program rozwoju kultury w warszawie do 2020 r

Miasto kultury i obywateli

1

Miasto kultury i obywateli.

Program rozwoju kultury w Warszawie do roku 2020.

Etap I.


2

Spis treści

Od zespołu autorskiego…………………………………………………………………………………..……3

I Wstęp…………………………………………………………………………………………………………..………6

II Cele……………………………………………………………………………………………………………..……10

III Obszary……………………………………………………………………………………………………..…….10

III.1 Ludzie…………………………………………………………………………………………………..…….…11

III.2 Kreacja………………………………………………………………………………………………..………..14

III.3 Miejsca i przestrzeń…………………………………………………………………………..…..…….18

III.4 Wizerunek……………………………………………………………………………………………..………23

III.5 Tożsamość……………………………………………………………………………………….………….…26

III.6 Zarządzanie…………………………………………………………………………………………..………28

IV Wdrażanie PRK…………………………………….……………………………………………………..……34

IV.1 Struktura zespołu wdrażającego PRK…………………………………………………….……34

IV.2 Harmonogram wdrażania PRK………………………………………………………………..……38

IV.3 Finansowanie PRK………………………………………………………………………………...………40

IV.4 Monitoring i ewaluacja………………………………………………………………………..…………40

V Biblioteka PRK……………………………………………………………………………………….……………43

Uwagi końcowe………………………………………………………………………………………………………45


3

Od zespołu autorskiego

W dokumencie Miasto kultury i obywateli. Program rozwoju kultury w Warszawie

do roku 2020. Etap I celowo użyto języka i formuły, wynikających z zasad

pomocniczości, partnerstwa w pracy z administracją publiczną oraz

postępującego procesu emancypacji obywateli. Postulowane zaangażowanie

obywateli i obywatelek miasta w kulturę (tj. w jej tworzenie i uczestnictwo)

narzuca użycie języka zapraszającego do dialogu, pozbawionego zrozumiałych

dla specjalistów haseł-kluczy, którymi operuje się w strategiach i innych

dokumentach programowych. Założenie takie odbiega od modelowej konstrukcji.

Jednak ważniejsza dla innowacyjnego procesu budowania miasta kultury

i obywateli jest postawa partnerska, przejawiająca się m.in. użyciem

przystępnego języka – z jednoczesnym zachowaniem w dokumencie ważnych

kwestii, wskazanych w poprzednich opracowaniach oraz podniesionych przez

członków i członkinie zespołu konsultacyjnego.

Dokument jest świadomie kulturocentryczny – dopiero w drugim planie odnosi

się do kultury jako narzędzia zmiany społecznej i do jej rosnącej roli w rozwijaniu

gospodarki. Nie z powodu lekceważenia czy też nieuznawania takiego ujęcia

(które zresztą leży u podstaw poniższych zapisów), lecz dlatego, że procesy

społeczne i ekonomiczne zostały opisane w sposób obszerny

w Społecznej Strategii Warszawy, w której słusznie umiejscowiono kulturę

w bardzo szerokim kontekście (m.in. poprzez odniesienia do jej roli w procesach

integracji społecznej, budowania wartości, kompetencji komunikacyjnych czy

zaufania). Nie chcąc wyważać otwartych drzwi, skupiamy się na tym, co

w Strategii zostało – ze zrozumiałych przyczyn – jedynie zaznaczone.

Dokument uwzględnia rezultaty prac, prowadzonych na zlecenie Urzędu Miasta

od 2008 roku, w wyniku których powstały liczne materiały, w tym tzw. Biała

księga kultury w Warszawie Fundacji Pro Cultura. Na prace te nałożyły się dwa

znaczące wydarzenia: Kongres Kultury w Krakowie (i powstanie kilkunastu

raportów nt. kultury oraz ogólnopolskiego ruchu Obywateli kultury, a także


4

założeń Paktu dla kultury) oraz – co szczególnie ważne dla Warszawy –

uwieńczone sukcesem starania miasta o przejście do drugiego etapu konkursu

o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury (ESK) w 2016 roku.

Te okoliczności sprawiły, że debata o randze kultury w życiu społecznym i jej

znaczeniu dla rozwoju Warszawy nabrała rozpędu. Równolegle toczące się prace

– nad aplikacją do II etapu konkursu o tytuł ESK 2016 oraz nad programem

rozwoju kultury – uzupełniają się i są spójne. Zgodnie z założeniami aplikacji

oraz przyjętymi w niej wartościami (Miasto i obywatele; współdziałanie, kultura

partycypacyjna, transformacja poprzez kulturę) władze miasta zdecydowały się

przekazać pałeczkę obywatelom i otworzyły społeczny proces powstawania

Programu Rozwoju Kultury. Otrzymanie tytułu ESK 2016 wesprze ten nowatorski

kierunek i wzmocni szansę na istotną zmianę w postrzeganiu roli obywateli jako

podmiotów tworzących miejską społeczność i politykę.

Etap I zakłada przedyskutowanie formuły tworzenia polityki oraz wizji – poprzez

konsultacje społeczne oraz prace zespołu konsultacyjnego, co powinno zakończyć

się w pierwszej połowie 2011 roku przyjęciem dokumentu przez Miasto.

Następnie opracowane będą diagnozy, konieczne do nakreślenia warszawskiej

mapy kultury, a także wytyczone priorytety oraz plany wieloletnie programy – te

prace powinny zostać zamknięte do końca 2012 roku. Etap II to wdrażanie

przyjętych założeń. Obydwu etapom równolegle towarzyszyć będzie realizacja

rozpoczętych już programów, np. w zakresie edukacji kulturalnej czy ochrony

zabytków.

Mapa warszawskiej kultury (czyli obraz tego, co się w kulturze dzieje, jakie są

zasoby, gdzie są największe deficyty) powinna być stale aktualizowana,

a założenia Programu – konfrontowane z rzeczywistością. Będzie to możliwe

dzięki ewaluacji poszczególnych etapów oraz prowadzonemu monitoringowi,

a także dzięki powtarzanym badaniom. Ewaluacja śródokresowa powinna mieć

miejsce w połowie tego procesu, tj. w 2016 roku. Te działania pozwolą na

bieżące korygowanie kierunków i dynamiczne reagowanie na zmieniające się

okoliczności. Stała refleksja i odnoszenie się do założeń będą skutkowały również

formułowaniem propozycji ewentualnych modyfikacji i uzupełnień innych


5

dokumentów strategicznych i programów operacyjnych, odnoszących się do

szeroko rozumianej polityki społecznej Warszawy.

Tak więc zasadniczy proces tworzenia polityki kulturalnej jest przed nami.

W wyborze kierunków pomogą nie tylko diagnozy i analizy, ale i uwzględnienie

głosu mieszkańców, ekspertów, praktyków kultury, ponieważ podstawą sukcesu

jest dialog społeczny: uczestnictwo mieszkańców, ekspertów, praktyków kultury,

grup i środowisk artystycznych, przedstawicieli instytucji – zapewnione m.in.

dzięki platformie konsultacji społecznych.


6

I Wstęp

Mieszkańcy czują się obywatelami, kiedy mają poczucie wpływu, sensu

i akceptacji dla swoich działań i potrzeb. Stają się wtedy odpowiedzialni

i interesują się swoim otoczeniem, a to sprawia, że zakorzeniają się mieście

i utożsamiają się z nim. Dlatego rezultatem budowania miasta kultury i obywateli

ma być nie tylko sam rozwój infrastruktury i sektorów związanych z kulturą – tak

ważnych dla pozycji Warszawy jako stolicy i metropolii. Równie istotne mają być:

kulturowa aktywizacja obywateli, położenie nacisku na kulturę żywą, różnorodną,

otwartą i nowoczesną, a także docenienie rangi i roli kultury w rozwoju naszego

miasta.

Z rozwojem kultury wiąże się debata nad tożsamością i wizerunkiem Warszawy.

Martyrologiczny obraz miasta doświadczonego przez historię budzi głęboki

szacunek. Jednak ten obraz Warszawy-bohaterki wojennej wymaga uzupełnienia

o inne ujęcie, Warszawy-bohaterki codzienności, która wie, jak zmagać się

z pragmatycznymi wyzwaniami teraźniejszości – globalnymi, krajowymi

i lokalnymi – takimi jak starzejące się społeczeństwo, dziejąca się na naszych

oczach rewolucja technologiczna, skutkująca m.in. przenoszeniem się ośrodków

twórczości do internetu i zmianą kanałów komunikacyjnych, zwiększająca się,

także ekonomicznie, rola przemysłów kreatywnych i kulturowych, zmiana modelu

uczestnictwa w kulturze i preferencji odbiorców, niezadowalający poziom

edukacji kulturalnej, niezreformowany system zarządzania instytucjami kultury,

nierozstrzygnięty spór o prawa socjalne dla twórców, niewyraźna współczesna

warszawska tożsamość, wynikająca m.in. z braku lokalnego patriotyzmu

u przyjezdnych (którzy stanowią obecnie połowę stołecznej populacji), aspiracja

miasta do stania się ważną metropolią europejską, także metropolią kultury – by

wymienić te najczęściej dyskutowane.

Kultura nie odpowie na te wyzwania w całości, nie jest cudownym lekiem na

wszystko. Jako część życia społecznego podlega tym samym, niekiedy

przeciwstawnym globalnym procesom i różnorodnym interesom, będącym poza


7

zasięgiem lokalnym. Warszawskie rozwiązania nie zastąpią reformy na poziomie

krajowym – choć mogą stać się wzorem i inspiracją dla innych miast, budując

pozycję Warszawy jako prekursorki zmian.

Kultura może ponadto w znaczący sposób wpłynąć na jakość życia obywateli

w wymiarze intelektualnym i materialnym, społecznym i ekonomicznym. Jest

także narzędziem tworzenia społecznych więzi i zakorzenienia. To wszystko

przekłada się na zwiększanie kapitału społecznego, intelektualnego i kreatywnego

społeczności, a zatem wzrost jej konkurencyjności w globalizującym się świecie.

Tym zadaniom ma pomóc określenie – w dialogu społecznym – kierunków

polityki kulturalnej miasta, do czego wstępem jest niniejszy dokument. Ma on

z założenia charakter otwarty – jest stale uaktualnianą, swoistą mapą drogową

dla kultury; mapą, która doprowadzi nas do Warszawy, o jakiej marzymy.

Warszawa, o jakiej marzymy

Warszawa, o jakiej marzymy, jest miastem, którego mieszkańcy – wychodząc

z domu lub w nim pozostając – lubią spędzać czas z kulturą, uczestnicząc w niej

lub ją tworząc. Jest miastem, w którego różnorodnej ofercie każdy znajduje coś

dla siebie; w którym stworzone są warunki do nieskrępowanej twórczości

i w którym docenia się kulturę w różnych jej przejawach.

Warszawa, o jakiej marzymy, jest miastem nowoczesnym – także

technologicznie, coraz lepiej projektowanym, estetycznym, przyjaznym

i promującym ekologiczny oraz zrównoważony styl życia. Z przyjemnością

spaceruje się po jej ulicach i jeździ po niej rowerem.

Choć jest metropolią, jej globalne aspiracje są zakorzenione w lokalności,

w budowaniu sąsiedzkich, osiedlowych, dzielnicowych wspólnot. Mieszkańcy

Warszawy mają poczucie wpływu na rozwój swojego miasta, a zarządzający

miastem są otwarci na ich opinie i potrzeby, mądrze wspierają obywatelską

spontaniczność.


8

Do Warszawy, o jakiej marzymy, chce się przyjeżdżać i chce się w niej zostać,

gdyż jest interesującym miejscem do życia. Umie pokazać swoją unikatowość,

historię i swoje kulturalne osiągnięcia. Warszawa ciepło i przyjaźnie wita gości

i nowych mieszkańców. Jest ciekawa innych i otwarta na odmienność. Jest

miastem odwiedzanym przez kulturowych turystów i – jako ważne miejsce

rozwoju przemysłu kreatywnego – wędrownych pracowników z całego świata.

Wypełnia nową treścią wzorzec Europejskiej Stolicy Kultury. Wymarzona

Warszawa jest miastem, które nawiązując do swojej tradycji inteligenckiej

i intelektualnej – z sukcesem odświeżyło czy też zredefiniowało swego rodzaju

modę na codzienne (po)życie z kulturą.

Warszawa, o jakiej marzymy to:

Warszawa nowoczesna i kreatywna

powszechnie posługuje się nowymi technologiami;

uczestniczy w światowej sieci wymiany idei;

tworzy oryginalne i podziwiane rozwiązania w oparciu o lokalne zasoby i wymianę

międzynarodową;

jest otwarta na nowe rozwiązania, nowe horyzonty, nowe trendy;

stawia na twórczość.

Warszawa aktywizująca

wspiera rozwój kompetencji kulturowych mieszkańców;

zachęca do aktywności;

ułatwia mieszkańcom dostęp do kultury i jej współtworzenie;

jest otwarta na potrzeby wszystkich grup społecznych;

jej mieszkańcy czują się współgospodarzami miasta.

Warszawa różnorodna

jest nastawiona na współpracę i partnerstwo;

jest świadoma swojej wielokulturowości, uwzględnia potrzeby mniejszości i grup

wykluczonych;

spaja różnorodną społeczność dzięki kulturze;

ma ofertę kulturalną, adresowaną do zróżnicowanych grup odbiorców w różnych

punktach miasta.

Warszawa, która buduje swoją tożsamość

określa swoją współczesną tożsamość w wyniku szerokiej otwartej dyskusji;


9

dba o swoje dziedzictwo kulturowe;

buduje partnerskie relacje z innymi ośrodkami w Polsce, w tym na Mazowszu;

czyni kulturę jednym z filarów swojej tożsamości i marki.

Warszawa efektywnie zarządzana

tworzy przejrzyste procedury i struktury zarządzania kulturą;

buduje diagnozy na podstawie badań i analiz;

kieruje się długofalową, konsekwentną i spójną polityką kulturalną;

w ocenie efektywności uwzględnia wartości społeczne i artystyczne;

wspiera współpracę między sektorami: publicznym, prywatnym, społecznym;

dba o oparty na dobrych wzorcach rozwój infrastruktury;

przekazuje obywatelom realizację zadań, przedsięwzięć – zgodnie

z konstytucyjną zasadą pomocniczości.


10

II. CELE

Cel główny

Rozwój kultury w jej zróżnicowanych przejawach, budujący współczesną

tożsamość miasta i obywateli, wspierający ich aktywność oraz wzmacniający

stołeczną i metropolitalną pozycję Warszawy.

Cele PRK

1. Zwiększanie i pogłębianie uczestnictwa w kulturze oraz pobudzanie

aktywności społecznej i kulturalnej mieszkańców miasta

2. Wspieranie rozwoju twórczości oraz upowszechniania kultury i sztuki,

a także rozwoju sektora kreatywnego

3. Poprawa stanu infrastruktury kulturalnej oraz dostępności i jakości

przestrzeni publicznej

4. Zbudowanie współczesnej tożsamości warszawskiej z poszanowaniem

tradycji i wielokulturowości

5. Zbudowanie wizerunku Warszawy jako liczącego się w Europie miasta

kultury

6. Podniesienie jakości i efektywności zarządzania kulturą

III. OBSZARY

1. Ludzie

2. Kreacja (Twórczość, wydarzenia i sektor kreatywny)

3. Miejsca i przestrzeń

4. Wizerunek

5. Tożsamość

6. Zarządzanie

Obszary opisane w dokumencie Miasto kultury i obywateli. Program rozwoju

kultury w Warszawie do roku 2020. Etap I przenikają się, jako że trudno jest

wyznaczyć sztywne podziały w rzeczywistości kulturalnej. Dlatego – choć

obszarom zostały przyporządkowane cele – w praktyce realizacja wszystkich

celów służy rozwojowi wszystkich obszarów, a szczególnie temat zarządzania

przecina pozostałe.


11

1. LUDZIE

Obszar LUDZIE obejmuje uczestników kultury, obecnych i przyszłych

mieszkańców oraz gości Warszawy.

Szybkie tempo życia stolicy, brak czasu „społeczeństwa na dorobku”,

niezadowalający poziom edukacji i animacji kulturalnej (w szkole i poza nią),

a także przemiany w modelu uczestnictwa w kulturze (np. przeniesienie

twórczości do internetu, nowe techniki komunikacyjne, zacieranie granicy między

kulturą „wysoką” a „niską”) wpływają na zmiany potrzeb i oczekiwań odbiorców.

Nie oznacza to jednak, że zainteresowanie kulturą jednoznacznie spada: z jednej

strony popularne są nagłośnione w mediach, często bezpłatne, jednorazowe

wydarzenia. Z drugiej, odbiorcy są rozproszeni – skupiają się w kulturowych

niszach, do których zaliczana jest także tzw. kultura wysoka, wielu uczestniczy

jedynie w wydarzeniach z pozainstytucjonalnego obiegu.


12

Nowoczesne, skuteczne i atrakcyjne informowanie o wydarzeniach kulturalnych

oraz orientowanie się w tym, co się dzieje, staje się – ze względu na liczbę

wydarzeń – poważnym wyzwaniem.

Oferta kulturalna w większości nie jest przystosowana do możliwości

uczestnictwa osób niepełnosprawnych, rodziców z małymi dziećmi czy osób długo

pracujących. Częściowo (z powodu wysokich cen) jest też niedostępna dla osób

mniej zamożnych.

Charakterystyczna dla dużego miasta anonimowość i specyficzne uwarunkowania

historyczne skutkują tym, że ludzie stosunkowo rzadko angażują się w działania

o charakterze lokalnym. Więzi sąsiedzkie i poczucie zakorzenienia nie są mocną

stroną Warszawy.

Mieszkańcom Warszawy brakuje miejsc, w których nie będą tylko biernymi

konsumentami kultury, ale też jej aktywnymi współtwórcami; miejsc, w których

przerzuca się pomosty między różnymi grupami społecznymi. Istniejące domy

kultury nie zawsze pełnią taką rolę. Natomiast organizacje pozarządowe

prowadzące niezależne centra kultury skazane są często na efemeryczność

działań ograniczonych do realizacji jednorazowych projektów.

Nie bez znaczenia są zniechęcające do działania trudności formalne – brak

prostej formuły współpracy inicjatyw obywatelskich, grup nieformalnych

z instytucjami miejskimi i władzami, skomplikowane procedury związane

z wykorzystaniem ulic, podwórek, chodników na inicjatywy kulturalne.

W związku z tymi zjawiskami potencjał mieszkańców Warszawy jako uczestników

i współtwórców kultury nie jest wystarczająco wykorzystany.

Celem w tym obszarze jest zwiększanie i pogłębianie uczestnictwa

w kulturze oraz pobudzanie aktywności społecznej i kulturalnej

mieszkańców miasta.

Cel ten będzie realizowany m.in. poprzez:


13

rozwijanie kompetencji kulturowych warszawiaków poprzez edukację

kulturalną i animację kulturalną

dopasowanie oferty kulturalnej do trybu życia i możliwości mieszkańców

Warszawy

podniesienie dostępności oferty kulturalnej (również przez stworzenie

metod zdalnego uczestnictwa)

informowanie o ofercie kulturalnej w sposób nowoczesny, kompleksowy,

przejrzysty i atrakcyjny

wspieranie aktywnego uczestnictwa mieszkańców Warszawy w kulturze,

w tym także w zakresie działań lokalnych

otwarcie instytucji kultury (muzea, galerie, teatry instytucjonalne) na

pracę ze środowiskiem lokalnym i na programy animacji kulturalnej

wspieranie ruchu amatorskiego.

Przykładowe działania i projekty:

nowoczesne, atrakcyjne na różnych poziomach i systematycznie

prowadzone projekty z zakresu edukacji kulturalnej i animacji kultury

z wykorzystaniem instytucji, inicjatyw prywatnych i społecznych

programy umożliwiające początkującym animatorom kultury prowadzenie

własnych projektów społeczno-kulturalnych

inicjatywy mające na celu poszukiwanie i testowanie innowacyjnych

rozwiązań w zakresie prowadzenia programów edukacji i animacji

kulturalnej

zmiana godzin otwarcia instytucji kultury

przystosowanie oferty kulturalnej dla niepełnosprawnych, rodziców

z dziećmi etc.

kulturalna karta miejska ułatwiająca uczestnictwo w kulturze

system informacji kulturalnej uwzględniający różne kanały komunikacyjne

udostępnienie możliwości uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych

przez internet

inicjatywy społeczno-kulturalne mieszkańców, wspierane przez samorząd

i instytucje miejskie, wzmacniające wspólnoty lokalne (np. święta ulic,

osiedlowe świetlice)


14

eksperymentalne włączanie publiczności w kształtowanie programów

instytucji

międzypokoleniowe i międzykulturowe projekty kulturalne

„latające centra kultury” działające w częściach miasta o ubogiej ofercie

kulturalnej

W roku 2020

Uczestnicy kultury mają wybór: wydarzenia kulturalne są zróżnicowana

i dostępne, także przez internet, usuwane są bariery architektoniczne, finansowe

i mentalne. Wiedza, potencjał twórczy, wrażliwość, kulturalna świadomość

i otwartość mieszkańców Warszawy są wzmacniane. Informacje o kulturze są

atrakcyjne i skuteczne. Mieszkańcy czują się bardziej związani ze swoim

miastem, osiedlem, ulicą i mają możliwości oraz narzędzia, dzięki którym sami

organizują własne przedsięwzięcia społeczno-kulturalne oraz kreują lokalne życie

kulturalne.

2. KREACJA (TWÓRCZOŚĆ, WYDARZENIA, SEKTOR KRETYWNY)

Obszar KREACJA dotyczy twórczości oraz organizowania wydarzeń kulturalnych

(upowszechniania kultury), a także działalności sektora kreatywnego,

rozumianego jako sektor firm wytwarzających produkty i usługi o oryginalnym

charakterze, oparte o nowe idee i innowacje, w takich dziedzinach jak m.in.:

wzornictwo, media, film, architektura, rękodzieło, wydawnictwa, reklama.

Warszawa – dzięki dużej liczbie instytucji i rozwiniętemu sektorowi

pozarządowemu oraz dzięki stale zwiększającym się udziale podmiotów

prywatnych i artystów indywidualnych w tworzeniu kultury – ma ogromny

potencjał kulturotwórczy.

Wiele instytucji ma bardzo interesującą, wysokiej jakości ofertę kulturalną,

tworzoną przez wybitne osobowości artystyczne i animatorów kultury

pracujących z niekłamaną pasją. Powstają dzieła o światowej randze. Działania

twórcze bywają jednak hamowane przez niedofinansowanie, wynikające m.in.


15

z wysokich kosztów utrzymania w stosunków do całego budżetu

i niezreformowanego systemu zarządzania. Część instytucji jest wciąż

zamkniętych na nowe idee i nowe formy współpracy z podmiotami

pozainstytucjonalnymi oraz z innymi instytucjami. Wynika to m.in. z faktu, że

brakuje procedur, opisujących współpracę między instytucjami miejskimi,

organizacjami pozarządowymi i sektorem prywatnym, co powoduje komplikacje

prawne podczas realizacji wspólnych projektów.

Mało jest miejsc impresaryjnych, umożliwiających pracę lub prezentację twórcom

„kontraktowym”, wędrownym specjalistom, projektantom, animatorom, którzy

nie chcą lub nie mogą związać się na stałe z instytucją (publiczną lub

niepubliczną).

Miasto od kilku lat wspiera rozwój twórczości i organizowanie wydarzeń

kulturalnych przez organizacje pozarządowe. Dzięki konsekwentnie zwiększanym

nakładom sektor pozarządowy stworzył widoczny, alternatywny obieg kultury.

Realizacja projektów przez organizacje pozarządowe wiąże się jednak ze

stosowaniem niejednolitych, niekiedy uciążliwych i skomplikowanych procedur.

Skutkuje to skupianiem się na zagadnieniach formalnych i księgowych, co

ogranicza swobodę artystyczną i prawo do eksperymentu. Wymogi formalne

wobec małych (np. lokalnych) i wielkich (np. międzynarodowych) projektów są

takie same. Taka sytuacja sprawia, że stosunkowo trudno jest „wejść do gry”

mało doświadczonym lub młodym organizacjom.

Indywidualni twórcy i artyści mają w Warszawie wyjątkowe możliwości rozwoju.

Stolica inspiruje i przyciąga. Od kilku lat budowany jest system nagród

i stypendiów artystycznych. Wiele osób szuka jednak możliwości dofinansowania

swoich projektów poprzez instytucje i organizacje pozarządowe.

Specyfika Warszawy sprzyja rozwojowi sektora kreatywnego. W związku

z brakiem szczegółowych analiz i pełnego obrazu możliwości, miasto nie wspiera

go w sposób systemowy i nie stymuluje jego rozwoju.


16

Brak wieloletniej perspektywy i przewidywalności decyzji dotyczących kultury

wpływa na brak poczucia bezpieczeństwa i wymusza krótkoterminowe

planowanie działań kulturalnych. Utrudnia to zwłaszcza organizację

ogólnopolskich lub międzynarodowych wydarzeń, takich jak festiwale, projekty

międzynarodowe, rezydencje, które muszą być programowane z dużym

wyprzedzeniem.

Władze miasta bezpośrednio nie ingerują w życie artystyczne, pozostawiając

sobie rolę administratora publicznych pieniędzy. Z drugiej strony brak jasnych

kryteriów oceny oraz priorytetów sprawia, że długofalowe preferencje Urzędu

Miasta – mecenasa kultury są trudno uchwytne. Do oceny wartości artystycznej

projektów pozarządowych czy stypendialnych nie wykorzystuje się wiedzy

ekspertów. Wysokość środków publicznych przeznaczanych na działanie instytucji

kultury nie jest bezpośrednio uzależniona od ich oferty kulturalnej, a jedynie od

potrzeb związanych z tzw. kosztami stałymi.

Zagrożeniami dla rozwoju wolnej kultury i jakości twórczości jest swoista cenzura

ekonomiczna i tematyczna. Środki publiczne, przeznaczone na sztukę, bywają

wykorzystywane w celach rozrywkowych lub okolicznościowych, co zagraża

powstawaniem dzieł, prac i projektów sztampowych, nieautentycznych lub wręcz

nieudanych. Niebezpieczną praktyką jest nacisk ze strony decydentów na

zwiększające się samofinansowanie – bez względu na rodzaj wydarzenia – oraz

ocena wartości wydarzenia na podstawie jego popularności (frekwencji) lub

wpływów z biletów.

Te wszystkie okoliczności sprawiają, że chociaż warszawska kultura rozwija się,

w znacznym stopniu dzięki finansowaniu przez Urząd Miasta, a jej pozycja w skali

kraju jest silna, to potencjał twórczy stolicy wciąż nie jest w pełni wykorzystany.

Celem w tym obszarze jest wspieranie rozwoju twórczości oraz

upowszechniania kultury i sztuki, a także rozwój sektora kreatywnego.


wspieranie powstawania nowych dzieł i organizowania kulturotwórczych

wydarzeń


17

wspieranie różnorodności i niezależności artystycznej powstających

projektów kulturalnych, w tym tworzenie możliwości realizacji projektów

ryzykownych i eksperymentalnych

wspieranie rozwoju umiejętności twórców, artystów, organizatorów

kultury, animatorów, projektantów, w tym także rozpoczynających

działalność

ujednolicenie i uproszczenie zasad oraz procedur realizowania projektów

kulturalnych

wypracowanie modeli współpracy różnych podmiotów i sektorów (np.

instytucji, grup twórczych, organizacji pozarządowych, firm z sektora

kreatywnego)

zachęcanie sektora prywatnego do wspierania kultury

stworzenie ram polityki festiwalowej miasta

wspieranie współpracy międzynarodowej i powstawania koprodukcji


konkursy na projekty kulturalne dla podmiotów o różnym statusie

prawnym

z uwzględnieniem ich zróżnicowanego potencjału

ścieżka „laboratorium” dla ryzykownych i innowacyjnych form twórczości

szkolenia i warsztaty dla osób zajmujących się kulturą (w tym: w zakresie

pozyskiwania funduszy, a także dotyczące pracy metodą projektową) oraz

wymiana doświadczeń, wizyty studyjne

sceny impresaryjne, dostępne dla osób niezwiązanych z instytucjami

publicznymi lub niepublicznymi, prezentujące całorocznie dzieła

powstające poza Warszawą

intensywna promocja mecenatu prywatnego (np. crowdfundingu)

plan wspierania sektora kreatywnego (np. poprzez nagrody, ułatwienia

w zakładaniu firm, zlecanie zadań publicznych, ulgi czynszowe, szkolenia)

i jego realizacja

promowanie na różne sposoby idei mecenatu prywatnego

stworzenie listy imprez kulturalnych (w tym festiwali) o priorytetowym

znaczeniu dla miasta i planu ich długofalowego finansowania

koprodukcje i projekty międzynarodowe


18

program rezydencji (np. we współpracy z instytucjami kultury takimi jak

CSW, Instytut Teatralny, Instytut Muzyki i Tańca)

W roku 2020

Warszawa jest miastem, które postawiło na nieskrępowany rozwój twórczości.

Urząd Miasta jest znaczącym, światłym mecenasem kultury, wspieranym przez

sektor prywatny. Oferta kulturalna jest interesująca, różnorodna, na wysokim

poziomie, adresowana do osób o różnych gustach i potrzebach. Istnieje

przestrzeń i wsparcie dla eksperymentalnych, ryzykownych projektów, dla nisz

oraz dla atrakcyjnego kultywowania form klasycznych. Dzięki projektom

międzynarodowym, koprodukcjom i prezentacjom twórcy, artyści, organizatorzy

kultury, animatorzy, projektanci (wszyscy uczestnicy sektora kultury) mają

możliwość udziału w zagranicznych wydarzeniach i obiegu wymiany idei.

Twórczość i wydarzenia nie są poddawane cenzurze. Liczba dzieł powstających na

zamówienie jest ograniczona. Przedsięwzięcia podejmowane przez firmy

z sektora kreatywnego są istotnym czynnikiem gospodarczego rozwoju miasta

i budulcem jego wizerunku jako ważnego europejskiego ośrodka kultury.

Uczestnicy sektora kultury – bez względu na formę prawną podmiotu, z którym

są związani – znają priorytety polityki kulturalnej oraz zasady uzyskania wsparcia

ze strony Miasta na realizację projektów; mają także łatwy dostęp do takich

informacji.

3. MIEJSCA I PRZETRZEŃ

Obszar MIEJSCA I PRZESTRZEŃ obejmuje wszystkie przestrzenie kultury:

budynki i lokale, przestrzeń publiczną – bez względu na status wynajmujących

lub właścicieli. Znajdują się tutaj: instytucje miejskie, dzielnicowe

i współprowadzone przez miasto (teatry, domy kultury, biblioteki, muzea etc.),

placówki edukacyjne realizujące zadania z zakresu kultury; niepubliczne –

pozarządowe i prywatne – instytucje kultury (teatry, centra kultury,

klubokawiarnie, kluby, galerie), miejsca sektora kreatywnego (wytwórnie

płytowe, sklepo-galerie z designem, pracownie architektoniczne etc.) oraz

zabytki.


19

Warszawa jest siedzibą bardzo licznych miejskich instytucji (także narodowych

i marszałkowskich), które stanowią w wielkim stopniu o potencjale kulturalnym

Warszawy. Instytucje kultury, zwłaszcza nowe, obok prowadzenia swojej

podstawowej działalności, współpracują z organizacjami pozarządowymi,

prowadzą projekty edukacyjne i aktywizujące społeczność. Jednakże w wielu

wypadkach zasady funkcjonowania instytucji, wizja działalności oraz stan

techniczny (np. w zakresie wymogów przeciwpożarowych, dostosowania do

potrzeb niepełnosprawnych lub rodziców z małymi dziećmi i wykorzystywania

nowych rozwiązań technologicznych) są pozostałością czasów sprzed 1989 roku.

Reforma tego stanu rzeczy wymaga kosztownych i trudnych zmian oraz

remontów (w tym w budynkach nienależących do miasta).

Przestrzeń w instytucjach miejskich nie zawsze jest wystarczająco

wykorzystywana, a jednocześnie organizacje pozarządowe czy nieformalne grupy

twórcze pozostają „bezdomne” – brakuje procedur i zasad usprawniających ich

współpracę.

W ocenie stanu warszawskiej kultury należy wziąć również pod uwagę fakt, że

nasycenie dzielnic instytucjami i miejscami kultury jest nierównomierne,

najwięcej ich działa w Śródmieściu.

Choć obowiązuje uchwała Rady Miasta umożliwiająca wynajem lokali po stawkach

preferencyjnych organizacjom pozarządowym, nie ma transparentnej

i długofalowej polityki, dotyczącej budowania bazy lokalowej dla niepublicznych

instytucji i organizatorów kultury, których liczba wzrasta. Wynajmowane lokale

są często w bardzo złym stanie i są nieprzystosowane do prowadzenia

działalności kulturalnej. Krótki okres wynajmu (3 lata) i brak gwarancji

przedłużenia umowy zniechęca najemców do ponoszenia znaczących nakładów

remontowych.

Problemem wielu organizatorów kultury jest niechęć mieszkańców

(bezpośrednich sąsiadów) wobec otwartych miejsc kultury, nawet gdy znajdują


20

się one w ścisłym centrum miasta i, w rezultacie, blokowanie ich działalności ze

względu na ich „uciążliwość”.

Ze względu na fakt, że tylko ok. 30% obszarów Warszawy jest objętych planami

zagospodarowania a współpraca z inwestorami sporadycznie obejmuje działania

kulturalne i inne projekty społeczne – nowe inwestycje w mieście nie poprawiają

sytuacji. Brak planów zagospodarowania powoduje utrzymywanie się

przestrzennego chaosu i marnej jakości przestrzeni publicznej. W wielu miejscach

mała architektura (kioski, ławki, kosze na śmieci – nieumożliwiające segregacji)

i zieleń miejska sprawiają wrażenie zaniedbanych. Przestrzeń publiczna rzadko

sprzyja interakcji społecznej i działalności kulturalnej. Najbardziej rzucającym się

w oczy elementem ulic i placów są bezładnie umieszczane szyldy i billboardy oraz

reklamy wielkoformatowe na budynkach.

Stan zachowania zabytków i przestrzeni publicznej o wartości historycznej jest

niezadowalający. Tylko część zabytków i zbiorów jest eksponowana w sposób

nowoczesny i atrakcyjny. Wiedza mieszkańców na ten temat jest niedostateczna.

Często przywoływaną w opisach mocną stroną Warszawy są parki i tereny

zielone, choć wykorzystanie ich przez mieszkańców – na pikniki na trawie,

spacery z psami, aktywność sportową – nie zawsze jest dozwolone. Wielu

zwolenników ma praski, dziki brzeg Wisły, który odróżnia stolicę od większości

miast usytuowanych nad rzekami.

Realizacja projektów kulturalnych i artystycznych w przestrzeni publicznej

napotyka wiele przeszkód formalnych i mentalnych. Nowe dzieła (instalacje,

murale, rzeźby) powstają często tam, gdzie udaje się zdobyć pozwolenie,

w miejscach przypadkowych, niekiedy kontrowersyjnych. Brakuje zasad

wykorzystywania na projekty kulturalne obiektów poprzemysłowych oraz

obiektów i terenów o nieuregulowanym statusie własnościowym.

Te czynniki wpływają na niedostateczne wykorzystanie potencjału lokalowego

i przestrzennego miasta.


21

Celem w tym obszarze jest poprawa stanu infrastruktury kulturalnej

oraz dostępności i jakości przestrzeni publicznej.


stworzenie sieci nowoczesnych, łatwo dostępnych, spełniających wymogi

bezpieczeństwa miejsc kultury (publicznych i niepublicznych), w tym

rewitalizacja istniejących instytucji kultury (domy kultury, świetlice, kluby,

biblioteki) na terenie całego miasta

efektywne i celowe wykorzystanie infrastruktury istniejących instytucji

miejskich, uwzględniające udostępnianie niewykorzystanych miejsc innym

podmiotom

systematyczne poprawianie jakości przestrzeni publicznej

poprawę jakości historycznej przestrzeni Warszawy, stanu technicznego

zabytków i umożliwienie wykorzystania ich na cele kulturalne, społeczne

i edukacyjne

uwzględnianie projektów kulturalnych i miejsc o profilu kulturalno-

społecznym w planach zagospodarowania i w negocjacjach z deweloperami

uproszczenie procedur realizacji projektów w przestrzeni publicznej

wypracowanie zasad swobodnego korzystania z parków i terenów zielonych

wypracowanie umowy społecznej pomiędzy Urzędem Miasta,

mieszkańcami a organizatorami kultury w sprawach konfliktowych


analiza lokalizacji nowych obiektów kultury z uwzględnieniem późniejszych

możliwości ich finansowania

opracowanie raportu dotyczącego oferty i stanu instytucji miejskich,

a także planu remontów i innych działań

dostosowanie instytucji kultury do europejskich standardów

technologicznych i prawnych, w tym także dostosowanie ich do potrzeb

osób niepełnosprawnych, rodziców z małymi dziećmi itp.

system premiowania międzysektorowych projektów partnerskich lub

koprodukcji (instytucji miejskich z organizacjami pozarządowymi, grupami

nieformalnymi, indywidualnymi twórcami i animatorami kultury, a także

przedsiębiorstwami sektora kreatywnego)

doprecyzowanie i uspójnienie polityki lokalowej oraz zasad wykorzystania


22

miejsc o nieuregulowanym statusie własnościowym na realizację

krótkoterminowych projektów kulturalnych

prawne uporządkowanie wykorzystania przestrzeni publicznej na reklamy

oraz systematyczne działania rzecznicze w celu wypracowania takich

rozwiązań na poziomie administracji centralnej

konkursy dotyczące małej architektury i zieleni miejskiej, a także

budynków, wnętrz publicznych oraz elementów identyfikacji wizualnej

(z założeniem realizacji wybranych projektów)

nowe, oryginalne, powiązane z otoczeniem, wysokiej jakości artystycznej

obiekty sztuki oraz działania w przestrzeni miejskiej

wypracowanie i konsekwentne wdrażanie polityki dotyczącej pomników

i innych miejsc pamięci, opartej na transparentnych procedurach

i profesjonalnej ocenie wartości artystycznej i urbanistycznej

stworzenie i udostępnienie katalogu dzieł sztuki w przestrzeni miejskiej

oraz zapewnienie im odpowiedniej ochrony

wytyczenie „stref kultury” – ogólnomiejskich i dzielnicowych – w których

stworzone zostaną dogodne warunki do rozwoju aktywności kulturalnej

i społecznej (np. wynajmowanie lokali na działalność kulturalną po

preferencyjnych cenach, możliwość wystawiania stolików przed

klubokawiarniami, prowadzenia działalności wieczorami i w nocy,

ustawiania stojaków na rowery przed miejscami kultury; czasowego

zajmowania wytyczonych fragmentów przestrzeni publicznej na

spontaniczne działania)

W roku 2020

Instytucje kultury (publiczne i niepubliczne) są atrakcyjnymi, interesującymi,

dobrze wyposażonymi, nowoczesnymi technologicznie, efektywnie zarządzanymi

miejscami. Ich oferta kulturalna jest bogata i różnorodna oraz dostosowana do

trybu życia mieszkańców Warszawy i różnych grup odbiorców np. osób

niepełnosprawnych, rodziców z małymi dziećmi.

Instytucjom przypisane są różne zadania (eksperyment, upowszechnianie

klasyki, edukacja kulturalna, animacja kulturalna etc.). Podmioty z różnych

sektorów współpracują ze sobą na podstawie znanych wszystkim stronom zasad.


23

Powstawanie nowych miejsc kultury i firm kreatywnych jest wspierane przez

jasną i konsekwentną politykę lokalową. Na terenach obecnych „pustyni

kulturalnych” funkcjonują nowe miejsca działalności kulturalnej i miejsca

spotkań. Powstają one także dzięki współpracy z inwestorami lub w miejscach

dotychczas nieprzeznaczonych na działania kulturalne (np. w byłych fabrykach,

zakładach, na terenach wojskowych). Powstają budynki i przestrzeń publiczna

o wysokiej jakości architektonicznej i technicznej.

Parki i tereny zielone są otwarte dla mieszkańców. Przestrzeń miejska jest coraz

bardziej estetyczna, dostępna i przyjazna. Ułatwione są procedury realizowania

projektów kulturalnych w przestrzeni publicznej i na terenach o tymczasowo

niejasnym statusie, np. przed planowanymi inwestycjami.

Życie kulturalne toczy się przez całą dobę, zwłaszcza w wytyczonych „strefach

kultury” – gdzie wydarzenia artystyczne i kulturalno-społeczne o różnym

charakterze odbywają się regularnie i z dużą częstotliwością.

4. WIZERUNEK

Obszar WIZERUNEK dotyczy procesu budowania marki Warszawy jako

będącego łącznikiem ze Wschodem, liczącego się w Europie, interesującego

miasta kultury ze spójną i wieloaspektową polityką promocji kultury oraz

skierowaną do gości i mieszkańców nowoczesną informacją kulturalną.

Warszawa jest postrzegana jako brzydkie, obojętne i nastawione na ekonomiczny

wyścig miasto biznesu, bezosobowa siedziba władz państwa. Jedynie tragiczna

historia wzrusza i budzi szacunek, choć Warszawa nie jest miastem

„historycznym” (tj. kojarzonym z tradycyjnie pojmowanymi zabytkami), gdyż jej

oblicze zostało ukształtowane głównie w XX i XXI wieku. Warszawie brakuje

wyrazistych – w kontekście innych europejskich miast – symboli aktywności

kulturalnej: miejsc, wydarzeń, budynków, które wzbogacałyby wizerunek miasta

o elementy kreatywności, edukacji, wypoczynku, przyjemności.


24

Warszawa jest „dziełem w toku” – miastem godzącym różne paradoksy –

fascynującym i odpychającym. Zachodzi w niej chaotyczny i dynamiczny proces

„regeneracji miasta poprzez kulturę”. Jej atuty to energia, otwartość, możliwości

zmian, aspiracje do stania się nowoczesną metropolią. Warszawa ciągle się

przeobraża, jest coraz bardziej nowoczesna i pięknieje. Jej magiczne czy

oryginalne miejsca są odkrywane i opisywane, powstają kulturalne blogi

i serwisy, toczą się liczne debaty i dyskusje o mieście. Wielu, nie tylko

warszawskich, artystów, organizatorów kultury, projektantów, społeczników

pracuje każdego dnia na wizerunek miasta kultury otwartego na kreatywność

i aktywność obywatelską.

Bogactwo to nie jest w odpowiednim stopniu wykorzystywane w działaniach

promocyjnych miasta. Podejmowane działania sprawiają wrażenie wyrywkowych.

Nie widać współpracy między jednostkami miasta odpowiedzialnymi za promocję

i kulturę. Wydaje się, że kultura przegrywa wizerunkowo z biznesem i sportem.

Brakuje nowoczesnych, interesujących punktów informacji kulturalnej,

a w punktach informacji turystycznej kultura prezentowana jest marginalnie

i w sposób tradycyjny. Miejska informacja kulturalna jest rozproszona, nie

odpowiada wymaganiom stawianym przez współczesnych odbiorców. Istniejące

narzędzia i media nie są wystarczająco wykorzystywane do budowania

atrakcyjnego i spójnego komunikatu. Badania wykazują, że „pozycja marki

Warszawy jest słabsza niż wynikałoby to z potencjału Polski i oczekiwań wobec

stolicy”.

Celem w tym obszarze jest zbudowanie wizerunku Warszawy jako

liczącego się w Europie miasta kultury.


wypromowanie Warszawy jako miasta kultury i obywateli: z atrakcyjną

ofertą kulturalną, oferującego możliwości atrakcyjnego spędzenia czasu

wolnego oraz współpracującego z obywatelami

włączenie artystów, projektantów, organizatorów kultury, społeczników,

a także wydarzeń i zjawisk kultury oraz mediów do budowania wizerunku

Warszawy – miasta kultury i obywateli


25

wykorzystanie ikonicznych, symbolicznych dla miasta postaci, zdarzeń

i zjawisk do budowania wizerunku Warszawy – miasta kultury

wykorzystanie istniejących sieci kontaktów międzynarodowych do

promowania Warszawy jako miasta kultury oraz szukanie nowych

możliwości promocji

zbudowanie nowoczesnego systemu informacji oraz promocji kulturalnej,

adresowanego do mieszkańców miasta i turystów


stworzenie spójnego, długofalowego planu budowania wizerunku

Warszawy jako miasta kultury i obywateli

powołanie Warszawskich Ambasadorów Kultury oraz systematyczna

współpraca z liderami opinii, w tym z mediami, w kształtowaniu wizerunku

miasta

promowanie warszawskiej twórczości poprzez wspieranie udziału twórców

w znaczących imprezach i ich obecności w istotnych miejscach kultury

udział Warszawy w międzynarodowych imprezach kulturalnych, także

w roli gospodarza

system informacyjny o kulturze, w tym wielojęzyczny i zmapowany serwis

internetowy z elementami społecznościowymi i interaktywnymi oraz mapo-

przewodniki opisujące różne oblicza Warszawy (np. Warszawa królewska,

żydowska, kultury niezależnej) dostępne na dworcach, lotniskach,

w punktach informacji kulturalnej i turystycznej

prowadzenie i rozwijanie wielojęzycznego centrum informacji kulturalnej,

dostarczającego także informacji w internecie

stworzenie sieci nowocześnie zaprojektowanych, estetycznych nośników

reklamy przeznaczonych wyłącznie do promowania wydarzeń kulturalnych

(z wykorzystaniem istniejących zasobów miejskich, np. Warexpo)

W roku 2020

Warszawa przyciąga budzącymi zainteresowanie i wpisanymi na stałe

w krajobraz zdarzeniami kulturalnymi, niszowymi i tymi o międzynarodowej

skali, oraz swoją wypracowaną na styku historii i współczesności intrygującą

tożsamością.


26

Oprócz wizerunku miasta o wielu obliczach (np. miasta muzyki niezależnej,

zagłębia teatralnego, miasta nowoczesnej architektury i przestrzeni miejskiej,

miasta wielokulturowego), ma także wizerunek atrakcyjnego miejsca do życia

i pracy, sprzyjającego środowiska dla twórców, intelektualistów, aktywistów czy

przedsiębiorców z sektora kreatywnego. Jest „poligonem doświadczalnym” dla

architektów, urbanistów, projektantów z całego świata.

Informacja kulturalna i o mieście jest wielojęzyczna i dostępna na różne sposoby.

Istnieje polityka wspierania powstawania lub chronienia dzieł, które stają się

własnością i symbolami nowoczesnego miasta. Zidentyfikowane i promowane są

atrakcyjne i ważne miejsca, budynki i postaci związane z Warszawą (np. nowa

architektura, zabytki modernizmu, znani twórcy). Informacja o nich stanowi

część systemu informacji kulturalnej. Warszawscy twórcy budują markę

Warszawy – miasta kultury, regularnie biorąc udział w znaczących wydarzeniach

(np. festiwale) i pokazując swoje prace w renomowanych miejscach (galerie,

teatry).

5. TOŻSAMOŚĆ

Obszar TOŻSAMOŚĆ obejmuje odkrywanie, wypracowywanie i budowanie

poprzez kulturę identyfikacji warszawiaków ze współczesną Warszawą – miastem

nowoczesnym, otwartym, wielokulturowym, szanującym swoje dziedzictwo

i historię.

Tożsamość miasta oparta jest przede wszystkim na tym, jakie wywołuje ono

wrażenie i emocje, jak jest odbierane przez mieszkańców i przez osoby

z zewnątrz (np. turystów czy biznesmenów) oraz jak jest promowane w innych

miastach i na świecie. Obecnie postrzeganie tożsamości Warszawy odwołuje się

przede wszystkim do korzeni historycznych, a w mniejszym stopniu bazuje na

zdarzeniach najnowszych oraz na aspiracjach dotyczących przewidywalnej

przyszłości czy wspólnoty celów mieszkańców miasta. Jednak tragiczna historia

miasta, która budzi szacunek i współczucie, nie jest wystarczającym czynnikiem

skłaniającym nowych mieszkańców do zakorzenienia się w stolicy. Mity Warszawy

przedwojennej i wojennej nie znajdują odbicia w historii prywatnej i rodzinnej


27

nowych mieszkańców. Wielokulturowość, powojenna odbudowa czy gwałtowna

modernizacja po 1989 roku są w niewielkim stopniu wykorzystywane do

budowania warszawskiej tożsamości.

Entuzjaści Warszawy – choć aktywni i widoczni – są w mniejszości. Wielu

mieszkańców nie utożsamia się z miastem i czuje się w nim obco. Brakuje

mechanizmów budowania więzi imigrantów z miastem poprzez włączanie ich

w życie kulturalne i społeczne miasta.

Warszawa nie wykorzystuje obecnie swojego potencjału wynikającego z bycia

„domem” ludzi o różnych korzeniach. Nowi mieszkańcy rzadko mają szanse

poczuć, że współtworzą nową tożsamość miasta.

Celem w tym obszarze jest zbudowanie współczesnej tożsamości

warszawskiej z poszanowaniem tradycji i wielokulturowości.


zainicjowanie procesu określania współczesnej tożsamości Warszawy

budowanie poczucia odpowiedzialności, zainteresowania i więzów

z miejscem zamieszkania poprzez projekty artystyczne i społeczno-

kulturalne

wspieranie aktywności kulturalnej imigrantów, przede wszystkim w jej

niefolklorystycznym wymiarze

wspieranie projektów międzykulturowych

włączenie współczesnych, pozawojennych aspektów dziedzictwa

kulturowego do budowania tożsamości


rozpoczęcie publicznej, otwartej debaty na temat współczesnej tożsamości

Warszawy

wspieranie miejscowej („wewnętrznej”) turystyki miejskiej poprzez

odkrywanie i popularyzowania lokalnych legend, miejsc, historii lub

określonych tematów (np. poprzez ścieżki tematyczne, audiobooki,

wycieczki), także z wykorzystaniem dzielnicowych programów edukacji

kulturalnej


28

stworzenie nowoczesnej (cyfrowej) informacji o miejscach i obiektach

ważnych dla tożsamości Warszawy, w tym tych pochodzących z czasu

powojennego

digitalizacja zbiorów zabytkowych i stworzenie dostępnej w sieci

dokumentacji cyfrowej miejsc zagrożonych (np. zniszczeniem,

rozbiórkami, przebudowami itp.)

tworzenie cyfrowego archiwum współczesnej kultury Warszawy

archiwizowanie i eksponowanie historii miasta i dzielnic zachowanej

w prywatnych historiach mieszkańców

dołączenie informacji o zabytkach Warszawy (zdjęć, filmów, czytanych

historii) do systemu informacji kulturalnej

wspieranie i prezentacje sztuki tworzonej przez imigrantów

projekt „Warszawiacy” – tworzenie miejsc spotkań i projektów

wzmacniających wspólną aktywność twórczą różnych grup: seniorów,

imigrantów, mieszkańców dzielnic podmiejskich

W roku 2020

Mieszkańcy stolicy w coraz większym stopniu czują się współgospodarzami

i współtwórcami miasta. Wzmacnia to ich poczucie odpowiedzialności za

otoczenie: podwórko, osiedle, dzielnicę.

Warszawa jest przyjaznym domem dla ludzi o różnych korzeniach, pochodzeniu,

wieku, religii, poglądach. Historia miasta i jego mieszkańców, także najnowsza,

jest obecna w przestrzeni i świadomości społecznej. Jest w nowoczesny, otwarty

sposób wykorzystywana jako element edukacji i budowania poczucia więzi

z przeszłością. Kultura – różnorodna, otwarta i dostępna – wpływa na budowanie

poczucie tożsamości, która jest wciąż na nowo definiowana i z kanonicznej staje

się autorefleksyjna.

„Warszawiak”, „warszawianka” – to brzmi dumnie.


29

6. ZARZĄDZANIE

Obszar ZARZĄDZANIE dotyczy tworzenia i prowadzenia polityki kulturalnej oraz

administrowania zasobami w sektorze kultury. Obejmuje także finansowanie,

monitorowanie i ewaluację działań kulturalnych.

System zarządzania kulturą w Warszawie, tak jak w całym kraju, nie przeszedł

koniecznej reformy. Mimo to zachodzi proces zmiany: obok działalności licznych

teatrów publicznych, domów kultury oraz muzeów kultura coraz dynamiczniej

rozwija się poza instytucjami. Nowi „gracze” to organizacje pozarządowe,

nieformalne grupy twórcze, indywidualni artyści i coraz liczniejsze podmioty

prywatne, w tym przedsiębiorstwa kreatywne. Jednocześnie potencjał części

instytucji (miejsca, sprzęt i pracownicy) nie jest do końca wykorzystywany.

Przeszkody formalne i mentalne utrudniają współpracę międzysektorową, co

sprawia, że wspólne realizowanie projektów jest bardzo trudne.

W Warszawie brakuje obecnie założeń wieloletniej polityki kulturalnej

formułującej priorytety, cele strategiczne i operacyjne oraz konkretne plany

wykonawcze. Z tego powodu decyzje Urzędu Miasta, na wszystkich szczeblach

struktury administracyjnej, dotyczące kultury często podejmowane są doraźnie,

w perspektywie roku budżetowego.

Stan kultury jest zbadany we fragmentach, brakuje całościowego opisu

i diagnozy, dlatego nie do końca wiadomo, jakie podmioty, z jakimi

kompetencjami i możliwościami, w jakich dziedzinach prowadzą działalność

kulturalną.

System konstruowania budżetów instytucji, przyznawania dotacji organizacjom

pozarządowym oraz stypendiów artystycznych osobom indywidualnym nie

uwzględnia obecnie (poza jednym wyjątkiem) ocen eksperckich, punktowanych

według jasnych reguł. Brakuje powszechnie znanych i jasnych zasad

finansowania działalności kulturalnej, w tym kryteriów oceny i priorytetów.

Brakuje także długofalowego myślenia o rozwoju twórczości. Miasto nie prowadzi

regularnego monitoringu i nie ewaluuje działalności kulturalnej. Kontrole, głównie

dotyczące projektów pozarządowych, skupiają się na kwestiach poprawnego

prowadzenia księgowości.


30

Decyzje dotyczące strategicznych kwestii kultury, takich jak: priorytety, rodzaje

zadań, wysokość dotacji, mają charakter partycypacyjny i transparentny jedynie

w odniesieniu do sektora pozarządowego. Organizacje pozarządowe skupione

w Komisjach Dialogu Społecznego mają wpływ na program współpracy (uchwałę

Rady Miasta), który nakreśla kierunki polityki miasta we współpracy z trzecim

sektorem. Przedstawiciele organizacji pozarządowych biorą udział

w posiedzeniach zespołów opiniujących wnioski w konkursach dotacyjnych.

W internetowej księdze dotacji umieszczane są informacje o wszystkich

projektach odrzuconych oraz finansowanych lub dofinansowanych z miejskich

pieniędzy publicznych. Inne decyzje, dotyczące np. sektora kreatywnego, czy też

ważnych dla mieszkańców kwestii nie mają takich prawnych umocowań.

Odpowiedni kształt systemu prawno-organizacyjnego w sektorze kultury nie

zapewni automatycznie wysokiego poziomu warszawskiej kultury, ale ma szanse

stworzyć lepsze warunki dla jej rozwoju. Kultura potrzebuje nie tylko twórców

i uczestników, ale również sprawnych organizatorów i menadżerów. Dlatego

właśnie rozwój kultury jest w dużym stopniu uzależniony od prawa, procedur,

zasad i kompetencji ludzi, którzy mają o niej decydować.

Celem w tym obszarze jest podniesienie jakości i efektywności

zarządzania kulturą.


tworzenie i stałe aktualizowanie obrazu warszawskiej kultury poprzez

badania, analizy, opracowania eksperckie realizowane przez podmioty

wyłonione w konkursie lub przetargu

wypracowanie reguł formułowania założeń polityki kulturalnej odnoszącej

się do zmian społecznych

nakreślenie priorytetów, celów strategicznych i operacyjnych, planów

wieloletnich i rocznych

dostosowanie wewnętrznej struktury Miasta (biur, wydziałów i innych

jednostek) do aktualnych wyzwań i celów


31

stworzenie przejrzystego systemu finansowania kultury, ściśle

powiązanego z kierunkami wskazanymi w Programie Rozwoju Kultury

(w rocznych i wieloletnich planach działań)

podniesienie kompetencji kadr zarządzających kulturą, organizatorów

kultury, liderów oraz animatorów kultury

usuwanie proceduralnych i prawnych barier utrudniających pracę twórczą

i upowszechnianie kultury


stworzenie mechanizmu systematycznego zbierania i porównywania

danych, dotyczących finansowania, organizowania i rozwoju kultury

w Warszawie

konsekwentne wprowadzanie budżetów zadaniowych do instytucji, biur

i dzielnic

powołanie Społecznej Rady Kultury – podmiotu zewnętrznego wobec

Miasta, stanowiącego niezależne zaplecze analityczne i doradcze dla

urzędników i lokalnych polityków

reorganizacja Biura Kultury

powoływanie dyrektora Biura Kultury i dyrektorów instytucji kultury

w drodze konkursów

stworzenie systemu monitorowania i ewaluacji działalności kulturalnej

finansowanej ze środków miejskich

promocja mecenatu i finansowania prywatnego jako istotnej formy

finansowania kultury

wprowadzenie eksperckiego systemu oceny ofert w konkursach

dotacyjnych

przekazywanie podmiotom zewnętrznym obsługi konkursów dotacyjnych

i grantowych (regranting)

szkolenia i warsztaty dla kadry zarządzającej kulturą i animatorów kultury

dotyczące zarządzania, współpracy, kierowania projektami, pozyskiwania

funduszy etc.

rzecznictwo na rzecz zmian na poziomie ogólnokrajowym (MKiDN, Sejm

RP) formułujące postulaty dotyczące usuwania proceduralnych i prawnych

barier utrudniających pracę twórczą i upowszechnianie kultury (np.


32

w sprawie przekazywania instytucji kultury/ich filii w zarządzanie

organizacjom pozarządowym i innym osobom prawnym).

ułatwienie współpracy pomiędzy spółkami miejskimi (np. Warexpo, PKiN)

a podmiotami kultury

W roku 2020

Istnieje pełen obraz kultury w Warszawie, na bieżąco aktualizowany i oparty na

badaniach oraz analizach eksperckich. Na jego podstawie formułowane są długo-

i krótkoterminowe cele oraz plany działań Miasta dotyczące kultury – przy

współudziale mieszkańców i Społecznej Rady Kultury. W planach uwzględniane są

wszystkie podmioty: instytucjonalne i niepubliczne. Istnieje system

monitorowania realizacji planów i programów. Strategiczne decyzje dotyczące

kultury, także na poziomie lokalnym, są konsultowane społecznie.

Finansowanie działalności kulturalnej jest oparte na budżecie zadaniowym,

kształtowanym przy współudziale mieszkańców i Społecznej Rady Kultury.

System finansowania kultury jest przejrzysty, a w ocenach stosowane są jasne

kryteria.

Biura, wydziały dzielnicowe i inne jednostki Miasta są przygotowane do realizacji

planów. Wdrożony i praktykowany jest system efektywnego współdziałania

wszystkich jednostek Miasta. Instytucje publiczne i niepubliczne są zarządzane

w sposób efektywny i nowoczesny.

Uproszczone są procedury dotowania projektów kulturalnych a inne trudności

formalne są zlikwidowane. Część konkursów dotacyjnych jest obsługiwana przez

podmioty pozamiejskie. Wszystkie podmioty finansowane z pieniędzy publicznych

upubliczniają raporty roczne z działalności.

Realizowane są wspólne projekty instytucji, organizacji pozarządowych

i podmiotów prywatnych. Nie ma przeszkód w udostępnianiu zasobów miasta

(lokale, przestrzeń publiczna, instytucje) dla działalności artystycznej.


33

Kadry zarządzające kulturą, szefowie instytucji, liderzy organizacji mają wysokie

kompetencje. Pracownikom kultury zapewniony jest dostęp do szkoleń

i możliwość rozwoju zawodowego.

W roku 2020 po ewaluacji wdrażania Programu i uwzględnieniu jego doświadczeń

i rekomendacji powstaje nowy, wieloletni Program rozwoju kultury.

Realizacja opisanych w dokumencie założeń znacząco przyczyni się do:

rozwoju kapitału ludzkiego i społecznego, w tym: zwiększenia aktywności

mieszkańców, także na poziomie lokalnym, zwiększenia ich kompetencji

kulturowych, zwiększenia i pogłębienia uczestnictwa w kulturze,

wzmocnienia wspólnot lokalnych

polepszenia warunków uprawiania twórczości i organizowania wydarzeń

kulturalnych

wykorzystania potencjału sektora kreatywnego

lepszego wykorzystania istniejącej i planowanej infrastruktury kulturalnej

oraz zasobów finansowych miasta przeznaczanych na kulturę

podniesienia jakości i konkurencyjności kultury w Warszawie

określenia współczesnej tożsamości warszawskiej, co ułatwi mieszkańcom

identyfikację z miastem

budowania wizerunku Warszawy jako liczącego się w skali

międzynarodowej i krajowej miejsca kultury.


34

IV Wdrażanie Programu Rozwoju Kultury

Naturalnym liderem wdrażania Programu Rozwoju Kultury jest Biuro Kultury,

jednak PRK jest programem nieodzownie powiązanym z zakresami zadań wielu

biur i innych jednostek organizacyjnych Urzędu Miasta i Dzielnic. Mieści się

w zakresie celów i działań zapisanych w Społecznej Strategii Warszawy. Jest

także blisko związany z założeniami zawartymi w aplikacji o tytuł Europejskiej

Stolicy Kultury 2016.

1. Struktura zespołu wdrażającego Program Rozwoju Kultury

W związku interdyscyplinarnym i wielosektorowym charakterem Programu

niezbędne jest utworzenie wielopoziomowej struktury, która będzie

odpowiedzialna za jego wdrażanie i współpracę z wieloma partnerami, m.in. z:

• biurami Urzędu m.st. Warszawy

• Komisją Kultury Rady m.st. Warszawy

• Wydziałami Kultury w Urzędach Dzielnic

• Warszawską Radą Pożytku oraz Komisjami Dialogu Społecznego

• przedstawicielami funkcjonujących w Warszawie miejskich, krajowych

i regionalnych instytucji kultury

• strukturami, organizacjami i ekspertami europejskimi

• sektorem prywatnym.


35

Wiceprezydent

Wiceprezydent odpowiedzialny w Zespole Koordynującym w Urzędzie m.st.

Warszawy za „pion społeczny” przewodniczy Zespołowi Sterującemu oraz

nadzoruje odpowiednie funkcjonowanie struktur miejskich zaangażowanych

w realizację PRK, ich wzajemną współpracę. Zapewnia kontakt z Radą Warszawy

w sprawach związanych z PRK.

Pełnomocnik Prezydenta ds. PRK

Pełnomocnik Prezydenta ds. PRK współpracuje z Zespołem Sterującym

i Społeczną Radą Kultury. Pełnomocnik realizuje swoje zadania na podstawie

rocznych planów zaakceptowanych przez Zespół Sterujący PRK.

Zadania Pełnomocnika:

nawiązanie współpracy pomiędzy Zespołem Sterującym, wydziałami Biura

Kultury, dzielnicowymi wydziałami kultury i innymi biurami Urzędu Miasta


36

nawiązanie współpracy z podmiotami publicznymi i niepublicznymi

kierowanie przygotowaniem i przedstawianiem pod dyskusję Zespołu

Sterującego i Społecznej Rady Kultury opracowań i projektów planów

wieloletnich i rocznych oraz raportów z monitoringu realizacji PRK

koordynacja planów ze współpracującymi jednostkami organizacyjnymi

Urzędu Miasta i Dzielnic

współpraca we wdrażaniu programów operacyjnych oraz rocznych

i wieloletnich planów działań

organizacja posiedzeń Zespołu Sterującego;

współpraca z Dyrektorem Biura Kultury przy planowaniu i nadzorowaniu

wykorzystywania budżetu zadaniowego PRK i organizacja procedur

partycypacyjnych (we współpracy z jednostkami organizacyjnymi Urzędu

Miasta i Dzielnic)

opracowanie programu wykorzystania zasobów Miasta (we współpracy

z jednostkami organizacyjnymi Urzędu Miasta i Dzielnic)

koordynowanie oraz zlecanie badań, raportów i analiz (prawnych,

ekonomiczno-finansowych, etc.) dotyczących stanu kultury

nadzorowanie monitoringu i ewaluacji wdrażania programów PRK

przygotowywanie i upublicznienie cyklicznych raportów z wdrażania PRK

uczestnictwo w wypracowaniu przez Zespół Sterujący wniosków

i rekomendacji z przedkładanych raportów z monitoringu PRK

zapewnienie spójności PRK z krajowymi i regionalnymi strategiami rozwoju

kultury

ścisła współpraca z koordynatorami programów operacyjnych.

Kierownicy podstawowych komórek organizacyjnych Urzędu Miasta i jednostek

miasta są zobowiązani do udzielania Pełnomocnikowi pomocy w realizacji

ww. zadań. Obsługę organizacyjno-techniczną zapewnia Biuro Kultury.

Zespół Sterujący

Zadaniem Zespołu Sterującego jest podejmowanie wraz z Pełnomocnikiem ds.

PRK strategicznych decyzji dotyczących wdrażania PRK. W składzie Zespołu

powinni znaleźć się przedstawiciele biur Urzędu Miasta oraz niezależni eksperci.


37

Zadania Zespołu Sterującego:

formułowanie, we współpracy z Pełnomocnikiem, programów operacyjnych

oraz rocznych i wieloletnich planów działań

coroczne przedstawianie, we współpracy z Pełnomocnikiem, propozycji do

projektu budżetu (z uwzględnieniem udziału z budżetów tych biur Urzędu

Miasta, które biorą udział w realizacji poszczególnych programów lub

działań)

bieżące monitorowanie realizacji celów i procesu wdrażania

prowadzenie cyklicznych konsultacji eksperckich i społecznych dotyczących

metod i skuteczności wdrażania PRK

tworzenie zespołów zadaniowych

opiniowanie ewaluacji kolejnych etapów wdrażania PRK i rekomendowanie

koniecznych korekt Programu

formułowanie i przekazywanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa

Narodowego, Sejmu oraz Senatu propozycji nowelizacji/zmian prawa

państwowego w zakresie kultury wynikających z prowadzonych analiz

potrzeb i stanu kultury.

Zespół Sterujący będzie stale współpracował z wytypowanymi przez Biuro

Prawne pracownikami merytorycznymi, znającymi m.in. specyfikę sektora

kultury, zagadnienia ekonomiczno-finansowe oraz prawo autorskie. Do ich

głównych zadań będzie należała prawna weryfikacja zaplanowanych działań oraz

identyfikowanie koniecznych zmian legislacyjnych warunkujących możliwość

realizacji PRK.

Zespoły tematyczne

Zespoły tematyczne są powoływane do przygotowania konkretnych,

tematycznych, programów operacyjnych lub projektów pilotażowych.

Biuro Kultury

Biuro Kultury jako lider realizacji PRK stale współpracuje z Pełnomocnikiem ds.

PRK, m.in. zapewnia środki finansowe oraz warunki techniczne konieczne do

wdrażania PRK.


38

Szczególne zadania Biura Kultury przy wdrażaniu PRK:

dostosowanie struktury wewnętrznej Biura do założeń PRK

wspólnie z Zespołem Sterującym i Pełnomocnikiem ds. PRK wypracowanie

modelu zarządzania kulturą wg założeń PRK

realizacja założeń PRK

doskonalenie kadr wdrażających PRK (poprzez system szkoleń

obejmujących urzędników miejskich i dzielnicowych, dyrektorów instytucji

i pracowników).

Społeczna Rada Kultury

Społeczna Rada Kultury jest powoływana kadencyjnie przez Prezydenta Miasta.

W jej skład wchodzą twórcy, aktywiści oraz eksperci o istotnym dla Warszawy

dorobku i sprawdzonych kompetencjach. Rada opiniuje wszelkie działania

związane z zarządzaniem kulturą w mieście – również wdrażanie PRK.

2. Harmonogram wdrażania Programu Rozwoju Kultury

2011

1. rozpowszechnienie informacji o PRK m.in. poprzez opublikowanie wersji

papierowej oraz zorganizowanie spotkań informacyjnych z dyrektorami biur,

burmistrzami dzielnic, dyrektorami instytucji, Komisjami Dialogu Społecznego

2. powołanie Zespołu Sterującego oraz przyjecie regulaminu pracy Zespołu

3. powołanie zespołów tematycznych

4. powołanie Pełnomocnika ds. wdrażania PRK

5. przygotowanie planu reorganizacji Biura Kultury zgodnie z założeniami PRK

6. opracowanie i przyjecie planu działań na rok 2012, w tym:

a. opracowanie założeń do planów i programów operacyjnych rocznych

i wieloletnich

b. opracowanie założeń do budżetów zadaniowych na rok 2012

c. opracowanie założeń systemu wdrażania, monitorowania i ewaluacji

planów i programów operacyjnych

d. przygotowanie projektu i harmonogramu przeprowadzenia koniecznych

badań.


39

2012 - 2014

1. zakończenie reorganizacji struktury Biura Kultury

2. opracowywanie i przyjmowanie rocznych planów działań

3. opracowywanie i wdrażanie kolejnych planów i programów operacyjnych

4. wdrożenie systemu budżetów zadaniowych

5. przygotowanie i wdrożenie zmian systemowych zgodnie z założeniami PRK

6. bieżący monitoring wdrażanych planów i programów PRK

7. ewaluacja wdrażania PRK , sporządzenie i upublicznienie okresowego raportu

z ewaluacji

8. wprowadzenie zmian i modyfikacji w PRK wynikających z ewaluacji

2015 - 2016


2. opracowywanie i wdrażanie kolejnych planów i programów operacyjnych

3. kontynuacja systemu budżetów zadaniowych




z ewaluacji

2017 - 2019


2. wdrażanie i kontynuacja realizacji programów operacyjnych

3. kontynuacja systemu budżetów zadaniowych




z ewaluacji

2020

1. wdrażanie i kontynuacja realizacji programów operacyjnych

2. analiza kluczowych efektów wdrażania PRK

3. ewaluacja i podsumowanie PRK


40

4. przygotowanie diagnozy

5. upowszechnienie podsumowania PRK 2011- 2020

6. opracowanie prognozy i określenie kierunków rozwoju kultury w Warszawie

w kolejnych latach.

3. Finansowanie Programu Rozwoju Kultury

Główne źródła finansowania PRK to:

• budżet Biura Kultury m.st. Warszawy wraz z załącznikami dzielnicowymi

w ramach limitów rocznych planów wydatków

• budżety innych biur współpracujących w realizacji Programu (np. Biura

Edukacji finansującego edukację kulturalną dzieci i młodzieży oraz

doskonalenie nauczycieli w tej dziedzinie)

• środki finansowe z funduszy europejskich, pozyskiwane zarówno przez

jednostki miejskie (w tym osoby prawne m.st. Warszawy), jak i przez

organizacje pozarządowe realizujące projekty społeczne we współpracy

z Miastem

• środki finansowe podmiotów sektora gospodarczego, współpracujących

z Miastem i organizacjami pozarządowymi w realizacji celów Programu,

sponsoring prywatny.

4. Monitoring i ewaluacja

Przewidywane jest prowadzenie zewnętrznego monitoringu i ewaluacji Programu.

Monitoring będzie polegał m.in. na analizie procesu wdrażania, bieżącej ocenie

działań, identyfikowaniu trudności, obszarów problemowych i obszarów ryzyka

oraz rekomendowaniu działań naprawczych i nowych rozwiązań. Analiza raportów

z monitoringu pozwoli na ewentualne wprowadzanie na bieżąco niezbędnych

modyfikacji i reagowanie na zmieniające się czynniki zewnętrzne. Ewaluacja

będzie polegała na ocenie realizacji założeń i celów Programu oraz oszacowaniu

jego kluczowych efektów.

W ciągu pierwszego roku po przyjęciu Programu zostanie opracowany projekt

jego ewaluacji, precyzujący m.in. kryteria skuteczności, efektywności i trafności,

określający wskaźniki oceny kluczowych efektów oraz opisujący proponowane

narzędzia ewaluacji. Do 2020 roku przewiduje się przeprowadzenie minimum


41

dwóch ewaluacji okresowych (w trakcie realizacji projektu) oraz ewaluacji

końcowej.

Informacje o wynikach monitoringu i ewaluacji będą dostępne na stronach

internetowych Urzędu m.st. Warszawy.

Istniejące narzędzia oraz programy w toku:

Konkursy dotacyjne dla organizacji pozarządowych (Biuro Kultury, Centrum

Komunikacji Społecznej, Biuro Edukacji, Biuro Polityki Społecznej, dzielnice),

w tym – konkursy 3-letnie

Stypendia artystyczne m.st. Warszawy

Małe granty – dotacje na realizację zadań publicznych, przyznawane poza

konkursem

Nagrody m.st. Warszawy (m.in.: za najlepszy projekt roku z zakresu edukacji

kulturalnej)

Literacka Nagroda m.st. Warszawy

Tytuł Mecenasa Kultury Warszawy

Zakup usług przez jednostki miejskie

Konkursy na wynajem lokali na cele kulturalne w Śródmieściu i na Pradze

Południe

Uchwała Rady Warszawy umożliwiająca wynajem lokali organizacjom

pozarządowym po cenach preferencyjnych

Serwis Kulturalna Warszawa

Serwis Wirtualny Dom Kultury WIDOK

Uniwersytety Trzeciego Wieku

Warszawskie Centrum Wielokulturowe

Warszawski Program Edukacji Kulturalnej

Program Opieki nad Zabytkami Miasta Stołecznego Warszawy

Program współpracy m. st. Warszawy w 2011 roku z organizacjami

pozarządowymi

Lokalny Program Rewitalizacji m. st. Warszawy na lata 2005-2013

Program „Rodzina” na lata 2010 – 2020


42

Warszawski Program Działań na rzecz Osób Niepełnosprawnych na lata 2010 -

2020

Jednostki Miasta zaangażowane w realizację PRK:

Biuro Kultury

Biuro Promocji Miasta

Biuro Edukacji

Biuro Sportu i Rekreacji

Biuro Polityki Społecznej

Biuro Polityki Lokalowej

Biuro Obsługi Inwestorów

Biuro Rozwoju Miasta

Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego

Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków

Stołeczne Biuro Turystyki

Urzędy dzielnic


43

V Biblioteka Programu Rozwoju Kultury

Niżej przedstawiono zestawienie ważniejszych opracowań i dokumentów,

z których korzystano w trakcie przygotowania Programu Rozwoju Kultury.

W trakcie realizacji Programu do tej listy będą włączane sukcesywnie kolejne

pozycje. Materiały i publikacje związane z Programem będą sukcesywnie

wydawane i upowszechniane.

Społeczna Strategia Warszawy. Strategia Rozwiązywania Problemów

Społecznych na lata 2009 – 2020, Warszawa, grudzień 2008

Program rozwoju kultury w Warszawie w latach 2009-2020. Biała Księga

Kultury w Warszawie, Fundacja Pro Cultura, 2008

Warszawa - miasto kandydujące do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury

2016, wniosek aplikacyjny, 2011

Sektor Kreatywny w Warszawie. Potencjał i warunki rozwoju, Mirosław

Grochowski, Warszawa 2010

Projekt Marka dla Warszawy. Strukturalna diagnoza strategiczna marki

Warszawa. Raport z pracy badawczo- rozwojowej, Instytut Marki Polskiej,

Warszawa, grudzień 2009

ZOOM na domy kultury, Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę”, Warszawa

2009

Europejskie polityki kulturalne 2015. Raport o przyszłości publicznego

finansowania sztuki współczesnej w Europie, Fundacja Bęc Zmiana,

Warszawa, 2009

Warszawa metropolią. Wyniki badania opinii publicznej, Centrum

Badania Opinii Społecznej, Warszawa, październik 2007

Kierunki polityki rozwoju kultury w Warszawie, opracowanie: Grzegorz

Zajączkowski, Warszawa 2010

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego

Miasta Stołecznego Warszawy, Warszawa 2009


44

Raporty o stanie kultury, opracowane w związku z Kongresem Kultury

Polskiej w Krakowie w 2009 roku:

Raport o stanie i zróżnicowaniach kultury miejskiej, autorzy: Wojciech

Burszta, Mirosław Duchowski, Barbara Fatyga, Jacek Nowiński, Mirosław

Pęczak, Elżbieta Anna Sekuła, Tomasz Szlendak, Albert Hupa, Piotr Majewski

Raport o finansowaniu i zarządzaniu instytucjami kultury, autorzy: Jakub

Głowacki, Jerzy Hausner, Krzysztof Jakóbik, Krzysztof Markiel, Ambroży

Mituś, Michał Żabiński

Raport o systemie ochrony dziedzictwa kulturowego, autorzy: Aleksander

Böhm, Piotr Dobosz, Paweł Jaskanis, Jacek Purchla, Bogusław Szmygin

Raport o muzeach, Dorota Folga-Januszewska

Raport o wzornictwie, autorki: Beata Bochińska, Iwona Palczewska.

Raport o rynku dzieł sztuki, Joanna Białynicka-Birula.

Raport o książce, autorzy: Piotr Dobrołęcki, Kuba Frołow, Łukasz

Gołębiewski, Joanna Hetman-Krajewska, Ewa Tenderenda-Ożóg, Tomasz

Nowak, Piotr Miodunka.

Raport o teatrze, Paweł Płoski

Raport o tańcu współczesnym, autorki: Jadwiga Majewska, Joanna Szymajda

Raport o kinematografii, Tadeusz Miczka

Raport o szkolnictwie artystycznym, autorzy: Krzysztof Pawłowski, Grzegorz

Kurzyński, Andrzej Szarek, Wojciech Marczewski, Paweł Płoski, Justyna

Rutkowska, Kamil Markiewicz, Anna Petroff-Skiba

Raport o edukacji kulturalnej, autorzy: Barbara Fatyga, Jacek Nowiński,

Tomasz Kukołowicz

Raport o digitalizacji dóbr kultury

Raport o mediach audiowizualnych, autorzy: Wiesław Godzic, Aleksandra

Drzał-Sierocka

Raport o promocji Polski przez kulturę, autorzy: Paweł Potoroczyn, Olga

Wysocka, Aleksander Laskowski, Natalia Dubińska


45

Uwagi końcowe

Niniejszy dokument jest powiązany z celami Społecznej Strategii Warszawy,

w tym z jej celem głównym („Warszawa wybiera drogę rozwoju wykorzystującą

potencjał społeczny miasta, dającą ludziom perspektywę dobrego życia

i samorealizacji. Drogę równego dostępu do możliwości, partnerstwa i aktywności

społecznej. Drogę, która umiejętnie łączy przestrzenie wielkomiejskiej

atrakcyjności z klimatem bycia „u siebie”. Drogę przeciwdziałania wszelkim

formom wykluczenia.”), celem strategicznym („Wzrost potencjału społecznego”)

oraz z celami szczegółowymi („Podniesienie jakości i konkurencyjności kapitału

ludzkiego Warszawy, jako czynnika decydującego o szansach rozwoju”,

„Tworzenie policentrycznego ośrodka miejskiego” czy „Partnerstwo z sektorem

obywatelskim”).

Prace nad Programem Rozwoju Kultury zainicjowano w 2008 roku. Na przestrzeni

prawie czterech lat wzięło w nich udział ponad 200 osób pracujących

w kilkunastu zespołach tematycznych, w skład których wchodzili liderzy

organizacji pozarządowych, nauczyciele akademiccy, twórcy, przedstawiciele

instytucji kultury, przedsiębiorcy, pracownicy Urzędu Miasta. W 2009 roku, po

licznych konsultacjach i debatach, powstał materiał określany jako Biała Księga

kultury w Warszawie, a także obszerny aneks dotyczący diagnozy kultury

w Warszawie i kierunków jej rozwoju. Kolejny etap pracy nad Programem zaczął

się w roku 2010. Zwrócono wówczas uwagę na zapewnienie jego spójności ze

Społeczną Strategią Warszawy oraz innymi ważnymi dokumentami miasta.

W efekcie tych prac powstała kolejna, robocza wersja Programu, która wraz

z wcześniejszymi materiałami stała się podstawą niniejszego syntetycznego

opracowania pod nazwą Miasto kultury i obywateli. Program rozwoju kultury

w Warszawie do roku 2020. Etap I.

Przygotował je Zespół Konsultacyjny Programu Rozwoju Kultury, w skład którego

wchodzą: Edwin Bendyk, Marta Białek-Graczyk, Wojciech Burszta, Beata Chmiel,

Ewa Czeszejko-Sochacka, Agata Diduszko-Zyglewska, Alina Gałązka, Mirosław


46

Grochowski, Krzysztof Herbst, Dorota Ilczuk, Marek Kraszewski, Grzegorz

Lewandowski, Aldona Machnowska-Góra, Andrzej Mencwel, Małgorzata Naimska,

Karolina Ochab, Grzegorz Piątek, Włodzimierz Paszyński, Tadeusz Słobodzianek,

Bogna Świątkowska, Jacek Wojnarowski.

Ostateczny kształt dokumentu przygotował zespół w składzie: Agata Diduszko-

Zyglewska, Alina Gałązka, Grzegorz Lewandowski i Aldona Machnowska-Góra.

program rozwoju kultury w warszawie do 2020 r

Documents