programaciÓn departamento de latÍn · 2020. 9. 8. · programación dpto. latín ies curtis...
TRANSCRIPT
PROGRAMACIÓN
DEPARTAMENTO DE LATÍN
IES CURTIS
CURSO 2016-2017
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 1 de 82
ÍNDICE
I. COMPOSICIÓN DO DEPARTAMENTO E DISTRIBUCIÓN DAS MATERIAS …………….. 6
II. LATÍN ……………………………………………………………………………………………….. 7
INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN ………………………………………………………. 7
CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE …………………… 7
OBXECTIVOS DA MATERIA DE LATÍN ………………………………………………………….. 8
1. LATÍN 4º ESO ……………………………………………………………………………………… 9
1.1. OBXECTIVOS DA ESO ……………………………………………………………………….. 9
1.2. OBXECTIVOS DA MATERIA DE LATÍN …………………………………………………… 11
1.3. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE …………………………11
1.4. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ……… 15
1.5. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN ………………………………16
1.6. CRITERIOS DE AVALIACIÓN ……………………………………………………………….. 17
1.7. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN ………………………………………..18
1.8. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS ………………………………………………….. 18
2. LATÍN 1º BACHARELATO …………………………………………………………………….. 20
2.1. OBXECTIVOS DO BACHARELATO ……………………………………………………… 21
2.2. OBXECTIVOS DA MATERIA DE LATÍN ………………………………………………….. 21
2.2. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ………………………..22
2.3. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE…… 28
2.4. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN ………………………… 29
2.5. CRITERIOS DE AVALIACIÓN …………………………………………………………….. 31
2.6 CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN ……………………………………. 33
2.7. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS ………………………………………………..34
3. LATÍN 2º BACHARELATO ……………………………………………………………………. 35
3.1. OBXECTIVOS ……………………………………………………………………………….. 35
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 2 de 82
3.2. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ……………………… 35
3.3. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE …… 39
3.4. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN ……………………………. 40
3.5. CRITERIOS DE AVALIACIÓN ……………………………………………………………… 41
3.6.. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN ……………………………………… .42
3.7. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS ……………………………………………….. 42
3.8. CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS ……………………………………………………… 43
III. GREGO …………………………………………………………………………………………….. 45
INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN ……………………………………………………… 45
CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE ……………… 46
OBXECTIVOS DO BACHARELATO ……………………………………………………………... 47
OBXECTIVOS DA MATERIA DE GREGO ……………………………………………………….. 48
1. GREGO 1º BACHARELATO ………………………………………………………………………49
1.1. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ……………………… 49
1.2. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE …… 54
1.3. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN …………………………… 55
1.4. CRITERIOS DE AVALIACIÓN ……………………………………………………………... .56
1.5. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN ………………………………………59
1.6. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS ……………………………………………… 59
2. GREGO 2º BACHARELATO …………………………………………………………………… 61
2.1. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE ……………………… 61
2.2. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE …….. 64
2.3. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN ………………………… 65
2.4. CRITERIOS DE AVALIACIÓN …………………………………………………………….. 66
2.5. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN …………………………………….. 67
2.6. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS ………………………………………………. 67
2.7. CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS ……………………………………………………. 68
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 3 de 82
IV. INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO ……………….. 71
V. ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E
AVALIACIÓN DAS MATERIAS PENDENTES ………………………………………………. 73
VI. ORGANIZACIÓN DOS PROCEDEMENTOS QUE LLE PERMITAN AO ALUMNADO
ACREDITAR COÑECEMENTOS PREVIOS ………………………………………………….. 74
VII. DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS INDIVIDUAIS E COLECTIVAS A
ADOPTAR COMO CONSECUENCIA DOS SEUS RESULTADOS ……………………….. 74
IX. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE …………………………………………………. 74
X. CONCRECIÓN DOS ELEMENTOS TRANSVERSAIS ………………………………………. 76
XI. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES …………………………… 77
XII. MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DAS PROGRAMACIÓNS
DIDÁCTICAS ………………………………………………………………………………………. 77
XIII. CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA ……………………………………………… 78
XIV. CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC ………………………………………………………………… 79
XV. CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR ………………………………………………….. 80
XVI. PLAN LECTOR ……………………………………………………………………………………. 82
ANEXO I
ANEXO II
ANEXO III
ANEXO IV
ANEXO V
ANEXO VI
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 6 de 82
I. COMPOSICIÓN DO DEPARTAMENTO E DISTRIBUCIÓN DAS MATERIAS
O Departamento de Latín do I.E.S. de Curtis está integrado pola
profesora Hortensia Blanco Socas, xefa do departamento, que imparte
durante este curso as seguintes materias:
▪ Latín I en 1º de bacharelato (4 horas semanais)
▪ Latín II en 2º de bacharelato (4 horas semanais)
Completa o seu horario coas seguintes materias afíns:
▪ Grego I en 1º de bacharelato (4 horas semanais)
▪ Grego II en 2º de bacharelato (4 horas semanais)
O Latín de 4º ESO con 3 horas semanais é impartido por María del
Carmen Sánchez Manteiga, profesora do departamento de Lingua e Literatura
Castelá.
Este curso non hai grupo de Cultura Clásica n i n e n 3º nin en 4º de
ESO.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 7 de 83
II. LATÍN
INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN
A materia de Latín ten como principal finalidade introducir o alumnado no coñecemento
dos aspectos esenciais da lingua e da cultura latinas, facendo fincapé ao mesmo tempo no
papel que estas desempeñan en tanto que orixe e fundamento das linguas romances e da
cultura occidental, o que coñecemos como herdanza clásica.
O estudo do Latín ten lugar combinando contidos lingüísticos (morfoloxía, sintaxe e
tradución, historia e evolución da lingua latina) e culturais entre sí.
Tanto a lingua latina, como a súa civilización son unha das principais achegas do
mundo clásico á civilización occidental. O coñecemento da lingua latina fainos entender as
linguas romances como o resultado dunha evolución e apreciar en que medida estas
linguas están en débeda co latín. A forma de vida, as institucións políticas, a
organización social, a literatura, a arte... constitúen a base da configuración de Europa.
A práctica da tradución constitúe unha experiencia de investigación que utiliza a
lóxica do pensamento, favorece a memoria e potencia os hábitos de disciplina no
estudo.
O estudo da historia e evolución da lingua latina e da formación de palabras
permite ao alumnado entender a evolución lingüística, coñecer os procedementos que
actúan na formación do léxico e como consecuencia lévalle ao enriquecemento do seu
propio vocabulario.
CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE
Competencia en comunicación lingüística (CCL): é a competencia clave con máis
presenza na materia de Latín, xa que o estudo da lingua latina, da súa orixe e
evolución, do seu funcionamento interno, do seu léxico e dos seus textos redunda sen
dúbida nun maior coñecemento e dominio das linguas propias.
Aprender a aprender (CAA): o labor de tradución non só constitúe por si mesmo un
importante exercicio intelectual, senón que ao mesmo tempo estimula a memoria, a
lóxica de pensamento e os hábitos de disciplina no estudo, mellorando o razoamento e
impulsando a competencia clave de aprender a aprender.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 8 de 83
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e
tecnoloxía (CMCCT): poden ser traballadas nos temas de cultura e civilizacións latinas,
nomeadamente na educación en Roma, no urbanismo e na enxeñería romana, e as vías
de comunicación, en tanto que manifestacións da actividade humana.
Competencia dixital (CD): a procura de información na rede, a súa selección crítica, e a
súa utilización, entendidos como un proceso guiado polo profesor, deberá servirnos para
programar traballos colaborativos e producir novos materiais para pór á disposición da
comunidade educativa.
Competencias sociais e cívicas (CSC): trabállanse particularmente nos bloques referidos
á civilización. A vida no mundo romano, na súa dimensión político-social ou relixiosa
préstase sempre á valoración e á comparación co mundo actual, salientando
semellanzas e diferenzas, e fomentando un xuízo crítico da realidade. Deste xeito,
cobran nova forza conceptos como democracia, xustiza, igualdade, cidadanía e
diversidade.
Competencia en conciencia e expresión cultural (CCEC): esta competencia
está moi presente, ademáis de no estudo da literatura latina, nos contidos referidos ás
artes plásticas en Roma, o urbanismo e a romanización de Hispania e da Gallaecia.
Coñecer e valorar todas estas manifestacións culturais artísticas, diferenciando xéneros
e estilos, recoñecendo canóns estéticos ou tópicos literarios, lévanos a consideralas
como parte do patrimonio dos pobos e a apreciar dun xeito especial aquelas que están
dentro do noso contexto, ben sexa nas páxinas dun libro, ben nun museo ou nun
depósito arqueolóxico.
Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CCEC): competencia presente sobre todo
nos bloques non lingüísticos, para aproveitar a metodoloxía do traballo en grupo de
xeito responsable e proactivo.
OBXECTIVOS DA MATERIA DE LATÍN
O estudo das linguas clásicas, tanto o Latín, como o Grego, proporciona unha
sólida base para o perfeccionamento no manexo doutras linguas e desempeña un papel
relevante como soporte lingüístico da maioría das linguas e para a compensión do
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 9 de 83
léxico culto que forma gran parte da terminoloxía científica e técnica actual nas linguas
que o alumnado coñece ou estuda; sen esquecer o enriquecemento cultural que lle
proporciona o coñecemento dos aspectos que se inclúen na civilización clásica, berce
da Europa actual, como son, entre outros, a mitoloxía, a relixión ou as súas creacións
literarias ou artísticas, que tanta influenza tiveron en épocas posteriores e seguen a ter
hoxe en día.
En definitiva, estas materias lingüísticas perseguen o obxectivo último de
contribuír á formación de cidadáns e cidadás cunha competencia comunicativa que lles
permita interactuar satisfactoriamente en todos os ámbitos que forman e van formar
parte da súa vida.
1. LATÍN 4º ESO
1.1. OBXECTIVOS DA ESO
a. Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no
respecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade
entre as persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos
humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre homes e mulleres, como
valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía
democrática.
b. Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en
equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da
aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
c. Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades
entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera
outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que
supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación
de violencia contra a muller.
d. Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e
nas súas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos
de calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os
conflitos
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 10 de 83
e. Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para
adquirir novos coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica
no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación.
f. Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en
materias, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en
diversos campos do coñecemento e da experiencia.
g. Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o
sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender,
planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.
h. Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na
lingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura
e no estudo da literatura.
i. Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada.
l. Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e
das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e
homes que realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a
outras culturas do mundo.
m. Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar
as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar a
educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e
social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa
diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o
consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa
conservación e á súa mellora.
n. Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas,
utilizando diversos medios de expresión e representación.
ñ. Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e
artístico de Galicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a
diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo
actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.
o. Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental
para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e
expresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación con
outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 11 de 83
1.2. OBXECTIVOS DA MATERIA DE LATÍN
A materia de Latín na etapa da ESO ten como principal obxectivo introducir o
alumnado no coñecemento dos aspectos esenciais da lingua e da cultura latinas,
facendo fincapé ao mesmo tempo no papel que estas desempeñan en tanto que orixe e
fundamento das linguas romances e da cultura occidental, o que coñecemos como
herdanza clásica.
1.3. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
Primeira ava l iac ión
Bloque 1.Elementos básicos da lingua latina. O latín, orixe das linguas romances.
Recoñece diferentes tipos de escritura e clasifícaos consonte a súa natureza e a súa
función.
Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas partindo do abecedario latino, sinala
as principais adaptacións que se producen en cada unha delas, recoñece os tipos de
alfabetos usados actualmente en Europa e relaciona cada un coas linguas que os
empregan.
Le en voz alta textos latinos de certa extensión coa pronuncia correcta.
Sinala sobre un mapa o marco xeográfico no que se sitúa en distintos periodos a
civilización romana, delimitando o seu ámbito de influencia e situando con precisión
puntos xeográficos, ciudades ou restos arqueolóxicos, coñecidos pola súa
relevancia histórica.
Define o indoeuropeo e recoñece as linguas indoeuropeas e as súas familias,
delimitando nun mapa a zona de orixe e a zona de expansión.
Identifica as linguas que se falan hoxe en día en Europa, diferenciando pola súa orixe
entre indoeuropeas e non indoeuropeas, clasifica as primeiras en familias
lingüísticas e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.
Identifica as linguas que se falan en España, diferenciando pola súa orixe as
romances e as non romances, e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.
Bloque 2. Morfoloxía
Descompón palabras nos seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e
morfemas, e servíndose destes para identificar desinencias e explicar o concepto
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 12 de 83
de flexión e paradigma.
Distingue palabras variables e invariables, explica os trazos que permiten
identificalas e define criterios para clasificalas.
Define o concepto de flexión e conxugación.
Enuncia correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latín, distíngueos a
partir do seu enunciado e clasifícaos segundo a súa categoría e a súa declinación.
Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando para cada palabra o
paradigma de flexión correspondente.
Identifica as conxugacións verbais latinas e clasifica os verbos segundo a
súa conxugación a partir do seu enunciado.
Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de
paradigmas regulares e recoñece a partir destas os modelos de conxugación.
Bloque 3.Sintaxe
Analiza morfolóxica e sintácticamente frases e textos adaptados, identificando
correctamente as categorías gramaticais presentes nas palabras con flexión e
explicando as funcións na oración.
Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal e
pronominal latina, e explica as principais funcións que realizan dentro da oración.
Traduce correctamente á súa lingua os casos latinos presentes nos textos e
redacta en lingua latina pequeñas frases, onde practica o seu uso.
Recoñece nos textos as regras e a concordancia latina, e redacta en lingua
latina pequenas frases, onde practica o seu uso.
Bloque 4. Roma: historia, cultura e civilización
Distingue as dúas primeiras etapas da historia de Roma: a monarquía e a
república.
Explica os seus trazos esenciais e as circunstancias que interveñen no
paso de unhas a outras.
Sabe enmarcar determinados feitos históricos no período histórico correspondente.
Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se representan fitos históricos
salientables, consultando diferentes fontes de información.
Describe algún dos principais fitos históricos da civilización latina, e explica a
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 13 de 83
grandes liñas as circunstancias en que teñen lugar e as súas principais
consecuencias.
Describe os trazos esenciais que caracterizan as dúas primeiras formas de
organización do sistema político romano: a monarquía e a república.
Describe a organización da sociedade romana e explica as características das
clases sociais e os papeis asignados a cada unha delas.
Identifica e explica os papeis que desempeñan dentro da familia cada un dos seus
membros, e analiza a través deles os estereoptipos culturais da época en
comparación cos actuais.
Distingue e describe o modo de vida en Roma no ámbito privado, analizando os
tipos de vivenda, alimentación e o coidado persoal e contrástaos cos da
actualidade.
Bloque 5. Textos
Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de frases de dificultade
graduada e textos adaptados, para efectuar correctamente a súa tradución ou
retroversión.
Utiliza mecanismos de inferencia para comprender textos de forma global,
relacionando estruturas latinas con outras equivalentes nas linguas que coñece.
Bloque 6. Léxico
Deduce o significado de termos latinos non estudados, partindo do contexto ou de
palabras da lingua propia.
I dentifica e explica as palabras transparentes e de maior frecuencia.
Segunda avaliación
Bloque 1. Elementos básicos da lingua latina. O latín, orixe das linguas romances.
Identifica e diferencia palabras patrimoniales, cultismos e semicultismos, en
relación co termo de orixe.
Bloque 2. Morfoloxía
Traduce correctamente ao galego e ao castelán diferentes formas verbais latinas.
Identifica correctamente as principais formas derivadas de cada tema verbal latino:
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 14 de 83
en voz activa o modo indicativo, tanto no tema de presente como no tema de
perfecto; e en pasiva, o presente, o pretérito imperfecto, o futuro imperfecto e o
pretérito perfecto de indicativo.
Bloque 3.Sintaxe
Compara e clasifica tipos de oracións simples, e identifica as súas características.
Bloque 4. Roma: historia, cultura e civilización
Describe os trazos esenciais que caracterizan a última das formas de organización
do sistema político romano: o imperio.
Distingue e describe o modo de vida en Roma no ámbito privado, analizando a
alimentación e a indumentaria e contrástaos cos da actualidade.
Describe as características dos tipos de espectáculos públicos celebrados no teatro,
no circo e no anfiteatro, valora o seu mantemento no mundo actual e sitúa nun
mapa os teatros, os circos e os anfiteatros conservados máis importantes.
Bloque 5. Textos
Utiliza correctamente os manuais e o diccionario, analizando a información que
proporcionan, para traducir pequenos textos.
Bloque 6. Léxico
Identifica e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na
propia lingua.
Identifica a etimoloxía de léxico común da lingua propia e explica a partir desta o
seu significado.
Terceira avaliación
Bloque 1. Elementos básicos da lingua latina. O latín, orixe das linguas romances.
Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán aplicando as regras
fonéticas de evolución.
Bloque 2. Morfoloxía
Cambia de voz as formas dos tempos verbais do presente, pretérito imperfecto,
futuro imperfecto e pretérito perfecto.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 15 de 83
Identifica formas non persoais do verbo, como o infinitivo de presente activo e o
participio de perfecto.
Bloque 3. Sintaxe
Compara e clasifica tipos de oracións compostas, e diferénciaas das oracións
simples.
Recoñece, dentro de frases e textos sinxelos, as construcións de infinitivo e
participio máis transparentes, analízaas e tradúceas correctamente.
Bloque 4. Roma: historia, cultura e civilización.
Identifica os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina,
sinala os trazos que os caracterizan e establece relación entre os deuses máis
importantes.
Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do mítico e da figura do heroe na
nosa cultura, sinala as semellanzas e as principais diferenzas que se observan
entre ambos os tratamentos.
Bloque 5. Textos
Realiza comentarios sobre determinados aspectos culturais presentes nos textos
seleccionados, aplicando para iso os coñecementos adquiridos previamente nesta
ou noutras materias
Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos propostos, localizando o
tema principal e distinguindo as súas partes.
Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en latín sobre un tema proposto.
Mantén un sinxelo diálogo en latín sobre a base dun tema previamente acordado.
Bloque 6. Léxico
Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual e sabe
empregalas no seu contexto axeitado, cando se expresa na súa propia lingua.
1.4. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN PARA SUPERAR A MATERIA
Identificar elementos morfolóxicos e sintácticos da lingua latina que
permitan a análise e a tradución de textos sinxelos.
Coñecer as regras fundamentais de evolución fonética do latín ás linguas
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 16 de 83
romances e identificar palabras patrimoniais e cultismos.
Adquisición e comprensión dos mecanismos de formación de palabras
(derivación e composición de orixe latina) traballados durante o curso.
Coñecemento das locucións latinas de uso frecuente.
Coñecer o legado de Roma e a orixe latina de diferentes aspectos da vida
cotiá histórica e cultural da sociedade actual.
Obter unha visión global da civilización romana en todos os seus aspectos:
lingüístico, cultural, literario, etc....
1.5. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN
O curso está dividido en tres avaliacións e unha avaliación final. Cada
avaliación constará como mínimo de dous exames, nos que haberá cuestións
relativas aos seguintes aspectos:
- Análise morfolóxica, sintáctica e tradución de frases sinxelas.
- Exercicios de morfoloxía e sintaxe.
- Cuestións relativas á cultura e á civilización de Roma.
- Exercicios de etimoloxía. Evolución fonética. Composición e
derivación.
- Exercicios sobre locucións latinas.
A nota de cada avaliación de 0 a 10 puntos resultará da suma dos
seguintes apartados:
Exames 70%
Elaboración e exposición de
traballos elaborados facendo
uso das novas tecnoloxías
20%
Corrección de tarefas, traballo
diario, participación, actitude e
comportamento
10%
Este 30% engadirase á nota final de cada avaliación só cando o
alumnado acade unha nota mínima de 3,5 puntos sobre 7 nos
exames.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 17 de 83
Cada falta de ortografía ou til restaralle á nota final da avaliación
0,1 p.
A cualificación de cada avaliación será a media dos exames máis a nota
porcentual dos traballos, os exercicios de clase e a actitude. Dado que se trata de
ensino oficial é imprescindible a asistencia diaria a clase. Terase en conta ademais
da asistencia, a actitude, a puntualidade e a entrega dos traballos na data fixada
polo profesor. O caderno de clase podrá ser revisado polo profesor en calquera
momento do curso.
Polo que respecta á parte de lingua latina as avaliacións non teñen
carácter liberatorio, porque o proceso de aprendizaxe dunha lingua é un proceso
continuo, polo tanto, os contidos da materia poderán aparecer en calquera
momento ao longo do curso, independentemente de se o alumnado aprobara
avaliacións anteriores.
Na proba de suficiencia os alumnos que teñan suspensa algunha das
partes terán a posibilidade de recuperala.
Cando o alumnado non acade a puntuación mínima esixida para aprobar
en xuño terá a posibilidade de presentarse á proba extraordinaria de setembro,
na que se examinará da totalidade da materia. Esta proba cualificarase sobre un
total de 10 puntos.
1.6. CRITERIOS DE AVALIACIÓN
Recoñecer os elementos morfolóxicos e as estruturas sintácticas elementais
da lingua latina e comparalos cos da propia lingua.
Traducir oracións breves e sinxelas. Con este criterio trátase de constatar se
o alumnado asimilou as estruturas morfolóxicas e sintácticas elementais
da lingua latina.
Aplicar as regras básicas de evolución fonética a étimos latinos que dean
orixe a termos romances do vocabulario habitual e establecer a relación
semántica entre un termo patrimonial e un cultismo.
Identificar compoñentes de orixe grecolatina en palabras da linguaxe cotiá e
no vocabulario específico das ciencias e da técnica e explicar a súa
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 18 de 83
etimoloxía.
Recoñecer latinismos e locucións usuais de orixe latina incorporadas ás
linguas coñecidas polo alumnado e explicar o seu significado.
Identificar en textos traducidos de autores clásicos e modernos, despois
de resumilos, aspectos históricos ou culturais.
Distinguir nas diversas manifestacións literarias e artísticas de todos os
tempos a mitoloxía clásica como fonte de inspiración e recoñecer no
patrimonio arqueolóxico as pegadas da romanización.
Manexar recursos que lle permitan ao alumnado elaborar, guiado polo
profesor, un traballo temático sinxelo sobre calquera aspecto da
produción artística e técnica, a historia, as institucións ou a vida cotiá en
Roma.
1.7. CRITEROS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN
En canto aos criterios de cualificación e promoción do alumnado remítome
ao apartado 1.5. da programación, correspondente aos procedementos e instrumentos
de avaliación.
Valorarase positivamente a participación nas actividades propostas polo
departamento: o concurso de Cultura Clásica Odisea, a asistencia ás representacións
teatrais no Festival de Teatro Grecolatino, aos Obradoiros de Cultura Clásica e ao
Itinerario Mitolóxico por Compostela.
O profesor que imparta a materia este curso decidirá se fará recuperacións
avaliación a avaliación ou ben só no mes de xuño.
Para poder promocionar o alumnado deberá aprobar todas as avaliacións. A
cualificación final virá determinada pola media das cualificacións obtidas nas tres
avaliacións.
En setembro o exame será sobre a totalidade da materia e puntuarase sobre 10
puntos.
1.8. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS
Seguiremos unha metodología activa e participativa, para que o proceso de
aprendizaxe ao longo do curso avance a un ritmo desexable. O libro de texto utilizado
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 19 de 83
neste curso será o titulado Latín ESO de M. Durán, G. Martínez e F.LLorens, da
editorial Casals. Usaremos ademáisseguintes recursos:
Comparación das estruturas morfosintácticas máis representativas da lingua
latina coas do galego e castelán, para que o alumnado poda percibir a súa
conexión.
Tradución de textos latinos seleccionados sobre os que versarán as
explicacións gramaticais pertinentes.
Realización dos exercicios propostos polo libro de texto e doutros libros que o
profesor seleccione.
Proxección de documentais e películas sobre Roma e a súa civilización.
Lectura de textos relacionados cos contidos de cultura e civilización que
permitan ao profesor cualificar a capacidade de síntese e comprensión do
alumnado.
Lectura de libros, cómics ou relatos curtos en galego ou castelán
ambientados na antiga Roma.
Lectura de textos da literatura latina adaptados ou en versión orixinal, como a
Eneida de Virxilio, O asno de ouro de Apuleio, poemas de Horacio ou Catulo,
ou fragmentos das Metamorfoses de Ovidio.
Publicación no blog da biblioteca de entradas relacionadas cos contidos, ben
de xeito individual, ou en grupo.
Lectura e análise dunha traxedia grega e unha comedia latina que no segundo
trimestre o alumnado verá representadas no Festival de Teatreo Grecolatino.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 20 de 83
2. LATÍN 1ª BACHARELATO
2.1. OBXECTIVOS DO BACHARELATO
O bacherelato contribuirá a desenvolver no alumnado as capacidades que lles
permitan:
a. Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unha
conciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e do
Estatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente a
corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a
sustentabilidade.
b. Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable
e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver
pacíficamente os conflitos persoais, familiares e sociais.
c. Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres,
analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en
particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación
das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención
especial ás persoas con discapacidade.
d. Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o
eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
e. Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua
castelá.
f. Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras.
g. Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da
comunicación.
h. Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus
antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito
solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social.
i. Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar as
habilidades básicas propias da modalidade elixida.
l. Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos
métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da
tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 21 de 83
respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial
referencia ao territorio galego.
m. Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa,
traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico.
n. Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontes
de formación e enriquecemento cultural.
ñ. Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento
persoal e social, e impulsar condutas e hábitos saudables.
o. Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade viaria.
p. Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír á
súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.
2.2. OBXECTIVOS DA MATERIA DE LATÍN
Identificar as principais realizacións e feitos históricos do pobo romano e comprobar as
distintas formas nas que o legado romano evidencia a súa presenza no mundo de hoxe.
Recoñecer os elementos da herdanza latina que permanecen no mundo actual e
consideralos como unha das claves para a interpretación deste.
Valorar as aportacións do espírito clásico como elemento integrador de diferentes
correntes de pensamento e actitudes (éticas, estéticas) que conforman o ámbito cultural
europeo ao que o alumnado pertence.
Recoñecer a influenza da historia e o legado de Roma na conformación política, social e
cultural dos pobos de Europa, fomentando actitudes de tolerancia e respecto cara
outros pobos.
Desenvolver o sentimento de pertenza á unidade política, social e cultural que é Europa,
en cuxa base está o mundo latino, con actitudes de tolerancia e respecto cara os seus
distintos pobos e os doutras zonas do mundo.
Identificar os elementos léxicos e principais procedementos de composición e
derivación do latín.
Recoñecer os elementos léxicos da herdanza latina que permanecen nas linguas
romances faladas polo alumnado.
Reflexionar sobre os elementos fundamentais que constitúen as linguas e as súas
influencias mutuas no espazo e no tempo, recoñecendo as relacións existentes entre as
estruturas da lingua latina e as doutras linguas que se derivan o foron profundamente
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 22 de 83
influídas por ela, recoñecendo compoñentes significativos desta herdanza (flexión
nominal, pronominal e verbal).
Coñecer e utilizar os aspectos fonéticos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos básicos da
lingua latina, iniciándose na interpretación e tradución de textos sinxelos.
Identificar e valorar as principaiss aportacións da lingua latina como instrumento
transmisor da cultura.
Recoñecer o papel integrador do latín en distintas áreas da ciencia, filosofía, historia,
literatura, arte, arquitectura e en xeral na cultura e historia de Occidente.
Analizar e interpretar textos diversos (literarios, históricos, filosóficos), traducidos e
orixinais, mediante unha lectura comprensiva, distinguiendo as súas características
esenciais e a súa evolución, e analizando a estrutura, o pensamento e a ideoloxía que
neles se reflexa, cunha actitude crítica ante o mundo latino e o actual.
A presenza do Latín no bacharelato cobra sentido na súa contribución á
formación do alumnado no coñecemento das bases lingüísticas, históricas e culturais da
civilización occidental. Xunto ao Grego, cuxa cultura Roma asimilou e transmitiu a toda
Europa, o Latín constitúe un apoio insustituible á aprendizaxe das linguas faladas en
España.
2.3. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
Os contidos da materia de Latín preséntanse distribuídos en sete bloques que
recollen os aspectos esenciais da lingua, o léxico e a historia, cultura, arte e civilización
de Roma:
a. O latín, orixe das linguas romances.
b. Sistema da lingua latina: elementos básicos.
c. Morfoloxía.
d. Sintaxe.
e. Roma: historia, cultura, arte e civilización.
f. Textos.
g. Léxico
Propoñemos abordar os aspectos básicos de cada grupo de contidos: do grupo de
lingua traballaranse os modelos máis usuais da morfoloxía nominal e pronominal, as
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 23 de 83
funcións do casos, as preposicións, os tempos de indicativo das voces activa e pasiva e as
oracións simples e compostas coordinadas e subordinadas de relativo. No referente ós
contidos culturais daremos unha visión global do mundo romano e a súa pervivencia. A
continuación, veremos a pegada de Roma nas diversas manifestacións da cultura con
especial fincapé no dereito, na presencia romana en Hispania e na chamada tradición
clásica europea. En canto ao léxico será o imprescindible para garantir con éxito a
tradución dos textos propostos. Os textos seleccionados para traducir estarán en relación
directa cos contidos culturais. A partir do léxico traballaranse os derivados nas linguas
romances, a composición e a derivación. Traballaremos tamén as regras principais de
evolución fonética do latín ao galego e ao castelán e unha selección de locucións latinas.
É necesario ter en conta que os distintos bloques que constitúen a materia (o latín,
orixe das linguas romances, elementos básicos básicos da lingua latina, morfoloxía,
sintaxe, Roma: historia, cultura, arte e civilización, textos e léxico) non son apartados
illados. Polo tanto, é recomendable seleccionar textos para traducir que gradúen os
coñecementos gramaticais e a aprendizaxe do léxico e, ao mesmo tempo, sexan relevantes
para os contidos culturais.
Primeira avaliación
Localiza nun mapa o marco xeográfico da lingua latina e a súa expansión, delimitando
os seus ámbitos de influencia e colocando con precisión puntos xeográficos, cidades ou
restos arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia histórica.
Define o indoeuropeo e recoñece as linguas indoeuropeas e as súas familias, e delimita
das linguas romances nun mapa a zona de orixe e as zonas de expansión.
Identifica as linguas que se falan actualmente en Europa, diferenciando pola súa orixe
entre indoeuropeas e non indoeuropeas, clasifica as primeiras en familias lingüísticas e
delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.
Identifica as linguas que se falan en España, diferenciando pola súa orixe romances e
non romances, localiza nun mapa as zonas onde se utilizan, delimita o marco xeográfico
das linguas romances faladas no mundo e recoñece as súas características.
Distingue e delimita as etapas do latín, recoñece e distingue a partir do étimo latino
cultismos, semicultismos e termos patrimoniais, e explica as evolucións que se
producen nun caso e noutro.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 24 de 83
Coñece exemplos de termos latinos que deron orixe tanto a unha palabra patrimonial
como a un cultismo, e sinala as diferenzas de uso e significado entre ambos.
Demostra a presenza do latín no século XXI en campos como a ciencia, a cultura, a
publicidade, os medios de comunicación, internet e as redes sociais.
Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán, aplicando as regras
fonéticas de evolución, e recoñece palabras da súa lingua que sufriron procesos de
evolución semántica.
Recoñece tipos de escritura e clasifícaos consonte a súa natureza e a súa función, e
describe os trazos que distinguen uns dos outros.
Explica a orixe do alfabeto latino, e a evolución e a adaptación dos signos do alfabeto
grego.
Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas partindo do alfabeto latino, así como a
súa evolución, sinala as adaptacións que se producen en cada unha e recoñece os
tipos de alfabeto usados actualmente en Europa, en relación coas linguas que os
empregan.
Le con pronuncia e acentuación correctas textos latinos, identificando e reproducindo
exemplos de diferentes tipos de pronuncia.
Descompón palabras nos seus formantes, sinalando e diferenciando lexemas e
morfemas, e servíndose destes para identificar desinencias e explicar o concepto de
flexión e paradigma.
Distingue palabras variables e invariables, explica os trazos que permiten identificalas e
define criterios para clasificalas.
Declina e/ou conxuga correctamente palabras propostas segundo a súa categoría,
explicando e ilustrando con exemplos as características que diferencian os conceptos
de declinación e conxugación.
Enuncia e declina correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latín,
distinguíndoos a partir do seu enunciado e clasificándoos segundo a súa categoría e a
súa declinación.
Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada
palabra o paradigma de flexión correspondente.
Clasifica verbos segundo a súa conxugación partindo do seu enunciado e describe os
trazos polos que se recoñecen os modelos de flexión verbal.
Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de paradigmas
regulares e recoñece a partir destas os modelos de conxugación.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 25 de 83
Conxuga os tempos verbais máis frecuentes en voz activa e pasiva, aplicando
correctamente os paradigmas correspondentes
Explica o uso dos temas verbais latinos, identificando correctamente as formas
derivadas de cada un.
Cambia de voz as formas verbais identificando e manexando con seguridade os
formantes que expresan este accidente verbal
Segunda avaliación
Distingue formas persoais e non persoais dos verbos, explica os trazos que permiten
identificalas e define criterios para clasificalas.
Traduce correctamente ao galego e ao castelán formas verbais latinas, e compara os
tempos e os modos verbais presentes no latín cos do galego e os do castelán.
Analiza morfoloxicamente e sintacticamente frases e textos de dificultade graduada,
identificando correctamente as categorías gramaticais presentes nas palabras con
flexión e explicando as funcións que realizan na oración.
Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal e
pronominal latina, explica as súas funcións dentro da oración e ilustra con exemplos a
forma axeitada de traducilos.
Recoñece nos textos as regras e a concordancia latina, e redacta en lingua latina
pequenas frases, onde practica o seu uso.
Compara e clasifica tipos de oracións simples, e identifica e explica en cada caso as
súas características.
Distingue as oracións simples das compostas e, dentro destas últimas, as coordinadas
das subordinadas, os seus tipos e os nexos que as caracterizan, e sinala exemplos
que expliquen en cada caso as súas características.
Identifica as funcións que realizan as formas non persoais (infinitivo e participio) dentro
da oración e compara exemplos do seu uso.
Recoñece, analiza e traduce correctamente as construcións de infinitivo e participio
máis frecuentes, en relación con construcións análogas noutras linguas que coñece.
Describe o marco histórico no que xorde e se desenvolve a civilización romana, sinala
períodos dentro del, identifica en cada un as conexións máis importantes que presentan
con outras civilizacións.
Distingue as etapas da historia de Roma, explicando os seus trazos esenciais e as
circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 26 de 83
Enmarca determinados feitos históricos na civilización e no período histórico
correspondente e relaciónaos con outras circunstancias contemporáneas.
Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se representan fitos históricos salientables,
consultando diferentes fontes de información.
Describe os principais fitos históricos e os aspectos máis significativos da civilización
latina, e analiza a súa influencia no devir histórico posterior.
Explica a romanización de Hispania e da Gallaecia, describe as súas causas e delimita
as súas fases.
Enumera, explica e ilustra con exemplos os aspectos fundamentais que caracterizan
o proceso da romanización de Hispania e da Gallaecia, e sinala a súa influencia na
historia posterior.
Identifica e sinala nun mapa os restos arqueolóxicos máis salientables da romanización
de Hispania e da Gallaecia, e descobre e relaciona as pezas arqueolóxicas romanas
dos museos cos coñecementos adquiridos.
Describe os elementos que caracterizan as sucesivas formas de organización do
sistema político romano.
Describe a organización e a evolución da sociedade romana, explicando as características
das clases sociais e os papeis asignados a cada unha, relacionando estes aspectos cos
valores cívicos existentes na época e comparándoos cos actuais.
Tercera avaliación
Identifica os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina, sinalando
os trazos que os caracterizan, os seus atributos e o ámbito de influencia, explica a súa
xenealoxía e establece a relación entre os deuses.
Identifica deuses, semideuses e heroes dentro do imaxinario mítico, e explica os
principais aspectos que difererencian uns dos outros.
Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do mítico e da figura do heroe na nosa
cultura, analizando a influencia da tradición clásica neste fenómeno, sinalando as
semellanzas e as principais diferenzas entre ambos tratamentos, e asociándoas a
outros trazos culturais propios de cada época.
Sinala semellanzas e diferenzas entre os mitos e as lendas da antigüidade clásica e os
pertencentes a outras culturas, comparando o seu tratamento na literatura ou na
tradición relixiosa, e valorando a súa influenza na arte e na literatura posterior a través
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 27 de 83
de exemplos.
Distingue a relixión oficial de Roma dos cultos privados, explicando os trazos que lles
son propios, e describe as principais características dos ritos funerarios romanos,
distinguindo as semellanzas e as diferenzas que presentan cos de hoxe en día.
Describe as principais manifestacións escultóricas e pictóricas da arte romana,
identificando a partir de elementos concretos o seu estilo e a súa cronoloxía
aproximada.
Describe as características, os principais elementos e a función das grandes obras
públicas romanas, explicando e ilustrando con exemplos a súa importancia para o
desenvolvemento do Imperio e a súa influencia en modelos urbanísticos posteriores.
Localiza nun mapa os principais exemplos de edificacións públicas romanas que forman
parte do patrimonio español e europeo, identificando a partir de elementos concretos o
seu estilo e a cronoloxía aproximada.
Enumera os elementos que compoñen a estrutura do exército romano e explica o seu
funcionamento, atendendo á súa evolución ao longo dos períodos históricos.
Utiliza adecuadamente a análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica de textos
de dificultade graduada, para efectuar correctamente a súa tradución ou retroversión.
Utiliza mecanismos de inferencia para comprender textos de xeito global, relacionando
estruturas latinas con outras equivalentes nas linguas que coñece.
Utiliza correctamente o dicionario, analizando e valorando correctamente a información
gramatical incluída nos seus manuais e nas súas entradas, e localiza o significado de
palabras que entrañen dificultade, identificando entre varias acepcións o sentido máis
axeitado para a tradución do texto.
Realiza comentarios sobre os principais trazos dos textos seleccionados e sobre os
aspectos culturais presentes neles, aplicando para iso os coñecementos adquiridos
previamente nesta ou noutras materias.
Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos propostos, localizando o tema
principal e distinguindo as súas partes.
Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en latín sobre un tema proposto.
Mantén un sinxelo diálogo en latín sobre a base dun tema previamente acordado.
Deduce o significado de termos latinos non estudados partindo do contexto ou de
palabras da lingua propia ou doutras que coñece.
Identifica e explica as palabras transparentes e de maior frecuencia.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 28 de 83
Identifica e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na
propia lingua.
Deduce o significado das palabras das linguas de España a partir dos étimos latinos.
Identifica a etimoloxía de palabras de léxico común da lingua propia e explica a partir
desta o seu significado.
Relaciona palabras da mesma familia etimolóxica ou semántica.
Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual e sabe empregalas
no seu contexto adecuado cando se expresa na súa propia lingua.
2.4. GRAO MÍNIMO DE CONSECUIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
Localizar nun mapa o marco xeográfico da lingua latina e a súa expansión.
Agrupar as linguas indoeuropeas en familias e delimitar nun mapa a zona de orixe e
as zonas de expansión.
Identificar as linguas que se falan actualmente en Europa, diferenciando pola súa
orixe entre indoeuropeas e non indoeuropeas e clasifica as primeiras en familias
lingüísticas.
Identificar as linguas que se falan en España, diferenciando pola súa orixe romances
e non romances.
Enumerar correctamente os nomes dos casos e explica as súas funcións.
Enunciar e declinar correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latín,
distinguíndoos a partir do seu enunciado.
Clasificar verbos segundo a súa conxugación partindo do seu enunciado.
Coñecer as formas que compoñen o enunciado dos verbos de paradigmas regulares
e recoñecer a partir destas os modelos de conxugación.
Conxugar os tempos verbais máis frecuentes en voz activa e pasiva.
Traducir correctamente ao galego e ao castelán formas verbais latinas, e compara
os tempos e os modos verbais presentes no latín cos do galego e os do castelán.
Distinguir a partir do étimo latino cultismos, semicultismos e termos patrimoniais.
Ter nocións básicas de evolución de termos latinos ao galego e ao castelán.
Analizar morfolóxica e sintacticamente frases e textos de dificultade graduada,
identificando correctamente as categorías gramaticais presentes nas palabras con
flexión e explicando as funcións que realizan na oración.
Distinguir as oracións simples das compostas e, dentro destas últimas, as coordinadas
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 29 de 83
das subordinadas.
Describir as etapas da historia de Roma.
Explicar a romanización de Hispania e da Gallaecia, describir as súas causas e
delimitar as súas fases.
Describir a organización política e social de Roma.
Identificar os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina,
sinalando os trazos que os caracterizan, os seus atributos e o ámbito de influencia,
explicar a súa xenealoxía e establecer a relación entre os deuses.
Distinguir a relixión oficial de Roma dos cultos privados e describir as principais
características dos ritos funerarios romanos.
Describir as principais manifestacións escultóricas e pictóricas da arte romana,
identificando a partir de elementos concretos o seu estilo e a súa cronoloxía
aproximada.
Describir as características e a función das grandes obras públicas romanas e a súa
influencia en modelos urbanísticos posteriores.
Deducir o significado de termos latinos non estudados partindo do contexto ou de
palabras da lingua propia ou doutras que coñece.
Identificar e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na
propia lingua.
Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber
empregalas no contexto adecuado.
2.5. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN
Enténdese por procedementos os métodos que o profesor utilizará para avaliar o nivel
de adquisición de competencias, a consecución de obxectivos e o desenvolvemento de
actitudes, destrezas e habilidades. Deberán ser variados para que permitan avaliar tanto o
grao de adquisición das distintas competencias como o de consecución dos obxectivos e
incluirán sempre as probas obxectivas, a observación na aula e o seguimento das
actividades do alumnado.
Os exames planificaranse coa suficiente antelación e informarase ao alumnado do
seu contido e da súa estrutura, así como da cualificación das diferentes cuestións.
O curso está dividido en tres avaliacións e unha avaliación final. Cada avaliación
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 30 de 83
constará de tres probas escritas, dúas probas de contidos lingüísticos (tradución, morfoloxía
e sintaxe) e unha de contidos non lingüísticos (léxico, evolución, locucións latinas e cultura
e civilización). As dúas probas de contidos lingüísticos farán media a r i t m é t i c a e
supoñerán o 50% da nota da avaliación, mentres que a proba de contidos non
l ingüíst icos supoñerá o 30% da nota global. Para aprobar a avaliación é necesario que
o alumnado acade 2.5 puntos nas probas de contidos lingüísticos e 1,5 puntos na proba
de contidos non lingüísticos.
A cualificación de cada avaliación será a media dos exames feitos nesa
avaliación e só no caso de que a media da totalidade dos exames sexa igual ou
superior a 4 puntos, se lle sumará a nota porcentual do 20% restante, que virá dado
por aspectos tales como:
Elaboración e exposición de traballos de investigación propostos polo profesor (10%).
Corrección de tarefas feitas tanto na casa como na aula, a actitude positiva no
traballo individual e en grupo, o aproveitamento da clase, a participación, a asistencia
e a puntualidade (10%).
Cada falta de ortografía ou til restaralle a nota dos exames 0,1 punto.
No referente aos contidos lingüísticos as avaliacións non teñen carácter liberatorio,
porque o proceso de aprendizaxe dunha lingua é un proceso continuo. Polo tanto, os
contidos l i n g ü í s t i c o s da materia poderán aparecer en calquera momento ao longo do
curso, independentemente de se o alumnado aprobara avaliacións anteriores.
O exame de cada avaliación consistirá nestes cinco apartados:
Análise morfolóxica, sintáctica e tradución dun texto sinxelo.
Exercicios de morfoloxía e sintaxe.
Cuestións relativas á civilización de Roma.
Exercicios de etimoloxía. Evolución fonética. Composición e derivación.
Exercicios sobre locucións latinas
Na proba de suficiencia o alumnado que teña suspensa algunha das partes terá a
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 31 de 83
posibilidade de recuperala.
En setembro o exame será sobre a totalidade da materia e puntuarase sobre 10
puntos, dos que o 60% corresponderá aos contidos lingüísticos e o 40% restante aos non
lingüísticos.
2.6. CRITERIOS DE AVALIACIÓN
Coñecer e localizar en mapas o marco xeográfico da lingua latina.
Identificar o indoeuropeo como a lingua nai da maioría das linguas faladas en
Europa hoxe en día.
Agrupar as linguas indoeuropeas en familias lingüísticas e loca lizalas nun
mapa.Coñecer as orixes das linguas faladas en España, clasificalas e localizalas
nun mapa, e delimitar o marco xeográfico das linguas romances faladas no mundo,
recoñecendo as súas características.
Distinguir as principais etapas na evolución do latín e recoñecer e identificar
palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos
Coñecer e aplicar as regras fundamentais da evolución fonética, e recoñecer os
procesos de evolución semántica do latín ao galego e ao castelán partindo dos
étimos latinos.
Recoñecer sistemas de escritura e distinguilos do alfabeto. Recoñecer sistemas de
escritura e distinguilos do alfabeto.
Distinguir as fases da evolución do alfabeto latino, desde a súa orixe ata o alfabeto
da época clásica
Coñecer a orixe do alfabeto nas linguas modernas
Coñecer e aplicar con corrección as normas básicas da pronuncia en latín e
distinguir os seus tipos.
Coñecer, identificar e distinguir os formantes das palabras.
Distinguir os tipos de palabras a partir do seu enunciado.
Comprender o concepto de declinación e conxugación
Coñecer as declinacións,encadrar as palabras dentro da súa categoría e
declinación, enuncialas e declinalas correctamente.
Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súa conxugación,
enuncialos e conxugalos correctamente.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 32 de 83
Analizar o funcionamento dos temas verbais latinos de presente e de perfecto, e
recoñecer as formas dos tempos verbais formados a partir deles, tanto en voz activa
como en voz pasiva.
Diferenciar formas persoais e non persoais do verbo, e recoñecer as categorías
gramaticais presentes en cada unha.
Traducir ao galego e ao castelán as formas verbais latinas, e comparar os sistemas
verbais.
Coñecer e analizar as función das palabras na oración.
Coñecer os nomes dos casos latinos, identificar as principais función que realizan na
oración e saber traducir os casos á lingua materna adecuadamente.
Recoñecer as regras de concordancia na lingua latina e a súa correspondencia no
galego e no castelán.
Recoñecer e clasificar os tipos de oración simple.
Distinguir as oracións simples das compostas e, dentro destas últimas, as
coordinadas das subordinadas
Coñecer as funcións das formas non persoais nas oracións: infinitivo e participio.
Identificar, distinguir e traducir correctamente as construcións de infinitivo e participio
máis frecuentes
Coñecer os feitos históricos das etapas da historia de Roma, encadralos no seu
período correspondente e realizar eixes cronolóxicos
Coñecer os feitos históricos principais da romanización de Hispania e da Gallaecia, e
realizar eixes cronolóxicos.
Recoñecer as pegadas da romanización nos principais depósitos arqueolóxicos e
museos.
Coñecer a organización política e social de Roma e recoñecer o seu mantemento
actual.
Coñecer os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina.
Coñecer os deuses, os mitos, os heroes e as lendas latinas prin cipais, e establecer
semellanzas e diferenzas entre os mitos e os héroes antigos e os actuais.
Coñecer e comparar coas actuais as características da relixiosidade e da relixión
latinas, os cultos privados e os ritos funerarios
Coñecer as características fundamentais da arte romana e describir algunhas das
súas manifestacións máis importantes
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 33 de 83
Identificar os trazos máis destacados das edificacións públicas e do urbanismo
romano, e sinalar a súa presenza dentro do patrimonio histórico de España e Europa
Describir a estrutura e o funcionamento do exército romano, e distinguir as etapas na
súa evolución
Coñecer e aplicar os coñecementos fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos
da lingua latina para a interpretación, a tradución e a retroversión de textos de
dificultade progresiva.
Comparar as estruturas latinas coas das linguas propias.
Utilizar correctamente manuais e dicionarios, recoñecendo e analizando toda a
información que proporcionan.
Realizar a través dunha lectura comprensiva a análise e o comentario do contido e
da estrutura de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos.
Redactar en lingua latina pequenos textos de produción propia
Realizar pequenos coloquios en latín con frases sinxelas e de dificultade progresiva.
Coñecer, identificar e traducir o léxico latino transparente e as palabras de maior
frecuencia.
Distinguir e coñecer o significado dos principais prefixos e sufixos que interveñen na
composición e na derivación culta.
Establecer mediante mecanismos de inferencia as relacións existentes entre
determinados étimos latinos e os derivados nas linguas romances.
Identificar e explicar os elementos léxicos latinos que permanecen nas linguas
dos/das estudantes.
Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber
empregalas nun contexto axeitado.
2.7. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN
En canto aos criterios de cualificación e promoción do alumnado remítome ao
apartado 2.5. da programación, correspondente aos procedementos e instrumentos
de avaliación.
Para poder promocionar o alumnado debe aprobar todas as avaliacións (ver o
apartado 2.4. da programación que leva por título grao mínimo de consecución de
cada estándar de aprendizaxe).
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 34 de 83
A cualificación final virá determinada pola media aritmética das cualificacións
obtidas nas tres avaliacións.
Valorarase positivamente a participación do alumnado nas actividades
complementarias organizadas polo departamento: participación no concurso de
Cultura Clásica Odisea, asistencia ao Festival de Teatro Grecolatino, aos Obradoiros
de Cultura Clásica e ao Itinerario mitolóxico por Compostela.
2.8. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS
Utilizarase como libro de texto Latín I, da editorial Casals. Tamén se u s a r á n outros
recursos didácticos como:
Atlas xeográficos e históricos.
Libros de consulta.
Libros xuvenís ambientados en Grecia e Roma coa súas correspondentes
guías de lectura
Películas de tema mitolóxico e histórico.
Documentais sobre distintos aspectos da cultura e civilizacións grecorromanas.
Dicionarios lingüísticos, etimolóxicos, históricos...
Prensa escrita.
Páxinas web dedicadas á distintos aspectos da Cultura Clásica:
anillo de departamentos de clásicas.
www.cnice.mec.es
www.luduslitterarius
www.chironweb.org
www.culturaclasica.com
www.culturaclasica.net
www.irabia.org/hispania
www.elolimpo.com
www.lanzadera.com/greciayroma
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 35 de 83
3. LATÍN 2º BACHARELATO
3.1. OBXECTIVOS
A materia de Latín na etapa da ESO ten como principal finalidade introducir o
alumnado no coñecemento dos aspectos esenciais da lingua e da cultura latinas, facendo
fincapé no papel que estas desempeñan en tanto que orixe das linguas romances e da
cultura occidental, que é o que coñecemos como herdanza clásica.
Esta mesma perspectiva está tamén presente no currículo básico para bacharelato,
sen embargo nesta etapa persíguese un estudo máis en profundidade da lingua, xa que,
ben pola súa estrutura interna de funcionamento, ben polo seu caudal léxico, está moi
presente nas linguas utilizadas e estudadas polo alumnado.
O estudo máis en profundidade da lingua permitiralle ao alumnado entrar en contacto
directo con fragmentos de obras orixinais, afondando na comprensión dos textos lierarios
clásicos latinos para comprender as claves da sociedade en que viron a luz e valorar a
influencia que os autores latinos tiveron ao longo sos séculos.
O estudo do Latín como lingua flexiva proporciona mediante a comparación unha
sólida base científica para o estudo e o perfeccionamento progresivo no manexo doutras
linguas.
O Latín permite entender as linguas romances como resultado dunha evolución e
atopar paralelismos entre elas que axuden no seu estudo.
O estudo da orixe e a evolución do Latín ás linguas romances proporciónalle ao
alumnado os instrumentos necesarios para comprender e analizar os procesos de cambios
fonéticos, morfosintácticos e semánticos que deron lugar aos procedementos que rexen
hoxe as súas linguas, e axuda a incrementar o seu léxico.
A reflexión sobre o léxico coñecido, a adquisición de novas palabras e a comprensión
das estruturas da lingua latina interveñen de xeito notable no uso máis eficaz da lingua
propia como instrumento de aprendizaxe, comunicación e interpretación da realidade.
3.2. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
Primeira avaliación
Bloque 1. O latín, orixe das linguas romances
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 36 de 83
Recoñece e distingue a partir do étimo latino termos patrimoniais, semicultismos
e cultismos, e explica as evolucións que se producen nun e noutro caso.
Bloque 2. Morfoloxía
Nomea e describe as categorías, e sinala os trazos que as distinguen.
Identifica e distingue en palabras propostas os seus formantes, diferenciando
lexemas e morfemas, e procurando exemplos noutros termos nos que estean
presentes.
Analiza morfolóxicamente palabras presentes nun texto latino, identifica
correctamente os seus formantes e sinala o seu enunciado.
Bloque 3. Sintaxe
Utiliza axeitadamente a análise da sintaxe nominal e pronominal dun texto
para efectuar correctamente a súa tradución.
Recoñece, distingue e clasifica os tipos de oracións e as construcións
sintácticas latinas, e relaciónaas con construcións análogas existentes
noutras linguas que coñeza.
Bloque 4. Literatura latina
Nomea os aspectos máis salientables referentes á transmisión dos textos
clásicos ao longo do tempo.
Describe as características esenciais dos xéneros literarios latinos, e identifica
e sinala a súa presenza en textos propostos.
Realiza eixes cronolóxicos e sitúa neles autores, obras e outros aspectos
relacionados coa literatura latina.
Bloque 5.Textos
Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de textos latinos para
efectuar correctamente a súa tradución.
Utiliza con seguridade e autonomía o diccionario, analizando e valorando
correctamente a información gramatical que proporciona, e identifica en cada
caso o termo máis acaído na lingua propia, en función do contexto e do estilo
empregado polo autor, para unha correcta tradución do texto.
Bloque 6. Léxico
Identifica e explica termos do léxico literario, científico e filosófico, e tradúceos
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 37 de 83
correctamente ao galego e ao castelán.
Deduce o significado de palabras e expresións latinas non estudadas a partir
do contexto, ou de palabras ou expresións da súa lingua ou doutrs linguas que
coñeza.
Segunda avaliación
Bloque 1. O latín, orixe das linguas romances
Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán, aplicando as
regras fonéticas de evolución, e recoñece palabras da súa lingua que sufriron
procesos de evolución semántica, valorando a relación co significado orixinal
do étimo latino.
Bloque 2. Morfoloxía
Identifica con seguridade e axudándose do diccionario calquera tipo de formas
nominais e pronominais, declínaas e sinala o seu equivalente en galego e en
castelán.
Aplica os seus coñecementos da morfoloxía nominal e pronominal latina para
realizar traducións e retroversións, axudándose do diccionario.
Bloque 3. Sintaxe
Identifica na análise de frases e textos de dificultade graduada elementos
sintácticos propios da lingua latina, e relaciónaos para traducilos cos seus
equivalentes en galego e en castelán.
Define e comprende os conceptos de oración composta, coordinación e
subordinación, sinala exemplos nos textos e recoñece os tipos de oracións
compostas, tanto coordinadas como subordinadas, así como os nexos que as
caracterizan.
Bloque 4. Literatura latina
Nomea autores representativos da literatura latina, encádraos no seu contexto
cultural e cita e explica as súas obras máis coñecidas.
Realiza comentarios de textos latinos e sitúaos no tempo, explicando a súa
estrutura, se a extensión da pasaxe o permite, e as súas características
esenciais, e identifica o xénero ao que pertencen
.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 38 de 83
Bloque 5.Textos
Aplica os coñecementos adquiridos para realizar comentarios lingüísticos,
históricos e literarios de textos.
Bloque 6. Léxico
Identifica a etimoloxía e coñece o significado de palabras de léxico común e
especializado do galego e do castelán.
Terceira avaliación
Bloque 1. O latín, orixe das linguas romances
Explica o proceso de evolución de termos latinos ás linguas romances,
sinalando cambios fonéticos comúns a distintas linguas dunha mesma familia,
e ilústrao con exemplos.
Bloque 2. Morfoloxía
Identifica con seguridade e axudándose co diccionario calquera tipo de formas
verbais, conxúgaas e sinala o seu equivalente en galego e en castelán.
Aplica os seus coñecementos da morfoloxía verbal latina para realizar
traducións e retroversións, axudándose do diccionario.
Bloque 3. Sintaxe
Identifica formas non persoais do verbo en frases e textos, tradúceas
correctamente e explica as súas funcións.
Bloque 4. Literatura latina
Analiza o diferente uso que se fixo dos textos latinos, explorando o
mantemento dos xéneros e os temas da literatura latina mediante exemplos
da literatura contemporánea.
Recoñece a través de motivos, temas ou personaxes a influencia da tradición
grecolatina en textos de autores/as contemporáneos/as, e sérvese deles para
comprender e explicar o mantemento dos xéneros e dos temas procedentes da
cultura grecolatina, describindo os seus aspectos esenciais e os tratamentos
que reciben.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 39 de 83
Bloque 5.Textos
Identifica o contexto social, cultural e histórico dos textos propostos partindo de
referencias tomadas dos propios textos e asociándoas con coñecementos
adquiridos previamente.
Recoñece e explica a partir de elementos formais o xénero e o propósito do
texto.
Bloque 6. Léxico
Comprende, explica e emprega na lingua propia e no contexto axeitado
locucións e expresións latinas que se mantiveron na linguaxe literaria, xurídica,
filosófica, técnica, relixiosa, médica e científica.
Recoñece e explica o significado dos helenismos e dos latinismos máis
frecuentes utilizados no léxico das linguas faladas en España, e explica o seu
significado a partir do termo de orixe.
3.3. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
Recoñecer e distinguir a partir do étimo latino termos patrimoniais, cultismos e
semicultismos, e saber explicar as evolucións que se producen nun e noutro caso.
Identificar calquera tipo de formas nominais e pronominais, saber declinalas e sinalar
o seu equivalente en galego e en castelán.
Identificar calquera tipo de formas verbais, saber conxugalas e traducilas.
Recoñecer os tipos de oracións latinas e as construciións sintácticas propias da
lingua latina.
Identificar os diferentes tipos de oracións compostas, tanto coordinadas como
subordinadas, así como os nexos que as caracterizan.
Identificar, saber traducir e explicar as funcóns das formas non persoais do verbo.
Utilizar adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de textos latinos para
efectuar correctamente a tradución.
Coñecer as carácterísticas esenciais dos xéneros literarios latinos e situar en eixes
cronolóxicos autores e obras da literatura latina.
Recoñecer a influencia da tradición grecolatina en textos de autores/as
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 40 de 83
contemporáneos/as.
Identificar, explicar a etimoloxía e coñecer o significado de palabras de léxico común
e especializado do galego e do castelán.
Recoñecer e explicar o significado dos helenismos e latinismos máis frecuentes
utilizados no léxico das linguas faladas en España.
Comprender e empregar no contexto axeitado locucións e expresións latinas que se
mantiveron na linguaxe literaria, xurídica, filosófica, técnica, relixiosa, médica e
científica.
3.4. PROCEDEMENTO E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN
En cada avaliación faranse dous exames de tradución e comentario
morfo ls in táct ico e un exame teór ico . No exame de avaliación haberá
cuestións relativas aos seguintes aspectos:
a. Tradución dun texto en prosa de Eutropio ou en verso de Fedro.
b. Análise morfoloxíca e sintáctica d u n f r a gm e n t o d o t e x t o p r o p o s t o
p a r a t r a d u c ió n .
c. Literatura latina.
d. Léxico latino e a súa evolución, composición e derivación.
e. Locucións latinas.
f. Toponimia de orixe latina.
g. Lecturas propostas.
A nota de cada avaliación de 0 a 10 puntos resultará da suma dos seguintes
apartados: os dous exames de tradución e análise morfolóxica e sintáctica farán
media aritmética e representarán o 70% da nota, mentres que o exame teórico, no
que haberá cuestións relativas a literatura, léxico, locucións latinas, topónimos e
lecturas, r e p r e s e n t a r á o 30%.
O alumnado terá que acadar un mínimo de 3 , 5 sobre 7 p u n t o s n a
p a r t e d e t r a d u c i ó n e a n á l i s e m o r f o l ó x i c a e s i n t á c t i c a , e 1 , 5
s o b r e 3 n a p a r t e t e ó r i c a , para que as dúas partes fagan media e así aprobar
a avaliación.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 41 de 83
Cada falta de ortografía ou til restaralle á nota final da a v a l i a c i ó n 0,1
punto.
No referente á parte de lingua latina, as avaliacións, ao igual que nos
cursos a n t e r i o r e s , n o n t e ñ e n c a r á c t e r l i b e r a t o r i o , p o i s a m a t e r i a
e s t u d a d a p o d e a p a r e c e r en calquera momento, xa que o aprendizaxe dunha
lingua é un proceso continuo.
Para superar a materia o alumnado ten que aprobar todas as avaliacións e
a d e m a i s t e n q u e t e r a s i s t i d o á c l a s e c o n r e g u l a r i d a d e e t e r
t r a b a l l a d o a s i d u a m e n t e .
O alumnado que non superara a materia por avaliacións terá que ir ao
exame final, que será do mesmo tipo que o de cada avaliación e cualificarase
da mesma maneira.
E n x u ñ o a nota final poderá ser aumentada ata un punto polo traballo
diario do alumno e a súa actitude cara á materia.
O alumnado que non consiga superar a materia en xuño terá que someterse
na convocatoria extraordinaria de setembro a un exame das mesmas características
e da totalidade da materia. Esta proba se cualificará cun total de 10 puntos, dos que
o 70% corresponderá á parte de tradución e análise morfolóxica e sintáctica e o 30%
á teórica.
3.5. CRITERIOS DE AVALIACIÓN
Identificar e analizar en textos orixinais de prosistas ou poetas latinos os
elementos da morfoloxía regular e irregular e da sintaxe da oración
simple e composta e comentar as súas variantes e coincidencias con
outras linguas coñecidas polo alumnado.
Ser capaz de comprender e traducir de modo coherente ás linguas galega e
castelá textos latinos pertencentes a diversos xéneros literarios.
Relacionar os elementos fonéticos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos
fundamentais constitutivos do latín e doutras linguas coñecidas polo
alumnado. Con este criterio preténdese comprobar se o alumnado pasou
dun nivel moi concreto e elemental de coñecemento da lingua latina a
outro máis complexo e abstracto que lle permita comparar as distintas
linguas coñecidas.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 42 de 83
Comparar o léxico latino co doutras linguas coñecidas polo alumnado,
identificando os seus compoñentes e deducindo o seu significado
etimolóxico. Este criterio trata de avaliar se o alumnado domina os
procedementos de derivación e composición na formación do léxico latino e se
é consciente de que eses derivados pasaron á lingua que utiliza.
Realizar comentarios de textos traducidos, analizar as estruturas e trazos
literarios deles e recoñecer o papel da literatura clásica nas literaturas
occidentais.
Ler obras da literatura latina traducidas.
3.6. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN
En canto aos criterios de cualificación e promoción do alumnado, remítome
ao apartado 3.4. da programación, correspondente aos procedementos e
instrumentos de avaliación.
Valorarase positivamente a participación do alumnado nas actividades
complementarias organizadas polo departamento: participación no Concurso de
Cultura Clásica Odisea, asistencia ao Festival de Teatro Grecolatino, aos
Obradoiros de Cultura Clásica e ao Itinerario Mitolóxico por Compostela.
Para promocionar o alumnado deberá aprobar todas as avaliacións. A
cualificación final virá determinada pola media aritmética das cualificacións
obtidas nas tres avaliacións.
3.7. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS
O departamento de Latín non sinalou ningún libro de texto para este curso.
Pero, si, o Diccionario Latino-Español, Español-Latino da editorial VOX.
Utilizaranse tamén outros recursos como: mapas históricos, libros de consulta
sobre o mundo clásico de entre unha bibliografía proporcionada polo profesor,
textos latinos orixinais traducidos ao castelán ou ao galego.... O profesor tamén
proporcionará ao alumnado para traducir textos latinos sobre os que versarán as
explicacións gramaticais.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 43 de 83
3.8. CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS DA MATERIA DE LATÍN
Seguirase unha metodoloxía activa que promova a ampla participación do
alumnado na aula, faranse debates, preguntas para espertar a atención, actividades en
grupo…
As explicacións dos conceptos fundamentais de cada unidade completaranse coa
lectura e comentario de algunhas das lecturas incluídas no libro de texto, explicando as
ideas fundamentais para facilitar a comprensión do alumnado.
Prestarase atención especial ao léxico galego e castelán de orixe latina e grega,
aos procedementos de composición e derivación de orixe clásica, así como aos
latinismos.
A aplicación metodolóxica práctica de cada tema constará basicamente dos
seguintes aspectos:
1. Como actividades de introdución, motivación e coñecementos previos considérase
conveniente pór en práctica:
O coñecemento detallado por parte do alumnado dos obxectivos, contidos,
criterios de avaliación da unidade didáctica, co fin de que saiba por onde se
move e que sentido teñen as actividades que se realizan.
Introdución motivadora por parte do profesor, onde se sinalen os elementos máis
atractivos do tema que se vai tratar.
Debate e actividade pregunta-resposta sobre o tema introducido polo profesor,
co fin de facilitar unha idea precisa de onde se parte.
Repaso das nocións xa vistas con anterioridade e consideradas necesarias para
a comprensión da unidade, tomando nota das lagoas ou dificultades detectadas.
2. Como actividades de desenvolvemento:
Lectura comprensiva e comentario de textos.
Resolución de exercicios.
Á vista do ritmo de aprendizaxe do grupo e da súa diversidade, así como dos
seus propios intereses, decidirase que actividades realizar e cales non.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 44 de 83
3. Actividades de síntese-resumo:
Análise e comentario de textos. Despois de captar e comentar as ideas
principais dun texto, emitiranse xuízos e aportaranse opinións que non estean
directamente no texto.
Visualización da materia lingüística e cultural mediante gráficos, paradigmas,
esquemas, mapas, etc.
4. Actividades de consolidación, recuperación e ampliación:
Realización de exercicios apropiados e variados, co fin de afianzar os contidos
traballados no tema.
Co fin de atender ao alumnado que teña problemas de asimilación dos diversos
contidos, prepararanse exercicios de dificultade graduada, así como lecturas e
esquemas sobre as mesmas..
Mentres se fan estas actividades de recuperación, o alumnado que acade
satisfactoriamente os obxectivos propostos, realizará tarefas para afondar nos
mesmos, como realización de pequenos traballos de investigación sobre temas
culturais, lecturas complementarias e ampliación de léxico sobre o tema.
5. Actividades de avaliación
Ademais da observación directa do traballo do alumnado na au la , ao
final de cada unidade realizaranse probas orais e/ou escritas co fin de analizar a
consecución dos obxectivos propostos.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 45 de 83
III. GREGO
INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN
A materia de Grego na etapa do bacharelato ten como primeira f inalidade
introducir o alumnado no coñecemento da lingua grega nos seus aspectos
morfolóxicos, sintácticos e léxicos, co obxecto de lle permitir acceder directamente
aos textos orixinais máis importantes da tradición literaria helénica, a través dos cales
chegou ata nós unha boa parte do denominado legado clásico.
O estudo da lingua e máis da literatura grega serve, ademáis, como
instrumento idóneo para se iniciar nun coñecemento directo do pensamento e a
cultura grega antiga, que constitúe a base da civilización occidental.
Por outra banda, a través do estudo das peculiaridades morfosintácticas
do grego antigo é posible chegar a comprender máis profundamente conceptos
lingüísticos que resultan esenciais para avanzar no coñecemento e o uso
correcto, tanto da lingua propia como doutras linguas estudadas polo alumnado.
O estudo da materia organízase en bloques, que aparecen nos dous
cursos de bacharelato. Estes bloques refírense, tanto a cuestións lingüísticas
como a temas culturais, tendo en conta que ambos os aspectos constitúen dúas
facetas inseparables e complementarias para o estudo da civilización grega, sen
as que non é posible apreciar na súa verdadeira dimensión a importancia do seu
legado.
O primeiro destes bloques parte da relación entre o grego antigo e outras
linguas da familia indoeuropea, para analizar o papel que estas últimas tiveron
na orixe e na formación de moitas das linguas que se falan na actualidade.
Ao estudo dos aspectos netamente lingüísticos dedícanse tres bloques: o
primeiro, previsto só para o primeiro curso, céntrase nalgúns elementos básicos
da lingua e, moi especialmente, no procedemento de escritura; ous outros dous
bloques son a morfoloxía e a sintaxe. O fin último vai ser analizar e comprender
os propios textos, aos que se dedica outro dos bloques de contidos previstos
nos dous cursos, sempre de dificultade progresiva e adaptados aos contidos que
o alumnado manexe en cada momento.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 46 de 83
Nos dous cursos dedícase un bloque ao estudo da civilización grega, co obxecto
de identificar non só os fitos máis importantes da súa historia senón tamén os aspectos
propios da súa organización política e social e da súa identidade cultural, visibles nos
papeis familiares, nos traballos, nos avances científicos e técnicos, nas festas e os
espectáculos e, sobre todo, nas manifestacións relixiosas. Procúrase neste bloque
establecer unha comparación coa situación actual que enriqueza a nosa identidade.
No 2º curso de bacharelato, o estudo da cultura grega oriéntase pricipalmente ao
coñecemento das manifestacións literarias, aproveitando os coñecementos da lingua xa
adquiridos para introducir o alumnado no estudo da orixe e a evolución dos xéneros,
mediante a lectura de fragmentos das obras orixinais, utilizándoas como instrumento
para comprender as claves esenciais da sociedade en que viron a luz.
Para rematar, dedícase un bloque ao estudo do léxico, entendendo que este
resulta imprescindible para avanzar no coñecemento de calquera lingua. Préstase
especial atención á etimoloxía, non só porque esta serve para pór de manifesto o
mantemento das raíces grecolatinas nas linguas modernas senón, ademáis porque
contribúe a que o alumnado adquira unha mellor comprensión da súa propia lingua,
axudándolle a precisar o significado de termos coñecidos ou a descubrir outros que
descoñecía incorporándoos ao seu vocabulario.
CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE
A continuación refiro de forma xeral a contribución ao desenvolvemento das
competencias clave da materia de Grego, de modo que será na análise dos contidos da
materia Grego I e II que aparece nas tablas ao final do documento, onde de forma
específica se desenvolverá a aprendizaxe por competencias.
Competencia en comunicación lingüística (CCL): é a competencia clave con máis
presenza nesta materia, xa que o estudo da lingua, da súa orixe e evolución, do seu
funcionamento interno, do seu léxico e dos seus textos ha de redundar nun maior
coñecemento e dominio das linguas propias.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCCT ) :
trabállanse nos temas de cultura e civilización e nas epígrafes referidas á localización
xeográfica e temporal.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 47 de 83
Competencia dixital (CD): a procura de información na rede, a súa selección crítica e a
súa utilización, entendidas como un proceso guiado polo profesorado, deberán
servirnos para programar traballos colaborativos e producir novos materiais.
Aprender a aprender (CAA): o labor de análise morfosintáctica e tradución non só
constitúe por si mesmo un importante exercicio intelectual, senón que ao mesmo tempo
estimula a memoria, a lóxica de pensamento e os hábitos de disciplina no estudo,
mellorando o razoamento e impulsando esta competencia.
Competencias sociales e cívicas: traballaranse no bloque referido á civilización. A vida
no mundo grego, na súa dimensión político-social ou relixiosa préstase sempre á
valoración e á comparación co mundo actual, salientando semellanzas e diferenzas, e
fomentando un xuízo crítico da realidade.
Competencia en conciencia e expresión cultural (CCEC): presente no estudo da
literatura grega e nos contidos referidos ás artes plásticas, ás festas, ós espectáculos,
ás manifestacións relixiosas e ós xogos deportivos.
Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CCEC): presente nos bloques de contidos
non lingüísticos, para aproveitar a metodoloxía do traballo en grupo de xeito
responsable e proactivo.
OBXECTIVOS DO BACHARELATO
O bacherelato contribuirá a desenvolver no alumnado as capacidades que lles
permitan:
a. Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unha
conciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e do
Estatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente a
corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a
sustentabilidade.
b. Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable
e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver
pacíficamente os conflitos persoais, familiares e sociais.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 48 de 83
c. Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres,
analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en
particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación
das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención
especial ás persoas con discapacidade.
d. Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o
eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
e. Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua
castelá.
f. Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras.
g. Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da
comunicación.
h. Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus
antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito
solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social.
i. Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar as
habilidades básicas propias da modalidade elixida.
l. Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos
métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da
tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o
respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial
referencia ao territorio galego.
m. Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa,
traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico.
n. Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontes
de formación e enriquecemento cultural.
ñ. Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento
persoal e social, e impulsar condutas e hábitos saudables.
o. Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade viaria.
p. Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír á
súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 49 de 83
OBXECTIVOS PARA A MATERIA DE GREGO
A materia de Grego concíbese nos dous cursos de bachererato como unha
introducción xeral á lingua grega antiga a fin de permitir ao alumnado acceder directamente
aos textos orixinais más importantes da tradición literaria helénica, a través dos cales
chegou ata nós unha boa parte do chamado legado clásico.
A lingua será o vehículo privilexiado de acceso aos contidos culturais, literarios,
relixiosos, históricos, etc., polo que na súa aprendizaxe considerarase prioritaria non só a
morfoloxía, senón a formación e derivación de palabras, a sintaxe e o léxico.
O estudo da lingua grega e os seus textos permitirá, ademais, iniciarse nun
coñecemento directo do pensamento e a cultura grega antiga, que constitúen a base da
civilización occidental. Non se trata, pois, só de que o alumnado aprenda grego, senón de
que sexa así máis consciente das raíces históricas da súa propia lingua e cultura.
1. GREGO 1º BACHARELATO
1.1. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
Os contidos da materia de Grego preséntanse distribuídos en sete bloques que
recollen os aspectos esenciais da lingua e a cultura grega:
a. A lingua grega.
b. Sistema da lingua grega: elementos básicos.
c. Morfoloxía.
d. Sintaxe.
e. Grecia: historia, cultura, arte e civilización.
f. Textos.
g. Léxico.
A secuenciación de contidos para a materia de Grego I debe realizarse desde o
plantexamento de que se ofreza ao alumnado de primeiro curso, a través da lingua e os
textos, unha visión global da cultura e o léxico grego e da súa influencia e pervivencia no
mundo occidental, e ao mesmo tempo debe ofrecerlle unha formación que lle permita
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 50 de 83
afrontar con garantías o curso de Grego II e así profundizar nas claves da cultura
occidental.
Primeira avaliación
Localiza nun mapa o marco xeográfico en que ten lugar o nacemento da lingua grega e
a súa expansión.
Explica a orixe da lingua grega e a relación coas outras linguas da familia indoeuropea.
Enumera e localiza nun mapa as principais ramas da familia das linguas indoeuropeas.
Explica o concepto de familia lingüíistica.
Define o concepto de indoeuropeo e explica o proceso de creación do termo.
Establece a filiación das linguas de Europa delimitando nun mapa a zona de orixe e
zonas de expansión.
Coñece as etapas da evolución da lingua grega, desde o micénico ata o grego
moderno.
Identifica a escritura Lineal B como un silabario, e a evolución dos caracteres do
alfabeto.
Coñece a pronuncia da lingua grega moderna e utiliza algunas palabras e expresións
básicas.
Sitúa nun mapa as diversas variedades dialectais da lingua grega.
Recoñece diferentes tipos de escritura segundo a súa orixe e tipoloxía e describindo os
trazos que distinguen a uns doutros.
Explica a orixe do alfabeto grego e describe a evolución dos seus signos a partir da
adaptación dos signos do alfabeto fenicio.
Explica a orixe e a evolución dos sistemas de escritura de diferentes linguas, partindo
do alfabeto grego, e sinala as adaptacións que se producen en cada unha delas.
Sitúa todos os fonemas da lingua grega no cadro clasificatorio dos fonemas e sabe
describilos desde o punto e o modo de articulación.
Coñece o valor e colocación dos acentos, espíritos e demais signos diacríticos e de
puntuación.
Distingue unha lingua flexiva doutra non flexiva
Distingue palabras variables e invariables, explica as características que permiten
identificalas e define criterios para clasificalas.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 51 de 83
Identifica e distingue en palabras propostas os seus formantes, sinalando e
diferenciando lexemas e afixos, e buscando exemplos doutros termos nos que estean
presentes
Enuncia correctamente diversos tipos de palabras en grego, distinguíndoos a partir do
seu enunciado e clasificándoos segundo a súa categoría e declinación.
Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada
palabra o paradigma de flexión correspondente.
Analiza desde o punto de vista morfolóxico substantivos, adxectivos, determinantes e
sintagmas de concordancia, e tradúceos correctamente ao galego e/ou ao castelán.
Declina e/ou conxuga correctamente palabras propostas segundo a súa categoría, e
explica e ilustra con exemplos as características que diferencian os coneptos de
conxugación e declinación.
Clasifica verbos segundo o seu tema, e describe os trazos polos que se recoñecen os
modelos de flexión verbal.
Explica o uso dos temas verbais gregos e identifica correctamente as formas derivadas
de cada un deles.
Conxuga os tempos verbais en voz activa e medio pasiva, aplicando correctamente os
paradigmas correspondentes.
Segunda avaliación
Analiza morfoloxicamente e traduce ao galego e/ou ao castelán diferentes formas
verbais gregas, e compara o seu uso en ambas as linguas
Cambia de voz as formas verbais identificando e manexando con seguridade os
formantes que expresan este accidente verbal.
Distingue formas persoais e non persoais dos verbos, explica os trazos que permiten
identificalas e define criterios para as clasificar.
Analiza morfolóxica e sintacticamente frases e textos sinxelos identificando
correctamente as categorías gramaticais ás que pertencen as diferentes palabras e
explicando as funcións que realizan no contexto.
Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal grega,
explica as súas funcións dentro da oración e ilustra con exemplos a forma adecuada d
etraducilos.
Coñece e aplica a concordancia entre nomes e determinantes nominais, así como entre
verbos e suxeitos.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 52 de 83
Analiza correctamente casos e función para poder recoñecer cada elemento da oración.
Compara e clasifica diferentes tipos de oracións simples, e identifica e explica en cada
caso as súas características.
Compara e clasifica diferentes tipos de oracións compostas, diferéncias con precisión
das oracións simples e explica en cada caso as súas características.
Identifica as función das formas de infinitivo dentro da oración, comparando exemplos
do seu uso.
Recoñece, analiza e traduce correctamente as construcións de infinitivo concertado e
non concertado, relacionándoas con contrucións análogas noutras linguas que coñece.
Identifica as función das formas de participio dentro da oración, comparando exemplos
do seu uso.
Recoñece, analiza e traduce correctamente as construcións de participio concertado e
non concertado, relacionándoas con contrucións análogas noutras linguas que coñece.
Identifica e relaciona elementos morfolóxicos da lingua grega para realizar a análise e a
tradución de textos sinxelos.
Identifica na análise de frases e textos de dificultade graduada elementos sintácticos
propios da lingua grega, relacionándoos para traducilos cos seus equivalentes en
galego e/ou en castelán
Describe o marco histórico no que xorde e se desenvolve a civilización grega,
sinalando distintos períodos dentro del e identificando en cada un as conexión con
outras civilizacións.
Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se representan fitos históricos relevantes,
consultando ou non fontes de información.
Terceira avaliación
Distingue as etapas da historia de Grecia, explicando os seus trazos esenciais e as
circunstancias que interveñen no paso de unas a outras.
Sabe enmarcar determinados feitos históricos na civilización e no período histórico
correspondente, póndoos en contexto e relacionándoos con outras circunstancias
contemporáneas.
Describe os principais sistemas políticos da antiga Grecia e compáraos entre eles,
establecendo semellanzas e diferenzas, e cos actuais.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 53 de 83
Describe a organización da sociedade grega, explica as características das clases
sociais e os papeis asignados a cada unha, relaciona estes aspectos cos valores
cívicos da época e compáraos cos actuais.
Identifica e explica os papeis que desempeña dentro da familia cada un dos seus
membros, analizando a través deles estereotipos culturais da época e comparándoos
cos actuais.
Identifica e describe formas de e relaciónaas cos coñecementos científicos e técnicos
da época, explicando a súa influencia no progreso da cultura occidental.
Describe as principais formas de lecer da sociedade grega e analiza a súa finalidade, os
grupos aos que van dirixidas e a súa función no desenvolvemento da identidade social.
Pode nomear coa súa denominación grega e latina os principais deuses e heroes da
mitoloxía grecolatina, e sinalar os trazos que os caracterizan, os seus atributos e o seu
ámbito de influencia.
Identifica dentro do imaxinario mítico deuses, semideuses e héroes e explica os
principais aspectos que os diferencian.
Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do mítico e da figura do heroe na nosa
cultura, analizando a influencia da tradición clásica neste fenómeno e sinalando as
semellanzas e as principais diferenzas entre ambos os tratamentos, asociándoas a
outras características culturais propias de cada época.
Recoñece referencias mitolóxicas directas ou indirectas en diferentes manifestacións
artísticas, e describe, a través do uso que se fai destas, os aspectos básicos que en
cada caso se asocian á tradición grecolatina.
Enumera e explica as principais características da relixión grega, póndoas en relación
con outros aspectos básicos da cultura helénica e establecendo comparacións con
manifestacións relixiosas propias doutras culturas.
Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de textos de dificultade
graduada para efectuar correctamente a súa tradución.
Utiliza correctamente o dicionario para localizar o significado de palabras que entrañen
dificultade identificando entre varias acepcións o sentido máis axeitadopara a tradución
do texto.
Utiliza mecanismos de inferencia para comprender textos de forma global.
Traduce do grego ao galego e/ou ao castelán frases e textos sinxelos.
Utiliza os coñecementos adquiridos para facer comentarios dos textos.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 54 de 83
Compara estruturas gregas coas da lingua propia, e establece semellanzas e
diferenzas.
Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos propostos, localizando o tema
principal e distinguindo as súas partes
Mantén un sinxelo diálogo en grego sobre a base dun tema previamente acordado.
Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en grego sobre un tema proposto.
Deduce o significado de palabras gregas non estudadas a partir de palabras da súa
propia lingua ou do contexto.
Identifica e explica as palabras de maior frecuencia e os principais prefixos e sufixos, e
tradúceos á propia lingua.
Identifica e distingue en palabras propostas os seus formantes, sinala e diferencia
lexemas e afixos, e procura exemplos doutros termos nos que estean presentes
Descompón os formantes das palabras e recoñece o significado dos elementos de orixe
grega.
Identifica os helenismos máis frecuentes do voacabulario común e explica o seu
significado remitíndose aos étimos gregos orixinais.
Identifica a etimoloxía e coñece o significado das palabras de léxico común da lingua
propia.
Relaciona distintas palabras da mesma familia etimolóxica ou semántica.
1.2. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
Coñecer e aplicar as normas de transcrición para transcribir termos gregos ao
abecedario galego e castelán.
Coñecer as declinacións estudadas, encadrar as palabras dentro da súa declinación,
declinalas correctamente e analizar e traducir formas nominais e pronominais.
Conxugar correctamente as formas verbais estudadas, analizalas morfoloxicamente e
traducilas.
Coñecer e analizar as función das palabras na oración.
Comparar estruturas gregas coas da lingua propia, e establecer semellanzas e
diferenzas.
Traducir do grego ao galego e/ou ao castelán frases e textos sinxelos.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 55 de 83
Acadar un vocabulario grego básico, que permita ao alumnado unha aproximación a
textos orixinais gregos de progresiva dificultade.
Identificar e explicar as palabras de maior frecuencia e os principais prefixos e sufixos, e
traducilos á propia lingua.
Descompoñer os formantes das palabras e recoñecer o significado dos elementos de
orixe grega.
Identificar os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e explicar o seu
significado remitíndose aos étimos gregos orixinais.
Coñecer as raíces gregas do vocabulario da ciencia, a tecnoloxía e a cultura nas linguas
modernas, e especialmente nas linguas propias do alumnado.
Coñecer o legado e a contribución de Grecia ao mundo europeo occidental.
Distinguir as etapas da historia de Grecia, explicando os seus trazos esenciais.
Describir os principais sistemas políticos da antiga Grecia, compalos entre eles e
establecer semellanzas e diferenzas cos actuais.
Explicar as características das clases sociais e os papeis asignados a cada unha delas.
Identificar e explicar os papeis que desempeñaban dentro da familia cada un dos seus
membros, analizando a través deles estereotipos culturais da época e comparándoos
cos actuais.
Describir as principais formas de lecer da sociedade grega, analizar a súa finalidade e a
súa función no desenvolvemento da identidade social.
Enumerar e explicar as principais características da relixión grega.
Nomear coa súa denominación grega e latina os principais deuses e heroes da
mitoloxía grecolatina e sinalar os seus atributos e o seu ámbito de influencia
Identificar deuses, semideuses e heroes e explicar os principais aspectos que os
diferencian.
Adquirir un coñecemento básico da lingua grega nos seus aspectos morfosintáctico e
léxico, de sintaxe casual e oracional que posibiliten ao alumnado continuar o estudo
desta materia no nivel de Grego II.
1.3. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN
Enténdese por procedementos os métodos que o profesorado utilizará para avaliar o
nivel de adquisición de competencias, a consecución de obxectivos e o desenvolvemento de
actitudes, destrezas e habilidades. Deberán ser variados para que permitan avaliar tanto o
grao de adquisición das distintas competencias como o de consecución dos obxectivos e
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 56 de 83
incluirán sempre as probas obxectivas nas súas diversas modalidades (escritas, orais,
individuais, colectivas), a observación na aula e o seguimento das actividades do alumnado.
As probas escritas planificaranse coa suficiente antelación, informarase ao
alumnado do seu contido e da súa estrutura, así como da cualificación das diferentes
cuestións. Nestas haberá tanto contidos lingüísticos (morfoloxía, sintaxe e tradución)
como non lingüísticos (léxico, helenismos e cultura e civilización).
Os exames valoraranse sobre 8 puntos e consistirán nestes catro apartados:
Análise morfolóxica, sintáctica e tradución dun texto sinxelo.
Exercicios de morfoloxía e sintaxe.
Cuestións relativas á civilización grega.
Exercicios de etimoloxía.
Faranse dúas probas escritas por avaliación, que farán media atitmética e supoñerán
o 80% da nota da avaliación. Para aprobar a avaliación é necesario que nas probas escritas
o alumnado acade 4 puntos. A cualificación de cada avaliación será a media dos exames
feitos nesa avaliación e, só no caso de que a media non sexa inferior a 4 puntos, se lle
sumará a nota porcentual do 20% restante, que virá dado por aspectos tales como:
Elaboración e exposición de traballos de investigación tanto individuais como en
grupo. Valorarase positivamente a entrega dos traballos na data fixada polo profesor.
Resolución de guías de lectura.
Realización de tarefas diarias, participación, actitude, atención, asistencia e
puntualidade.
Cada falta de ortografía ou til restaralle a nota dos exame 0,1 punto.
Polo que repecta aos contidos lingüísticos, as avaliacións non teñen carácter
liberatorio, porque o proceso de aprendizaxe dunha lingua é un proceso continuo. Polo
tanto, os contidos l i n g ü í s t i c o s da materia poderán aparecer en calquera momento
ao longo do curso, independentemente de se o alumnado aprobara avaliacións
anteriores.
Na proba de suficiencia o alumnado que teña suspensa algunha das partes terá a
posibilidade de recuperala. En setembro o exame será sobre a totalidade da materia e
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 57 de 83
puntuarase sobre 10 puntos.
1.4. CRITERIOS DE AVALIACIÓN
Coñecer e localizar en mapas o marco xeográfico da lingua grega.
Explicar a orixe da lingua grega a partir do indoeuropeo e coñecer os principais
grupos lingüísticos que componen a familia das linguas indoeuropeas.
Entender o concepto de familia lingüística e de indoeuropeo
Identificar o indoeuropeo como a lingua nai da maioría das linguas faladas en
Europa hoxe en día.
Coñecer as etapas da historia da lingua grega.
Identificar exemplos de escritura micénica e alfabética.
Recoñecer a evolución da lingua grega ata chegar ao momento actual.
Recoñecer a división dialectal da lingua grega e identificar a súa expansión
xeográfica.
Coñecer diferentes sistemas de escritura e distinguilos do alfabeto
Coñecer a orixe do alfabeto grego, a súa influencia e a súa relación con outros
sistemas de escritura usados na actualidade
Coñecer os caracteres do alfabeto grego na súa forma minúscula e maiúscula,
escribilos e lelos coa pronuncia correcta
Recoñecer o cadro clasificatorio dos fonemas da lingua grega xunto coa súa
pronuncia.
Coñecer e aplicar as normas de transcrición para transcribir termos gregos ao
abecedario galego e castelán.
Coñecer e analizar as función das palabras na oración.
Coñecer e identificar os nomes dos casos gregos e as súas función na oración,
saber traducir adecuadamente os casos á lingua materna.
Coñecer o concepto de concordancia tanto nominal (caso, xénero e número), verbal
(número e persoa).
Recoñecer os elementos da oración: suxeito, predicado, atributo, complementos,
etc.
Recoñecer e clasificar os tipos de oración simple.
Distinguir as oracións simples das compostas.
Coñecer as función das formas de infinitivo nas oracións.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 58 de 83
Identificar as construcións de infinitivo concertado e non concertado.
Coñecer as función das formas de participio nas oracións.
Identificar as construcións de participio concertado e non concertado.
Coñecer, comprender e utilizar os elementos morfolóxicos da lingua grega, e
iniciarse na interpretación e na tradución de textos de dificultade progresiva.
Identificar e relacionar elementos sintácticos da lingua grega que permitan a análise
e a tradución de textos sinxelos.
Coñecer os feitos históricos dos períodos da historia de Grecia, encadralos no seu
período correspondente e realizar eixes cronolóxicos.
Coñecer os feitos históricos dos períodos da historia de Grecia, encadralos no seu
período correspondente e realizar eixes cronolóxicos.
Coñecer e comparar as principais formas de organización política e social da antiga
Grecia.
Coñecer a composición da familia e os papeis asignados aos seus membros.
Identificar as principais formas de traballo e de lecer da antigüidade.
Coñecer os principais deuses da mitoloxía.
Coñecer os deuses, os mitos e os heroes gregos, e establecer semellanzas
diferenzas entre os mitos e os heroes antigos e os actuais.
Coñecer e comparar as características da relixiosidade e relixión grega coas actuais.
Coñecer e aplicar os coñecementos fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos
da lingua grega para a interpretación e a tradución coherente de frases ou textos de
dificultade progresiva.
Utilizar con corrección manuais e dicionarios, e recoñecer e analizar toda a
información que proporcionan
Coñecer e aplicar os coñecementos adquiridos para a retroversión de frases ou
textos de dificultade progresiva.
Comentar desde o punto de vista lingüístico e literario os textos propostos.
Comparar as estruturas gregas coas da lingua propia, e establecer semellanzas e
diferenzas.
Realizar, a través dunha lectura comprensiva, análise e comentario do contido e da
estrutura de textos gregos orixinais, adaptados ou traducidos
Realizar pequenos coloquios en grego con frases sinxelas e de dificultade
progresiva.
Redactar pequenos textos en lingua grega de produción propia
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 59 de 83
Coñecer, identificar e traducir o léxico grego: as palabras de maior frecuencia e os
principais prefixos e sufixos.
Descompor unha palabra nos seus formantes, e coñecer o seu significado en grego
para aumentar o caudal léxico e o coñecemento da lingua propia.
Recoñecer os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e remontalos aos
étimos gregos orixinais.
Identificar e coñecer os elementos léxicos e os procedementos de formación do
léxico grego (derivación e composición) para entender mellor os procedementos de
formación de palabras nas linguas actuais.
Relacionar palabras da mesma familia etimolóxica ou semántica.
1.5. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN
En canto aos criterios de cualificación e promoción do alumnado remítome ao
apartado 1.3. da programación, correspondente aos procedementos e instrumentos de
avaliación. Para poder promocionar o alumnado debe aprobar todas as avaliacións (ver
o apartado 1.2. da programación que leva por título grao mínimo de consecución de
cada estándar de aprendizaxe).
A cualificación final virá determinada pola media das cualificacións obtidas nas
tres avaliacións.
Valorarase positivamente a participación nas actividades propostas polo
departamento: o concurso de Cultura Clásica Odisea, a asistencia ás representación
teatrais no Festival de teatro Grecolatino, aos Obradoiros de Cultura Clásica e ao
Itinerario Mitolóxico por Compostela.
1.6. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS
Ademais do libro de texto Grego 1 da editorial Anaya, utilizaranse outros recursos
didácticos como:
Atlas xeográficos e históricos.
Libros de consulta.
Libros xuvenís ambientados en Grecia e Roma coa súas correspondentes guías
de lectura.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 60 de 83
Películas de tema mitolóxico e histórico.
Documentais sobre distintos aspectos da cultura e civilizacións grecorromanas.
Dicionarios lingüísticos, etimolóxicos, históricos...
Prensa escrita.
Páxinas web dedicadas á distintos aspectos da cultura clásica:
anillo de departamentos de clásicas.
www.cnice.mec.es
www.luduslitterarius
www.chironweb.org
www.culturaclasica.com
www.culturaclasica.net
www.irabia.org/hispania
www.elolimpo.com
www.lanzadera.com/greciayroma
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 61 de 83
2. GREGO 2º BACHARELATO
.
2.1. TEMPORALIZACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
1ª avaliación
Bloque 1: Lingua grega Delimita ámbitos de influencia dos distintos dialectos situando con precisión puntos
xeográficos, cidades ou restos arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia
histórica.
Bloque 2: Morfoloxía Recoñece con seguridade e axudándose co diccionario calquera tipo de formas
nominais e pronominais, declínaas e sinala o seu equivalente en galego e/ou en
castelán.
Recoñece con seguridade e axudándose co diccionario calquera tipo de formas
verbais, conxúgaas e sinala o seu equivalente en galego e/ou en castelán.
Bloque 3: Sintaxe
Recoñece os valores dos casos gregos e os usos dos pronomes en frases e
textos propostos.
Recoñece os valores das preposicións e identifica os complementos
preposicionais.
Coñece, identifica e traduce correctamente os usos modais propios da lingua
grega.
Recoñece e clasifica oracións e construcións sintácticas.
Bloque 4: Literatura
Describe as características esenciais dos xéneros literarios gregos, e identifica e
sinala a súa presenza nos textos propostos.
Realiza eixes cronolóxicos e sitúa neles autores, obras e outros aspectos
relacionados coa literatura grega.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 62 de 83
Bloque 5. Textos
Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de textos gregos para
efectuar correctamente a súa tradución.
Utiliza con seguridade e autonomía o diccionario para a tradución de textos, e
identifica en cada caso o termo máis apropiado na lingua propia en función do
contexto e do estilo empregado polo/a autor/a.
Bloque 6. Léxico Identifica os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e do léxico
especializado, e explica o seu significado a partir dos étimos gregos orixinais.
Deduce e explica o significado de palabras da propia lingua ou de outras, obxecto
de estudo, a partir dos étimos gregos dos que proceden.
Explica o significado de termos gregos mediante termos equivalentes en galego e
en castelán.
Explica o significado de termos gregos mediante termos equivalentes en galego e
en castelán.
2ª avaliación
Bloque 1: A lingua grega
Compara termos do grego clásico e os seus equivalentes en grego moderno,
constatando as semellanzas e as diferenzas que existen entre uns e outros e
analizando a través destas as características xerais que definen o proceso de
evolución.
Bloque 2: Morfoloxía
Nomea e describe as categorías gramaticais sinalando as características que
as distinguen
Bloque 3: Sintaxe
Recoñece, clasifica, analiza e traduce correctamente os nexos subordinantes.
Identifica formas non persoais do verbo en frases e textos, tradúceas
correctamente e explica as súas funcións
Coñece, analiza e traduce correctamente as construcións de participio,
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 63 de 83
relacionándoas con construcións análogas noutras linguas que coñeza..
Bloque 4: Literatura
Distingue o xénero literario ao que pertence un texto, as súas características e a
súa estrutura.
Bloque 5: T e x t o s
Recoñece e explica a partir de elementos formais o xénero e o propósito do
texto.
Bloque 6. Léxico
Deduce o significado de palabras gregas non estudadas a partir do contexto
ou de palabras da súa lingua ou doutras que coñeza.
Comprende e explica a relación entre termos pertencentes á mesma familia
etimolóxica ou semántica.
Recoñece e distingue cultismos, termos patrimoniais e neoloxismos a partir
do étimo grego, e explica as evolucións que se producen nun caso e en
outro.
3ª avaliación
Bloque 1. A lingua grega
Coñece a pronuncia da lingua grega moderna e utiliza algunas palabras e
expresións básicas.
Bloque 2. Morfoloxía
Identifica e distingue en palabras propostas os seus formantes, sinalando e
diferenciando lexemas e afixos, e procura exemplos doutros termos nos que
estean presentes.
Sabe determinar a forma, a clase e a categoría gramatical das palabras dun
texto, detectando correctamente coa axuda do dicionarioos morfemas que
conteñen información gramatical.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 64 de 83
Bloque 3. Sintaxe
Recoñece, distingue e clasifica os tipos de oracións e as construcións
sintácticas gregas, relacionándoas con construcións análogas noutras linguas
que coñeza.
Identifica na análise de frases e textos de dificultade graduada elementos
sintácticos propios da lingua grega, relacionándood para traducilos cos seus
equivalentes en galego e castelán.
Bloque 4. Literatura
Explora a conservación dos xéneros e os temas literarios da tradición grega
mediante exemplos da literatura contemporánea, e analiza o uso que se fixo
deles.
Pode establecer relación e paralelismos entre a literatura grega e a posterior.
Nomea autores representativos da literatura grega, encádraos no seu contexto
cultural e cita e explica as súas obras máis coñecidas.
Bloque 5. Textos
Recoñece e explica a partir de elementos formais o xénero e o propósito do texto.
Bloque 6. Léxico
Descompón palabras tomadas tanto do grego antigo como da lingua propia nos
seus formantes, e explica o seu significado.
Sabe descompor unha palabra nos seus formantes e coñecer o seu significado
en grego, para aumentar o caudal léxico e o coñecemento da lingua propia.
2.2. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN PARA SUPERAR A MATERIA
Identificar formas nominais e pronominais, saber declinalas e sinalar o seu
equivalente en galego e/ou castelán.
Recoñecer as diferentes formas verbais, saber conxugalas e sinalar o seu
equivalente en galego e/ou castelán.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 65 de 83
Coñecer os valores dos casos gregos.
Recoñecer os valores das preposicións e identificar os complementos
circunstanciais.
Identificar na análise de textos elementos sintácticos propios da lingua grega.
Distinguir os tipos de oracións e as construcións sintácticas gregas
relacionándoas con construcións análogas noutras linguas coñecidas.
Clasificar e traducir correctamente os principais nexos subordinantes.
Identificar e traducir correctamente as construcións de infinitivo e participio,
relacionándoas con construcións análogas noutras linguas coñecidas.
Utilizar a análise morfolóxica e sintáctica de textos gregos para efectuar
correctamente a súa tradución usando o diccionario con seguridade.
Realizar comentarios lingüísticos, literarios e históricos de textos propostos.
Identificar o contexto social, cultural e histórico dos textos.
Identificar as características esenciais dos xéneros literarios gregos.
Situar en eixes cronolóxicos autores e obras da literatura grega.
Establecer relacións e paralelismos entre a literatura grega e a posterior.
Identificar os helenismos máis frecuentes do vocabulario común e do léxico
especializado e explicar o seu significado a partir dos étimos gregos orixinais.
Deducir e explicar o significado de palabras da propia lingua ou doutras
coñecidas polo alumnado, a partir dos étimos gregos dos que proceden.
Distinguir cultismos, termos patrimoniais e neoloxismos a partir do étimo grego,
e explica as evolucións que se producen nun caso e noutro.
Sabe descompoñer palabras nos seus formantes e coñecer o seu significado en
grego, para aumentar o caudal léxico e o coñecemento da lingua propia.
2.3. PROCEDEMENTO E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN
O curso está dividido en tres avaliacións. Cada avaliación constará como
mínimo de dúas probas escritas, que obrigarán ao alumnado a facer un repaso
máis detido da materia, ao tempo que l l e permitirán ao profesor facerse unha
idea do desenvolvemento do curso e poder realiza os cambios oportunos, se
fosen necesarios.
Ao final de cada avaliación farase un exame co que se medirá o grao de
adquisición dos contidos dos seis bloques: lingua grega, morfoloxía,sintaxe,
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 66 de 83
literatura, textos e léxico. A nota de cada avaliación de 0 a 10 puntos resultará da
suma dos seguintes apartados:
Tradución (70%)
Cuestións de tipo morfosintáctico e/ou histórico (10%)
Cuestións de léxico ou helenismos (10%).
Cuestións de literatura (10%).
A cualificación de cada avaliación será a media de todos os exames feitos
nesa avaliación. Cada falta de ortografía restaralle á nota 0,1 punto.
Polo que respecta á parte de lingua grega, as avaliacións non teñen carácter
liberatorio, porque o proceso de aprendizaxe dunha lingua é un proceso continuo,
polo tanto, os contidos de lingua grega poderán aparecer en calquera momento ao
longo do curso, independentemente de se o alumnado aprobara avaliacións
anteriores.
A nota final de xuño será o resultado de dividir entre tres a suma das
notas obtidas en cada avaliación. É imprescindible aprobar todas as avaliacións. A
nota final poderá ser a u m e n t a d a ata un punto p olo traballo diario e a actitude
do alumnado cara á materia.
En setembro o exame será da totalidade da materia e valorarase sobre 10
puntos, un 70% corresponderá á tradución e o 30% restante ás cuestións de tipo
morfosintáctico e/ou histórico, cuestións de léxico ou helenismos e cuestións de
literatura.
2.4. CRITERIOS DE AVALIACIÓN
Identificar e analizar en textos orixinais os elementos da morfoloxía e da sintaxe
casual e oracional comparándoos cos doutras linguas coñecidas.
Comprender e traducir de forma coherente textos gregos pertencentes a
diversos xéneros literarios.
Recoñecer en textos gregos orixinais termos que son compoñentes e étimos
de helenismos e deducir o seu significado, tanto no vocabulario patrimonial
das linguas modernas, coma nos diversos léxicos científico e técnicos.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 67 de 83
Realizar comentarios de textos traducidos, analizar as estruturas e os seus
trazos literarios e recoñecer o papel da literatura clásica nas literaturas
occidentais.
Realizar traballos monográficos consultando as fontes directas e utilizando
as tecnoloxías da información e da comunicación como ferramenta de
organización e comunicación dos resultados.
2.5. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN
En canto aos criterios de cualificación e promoción do alumnado remítome ao
apartado 2.3. da programación, correspondente aos procedementos e instrumentos
de avaliación.
Valorarase positivamente a participación do alumnado nas actividades
propostas polo departamento: o concurso de Cultura Clásica Odisea e a asistencia
ao Festival de Teatro Grecolatino.
2.6. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS
O libro de texto é Grego 1/2, dos autores José Manuel Bértolo e Matilde de
Cal Cortina, do Consorcio Editorial Galego.
En 2º de bacharelato é imprescindible o uso do dicionario, o
recomendado é o Diccionario griego-español Vox, da editorial Spes.
Neste curso utilizaremos como material de traballo aparte dos textos
proporcionados polo libro do alumno, antoloxías de textos de tema mitolóxico e
fábulas na primeira avaliación. Na segunda e na terceira usaremos para os textos
de Xenofonte unha Antoloxía de textos gregos de José Manuel Bértolo Ballesteros
e Matilde De Cal Cortina, de Baía Edicións e para Platón botaremos man de Praxis
griego COU Método activo, da editorial. Mistral.
Ademais do libro de texto, utilizaranse outros recursos didácticos como:
Atlas xeográficos e históricos.
Libros de consulta.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 68 de 83
Lecturas e comentario de textos gregos pertencentes a distintos xéneros literarios.
Películas e documentais sobre distintos aspectos da cultura e civilizacións grega.
Dicionarios lingüísticos, etimolóxicos, históricos.....
Páxinas web dedicadas á distintos aspectos da cultura clásica:
anillo de departamentos de clásicas.
www.cnice.mec.es
www.luduslitterarius
www.chironweb.org
www.culturaclasica.com
www.culturaclasica.net
www.irabia.org/hispania
www.elolimpo.com
www.lanzadera.com/greciayroma
2.7. CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS
De xeito xeral, podemos dicir que se empregará unha metodoloxía activa
que deberá favorecer a capacidade do alumnado para aprender por si mesmo,
traballar en equipo e aplicar os métodos apropiados de investigación para
seguir aprendendo ao longo da súa vida.
Os textos converteranse no punto de partida para traballar
simultaneamente os aspectos morfosintácticos da lingua grega, o seu léxico e a
súa relación co galego e co castelán, así como os aspectos culturais
relacionados cos textos traballados. O s t extos que serán de complexidade
progresiva, acordes co nivel de competencia lingüística do alumnado.
Insistirase moito en que a aprendizaxe de léxico grego é un obxetivo tan
prioritario como calquera outro. Para alcanzalo recurriremos a técnicas de diversa
índole. En primeiro lugar o alumnado confeccionará o seu propio vocabulario
básico (o ideal sería que o que fixese fose ampliar o que xa debera ter feito no
primeiro curso de bacharelato). Este vocabulario confeccionaríao co que vaia
saíndo nos textos que se traduzan. Este vocabulario básico é tamén material
aproveitable, para o que vimos denominando a segunda fase do traballo co léxico
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 69 de 83
grego, isto é, a súa relación co léxico galego e español. Cada vez que rexistre
unha palabra grega nova, o alumnado terá que facer o esforzo de comprobar, si
dela procede algunha palabra galega ou castelá e, se é así, tomar nota dela(s).
Vexamos un exemplo dun posible método organizativo. Το ἡπαρ, -ατος: fígado
(hepático, hepatite).
Outra posible técnica consiste na elaboración de fichas nas que o
interesante sería relacionar cada palabra coa súa familia léxica en grego e
ademáis cos derivados en galego e en castelán.
Unha terceira técnica útil pode ser a elaboración de listas ou tablas de
familias semánticas, é dicir, agrupar o vocabulario atendendo, neste caso, non a
criterios morfolóxicos ou de formación de palabras, senón semánticos. Pódense
escoller temas básicos que nos poden ser útiles para o traballo cos textos, sexa
cal sexa a natureza destes, ou ben temas que polas características peculiares
do autor que estemos traballando poida ser interesante priorizar. No primeiro
caso referímonos a temas como os fenómenos naturais, as artes, os períodos
de tempo, a relixión, o ser humano, o cotián… No segundo, quero dicir que, se, por
exemplo, os textos que debemos traducir son de Homero, sería de gran axuda
estudar con certo detenimiento o vocabulario referido á guerra, ás armas, ó corpo
humán
Nas unidades especificamente dedicadas ao traballo co vocabulario,
traballaremos unha serie de contidos teóricos, pero de gran utilidade práctica:
estudaremos os máis importantes elementos e mecanismos de formación de
palabras en grego (prefixos e sufixos; derivación e composición), isto
axudaranos a acadar un maior grao de familiarización co léxico grego, aquí
obteremos os instrumentos para a organización de familias léxicas, do tipo das
fichas ás que antes aludíamos, por exemplo.
Moitos deses elementos están presentes nos helenismos do
español/galego. Un sufixo como -σις emprégase en grego para crear abstractos
verbais (“Nomina rei actionis”) coma κρι/σις “xuizo” ou λι/σις “separación” pero
tanto como iso vainos interesar a súa presencia en gran cantidade de palabras de
uso frecuente en español e galego: profilaxe, sintaxe, elipse, catarse, crise,
análise…
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 70 de 83
Para o traballo cos helenismos podemos adoptar ademáis métodos e
técnicas parecidas aos que vimos para o traballo co léxico grego; por ejemplo, a
confección de tablas de familias semánticas: escolleremos un determinado tema
atractivo, para que en torno a el podamos reunir bastantes palabras
españolas/galegas de orixe grega e intentaremos facer unha relación do maior
número de termos posibles.
Por outra banda, só se pode traballar ben cun alumnado motivado: para iso
atenderemos á diversidade das súas capacidades e intereses, cunha atención
especial ao alumnado con necesidades específicas, de tal xeito que o maior
número posible deles consiga superar satisfactoriamente os obxectivos da materia
e, no caso de segundo de bacharelato, estar en disposición de superar as PAU.
A atención á diversidade das capacidades, coñecementos previos, intereses
e motivacións pode e debe traducirse, se fose necesario, na realización das
adaptacións da programación que sexan oportunas. Estas adaptacións deben
limitarse, nun principio, ao enfoque metodolóxico adoptado e, só no caso de que
aínda así sexan insuficientes, ampliarase ao ritmo de introdución de novos
contidos e á súa organización e secuenciación. Xunto á participación e á
motivación, completa a tríada de elementos básicos da nosa metodoloxía o
fomento no alumnado do desenvolvemento da capacidade de aprendizaxe
autónoma e crítica. Contribuirá especialmente a este aspecto a planificación e
cofección, tanto individualmente como en grupos, de traballos de investigación
sobre algún aspecto cultural do mundo grego antigo. Estes traballos
propoñeranse, sobre todo, en 1º de bacharelato. O 2º de bacharelato non é o mellor
curso para cargar ao alumnado de traballos deste tipo, tendo en conta que as
PAAU recortan o calendario do curso e imprímenlle un ritmo vertixinoso, pero aínda
así pode aproveitarse a primera avaliación para levar a cabo algún proxecto deste
tipo.
Non d e b e m o s esquecer que é absolutamente necesario neste nivel do
bacharelato que o alumnado coñeza e domine as estratexias para a búsqueda de
materiais, así como para a elaboración e presentación de traballos personais.
Neste senso, promoverase a utilización das TIC para informarse, aprender e
comunicarse, e para utilizar con sentido crítico, como recurso formativo, materiais
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 71 de 83
de procedencia diversa.
IV. INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DO ENSINO E A
PRÁCTICA
Hai catro aspectos fundamentais a ter en conta na práctica docente:
a) Planificación.
b) Motivación do alumnado.
c) Desenvolvemento do ensino.
d) Seguimento e avaliación do proceso de ensino- aprendizaxe.
Para estes catro eixes establécense indicadores de logro, aos que se lles aplicará
unha valoración e unha proposta de mellora.
Indicadores na planificación:
Programa a materia tendo en conta os estándares de aprendizaxe.
Programa a materia tendo en conta o tempo dispoñible para o seu
desenvolvemento.
Selecciona e secuencia de forma progresiva os contidos da programación de
aula, tendo en conta as peculiaridades de cada un dos grupos de estudantes.
Programa actividades e estratexias en función dos estándares de aprendizaxe.
Planifica as clases de modo flexible, preparando actividades e recursos
axustados á programación de aula e ás necesidades e ós intereses do alumnado.
Establece os criterios, procedementos e instrumentos de avaliación e
autoevaluación que permitan facer o seguimento do progreso da aprendizaxe do
alumnado.
Coordínase co profesorado doutros departamentos que poidan ter contidos afíns
á súa materia.
Indicadores na motivación do alumnado
Proporciona un plan de traballo ao principio de cada unidade.
Expón situacións que introduzan a unidade (lecturas, debates, diálogos).
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 72 de 83
Relaciona as aprendizaxes con aplicacións reais ou coa súa funcionalidade.
Informa sobre os progresos conseguidos e as dificultades atopadas.
Relaciona os contidos e as actividades cos intereses do alumnado.
Estimula a participación activa do alumnado na clase.
Promove a reflexión dos temas tratados.
Indicadores no desenvolvemento do ensino:
Resume as ideas fundamentais tratadas antes de pasar a unha nova unidade.
Na medida do posible relaciona os conceptos novos cos xa coñecidos,
intercalando preguntas aclaratorias, utilizando exemplos.....
Ten predisposición para aclarar dúbidas e ofrecer axuda ao alumnado dentro e
fóra da aula.
Optimiza o tempo dispoñible para o desenvolvemento de cada unidade didáctica.
Utiliza axuda audiovisual ou doutro tipo para apoiar os contidos na aula.
Promove o traballo cooperativo e mantén unha comunicación fluída co alumnado.
Desenvolve os contidos dunha forma ordenada e comprensible para o alumnado.
Expón actividades que permitan a adquisición dos estándares de aprendizaxe e
as destrezas propias da etapa educativa.
Expón actividades colectivas e individuais.
Indicadores no seguimento e avaliación do proceso de ensino- aprendizaxe:
Realiza a avaliación inicial ao principio de curso para axustar a programación ao
nivel do alumnado.
Detecta os coñecementos previos de cada unidade didáctica.
Revisa, con frecuencia, os traballos propostos na aula e fóra dela.
Proporciona a información necesaria sobre a resolución das tarefas e como
poder melloralas
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 73 de 83
Corrixe e explica de forma habitual os traballos e as actividades do alumnado e
proporciona pautas para a mellora da súa aprendizaxe.
Utiliza variados criterios de avaliación que atendan de maneira equilibrada a
avaliación dos diferentes contidos.
Favorece os procesos de autoevaluación e coevaluación.
Propón novas actividades que faciliten a adquisición de obxectivos cando estes
non foron alcanzados suficientemente.
Propón novas actividades de maior nivel cando os obxectivos foron alcanzados
suficientemente.
Utiliza diferentes técnicas de avaliación en función dos contidos, o nivel do
alumnado.
Emprega diferentes medios para informar dos resultados ao alumnado e aos
pais.
V. ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E
AVALIACIÓN DAS MATERIAS PENDENTES
O alumnado que teña a materia pendente do curso anterior poderá recuperarala
cun seguimento especial por parte do profesor encargado do seu grupo, para que
poida ser avaliado positivamente.
Ao comezo do curso o alumnado coa materia pendente será convocado polo
profesor a unha reunión co fin de explicarlle o plan de traballo, propoñeralle distintos
tipos de actividades e ofreceralle o seu seguimento e o seu apoio.
O alumnado coa materia pendente poderá realizar tres exames ao longo do curso:
a. 1ª proba coa metade dos contidos entre a segunda quincena de outubro e a
primeira de novembro.
b. 2ª proba entre a seguda quno mes de xaneiro o febreiro, coa outra metade,
agás os contidos lingüísticos, que non son eliminatorios.
c. 3ª proba e final no mes maio, s ó para aqueles alumnos que non
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 74 de 83
superasen as probas anteriores.
Neste curso hai un alumno de 2º de bacharelato co Grego de 1º de bacharelato
pendente.
VI. ORGANIZACIÓN DOS PROCEDEMENTOS QUE LLE PERMITAN AO ALUMNADO
ACREDITAR COÑECEMENTOS PREVIOS
Neste curso 2016/2017 o departamento non ten alumnos que se atopen neste suposto.
VII. DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS INDIVIDUAIS E COLECTIVAS A
ADOPTAR COMO CONSECUENCIA DOS SEUS RESULTADOS
A avaliación inicial é aquela que se realiza ao principio de curso co fin detectar
os coñecementos previos que ten o alumnado, e en función destes coñecementos se
revisa ou modifica a programación da materia. A información axuda a unha planificación
educativa que ten en conta os coñecementos, capacidades e necesidades do
alumnado, así como as características do entorno onde se desenvolve.
A avaliación inicial consistirá en cuestións que o profesor formulará e o
alumnado terá que responder.
VIII. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE
O proceso didáctico ten que garantir un nivel mínimo para todo o alumnado,
mais tamén débese concibir de xeito que asegure un horizonte de desenvolvemento
máis alá dos mínimos para o alumnado, que parta dun nivel maior de coñecementos
previos e estea máis interesado polos contidos da área ou teña maior capacidade.
A atención á diversidade contémplase pois en tres niveis: na programación,
na metodoloxía e nos materiais. Estes tres niveis están interrelacionados e
materialízanse nos seguintes apartados:
Un ensino individualizado no cal se teña moi presente o punto de partida de
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 75 de 83
cada alumno, as súas dificultades específicas e a súa capacidade de
desenvolvemento.
Distribución dos contidos por trimestres, secuenciados en orde crecente de
dificultade e especialización.
Repaso cíclico dos contidos aumentado a dificultade dos mesmos.
Avaliación continua de xeito que se poidan repasar e fixar contidos máis
facilmente.
Elaboración de materiais de reforzo e ampliación para aplicar con flexibilidade
por parte do profesorado no momento e coa intensidade que o alumnado precise
e que se inclúen no material complementario do profesorado: actividades de
repaso ao final de cada tema, actividades de distinto grao de dificultade,
fichas de reforzo e ampliación, elaboración de traballos complementarios,...
Importancia da linguaxe persoal de cada alumno como eixo do proceso de
aprendizaxe, de xeito que a expresión oral e escrita só se poden traballar cun
método individualizado e tendo en conta o punto de partida de cada alumno, as
súas dificultades específicas e a súa evolución.
Emprego da aprendizaxe cooperativa como método de axuda entre iguais.
Propiciar un ambiente de socialización que faga evidente a función
comunicativa da linguaxe e a introdución de mecanismos de cooperación como
as tormentas de ideas, a corrección colectiva, os traballos en grupo ou a posta
en común.
Propor actividades de investigación que favorecen as técnicas de traballo
autónomo e permiten a cada alumno aplicar o seu ritmo e a forma de traballo
máis axeitada ás súas características individuais.
Correspóndelle ao profesorado determinar o momento de aplicación
destas actividades, de modo que, ao final todo o alumnado acade o nivel desexado.
Se ó longo do curso detectamos calquera tipo de carencia tentaríamos poner os
medios para solventalas: cambio de ritmo na clase, uso de distinto material, reforzos
en determinados temas, atención personalizada….Ademais do libro de texto, é
fundamental a selección de materiais empregados na aula: obras literarias,
antoloxías, dicionarios, materiais complementarios de reforzo e ampliación...
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 76 de 83
IX. CONCRECIÓN DOS ELEMENTOS TRANSVERSAIS
O Latín, o Grego e a Cultura Clásica, polo seu propio carácter de achegamento á
realidade do mundo grecorromano, que foi o creador de principios e valores que aínda
tomamos como modelos ou de sistemas tan nocivos e lesivos para o individuo como o
réxime escravista ou a discriminación da muller, constitúe un marco perfecto para
o desenvolvemento de determinados temas transversais.
Os contidos englobados baixo a denominación de temas transversais trátanse ao
longo do curso e en todos os niveis educativos, aínda que estes temas aparecen
reflectidos de forma específica nalgúns bloques de contidos:
Educación moral e cívica: a sociedade clásica foi a creadora de principios e valores
que seguemos considerando modélicos como a democracia e a liberdade, e por
outro lado, presenta aspectos conflitivos coma o escravismo, a discriminación sexual
ou o totalitarismo espartano que provocan o noso sentimento de rexeitamento.
Educación para a paz: o espirito imperialista e militarista que caracterizou ao pobo
romano ten que constituír o punto de partida para desenvolver no alumnado unha
actitude tolerante e de fomento da paz e rexeitamento da violencia.
Educación para a igualdade: a análise crítica da estrutura da sociedade e da familia
g r e g a e romana debe levar ao alumnado a desenvolver unha actitude de respecto
cara calquera individuo, sen ter en conta o seu sexo, raza, ideoloxía...
Educación para a saúde: a través dos costumes da hixiene e alimentación dos
romanos fomentarase no alumnado o concepto de saúde como benestar físico e
mental.
Educación para Europa: desenvolverase no alumnado a conciencia de identidade
europea a partir do coñecemento da herdanza lingüística, histórica e cultural legada
por Roma ao mundo occidental.
Educación do consumidor: adquirir esquemas de decisión que consideren todas as
alternativas e os efectos individuais, sociais, económicos e medioambientais.
Desenvolver un coñecemento dos mecanismos de mercado, así como dos dereitos do
consumidor e das formas de facelos efectivos. Crear unha conciencia de consumidor
responsable que se sitúa criticamente ante o consumismo e a publicidade.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 77 de 83
X. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES
Para o curso 2016/2017 o departamento de Latín ten previsto facer co alumnado
de Latín e Grego de ESO e bacharelato as seguintes actividades:
Participación no concurso on-line de Cultura Clásica Odisea 2017.
Asistencia ó Festival de Teatro Grecolatino, no mes de marzo, para ver
representadas unha comedia e unha traxedia grecolatinas, obras que
previamente leremos e comentaremos na aula.
Asistencia aos Obradoiros de Cultura Clásica e a un itinerario mitolóxico pola
cidade de Santiago.
XI. MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DAS
PROGRAMACIÓNS DIDÁCTICAS EN RELACIÓN COS RESULTADOS
ACADÉMICOS E PROCESOS DE MELLORA
Ó longo do curso o departamento fará un seguemento do desenvolvemento, nos
diferentes cursos, da programación didáctica, de modo que se podan ir modificando
algúns aspectos como a metodoloxía, temporalización, recursos didácticos... Todo isto
estudarase nas reunións de departamento, tras as xuntas de avaliación cos resultados
na man e ó final de curso cos resultados definitivos.
En xuño farase unha avaliación detallada da efectividade pedagóxica de
todos os aspectos contidos na programación, co fin de facer as modificacións
necesarias para o curso seguinte. Esta avaliación realizarase tendo en conta os
seguintes parámetros:
Realizo unha avaliación inicial para coñecer a natureza do grupo.
Analizo os resultados da avaliación inicial e adopto as medidas de atención á
diversidade oportunas.
Coñezo o informe final do titor do grupo no curso anterior, o doutros profesores e
o do Departamento de Orientación.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 78 de 83
Proporciono ao alumnado ao principio de curso toda a información referida a
obxectivos, contidos mínimos e criterios de avaliación.
Utilizo instrumentos variados de avaliación para adaptarme aos diferentes
contidos e as diferentes capacidades do alumnado.
Recollo información variada e en varias ocasións ó longo de cada avaliación
para obter varios índices avaliadores e acadar unha maior obxectividade no
proceso avaliador.
Informo detalladamente, ao comezo de curso, ao alumnado coa materia pendente
de todo o referente ao proceso de recuperación: actividades de
recuperación, datas de exames, contido dos exames e procedemento de
cualificación.
Ofrezo ao alumnado a axuda necesaria para a realización das actividades de
recuperación.
Analizo se o alumnado fai regularmente tales actividades e son efectivas
para acadar as destrezas necesarias para aprobar a materia.
Utilizo textos e estratexias adecuadas para contribuir á educación en valores
dentro do marco dos obxectivos das área de Latín e Grego.
O Departamento de Latín contribúe á realización do plan lector e ao uso
das novas tecnoloxías.
Contribúo ao logro dos obxectivos do plan de convivencia do centro a través dos
contidos tratados, das estratexias de traballo e da dinámica de relación na aula.
Analizo a efectividade das actividades complementarias e extraescolares.
Analizo a planificación das actividades extraescolares e complementarias e se a
data na que foron levadas a cabo foi adecuada.
XII. CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA
O Departamento de Latín a través do enfoque de determinados contidos e
dos mecanismos de interacción social que se establecen día a día na aula,
pretende contribuír a unha mellora da convivencia no espazo educativo. Para
acadar isto, e tendo presentes os obxectivos recollidos no Plan de Convivencia do
IES de Curtis, establécense como principios de actuación ó longo do curso nos
diferentes niveis de ensino os seguintes:
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 79 de 83
Insistir na necesidade de acatar as normas como elemento fundamental para
unha convivencia pacífica e sen conflitos.
Potenciar a práctica do diálogo como forma de chegar a un punto de
encontro en calquera situación.
Proporcionar ao alumnado os mecanismos lingüísticos necesarios para
realizar actos de comunicación correctos.
Favorecer o desenvolvemento da capacidade crítica co fin de que o alumnado
teña argumentos tanto para censurar as accións incorrectas, como para
alabar as correctas.
Plantexar opcións de traballo cooperativo.
Traballar con textos relacionados con valores como, a paz, a convivencia
democrática, o respecto, a igualdade, a solidaridade....
XIII. CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC
A utilización dos recursos tecnolóxicos permítenos aproveitar ó máximo as novas
posibilidades que nos ofrecen para a obtención, o procesamento e a transmisión da
información.
As principais vantaxes da súa utilización son:
Realización de tarefas de unha forma rápida, cómoda e eficiente.
Acceso a unha grande cantidade de información de forma rápida.
Realización de actividades interactivas.
Desenvolvemento da iniciativa e das capacidades do alumnado.
Aprendizaxe a partir dos propios erros.
Cooperación e traballo en grupo.
Alto grao de interdisciplinaridade.
Motivación do alumnado.
Flexibilidade horaria.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 80 de 83
Todo isto debe contribuír a que o alumnado, ao final da súa
escolarización obligatoria, estea capacitado para o uso de sistemas informáticos,
de Internet e de programas básicos.
O departamento de Latín colaborará co plan de integración das tecnoloxías
da información e comunicación, utilizando programas e contornos que faciliten a
consecución dos obxectivos propostos na materia de Latín e Grego e fomentará o
uso dos medios informáticos dos que dispón o centro a fin de mellorar o
proceso de ensino aprendizaxe. O depar tamento proporcionará ao alumnado
para súa consulta un listado de diferentes páxinas web relacionadas co mundo
clásico:
Anillo de departamentos de clásicas.
www.cnice.mec.es
www.luduslitterarius
www.chironweb.org
www.culturaclasica.com
www.culturaclasica.net
www.irabia.org/hispania
www.elolimpo.com
www.lanzadera.com/greciayroma
XIV. CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR
O departamento de Latín entende a lectura como un proceso centrado no
texto. O proceso de lectura debe asegurar que o lector comprende o texto e que
pode construír unha idea acerca do seu contido. Cada tipo de texto presupón unha
forma determinada de lectura, pero será o propio lector o que determine o grao de
esixencia lectora. Os obxectivos que este departamento determina son os seguintes:
Fomentar o gusto pola lectura de textos clásicos de diferente temática.
Mellorar o rendemento do alumnado traballando a comprensión oral e
escrita.
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 81 de 83
Fomentar o uso das novas tecnoloxías como ferramenta de acceso aos
recursos da información.
Fomentar o uso de distintas versións dun mesmo tema para que o
alumnado desenvolva o seu sentido crítico.
Aumentar as capacidades do alumnado para a aprendizaxe a través da
lectura.
As materias deste d e p a r t a m e n t o pretenden contribuír á adquisición
dun nivel de lectura axeitado utilizando unha metodoloxía a través de distintas vías:
A través dunha lectura comprensiva de distintos textos e da busca e
tratamento da información obtida. Deste xeito, reflexionando sobre a
información dun texto, o alumnado pode participar en debates e
traballos de grupo e adquirir un vocabulario específico relacionado coa
cultura clásica.
Grazas ao traballo coas distintas fontes de información, redactando textos
descritivos, realizando mapas conceptuais, elaborando resumos,
completando textos aos que lles falta información e distinguindo factores
determinantes nunha situación: causa, desenvolvemento e consecuencias.
Potenciando habilidades relativas á elección con criterio propio,
crítica de distintas posturas e defensa de argumentos propios.
Utilizando distintos tipos de lectura: lectura silenciosa, lectura selectiva
para extraer unha idea global, lectura lenta, para gozar lendo e lectura
informativa.
Como contribución ao plan do fomento de lectura e coa finalidade de
achegar ao alumnado ao mundo clásico, o departamento deLlatín promoverá as
seguintes actividades:
Lectura de textos clásicos fundamentalmente adaptados: unha versión
adaptada da Odisea de Homero, da Eneida de Virxilio e das Metamorfosis
de Ovidio.
Lectura de narracións míticas da antigüidade clásica.
Lectura de dúas obras teatrais clásicas, unha comedia e unha traxedia,
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 82 de 83
que posteriormente o alumnado verá representadas no Festival de Teatro
Grecolatino.
Lectura de poemas en latín e grego e a súa correspondente tradución ao
galego ou ao castelán.
O departamento de Latín tamén proporcionará ao alumnado unha lista de
libros recomendados dispoñibles na biblioteca do centro para a súa lectura voluntaria.
XV. PLAN LECTOR
Dedicación dun mínimo de 10 minutos de clase á lectura, baseada tanto nas
lecturas obligatorias coma en libros de consulta, que poden ser de
diversos temas como: historia, sociedade, cultura, mitoloxía e relixión.
Como lecturas complementarias propóñense as seguintes:
√ Mitos da antiga Grecia, R. Graves, ed. Xerais
√ La Ilíada y la Odisea, Marcia Willians, ed. Acanto
√ Los mitos griegos, Marcia Willians, ed. Acanto
√ Guárdate de los Idus, Lola Gándara, ed. SM
√ Misterios Romanos, relatos baseados no mundo romano, C. Lawrence, ed.
Salamandra
√ A cabeza da Medusa, Marilar Aleixandre, ed. Xerais
√ El oro del gladiador, Andrea Schacht, ed. Anaya
√ Veni, vidi en bici, Valentina Blanco, ed. Alfaguara
√ O Medulio. O norte contra Roma, F. Lillo Redonet, ed. Toxoutos
√ Teucro, o arqueiro de Troia, F. Lillo Redonet, ed. Toxoutos
√ A Odisea contada aos nenos, Rosa Navarro Durán, ed. Rodeira
√ Naves negras ante Troya. La historia de la Ilíada, Rosemary Sutcliff, ed.
Vicens Vives
√ Las aventuras de Ulises. La historia de la Odisea, Rosemary Sutcliff, ed.
Vicens Vives
√ Cuentos y leyendas de los héroes de la mitología, María Duarte, ed. Anaya
√ Cuentos y leyendas de los juegos de Olimpia, Brigitte Évano, ed. Anaya
√ Cuentos y leyendas del nacimiento de Roma, Francois Sautereau, ed. Anaya
Programación Dpto. Latín IES CURTIS
Páxina 83 de 83
√ Cuentos y leyendas de la Odisea, Homero (adapt. de Jean Martín), ed.
Espasa- Calpe
√ Cuentos y leyendas de la Ilíada, Homero (adapt. de Jean Martín), ed.
Espasa- Calpe
√ La plata de Britania, Lindsey Davis, ed. Edhasa
√ El héroe (cómic), David Rubín, Astiberri Ediciones
√ 300 (cómic), Frank Miller, Norma editorial
√ La Odisea (cómic), Pérez Navarro y Martín Saurí, Norma editorial
√ Epicuro, el Sabio (cómic), William Messner-Loebs & Sam Keith,
Norma editorial
Lectura individual con carácter obligatorio:
√ Comedia latina ou grega representada no Festival de Teatro
Grecolatino, na edición do 2017.
√ Traxedia grega representada no Festival de Teatro Grecolatino na
edición do 2017.
√ Un libro a escoller das lecturas complementarias.
Lectura dramatizada na aula das obras teatrais de lectura obrigatoria.
Asistencia ás representacións das obras de lectura obrigada, no marco
do Festival de Teatro Grecolatino.
Lectura de prensa na aula en artigos relacionados coa cultura clásica.
A Xefa do departamento
Asdo.: Hortensia Blanco Socas Asdo.: Mª del Carmen Sánchez Manteiga
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016- 2017
Latín 4º ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias
Bloque 1. O latín, orixe das linguas romances
f
ñ
o
Marco xeográfico da
lingua.
Coñecer e localizar en mapas o marco
xeográfico da lingua latina.
Sinala sobre un mapa o marco xeográfico no que
se sitúa en distintos periodos a civilización romana,
delimitando o seu ámbito de influencia e situando
con precisión puntos xeográficos, cidades ou
restos arqueolóxicos coñecidos pola súa
relevancia histórica.
CMCCT
CCEC
CAA
CD
CSC
e
ñ
o
O indoeuropeo. Linguas
indoeuropeas e familias
lingüísticas.
Identificar o indoeuropeo como a lingua nai
da mayoría das linguas faladas en europa
actualmente.
Define o indoeuropeo e recoñece as linguas
indoeuropeas e as súas familias, delimitando nun
mapa a zona de orixe e as zonas de expansión.
CD
CAA
CMCCT
l
ñ
o
O indoeuropeo. Linguas
indoeuropeas e familias
lingüísticas.
Agrupar as linguas indoeuropeas en familias
lingüísticas e localizalas nun mapa.
Identifica as linguas que se falan actualmente en
Europa, diferenciando pola súa orixe entre
indoeuropeas e non indoeuropeas, clasifica as
primeiras en familias lingüísticas e delimita nun
mapa as zonas onde se utilizan.
CSC
CAA
CD
l
ñ
o
Linguas de España: linguas
romances e non
romances.
Coñecer as orixes das linguas faladas en
España, clasificalas e localizalas nun mapa.
Identifica as linguas que se falan en España,
diferenciando pola súa orixe as romances e
as non romances, e delimita nun mapa as zonas
onde se utilizan.
CSC
CAA
CD
f
ñ
o
Palabras patrimoniais,
cultismos e semicultismos.
Distinguir e identificar palabras patrimoniais,
cultismos e semicultismos.
Identifica e distingue cultismos, semicultismos e
termos patrimoniais, en relación co termo de orixe.
CCL
CAA
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016- 2017
Latín 4º ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias
b
ñ
o
Nocións básicas de evolución
fonética, morfológica e semántica
do latín ao galego e ao castelán.
Coñecer e aplicar as regras
fundamentais da evolución fonética do
latín ao galego e ao castelán, partindo
dos étimos latinos.
Realiza evolucións de termos latinos ao galego e
ao castelán aplicando as regras fonéticas de
evolución.
CCL
CAA
Bloque 2. Sistema da lingua latina: elementos básicos
e
Orixes da escritura. Sistemas de
escritura.
Coñecer diferentes sistemas de escritura
e distinguilos do alfabeto.
Recoñece tipos de escritura e clasifícaos
consonte a súa natureza e a súa función..
CD
CCEC
e Orixes do alfabeto latino Coñecer a orixe do alfabeto latino
nas linguas modernas e identificar
os tipos de alfabeto empregados
hoxe en día en Europa.
Explica a orixe do alfabeto de diferentes
linguas partindo do abecedario latino,
sinala as principais adaptación s que se
producen en cada unha delas, recoñece os
tipos de alfabetos usados actualmente en
Europa e relaciona cada un coas linguas
que os empregan.
CAA
CD
h Pronuncia do latín. Coñecer e aplicar con corrección as
normas básicas de pronuncia en latín. Le en voz alta textos latinos de certa
extensión coa pronuncia correcta. CCL
Bloque 3: Morfoloxía
b Formantes das palabras. Identificar y distinguir os formantes das
palabras.
Descompón palabras nos seus formantes,
sinalando e diferenciando lexemas e morfemas, e
servíndose destes para identificar desinencias e
explicar o concepto de flexión e paradigma.
CMCCT
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016- 2017
Latín 4º ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias
e
Tipos de palabras: variables e
invariables.
Distinguir e clasificar tipos de
palabras.
Distingue palabras variables e invariables, explica
os trazos que permiten identificalas
e define criterios para clasificalas
CAA
CCL
e
b
Concepto de declinación e
conxugación.
Comprender o concepto de
declinación e conxugación.
Define o concepto de declinación e conxugación. CAA
CCL
b
e
Flexión nominal e pronominal:
substantivos, adxectivos e
pronomes.
Coñecer as declinacións, encadrar as
palabras dentro da súa categoría e
declinación, enuncialas e declinalas
correctamente.
.
Enuncia correctamente substantivos, adxectivos e
pronomes en latín, distíngueos a partir do seu
enunciado e clasifícaos segundo a súa categoría e
a súa declinación.
CD
CCL
Declina palabras e sintagmas en concordancia,
aplicando correctamente para cada palabra o
paradigma de flexión
correspondente
CCL
CAA
b
e
Flexión verbal. Coñecer as conxugacións, encadrar os
verbos dentro da súa conxugación,
enuncialos e conxugalos
correctamente
Identifica as conxugacións verbais latinas e clasifica
os verbos segundo a súa conxugación a partir do
seu enunciado.
Coñece e identifica as formas que compoñen o
enunciado dos verbos de paradigmas regulares e
recoñece a partir destas os modelos de
conxugación.
CAA
CCL
CAA
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016- 2017
Latín 4º ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
e
b
h
ñ
o
Flexión verbal.
Recoñecer as formas dos tempos verbais
formados a partir do tema de presente e
perfecto, tanto en voz activa como en voz
pasiva, así como as formas non persoais
do verbo: infinitivo de presente activo e
participio de perfecto.
Identifica correctamente as principais formas
derivadas de cada tema verbal latino: en voz activa
o modo indicativo , tanto do tema de presente como
do tema de perfecto; en pasiva, o presente, o
pretérito imperfecto, o futuro imperfecto e o
pretérito perfecto de indicativo.
CAA
CCL
Cambia de voz as formas dos tempos verbais do
presente, pretérito imperfecto, futuro imperfecto e
pretérito perfecto de indicativo.
CD
CCL
Identifica formas non persoais do verbo, como o
infinitivo de presente activo e o participio de
perfecto.
CAA
CCL
Traduce correctamente ao galego e ao castelán
diferentes formas verbais latinas.
CCL
Bloque 4. Sintaxe
f
Elementos da oración.
Coñecer e analizar as función das
palabras na oración.
Analiza morfoloxica e sintacticamente frases e
textos adoptados, identificando correctamente as
categorías gramaticais presentes nas palabras con
flexión e explicando as funcións que realizan na
oración.
CMCCT
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016- 2017
Latín 4º ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
h
Casos latinos.
Coñecer os nomes dos casos latinos e
identificar as súas principais funcións na
oración, e saber traducir os casos á
lingua materna adecuadamente.
Enumera correctamente os nomes dos casos que
existen na flexión nominal e pronominal latina, e
explica as principais funcións que realizan dentro
da oración.
CAA
CCL
Traduce correctamente a súa lingua os casos
latinos presentes nos textos e redacta en lingua
latina pequeñas frases, onde practica o seu uso.
CCl
e
Concordancia.
Recoñecer as regras de concordancia
na lingua latina e a súa correspondencia
no galego e no castelán.
Recoñece nos textos as regras e a concordancia
latina, e redacta en lingua latina pequenas
frases, onde practica o seu uso.
CCL
b
Oración simple: oracións atributivas
e predicativas.
Recoñecer e clasificar os tipos de oración
simple.
Compara e clasifica tipos de oracións simples, e
identifica as súas características.
CMCCT
CCA
CCL
e
Oración composta: oracións
coordinadas.
Distinguir as oracións simples das
compostas.
Compara e clasifica tipos de oracións compostas e
diferénciaas das oracións simples.
CAA
CMCCT
CCL
h
Construcións de infinitivo e de participio máis transparentes.
Identificar, distinguir e traducir
correctamente as construcións de
infinitivo e participio máis transparentes.
Recoñece ,dentro de frases e textos sinxelos, as
construcións de infinitivo e participio máis
transparentes, e analízaas e tradúceas
correctamente.
.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016- 2017
Latín 4º ESO
Obxectivos
Contidos. Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
Bloque 5. Roma: historia, cultura, arte e civilización
a f e ñ
Períodos da historia de Roma
Coñecer os feitos históricos das etapas da
historia de Roma, encadralos no seu
período correspondente e realizar eixes
cronolóxicos
Distingue as etapas da historia de Roma,
explicando os seus trazos esenciais e as
circunstancias que interveñen no paso de unas a
outras..
CSC
CSIEE
CD
Sabe enmarcar determinados feitos históricos na
civilización e no período histórico correspondente.
CAA
CCEC
CSC
Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se
representan fitos históricos salientables,
consultando diferentes fontes de información.
CD
CAA
CMCCT
Describe algún dos principais fitos históricos da
civilización latina, e explica a grandes liñas as
circunstancias en que teñen lugar e as súas
principais consecuencias.
CSC
CCEC
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016- 2017
Latín 4º ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
a
ñ
Organización política e social de
Roma.
Coñecer os trazos fundamentais da
organización política e social de Roma.
Describe os trazos esenciais que caracterizan as
sucesivas formas de organización do sistema
político romano.
CSIEE
CSC
CCL
Describe a organización da sociedade romana e
explica as características das clases sociais e os
papeis asignados a cada unha delas, en
comparación coas actuáis.
CSIEE
CSC
CCEC
CCL
c
ñ
A familia romana Coñecer a composición da familia e os
papeis asignados aos seus membros.
Identifica e explica os papeis que desempeña
dentro da familia cada un dos seus membros, e
analiza a través deles os estereotipos culturais da
época en comparación cos actuais.
CSC
CCEC
CCL
l
n
Mitoloxía e relixión. Coñecer os principais deuses,
semideuses e heroes da mitoloxía
grecolatina.
Identifica os principais deuses, semideuses e
heroes da mitoloxía grecolatina, sinala os trazos
que os caracterizan e establece 7elación entre os
deuses.máis importantes.
CCEC
CCL
CD
n
ñ
Mitoloxía e relixión. Coñecer os deuses, mitos e heroes
latinos, e establecer semellanzas e
diferenzas entre os mitos e os héroes
antigos e os actuais.
Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do
mítico e da figura do heroe na nosa cultura, e sinala
as semellanzas e as principais diferenzas que se
observan entre ambos os tratamentos.
CAA
CCEC
CD
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016- 2017
Latín 4º ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
m
Vida cotiá: vivenda, alimentación e
indumentaria.
Recoñecer os tipos de vivenda
empregados en Roma, as características
principais da alimentación romana, os
elementos da indumentaria e as normas
de hixiene persoal, peiteados e
cosméticos.
Distingue e describe o modo de vida en Roma no
ámbito privado, analizando os tipos de vivenda,
alimentación, vestimenta e coidado persoal e
contrástaos cos da actualidade.
CD
CCEC
CSC
CCL
CSIEE
CCL
CAA
d
e
ñ
Espectáculos públicos: teatro, circo
e anfiteatro.
Coñecer os espectáculos públicos
realizados no teatro, no circo e no
anfiteatro, e a súa relación co mundo
actual.
Describe as características dos tipos de
espectáculos públicos celebrados no teatro, no
circo e no anfiteatro, valora o seu mantemento no
mundo actual e sitúa nun mapa os teatros, os
circos e os anfiteatros conservados máis
importantes.
CSC
CSIEE
CCL
CMCCT
CCEC
Bloque 6. Textos
h
Análise morfolóxica e
sintáctica.
Aplicar coñecementos básicos de
morfoloxía e sintaxe para iniciarse na
interpretación, na tradución e na
retroversión de textos de dificultade
progresiva e textos adaptados.
Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica,e
sintáctica de frases de dificultade graduada e
textos adaptados, para efectuar correctamente a
súa tradución ou retroversión.
CCL CAA
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016- 2017
Latín 4º ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
d o
Comparación das estruturas
latinas coas das linguas propias.
Comparar as estruturas latinas coas das
linguas propias
Utiliza mecanismos de inferencia para comprender
textos de xeito global, relacionando estruturas
latinas con outras equivalentes nas linguas que
coñece.
CAA CCL
h
Iniciación ás técnicas de tradución.
Utilizar correctamente os manuais de
gramática e o diccionario,, recoñecendo e
analizando toda a información que
proporcionan.
Utiliza correctamente os manuais e o dicionario,
analizando a información que proporcionan para
traducir pequenos textos.
.
CAA
CCL
l
f
Lectura comprensiva de textos
latinos orixinais, adaptados ou
traducidos.
Realizar a través dunha lectura
comprensiva a análise e o comentario
do contido e a estrutura de textos latinos
traducidos.
Realiza comentarios sobre determinados aspectos
culturais presentes nos textos seleccionados,
aplicando para iso os coñecementos adquiridos
previamente nesta ou noutras materias.
CCEC
CCL
Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos
propostos, localizando o tema principal e
distinguindo as súa partes.
CMCCT
CCL
CD
b
Produción de pequenos textos
propios en lingua latina.
Redactar en lingua latina
pequenos textos de produción propia
Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en
latín sobre un tema proposto.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016- 2017
Latín 4º ESO
Obxectivos
Contidos
Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
Competencias clave
Bloque 7. Léxico
h
ñ
o
Vocabulario básico latino: léxico
transparente; palabras de maior
frecuencia
Coñecer, identificar e traducir o léxico
latino transparente e as palabras de
maior frecuencia.
Deduce o significado de termos latinos non
estudados partindo do contexto ou de palabras
da lingua propia.
CAA
CCL
Identifica e explica as palabras transparentes e de
maior frecuencia.
CD
CAA
b
ñ
o
Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos.
Distinguir e coñecer o significado dos principais prefixos e sufixos que interveñen na composición e na derivación culta.
Identifica e explica os principais prefixos e sufixos,
analizando o seu mantemento na propia lingua.
CMCCT
CCL
l ñ o
Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos.
Recoñecer os elementos léxicos latinos
que permanecen nas linguas do
alumnado.
Identifica a etimoloxía de palabras de léxico común
da lingua propia e explica a partir desta o seu
significado.
CCL
e
b
Locucións latinas de uso actual
.
Coñecer o significado das principais
locucións latinas de uso actual e saber
empregalas nun contexto axeitado.
.
Coñece o significado das principais locucións
latinas de uso actual e sabe empregalas nun
contexto axeitado, cando se exprese na súa propia
lingua.
CD
CSC
CCEC
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín I, 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias
Bloque 1. O latín, orixe das linguas romances
l
p
Marco xeográfico da lingua.
Coñecer e localizar en mapas o marco
xeográfico da lingua latina.
Localiza nun mapa o marco xeográfico da lingua
latina e a súa expansión, delimitando os seus
ámbitos de influencia e colocando con precisión
puntos xeográficos, cidades ou restos
arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia
histórica.
CMCCT
CCEC
CSC
g
O indoeuropeo. Linguas
indoeuropeas e familias lingüísticas.
Identificar o indoeuropeo como a lingua
nai da maioría das linguas faladas en
Europa hoxe en día.
Define o indoeuropeo e recoñece as linguas
indoeuropeas e as súas familias, e delimita
nun mapa a zona de orixe e as zonas de
expansión.
CD
CAA
n O indoeuropeo. Linguas
indoeuropeas
e familias lingüísticas.
Agrupar as linguas indoeuropeas en
familias lingüísticas e localizalas nun
mapa.
Identifica as linguas que se falan actualmente en
Eu ropa, diferenciando pola súa orixe
entre indoeuropeas e non indoeuropeas,
clasifica as primeiras en familias lingüísticas e
delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.
CSC
CCEC
n
p Linguas de España: linguas
romances e non romances.
Coñecer as orixes das linguas faladas
en España, clasificalas e localizalas nun
mapa, e delimitar o marco xeográfico
das linguas romances faladas no
mundo, recoñecendo as súas
características.
Identifica as linguas que se falan en España,
diferenciando pola súa orixe romances e
non romances, localiza nun mapa as zonas onde
se utilizan, delimita o marco xeográfico das
linguas romances faladas no mundo e
recoñece as súas características.
CSC
CCEC
d g
p
h
Orixe, evolución e etapas do latín.
Palabras patrimoniais, cultismos e
semicultismos.
Distinguir as principais etapas na
evolución do latín e recoñecer e
identificar palabras patrimoniais,
cultismos e semicultismos.
Distingue e delimita as etapas do latín, recoñece
e distingue a partir do étimo latino cultismos,
semicultismos e termos patrimoniais, e explica as
evolucións que se producen nun caso e no outro.
CAA
CCL
CMCCT
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias
Coñece exemplos de termos latinos que deron
orixe tanto a unha palabra patrimonial como a un
cultismo e sinala as diferenzas de uso e
significado entre ambos.
CCL
Demostra a presenza do latín no século XXi en
campos como a ciencia, a cultura, a publicidade,
os medios de comunicación, internet e as redes
sociais.
CMCCT
CD
CCEC
d
p
n
Nocións básicas de evolución
fonética, morfolóxica e semántica
do latín ao galego e ao castelán.
Coñecer e aplicar as regras
fundamentales da evolución fonética e
recoñecer os procesos de evolución
semántica do latín ao galego e ao
castelán partindo dos étimos latinos.
Realiza evolucións de termos latinos ao galego e
ao castelán, aplicando as regras fonéticas de
evolución, e recoñece palabras da súa lingua
que sufriron procesos de evolución semántica.
CCL
CAA
Bloque 2. Sistema de lingua latina: elementos básicos
g Orixes da escritura. Sistemas de
escritura.
Recoñecer sistemas de escritura e
distinguilos do alfabeto.
Recoñece tipos de escritura e clasifícaos
consonte a súa natureza e a súa función, e
describe os trazos que distinguen uns de outros.
CD
CCEC
g Orixe e evolución do
alfabeto latino Distinguir as fases da evolución do
alfabeto latino, desde a súa orixe
ata o alfabeto da época clásica.
Explica a orixe do alfabeto latino e a
evolución e a adaptación dos signos do
alfabeto grego
CAA
CMCCT
g Orixe e evolución do alfabeto
latino.
Coñecer a orixe do alfabeto nas linguas
modernas.
Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas
partindo do alfabeto latino, así como a súa
evolución, sinala as adaptacións que se
producen en cada unha e recoñece os tipos de
alfabeto usados actualmente en Europa, en
relación coas linguas que os empregan.
CSC
CCL
CCEC
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias
e Pronuncia do latín: tipos. Coñecer e aplicar con corrección as
normas básicas da pronuncia en latín e
distinguir os seus tipos.
Le con pronuncia e acentuación correctas textos
latinos, identificando e reproducindo exemplos de
diferentes tipos d epronuncia.
CCL
Bloque 3. Morfoloxía
d Formantes das palabras. Coñecer, identificar e distinguir os
formantes das palabras.
Decompón palabras nos seus formantes,
sinalando e diferenciando lexemas e morfemas, e
servíndose destes para identificar desinencias e
explicar o concepto de flexión e paradigma.
CMCCT
CCL
g Tipos de palabras: variables e
invariables.
Distinguir os tipos de palabras a
partir do seu enunciado.
Distingue palabras variables e invariables,
explica os trazos que permiten identificalas
e define criterios para clasificalas
CAA
CCL
I
j
Concepto de declinación e
conxugación.
Comprender o concepto de
declinación e conxugación
Declina e/ou conxuga correctamente palabras
propostas segundo a súa categoría,
explicando e ilustrando con exemplos as
características que diferencian os conceptos
de declinación e conxugación.
CAA
CCL
CD
g
d
Flexión nominal e pronominal:
substantivos, adxectivos e
pronomes
Coñecer as declinacións, encadrar as
palabras dentro da súa categoría e
declinación, enuncialas e declinalas
correctamente.
Enuncia e declina correctamente substantivos,
adxectivos e pronomes en latín, distinguíndoos
a partir do seu enunciado e clasificándoos
segundo a súa categoría e a súa declinación
CCL
Declina palabras e sintagmas en
concordancia, aplicando correctamente para
cada palabra o paradigma de flexión
correspondente.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín I, 1º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
d
g
Flexión verbal.
Coñecer as conxugacións, encadrar os
verbos dentro da súa conxugación,
enuncialos e conxugalos
correctamente
Clasifica verbos segundo a súa conxugación
partindo do seu enunciado e describe os trazos
polos que se recoñecen os modelos de flexión
verbal.
CAA
CCL
Coñece e identifica as formas que compoñen o
enunciado dos verbos de paradigmas regulares e
recoñece a partir destas os modelos de
conxugación.
CCL
Conxuga os tempos verbais máis frecuentes en voz
activa e pasiva, aplicando correctamente os
paradigmas correspondentes
CCL
l
d
Flexión verbal.
Analizar o funcionamento dos temas
verbais latinos de presente e de perfecto,
e recoñecer as formas dos tempos
verbais formados a partir deles, tanto en
voz activa como en voz pasiva.
Explica o uso dos temas verbais latinos,
identificando correctamente as formas derivadas de
cada un.
CAA
CCl
Cambia de voz as formas verbais identificando e
manexando con seguridade os formantes que
expresan este accidente verbal.
CD CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín I, 1º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
g
Flexión verbal.
Diferenciar formas persoais e non
persoais do verbo, e recoñecer as
categorías gramaticais presentes en
cada unha.
Distingue formas persoais e non persoais dos
verbos, explica os trazos que permiten identificalas
e define criterios para clasificalas.
CAA
CCL
e
d
p
Flexión verbal.
Traducir ao galego e ao castelán as
formas verbais latinas, e comparar os
sistemas verbais.
Traduce correctamente ao galego e ao castelán
formas verbais latinas, e compara os tempos e os
modos verbais presentes no latín cos do galego
e os do castelán.
CCL
CAA
Bloque 4. Sintaxe
i
Elementos da oración.
Coñecer e analizar as función das
palabras na oración.
Analiza morfoloxicamente e sintacticamente frases
e textos de dificultade graduada, identificando
correctamente as categorías gramaticais presentes
nas palabras con flexión e explicando as funcións
que realizan na oración.
CMCCT
CCL
e
Casos latinos.
Coñecer os nomes dos casos latinos,
identificar as principais función que
realizan na oración e saber traducir os
casos á lingua materna adecuadamente.
Enumera correctamente os nomes dos casos que
existen na flexión nominal e pronominal latina,
explica as súas funcións dentro da oración e ilustra
con exemplos a forma axeitada de traducilos.
CAA
CCL
g
Concordancia.
Recoñecer as regras de concordancia
na lingua latina e a súa correspondencia
no galego e no castelán.
Recoñece nos textos as regras e a concordancia
latina, e redacta en lingua latina pequenas
frases, onde practica o seu uso.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín I, 1º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
d
Oración simple: oracións atributivas
e predicativas.
Recoñecer e clasificar os tipos de oración
simple.
Compara e clasifica tipos de oracións simples, e
identifica e explica en cada caso as súas
características.
CMCCT
CCL
g
Oración composta: coordinación e
subordinación.
Distinguir as oracións simples das
compostas e, dentro destas últimas, as
coordinadas das subordinadas
Distingue as oracións simples das compostas e,
dentro destas últimas, as coordinadas das
subordinadas, os seus tipos e os nexos que as
caracterizan, e sinala exemplos que expliquen
en cada caso as súas características
CAA
CCL
e
Construcións de infinitivo e de
participio.
Coñecer as funcións das formas non
persoais nas oracións: infinitivo e
participio
Identifica as función que realizan as formas non
persoais (infinitivo e participio) dentro da oración e
compara exemplos do seu uso.
CAA
CCL
e
Construcións de infinitivo e de
participio.
Identificar, distinguir e traducir
correctamente as construcións de
infinitivo e participio máis frecuentes.
Recoñece, analiza e traduce correctamente as
construcións de infinitivo e participio máis
frecuentes, en relación con construcións análogas
noutras linguas que coñece.
CCL
Bloque 5. Roma: historia, cultura, arte e civilización
a i l g p
Períodos da historia de Roma
Coñecer os feitos históricos das etapas
da historia de Roma, encadralos no seu
período correspondente e realizar eixes
cronolóxicos
Describe o marco histórico en que xorde e se
desenvolve a civilización romana, sinala períodos
dentro del e identifica en cada un as conexións
máis importantes que presentan con outras
civilizacións.
CCEC
CCL
CSC
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín I, 1º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
a i l g p
Períodos da historia de Roma
Coñecer os feitos históricos das etapas
da historia de Roma, encadralos no seu
período correspondente e realizar eixes
cronolóxicos
Distingue as etapas da historia de Roma,
explicando os seus trazos esenciais e as
circunstancias que interveñen no paso de unas a
outras.
CSC CSIEE CCEC
Sabe enmarcar determinados feitos históricos na
civilización e no período histórico correspondente,
ponos en contexto e relaciónaos con outras
circunstancias contemporáneas
CAA
CSC
Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se
representan fitos históricos salientables,
consultando diferentes fontes de información
CD
CMCCT
Describe os principais fitos históricos e os aspectos
máis significativos da civilización latina, e analiza a
súa influencia no devir histórico posterior.
CSC
CSIEE
CCL
h
a
p
Romanización de Hispania e da
Gallaecia.
Coñecer os feitos históricos principais da
romanización de Hispania e da Gallaecia,
e realizar eixes cronolóxicos.
Explica a romanización de Hispania e da Gallaecia,
describe as súas causas e delimita as súas fases.
CMCCT
CCL
CSC
CCEE
Enumera, explica e ilustra con exemplos os
aspectos fundamentais que caracterizan o proceso
da romanización de Hispania e da Gallaecia, e
sinala a súa influencia na historia posterior.
CSC
CD
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín I, 1º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
n
p
Romanización de Hispania e da
Gallaecia.
Recoñecer as pegadas da romanización
nos principais depósitos arqueolóxicos e
museos.
Identifica e sinala nun mapa os restos
arqueolóxicos máis salientables da romanización
de Hispania e da Gallaecia, e descobre e relaciona
as pezas arqueolóxicas romanas dos museos
cos coñecementos adquiridos.
CAA
CMCCT CD CCEC CD
a
c
Organización política e social de
Roma.
Coñecer a organización política e social
de Roma e recoñecer o seu mantemento
actual.
Describe os elementos que caracterizan as
sucesivas formas de organización do sistema
político romano.
CSIEE
CSC
Describe a organización e a evolución da
sociedade romana, explicando as características
das clases sociais e os papeis asignados a cada
unha, relacionando estes aspectos cos valores
cívicos existentes na época e comparándoos cos
actuais.
CSIEE
CD
CSC
CCL
n
Mitoloxía e relixión. Ritos
funerarios.
Coñecer os principais deuses,
semideuses e heroes da mitoloxía
grecolatina.
Identifica os principais deuses, semideuses e
héroes da mitoloxía grecolatina, sinalando os
trazos que os caracterizan, os seus atributos e o
ámbito de influencia, explica a súa xenealoxía
e establece relación entre os deuses.
CCEC
CD
Identifica deuses, semideuses e heroes dentro do
imaxinario mítico, e explica os principais aspectos
que diferencian uns dos outros.
CCEC
CD
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín I, 1º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
n
h p
Mitoloxía e relixión. Ritos funerarios
Coñecer os deuses, os mitos, os heroes e
as lendas latinas principais, e establecer
semellanzas e diferenzas entre os mitos e
os héroes antigos e os actuais.
Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento do
mítico e da figura do heroe na nosa cultura,
analizando a influencia da tradición clásica neste
fenómeno, sinalando as semellanzas e as
principais diferenzas entre ambos tratamentos, e
asociándoas a outros trazos culturais propios de
cada época.
CCL CSC
CSIEE
Sinala semellanzas e diferenzas entre os mitos e
as lendas da antigüidade clásica e os pertencentes
a outras culturas, comparando o seu tratamento
na literatura ou na tradición relixiosa, e valorando a
súa influenza na arte e na literatura posterior a
través de exemplos.
CAA CCEC CCL
n
Mitoloxía e relixión. Ritos funerarios
Coñecer e comparar coas actuais as
características da relixiosidade e da
relixión latinas, os cultos privados e os
ritos funerarios
Distingue a relixión oficial de Roma dos cultos
privados, explicando os trazos que lles son propios,
e describe as principais características dos ritos
funerarios romanos, distinguindo as semellanzas e
as diferenzas que presentan cos de hoxe en día.
CSC
CMCCT
CCL
CCEC
n
Arte romana.
Coñecer as características fundamentais
da arte romana e describir algunhas das
súas manifestacións máis importantes.
Describe as principais manifestacións escultóricas
e pictóricas da arte romana, identificando a partir
de elementos concretos o seu estilo e a súa
cronoloxía aproximada.
CCEC
CD
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín I, 1º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
i
d
p
Obras públicas e urbanismo. Identificar os trazos máis destacados das
edificacións públicas e do urbanismo
romano, e sinalar a súa presenza dentro
do patrimonio histórico de España e
Europa.
Describe as características, os principais elementos
e a función das grandes obras públicas romanas,
explicando e ilustrando con exemplos a súa
importancia para o desenvolvemento do Imperio e
a súa influencia en modelos urbanísticos
posteriores.
CD
CSC CMCCTC
Localiza nun mapa os principais exemplos de
edificacións públicas romanas que forman parte do
patrimonio español e europeo, identificando a partir
de elementos concretos o seu estilo e a cronoloxía
aproximada.
CMCCT CD CAA
a
O exército.
Describir a estrutura e o funcionamento do exército romano, e distinguir as etapas na súa evolución.
Enumera os elementos que compoñen a estrutura do exército romano e explica o seu funcionamento, atendendo á súa evolución ao longo dos períodos históricos.
CSC CMCCT
Bloque 6. Textos
e
Análise fonética, morfolóxica,
sintáctica e semántica.
Coñecer e aplicar os coñecementos
fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos e
léxicos da lingua latina para a
interpretación, a tradución e a
retroversión de textos de dificultade
progresiva.
Utiliza adecuadamente a análise fonética,
morfolóxica, sintáctica e semántica de textos de
dificultade graduada, para efectuar correctamente a
súa tradución ou retroversión.
CCL CAA
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín I, 1º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
d p
Comparación das estruturas
latinas coas das linguas propias.
Comparar as estruturas latinas coas das
linguas propias
Utiliza mecanismos de inferencia para comprender
textos de xeito global, relacionando estruturas
latinas con outras equivalentes nas linguas que
coñece.
CAA CCL
d
i
Iniciación ás técnicas de tradución.
Utilizar correctamente manuais e
dicionarios, recoñecendo e analizando
toda a información que proporcionan.
Utiliza correctamente o dicionario, analizando e
valorando correctamente a información gramatical
incluída nos seus manuais e nas súas entradas, e
localiza o significado de palabras que entrañen
dificultade, identificando entre varias acepcións o
sentido máis axeitado para a tradución do texto.
CAA
CCL
d
e
Lectura comprensiva e comentario
de textos latinos orixinais,
adaptados ou traducidos.
Lectura comparada e comentario
de textos en lingua latina e lingua
propia.
Realizar a través dunha lectura
comprensiva a análise e o comentario
do contido e da estrutura de textos latinos
orixinais, adaptados ou traducidos.
Realiza comentarios sobre os principais trazos dos
textos seleccionados e sobre os aspectos culturais
presentes neles, aplicando para iso os
coñecementos adquiridos previamente nesta ou
noutras materias.
CSC
CCEC
CAA
Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos
propostos, localizando o tema principal e
distinguindo as súa partes.
CMCCT
CCL
i
Produción de pequenos textos en
lingua latina.
Redactar en lingua latina
pequenos textos de produción propia
Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en
latín sobre un tema proposto
CCL
i Produción de pequenos textos en
lingua latina.
Realizar pequenos coloquios en latín con
frases sinxelas e de dificultade
progresiva.
Mantén un sinxelo diálogo en latín sobre a base
dun tema previamente acordado.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín I, 1º de bacharelato
Obxectivos
Contidos Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe Competencias clave
Bloque 7. Léxico
e
Vocabulario básico latino: léxico
transparente; palabras de maior
frecuencia
Coñecer, identificar e traducir o léxico
latino transparente e as palabras de
maior frecuencia.
Deduce o significado de termos latinos non
estudados partindo do contexto ou de palabras
da lingua propia ou doutras que coñece
CAA
CCL
Identifica e explica as palabras transparentes e de
maior frecuencia.
CD
CCL
d p
Composición e derivación culta. Lexemas, prefixos e sufixos.
Distinguir e coñecer o significado dos principais prefixos e sufixos que interveñen na composición e na derivación culta.
Identifica e explica os principais prefixos e sufixos,
analizando o seu mantemento na propia lingua.
CMCCT
CCL
d p
Mantemento de elementos
lingüísticos latinos.
Establecer mediante mecanismos
de inferencia as relación existentes entre
determinados étimos latinos e os
derivados en linguas romances.
Deduce o significado das palabras das linguas de
España a partir dos étimos latinos.
CAA
CCL
e
p
Mantemento de elementos
lingüísticos latinos.
Identificar e explicar os elementos
léxicos latinos que permanecen
nas linguas dos/das estudantes.
Identifica a etimoloxía de palabras de léxico común
da lingua propia e explica a partir desta o seu
significado.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín I, 1º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
e
p
Mantemento de elementos
lingüísticos latinos.
Identificar e explicar os elementos
léxicos latinos que permanecen
nas linguas dos/das estudantes.
Relaciona palabras da mesma familia etimolóxica
ou semántica.
CAA
CD
CCL
g
e
Locucións latinas de uso actual.
Coñecer o significado das principais
locucións latinas de uso actual e saber
empregalas nun contexto axeitado.
Coñece o significado das principais locucións
latinas de uso actual e sabe empregalas no seu
contexto adecuado cando se expresa na súa propia
lingua.
CCL
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín II, 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias
Bloque 1. O latín, orixe das linguas romances
d
p
Mantemento de elementos
lingüísticos latinos nas
linguas modernas: palabras
patrimoniais, cultismos e
semicultismos
Distinguir e identificar palabras
patrimoniais, cultismos e
semicultismos..
Recoñece e distingue a partir do étimo latino
termos patrimoniais, semicultismos e cultismos, e
explica as evolucións que se producen nun e
noutro caso..
CCL
CAA
CCEC
d g p
Evolución fonética, morfolóxica e
semántica do latín ao galego e ao
castelán..
Coñecer e aplicar as regras da evolución
fonética e recoñecer os procesos de
evolución semántica do latín ao galego e
ao castelán, partindo dos étimos latinos.
Realiza evolucións de termos latinos ao galego e
ao castelán, aplicando as regras fonéticas de
evolución, e recoñece palabras da súa lingua que
sufriron procesos de evolución semántica,
valorando a relación co significdo orixinal do étimo
latino.
CCL
CMCCT
CCL
CCEC
Explica o proceso de evolución de termos latinos
ás linguas romances, sinalando cambios fonéticos
comúns a distintas linguas dunha mesma familia,
e ilustralo con exemplos.
CD
CCL
CAA
Bloque 2. Morfoloxía
i Morfoloxía nominal e pronominal:
formas menos usuais e irregulares.
Coñecer as categorías
gramaticais.
Nomea e describe as categorías, e sinala os
trazos que as distinguen.
CAA
CCL
d Morfoloxía nominal e pronominal:
formas menos usuais e irregulares.
Coñecer, identificar e distinguir
os formantes das palabras.
Identifica e distingue en palabras propostas os
seus formantes, diferenciando lexemas e
morfemas, e procurando exemplos noutros termos
nos que estean presentes.
CMCCT
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín II, 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias
d
Morfoloxía nominal e pronominal:
formas menos usuais e irregulares.
Realizar a análise morfolóxica das
palabras dun texto latino e enuncialas.
Analiza morfolóxicamente palabras presentes
nun texto latino, identifica correctamente os seus
formantes e sinala o seu enunciado.
CMCCT
CCL
l
d
Morfoloxía nominal e pronominal:
formas menos usuais e
irregulares.
Identificar, declinar e traducir todas as
formas nominais e pronominais.
Identifica con seguridade e axudándose do
diccionario calquera tipo de formas nominais e
pronominais, declínalas e sinala o seu
equivalente en galego e en castelán.
CD
CCL
CAA
.Aplica os seus coñecementos da morfoloxía
nominal e pronominal latina para realizar
traducións e retroversións, axudándose do
diccionario.
CCL
CAA
l
d
Morfoloxía verbal: verbos
irregulares e defectivos. Formas
nominais do verbo: infinitivo,
participio, xerundio, xerundivo e
supino. Conxugación perifrástica.
Identificar, conxugar, traducir e efectuar
a retroversión de todas as formas verbais
Identifica con seguridade e axudándose do
diccionario calquera tipo de formas verbais,
conxúgaas e sinala o seu equivalente en galego
e en castelán.
CD
CAA
CCL
Aplica os seus coñecementos da morfoloxía
verbal latina para realizar traducións e
retroversións, axudándose do diccionario.
CCL
CAA
CD
Bloque 3. Sintaxe
e Estudo pormenorizado da
sintaxe nominal e
pronominal.
Coñecer e aplicar os
coñecementos da sintaxe nominal
e pronominal para a tradución de
textos latinos.
Utiliza axeitadamente a análise da sintaxe
nominal e pronominal dun texto para
efectuar correctamente a súa tradución.
CCL
CAA
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín II. 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias
e Tipos de oracións e contruccións
sintácticas.
Recoñecer e clasificar as oracións e as
construcións sintácticas latinas.
Recoñece, distingue e clasifica os tipos de
oracións e as construcións sintácticas latinas, e
relaciónaas con construcións análogas existentes
noutras linguas que coñeza.
CCL
CAA
e
p
Tipos de oracións e contruccións
sintácticas
Relacionar e aplicar coñecementos
sobre elementos e construcións
sintácticas en interpretación e tradución
de textos latinos.
Identifica na análise de frases e textos de
dificultade graduada elementos sintácticos propios
da lingua latina, e relaciónaos para traducilos cos
seus equivalentes en galego e en castelán.
CCL
CAA
d Oración composta: coordinación e
subordinación.
Definir, comprender e recoñecer os
diferentes tipos de oracións compostas
coordinadas e subordinadas.
Define e comprende conceptos de oración
composta, coordinación e subordinación, sinala
exemplos nos textos e recoñece os tipos de
oracións compostas, tanto coordinadas como
subordinadas, así como os nexos que as
caracterizan.
CAA
CCL
e
Contrucións de infinitivo, participio,
xerundio, xerundivo e supino.
Coñecer as función das formas non
persoais do verbo: infinitivo, participio,
xerundio, xeri¡undivo e supino.
Identifica formas non persoais do verbo en frases
o textos, tradúceas correctamente e explica as
súas funcións.
CCL
CAA
Bloque 4. Literatura latina
h Transmisión literaria e xéneros
literarios latinos: épica,
historiografía, lírica, oratoria,
comedia e fábula.
Enumerar os principais factores da
transmisión da literatura latina ao longo
dos periodos históricos e describir os
soportes da escritura na Antigüidade e a
súa evolución.
Nomea os aspectos máis salientables referentes á
transmisión dos textos clásicos ao longo do tempo.
CCEC
CMCCT
CCEC
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín II, 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
n
Transmisión literaria e xéneros
literarios latinos: épica,
historiografía, lírica, oratoria,
comedia e fábula.
Coñecer as características dos xéneros
literarios latinos, os seus autores, as
obras máis representativas e as súas
influencias na literatura posterior.
Describe as características esenciais dos xéneros
literarios latinos, e identifica e sinala a súa
presenza en textos propostos.
CAA
CCL
CCEC
I
g
Transmisión literaria e xéneros
literarios latinos: épica,
historiografía, lírica, oratoria,
comedia e fábula.
Coñecer os fitos esenciais da literatura
latina como base literaria da literatura e
da cultura europea e occidental.
Realiza eixes cronolóxicos e sitúa neles autores,
obras e outros aspectos relacionados coa literatura
latina.
CMCCT
CCEC
Nomea autores representativos da literatura latina,
encádraos no seu contexto cultural, e cita e explica
as súas obras máis coñecidas.
CD
CCL
d Transmisión literaria e xéneros
literarios latinos: épica,
historiografía, lírica, oratoria,
comedia e fábula.
Analizar, interpretar e situar no tempo
textos mediante lectura comprensiva,
distinguindo xénero, época,
características e estrutura, se a extensión
da pasaxe e permite.
Realiza comentarios de textos latinos e sitúaos no
tempo, explicando a súa estrutura, se a extensión
da pasaxe o permite, e as súas características
esenciais, e identifica o xénero ao que pertencen.
CCL
CSC
CCEC
n
h
n
Transmisión literaria e xéneros literarios latinos: épica, historiografía, lírica, oratoria, comedia e fábula.
Establecer relación e paralelismos entre a
literatura clásica e a posterior.
Analiza o diferente uso que se fixo dos textos
latinos, explorando o mantemento dos xéneros e os
temas da literatura latina mediante exemplos da
literatura contemporánea.
CSC
CD
CCL
Recoñece a través de motivos, temas ou
personaxes a influencia da tradición grecolatina en
textos de autores/as contemporáneos/as, e sérvese
deles para comprender e explicar o mantemento
dos xéneros e dos temas procedentes da cultura
grecolatina, descibindo os seus aspectos esenciais
E os tratamentos que reciben.
CSC
CD
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín II, 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
Bloque 5. Textos
e
Tradución e interpretación de
textos latinos.
Realizar a tradución e interpretación de
textos latinos orixinais.
Utiliza adecuadamante a análise morfolóxica e
sintáctica de textos latinos para efectuar
correctamente a súa tradución.
CCL
CAAD
d Tradución e interpretación de
textos latinos.
Utlizar o diccionario, analizar e valorar
correctamente a información gramatical
que proporciona e procurar o termo máis
caído na lingua propia para a tradución do
texto.
Utiliza con seguridade e autonomía o dicionari,
analizando e valorando correctamente a
información gramatical que proporciona, e identifica
en cada caso o termo máis acaído na lingua propia,
en función do contexto e do estilo empregado polo
autor, para unha correcta tradución do texto.
CD
CAA
CCL
b Comentario e análise histórica,
lingüística e literaria de textos
latinos orixinais.
Realizar comentarios lingüísticos,
históricos e literarios de textos de autores
latinos.
Aplica os coñecementos adquiridos para realizar
comentarios lingüísticos, históricos e literarios de
textos.
CAA
CSC
CCEC
a
Coñecemento do contexto social,
cultural e histórico dos textos
traducidos.
Coñecer o contexto.social, cultural e
histórico dos textos latinos.
Identifica o contexto social, cultural e histórico
dostextos propostos partindo de referencias
tomadas dos propios textos e asociándoas con
coñecementos adquiridos previamente.
CSC
CCEC
CCL
h
Identificación das características
formais dos textos.
Identificar as características formais dos
textos.
Recoñece e explica a partir de elementos formais o
´xenero e o propósito do texto.
CCL
CCEC
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Latín II, 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave
Bloque 6. Léxico
e
p
Ampliación de vocabulario básico
latino: léxico litarario, científico e
filosófico.
Coñecer, identificar e traducir termos
latinos pertencentes ao vocabulario
especializado: léxico litarario, científico e
filosófico.
Identifica e explica termos do léxico literario,
científico e filosófico, e tradúceos correctamente ao
galego e ao castelán.
CCL
CMCCT
CD
d
g
p
Etimoloxía e orixe das palabras da
propia lingua.
Recoñecer os elementos léxicos latinos
que permanecen nas linguas dos/das
estudantes.
Deduce o significado de palabras e expresións
latinas non estudadas a partir do contexto, ou de
palabras ou expresións da sús lingua ou doutras
linguas que coñeza.
CAA
CCL
CD
Identifica a etimoloxía e coñece o significado de
palabras de léxico común e especializado do
galego e do castelán.
CD
CCL
h Locucións e expresións latinas
incorporadas á lingua coloquial e á
literaria.
Coñecer o significado das principais
expresións latinas de uso actual e saber
empregalas nun contexto axeitado.
Comprende, explica e emprega na lingua propia e
no contexto axeitado locucións e expresións latinas
que se mantiveron na linguaxe literaria, xurídica,
filosófica, técnica, relixiosa, médica e científica.
CMCCT
CSC
CD
CCEC
CCL
d
p
Composición e derivación culta:
lexemas, prefixos e sufixos de orixe
latina e grega.
Recoñecer a presenza de latinismos e
helenismos na linguaxe científica e na
fala culta, e deducir o seu significado a
partir dos correspondentes termos latinos
e gregos.
Recoñece e explica o significado dos helenismos e
dos latinismos máis frecuentes utilizados no léxico
das linguas faladas en España, e explica o seu
significado a partir do termo de orixe.
CCL
CCEC
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
d
g
h
Marco xeográfico da
lingua grega.
Coñecer e localizar en mapas o marco
xeográfico da lingua grega.
Localiza nun mapa o marco xeográfico
en que ten lugar o nacemento da lingua
grega e a súa expansión.
CD
CSC
a
g
h
Familias lingüísticas. O
indoeuropeo.
Explicar a orixe da lingua grega a partir
do indoeuropeo e coñecer os principais
grupos lingüísticos que compoñen a
familia das linguas indoeuropeas.
Explica a orixe da lingua grega e a
relación coas outras linguas da familia
indoeuropea.
CAA
CCEC
Enumera e localiza nun mapa as
principais ramas da familia das linguas
indoeuropeas
CD
CCL
a
g
h
Familias lingüísticas. O
indoeuropeo
Entender o concepto de familia
lingüística e de indoeuropeo
Explica o concepto de familia
lingüíistica.
CCL
Define o concepto de indoeuropeo e
explica o proceso de creación do
termo.
CCL
Identificar o indoeuropeo como a lingua
nai da maioría das linguas faladas en
Europa hoxe en día.
Establece a filiación das linguas de
Europa delimitando nun mapa a zona
de orixe e zonas de expansión.
CD CCL
d h n
Historia da lingua grega: desde
micénico ata o grego moderno
Coñecer as etapas da historia da lingua
grega.
Coñece as etapas da evolución da
lingua grega, desde o micénico ata o
grego moderno.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
d h n
. Historia da lingua grega: desde
o micénico ata o grego moderno
Identificar exemplos de escritura
micénica e alfabética.
Identifica a escritura Lineal B como un
silabario, e a evolución dos caracteres
do alfabeto.
CCL
d h n
Historia da lingua grega: desde
o ata o grego moderno.
Recoñecer a evolución da lingua grega ata chegar ao momento actual.
Coñece a pronuncia da lingua grega moderna e utiliza algunas palabras e expresións básicas.
CCL
a
h
Variedades dialectais.
Recoñecer a división dialectal da lingua
grega e identificar a súa expansión
xeográfica.
Sitúa nun mapa as diversas variedades
dialectais da lingua grega.
CCL CSC
Bloque 2. Sistema de lingua grega: elementos básicos
a
d
g
h
.
Orixes da escritura. Sistemas de
escritura.
Coñecer diferentes sistemas de
escritura e distinguilos do alfabeto
Recoñece diferentes tipos de escritura
segundo a súa orixe e tipoloxía e
describindo os trazos que distinguen a
uns doutros.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
a d
g h
Orixes e evolución do alfabeto
grego.
Coñecer a orixe do alfabeto grego, a
súa influencia e a súa relación con
outros sistemas de escritura usados na
actualidade
Explica a orixe do alfabeto grego e
describe a evolución dos seus signos a
partir da
adaptación dos signos do alfabeto
fenicio.
CCL
Explica a orixe e a evolución dos
sistemas de escritura de diferentes
linguas, partindo do alfabeto grego, e
sinala as adaptacións que se producen
en cada unha delas.
CCL
a d e
Caracteres do alfabeto grego Coñecer os caracteres do alfabeto grego na súa forma minúscula e maiúscula, escribilos e lelos coa pronuncia correcta. .
Identifica e nomea correctamente os
caracteres que forman o alfabeto
grego, na súa forma minúscula e
maiúscula, e escríbeos e leos
correctamente.
CCL
d e
f
Clasificación dos fonemas:
pronuncia.
Recoñecer o cadro clasificatorio dos
fonemas da lingua grega xunto coa súa
pronuncia.
Sitúa todos os fonemas da lingua grega
no cadro clasificatorio dos fonemas e
sabe describilos desde o punto e o
modo de articulación.
CCL
d e f
Transcrición de termos dos
caracteres gregos.
Coñecer e aplicar as normas de
transcrición para transcribir termos
gregos ao abecedario galego e
castelán.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
d
e
f
.
Signos diacríticos e de
puntuación
Coñecer os acentos, espíritos e demais
signos diacríticos e de puntuación, o
seu valor e a súa colocación
Coñece o valor e colocación dos
acentos, espíritos e demais signos
diacríticos e de puntuación.
CCL
Bloque 3. Morfoloxía
d
e
f
i
O grego, lingua flexiva. Tipos de
palabras: variables e invariables
Coñecer o concepto de flexión
lingüística.
Distingue unha lingua flexiva doutra
non flexiva.
CCL
d
e
f
i
O grego, lingua flexiva. Tipos de
palabras: variables e
invariables.
Distinguir e clasificar as categorías
de palabras a partir do seu enunciado.
Distingue palabras variables e
invariables, explica as características
que permiten identificalas e define
criterios para clasificalas.
CCL
d e f
Formantes das palabras. Coñecer, identificar e distinguir os
formantes das palabras.
Identifica e distingue en palabras
propostas os seus formantes, sinalando
e diferenciando lexemas e afixos, e
buscando exemplos doutros termos
nos que estean presentes.
CCL CAA
d e
f
.
Concepto de declinación:
declinacións gregas. Enunciado
e paradigmas.
Comprender o concepto de declinación/
flexión
Enuncia correctamente diversos tipos
de palabras en grego, distinguíndoos a
partir do seu enunciado e
clasificándoos segundo
a súa categoría e declinación.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
d e f
.Flexión nominal e pronominal. Coñecer as declinacións, encadrar as
palabras dentro da súa declinación,
declinalas correctamente, e analizar e
traducir formas nominais e
pronominais.
Declina palabras e sintagmas en
concordancia, aplicando correctamente
para cada palabra o paradigma de
flexión correspondente.
CCL
Analiza desde o punto de vista
morfolóxico substantivos, adxectivos,
determinantes e sintagmas de
concordancia, e tradúceos
correctamente ao galego e/ou ao
castelán.
CCL
d e f
Sistema verbal grego. Verbos
temáticos e atemáticos.
Conxugar correctamente as formas
verbais estudadas,analizalas
morfoloxicamente e traducilas.
Declina e/ou conxuga correctamente
palabras propostas segundo a súa
categoría, e explica e ilustra con
exemplos as características que
diferencian os coneptos de
conxugación e declinación
CCL
Clasifica verbos segundo o seu tema, e
describe os trazos polos que se
recoñecen os modelos de flexión
verbal.
CCL
Explica o uso dos temas verbais gregos
e identifica correctamente as formas
derivadas de cada un deles.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
d e f
Sistema verbal grego. Verbos
temáticos e atemáticos.
Conxugar correctamente as formas
verbais estudadas, analizalas
morfoloxicamente e traducilas.
Conxuga os tempos verbais en voz
activa e medio pasiva, aplicando
correctamente os paradigmas
correspondentes.
CCL
Analiza morfoloxicamente e traduce ao
galego e/ou ao castelán diferentes
formas verbais gregas, e compara o
seu uso en ambas as linguas.
CCL
Cambia de voz as formas verbais
identificando e manexando con
seguridade os formantes que expresan
este accidente verbal.
CCL
d e f
Formas verbais persoais e non
persoais.
Diferenciar entre formas persoais e non
persoais do verbo e recoñecer as
categorías gramaticais presentes en
cada unha delas.
Distingue formas persoais e non
persoais dos verbos, explica os trazos
que permiten identificalas e define
criterios para as clasificar.
CCL
Bloque 4. Sintaxe
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
d e f h i
Casos gregos.
Coñecer e analizar as función
das palabras na oración
Analiza morfolóxica e
sintacticamente frases e textos
sinxelos identificando
correctamente as categorías
gramaticais ás que pertencen
as diferentes palabras e
explicando as funcións que
realizan no contexto.
CCL
d e f h i
Casos gregos. Coñecer e identificar os nomes
dos casos gregos e as súas
funcións na oración, e saber
traducir adecuadamente os
casos á lingua materna.
Enumera correctamente os
nomes dos casos que existen
na flexión nominal grega,
explica as súas funcións dentro
da oración e ilustra con
exemplos a forma adecuada d
etraducilos.
CCL
e f
Concordancia. Coñecer o concepto de
concordancia tanto nominal
(caso, xénero e número),
verbal (número e persoa).
Coñece e aplica a concordancia
entre nomes e determinantes
nominais, así como entre
verbos e suxeitos.
CCL
e
f
Elementos da oración. Recoñecer os elementos da
oración: suxeito, predicado,
atributo, complementos, etc.
Analiza correctamente casos e
funcións para poder recoñecer
cada elemento da oración.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
e f
Oración simple: oracións atributivas e predicativas.
Recoñecer e clasificar os
tipos de oración simple.
Compara e clasifica diferentes
tipos de oracións simples, e
identifica e explica en cada caso as
súas características.
CCL
e f
Oracións compostas Distinguir as oracións simples
das compostas.
Compara e clasifica diferentes
tipos de oracións compostas,
diferénciaas con precisión das
oracións simples e explica en
cada caso as súas características.
CCL
e
f
Construcións de infinitivo Coñecer as funcións das
formas de infinitivo nas
oracións.
Identifica as función das formas de
infinitivo dentro da oración,
comparando exemplos do seu uso.
CCL
e f
Construcións de infinitivo. Identificar as construcións de
infinitivo concertado e non
concertado
Recoñece, analiza e traduce
correctamente as construcións de
infinitivo concertado e non
concertado, relacionándoas con
construcións análogas noutras
linguas que coñece.
CCL
e f
Construcións de participio. Coñecer as funcións das
formas de participio nas
oracións.
Identifica as función das formas de
participio dentro da oración,
comparando exemplos do seu
uso.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
e f
Construcións de participio. Identificar as construcións de
participio concertado e non
concertado
Recoñece, analiza e traduce
correctamente as construcións de
participio concertado e non
concertado, relacionándoas con
construcións análogas noutras
linguas que coñece.
CCL
d e f g i
Análise e tradución de frases
e textos.
Coñecer, comprender e utilizar os
elementos morfolóxicos da lingua
grega, e iniciarse na interpretación
e na tradución de textos de
dificultade progresiva.
.
Identifica e relaciona elementos
morfolóxicos da lingua grega para
realizar a análise e a tradución de
textos sinxelos.
CCL
d e f g i
Análise e tradución de frases
e textos.
Identificar e relacionar elementos
sintácticos da lingua grega que
permitan a análise e a tradución
de textos sinxelos.
Identifica na análise de frases e
textos de dificultade graduada
elementos sintácticos propios da
lingua grega, relacionándoos para
traducilos cos seus equivalentes
en galego e/ou en castelán.
CCL
Bloque 5. Grecia: historia, cultura, arte e civilización
g h
Períodos da historia de Grecia.
Coñecer os feitos históricos dos
períodos da historia de Grecia,
encadralos no seu período
correspondente e realizar eixes
cronolóxicos.
Describe o marco histórico no que
xorde e se desenvolve a
civilización grega, sinalando
distintos períodos dentro del e
identificando en cada un as
conexión con outras civilizacións.
CD
CSC
CCEC
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
g h
Períodos da historia de Grecia.
Coñecer os feitos históricos dos
períodos da historia de Grecia,
encadralos no seu período
correspondente e realizar eixes
cronolóxicos
Pode elaborar eixes cronolóxicos nos
que se representan fitos históricos
relevantes, consultando ou non fontes
de información.
CD
CMCCT
Distingue as etapas da historia de
Grecia, explicando os seus trazos
esenciais e as circunstancias que
interveñen no paso de unas a outras.
CCEC
Sabe enmarcar determinados feitos
históricos na civilización e no período
histórico correspondente, póndoos en
contexto e relacionándoos con outras
circunstancias contemporáneas.
CCEC
a b h
m
Organización política e social de
Grecia.
Coñecer e comparar as principais
formas de organización política
e social da antiga Grecia.
Describe os principais sistemas
políticos da antiga Grecia e
compáraos entre eles, establecendo
semellanzas e diferenzas, e
cos actuais.
CSC
Describe a organización da sociedade
grega, explica as características das
clases sociais e os papeis asignados
a cada unha, relaciona estes
aspectos cos valores cívicos da
época e compáraos cos actuais.
CSC
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
c h
A familia. Coñecer a composición da familia
e os papeis asignados aos seus
membros.
Identifica e explica os papeis que
desempeña dentro da familia cada un
dos seus membros, analizando a
través deles estereotipos culturais da
época e comparándoos cos actuais.
CSC
c
h
l
Traballo e lecer: oficios, ciencia
e técnica. Festas e espectáculos
Identificar as principais formas
de traballo e de lecer da
antigüidade.
Identifica e describe formas de
traballo e relaciónaas cos
coñecementos científicos e técnicos
da época, explicando a súa
influencia no progreso da cultura
occidental
CMCCT
CSC
CSIEE
Describe as principais formas de lecer
da sociedade grega e analiza a súa
finalidade, os grupos aos que van
dirixidas e a súa función no
desenvolvemento da identidade
social.
CSC
c
h
ñ
Mitoloxía e relixión. Coñecer os principais deuses da
mitoloxía.
Pode nomear coa súa denominación
grega e latina os principais deuses e
heroes da mitoloxía grecolatina, e
sinalar os trazos que os caracterizan,
os seus atributos e o seu ámbito de
influencia.
CCL
CCEC
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
c
h
ñ
Mitoloxía e relixión. Coñecer os deuses, os mitos e os
heroes gregos, e establecer
semellanzas diferenzas entre os
mitos e os heroes antigos e os
actuais.
Identifica dentro do imaxinario mítico
deuses, semideuses e héroes e
explica os principais aspectos que os
diferencian
CCEC
Recoñece e ilustra con exemplos o
mantemento do mítico e da figura do
heroe na nosa cultura, analizando a
influencia da tradición clásica neste
fenómeno e sinalando as semellanzas
e as principais diferenzas entre
ambos os tratamentos, asociándoas a
outras características culturais
propias de cada época.
CCEC
Recoñece referencias mitolóxicas
directas ou indirectas en diferentes
manifestacións artísticas, e describe,
a través do uso que se fai destas, os
aspectos básicos que en cada caso
se asocian á tradición grecolatina.
CCEC
c
h
ñ
Mitoloxía e relixión. Coñecer e comparar as
características
da relixiosidade e relixión grega coas
actuais.
Explica as principais características
da relixión grega e establece
comparacións con manifestacións
relixiosas propias doutras culturas.
CCEC
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
Bloque 6. Textos
e
f
g
i
Iniciación ás técnicas de
tradución.
Coñecer e aplicar os coñecementos
fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos
e léxicos da lingua grega para a
interpretación e a tradución coherente
de frases ou textos de dificultade
progresiva.
Utiliza adecuadamente a análise
morfolóxica e sintáctica de textos de
dificultade graduada para efectuar
correctamente a súa tradución.
CCL
e
f
g
i
Iniciación ás técnicas de
tradución.
Utilizar con corrección manuais e
dicionarios, e recoñecer e analizar
toda a información que proporcionan.
Utiliza correctamente o dicionario
para localizar o significado de
palabras que entrañen dificultade,
identificando entre varias acepcións o
sentido máis axeitado
para a tradución do texto.
CCL
Utiliza mecanismos de inferencia para
comprender textos de forma global.
CAA
CCL
e
f
g
i
Iniciación ás técnicas de
retroversión e comentario de
textos.
Coñecer e aplicar os coñecementos
adquiridos para a retroversión de
frases ou textos de dificultade
progresiva.
Traduce do grego ao galego e/ou ao
castelán frases e textos sinxelos.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
e
f
g
i
Iniciación ás técnicas de
retroversión e comentario de
textos.
Comentar desde o punto de vista
lingüístico e literario os textos
propostos.
Utiliza os coñecementos adquiridos
para facer comentarios dos textos.
CAA CCL
e f
Análise morfolóxica e sintáctica.
Comparación de estruturas
gregas coas da lingua propia.
Comparar as estruturas gregas coas
da lingua propia, e establecer
semellanzas e diferenzas.
Compara estruturas gregas coas da
lingua propia, e establece
semellanzas e diferenzas.
CCL
d e g
Lectura comprensiva de textos
traducidos.
Realizar, a través dunha lectura
comprensiva, análise e comentario do
contido e da estrutura de textos
gregos orixinais, adaptados ou
traducidos.
Elabora mapas conceptuais e
estruturais dos textos propostos,
localizando o tema principal e
distinguindo as súas partes.
CCL
CCEC
d e g
Lectura comparada e comentario
de textos en lingua grega e na
lingua propia.
Realizar pequenos coloquios en
grego con frases sinxelas e de
dificultade progresiva.
Mantén un sinxelo diálogo en grego
sobre a base dun tema previamente
acordado
CCL
d
g
Produción de textos propios
breves en lingua grega.
Redactar pequenos textos en lingua
grega de produción propia.
Redacta frases sinxelas ou pequenos
textos en grego sobre un tema
proposto.
CCL
Bloque 7. Léxico
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
e f
Vocabulario básico grego: léxico de
uso frecuente e principais prefixos e
sufixos.
Coñecer, identificar e traducir o
léxico grego: as palabras de
maior frecuencia e os principais
prefixos e sufixos.
Deduce o significado de palabras
gregas non estudadas a partir de
palabras da súa propia lingua ou
do contexto.
CCL
Identifica e explica as palabras de
maior frecuencia e os principais
prefixos e sufixos, e tradúceos á
propia lingua.
CCL
Identifica e distingue en palabras
propostas os seus formantes,
sinala e diferencia lexemas e
afixos, e procura exemplos doutros
termos nos que estean presentes
CCL
e f
Descomposición de palabras
nos seus formantes.
Descompor unha palabra nos
seus formantes, e coñecer o seu
significado en grego para
aumentar o caudal léxico e o
coñecemento da lingua propia.
Descompón os formantes das
palabras e recoñece o significado
dos elementos de orixe grega.
CCL
e f
Helenismos máis frecuentes do
vocabulario común e do léxico
especializado, e o seu mantemento:
termos patrimoniais, cultismos e
neoloxismos.
Recoñecer os helenismos máis
frecuentes do vocabulario común
e remontalos aos étimos gregos
orixinais.
Identifica os helenismos máis
frecuentes do vocabulario común e
explica o seu significado
remitíndose aos étimos gregos
orixinais.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego. 1º de Bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
e
f
Identificación de lexemas, sufixos e
prefixos helénicos usados na lingua
propia.
Identificar e coñecer os elementos
léxicos e os procedementos de
formación do léxico grego
(derivación e composición) para
entender mellor os
procedementos de formación de
palabras nas linguas actuais.
Identifica a etimoloxía e coñece o
significado das palabras de léxico
común da lingua propia.
CCL
e
f
Familias etimolóxicas e semánticas
Relacionar palabras da mesma
familia etimolóxica ou semántica
Relaciona distintas palabras da
mesma familia etimolóxica ou
semántica.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego II, 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
Bloque 1. Lingua grega
e
f
h
Dialectos antigos, dialectos
literarios e koiné.
Coñecer as orixes dos dialectos antigos e
literarios,clasifícalos e localízalos nun
mapa.
Delimita ámbitos de influencia dos distintos
dialectos, situando con precisión puntos
xeográficos, ciudades ou restos
arqueolóxicos coñecidos pola súa
relevancia histórica.
CCL
CD
CCEC
d
f
Do grego clásico ao grego
moderno.
Comprender a relación directa entre o
grego clásico e o moderno, e sinalar algún
trazos básicos que permiten percibir este
proceso de evolución.
Compara termos do grego clásico e os
seus equivalentes no grego moderno,
constatando as semellanzas e as
diferenzas que existen entre uns e outros e
analizando a través destas as
características xerais que definen o
proceso de evolución.
CCL
CAA
Recoñecer a evolución da lingua grega
ata chegar ao momento actual nos
aspectos fonéticos, morfosintáctico e
léxico.
Coñece a pronuncia da lingua grega
moderna e utiliza algunas palabras e
expresións básicas.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego II, 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
Bloque 2. Morfoloxía
d e f
Revisión da flexión nominal e
pronominal: formas menos usuais e
irregulares.
Identificar, analizar, traducir e efectuar a
retroversión de calquera tipo de formas
nominais e pronominais.
Recoñece con seguridade e axudándose co diccionario calquera tipo de formas nominais e pronominais, declínaas e sinala o seu equivalente en galego e/ou en castelán.
CCL
d
e
f
Revisión da flexión verbal: conxugación atemática. Modos verbais.
Identificar, conxugar, traducir e efectuar a retroversión de calquera tipo de formas verbais.
Recoñece con seguridade e axudándose
co diccionario calquera tipo de formas
verbais, conxúgaas e sinala o seu
equivalente en galego e/ou en castelán.
CCL
d
e
f
Análise morfolóxica. Coñecer as categorías gramaticais. Nomea e describe as categorías
gramaticais, sinalando as características
que as distinguen.
CCL
d
e
f
Análise morfolóxica. Coñecer, identificar e distinguir os
formantes das palabras.
Identifica e distingue en palabras
propostas os seus formantes, sinalando
e diferenciando lexemas e afixos, e
procura exemplos doustros termos nos
que estean presentes.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego II, 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
d
e
f
Análise morfolóxica Realizar a análise morfolóxica das
palabras dun texto grego.
Sabe determinar a forma, a clase e a
categoría gramatical das palabras dun
texto, detectando correctamente coa axuda
do diccionario os morfemas que conteñen
información gramatical..
CCL
Bloque 3. Sintaxe
d e f
Estudo pormenorizado da sintaxe
nominal e pronominal.
Recoñecer os valores dos casos e os usos sintácticos do sistema pronominal. .
Recoñece os valores dos casos gregos
e os usos dos pronomes en frases e
textos propostos..
CCL
a d e
Estudo pormenorizado da sintaxe
nominal e pronominal
Recoñecer os usos das preposicións e dos
complementos circunstanciais.
Recoñece os valores das preposicións
e identifica os complementos
circunstanciais.
CCL
d e f
Usos modais. Coñecer e identificar os usos modais
propios da lingua grega.
Coñece, identifica e traduce
correctamente os usos modais propios
da lingua grega.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego II, 2º bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
d
e
f
Tipos de oracións e construcións
sintácticas.
Recoñecer e clasificar as oracións e as
construcións sintácticas.
Recoñece e clasifica oracións e
construcións sintácticas.
CCL
d
e
f
Oración composta. Formas de
subordinación.
Recoñecer os nexos subordinantes e os
tipos de oracións subordinadas.
Recoñece, clasifica, analiza e traduce
correctamente os nexos
subordinantes.
CCL
d
e
f
i
Oración composta. Formas de
subordinación.
Coñecer as función das formas non
persoais do verbo.
Identifica formas non persoais do
verbo en frases e textos, tradúceas
correctamente e explica as súas
funcións.
CCL
.Coñece, analiza e traduce
correctamente as construcións de
participio, relacionándoas con
construcións análogas noutras
linguas que coñeza.
CCL
d e f i
Análise, tradución e interpretación
de textos.
Relacionar e aplicar coñecementos sobre
elementos e construcións sintácticas da
lingua grega en interpretación e tradución
de textos clásicos.
Recoñece, distingue e clasifica os
tipos de oracións e as contrucións
sintáctivcas gregas, relacionándoas
con construcións análogas noutras
linguas que coñeza.
Identifica na análise de frases e
textos de dificultade graduada
elementos sintácticos propios da
lingua grega, relacionándoos para
traducilos cos seus equivalentes en
galego e castelán.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego II, 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
Bloque 4. Literatura
d e h i n
Xéneros literarios: épica, historiografía, drama (traxedia e comedia), lírica, oratoria e fábula.
Coñecer as características dos xéneros literarios gregos, os seus autores e obras máis representativas, e as súa influencias na literatura posterior.
Describe as características esenciais dos xéneros literarios gregos, e identifica e sinala a súa presenza nos textos propostos.
CCL
CCEC
d e h i n
Xéneros literarios: épica, historiografía, drama (traxedia e comedia), lírica, oratoria e fábula .
Analizar, interpretar e situar no tempo textos mediante lectura comprensiva, distinguindo o xénero literario ao que pertencen, as súas características esenciais e a súa estrutura, se a extensión da pasaxe elixida o permite.
Realiza eixes cronolóxicos e sitúa neles autores, obras e outros aspectos relacionados coa literatura grega.
CMCCT CCEC
Distingue o xénero literario ao que pertence un texto, as súas características e a súa estrutura.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego II, 2º de bacharelato
Obxectivos
Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
d e h i n
Xéneros literarios: épica, historiografía, drama (traxedia e comedia), lírica, oratoria e fábula.
Coñecer os fitos esenciais da literatura grega como base da literatura e da cultura europea e occidental.
Explora a conservación dos xéneros e os temas literarios da tradición grega mediante exemplos da literatura contemporánea e analiza o uso que se fixo deles.
CCL
CCEC
d e h i n
Xéneros literarios: épica,
historiografía, drama (traxedia e
comedia), lírica, oratoria e
fábula.
Establecer relación e paralelismos entre a
literatura clásica e a posterior.
Pode establecer relación e paralelismos
entre a literatura grega e a posterior.
CCEC
d e h i n
Xéneros literarios: épica,
historiografía, drama (traxedia e
comedia), lírica, oratoria e
fábula.
Coñecer os autores fundamentais da
literatura coas súas obras principais.
Nomea autores representativos da
literatura grega, encádraos no seu
contexto cultural e cita e explica as súas
obras máis coñecidas.
CD
CCCEC
Bloque 5. Textos
d e f n
Tradución e interpretación de
textos gregos.
Coñecer, identificar e relacionar os
elementos morfolóxicos da lingua grega en
interpretación e tradución de textos gregos.
Utiliza adecuadamente a análise
morfolóxica e sintáctica de textos gregos
para efectuar correctamente a súa
tradución.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego II, 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
d e g
Uso do dicionario
Utilizar o diccionario e procurar o
termo máis apropiado na lingua
propia para a tradución do texto
Utiliza con seguridade e autonomía o
diccionario para a tradución de textos e
identifica en cada caso o termo máis
apropiado na lingua propia en función do
contexto e do estilo empregado polo/a
autor/a.
CCL
CD
d e f
Comentario e análise filolóxica de
textos de grego clásico orixinais,
preferiblemente en prosa.
Realizar a tradución, a
interpretación e o comentario
ling¨´istico, literario e histórico de
textos de grego clásico.
Aplica os coñecementos adquiridos para
realizar comentario lingüístico, literario e
histórico de textos.
CCL
CCEC
a
d
e
h
n
Coñecemento do contexto social,
cultural e histórico dos textos
traducidos.
Coñecer o contexto social, cultural
e histórico dos textos traducidos.
Identifica o contexto social, cultural e
histórico dos textos propostos, partindo
de referencias tomadas dos propios
textos e asociándoas con coñecementos
adquiridos previamente.
CSC
CCEC
d
n
Identificación das características
formais dos textos.
Identificar as características
formais dos textos.
Recoñece e explica as partir de
elementos formais o e o propósito do
texto.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego II, 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
Bloque 6. Léxico
d e f
Helenismos máis frecuentes do léxico especializado e común.
Recoñecer os helenismos máis frecuentes
do vocabulario comín e do léxico
especializado, e remontalos aos étimos
gregos orixinais.
Identifica os helenismos máis
frecuentes do vocabulario común e do
léxico especializado, e explica o seu
significado a partir dos étimos gregos
orixinais.
CCL
d e f
Helenismos máis frecuentes do
léxico especializado e común
Identificar a etimoloxía e coñecer o
significado das palabras de orixe grega da
lingua propia ou de outras, obxecto de
estudo de léxico común e especializado.
Deduce e explica o significado de
palabras da propia lingua ou de
outras, obxecto de estudo, a partir dos
étimos gregos dos que proceden.
CCL
d
e
f
n
Ampliación de vocabulario básico
grego: linguaxe literaria e filosófica.
Coñecer, identificar e traducir o léxico grego.
Explica o significado de termos gregos
mediante termos equivalentes en
galego ou en castelán.
CCL
Deduce o significado de palabras
gregas non estudadas a partir do
contexto ou de palabras da súa lingua
ou doutras que coñeza.
CCL
Dpto. de Latín IES CURTIS CURSO 2016 - 2017
Grego II, 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Comptencias clave
d e f ñ
Ampliación de vocabulario básico
grego: linguaxe literaria e filosófica.
Relacionar palabras da mesma familia
etimolóxica ou semántica.
Comprende e explica a relación entre
termos pertencentes á mesma familia
etimolóxica ou semántica.
CCL
d e d
Etimoloxía e orixe das palabras da
propia lingua.
Recoñecer a etimoloxía e evolución
das palabras da propia lingua.
Recoñece e distingue cultismos,
termos patrimoniais e neoloxismos a
partir do étimo grego, e explica as
evolucións que se producen nun caso
e en outro.
CCL
d
e
f
Descomposición de palabras nos seus
formantes.
Recoñecer e identificar os elementos
léxicos e os procedementos de
formación do léxico grego, a
derivación e a composición, para
entendr mellor os procedementos de
formación de palabras nas linguas
actuáis.
Descompón palabras tomadas tanto
do grego antigo como da lingua propia
nos seus formantes e explica o seu
significado.
CCL
Sabe descompor unha palabra nos
seus formantes e coñecer o seu
significado en grego, para aumantar o
caudal léxico e o coñecemento da
lingua propia.
CCL