programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
TRANSCRIPT
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 1/69
J_EFL H W FÅËJ
K Y _ _ H K Y C F _I^ _ J E _ F M F [
K H K C J
6 J
I L [ H L J O F [ H K J´
4 , f
I D
H Å Ë J
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 2/69
IR^_I[[ËJ I IDYKFÅËJ7AÍ[HKJ-MJTJ_F# MY[HKFC#
D_FMÆTHKF I ^CÆ[THKF
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 3/69
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 4/69
IR^_I[[ËJ I IDYKFÅËJ AÍ[HKJ-MJTJ_F
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 5/69
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 6/69
^_HLKÍ^HJ[ J_HILTFDJ_I[6, Kjmj {i {foi# j{ ~iríjdj{ kríthkj{ df{ vyfchdfdi{ aí{hkf{ i df{ f~rildhwfeil{
~{hkjmjtjrf{ ayldfmiltfh{ {htyfm-{i ftè fj ahlfc dj 6,j Khkcj, F afctf di fkthqhdfdi f~rj~rhfdf trfdyw-{i im kfrçlkhf{ arivyiltimilti hrrimidhæqih{, ^jr jytrj cfdj# j di{ilqjcqhmiltj aí{hkj df krhflåf fthlei i{tædhj{vyfchtfthqj{ vyi ~rikidim j di{ilqjcqhmiltj kjelhthqj i {jkhfc, F{{hm# f
fkthqhdfdi aí{hkf idykfthqf jairiki fj{ fcylj{ i~irhçlkhf{ kjlkritf{# liki{{ærhf{ î{ fo{trfkåùi{ i j~irfåùi{ kjelhthqf{ hl{krhtf{ lj{ ^rjerfmf{djytrf{ Ærif{# ~ri~frfldj j{ fcylj{ ~frf f {yf fojrdfeim jy f~chkfåëj,
I{tf{ iqhdçlkhf{ gy{thahkfm f hm~jrtïlkhf krykhfc di{tf Ærif# lj 6,j Khkcj#kjmj kjm~jlilti hlfchilæqic df Idykfåëj,J kjlti÷dj di{ti ^rjerfmf f{{ieyrf# tfmoèm# kjldhåùi{ afqjræqih{
fj di{ilqjcqhmiltj {jkhfc df krhflåf# ~rhlkh~fcmilti ~icf{ {htyfåùi{ di hltirfkåëj kjm j{ kjm~flbihrj{# hlirilti{ î{ fkthqhdfdi{ "mftèrhf{( ~rû~rhf{ df I, A, i fj{ ri{~ikthqj{ ~rjki{{j{ di f~rildhwfeim, Fcèm dh{{j# f rifchwfåëj di{ti ~rjerfmf ~rj~jrkhjlf ym kjltrf{ti kjm f {fcf di fycf vyi ~jdi afqjrikir f fdf~tfåëj df krhflåf fj kjltitj i{kjcfr, Li{{i kjltrf{ti# ri{tfoiciki-{i j ivyhcíorhj df{ i~irhçlkhf{ i{kjcfri{#
f~rjhmfldj-f{ dj rhtmj i i{thcj df fkthqhdfdi ~rû~rhf df hlaïlkhf# tjrlfldj f i{kjcf i j il{hlj mfh{ f~itikíqih{,
?, Hm~jrtf {fchiltfr f ricfåëj vyi diqiræ ih{thr iltri j ~rjerfmf i f ~ræthkf ~idfeûehkf7
— I{ti{ ~rjerfmf{ lëj ajrfm kjlkiohdj{ kjmj f ÷lhkf ajlti di hl{~hrfåëjdj{ ~rjai{{jri{# mf{ kjmj f riairçlkhf eirfc vyi ~irmhti efrflthr fkjjrdilfåëj i kjirçlkhf df fkthqhdfdi dj{ fcylj{ im flj{ {ieyhlti{ iiltri tyrmf{ i i{kjcf{ dhairilti{,
;9
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 7/69
— Ilvyfltj riairçlkhf# {ëj {yahkhiltimilti foirtj{° ~frf fdmhthr jytrf{ ~j{{hohchdfdi{ i fctirlfthqf{# ~jr diltrj i ~frf fcèm° df{ jrhiltfåùi{vyi i{tfoicikim,
Dj ~jltj di qh{tf df{ liki{{hdfdi{ di di{ilqjcqhmiltj mycthcftirfc df{krhflåf{# f ~rhlkh~fc iheçlkhf vyi j kyrríkycj rifc dj{ fcylj{ diqi {fth{afwir è f kjlthlyhdfdi i f rieycfrhdfdi di fkthqhdfdi aí{hkf fdivyfdf#
~idfejehkfmilti jrhiltfdf ~icj {iy ~rjai{{jr,J ^rjerfmf di{ilbf ym kjlthlyym° di di{ilqjcqhmiltj ~i{{jfc# ftrfqè{df{ i~irhçlkhf{ "fkthqhdfdi dj fcylj( vyi i{tëj hldhkfdf{ ~icj{ {iy{ iaihtj{di{igæqih{ "jogikthqj{(,
I{ti{ iaihtj{ jy oiliaíkhj{ di{tf Ærif i{tëj i~chkhtfdj{ {hltithkfmilti imkf~fkhdfdi{ eirfh{# qh{fdf{ lj kjlgyltj dj{ vyftrj flj{ "jogikthqj{ eirfh{
df I, I, A, M,(# kjirilti{ kjm f{ ahlfchdfdi{ df I, A, di tjdj j il{hlj oæ{hkj, I{{f{ kf~fkhdfdi{ ilkjltrfm-{i i{~ikhahkfdf{ f {ieyhr# im jogikthqj{ mfh{kjlkritj{# {htyfdj{° lym "jy qærhj{( flj{ di kyr{j# i~ri{{fldj# imtirmj{ di bfohchdfdi{# f{ kjm~itçlkhf{ df{ krhflåf{ "lf{ mftèrhf{
{icikkhjlfdf{(# kfrfktirí{thkf{ dfvyicf{ kf~fkhdfdi{, F{{hm# j{ ~rjai{{jri{ ilkjltrfm li{ti ^rjerfmf f{ ~rhlkh~fh{kjm~itçlkhf{ ~{hkjmjtjrf{# lf{ mftèrhf{ di kfdf ymf df{ {iti ærif{ df I,
I, A, M,# lymf ~rjeri{{ëj bfrmjlhj{f i aciíqic# dj 6,j fj 4,j flj, I{tf{kjm~itçlkhf{ {ëj fki{{íqih{ f tjdf{ f{ krhflåf{ i fdmhtim dhairilti{
mjdj{ "jy vyfchdfdi{( di iikyåëj i f~iraihåjfmiltj, Fj {icikkhjlfr i jreflhwfr f{ fkthqhdfdi{ df tyrmf ~frf ~rjmjqir i{{i{iaihtj{ "j kyrríkycj rifc(# j ^rjai{{jr diqiræ kjl{hdirfr f{ f~thdùi{ dj{
fcylj{# j{ {iy{ hltiri{{i{ i f{ kfrfktirí{thkf{ df dhlïmhkf {jkhfc df tyrmf#di fkjrdj# iqhdiltimilti# kjm j{ jogikthqj{ i tfmoèm kjm j{ rikyr{j{
ftrhoyídj{ f kfdf i{kjcf ~frf qhfohchwfr i{{i{ jogikthqj{,
;, Fceymf{ ærif{ i{~ikíahkf{ df I, I, A, M, {yreim kjm kfrfktirí{thkf{ vyikjlqèm i{kcfrikir, Im Di{cjkfmiltj{ i Ivyhcíorhj{ i ^iríkhf{ i
Mflh~ycfåùi{ "6,j i ?,j flj{( ilkjltrfm-{i kjm~itçlkhf{ ri~ri{iltfthqf{df{ fkåùi{ mjtjrf{ ayldfmiltfh{# kygj djmílhj ~irmhti î krhflåf di{tf
hdfdi i{trytyrfr f {yf dh{~jlhohchdfdi di fdf~tfåëj fj{ ~rhlkh~fh{ th~j{ di fkthqhdfdi aí{hkf, I{tf micbjrhf df{ vyfchdfdi{ ~irki~thqjmjtjrf{ lëj {ûkycmhlf ymf itf~f dj di{ilqjcqhmiltj df krhflåf# kjmj kjl{thtyh f of{i
liki{{ærhf# lj mjmiltj j~jrtylj# ~frf f~rildhwfeil{ mfh{ kjm~cif{# hldhkfdf{ ~icj{ jogikthqj{ dj{ flj{ {ieyhlti{,Kirtf{ ærif{ {ëj i{~ikhahkfdf{ kjm mfhjr foirtyrf dj vyi jytrf{# vyfldj j{
~rjai{{jri{ ~jdim j~tfr ~jr ymf qfrhidfdi di fctirlfthqf{ ~frf jotir
;1
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 8/69
iaihtj{ hdçlthkj{ "j kf{j df ærif di Gjej{# ~frthkycfrmilti lj{ 6,j i ?,j flj{(jy vyfldj afktjri{ {yogikthqj{# kjmj f i~ri{{hqhdfdi# {ëj i{{ilkhfh{ "è jkf{j df{ Fkthqhdfdi{ _ítmhkf{ I~ri{{hqf{(,
F Lftfåëj è# tjdf icf# f~ri{iltfdf im fctirlfthqf# ~jh{ lëj lj{ ~frikiyiivyíqic# f mèdhj ~rfwj# f efrflthf dj{ mihj{ liki{{ærhj{ lf mfhjrhf df{i{kjcf{, Lf{ {htyfåùi{ "tyrmf{ jy i{kjcf{( im vyi i{{f fkthqhdfdi ajr
~j{{íqic# rikjmildfmj{ vyi {igf kjl{hdirfdf ~rhjrhtærhf, Hm~jrtf fhldfi{kcfrikir vyi f hlkcy{ëj di ymf ærif di{helfdf ~jr Gjej{ lëj {helhahkfvyi licf {i ~ritildi ridywhr tjdf{ f{ {htyfåùi{ di kfræktir jy tjlfchdfdi°
c÷dhkf "~rjqf# i~cjrfåëj# i~irhçlkhf di {y~irfåëj(, ^icj kjltrærhj# j kjlgyltj df{ i~irhçlkhf{ df krhflåf lf I, I, A, M, diqi tir ym kfræktir c÷dhkj# lymf fthtydi i fmohilti ~idfeûehkj di i~cjrfåëj i
di{kjoirtf di ljqf{ ~j{{hohchdfdi{ di {ir i rifchwfr"-{i(, Li{tiiltildhmiltj# rikjlbikim-{i lf fkthqhdfdi c÷dhkf df{ krhflåf{ditirmhlfdf{ ajrmf{ tí~hkf{ df hlaïlkhf "jy hltrjdywhdf{ ~icj ~rjai{{jr#
~ri~frftûrhf{ df{ itf~f{ {ieyhlti{ di di{ilqjcqhmiltj(, Ajrfm i{tf{ajrmf{° vyi kjl{hdiræmj{ lf ærif di Gjej{,
4, Hltiri{{fqf trfåfr ym ~cflj di ~ir{~ikthqf° dj di{ilqjcqhmiltj df{krhflåf{# i ajh h{{j vyi tiltæmj{ afwir lym dy~cj {ilthdj7
— ^ir{~ikthqf di rifchwfåëj df{ ~jtilkhfchdfdi{ di fdf~tfåëj jairikhdf{ ~icf hlaïlkhf, F{{hm# ~rjkyræmj{ i~chkhtfr j{ mjdj{ di fktyfåëjkjrri{~jldilti{ î{ ~rhjrhdfdi{ eirfh{ di di{ilqjcqhmiltj mycthcftirfc idi i{trytyrfåëj dj kjm~jrtfmiltj mjtjr,
— ^ir{~ikthqf di qfcjrhwfåëj ~idfeûehkf df i~iktfthqf df{ krhflåf{ di {irim gæ° kf~fwi{ di tfriaf{ mfh{ jy{fdf{ i fchkhflti{# ~rûhmf{ dj{aihtj{ vyi j{ mfh{ qicbj{ ihoim# orhlkfldj i di{kjorhldj# li{{f{
orhlkfdihrf{# ljqf{ kf~fkhdfdi{ i dhahkycdfdi{ f qilkir,
;5
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 9/69
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 10/69
JOGIKTHQJ[ EI_FH[JOGIKTHQJ[ KJMYL[ F TJDJ[ J[ OCJKJ[
6, Iciqfr j líqic aylkhjlfc df{ kf~fkhdfdi{ kjldhkhjlfh{ i kjjrdilfthqf{7
_i{h{tçlkhf Eirfc0
Qicjkhdfdi di _ifkåëj {hm~ci{ i kjm~cif di Iikyåëj di fkåùi{mjtjrf{ oæ{hkf{# i di Di{cjkfmiltj0
Acihohchdfdi0 Kjltrjcj di ~j{tyrf0
Ivyhcíorhj dhlïmhkj im {htyfåùi{ di qjj°# di fkicirfåëj i di f~jhjhl{tæqic i*jy chmhtfdj0
Kjltrjcj df jrhiltfåëj i{~fkhfc0
_htmj0
Fehchdfdi,
?, Kjj~irfr kjm j{ kjm~flbihrj{ lj{ gjej{ i iirkíkhj{# kjm~riildildj if~chkfldj f{ rierf{ kjmohlfdf{ lf tyrmf# oim kjmj j{ ~rhlkí~hj{ dikjrdhfchdfdi i ri{~ihtj lf ricfåëj kjm j{ kjcief{ i j ~rjai{{jr,
;, ^frthkh~fr# kjm im~ilbj# lj f~iraihåjfmiltj df {yf bfohchdfdi lj{dhairilti{ th~j{ di fkthqhdfdi{# ~rjkyrfldj rifchwfr f{ fkåùi{ fdivyfdf{kjm kjrrikåëj i j~jrtylhdfdi,
;8
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 11/69
JOGIKTHQJ[ ^J_ OCJKJ
4, _ifchwfr fkåùi{ mjtjrf{ oæ{hkf{ kjm f~fricbj{ ~jrtætih{# {ieyldj ymf
i{trytyrf rítmhkf# ilkfdifmiltj jy kjmohlfåëj di mjqhmiltj{#kjlgyefldj f{ vyfchdfdi{ df fkåëj ~rû~rhf fj iaihtj ~ritildhdj dimjqhmiltfåëj dj f~fricbj,
9, _ifchwfr fkåùi{ mjtjrf{ oæ{hkf{ di di{cjkfmiltj# lj {jcj i imf~fricbj{# {ieyldj ymf i{trytyrf rítmhkf# ilkfdifmiltj# jy kjmohlfåëjdi mjqhmiltj{# kjjrdilfldj f {yf fkåëj ~frf f~rjqihtfr f{ vyfchdfdi{mjtjrf{ ~j{{hohchtfdf{ ~icf {htyfåëj,
1, _ifchwfr bfohchdfdi{ eímlhkf{ oæ{hkf{ im i{vyimf{ jy {ivyçlkhf{ lj{jcj i im f~fricbj{# ilkfdifldj i jy kjmohlfldj f{ fkåùi{ kjm acyhdiwi bfrmjlhf di mjqhmiltj{,
5, ^frthkh~fr im gjej{ fgy{tfldj f hlhkhfthqf ~rû~rhf i f{ vyfchdfdi{ mjtjrf{lf ~ri{tfåëj î{ ~j{{hohchdfdi{ jairikhdf{ ~icf {htyfåëj di gjej i fj {iyjogikthqj# rifchwfldj bfohchdfdi{ oæ{hkf{ i fkåùi{ tèklhkj-tækthkf{ayldfmiltfh{# kjm j~jrtylhdfdi i kjrrikåëj di mjqhmiltj{,
2, ^fthlfr kjm ivyhcíorhj i {ieyrflåf# fgy{tfldj f{ {yf{ fkåùi{ ~frf jrhiltfrj {iy di{cjkfmiltj kjm hltilkhjlfchdfdi i j~jrtylhdfdi lf rifchwfåëj di~irkyr{j{ qfrhfdj{,
8, Kjmohlfr di{cjkfmiltj{# mjqhmiltj{ lëj cjkjmjtjri{ i ivyhcíorhj{fdivyfdj{ î i~ri{{ëj di mjthqj{ jy timf{ kjmohlfdj{ kjm j{ kjcief{i ~rjai{{jr# di fkjrdj kjm f i{trytyrf rítmhkf i micjdhf di kjm~j{håùi{my{hkfh{,
6>, I{kjcbir i rifchwfr bfohchdfdi{ f~rj~rhfdf{ im ~irkyr{j{ lf lftyriwf# di
fkjrdj kjm f{ kfrfktirí{thkf{ dj tirrilj i j{ {hlfh{ di jrhiltfåëj#kjcfojrfldj kjm j{ kjcief{ i ri{~ihtfldj f{ rierf{ di {ieyrflåf i~ri{irqfåëj dj fmohilti,
4>
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 12/69
OCJKJ 6 — ^I_ÍKHF I MFLH^YCFÅËJ
_ifchwfr fkåùi{ mjtjrf{ oæ{hkf{ kjm f~fricbj{ ~jrtætih{# {ieyldj ymf
i{trytyrf rítmhkf# ilkfdifmiltj jy kjmohlfåëj di mjqhmiltj{#kjlgyefldj f{ vyfchdfdi{ df fkåëj ~rû~rhf fj iaihtj ~ritildhdj di
mjqhmiltfåëj dj f~fricbj,
6,j FLJ
6, Im kjlkyr{j hldhqhdyfc7
6,6, CFLÅF_ ymf ojcf im ~rikh{ëj f ym fcqj ahj# ~jr ofhj i ~jr khmf#
kjm kfdf ymf i fmof{ f{ mëj{,6,?, _IKIOI_ f ojcf kjm f{ dyf{ mëj{# f~û{ cflåfmiltj î ~fridi#
iqhtfldj vyi kfhf jy tjvyi jytrf ~frti dj kjr~j,
6,;, _JDF_ j frkj lj {jcj# {ieyldj j ihj qirthkfc# {fctfldj ~frf diltrjdici flti{ vyi ahlfchwi f {yf rjtfåëj,
6,4, Mfltir ymf ojcf di i{~ymf lj fr# di ajrmf kjltrjcfdf# kjm TJVYI[DI _FVYITI# kjm i {im ri{{fctj df ojcf lj kbëj,
6,9, D_HOCF_ kjm kfdf ymf df{ mëj{# im di{cjkfmiltj# kjltrjcfldj f
ojcf ~frf mfltir f dhrikåëj di{igfdf,
6,j i ?,j FLJ[
?, Im kjlkyr{j hldhqhdyfc7
?,6, CFLÅF_ ymf ojcf im dh{tïlkhf kjm f mëj micbjr° "f mëj mfh{ajrti( i kjm f{ dyf{ mëj{# ~frf fcèm di ymf mfrkf,
?,?, CFLÅF_ ~frf khmf "lj ~cflj qirthkfc( ymf ojcf "erfldi( i _IKIOÇ-CFkjm f{ dyf{ mëj{ fkhmf df kfoiåf "j mfh{ fctj ~j{{íqic( i ~irtj dj{jcj "j mfh{ ofhj ~j{{íqic(,
?,;, _JCF_ f ojcf# lj{ mimorj{ {y~irhjri{ i lj{ mimorj{ hlairhjri{"dihtfdj( ylhdj{ i im itil{ëj# kjltrjcfldj j {iy mjqhmiltj ~icjfgy{tfmiltj dj{ {iemiltj{ kjr~jrfh{,
?,4, ^JLTF^IF_ f ojcf im ~rikh{ëj f ym fcqj# kjm ym i jytrj ~è# dfldjkjlthlyhdfdi fj mjqhmiltj df ~irlf i mfltildj j ivyhcíorhj,
46
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 13/69
?,9, ^JLTF^IF_ f ojcf im dh{tïlkhf# ~frf fcèm di ymf wjlf*mfrkf# kjmym i jytrj ~è# dfldj kjlthlyhdfdi fj mjqhmiltj df ~irlf imfltildj j ivyhcíorhj,
?,1, Afwir TJVYI[ DI [Y[TILTFÅËJ di ym ofcëj°# kjm j{ mimorj{{y~irhjri{ i f kfoiåf# ~j{hkhjlfldj-{i lj ~jltj di vyidf df ojcf,
;, Im kjlkyr{j f ~fri{7
;,6, KFOIKIF_ ym ofcëj° "cflåfdj ~jr ym kjm~flbihrj f ~hlefr°(#~j{hkhjlfldj-{i lym ~jltj di vyidf df ojcf# ~frf f fefrrfr f {ieyhrkjm j mílhmj di di{cjkfmiltj,
;,?, ^F[[F_ f ojcf f ym kjm~flbihrj kjm f{ dyf{ mëj{ "~f{{i ~hkfdj°#
f ~hlefr° jy di ~ihtj°(# kjl{jflti f {yf ~j{håëj i jy di{cjkfmiltj,_IKIOI_ f ojcf kjm f{ dyf{ mëj{# ~frfdj i im di{cjkfmiltj,
4, Im kjlkyr{j hldhqhdyfc jy i{tfaitf# _JCF_ J F_KJ kjm ~ivyilj{ tjvyi{°î i{vyirdf i î dhrihtf# kjltrjcfldj-j lf trfgiktûrhf ~ritildhdf,
?,j FLJ
9, Im kjlkyr{j hldhqhdyfc79,6, CFLÅF_ ymf ojcf im ~rikh{ëj f ym fcqj mûqic# ~jr ofhj i ~jr khmf#
kjm kfdf ymf i fmof{ f{ mëj{,
9,?, HM^YC[HJLF_ ymf ojcf di i{~ymf ~frf f arilti i ~frf khmf#~j{hkhjlfldj-f ~frf f OFTI_° kjm f jytrf mëj fkhmf dj ~cflj dfkfoiåf# lymf dhrikåëj ditirmhlfdf,
9,;, Afwir TJVYI[ DI [Y[TILTFÅËJ di ymf ojcf di i{~ymf kjm ymf i
jytrf df{ afki{ di ymf rfvyiti# f fctyrf{ qfrhfdf{# kjm i {im ri{{fctjdf ojcf lj kbëj# ~frfdj i im di{cjkfmiltj,
9,4, [FCTF_ î kjrdf lj cyefr i im ~rjeri{{ëj# kjm kjjrdilfåëj ecjofc iacyhdiw di mjqhmiltj{,
9,9, CFLÅF_ j frkj lf qirthkfc i _IKIOÇ-CJ# kjm f{ dyf{ mëj{,
9,1, ^F[[F_ ~jr diltrj di ym frkj i rjcfr lj kbëj# {im j dirryofr,
4?
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 14/69
1, Im kjlkyr{j hldhqhdyfc jy i{tfaitf7
1,6, D_HOCF_ fctj i ofhj°# kjm f mëj i{vyirdf i dhrihtf# im
di{cjkfmiltj# {im ~irdir j kjltrjcj df ojcf,1,?, KJLDYWH_ f ojcf diltrj dj{ chmhti{ dymf wjlf diahlhdf# mfltildj-f
~rûhmj dj{ ~è{,
5, Im kjlkyr{j f ~fri{7
5,6, _IKIOI_ f ojcf# kjltrjcfldj-f kjm j ~è dhrihtj jy i{vyirdj# i^F[[Æ-CF# kjcjkfldj-f fj fckflki dj kjm~flbihrj,
5,?, Afwir TJVYI[ DI [Y[TILTFÅËJ ~frf j kjm~flbihrj# kjm f{ mëj{#fltiorfåj{ i jy kfoiåf# ~j{hkhjlfldj-{i lj ~jltj di vyidf df ojcf#~frf f diqjcqir,
4;
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 15/69
OCJKJ ? — DI[CJKFMILTJ[ I IVYHCÍO_HJ[
_ifchwfr fkåùi{ mjtjrf{ oæ{hkf{ di di{cjkfmiltj# lj {jcj i im
f~fricbj{# {ieyldj ymf i{trytyrf rítmhkf# ilkfdifmiltj# jy kjmohlfåëjdi mjqhmiltj{# kjjrdilfldj f {yf fkåëj ~frf f~rjqihtfr f{ vyfchdfdi{
mjtjrf{ ~j{{hohchtfdf{ ~icf {htyfåëj,
6,j FLJ
6, Im ~irkyr{j{ vyi hltierfm qærhf{ bfohchdfdi{7
6,6, _F[TIGF_ dihtfdj djr{fc i qiltrfc# im tjdf{ f{ dhrikåùi{#
mjqhmiltfldj-{i kjm j f~jhj df{ mëj{ i jy dj{ ~è{,
6,?, _JCF_ {jori {h ~rû~rhj im ~j{håùi{ dhairilti{# lf{ ~rhlkh~fh{dhrikåùi{ i lj{ djh{ {ilthdj{,
6,;, Afwir KFMOFCBJTF î arilti "ilery~fdf(# lym ~cflj hlkchlfdj#mfltildj f mi{mf dhrikåëj dyrflti j ilrjcfmiltj,
6,4, [FCTF_ {jori jo{tækycj{ di fctyrf{ i kjm~rhmiltj{ qfrhfdj{# kjmkbfmfdf f ym ~è i f ~è{ gyltj{°# kjm riki~åëj ivyhchorfdf lj {jcj,
6,9, [FCTF_ ~frf ym ~cflj {y~irhjr "mi{f jy ~chltj(# f~û{ kbfmfdf f ~è{gyltj{# f~jhfldj f{ mëj{ ~frf {i {iltfr# jy f~jhfr j{ ~è{# jy j{gjicbj{,
6,1, KFH_ qjcyltfrhfmilti# lj kjckbëj i lj {jcj# ~frthldj di dhairilti{~j{håùi{# rjcfldj ~frf fmjrtikir f vyidf "{im f~jhfr f{ mëj{ ~frftrfqfr j mjqhmiltj(,
6,5, [FCTF_ di ym ~cflj {y~irhjr kjm riki~åëj ivyhchorfdf lj kjckbëj,
6,2, [YOH_ I DI[KI_ j i{~fcdfr# ~irkjrrildj j{ dierfy{ fctirlfdfmilti
kjm ym i kjm j jytrj ~è i kjm ymf i jytrf mëj,
6,j i ?,j FLJ[
?, Im kjlkyr{j hldhqhdyfc# kjm ~fthl{7
?,6, MF_KBF_ {jori j{ ~fthl{ kjm qfrhfåùi{ di rhtmj i fm~chtydi df~f{{fdf# mfltildj j ivyhcíorhj,
44
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 16/69
?,?, _IKY^I_F_ J IVYHCÍO_HJ fefkbfldj-{i jy# fj di{ivyhchorfr-{itjtfcmilti# ofhfr-{i i aikbfr° ~frf {iltfr jy rjcfr# fmjrtikildj jhm~fktj {im kjcjkfr f{ mëj{ jy orfåj{ lj {jcj,
?,;, DI[CHWF_ di kûkjrf{°# f~û{ hm~yc{j di ym kjcief# mfltildj j{~fthl{ ~frfcicj{ i j{ orfåj{ î arilti# ICIQFLDJ-[I "{im ~irdir jivyhcíorhj( i OFHRFLDJ-[I ~frf {i {iltfr flti{ di ~frfr,
?,4, DI[CHWF_ {jori ym ~fthm# f~jhfldj-j ym ~f{{j î arilti idi{cjkfldj j ~i{j dj kjr~j ~frf i{{i f~jhj# mfltildj-{i imivyhcíorhj ftè {i hmjohchwfr tjtfcmilti,
?,9, DI[CHWF_ ~frf f arilti kjm hm~yc{j fctirlfdj di ym i jytrj ~è#kjcjkfldj j ~i{j dj kjr~j {jori j ~fthm di f~jhj# mjqhmiltfldj j{
orfåj{ im bfrmjlhf kjm j di{cjkfmiltj,
;, Im ~irkyr{j{ vyi hltierim qærhf{ bfohchdfdi{7
;,6, [YOH_ ~frf ym ~cflj {y~irhjr "mi{f jy ~chltj(# f~jhfldj f{ mëj{ i iciqfl-dj f ofkhf ~frf f~jhfr ym dj{ gjicbj{# mfltildj j{ orfåj{ im itil{ëj,
;,?, [Y[^ILDI_ I OFCFLÅF_ lymf ofrrf# {fhldj im ivyhcíorhj,
;,;, DI[CJKF_-[I IM [Y[^IL[ËJ# cftirfcmilti i arjltfcmilti# di ymfî jytrf itrimhdfdi df ofrrf# kjm ~ief fctirlfdf,
;,4, DI[CJKF_-[I ~frf f arilti# ~frf j{ cfdj{ i ~frf træ{ {jori {y~iraíkhi{ridywhdf{ i iciqfdf{# mfltildj j ivyhcíorhj,
4, Im kjlkyr{j hldhqhdyfc# DI[CHWF_ {iltfdj i dihtfdj "qiltrfc(# im ~rflkbf#{jori j {`fti°# f~û{ hm~yc{j df{ mëj{ jy dj{ ~è{# mfltildj j ivyhcíorhj,
?,j FLJ
9, Im ~irkyr{j{ vyi hltierim qærhf{ bfohchdfdi{79,6, T_FL[^J_ jo{tækycj{ {yki{{hqj{# im kjrrhdf# kjcjkfdj{ f dh{tïlkhf{
hrrieycfri{# {im fkiltyfdf{ mydflåf{ di qicjkhdfdi,
9,?, [YOH_ I DI[KI_ ~icf trfkåëj dj{ orfåj{# ym oflkj {yikj hlkchlfdj#dihtfdj im ~j{håëj qiltrfc i djr{fc,
9,;, [FCTF_ di ym ~cflj {y~irhjr rifchwfldj# dyrflti j qjj# ymf aheyrf î{yf i{kjcbf# jy qjctf{# kjm riki~åëj im ~è i ivyhchorfdf,
49
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 17/69
9,4, _ifchwfr [FCTJ[ di kjicbj° lj {jcj# kjm fm~chtydi{ qfrhfdf{#iqhtfldj j fqflåj dj{ jmorj{ lj mjmiltj dj f~jhj df{ df{ mëj{,
9,9, Afwir KFMOFCBJTF î arilti lj kjckbëj# tirmhlfldj f ~è{ gyltj{#mfltildj f mi{mf dhrikåëj dyrflti j ilrjcfmiltj,
9,1, Afwir KFMOFCBJTF î riktfeyfrdf {jori ym kjckbëj lym ~cfljhlkchlfdj# kjm ri~yc{ëj dj{ orfåj{ lf af{i ahlfc# tirmhlfldj kjm f{~irlf{ faf{tfdf{,
9,5, _JCF_ î arilti lymf ofrrf "ofhf(# {im hltirry~åëj dj mjqhmiltj ikjm riki~åëj im {ieyrflåf,
9,2, [YOH_ I DI[KI_ j i{~fcdfr ~irkjrrildj tjdj{ j{ dierfy{ iDI[CJKF_-[I ~frf fmoj{ j{ cfdj{ afki fj i{~fcdfr,
9,8, [YOH_ I DI[KI_ ymf kjrdf {y{~il{f# kjm lû{# kjm f fkåëjkjjrdilfdf dj{ mimorj{ hlairhjri{ i {y~irhjri{,
1, Im kjlkyr{j hldhqhdyfc# kjm kjjrdilfåëj i acyhdiw di mjqhmiltj{7
1,6, [FCTF_ im kjm~rhmiltj# f~û{ kyrtf kjrrhdf di ofcflåj i kbfmfdf fym ~è lymf wjlf iciqfdf# kjm riki~åëj f ~è{ gyltj{ lym kjckbëj jykfhf di {fctj{,
1,?, [FCTF_ im fctyrf ~frf tjkfr lym jogiktj {y{~il{j# f~û{ kyrtf kjrrhdfdi ofcflåj i kbfmfdf f ~è{ gyltj{ i f ym ~è# kjm riki~åëjivyhchorfdf,
5, Im ~fthl{# kjmohlfr lym ~irkyr{j# kjm kjjrdilfåëj ecjofc i acyhdiw dimjqhmiltj{# f{ di{triwf{ f~rildhdf{ i f{ {ieyhlti{7
5,6, KY_QF_ kjm j{ ~è{ ~frfcicj{# î dhrihtf i î i{vyirdf kjm cheihrfhlkchlfåëj dj{ ~è{ i dj trjlkj ~frf j cfdj ~frf jldi qfh qhrfr#mfltildj j ivyhcíorhj,
5,?, T_FQF_ im T° f~û{ di{chwi ~frf f arilti# lj miljr i{~fåj di tim~j#mfltildj j ivyhcíorhj i ahkfldj im kjldhåùi{ di hlhkhfr ljqj di{chwi,
2, Im kjlkyr{j hldhqhdyfc DI[CHWF_ kjm j{ djh{ ~è{ {jori j {`fti°# f~û{hm~yc{j di ym jytrj ~è# mfltildj j ivyhcíorhj,
41
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 18/69
OCJKJ ; — EHLÆ[THKF
_ifchwfr bfohchdfdi{ eímlhkf{ oæ{hkf{ im i{vyimf{ jy {ivyçlkhf{ lj
{jcj i im f~fricbj{# ilkfdifldj i jy kjmohlfldj f{ fkåùi{ kjm acyhdiwi bfrmjlhf di mjqhmiltj,
;,j FLJ
6, Im ~irkyr{j{ vyi hltierfm qærhf{ bfohchdfdi{7
6,6, Iikytfr f KFMOFCBJTF Î _IKTFEYF_DF kjm ri~yc{ëj dj{ orfåj{lf ~frti ahlfc# tirmhlfldj kjm f{ ~irlf{ faf{tfdf{ i im itil{ëj,
6,?, [YOH_ ^F_F ^HLJ f~jhfldj f{ mëj{ lj kjckbëj i j{ ~è{ lym ~cfljqirthkfc# rikyfldj f{ mëj{ i {yohldj erfdyfcmilti j f~jhj dj{ ~è{#f~rjhmfldj-{i df qirthkfc "mfltildj j jcbfr dhrhehdj ~frf f{ mëj{(,_ieri{{fr î ~j{håëj hlhkhfc ~icf fkåëj hlqir{f,
6,;, ^F[[F_ ^J_ ^HLJ# {ieyhdj di kfmofcbjtf î arilti# ~frthldj df~j{håëj di dihtfdj qiltrfc lj ~chltj# di{chwfldj ~frf f~jhj df{ mëj{lj kjckbëj "{im fqflåj dj{ jmorj{(,
6,4, [FCTF_ FJ IHRJ ~jr khmf di ym kjm~flbihrj f~û{ kjrrhdf di ofcflåji kbfmfdf f ~è{ gyltj{# ~f{{fldj kjm j{ mimorj{ hlairhjri{ oimfaf{tfdj{ i kbiefldj fj {jcj im ivyhcíorhj,
6,9, KJMOHLF_ ~j{håùi{ di ivyhcíorhj i{tæthkj# kjm mfrkbf cftirfc# ~frftræ{ i ~frf f arilti# i mihf{-qjctf{°,
6,1, CFLÅF_ I _IKIOI_ J F_KJ lf qirthkfc# kjm kfdf ymf df{ mëj{#iqhtfldj vyi tjvyi lj {jcj,
6,5, CFLÅF_ J F_KJ ~frf f arilti# lj {jcj# afwildj-j qjctfr ~frf træ{#{ieyhdj di {fctj ~frf vyi j frkj ~f{{i ~jr iltri f{ {yf{ ~irlf{#fefrrfldj-j ftræ{ dj kjr~j kjm ymf df{ mëj{,
;,j i 4,j FLJ[
?, Im ~irkyr{j{ dhqir{hahkfdj{# rifchwfr f{ {ieyhlti{ bfohchdfdi{7
?,6, KFMOFCBJTF Î A_ILTI lym ~cflj hlkchlfdj# tirmhlfldj kjm f{~irlf{ faf{tfdf{ i im itil{ëj,
45
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 19/69
?,?, [FCTJ DI KJICBJ ~frf j ~chltj cjlehtydhlfc# f~û{ kjrrhdf di ofcflåji kbfmfdf f ~è{ gyltj{# kjm f~jhj lf itrimhdfdi mfh{ ~rûhmf#{ieyhdf di [FCTJ DI IHRJ kjm j f~jhj df{ mëj{ lf jytrf
itrimhdfdi,?,;, [FCTJ DI OF__IH_F î i{vyirdf i î dhrihtf# kjm f~jhj df{ mëj{ lj
~chltj "ofhj(# f~û{ kbfmfdf f ~è{ gyltj{# kjm riki~åëj lj {jcj imivyhcíorhj,
?,4, _JDF# kjm f~jhj fctirlfdj df{ mëj{ lf kfoiåf° dj ~chltj"trfl{qir{fc(# ~f{{fldj f{ ~irlf{ j mfh{ fctj ~j{{íqic# kjm riki~åëjivyhchorfdf dj jytrj cfdj im f~jhj fctirlfdj dj{ ~è{,
?,9, ^HLJ DI KFOIÅF f~rjhmfldj-{i df qirthkfc# oiliahkhfldj di fgydfdi ym kjm~flbihrj jy di f~jhj lj i{~fcdfr,
?,1, _JCFMILTJ Î _IKTFEYF_DF# {y{~il{j lf ofrrf# ~f{{fldj f{~irlf{ iltri j{ orfåj{# {jctfldj-{i kjm j~jrtylhdfdi ~frf riki~åëjim ~è lj {jcj,
?,5, OFCFLÅJ[ lf ofrrf# rifchwfldj kjm kjjrdilfåëj ecjofc ij~jrtylhdfdi# j{ mjqhmiltj{ di aikbj i foirtyrf# kjm {fídfivyhchorfdf î riktfeyfrdf,
?,2, [YOH_ I DI[KI_ j i{~fcdfr i DI[CJKF_-[I ~frf fmoj{ j{ cfdj{ dikj{tf{ ~frf j i{~fcdfr,
?,8, DI[CJKF_-[I fj cjlej df ofrrf# lj{ djh{ {ilthdj{# im {y{~il{ëj~icf{ mëj{ i ~irlf{ "krywfdf{(# di kj{tf{ ~frf j {jcj,
?,6>, [YOH_ I DI[KI_ ymf kjrdf {y{~il{f# {im lû{# ~icf fkåëjkjjrdilfdf dj{ mimorj{ hlairhjri{ i {y~irhjri{,
?,66, [FCTF_ Î KJ_DF im kjrrhdf i lj cjkfc "f ~è{ gyltj{ i ~è kjhlbj(#
kjm kjjrdilfåëj i acyhdiw di mjqhmiltj{,
?,6?, [FCTF_ Î KJ_DF# mjqhmiltfdf ~icj{ kjm~flbihrj{# iltrfldj i{fhldj {im cbi tjkfr,
?,6;, CFLÅF_ I _IKIOI_ J F_KJ kjm f{ dyf{ mëj{# lj ~cflj bjrhwjltfc#~j{hkhjlfldj-{i ~frf ahkfr diltrj dj frkj lf riki~åëj,
?,64, _JCF_ F OJCF {jori dhairilti{ {y~iraíkhi{ dj kjr~j# kjltrjcfldj j{iy mjqhmiltj ~icj fgy{tfmiltj dj{ {iemiltj{ kjr~jrfh{,
42
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 20/69
4,j FLJ
;, Kjmohlfr f{ {ieyhlti{ bfohchdfdi{# rifchwfldj-f{ im {ivyçlkhf{ fdivyfdf{7
;,6, KFMOFCBJTF Î _IKTFEYF_DF# kjm ri~yc{ëj dj{ orfåj{ lf ~frtiahlfc tirmhlfldj kjm j{ ~è{ gyltj{ lf dhrikåëj dj ~jltj di ~frthdf,
;,?, [YOHDF ^F_F ^HLJ f~jhfldj f{ mëj{ lj kjckbëj i j{ ~è{ lym ~cfljqirthkfc# rikyfldj f{ mëj{ i {yohldj erfdyfcmilti j f~jhj dj{ ~è{#f~rjhmfldj-{i df qirthkfc "mfltildj j jcbfr dhrhehdj ~frf f{ mëj{(#{ieyhdj di kfmofcbjtf î arilti,
;,;, [FCTF_ ~frf j i{~fcdfr# f~jhfldj {hmyctflifmilti j{ ~è{ i f{ mëj{#
qhrfr-{i di kj{tf{ i {fctfr ~frf j kjckbëj kjm mihf-qjctf# kjmriki~åëj ivyhchorfdf,
;,4, [FCTJ DI IHRJ lj ojvyi# f~û{ kjrrhdf di ofcflåj i kbfmfdf f ~è{gyltj{# ~f{{fldj kjm f ofkhf iciqfdf i j{ mimorj{ hlairhjri{ oimfaf{tfdj{# kjm riki~åëj ivyhchorfdf,
;,9, KJMOHLF_ ~j{håùi{ di ivyhcíorhj i{tæthkj kjm mfrkbf cftirfc# ~frftræ{ i ~frf f arilti# qjctf{ i {fctj{ {hm~ci{ kjm riki~åëj ivyhchorfdf#lf trfqi ofhf jy oflkj {yikj,
;,1, _JDF_ J F_KJ î qjctf dj kjr~j# mfltildj j mjqhmiltj ~jrjldycfåùi{ dj kjr~j,
;,5, ^J[HÅÙI[ DI ACIRHOHCHDFDI qfrhfdf{ "faf{tfmiltj cftirfc i arjltfcdf{ ~irlf{ im ~è i lj kbëj# kjm mæhmf hlkchlfåëj dj trjlkj0 mftf-ojrrëj°0 itk,(,
48
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 21/69
OCJKJ 4 — GJEJ[
^frthkh~fr im gjej{ fgy{tfldj f hlhkhfthqf ~rû~rhf# i f{ vyfchdfdi{ mjtjrf{
lf ~ri{tfåëj# î{ ~j{{hohchdfdi{ jairikhdf{ ~icf {htyfåëj di gjej i fj {iyjogikthqj# rifchwfldj bfohchdfdi{ oæ{hkf{ i fkåùi{ tèklhkj-tækthkf{ayldfmiltfh{# kjm j~jrtylhdfdi i kjrrikåëj di mjqhmiltj{,
6,j i ?,j FLJ[
6, ^rfthkfr gjej{ hlaflth{# kym~rhldj f{ {yf{ rierf{# {icikkhjlfldj irifchwfldj kjm hltilkhjlfchdfdi i j~jrtylhdfdi f{ fkåùi{ kfrfktirí{thkf{
di{{i{ gjej{# di{helfdfmilti7 ~j{håùi{ di ivyhcíorhj0
di{cjkfmiltj{ im kjrrhdf kjm ahltf{° i mydflåf{ di dhrikåëj° i diqicjkhdfdi0
kjmohlfåùi{ di f~jhj{ qfrhfdj{ f{{jkhfdj{ kjm kjrrhdf# mfrkbf iqjctf{0
cflåfmiltj{ di ~rikh{ëj i î dh{tïlkhf0
~jltf~è{ di ~rikh{ëj i î dh{tïlkhf,
;,j FLJ
?, Lj{ gjej{ kjcikthqj{ kjm ojcf# tfh{ kjmj7 _FOHF# GJEJ DI ̂ F[[I[# OJCFFJ ^J[TI# OJCF FJ KF^HTËJ# OJCF LJ AYLDJ# fehr im kjlajrmhdfdikjm f {htyfåëj7
?,6, [i tim f ojcf# ^F[[F_ f ym kjm~flbihrj vyi i{tigf choirtj#ri{~ihtfldj j chmhti dj{ f~jhj{ i{tfoicikhdj{,
?,?, _IKIOI_ fkthqfmilti f ojcf kjm f{ dyf{ mëj{# vyfldj i{tf cbi èdhrhehdf jy vyfldj f hltirki~tfr,
;, Im kjlkyr{j*iirkíkhj hldhqhdyfc i jy f ~fri{7
;,6, Afwir TJVYI[ DI [Y[TILTFÅËJ ~frf j kjm~flbihrj# kjm f{ mëj{#fltiorfåj{ i jy kfoiåf# ~j{hkhjlfldj-{i lj ~jltj di vyidf df ojcf#~frf f diqjcqir,
9>
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 22/69
;,?, HM^YC[HJLF_ ymf ojcf di i{~ymf ~frf f arilti i ~frf khmf# ~j{hkhj-lfldj-{i ~frf f OFTI_° kjm f jytrf mëj fkhmf dj ~cflj df kfoiåf#i fj líqic dj{ gjicbj{# lymf dhrikåëj ditirmhlfdf,
;,;, _ifchwfr OFTHMILTJ[ di ojcf di i{~ymf kjm rfvyiti# kjltrf f ~fridi#î i{vyirdf i î dhrihtf# lym ~cflj î arilti dj kjr~j# ~j{hkhjlfldj-{ikjl{jflti j cfdj# ~frf diqjcqir f ojcf f~û{ ym ri{{fctj lj {jcj,
4, Im {htyfåëj di iirkíkhj di Aytiojc — kjltrf ym eyfrdf-ridi{7
4,6, KJLDYWH_ f ojcf ~rjeridhldj ~frf f ofchwf# kjm ~ivyilj{ tjvyi{ df~frti hltirlf i itirlf dj{ ~è{# mfltildj f ojcf kjltrjcfdf# i _IMF-TF_ fkirtfldj lf ofchwf,
4,?, Kjm ym kjm~flbihrj# ^F[[F_ I _IKIOI_ f ojcf kjm f ~frti hltirlfdj{ ~è{# ~rjeridhldj ~frf f ofchwf i _IMFTF_# fkirtfldj lf ofchwf,
;,j i 4,j FLJ[
9, Kjj~irfr kjm j{ kjm~flbihrj{ ~rjkyrfldj rifchwfr f{ fkåùi{ afqjræqih{ fjkym~rhmiltj df{ rierf{ i dj jogikthqj dj gjej, Trftfr j{ kjcief{ di ivyh~fi j{ fdqir{ærhj{ kjm heyfc kjrdhfchdfdi i ri{~ihtj# iqhtfldj fkåùi{ vyi
~jlbfm im rh{kj f {yf hltierhdfdi aí{hkf,1, Lj gjej dj MFTF# kjm ojcf jy rhleyi7
1,6, Im ~j{{i df ojcf# ̂ F[[F_ f ym kjm~flbihrj jy _IMFTF_ "~frf fkirtfrlj fdqir{ærhj(# di fkjrdj kjm f{ ~j{håùi{ dj{ gjefdjri{, Krhfr kjl-dhåùi{ afqjræqih{ f i{tf{ fkåùi{# ythchwfldj ahltf{ di ~f{{i jy di rimfti,
1,?, K_HF_ CHLBF[ DI ^F[[I ~frf rikioir f ojcf di{cjkfldj-{i iythchwfldj ahltf{# {i liki{{ærhj,
1,;, J~tfr ~jr HLTI_KI^TF_ j ~f{{i jy I[VYHQF_-[I# vyfldj f {yfivyh~f lëj tim ojcf# di{cjkfldj-{i lf {yf ærif# kjm j~jrtylhdfdi#kjlajrmi f khrkycfåëj df ojcf,
5, Im kjlkyr{j hldhqhdyfc i jy f ~fri{ "Aytiojc(7
5,6, ^JLTF^IF_ f ojcf# ~frfdf i im mjqhmiltj# kjm f ~frti fltirj-{y~irhjr i fltirj-hltirlf dj ~è# f~û{ dyf{ jy trç{ ~f{{fdf{ diofcflåj# kjcjkfldj kjrriktfmilti j f~jhj# hm~rhmhldj î ojcf ymftrfgiktûrhf fctf i kjm~rhdf# lf dhrikåëj di ym fcqj,
96
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 23/69
5,?, Mfltir f ojcf lj fr# kjm TJVYI[ DI [Y[TILTFÅËJ kjm j{ ~è{# kjfi jy kfoiåf# ~j{hkhjlfldj-{i di mjdj f dfr kjlthlyhdfdi î fkåëj,
5,;, KFOIKIF_ f ojcf "kjm f ti{tf(# im ~j{håëj arjltfc î ofchwf# f~û{~f{{i kjm f{ mëj{ "cftirfc( di ym kjm~flbihrj# fkirtfldj lf ofchwf,
2, Lj gjej df _JCBF7
2,6, Lf {htyfåëj di ftfkflti "kfåfdjr°(7
2,6, I{kjcbir i ^I_[IEYH_ ym dj{ ayehthqj{ ~frf j tjkfr# ythchwfldjmydflåf{ di dhrikåëj i qicjkhdfdi# ~rjkyrfldj di{qhæ-cj ~frf ~irtjdf{ chlbf{ chmhti{ dj kfm~j0
2,6, Fj eyfrdfr° ym ayehthqj gæ f~flbfdj# ilvyfdrfldj-{i ~frf hm~idhr
vyi jytrj{ j {fcqim°,2,?, Im {htyfåëj di diai{f7
2,?, AYEH_ I I[VYHQF_-[I dj kfåfdjr°# ythchwfldj mydflåf{ di dhrikåëji qicjkhdfdi# iqhtfldj kjcjkfr-{i ~irtj df{ chlbf{ chmhti{ dj kfm~j0
2,?, Kjjrdilfr f {yf fkåëj kjm ym kjm~flbihrj krhfldj {htyfåùi{ di{y~irhjrhdfdi lymèrhkf "? Õ 6( ~frf {fcqfr° ym ayehthqj f~flbfdj°,
8, Lj gjej ^YRF-IM^Y__F°7
8,6, _i{~ihtfr f{ rierf{ di {ieyrflåf i{tfoicikhdf{ i f hltierhdfdi aí{hkfdj ~frkihrj# mi{mj î ky{tf df {yf qfltfeim,
8,?, Kjcjkfr j ~frkihrj ajrf dj{ chmhti{ di ym vyfdrfdj jy kírkycj# ~yfl-dj-j jy im~yrrfldj-j dhriktfmilti jy im rjtfåëj# ~icj{ orfåj{ i jytrjlkj# f~rjqihtfldj f fkåëj dj j~jlilti,
8,;, Iqhtfr {ir kjcjkfdj ajrf dj vyfdrfdj jy kírkycj i{vyhqfldj-{i° î{fkåùi{ dj ~frkihrj# f~rjqihtfldj-{i ~frf ~f{{fr fj ftfvyi,
6>, Im kjlkyr{j hldhqhdyfc76>,6, [FCTF_ IM KJM^_HMILTJ f~û{ kjrrhdf di ofcflåj i kbfmfdf f
ym ~è lymf wjlf# kjm vyidf lf kfhf di {fctj{ jy kjckbëj ahj"riki~åëj f djh{ ~è{(,
6>,?, [FCTF_ IM FCTY_F f~û{ kyrtf kjrrhdf di ofcflåj i kbfmfdf f ym ~è#~f{{fldj j icæ{thkj kjm {fctj di ti{jyrf°# kjm riki~åëj ivyhchorfdf,
6>,;, CFLÅF_ F OJCF "th~j tèlh{( im dh{tïlkhf# f~û{ kyrtf kjrrhdf diofcflåj i tir frmfdj° j orfåj# im itil{ëj# î riktfeyfrdf,
9?
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 24/69
66, Im kjrrhdf di i{tfaitf{# rifchwfr j {iy ~irkyr{j rf~hdfmilti# ILT_IEFLDJi _IKIOILDJ j ti{timylbj im mjqhmiltj i kjm {ieyrflåf,
6?, Im kjlkyr{j f ~fri{# kjm ymf rfvyitf i ymf ojcf "th~j tèlh{(# DIQJCQI_f ojcf fj kjm~flbihrj# f~û{ ri{{fctj lymf wjlf î arilti dj kjr~j# imivyhcíorhj# dfldj kjlthlyhdfdi fj mjqhmiltj dj orfåj,
6;, Im kjlkyr{j hldhqhdyfc di Qjcihojc [Y[TILTF_ f ojcf*ofcëj kjm tjvyi{di didj{ "kjm f{ dyf{ mëj{ fkhmf df kfoiåf(# kjm aciëj i itil{ëj diorfåj{ i ~irlf{# ~j{hkhjlfldj-{i lj ~jltj di vyidf df ojcf,
4,j
FLJ64, Lj{ gjej{ kjcikthqj{ kjm ojcf# tfh{ kjmj7 _FOHF# GJEJ DI ^F[[I[#
OJCF FJ ^J[TI# OJCF FJ KF^HTËJ# OJCF LJ AYLDJ# fehr imkjlajrmhdfdi kjm f {htyfåëj7
64,6, _IKIOI_ f ojcf kjm f{ dyf{ mëj{# ILVYFD_F_-[Ijail{hqfmilti i ̂ F[[F_ f ym kjm~flbihrj di{mfrkfdj ythchwfldj#{i liki{{ærhj# ahltf{ di ~f{{i i rjtfåùi{ {jori ym ~è,
64,?, DI[MF_KF_-[I ~frf rikioir f ojcf# krhfldj chlbf{ di ~f{{i#ahltfldj j {iy fdqir{ærhj dhriktj,
64,;, MF_KF_ j fdqir{ærhj i{kjcbhdj vyfldj f {yf ivyh~f ~irdi fojcf,
69, Im {htyfåëj di iirkíkhj "kjm {y~irhjrhdfdi lymèrhkf dj{ ftfkflti{ — ; Õ 6jy 9 Õ ?( i di gjej di Aytiojc 4 Õ 4 "lym i{~fåj fm~cj(# kjm eyfrdf-ridi{7
69,6, FKIHTF_ f{ dikh{ùi{ df frohtrfeim i fdivyfr f{ {yf{ fkåùi{ î{
rierf{ dj gjej7 hlíkhj i rikjmiåj dj gjej# mfrkfåëj di ejcj{# ojcfajrf# cflåfmiltj ~icf chlbf cftirfc# cflåfmiltj df ofchwf# ~rhlkh~fh{afctf{# mfrkfåëj di chqri{ i di erfldi ~ilfchdfdi,
69,?, _IKIOI_ f ojcf kjltrjcfldj-f i ILVYFD_F_-[I jail{hqfmilti#j~tfldj# kjlajrmi f cihtyrf df {htyfåëj# ~jr7
69,?, _IMFTF_# {i tim f ofchwf fj {iy fckflki0
69,?, ^F[[F_ f ym kjm~flbihrj di{mfrkfdj0
9;
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 25/69
69,?, KJLDYWH_ f ojcf lf dhrikåëj df ofchwf# ~frf _IMFTF_ "{iiltritfltj kjl{ieyhy ~j{håëj( jy ^F[[F_,
69,;, DI[MF_KF_-[I f~û{ ~f{{i i ~frf {i choirtfr dj diail{jr# krhfldjchlbf{ di ~f{{i# jail{hqf{ di f~jhj ~rjkyrfldj j i{~fåj chqri,FKCF_F_ j i{~fåj di ~ilitrfåëj dj gjefdjr kjm f ojcf,
69,4, Lf diai{f# MF_KF_ j fdqir{ærhj i{kjcbhdj,
69,9, Kjmj eyfrdf-ridi{# ILVYFD_F_-[I kjm f ojcf ~frf hm~idhr jejcj°, Fj riky~irfr f ojcf# ^F[[F_ f ym gjefdjr di{mfrkfdj,
61, Lj gjej OHTJVYI° _FEYIOH7
61,6, _IKIOI_ f ojcf kjltrjcfldj-f i ILVYFD_F_-[I jail{hqfmilti#j~tfldj# kjlajrmi f {yf cihtyrf df {htyfåëj di gjej# ~jr7
61,6, ^_JE_IDH_ ~frf ahlfchwfr "il{fhj(# ythchwfldj# {i liki{{ærhj# ahltf{i mydflåf{ di dhrikåëj0
61,6, ^F[[F_ f ym kjm~flbihrj im ~j{håëj afqjræqic,
61,?, ^F[[F_ f ojcf f ym kjm~flbihrj jy dihæ-cf kfhr lf qirthkfc# vyfldjè tjkfdj ~icj j~j{htjr "ohtjvyi°(,
61,;, K_HF_ CHLBF[ DI ^F[[I ~frf rikioir f ojcf# di{cjkfldj-{i fj
cfdj jy ftræ{ dj kjm~flbihrj kjm ojcf,61,4, Vyfldj f {yf ivyh~f lëj tim ojcf# di{cjkfr-{i ~frf HLTI_KI^TF_
j ~f{{i jy TJKF_ kjm f{ dyf{ mëj{ "ohtjvyi°( lf{ kjf{ jykhltyrf dj fdqir{ærhj jorhefldj-j f ~f{{fr jy cfrefr f ojcf,
65, Kjm ymf rfvyiti i ymf ojcf "th~j tèlh{(# im kjlkyr{j hldhqhdyfc jy f~fri{# hm~yc{hjlfr f ojcf lf qirthkfc i OFTÇ-CF fkhmf df kfoiåf#hm~rhmhldj î ojcf ymf trfgiktûrhf til{f# lymf dhrikåëj ditirmhlfdf,
62, Im {htyfåëj di kjlkyr{j im ery~j{ di vyftrj "djh{ di kfdf cfdj df ridi(#GJEF_ kjm j{ kjm~flbihrj{ iaiktyfldj TJVYI[ KJM F[ DYF[ MËJ["~jr khmf( i*jy TJVYI[ ̂ J_ OFHRJ KJM J[ FLTIO_FÅJ[ "i{tildhdj{(#~frf mfltir f ojcf lj fr# kjm l÷mirj chmhtfdj di tjvyi{ {yki{{hqj{ dikfdf cfdj,
94
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 26/69
OCJKJ 9 — ^FTHLFEIM
^fthlfr kjm ivyhcíorhj i {ieyrflåf# fgy{tfldj f{ {yf{ fkåùi{ ~frf jrhiltfr
j {iy di{cjkfmiltj kjm hltilkhjlfchdfdi i j~jrtylhdfdi lf rifchwfåëjdi ~irkyr{j{ qfrhfdj{,
;,j i 4,j FLJ[
6, Im ~fthl{# kym~rhldj f{ rierf{ di {ieyrflåf ~rû~rhf i dj{ kjm~flbihrj{#rifchwfr kjm kjjrdilfåëj ecjofc i acyhdiw di mjqhmiltj{# ~irkyr{j{# gjej{di ~ir{ieyhåëj jy i{tfaitf{ im vyi {i kjmohlim f{ bfohchdfdi{
f~rildhdf{ fltirhjrmilti i f{ {ieyhlti{76,6, F__FLKF_ ~frf f arilti# ~frf f i{vyirdf i ~frf f dhrihtf# f~jhfldj j
~fthm lf dhrikåëj di{igfdf i hm~yc{hjlfldj-{i ~icf kjcjkfåëj dj~i{j dj kjr~j {jori i{{i f~jhj# kjjrdilfldj f fkåëj dj{ mimorj{hlairhjri{ kjm f hlkchlfåëj dj trjlkj,
6,?, DI[CHWF_ ~frf f arilti {jori ym f~jhj# acikthldj f ~irlf chqri "kjm j~fthm î fctyrf dj gjicbj df jytrf ~irlf( mfltildj f aheyrf i j kjltrjcjdj di{cjkfmiltj im ivyhcíorhj "Vyftrj°(,
6,;, DI[CHWF_ ~frf træ{ kjm j{ ~fthl{ ~frfcicj{# f~û{ hm~yc{j hlhkhfc di ymkjcief jy lf ~fridi,
6,4, DI[CHWF_ ~frf f arilti i tfmoèm ~frf træ{# faf{tfldj i gyltfldjri{~ikthqfmilti f{ ~jltf{ dj{ ~è{ i j{ kfckflbfri{ "di{ilbfldj ymilkfdifmiltj di kírkycj{(,
6,9, KY_QF_ kjm K_YWFMILTJ DI ^I_LF[°# krywfldj f ~irlf dj cfdjdi ajrf df kyrqf i rifchwfldj i{{i f~jhj î arilti i ~jr diltrj° djf~jhj fltirhjr,
6,1, T_FQF_ im "jy f~û{ ~f{{fr f( DI[CHWI ^F_F T_Æ[ f~jhfldj j trfqëjlj {jcj i ahkfldj im kjldhåùi{ di hlhkhfr ljqj di{chwi,
6,5, T_FQF_ DI CFDJ# kjm j{ ~fthl{ ~frfcicj{ i faf{tfdj{# ciqfldj j~fthm di ajrf° f di{kriqir ymf kyrqf mfh{ fm~cf# kjcjkfldj j ~i{jdj kjr~j lj ~fthm di diltrj i ~ri{{hjlfldj j ~fthm di ajrf° kjltrfj {jcj# ftè î hmjohchwfåëj tjtfc,
6,2, MIHF-QJCTF°# im di{cjkfmiltj ~frf f arilti jy ~frf træ{# hlqirtildjf jrhiltfåëj kjr~jrfc i kjlthlyfldj j di{chwi lj mi{mj {ilthdj,
99
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 27/69
?, Im kjlkyr{j jy iirkíkhj hldhqhdyfc# DI[CHWF_ kjm j{ djh{ ~è{ {jori j{`fti° f~û{ hm~yc{j di ym jy jytrj ~è# rifchwfldj ym trfgiktj kjmmydflåf{ di dhrikåëj i kyrqf{# mfltildj j ivyhcíorhj,
91
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 28/69
OCJKJ 1 — FKTHQHDFDI[ _ÍTMHKF[ IR^_I[[HQF["DFLÅF(
Kjmohlfr di{cjkfmiltj{# mjqhmiltj{ lëj cjkjmjtjri{ i ivyhcíorhj{ fdi-vyfdj{ î i~ri{{ëj di mjthqj{ jy timf{ kjmohlfdj{ kjm j{ kjcief{ i ~rj-ai{{jr# di fkjrdj kjm f i{trytyrf rítmhkf i micjdhf di kjm~j{håùi{ my{hkfh{,
6,j# ?,j# ;,j i 4,j FLJ[
6, Im {htyfåëj di i~cjrfåëj hldhqhdyfc dj mjqhmiltj# di fkjrdj kjm fmfrkfåëj rítmhkf dj ~rjai{{jr i jy dj{ kjcief{7
6,6, Di{cjkfr-{i im tjdf f ærif "~irkjrrildj tjdf{ f{ dhrikåùi{# {ilthdj{i wjlf{(# lf{ dhairilti{ ajrmf{ di cjkjmjåëj# lj rhtmj-{ivyçlkhf dj{f~jhj{ kjrri{~jldilti î mfrkfåëj dj{ dhairilti{ kjm~f{{j{ {hm~ci{"ohlærhj# tirlærhj i vyftirlærhj(# kjmohlfldj ciltj-ræ~hdj°# ajrti--arfkj° i ~fy{f-kjltílyj°7
6,6, 6,6,6, Kjmohlfr j fldfr# j kjrrir# j {fcthtfr# j di{chwfr# j {fctfr# j kfhr# jrjcfr# j rf{tigfr# j rjdj~hfr# itk,# im tjdf{ f{ dhrikåùi{ i {ilth-dj{ diahlhdj{ ~icf jrhiltfåëj kjr~jrfc,
6,6, 6,6,?, _ifchwfr {fctj{ di ~ivyilf fm~chtydi# lj cyefr# f fldfr i f kjrrir
im dhairilti{ dhrikåùi{ i {ilthdj{ diahlhdj{ ~icf jrhiltfåëjkjr~jrfc# qfrhfldj j{ f~jhj{ "djh{-djh{# ym-djh{# djh{-ym# ym--mi{mj# ym-jytrj(,
6,6, 6,6,;, Ythchwfr kjmohlfåùi{ ~i{{jfh{ di mjqhmiltj{ cjkjmjtjri{ ilëj cjkjmjtjri{ ~frf i~ri{{fr f {yf {il{hohchdfdi f timf{{yeirhdj{ ~icj ~rjai{{jr "hmfeil{# {il{fåùi{# imjåùi{# bh{tû-rhf{# kflåùi{# itk,(# vyi hl{~hrim dhairilti{ mjdj{ i vyfchdfdi{di mjqhmiltj,
?,j# ;,j i 4,j FLJ[
?, Im {htyfåëj di i~cjrfåëj hldhqhdyfc dj mjqhmiltj# kjm fmohilti my{hkfcfdivyfdj# f ~frthr di mjqhmiltj{ dfdj{ ~icj ~rjai{{jr "i jy {yeirhdj{~icj{ fcylj{(# {ieyhldj thmori{ dhqir{hahkfdj{ i f mfrkfåëj rítmhkf7
?,6, _ifchwfr ivyhcíorhj{ f{{jkhfdj{ î dhlïmhkf dj{ mjqhmiltj{# diahlhldjymf aheyrf chqri° "î {yf i{kjcbf(# dyrflti kfdf ~fy{f df m÷{hkf# dfmfrkfåëj jy jytrj {hlfc kjmohlfdj,
95
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 29/69
?,?, Fkiltyfr ditirmhlfdj i{tímycj my{hkfc kjm mjqhmiltj{ cjkjmjtjri{i lëj cjkjmjtjri{ dh{{jkhfldj f fkåëj df{ dhairilti{ ~frti{ dj kjr~j,
;,j i 4,j FLJ[
;, Im {htyfåëj di i~cjrfåëj df mjqhmiltfåëj im ery~j# kjm fmohiltimy{hkfc fdivyfdj i jy di fkjrdj kjm f mfrkfåëj rítmhkf dj ~rjai{{jr jydj{ kjcief{7
;,6, Kjmohlfr bfohchdfdi{ mjtjrf{ riairhdf{ im 6, i ?,# {ieyhldj f iqjcy-åëj dj ery~j im rjdf{ i chlbf{ "{hm~ci{ jy m÷cth~cf{(# i{~hrfh{# wheyi-wfeyi# i{tricf# vyfdrfdj# itk,
;,?, Fgy{tfr f {yf fkåëj î{ fctirfåùi{ jy mydflåf{ df ajrmfåëj#f{{jkhfdf{ î dhlïmhkf ~rj~j{tf ~icf m÷{hkf# iqjcyhldj im tjdf{ f{wjlf{ i líqih{ dj i{~fåj,
4,j FLJ
4, Im {htyfåëj di i~cjrfåëj dj mjqhmiltj f ~fri{# kjm fmohilti my{hkfcfdivyfdj7
4,6, Ythchwfr mjqhmiltj{ cjkjmjtjri{ i lëj cjkjmjtjri{# ~fy{f{ iivyhcíorhj{# i tfmoèm j kjltfktj kjm j ~frkihrj# kjldywhldj° f {yffkåëj# afkhchtfldj° i i{~irfldj° ~jr ici {i liki{{ærhj,
4,?, [ieyhr f mjqhmiltfåëj dj kjm~flbihrj# rifchwfldj f{ mi{mf{ fkåùi{kjm f{ mi{mf{ vyfchdfdi{ di mjqhmiltj,
9, Im {htyfåëj di iirkhtfåëj# kjm fmohilti*mfrkfåëj my{hkfc fdivyfdj{#f~iraihåjfr f iikyåëj di arf{i{ di mjqhmiltj# dfdf{ ~icj ~rjai{{jr#
hltierfldj f{ bfohchdfdi{ mjtjrf{ riairhdf{ ftræ{# kjm acyhdiw dimjqhmiltj{ i im {hltjlhf kjm f m÷{hkf,
1, Krhfr ~ivyilf{ {ivyçlkhf{ di mjqhmiltj{ f ~frthr di 6,6,;,# hldhqhdyfc-milti# f ~fri{ jy ery~j{# i f~ri{iltæ-cf{ lf tyrmf# kjm fmohilti my{hkfci{kjcbhdj ~icj{ fcylj{# kjm j f~jhj dj ~rjai{{jr,
92
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 30/69
OCJKJ 5 — ^I_KY_[J[ LF LFTY_IWF
I{kjcbir i rifchwfr bfohchdfdi{ f~rj~rhfdf{ im ~irkyr{j{ lf lftyriwf# di
fkjrdj kjm f{ kfrfktirí{thkf{ dj tirrilj i j{ {hlfh{ di jrhiltfåëj#kjcfojrfldj kjm j{ kjcief{ i ri{~ihtfldj f{ rierf{ di {ieyrflåf i
~ri{irqfåëj dj fmohilti,
6,j i ?,j FLJ[
6, _ifchwfr ym ~irkyr{j lf mftf# oj{vyi# mjltflbf# itk,# kjm j fkjm~flbf-
miltj dj ~rjai{{jr# im kjrrhdf i im mfrkbf# kjmohlfldj f{ {ieyhlti{bfohchdfdi{7 kjrrir# mfrkbfr im i{~fåj chmhtfdj# trfl{~jr jo{tækycj{#tri~fr# itk,# mfltildj f ~irki~åëj df dhrikåëj dj ~jltj di ~frthdf ihldhkfldj-f vyfldj {jchkhtfdj,
;,j i 4,j FLJ[
?, Kjcfojrfr kjm f {yf ivyh~f hltir~ritfldj {hlfh{ hlajrmfthqj{ {hm~ci{ "lj~irkyr{j i lj mf~f(# ~frf vyi i{tf# fkjm~flbfdf ~icj ~rjai{{jr ikjcfojrfdjri{# kym~rf ym ~irkyr{j lf mftf# oj{vyi# mjltflbf# itk,#kjmohlfldj f{ bfohchdfdi{ f~rildhdf{ fltirhjrmilti# mfltildj f~irki~åëj df dhrikåëj dj ~jltj di ~frthdf i jytrj{ ~jltj{ di riairçlkhf,
98
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 31/69
OCJKJ 2 — LFTFÅËJ "^_JE_FMF J^KHJLFC(
LÍQIC HLT_JDYTÛ_HJ
6, Im ~h{khlf kjm ~è# im {htyfåëj di iirkíkhj jy di gjej# ythchwfldj jogiktj{qfrhfdj{ acytyflti{ i {yomir{j{7
6,6, Kjjrdilfr f hl{~hrfåëj i f i~hrfåëj im dhqir{f{ {htyfåùi{ {hm~ci{kjm i {im f~jhj{# afwildj f hl{~hrfåëj kyrtf i f i~hrfåëj kjm~citffkthqf i ~rjcjlefdf {û ~icf ojkf# {û ~icj lfrhw i# {hmyctflifmilti#~icf{ dyf{ qhf{,
6,?, Acytyfr im ivyhcíorhj# im dhairilti{ ~j{håùi{ ~frthldj di f~jhj di ~è{i mëj{ ~frf f acytyfåëj qirthkfc i bjrhwjltfc "afkhfc i djr{fc(, Kjmohlfrf{ ~j{håùi{ di acytyfåëj im {ivyçlkhf{ "kjjrdilfldj i{{f{ mydfl-åf{ kjm j{ mjqhmiltj{ df kfoiåf i ri{~hrfåëj(7 qirthkfc-bjrhwjltfc#bjrhwjltfc afkhfc-djr{fc,
6,;, F{{jkhfr j mireycbj î{ dhairilti{ ~j{håùi{ di acytyfåëj forhldj j{jcbj{ dyrflti f hmir{ëj ~frf {i di{cjkfr kjm hltilkhjlfchdfdi imtfriaf{ {hm~ci{ "f~flbfr jogiktj{# {ieyhr kjcief{# itk,(# f qærhj{ líqih{di ~rjayldhdfdi,
6,4, Di{cjkfr-{i im acytyfåëj# kjjrdilfldj f{ fkåùi{ ~rj~yc{hqf{ df{~irlf{ i orfåj{ kjm f ri{~hrfåëj im dhairilti{ ~cflj{ di æeyf i ihj{kjr~jrfh{# i~cjrfldj f ri{h{tçlkhf df æeyf i jrhiltfldj-{i kjmhltilkhjlfchdfdi ~frf trfl{~jrtfr# rikioir i ~f{{fr jogiktj{# {ieyhrkjcief{# itk,
6,9, [fctfr ~frf f ~h{khlf# ~frthldj di ~j{håùi{ i f~jhj{ qfrhfdj{ "~è{# ~è{i mëj{# gjicbj{# arjltfc i cftirfc(# mireycbfldj ~frf f~flbfr ymjogiktj lj ayldj i qjctfr ~frf ymf ~j{håëj di acytyfåëj,
LÍQIC ICIMILTF_
6, Im ~h{khlf kjm ~è# im {htyfåëj di iirkíkhj jy di gjej7
6,6, Kjjrdilfr i kjmohlfr f hl{~hrfåëj i f i~hrfåëj im dhqir{f{ {htyfåùi{~rj~yc{hqf{ kjm~cif{ di ~irlf{ i di orfåj{ "~irkyr{j{ fvyæthkj{#{htyfåùi{ di ivyhcíorhj kjm mydflåf{ di dhrikåëj i ~j{håëj i jytrf{{htyfåùi{ hlfohtyfh{(,
1>
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 32/69
6,?, _ifchwfr j{ mjdj{ di ri{~hrfåëj dj{ i{thcj{ krjc° i kj{tf{°# f{{j-khfdj fj{ mjqhmiltj{ ~rj~yc{hqj{,
6,;, Kjjrdilfr f i~hrfåëj kjm f hmir{ëj# im iirkíkhj{ di jrhiltfåëj#ivyhcíorhj# ~rj~yc{ëj# ri{~hrfåëj i {fctj rifchwfdj{ lj{ ~cflj{ di æeyf{y~irahkhfc# mèdhj i ~rjayldj,
6,4, Di{cjkfr-{i im ~j{håëj djr{fc i qiltrfc# dhairilkhfldj f{ af{i{ diiltrfdf df{ mëj{# trfgiktj ~rj~yc{hqj i riky~irfåëj di fkjrdj kjm j{i{thcj{ di kj{tf{° i krjc°# kjm rhtmj i qicjkhdfdi fdivyfdj{ fj{mjqhmiltj{ ~rj~yc{hqj{ di orfåj{ i ~irlf{ i ~j{håëj df kfoiåf#kjjrdilfdf{ kjm f ri{~hrfåëj lj{ ri{~ikthqj{ i{thcj{,
6,9, [fctfr di kfoiåf f ~frthr df ~j{håëj di ~è "kjm i {im fgydf( afwildj j
hm~yc{j kjm itil{ëj dj kjr~j i iltrfldj lf æeyf im trfgiktûrhf jocívyf,6,1, [fctfr f ~frthr di ~è "~frf wjlf ofhf i ~rjayldf(# iltrfldj lf æeyf j
mfh{ cjlei ~j{{íqic# iikytfldj dhairilti{ rjtfåùi{ im trfgiktûrhffèrif# {jori j{ ihj{ cjlehtydhlfc i trfl{qir{fc,
LÍQIC FQFLÅFDJ
6, Lfdfr ym ~irkyr{j di 9> mitrj{ lj i{thcj krjc°# kjm fm~chtydi di mjqh-
miltj{ i kjlthlyhdfdi df{ fkåùi{ mjtjrf{# kym~rhldj f{ {ieyhlti{ ih-eçlkhf{ tèklhkf{7
mfltir f iciqfåëj dj kjtjqicj ftè î iltrfdf df mëj lf æeyf lj ~rjcjl-efmiltj dj jmorj i j mfh{ cjlei ~j{{íqic# hlhkhfldj di hmidhftj j trf-giktj ~rj~yc{hqj# kjm {fídf df mëj fj líqic df kjf#
rifchwfr j{ ofthmiltj{ di ~irlf{ {im vyiorf di rhtmj lj mjmiltj dfhl{~hrfåëj0
iaiktyfr f ri{~hrfåëj kjm rjtfåëj df kfoiåf "{im iciqfåëj ifeirfdf(#
hl{~hrfåëj lj ahlfc df ~yfdf i i~hrfåëj kjm~citf dyrflti f hmir{ëj dfkfoiåf,
?, Lfdfr ym ~irkyr{j di 9> mitrj{ lj i{thcj di kj{tf{°# kjm fm~chtydi dimjqhmiltj{ i kjlthlyhdfdi df{ fkåùi{ mjtjrf{# mfltildj f kfoiåf lj~rjcjlefmiltj dj kjr~j iqhtfldj f hmir{ëj ifeirfdf df ofkhf# kym~rhldjf{ {ieyhlti{ iheçlkhf{7
rifchwfr f iltrfdf df mëj lf æeyf# lj ~rjcjlefmiltj dj jmorj# ~icjdidj mílhmj i kjm j orfåj im itil{ëj kjm~citf0
16
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 33/69
rifchwfr j mjqhmiltj di ~irlf{ f ~frthr df kjf# kjm itil{ëj fkthqf df~irlf i ~è lf af{i f{kildilti0
rifchwfr f hl{~hrfåëj lj mjmiltj im vyi ym dj{ orfåj{ hlhkhf f af{i
fèrif# ~rjcjlefldj f i~hrfåëj ftè fj ahlfc dj trfgiktj ~rj~yc{hqj djmimorj {y~irhjr# mfltildj ahf f ~j{håëj df kfoiåf,
;, Lfdfr ym ~irkyr{j di 9> mitrj{ lj i{thcj di oryåj{°# mfltildj ffm~chtydi di mjqhmiltj{ i kjlthlyhdfdi df{ fkåùi{ mjtjrf{# kym~rhldjf{ {ieyhlti{ iheçlkhf{7
iqhtfr f ~frfeim dj mjqhmiltj iltri f af{i ~rj~yc{hqf "vyi {i hlhkhf kjmorfåj{ im itil{ëj kjm~citf( i f af{i di riky~irfåëj, Dyrflti f af{i ditrfkåëj° mfltir j{ orfåj{ acikthdj{# iciqfldj j{ kjtjqicj{# {im yctrf-
~f{{fr f chlbf dj{ jmorj{0 mfltir j{ gjicbj{ mfh{ gyltj{ vyi j{ kfckflbfri{# iqhtfldj j {iy
fayldfmiltj, Itil{ëj kjm~citf i fkthqf df{ ~irlf{ lf af{i ~rj~yc{hqf#acikthldj j{ ~è{ ~frf jairikirim mfhjr {y~iraíkhi fj im~yrrfr f æeyf°0
hl{~hrfr lj ahlfc df fkåëj ~rj~yc{hqf dj{ orfåj{# {im ocjvyifr j{ mjqh-miltj{ df{ ~irlf{ i orfåj{,
4, Lfdfr ?9 mitrj{ lj i{thcj mfrh~j{f°# mfltildj f fm~chtydi i kjlthlyh-dfdi df{ fkåùi{ mjtjrf{# kym~rhldj f{ {ieyhlti{ iheçlkhf{7
iltrfdf df{ mëj{ lf æeyf "î cfreyrf dj{ jmorj{ i kjm iciqfåëj dj{kjtjqicj{( f~û{ hmir{ëj df kfoiåf, ^j{håëj df{ mëj{ ~jr ajrmf f jairi-kir f mfhjr {y~iraíkhi di kjltfktj i {fídf fj líqic df{ kjf{, Fkicirfåëj~rjeri{{hqf dj mjqhmiltj dj{ orfåj{ ftè fj ahlfc dj trfgiktj ~rj~yc{hqj0
mjqhmiltj di ~irlf{ kjm hlíkhj lf ofkhf# kjm djh{ ofthmiltj{ ~jr kfdfkhkcj di orfåj{ "ajrti lf af{i di{kildilti i arfkj lf af{i f{kildilti(0
hl{~hrfåëj î {fídf dj{ orfåj{ df æeyf kjm iciqfåëj df kfoiåf î arilti ii~hrfåëj lf ~rhmihrf mitfdi dj trfgiktj {yofvyæthkj dj{ orfåj{,
9, Hlhkhfr f{ ~rjqf{ jy ~irkyr{j{ kjm ~frthdf im {fctj# kym~rhldj f trfgiktûrhffèrif im frkj° i iltrfldj lf æeyf ~jr ajrmf f di{chwfr j mfh{ cjlei~j{{íqic# di fkjrdj kjm j i{thcj vyi qfh lfdfr "di{chwi ~rjayldj imoryåj{°# {y~irahkhfc i hltirmèdhj im mfrh~j{f°# krjc° i kj{tf{°(,
1, Lj{ ~irkyr{j{ jy {htyfåùi{ di ~rjqf# ythchwfr f{ tèklhkf{ di qhrfeim difkjrdj kjm f i{~ikhahkhdfdi dj i{thcj vyi i{tæ f lfdfr# f~rjhmfldj-{irf~hdfmilti df ~fridi i afwildj f qhrfeim ~jr ajrmf f jrhiltfr j {iykjr~j kjrriktfmilti# ~irmhthldj j di{chwi fdivyfdj fj rihlíkhj dj i{thcj,
1?
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 34/69
5, Lfdfr ym ~irkyr{j di 4 Õ ?9 i{thcj{ kjm ~frthdf dj ocjkj i iikyåëjkjrriktf df{ qhrfeil{# kjjrdilfldj f ri{~hrfåëj i f~ri{iltfldj ymf~j{håëj bhdrjdhlïmhkf diahlhdf# iikytfldj kjrriktfmilti f{ fkåùi{
~rj~yc{hqf{ i{~ikíahkf{ dj{ i{thcj{ di kj{tf{°# oryåj{°# mfrh~j{f° ikrjc°,
1;
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 35/69
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 36/69
IR^_I[[ËJ I IDYKFÅËJ MY[HKFC
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 37/69
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 38/69
^_HLKÍ^HJ[ J_HILTFDJ_I[ F ~ræthkf dj kfltj kjl{thtyh f of{i df i~ri{{ëj i idykfåëj my{hkfc lj 6,j
khkcj, È ymf fkthqhdfdi di {ílti{i lf vyfc {i qhqim mjmiltj{ di ~rjayldf rhvyiwf i oim-i{tfr# {ildj f qjw j hl{trymiltj ~rhmihrj vyi f{ krhflåf{ qëji~cjrfldj,
Ftrfqè{ dj kjr~j im mjqhmiltj# di ymf ajrmf i{~jltïlif jy lj{ gjej{ di rjdf i lf{ dflåf{ — ajrmf{ mfh{ jreflhwfdf{ dj mjqhmiltj — f{krhflåf{ di{ilqjcqim ~jtilkhfchdfdi{ my{hkfh{ m÷cth~cf{,
J{ hl{trymiltj{# iltildhdj{ kjmj ~rjcjlefmiltj dj kjr~j# {ëj j kjm- ~cimiltj liki{{ærhj ~frf j ilrhvyikhmiltj dj{ mihj{ di vyi f krhflåf {i ~jdi {irqhr lf{ {yf{ i~irhçlkhf{# ~irmhthldj# fhldf# kjlbikir j{ {ieridj{ df ~rjdyåëj {jljrf,
F i~irhmiltfåëj i djmílhj ~rjeri{{hqj df{ ~j{{hohchdfdi{ dj kjr~j i dfqjw diqirëj {ir aihtj{ ftrfqè{ di fkthqhdfdi{ c÷dhkf{# ~rj~jrkhjlfldj j ilrh-vyikhmiltj df{ qhqçlkhf{ {jljrj-my{hkfh{ df{ krhflåf{,
F ~frthkh~fåëj im ~rjgiktj{ ~i{{jfh{ jy di ery~j ~irmhthræ î krhflåfdi{ilqjcqir# di ajrmf ~i{{jfc# f{ {yf{ kf~fkhdfdi{ i~ri{{hqf{ i krhfthqf{,
F fydhåëj fj qhqj jy di erfqfåëj# j kjltfktj kjm f{ fkthqhdfdi{ my{hkfh{
ih{tilti{ lf riehëj i f kjl{thtyhåëj di ym ri~jrtûrhj di kflåùi{ dj ~ftrhmûlhj riehjlfc i lfkhjlfc# {ëj riairçlkhf{ kyctyrfh{ vyi f i{kjcf diqi ~rj~jrkhjlfr,
15
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 39/69
OCJKJ 6 — GJEJ[ DI IR^CJ_FÅËJ
Qjw# kjr~j i hl{trymiltj{ {ëj j{ rikyr{j{ f di{ilqjcqir ftrfqè{ di gjej{ di
i~cjrfåëj, I{ti{ diqim ~frthr df{ qhqçlkhf{ {jljrj-my{hkfh{ qh{fldj j {iydjmílhj# kjm ajrti fkiltyfåëj im fkthqhdfdi{ c÷dhkf{# ~jr ajrmf f iqhtfr
{htyfåùi{ di ~yrj iirkíkhj vyi faf{tfm f{ krhflåf{,J di{ilqjcqhmiltj df my{hkfchdfdi è ym ~rjki{{j erfdyfc# di~ildilti dj
djmílhj di kf~fkhdfdi{ hl{trymiltfh{# df chleyfeim fdivyfdf# dj ej{tj ~icfi~cjrfåëj# df kf~fkhdfdi di i{kytfr 6,
J{ gjej{ di i~cjrfåëj ~frf kfdf ymf df{ ryorhkf{ hldhkfdf{ qëj f{{hm eflbfldj kjm~cihdfdi ~jr ajrmf f ri{~jldir fj di{ilqjcqhmiltj df{kf~fkhdfdi{ my{hkfh{ riairhdf{,
Bæ vyi ftildir î {hleycfrhdfdi my{hkfc di kfdf krhflåf# dfldj-cbi j~jr-tylhdfdi di di{ilqjcqir# î {yf mflihrf# f{ ~rj~j{tf{ i ~rjgiktj{ ~rû~rhj{ i dj ~rjai{{jr,
Qjw# kjr~j i hl{trymiltj{ ajrmfm ym tjdj# {ildj f krhflåf {jchkhtfdf fythchwæ-cj{ di ajrmf hltierfdf# bfrmjlhj{f i krhfthqf,
QJW
Hl{trymiltj ~rhmjrdhfc# è# lf krhflåf# ym mjdj lftyrfc di {i i~ri{{fr ikjmylhkfr# mfrkfdj ~icf qhqçlkhf afmhchfr i ~icf kyctyrf,
F iltjfåëj# f itil{ëj qjkfc# j thmori# f i~ri{{ëj# f kf~fkhdfdi di hlqiltfr i ri~rjdywhr micjdhf{# kjm i {im titj# f fvyh{håëj di ym ri~jrtûrhjdi kflåùi{# rhmf{ i cilefcilef{# {ëj ~frti{ kjl{thtyhlti{ di ym mjdj ~i{{jfc di ythchwfr f qjw,
F dhahkycdfdi jy miljr hltiri{{i df krhflåf ~jr ymf jy mfh{ df{ ~frti{ riairhdf{ lëj diqi {ir iltildhdf kjmj ymf miljr my{hkfchdfdi# diqildj j ~rjai{{jr ~rjkyrfr fgydfr f krhflåf f yctrf~f{{fr i{{f{ dhahkycdfdi{ jy afctf di hltiri{{i,
F{ {htyfåùi{ my{hkfh{ qhqilkhfdf{ ~icf krhflåf lf i{kjcf {ëj f micbjr ajrmfdi ~rj~jrkhjlfr j di{ilqjcqhmiltj dj{ f{~iktj{ i{{ilkhfh{ df qjw# f ~fr kjmj {iy di{ilqjcqhmiltj ecjofc,
12
6 Ftildf-{i vyi i{kytfr° è ym ~rjki{{j ~i{{jfc kjm~cij i iqjcythqj# di~ildildj df
{il{hohchdfdi i i~irhçlkhf i fktyfldj kjmj ym ahctrj ~irflti j myldj {jljrj im vyi fceyl{
{jl{ di{~irtfm i{~ikhfc hltiri{{i jy eflbfm {helhahkfdj, F my{hkfchdfdi# oim kjmj f{
kf~fkhdfdi{ di dflåfr jy kjmylhkfr ~icf ~fcfqrf# i{tæ i{trihtfmilti chefdf fj di{ilqjcqhmiltj
di{{f kf~fkhdfdi,
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 40/69
6 ? ; 4
Dhwir rhmf{ i cilefcilef{ ' ' ' ' Iltjfr rhmf{ i cilefcilef{ ' ' ' '
Kfltfr kflåùi{ ' ' ' '
_i~rjdywhr ~ivyilf{ micjdhf{ ' ' ' '
I~irhmiltfr {jl{ qjkfh{ "tjdj{ j{ vyi
f krhflåf è kf~fw di ~rjdywhr( ' ' ' '
KJ_^J [ilthr# lj kjr~j im mjqhmiltj# j {jm i f m÷{hkf è# lf krhflåf# ymf ajrmf
~rhqhciehfdf i lftyrfc di i~ri{{fr i kjmylhkfr khlithkfmilti j vyi jyqi,Tjdj{ j{ mfthwi{ {jljrj{ ~jdim f{{hm {ir qhqilkhfdj{# {ildj# ~frf f
mfhjrhf df{ krhflåf{# f micbjr ajrmf di {ilthr i kjlbikir f m÷{hkf,J mjqhmiltj# f dflåf# f ~irky{{ëj kjr~jrfc {ëj mihj{ di vyi j ~rjai{{jr
dh{~ùi ~frf# kjm ~cilj ferfdj df{ krhflåf{# di{ilqjcqir f {yf my{hkfchdfdi,
6 ? ; 4
I~irhmiltfr ~irky{{ëj kjr~jrfc# ofthmiltj{#
~fcmf{#‡ ' ' ' '
Fkjm~flbfr kflåùi{ kjm ei{tj{ i ~irky{{ëj
kjr~jrfc ' ' ' '
Mjqhmiltfr-{i chqrimilti f ~frthr di7
{jl{ qjkfh{ i hl{trymiltfh{ ' ' ' ' micjdhf{ i kflåùi{ ' ' ' ' erfqfåùi{ ' ' ' '
F{{jkhfr mjqhmiltj{ f7
~yc{fåëj# fldfmiltj# dhlïmhkf ' ' ' ' fkiltyfåëj# dhqh{ëj ohlærhf*tirlærhf# dhlïmhkf ' ' ' '
Afwir qfrhfåùi{ ory{kf{ di fldfmiltj "ræ~hdj#
ciltj( i hltil{hdfdi "ajrti# arfkj( ' ' ' '
18
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 41/69
6 ? ; 4
Afwir qfrhfåùi{ erfdyfh{ di fldfmiltj"fkicirfldj°# ritfrdfldj°( i di hltil{hdfdi ' ' ' '"fymiltfr# dhmhlyhr(
^frthkh~fr im kjrijerfahf{ icimiltfri{ hlqiltfldj
i ri~rjdywhldj ei{tj{ mjqhmiltj{# ~f{{j{ ' ' ' '
HL[T_YMILTJ[
F{ vyfchdfdi{ {jljrf{ di mftirhfh{ i jogiktj{ {ëj ~jltj di ~frthdf ~frf gjej{ di i~cjrfåëj im vyi f krhflåf {icikkhjlf# i~irhmiltf i ythchwf j {jm,
Fj gyltfr dhairilti{ icimiltj{ ? # hltrjdywhldj-cbi{ mjdhahkfåùi{# hlhkhf fkjl{tryåëj di ajlti{ {jljrf{ icimiltfri{# di {yf hlhkhfthqf jy ~jr {yei{tëj dj
~rjai{{jr,J{ orhlvyidj{ my{hkfh{ riehjlfh{ df trfdhåëj ~j~ycfr ~jrtyeyi{f mirikimi{~ikhfc riairçlkhf ~jr ~jdirim {ir hltierfdj{ lj{ hl{trymiltj{ my{hkfh{ ici-
miltfri{, J rikyr{j f frtíahki{# f afmhchfri{ df{ krhflåf{# f aforhkflti{ di hl{try miltj{ i orhlvyidj{ my{hkfh{ df riehëj# {ëj ymf ~rikhj{f fgydf ~frf j ~rjai{{jr,
Lj{ hl{trymiltj{ my{hkfh{ lëj kjl{tryídj{ ~icf{ krhflåf{# i{tëj hlkcyídj{ j{
hl{trymiltj{ my{hkfh{ dhdækthkj{# kf{j f{ i{kjcf{ i{tigfm ivyh~fdf{# i tfmoèm fceyl{ orhlvyidj{ my{hkfh{ eilirfchwfdj{ lj ^fí{# ~f{{íqih{ di ymf ythchwfåëj di erfldi hltiri{{i idykfthqj, Kf{j{ bfqiræ im vyi f{ krhflåf{ ~j{{yim jy tçm fki{{j f hl{trymiltj{ my{hkfh{# vyi ~jdim trfwir i tjkfr lf i{kjcf,
6 ? ; 4
I~irhmiltfr f{ ~jtilkhfchdfdi{ {jljrf{ di
mftirhfh{ i jogiktj{ ' ' ' '
Kjl{tryhr ajlti{ {jljrf{ icimiltfri{ hltrj-
dywhldj mjdhahkfåùi{ im mftirhfh{ i jogiktj{ ' ' '
Kjl{tryhr hl{trymiltj{ my{hkfh{ icimiltfri{
{ieyhldj hldhkfåùi{ jrdilfdf{ di kjl{tryåëj ' '
Ythchwfr hl{trymiltj{ my{hkfh{ ' ' ' '
5>
? Mfdihrf{# kflf{# kjrdf{# ~ici{# i{airjqhti{# itk,
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 42/69
OCJKJ ? — IR^I_HMILTFÅËJ# DI[ILQJCQHMILTJ IK_HFÅËJ MY[HKFC
[ildj j{ gjej{ di i~cjrfåëj f of{i dj di{ilqjcqhmiltj df{ kf~fkhdfdi{ my{hkfh{# diqim {ir erfdyfcmilti kjm~cimiltfdj{ ~jr ~rj~j{tf{ qh{fldj jdjmílhj di f{~iktj{ i{{ilkhfh{ î qhqçlkhf my{hkfc df krhflåf lf i{kjcf7
— di{ilqjcqhmiltj fydhthqj0 — i~ri{{ëj i krhfåëj my{hkfc0 — ri~ri{iltfåëj dj {jm,
DI[ILQJCQHMILTJ FYDHTHQJ
F~rildir f i{kytfr# dfr ljmi fj vyi {i jyqi# ricfkhjlfr i jreflhwfr {jl{ ii~irhçlkhf{ rifchwfdf{# {ëj kf~fkhdfdi{ i{{ilkhfh{ î ajrmfåëj my{hkfc dfkrhflåf,
J{ gjej{ di i~cjrfåëj i qhqçlkhf{ my{hkfh{ {ëj ~jltj{ di ~frthdf ~frf f fvyh{håëj di kjlkihtj{ vyi ilrhvyikim f chleyfeim i ~il{fmiltj my{hkfc,
6 ? ; 4
Hdilthahkfr {jl{ h{jcfdj{7dj mihj ~rûhmj ' ' ' 'df lftyriwf ' ' ' '
Hdilthahkfr fmohilti{*tityrf{ {jljrf{7
dj mihj ~rûhmj ' ' ' 'df lftyriwf ' ' ' '
Hdilthahkfr i mfrkfr f ~yc{fåëj i*jy rhtmj di7
cilefcilef{# kflåùi{# micjdhf{ i dflåf{#
ythchwfldj ~irky{{ëj kjr~jrfc# hl{trymiltj{# ' ' ' 'qjw# mjqhmiltj
_ikjlbikir rhtmj{ i khkcj{7
df qhdf "~yc{fåëj# ri{~hrfåëj#‡( ' 'df lftyriwf "ljhti-dhf# i{tfåùi{ dj flj#‡( ' 'di mævyhlf{ i jogiktj{ ' 'di ajrmf{ my{hkfh{ "FF# FO# FOF#‡( ' '
56
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 43/69
6 ? ; 4
_i~rjdywhr kjm f qjw jy kjm hl{trymiltj{7{jl{ h{jcfdj{# mjthqj{# arf{i{# i{kfcf{#
feriefdj{ {jljrj{# kflåùi{ i micjdhf{ ' ' ' '"kfltfdf{ jy tjkfdf{# fj qhqj jy di erfqfåëj(
Jreflhwfr# ricfkhjlfr i kcf{{hahkfr kjlgyltj{
di {jl{ {ieyldj7
thmori ' ' '
dyrfåëj ' ' '
hltil{hdfdi ' ' 'fctyrf ' ' '
cjkfchwfåëj ' ' '
Dhfcjefr {jori7
mihj fmohilti {jljrj ' ' ' '
fydhåùi{ my{hkfh{ ' '
~rjdyåùi{ ~rû~rhf{ i dj ery~j ' ' ' '
ilkjltrj{ kjm m÷{hkj{ ' ' ' '
{jlj~cf{thf lj{ mihj{ di kjmylhkfåëj kjm
vyi tim kjltfktj "rædhj# ticiqh{ëj# khlimf# 'tiftrj#‡(
IR^_I[[ËJ I K_HFÅËJ MY[HKFC
F{ fkthqhdfdi{ my{hkfh{ f di{ilqjcqir diqim ftildir î liki{{hdfdi di fkrhflåf ~frthkh~fr im ~rjgiktj{ vyi afåfm f~icj î{ {yf{ kf~fkhdfdi{ i~ri{-
{hqf{ i krhfthqf{, ^ritildi-{i tfmoèm vyi f krhflåf {igf kf~fw# ~jr {h {û jy im ery~j# di
di{ilqjcqir ~rjgiktj{ ~rû~rhj{# kjltfldj kjm f fgydf dj ~rjai{{jr lf i{kjcbfi djmílhj dj{ mihj{ ythchwfdj{,
5?
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 44/69
6 ? ; 4
Ythchwfr dhairilti{ mflihrf{ di ~rjdywhr {jl{7kjm f qjw ' ' 'kjm ~irky{{ëj kjr~jrfc ' ' 'kjm jogiktj{ ' ' 'kjm hl{trymiltj{ my{hkfh{ ' 'kjm f~fricbj{ iciktrj-fk÷{thkj{ '
Hlqiltfr tityrf{*fmohilti{ {jljrj{ ' '
Ythchwfr tityrf{*fmohilti{ {jljrj{ im7kflåùi{ ' ' 'dflåf{ ' ' 'bh{tûrhf{ ' 'drfmfthwfåùi{ ' 'erfqfåùi{ ' '
Fdf~tfr7
titj{ ~frf micjdhf{
' ' 'micjdhf ~frf titj{ ' 'titj{ ~frf kflåùi{ ' '
Ythchwfr j erfqfdjr ~frf rieh{tfr ~rjdyåùi{
~rû~rhf{ i dj ery~j ' '
Jreflhwfr {ivyçlkhf{ di mjqhmiltj{
"kjrijerfahf{ icimiltfri{( ~frf {ivyçlkhf{ ' '{jljrf{
Jreflhwfr {ivyçlkhf{ {jljrf{ ~frf
{ivyçlkhf{ di mjqhmiltj{ ' '
^frthkh~fr im dflåf{ di rjdf# di ahcf#‡#
trfdhkhjlfh{# hlaflth{ ' ' ' '
^frthkh~fr im dflåf{ dj ri~jrtûrhj riehjlfc
i ~j~ycfrhwfdf{ ' '
5;
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 45/69
_I^_I[ILTFÅËJ DJ [JM
F ri~ri{iltfåëj eræahkf dj {jm afw ~frti di ym ~irkyr{j vyi {i hlhkhf ~icj
rieh{tj dj ei{tj chqri# eflbf erfdyfcmilti kjlkh{ëj i ~jdir kjmylhkfthqj#jreflhwfldj-{i im kjlgyltj{ di {hlfh{ i {ímojcj{, F ythchwfåëj di {ímojcj{ di cihtyrf i i{krhtf my{hkfc i j djmílhj di eè{thkf
fdivyfdf# dikjrrilti{ df ~ræthkf my{hkfc kjltim~jrïlif diqi# vyfldj ~j{{íqic# {ir hltierfdf,
6 ? ; 4
Hlqiltfr*ythchwfr ei{tj{# {hlfh{ i ~fcfqrf{ ~frf
i~ri{{fr*kjmylhkfr7
thmori ' ' 'hltil{hdfdi ' ' 'dyrfåëj ' ' 'fctyrf ' ' '~yc{fåëj ' ' 'fldfmiltj ' ' 'dhlïmhkf ' ' '
Hlqiltfr*ythchwfr kûdhej{ ~frf ri~ri{iltfrj {jm df qjw# kjr~j i hl{trymiltj{ ' ' '
Hlqiltfr*ythchwfr kûdhej{ ~frf ri~ri{iltfr
{ivyçlkhf{ i tityrf{ {jljrf{ ' '
Ythchwfr qjkfoycærhj fdivyfdj f {htyfåùi{{jljrj*my{hkfh{ qhqilkhfdf{ ' ' '
Hdilthahkfr i ythchwfr erfdyfcmilti*djh{{ímojcj{ di cihtyrf i i{krhtf my{hkfc; ' '
Kjltfktfr kjm qærhf{ ajrmf{ di ri~ri{iltfåëj
{jljrj*my{hkfc7im ~frthtyrf{ fdivyfdf{ fj {iy líqic itærhj ' 'im ~yochkfåùi{ my{hkfh{ ' 'lj{ ilkjltrj{ kjm m÷{hkj{ ' '
54
; [im~ri vyi j ~rjai{{jr djmhli f ljmilkcftyrf kjlqilkhjlfdf,
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 46/69
IR^_I[[ËJ I IDYKFÅËJ D_FMÆTHKF
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 47/69
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 48/69
^_HLKÍ^HJ[ J_HILTFDJ_I[ F{ fkthqhdfdi{ di i~cjrfåëj dj kjr~j# df qjw# dj i{~fåj# di jogiktj{# {ëj
mjmiltj{ di ilrhvyikhmiltj df{ i~irhçlkhf{ vyi f{ krhflåf{# i{~jl-
tflifmilti# afwim lj{ {iy{ gjej{,
F i~cjrfåëj di {htyfåùi{ hmfehlærhf{# f ~frthr di timf{ {yeirhdj{ ~icj{
fcylj{ jy ~rj~j{tj{ ~icj ~rjai{{jr# dfræ j~jrtylhdfdi f vyi f krhflåf# ~icf
qhqçlkhf di dhairilti{ ~f~èh{# {i rikjlbiåf micbjr i iltildf micbjr j jytrj,
J{ gjej{ drfmæthkj{ ~irmhthrëj vyi j{ fcylj{ di{ilqjcqfm ~rjeri{{hqf-
milti f{ ~j{{hohchdfdi{ i~ri{{hqf{ dj kjr~j — ylhldj f hltilkhjlfchdfdi dj
ei{tj i*jy f ~fcfqrf# î i~ri{{ëj# di ym {ilthmiltj# hdihf jy imjåëj, Lj{
gjej{ drfmæthkj{ f{ krhflåf{ di{ilqjcqim fkåùi{ chefdf{ f ymf bh{tûrhf jy f
ymf ~ir{jlfeim vyi f{ kjcjkfm ~irflti ~rjocimf{ f ri{jcqir7 ~rjocimf{ di
jo{irqfåëj# di ivyhcíorhj# di kjltrjcj imjkhjlfc# di fahrmfåëj hldhqhdyfc# di
hltierfåëj lj ery~j# di di{ilqjcqhmiltj di ymf hdihf# di ~rjeri{{ëj lf
fkåëj,
[iræ di iqhtfr f mimjrhwfåëj di titj{ di{fgy{tfdj{ fj {iy líqic itærhj# f
iki{{hqf ri~ithåëj i il{fhj im aylåëj di ri~ri{iltfåùi{ jy j di{ilqjc-
qhmiltj di ei{tj{ i ~j{tyrf{ i{tirijth~fdf{, ^ritildi-{i# ayldfmiltfcmilti#
vyi f{ krhflåf{ i~irhmiltim# ftrfqè{ di dhairilti{ mihj{# i~ri{{fr f {yf {il{hohchdfdi i di{ilqjcqir j {iy hmfehlærhj,
55
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 49/69
OCJKJ 6 — GJEJ[ DI IR^CJ_FÅËJ
F{ krhflåf{ ythchwfm lftyrfcmilti f chleyfeim drfmæthkf lj{ {iy{ gjej{
i{~jltïlij{, F{ fkthqhdfdi{ di i~cjrfåëj hrëj ~irmhthr vyi di{ilqjcqfm# diajrmf ~i{{jfc# f{ {yf{ ~j{{hohchdfdi{ i~ri{{hqf{ ythchwfldj j kjr~j# f qjw i j
i{~fåj i j{ jogiktj{,
F{ ~rj~j{tf{ dj ~rjai{{jr# ~frthldj di timf{ chefdj{ f qhqçlkhf{ hlaflth{# lëj
diqirëj tir j kfræktir di iirkíkhj{ mf{ j di fkthqhdfdi{ c÷dhkf{ vyi qh{im
ilrhvyikir f kf~fkhdfdi df krhflåf {i i~ri{{fr i kjmylhkfr,
F{ fkthqhdfdi{ ~rj~j{tf{ fj ery~j di krhflåf{ diqim {ir# ~riairilkhfc-
milti# ~frf i~cjrfåëj hldhqhdyfc, F{ krhflåf{# imojrf {igfm {jchkhtfdf{ f
i~irhmiltfr# di ymf ajrmf mfh{ i{~ikíahkf# dhairilti{ ~j{{hohchdfdi{ di yth-
chwfr j kjr~j# f qjw i j i{~fåj# hrëj rifchwæ-cf{ di ajrmf ecjofc i hltierfdf,
KJ_^J
F qfrhidfdi i f rhvyiwf di {yei{tùi{# f líqic dj hmfehlærhj# diqim {ir
kfrfktirí{thkf{ df{ {htyfåùi{ ~rj~j{tf{ ~frf i~cjrfr f{ ~j{{hohchdfdi{
i~ri{{hqf{ dj kjr~j,
Ftrfqè{ di gjej{ di hmfehlfåëj# tjdj{ dj ferfdj df{ krhflåf{# diqirëj {ir
qhqilkhfdf{ dhairilti{ ajrmf{ i fthtydi{ kjr~jrfh{ f{{hm kjmj mflihrf{
~i{{jfh{ di di{ilqjcqir ym mjqhmiltj,
6 ? ; 4
Mjqhmiltfr-{i di ajrmf chqri i ~i{{jfc7
{jwhlbj ' ' ' '
fj{ ~fri{ ' ' ' '
I~cjrfr f{ fthtydi{ di7hmjohchdfdi-mjohchdfdi# kjltrfkåëj-
' ' ' '-di{kjltrfkåëj# til{ëj-ricffmiltj
I~cjrfr f ri{~hrfåëj tjræhkf i fodjmhlfc ' ' ' '
I~cjrfr j mjqhmiltj ecjofc dj {iy kjr~j
df miljr î mfhjr fm~chtydi ' ' ' '
I~cjrfr j{ mjqhmiltj{ {iemiltfri{ dj kjr~j ' ' ' '
52
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 50/69
6 ? ; 4
I~cjrfr f{ dhairilti{ ~j{{hohchdfdi{ i~ri{{hqf{#hmfehlfldj-{i kjm jytrf{ kfrfktirí{thkf{
kjr~jrfh{7
dhairilti{ fthtydi{ kjr~jrfh{ ' '
dhairilti{ rhtmj{ kjr~jrfh{ ' '
dhairilti{ ajrmf{ ' '
dhairilti{ afktjri{ di mjqhmiltj
"ahrmi*{yfqi0 {÷ohtj*{y{tiltfdj0 ' 'dhriktj*aciíqic0 kjltrjcfdj*chqri(
QJW
I~cjrfr f{ dhairilti{ ~j{{hohchdfdi{ df qjw# afwildj qfrhfr f imh{{ëj {jljrf
i# ~rjeri{{hqfmilti# hr fchfldj fj {jm ei{tj{ i mjqhmiltj{# è di{ilqjcqir
afktjri{ {im~ri ~ri{ilti{ lym gjej drfmæthkj,
J{ timf{ ~rj~j{tj{ diqirëj i{tfr fdivyfdj{ î hdfdi i i~irhçlkhf df{
krhflåf{ di mjcdi f fdvyhrhrim mfhjr kjlahflåf i fkyhdfdi lf ythchwfåëj df qjw
kjmj hl{trymiltj i{{ilkhfc î i~ri{{ëj i kjmylhkfåëj,
6 ? ; 4
I~irhmiltfr mflihrf{ dhairilti{ di ~rjdywhr {jl{ ' ' ' '
I~cjrfr {jl{ jreïlhkj{ chefdj{ f fkåùi{
vyjthdhflf{ ' ' ' '
_i~rjdywhr {jl{ dj mihj fmohilti ' ' ' '
Fchfr f imh{{ëj {jljrf f ei{tj{*mjqhmiltj{ ' ' ' '
I~cjrfr f imh{{ëj {jljrf afwildj qfrhfr7
f ajrmf di ri{~hrfr ' '
f fctyrf dj {jm ' '
j qjcymi df qjw ' '
f qicjkhdfdi ' '
f iltjfåëj ' '
58
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 51/69
6 ? ; 4
I~cjrfr dhairilti{ mflihrf{ di dhwirqjkæoycj{ "dhkåëj( ' '
I~cjrfr j{ iaihtj{ di fctirlïlkhf#
{hcçlkhj-imh{{ëj {jljrf ' '
I[^FÅJ
^frf fdvyhrhr# ~rjeri{{hqfmilti# j djmílhj dj i{~fåj# f krhflåf ~rikh{f di
ythchwfr# fdf~tfr i rikrhfr,
F ~frthr di ymf bh{tûrhf jy di ymf ~ir{jlfeim# j{ gjej{ di jrhiltfåëj lj
i{~fåj# ythchwfldj dhairilti{ líqih{ i dhrikåùi{# ~irmhtim i~cjrfr dhairilti{
mflihrf{ di {i di{cjkfr i ythchwfr j i{~fåj khrkyldflti,
6 ? ; 4
I~cjrfr j i{~fåj khrkyldflti ' ' ' '
Fdf~tfr f dhairilti{ i{~fåj{ j{ mjqhmiltj{
i f qjw ' '
I~cjrfr di{cjkfåùi{ {hm~ci{ {ieyhldj
trfgiktj{ dhqir{j{ ' ' ' '
I~cjrfr dhairilti{ ajrmf{ di {i di{cjkfr7
di dhairilti{ {iri{ "rifh{ jy hmfehlfdj{( ' ' ' 'im cjkfh{ kjm dhairilti{ kfrfktirí{thkf{ ' ' ' '
Jrhiltfr-{i lj i{~fåj f ~frthr di riairçlkhf{
qh{yfh{# fydhthqf{# tæktih{ ' ' ' '
Di{cjkfr-{i im kjjrdilfåëj kjm ym ~fr ' ' ' '
I~cjrfr dhairilti{ líqih{ "ofhj# mèdhj# fctj( ' ' ' '
I~cjrfr mydflåf{ di líqic7
hldhqhdyfcmilti ' ' 'fj{ ~fri{ ' ' 'im ~ivyilj{ ery~j{ ' '
2>
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 52/69
JOGIKTJ[
F ythchwfåëj i f trfl{ajrmfåëj hmfehlærhf di ym jogiktj {ëj i{tímycj{ î
kf~fkhdfdi di rikrhfr jy hlqiltfr ~ir{jlfeil{ i di di{ilqjcqir {htyfåùi{, Lf {fcf di fycf diqi ih{thr mftirhfc dhqir{hahkfdj ~frf f{ krhflåf{ ythchwfrim
chqrimilti lf{ bh{tûrhf{ vyi qëj hlqiltfldj,
6 ? ; 4
I~cjrfr f{ vyfchdfdi{ aí{hkf{ dj{ jogiktj{ ' ' ' '
I~cjrfr f{ ricfåùi{ ~j{{íqih{ dj kjr~j
kjm j{ jogiktj{ ' ' ' '
Di{cjkfr-{i kjm j f~jhj di ym jogiktj7
hldhqhdyfcmilti ' ' ' '
im kjjrdilfåëj kjm ym ~fr ' ' ' '
I~cjrfr f{ trfl{ajrmfåùi{ di jogiktj{7
hmfehlfldj-j{ kjm jytrf{ kfrfktirí{thkf{ ' ' ' 'ythchwfldj-j{ im fkåùi{ ' ' ' '
Ythchwfr jogiktj{ dfldj-cbi{ ftrhoytj{
hmfehlfdj{ im {htyfåùi{ di hltirfkåëj7
f djh{ ' ' '
im ~ivyilj ery~j ' ' '
Ythchwfr mæ{kfrf{# afltjkbi{ ' ' ' '
Hlqiltfr i ythchwfr mæ{kfrf{# afltjkbi{#
mfrhjlitf{ ' '
26
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 53/69
OCJKJ ? — GJEJ[ D_FMÆTHKJ[
J{ gjej{ di i~cjrfåëj diqim {ir ~rjeri{{hqfmilti kjm~cimiltfdj{ ~jr
~rj~j{tf{ vyi kjltrhoyfm ~frf j di{ilqjcqhmiltj df kf~fkhdfdi di ricfåëj ikjmylhkfåëj kjm j{ jytrj{,
Lj di{ilrjcfr df{ ~rj~j{tf{ jy ~rjgiktj{ di{ilqjcqhdj{ im ~ivyilj{
ery~j{# diqi bfqir i{~fåj ~frf f hm~rjqh{fåëj,
F ih{tçlkhf di ymf kfhf di fdiriåj{# f mflh~ycfåëj di jogiktj{ i di
afltjkbi{ i f ythchwfåëj di mæ{kfrf{ i{thmycfm f kfrfktirhwfåëj di ~ir{j-
lfeil{ i ilrhvyikim f{ bh{tûrhf{ vyi f{ krhflåf{ qëj kjl{tryhldj,
F{ krhflåf{ ej{tfm di f~ri{iltfr f{ {yf{ krhfåùi{ fj{ kjm~flbihrj{ i fj{
~fh{, I{ti{ mjmiltj{ di ~frthcbf {ëj# tfmoèm# ym ilrhvyikhmiltj df
i~irhçlkhf ~i{{jfc i dj ery~j# di{di vyi mfltilbfm j kfræktir di gjej c÷dhkj i lëj {i trfl{ajrmim im ri~ri{iltfåùi{ i{tirijth~fdf{,
CHLEYFEIM LËJ QI_OFC
Lym gjej drfmæthkj i{tëj {im~ri ~ri{ilti{ j{ {hlfh{ itirhjri{ dj kjr~j
lj i{~fåj# ftrfqè{ df mímhkf# dj{ ei{tj{# df{ fthtydi{# dj{ mjqhmiltj{ i df
ythchwfåëj di jogiktj{,
F{ krhflåf{# im hltirfkåëj# hrëj i~cjrfldj f dhmil{ëj lëj-qirofc im hm~rj-
qh{fåùi{ vyi ~jdirëj ~frthr di bh{tûrhf{# kjltj{ jy {htyfåùi{ drfmfthwfdf{,
6 ? ; 4
Ythchwfr i{~jltflifmilti# fthtydi{# ei{tj{#
mjqhmiltj{ ' ' ' '
_ifehr i{~jltflifmilti# ~jr ei{tj{*
*mjqhmiltj{ f7
{jl{ ' ' ' '~fcfqrf{ ' ' ' 'hcy{trfåùi{ ' ' ' '
fthtydi{# ei{tj{ ' ' ' '
_i~rjdywhr mjqhmiltj{7
im i{~icbj ' ' '~jr kjltrf{ti ' '
2?
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 54/69
6 ? ; 4
Hm~rjqh{fr hldhqhdyfcmilti fthtydi{# ei{tj{#mjqhmiltj{ f ~frthr di dhairilti{ i{tímycj{7
{jljrj{ jy qirofh{ ' ' ' '
ym jogiktj rifc jy hmfehlfdj ' ' ' '
ym timf ' ' ' '
Mhmfr# f djh{ jy im ~ivyilj{ ery~j{#
fthtydi{# ei{tj{# mjqhmiltj{ chefdj{ f7
ymf fkåëj h{jcfdf ' '
ymf {ivyçlkhf di fktj{ "{htyfåùi{ rikrhfdf{jy hmfehlfdf{( ' '
CHLEYFEIM QI_OFC
Im fkthqhdfdi{ kjcikthqf{ jy di ~ivyilj ery~j# f{ krhflåf{ qëj-{i {il-
{hohchwfldj î ythchwfåëj di {jl{# di {hcçlkhj{ i di ~fcfqrf{,
J ~rjai{{jr i f{ krhflåf{ ~jdirëj ~rj~jr hm~rjqh{fåùi{ f ~frthr di ~fcfqrf{#
hmfeil{# jogiktj{ jy di ym timf,
6 ? ; 4
^frthkh~fr lf icfojrfåëj jrfc di ymf bh{tûrhf ' ' ' '
Hm~rjqh{fr ym dhæcjej jy ymf ~ivyilf bh{tûrhf7
f djh{ ' ' ' '
im ~ivyilj ery~j ' '
f ~frthr di7
ymf hcy{trfåëj ' ' ' '
ymf {èrhi di hmfeil{ ' ' '
ym {jm ' ' '
ymf {ivyçlkhf {jljrf ' '
ym jogiktj ' ' '
ym timf ' '
2;
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 55/69
6 ? ; 4
^frthkh~fr im gjej{ di f{{jkhfåëj di~fcfqrf{ ~jr7
fahlhdfdi{ {jljrf{ ' '
fahlhdfdi{ {imïlthkf{ ' '
I~irhmiltfr dhairilti{ mflihrf{ di dhwir
ym titj7
cildj ' '
rikhtfldj ' '
Hlqiltfr ljqf{ chleyfeil{ {jljrf{ jyjljmftj~fhkf{ ' '
CHLEYFEIM QI_OFC I EI[TYFC
F ythchwfåëj {hmyctïlif df dhmil{ëj qirofc i ei{tyfc eflbf# fvyh# j {iy
~cilj {helhahkfdj, Im hltirfkåëj# f{ krhflåf{ hrëj di{ilqjcqildj ~ivyilf{
hm~rjqh{fåùi{ i~cjrfldj# ecjofcmilti# f{ {yf{ ~j{{hohchdfdi{ i~ri{{hqf{ iythchwfldj-f{ ~frf kjmylhkfr,
6 ? ; 4
Hm~rjqh{fr ~fcfqrf{# {jl{# fthtydi{# ei{tj{ i
mjqhmiltj{ chefdj{ f ymf fkåëj ~rikh{f7
im hltirfkåëj kjm j jytrj ' ' ' '
im ~ivyilj ery~j ' '
Hm~rjqh{fr ~fcfqrf{# {jl{# fthtydi{# ei{tj{ i
mjqhmiltj{# kjl{thtyhldj {ivyçlkhf{ di
fkåùi{ — {htyfåùi{ rikrhfdf{ jy hmfehlfdf{#
f ~frthr di7
jogiktj{ ' ' '
ym cjkfc ' ' '
24
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 56/69
6 ? ; 4
ymf fkåëj ' ' '~ir{jlfeil{ ' ' '
ym timf ' '
Hm~rjqh{fr {htyfåùi{ y{fldj dhairilti{ th~j{
di mæ{kfrf{ ' ' '
Ythchwfr dhqir{j{ th~j{ di {jmorf{ "kbhli{f{#‡( ' ' '
Hlqiltfr# kjl{tryhr i ythchwfr fdiriåj{ ikilærhj{ ' '
Icfojrfr# ~riqhfmilti# im ery~j# j{ qærhj{
mjmiltj{ dj di{ilqjcqhmiltj di ymf ' '{htyfåëj
29
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 57/69
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 58/69
IR^_I[[ËJ I IDYKFÅËJ ^CÆ[THKF
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 59/69
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 60/69
^_HLKÍ^HJ[ J_HILTFDJ_I[ F mflh~ycfåëj i i~irhçlkhf kjm j{ mftirhfh{# kjm f{ ajrmf{ i kjm f{
kjri{ ~irmhti vyi# f ~frthr di di{kjoirtf{ {il{jrhfh{# f{ krhflåf{ di{ilqjcqfmajrmf{ ~i{{jfh{ di i~ri{{fr j {iy myldj hltirhjr i di ri~ri{iltfr f rifchdfdi,
F i~cjrfåëj chqri dj{ mihj{ di i~ri{{ëj eræahkf i ~cæ{thkf lëj {û kjltrhoyh ~frf di{~irtfr f hmfehlfåëj i f krhfthqhdfdi dj{ fcylj{# kjmj cbi{ ~j{{hohchtf jdi{ilqjcqhmiltj df di{triwf mflyfc i f di{kjoirtf i jreflhwfåëj ~rjeri{{hqfdi qjcymi{ i {y~iraíkhi{,
F ~j{{hohchdfdi di f krhflåf {i i~rhmhr di ajrmf ~i{{jfc i j ~rfwir vyi mflhai{tf lf{ m÷cth~cf{ i~irhçlkhf{ vyi qfh rifchwfldj# {ëj mfh{ hm~jrtflti{dj vyi f{ f~rikhfåùi{ aihtf{ {ieyldj mjcdi{ i{tirijth~fdj{ jy di
ri~ri{iltfåëj rifch{tf, F~i{fr df {fcf di fycf {ir j cjkfc ~rhqhciehfdj ~frf f qhqçlkhf df{ fkthqhdfdi{
di i~ri{{ëj ~cæ{thkf# j kjltfktj kjm f lftyriwf# j kjlbikhmiltj df riehëj# f{qh{htf{ f i~j{håùi{ i f frti{ëj{ cjkfh{# {ëj jytrf{ tfltf{ j~jrtylhdfdi{ diilrhvyikir i fcfrefr f i~irhçlkhf dj{ fcylj{ i di{ilqjcqir f {yf {il{hohchdfdii{tèthkf,
28
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 61/69
OCJKJ 6 — DI[KJOI_TF I J_EFLHWFÅËJ^_JE_I[[HQF DI QJCYMI[
MJDICFEIM I I[KYCTY_F
F{ fkthqhdfdi{ di mflh~ycfåëj i i~cjrfåëj di dhairilti{ mftirhfh{ mjc-dæqih{ diqirëj {ir ~rfthkfdf{# kjm arivyçlkhf# ~icf{ krhflåf{ lj 6,j khkcj,
Fmf{{fr# {i~frfr# i{thkfr# fch{fr# ~rj~jrkhjlfm i~cjrfåùi{ {il{jrhfh{ hm~jr-tflti{# f choirtfåëj df{ til{ùi{ i j di{ilqjcqhmiltj df mjtrhkhdfdi ahlf,
J ~rfwir di hr djmhlfldj f ~cf{thkhdfdi i f ri{h{tçlkhf dj{ mftirhfh{ ciqf# ~rjeri{{hqfmilti# j{ fcylj{ f ythchwæ-cj{ di ajrmf ~i{{jfc# ilqjcqildj-{i lymf
fkthqhdfdi krhfdjrf,
6 ? ; 4
I~cjrfr i thrfr ~frthdj df ri{h{tçlkhf i ~cf{thkhdfdi7
tirrf# frihf ' ' ' '
ofrrj ' ' ' '
mf{{f di kjri{ ' '
~f{tf di mfdihrf ' '~f{tf di ~f~ic ' '
Mjdicfr y{fldj f~ilf{ f{ mëj{ ' ' ' '
Mjdicfr y{fldj ytil{íchj{ ' '
I{kyc~hr im ofrrf{ di {foëj# im kjrthåf#
im kf{kf{ di ærqjri mfkhf{ ' '
KJL[T_YÅÙI[
F{ krhflåf{ liki{{htfm di i~cjrfr# {il{jrhfcmilti# dhairilti{ mftirhfh{ ijogiktj{# ~rjkyrfldj# chqrimilti# mflihrf{ di j{ fery~fr# chefr# {jori~jr‡
Afwir kjl{tryåùi{ ~irmhti f i~cjrfåëj df trhdhmil{hjlfchdfdi# fgydf fdi{ilqjcqir f di{triwf mflyfc i kjl{thtyh ym di{fahj î kf~fkhdfdi di trfl{-ajrmfåëj i krhfåëj di ljqj{ jogiktj{, J kfræktir c÷dhkj# eirfcmilti f{{j-khfdj f i{tf{ fkthqhdfdi{# efrflti j ej{tj i j im~ilbj dj{ fcylj{ lf ri{jcyåëjdi ~rjocimf{ kjm vyi {ëj kjlarjltfdj{,
8>
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 62/69
J ~rjai{{jr hræ i{thmycfldj# ~rjeri{{hqfmilti# f rifchwfåëj di ~rjgiktj{vyi ~jdirëj tir ymf ahlfchdfdi ~ræthkf,
6 ? ; 4
Afwir i di{mflkbfr kjl{tryåùi{ ' '
Chefr*kjcfr icimiltj{ ~frf ymf kjl{tryåëj ' ' '
Ftfr*ferfafr*~riefr icimiltj{ ~frf ymf
kjl{tryåëj ' '
Di{mjltfr i mjltfr jogiktj{ ' ' '
Hlqiltfr ljqj{ jogiktj{ ythchwfldj mftirhfh{
jy jogiktj{ riky~irfdj{ ' ' ' '
Kjl{tryhr7
orhlvyidj{ ' ' ' '
gjej{ ' ' ' '
mæ{kfrf{ ' ' ' '
fdiriåj{ ' ' ' '
afltjkbi{
hl{trymiltj{ my{hkfh{ icimiltfri{ ' '
Afwir kjl{tryåùi{ f ~frthr di ri~ri{iltfåëj
lj ~cflj "fcdihf{# mfvyitf{( ' ' '
Fdf~tfr i rikrhfr i{~fåj{ ythchwfldj mftirhfh{
jy jogiktj{ di erfldi{ dhmil{ùi{ "kfoflf{#' 'kf{f{ di ojlikf{#‡(
86
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 63/69
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 64/69
FKTHQHDFDI[ E_ÆAHKF[ [YEI_HDF[
6 ? ; 4
Di{ilbfr gjej{ lj rikrihj ' ' '
Hcy{trfr di ajrmf ~i{{jfc ' ' ' '
Hlqiltfr {ivyçlkhf{ di hmfeil{ kjm jy {im
~fcfqrf{ ' '
Krhfr arh{j{ di kjri{ ~riilkbildj vyfdríkycf{ ' ' ' '
Di{ilbfr ~cfltf{ i mf~f{ ' '
Kjltjrlfr jogiktj{# ajrmf{# ~i{{jf{ ' ' ' '
Ythchwfr chqrimilti f rèeyf# j i{vyfdrj
i j kjm~f{{j ' '
Di{ilbfr im {y~iraíkhi{ lëj ~cflf{ ' '
Di{ilbfr {jori ym {y~jrti ~riqhfmilti
~ri~frfdj "kjm flhchlf{# thltf di i{kriqir#‡( ' ' ' '
^HLTY_F
^hltfr ihei ym kchmf di dh{~jlhohchdfdi i di choirdfdi, J ~rjai{{jr diqiræ hr jo{irqfldj# {im hltirairhr lj{ f{~iktj{ i~ri{{hqj{# kjmj f{ krhflåf{ ythch- wfm j i{~fåj df ~hltyrf7 kjmj ~iefm lj ~hlkic# ~riilkbim {y~iraíkhi{#
kjmj y{fm f kjr i tfmoèm f~irkioir-{i dj fmohilti eirfdj i dj th~j di {jch-khtfåùi{ vyi cbi afwim,
Hlhkhfcmilti j{ {y~jrti{ f ythchwfr lf ~hltyrf diqirëj {ir di kjr liytrf# didhmil{ëj lëj hlairhjr f F; i cheihrfmilti fo{jrqilti{, Qfrhfr j tfmflbj# fi{~i{{yrf# f tityrf i f kjr dj {y~jrti of{i# {ëj tfmoèm i~irhçlkhf{ vyi j
~rjai{{jr diqi ~rj~jrkhjlfr, Î midhdf vyi f{ krhflåf{ qëj dimjl{trfldj mfh{ hlhkhfthqf# j ~rjai{{jr
~jdi# iltëj# {yeirhr jytrf{ i~irhçlkhf{ vyi ~irmhthrëj f~rjayldfr f kf~f-khdfdi dj{ fcylj{ {i i~rhmhrim# di ajrmf ~i{{jfc# ftrfqè{ df ~hltyrf,
8;
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 65/69
F jreflhwfåëj# kjl{irqfåëj i ~frthcbf dj mftirhfc di ~hltyrf kjltrhoyim# fhldf# ~frf f{ f~rildhwfeil{ oæ{hkf{ df qhdf di ery~j,
^HLTY_F DI IR^_I[[ËJ CHQ_I
6 ? ; 4
^hltfr chqrimilti im {y~jrti{ liytrj{ ' ' ' '
^hltfr chqrimilti# im ery~j# {jori ~f~ic di
kilærhj di erfldi{ dhmil{ùi{ ' '
I~cjrfr f{ ~j{{hohchdfdi{ tèklhkf{ di7mëj# i{~jlgf{# trhlkbf{# ~hlkèh{# rjcj{#
kjm ~hemiltj{ lftyrfh{# eyfkbi# feyfricf# ' ' ' 'flhchlf{# thltf{ di æeyf‡
FKTHQHDFDI[ DI ^HLTY_F [YEI_HDF
6 ? ; 4
Afwir dhehthltf '
Afwir i~irhçlkhf{ di mh{tyrf di kjri{ ' ' '
^hltfr {y~iraíkhi{ i# ~jr di{kjcjrfåëj# di{ilbfr ' ' '
Afwir gjej{ di {hmitrhf djorfldj ymf
{y~iraíkhi ~hltfdf ' ' '
Afwir ~hltyrf {j~rfdf ' ' '
Afwir ~hltyrf cfqfdf ' ' '
^hltfr ythchwfldj djh{ mftirhfh{ dhairilti{
"eyfkbi i kjcf# eyfkbi i thltf df kbhlf#‡( ' ' '
^hltfr kilærhj{# fdiriåj{# kjl{tryåùi{ ' ' '
^hltfr im {y~iraíkhi{ lëj ~cflf{ ' '
84
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 66/69
OCJKJ ; — IR^CJ_FÅËJ DI TÈKLHKF[ DHQI_[F[DI IR^_I[[ËJ
Dyrflti j 6,j khkcj f{ krhflåf{ diqirëj# fhldf# di{ilqjcqir f{ {yf{ kf~fkhdf-di{ i~ri{{hqf{ ftrfqè{ df ythchwfåëj di dhairilti{ mftirhfh{ i tèklhkf{# fcfr-
efldj j kfm~j di i~irhçlkhf{ i j djmílhj di jytrf{ chleyfeil{ i~ri{{hqf{, [fcqfeyfrdfldj {im~ri j ri{~ihtj ~icf i~ri{{hqhdfdi ~cæ{thkf df{ krhflåf{#
i{{f{ fkthqhdfdi{ ~jdirëj ~frthr df{ {jchkhtfåùi{ i hltiri{{i{ dj{ fcylj{ jy di ~rj~j{tf{ dj ~rjai{{jr, I{tfrëj ljrmfcmilti f{{jkhfdf{ î kjlkrithwfåëj di ~rjgiktj{ hldhqhdyfh{ jy di ery~j i# kjm arivyçlkhf# chefdj{ f trfofcbj{ di{il-qjcqhdj{ ljytrf{ ærif{,
_IKJ_TI# KJCFEIM# DJO_FEIM
6 ? ; 4
I~cjrfr f{ ~j{{hohchdfdi{ di dhairilti{
mftirhfh{7
icimiltj{ lftyrfh{# cë{# kjrthåf# tikhdj{#
jogiktj{ riky~irfdj{# gjrlfc# ~f~ic kjcjrhdj#hcy{trfåùi{‡ rf{efldj# di{ahfldj# ' ' ' 'rikjrtfldj# fmf{{fldj#djorfldj‡
~rjkyrfldj ajrmf{# kjri{# tityrf{#
i{~i{{yrf{‡ ' ' ' '
Afwir kjm~j{håùi{ kjcfldj7
dhairilti{ mftirhfh{ rf{efdj{# di{ahfdj{ ' '
dhairilti{ mftirhfh{ kjrtfdj{ ' ' '
dhairilti{ mftirhfh{ rikjrtfdj{ ' '
Afwir kjm~j{håùi{ kjcfldj mj{fhkj{ di ~f~ic '
Afwir djorfeil{ ' ' ' '
I~cjrfr f tirkihrf dhmil{ëj# f ~frthr df
{y~iraíkhi "di{tfkfldj aheyrf{ i ~jldj-f{ ' 'di ~è# forhldj ~jrtf{‡(
89
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 67/69
HM^_I[[ËJ
6 ? ; 4
I{tfm~fr f mëj# j ~è#‡ '
I{tfm~fr icimiltj{ lftyrfh{ ' ' ' '
Afwir mjljth~hf{ ' ' ' '
Afwir i{tfm~feim di æeyf i thltf jcij{f ' ' '
I{tfm~fr ythchwfldj mjcdi{ — ~j{hthqj i
liefthqj — aihtj{ im kfrtëj# ~cæ{thkj#‡ ' ' '
Hm~rhmhr kjm kfrhmoj{ "aihtj{ im qieitfh{#
kjrthåf#‡( ' ' ' '
Hm~rhmhr ythchwfldj j chmûerfaj ' ' '
TIKICFEIM I KJ[TY_F
6 ? ; 4
Ythchwfr# im tf~iåfrhf{# dhairilti{ mftirhfh{7
tikhdj{# thrf{ di ~flj# cë{# ojtùi{# kjrdf{#
icimiltj{ lftyrfh{ ' ' ' '
Di{afwir dhairilti{ tityrf{7
tikhdj{# mfcbf{# kjrdf{# icimiltj{ lftyrfh{#‡ ' ' ' '
Iltrflåfr
' ' ' Ojrdfr "~jltj{ {hm~ci{( '
Tikir im tifri{ di kfrtëj ' ' ' '
Tikir im tifri{ di mfdihrf "{hm~ci{( ' '
Kjcfojrfr im tf~iåfrhf{ di icimiltj{
kj{hdj{# icfojrfdj{ f ~frthr di di{ilbj{ ' ' 'hmfehlfdj{ ~icf{ krhflåf{
81
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 68/69
AJTJE_FAHF# T_FL[^F_ÇLKHF[I MIHJ[ FYDHJ-QH[YFH[6
6 ? ; 4
Ythchwfr f mævyhlf ajtjeræahkf ~frf f rikjcbf
di hmfeil{ ' '
Kjl{tryhr trfl{~frçlkhf{ i dhf~j{hthqj{ ' '
Kjl{tryhr {ivyçlkhf{ di hmfeil{ ' '
F{{jkhfr î{ hmfeil{# {jl{ "mjltfeil{
fydhj-qh{yfh{ {hm~ci{( '
KF_TFWI[
6 ? ; 4
Afwir kjm~j{håùi{ kjm ahm kjmylhkfthqj
"y{fldj f hmfeim# f ~fcfqrf# f hmfeim
i f ~fcfqrf(7
rikjrtfldj i kjcfldj icimiltj{ ' ' '
di{ilbfldj i i{kriqildj ' '
hm~rhmhldj i i{tfm~fldj ' '
85
6 [i f{ i{kjcf{ thqirim j ivyh~fmiltj liki{{ærhj,6 J mftirhfc fydhj-qh{yfc vyi f{ krhflåf{ ~j{{yim jy f vyi tçm fki{{j ~jdi {ir trfwhdj ~frf {ir
ythchwfdj lf i{kjcf,6
Lf qhdf i{kjcfr myhtf{ ~j{{hohchdfdi{ {yreim f ihehr f lftyrfc i di{igæqic frthkycfåëj iltri f{
dhqir{f{ ærif{, Lf{ i~ri{{ùi{# f ricfåëj è hmidhftf vyfldj {i di{ilqjcqim ~rjgiktj{ vyi
hlkcyim mæ{kfrf{# afltjkbi{# {jmorf{# fdiriåj{# kilærhj{, Im qfrhfdí{{hmj{ mjmiltj{ f
ricfåëj df Cíleyf ^jrtyeyi{f# dj I{tydj dj Mihj# df{ I~ri{{ùi{ — ^cæ{thkf# Drfmæthkf i
My{hkfc# li{ti kf{j kjmj i~cjrfåëj dj myldj {jljrj — è hldh{{jkhæqic,
7/31/2019 programa_1º ciclo [ensino básico]_expressão e educação
http://slidepdf.com/reader/full/programa1o-ciclo-ensino-basicoexpressao-e-educacao 69/69