychst
ejrocznieucporcie drogo%wszystkichcpoduwag
t r o n a
owia orazbdcegostawowe
es opiekiaowania
statystykadku.
awciguzydotarliadziaa
medyczn.zezosobywego nie
rowanych
drowia),raSprawtrukturze
czestniczyowym szagroeg rodzaj
-
44|S t r o n a
rodkw transportu i zdarze, w ktrych uczestnicz zasoby ratownicze Krajowego SystemuRatowniczoGaniczego, najwikszy udzia w wypadkach drogowych maj samochody osobowe,anastpniesamochodyciarowe.
Sprawniedziaajcysystemratowniczymoeprzyczynisidozmniejszenialiczbyofiarzabitychorazprzyspieszypowrtdozdrowiaofiarrannych.Jednakprzeyciajakimspoddawaneosobywwynikuwypadkwdrogowych,czstorzutujnadalszeichfunkcjonowaniewspoeczestwie.
W Polsce poszkodowany w wypadku drogowym z reguy nie wie, gdzie uzyska informacjeoprzysugujcychmuprawach ipomocy.Ofiarawypadkudrogowegozbytrzadko jest informowanaoinstytucjach rzdowych, samorzdowych czy pozarzdowych, ktre zajmuj si pomoc takimosobom.Czsto jestpozostawiona sama sobie i tylkood inicjatywy jej lub jej rodziny zaley, jakotrzyma pomoc. Niestety, instytucje, ktre maj bezporedni kontakt zposzkodowanym i jegorodzin,niepotrafiwskazaodpowiednichorganizacji,wktrychofiarawypadkudrogowegolubjejrodzinamogabyuzyskafachowpomocprawn,psychologicznimaterialn.
Czynnikizagroenia
1. Obecniedwa funkcjonujce rwnolegle systemy tj.PastwoweRatownictwoMedyczne (PRM)iKrajowy System RatowniczoGaniczy (KSRG) nie swwystarczajcy sposb skoordynowane.Osobne systemy organizacyjne, osobne systemy cznoci, rne standardy sprztu i dziaapowodujnie tylkostratyekonomiczne,aleprzedewszystkimodbijajsinaszybkoci i jakocidziaaratunkowych.
2. PRM iKSRGteoretyczniecilewsppracuj,alewpraktycekoordynacjadziaaodbywasinazasadzie komunikacji telefonicznej dyspozytorw poszczeglnych sub na rnych poziomachzarzdzania(powiatowymlubwojewdzkim).
3. Brak jednolitegonumerupowiadamianiaratunkowego112.Powodujetoopnieniawpodjciuakcjiratowniczej.
4. Brakjednolitegosystemuedukacjiwzakresieudzielaniapierwszejpomocyprzedmedycznej5. Brakstandaryzacjisprztumedycznegowszystkichsub.6. BrakodpowiedniodoposaonychsubOchotniczychStrayPoarnychwsprztspecjalistyczny,co
umoliwiobyszybszedotarciedoposzkodowanego.7. Brak odpowiedniej liczby, dobrze rozmieszczonych Szpitalnych Oddziaw Ratunkowych, taka
sytuacjapowodujewydueniepodjciaspecjalistycznegoleczenia.8. Niedostateczny system informacji o moliwociach uzyskania pomocy (prawnej, materialnej,
psychologicznej,czyspecjalistycznejmedycznej.9. Mimowieluorganizacjipozarzdowychzajmujcychsipomocdlaofiarwypadkwdrogowych,
nie ma sprawnego i spjnego systemu udzielania pomocy poszkodowanym w wypadkachdrogowych.
Priorytetyikierunkidziaa
Przedstawiona diagnoza stanu prowadzi do przyjcia dwch priorytetw w filarze Ratownictwoiopiekapowypadkowa: Priorytet1IntegracjairozwjKrajowegoSystemuRatownictwa Priorytet2Usprawnieniesystemupomocyofiaromwypadkwdrogowych
Integracja i rozwj Krajowego Systemu Ratownictwa ma na celu stworzenie jednego systemuratownictwa na drogach, ktry powinie funkcjonowa w kooperacji z systemami ratowniczymipastw ssiadujcych zPolskaoraz systemami ratowniczymi innychgazi transportu (kolejowego,lotniczego, wodnego i morskiego), a to powinno przeoy si na szybsz i sprawniejsz pomocposzkodowanym w wypadkach drogowych. Cel ten bdzie osignity gwnie poprzez kierunkidziaazwizanychzedukacj,inynieriitechnologi.
-
45|S t r o n a
Usprawnienie systemu pomocy ofiarom wypadkw drogowych ma na celu uatwienieposzkodowanymwdotarciudo informacji dotyczcej formpomocyorazsprawniejszegouzyskaniatejpomocy.Cel tenbdzie zrealizowany gownieprzez kierunkidziaa zwizane zedukacj,orazinynieriitechnologi.
-
46|S t r o n a
Tablica8.1.PriorytetyikierunkidziaawzakresiefilaruRatownictwoiopiekapowypadkowa
PriorytetKierunekdziaa
inynieriaitechnologia nadzr edukacja
IntegracjairozwjKrajowegoSystemuRatownictwa
UsprawnieniejednolitegoSystemPowiadamianiaRatunkowegodlanumeru112
Wprowadzeniejednolitego(skutecznego)systemucznociradiowejwszystkichsub
Rozwjsystemuecall PowszechnestosowaniesystemwGPS
wpojazdachwszystkichsubratowniczych
Rozwjjednostekochronyzdrowiaprzeznaczonychdoleczeniacikichobraeimedycznejrehabilitacjipowypadkowej
Rozwjorodkwintegrujcychdziaaniarehabilitacjipowypadkowejpoczonejzudzieleniempomocypsychologicznej,aktywnociruchowejikulturalnoedukacyjnej
Koordynacjaaktualnegoprofesjonalnegodziaaniasystemwratowniczych.(RozwjCPRw)
Doposaeniepodmiotwbiorcychudziawratownictwienadrogachwsprztratowniczy
Nadzrnad: optymalnorganizacjsiirodkw, prawidowociprocedur
zintegrowanychdziaasubipodmiotwratowniczych,
wsppracorganw,samorzdw,inspekcjiiinnychpodmiotw,
usuwaniembarierdrogowychdlasubipodmiotwratowniczych
dziaaniamizwizanymizorganizacjpomocypowypadkowej.
Standaryzacja(ujednolicenie)zasadiprocedurmedycznychdlaratownictwa:
powrtdokoncepcjistandarduprocedurmedycznychdlaratownikwKSRG,
okrelenieprawiobowizkwmedycznychdlaratownikwKSRG,
doprowadzeniedookreleniastandarduobowizkwratownikwmedycznych.
Szkolenieicertyfikacjaczonkwsub(policjantw,straakw,funkcjonariuszystraygranicznej,inspektorwtransportudrogowego)wzakresiekwalifikowanejpierwszejpomocy.
Szkoleniedzieciimodzieyszkolnejwzakresiepierwszejpomocy
Efektywneszkoleniewzakresiepierwszejpomocyosbodbywajcychkursynaprawojazdy.
Edukacjaspoeczestwawramachobowizkowychkurswpracowniczych.
Edukacjaratowniczawewszystkichzawodachmedycznych.
Standaryzacja(ujednolicenie)egzaminwicertyfikacjiuprawnieratowniczych.
Utworzeniesystemupowszechnejedukacjispoeczestwawzakresieudzielaniapierwszejpomocymedycznej
Usprawnieniesystemupomocyofiaromwypadkwdrogowych
BudowaCentrumPomocyOfiaromwypadkwdrogowych
Utworzeniebazydanychopodmiotachzajmujcychsipomocofiarwypadkw
Nadzriwsppracaztowarzystwamiubezpieczeniowymi
Kampaniespoeczneinformujceoprawachofiarwypadkwdrogowychimoliwociachuzyskaniapomocy
Szkoleniadlasubwzakresieumiejtnociprzekazywaniainf.omierci
-
47|S t r o n a
Uwarunkowaniarealizacjidziaa
Podstawowymiwarunkami powodzeniaw realizacji dziaa zwizanych z ratownictwem i pomocposzkodowanymwwypadkachsdziaanialegislacyjne.Dziaanialegislacyjne
Nowelizacjaustawydotyczcajednolitegosystemuratownictwanadrogach
Badaniaiwymianadowiadcze:
Badanieloswofiarwypadkwdrogowych Doskonaleniewsppracysubipodmiotwratowniczychwprocesie:
przygotowaniacaejinfrastrukturydodziaaratowniczychnadrogach, organizacjiwsplnychwiczedlasubipodmiotwratowniczych, powiadamianiaiwspdziaanianamiejscachzdarze(pojedynczych,mnogichimasowych)
Stworzenie systemu zbierania precyzyjnych statystyk w zakresie caego procesu ratowniczegoiopiekipowypadkowej.
Badania rodzaju zagroe i ich lokalizacji oraz opracowanie metody doboru potencjau subratowniczychdotychzagroe
Inneuwarunkowania
Wymianadowiadczemidzykrajowymisystemamiratowniczymiorazzinnymikrajami
-
48|S t r o n a
9.Systemzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowego
Proces poprawy bezpieczestwa wymaga zastosowania si do trzech, nastpujcych po sobieipowizanychzesobelementw:(1)funkcjezarzdzaniainstytucjonalnego(2)konkretnedziaania(interwencje),(3)rezultaty.Dopodstawowychfunkcjizarzdzaniainstytucjonalnegonale:1. koordynacja,2. legislacja,3. finansowanieizapewnianiezasobw,4. promocjaikomunikacja,5. monitoringiocena,6. badania,rozwjoraztransferwiedzy.
Jak wskazuje ocena diagnostyczna istniejcego systemu zarzdzania bezpieczestwem ruchudrogowego, kada z tych funkcji wymaga usprawnienia pod ktem realizacji dziaa ujtychwrozdziaach 4, 5, 6, 7, 8. Funkcje te s sprawowane w rnych proporcjach w zalenoci odkonkretnejinstytucjiiodszczeblaadministracjipublicznej.
Usprawnienie struktur organizacyjnych bezpieczestwa ruchu drogowegoikoordynacji
Instytucjawiodca. Rola instytucji wiodcej powinna przypada Krajowej Radzie BezpieczestwaRuchuDrogowego.AbyjnaleyciespeniaKrajowaRadzieBezpieczestwaRuchuDrogowegomusiprzedewszystkim: skuteczniepeniobowizkikoordynacyjne,
poziome midzy Krajow Rad Bezpieczestwa Ruchu Drogowego, a poszczeglnymiresortami i jednostkami nadzorowanymi przez resorty, np. podczas prac nad ProgramamiRealizacyjnymi (patrz: Rozdzia10), czy tepracnad konkretnymi interwencjami zawartymiwtychprogramach.,
pionowe midzy Krajow Rad Bezpieczestwa Ruchu Drogowego oraz instytucjamizarzdzajcymibezpieczestwem ruchudrogowegonapoziomiewojewdzkim,powiatowymigminnym,spoecznociamilokalnymi,przedsibiorstwamiiorganizacjamipozarzdowymi,
wyznaczakierunkiwzakresiebezpieczestwadrogowego, rozbudowazapleczaeksperckie, peniwiodcarolwpromocjikomunikacjiProgramuidziaaniachwzakresieedukacjiikampanii
spoecznych, dba o odpowiednie i stabilne finansowanie dla systemu bezpieczestwa ruchu drogowego
wPols