programaciÓn didÁctica 1º eso departamento ......tema 1 o planeta terra obxectivos • b • e...

IES CELSO EMILIO FERREIRO CELANOVA

1

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA 1º ESO

DEPARTAMENTO DE XEOGRAFÍA E HISTORIA

CURSO 2020-2021


2

ÍNDICE

APARTADO TITULO PÁXINA

1 Introdución e contextualización 4

2 Obxectivos do curso 4

3 Contribución ao desenvolvemento das competencias clave.

Relación dos estándares de aprendizaxe avaliables da materia

que forman parte dos perfís competenciais

5

4 Concreción para cada estándar de aprendizaxe: temporalización

e grao mínimo de consecución para superar a materia

25

5 Xustificación da programación con respecto ás unidades e a súa

temporalización

106

6 Metodoloxía didáctica 106

7 Materiais e recursos didácticos 106

8 Procedementos e instrumentos de avaliación 107

8.1. Avaliación inicial 107

8.2. Avaliación contínua e instrumentos de avaliación 108

8.3. Avaliación extraordinaria 109

9 Elementos transversais 110

10 Medidas de atención á diversidade 111

11 Actividades de seguimento, recuperación e avaliación das

materias pendentes

111

12 Actividades complementarias e extraescolares 111

13 Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a

práctica docente da programación didáctica.

111

14 Indicadores de logro para avaliar a programación didactica 112

15 Anexos: ensino presencial ou ensino telemátcio. Avaliación. 113


3

Aclaracións á programación

15.1. Situacións de transición entre o curso 2019/2020 e

2020/2021

113

15.2. Situacións excepcionais que se puidesen derivar da COVID-

19 no seu caso

113

15.3. Avaliación continua e instrumentos de avaliación en

situación excepcionais que se puidesen derivar da COVID-19 no

seu caso

114

15.4. Sobre o dereito á educación para aquel alumnado que non

poida seguir as ensinanzas telemáticas

116


4

1.INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN

O coñecemento da sociedade, a súa organización e funcionamento ao longo do tempo é esencial para poder entender o mundo actual. Coñecer o espazo onde se desenvolven as sociedades, os recursos naturais e o uso que se deu a estes, apórtanos datos sobre o pasado e permítenos anticipar algúns dos problemas do futuro. As disciplinas de Xeografía e Historia son dous importantes eixes vertebradores para o coñecemento da sociedade, xa que contemplan a realidade humana e social dende unha perspectiva global e integradora e ofrecen unha maior capacidade para a estruturación dos feitos sociais; sen embargo a sociedade actual, cada vez máis complexa, require da intervención doutras disciplinas como a Economía, Socioloxía, Ecoloxía ou Historia da Arte, que aportan análises diferentes e complementarios, para a mellor comprensión da realidade social.

Na ESO, a materia de Xeografía e Historia pretende profundar nos coñecementos adquiridos polos estudantes na Educación Primaria, favorecer a comprensión dos acontecementos, procesos e fenómenos sociais no contexto no que se produce, tendo sempre en consideración as diferentes escalas de estudo (mundo, Europa, España, Galiza), analizar os procesos que dan lugar aos cambios históricos e seguir adquirindo as competencias necesarias para comprender a realidade do mundo no que viven, as experiencias colectivas pasadas e presentes, a súa orientación no futuro, así como o espazo no que se desenvolve a vida en sociedade.

O aporte da Xeografía e Historia ao desenvolvemento das competencias chave é moi relevante. Deste xeito poderiamos dicir que a través da materia desenvólvense competencias que na práctica funcionan como propias (as Competencias sociais e cívicas en relación con contidos propios tanto da Historia como da Xeografía e a Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía en Xeografía); a Competencia de conciencia e expresións culturais ten unha presenza destacada pola relación que o estudo das manifestacións artísticas e a evolución do pensamento e da cultura teñen na Historia, e de maneira específica, na Historia da Arte. A importancia que a materia ten para o desenvolvemento da Competencia sentido da iniciativa e espírito emprendedor evidénciase na dimensión conceptual de dita competencia posta en relación con coñecementos de xeografía e historia económicas, pero tamén na dimensión máis procedemental dela. O desenvolvemento das competencias de Comunicación lingüística, Dixital e de Aprender a aprender impregnan todo o currículo da Xeografía e Historia pois presentan unha dimensión instrumental que nos obriga a telas presentes ao longo dos catro cursos da ESO.

A materia de Xeografía e Historia é un vehículo adecuado para animar o emprendemento. Ademais, o desenvolvemento sostible e medio, os riscos de explotación e o abuso e maltrato son ineludibles. O tratamento metodolóxico da materia debe axustarse ao nivel competencial inicial do alumnado, partindo cando cumpra de aprendizaxes máis simples, respectando distintos ritmos e estilos de aprendizaxe que teñan en conta a atención á diversidade. A Xeografía e Historia permite desenvolver metodoloxías activas, nas que o traballo individual e cooperativo e a aprendizaxe por proxectos estean permanentemente presentes, con elaboración de diferentes tipos de materiais, integrando de forma especial as TIC e cun enfoque orientado á realización de tarefas e resolución de problemas. É moi importante ter presente o papel do docente como orientador, promotor e facilitador do desenvolvemento competencial do alumnado e non esquecer a adecuada coordinación entre os docentes.

2.OBXECTIVOS DO CURSO

• Analizar e identificar as formas de representación do noso planeta utilizando datos de coordenadas xeográficas

. • Describir o medio físico europeo.

• Situar no mapa de Europa as principais unidades e elementos do relevo continental.

• Coñecer, describir e situar no mapa, os grandes conxuntos bioclimáticos que conforman o espazo xeográfico europeo.

• Coñecer os principais espazos naturais de Europa.

• Manexar diferentes representacións cartográficas e as súas escalas.


5

• Localizar no mapamundi, as principais unidades do relevo mundial e os grandes ríos.

• Localizar no globo terráqueo, as grandes zonas climáticas e identificar as súas características.

• Analizar a acción do ser humano sobre o medio e as súas consecuencias. •

Comprender e explicar o proceso de hominización.

• Analizar os principais acontecementos da historia da humanidade, situándoos nos distintos períodos históricos.

• Datar os diferentes períodos históricos situándoos en diferentes eixes cronolóxicos.

• Coñecer os primeiros ritos relixiosos.

• Coñecer e describir as características da vida humana en cada período histórico.

• Describir a organización socioeconómica das civilizacións, despois do neolítico.

• Comprender a diacronía e sincronía de diferentes culturas.

• Recoñecer a importancia do descubrimento da escritura.

• Comprender e explicar os principais trazos das culturas grega e romana

3. CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE. RELACIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE AVALIABLES DA MATERIA QUE FORMAN PARTE DOS PERFÍS COMPETENCIAIS

PRIMEIRO TRIMESTRE TEMA 1 O PLANETA TERRA

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

CONTIDOS

• As características da Terra e a posición que

ocupa no Espazo.

• As orixes do Universo.

• A Via Láctea.

• Os planetas do Sistema Solar.

• A forma e a dimensión da Terra.

• As coordenadas xeográficas.

• A representación da Terra. Os distintos tipos de

proxeccións.

• A representación da Terra a partir de diversas

proxeccións.

• O uso das proxeccións cartográficas.

• Os mapas físicos.

• Os mapas temáticos e a súa interpretación.

• O globo terráqueo e o planisferio.

• A latitude e a lonxitude na localización das liñas

imaxinarias da Terra.

• A orientación e localización mediante as TIC e os

sistemas de GPS.

• Os SIG; características, usos e elementos que o

integran.

• Interpretación dun mapa topográfico.

• Análise dun mapa de fusos horarios.

• Os marcos horarios; horario oficial e horario

solar.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN

• Analizar e identificar a forma e dimensións do

noso planeta a partir do estudo de mapas físicos

e de mapas temáticos.

• Observar a representación da Terra, a partir da

localización nun mapa de espazos xeográficos

utilizando as coordenadas xeográficas.

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE

• Analiza e clasifica tipos de mapas e proxeccións segundo

a súa función e utilidade. C. Sociais e Cívicas - C.

Aprender a Aprender - C. Dixital - C. Matemática, Cien-

cias e Tecnoloxía.Analiza mapas de fusos horarios e

comprende o procedimiento das distintas unificacións

horarias do planeta. - C. Lingüística - C. Matemática,

Ciencias e Tecnoloxía. - C. Sociais e Cívicas - C.

Aprender a Aprender - C. Dixital - C. Lingüística.

• Localiza un punto xeográfico nun planisferio e distingue

os hemisferios da Terra e as súas principais

características.. C. Sociais e Cívicas - C. Aprender a

Aprender - C. Dixital - C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía.

• LOcaliza espazos xeográficos e lugares nun mapa a partir

da análise de datos e a aplicación de coordenadas

xeográficas .. C. Sociais e Cívicas - C. Aprender a


Tecnoloxía.

• Indica as características e o uso dos meridianos e

paralelos do globo terráqueo. C. Sociais e Cívicas - C.

Aprender a Aprender.

• Compara distintos tipos de mapas e proxeccións. Sociais


6

• Traballar con diversas aplicacións “App” e novas

fontes dixitais.

• Utilización do vocabulario específico do tema.

e Cívicas - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

- C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

TEMA 9. A PREHISTORIA

OBXECTIVOS

• c

• g

• h

• l

• n

• ñ

CONTIDOS

A Prehistoria e a Historia.

– A Arqueoloxía e o estudo da Prehistoria.

– Etapas e cronoloxía da Prehistoria.

– Interpretación dun eixe cronolóxico relativo á

Prehistoria.

– O proceso de hominización.

– As orxes do ser humano e a súa evolución.

– O Paleolítico: a caza e a recolección.

– Os instrumentos no Paleolítico.

– Explicación detallada dalgúns procesos de traballo

realizados polas sociedades prehistóricas: fabricación

de bifaces, manufactura cerámica, etc.

– A vida nun campamento paleolítico.

– Os xacementos arqueolóxicos.

– Valoración e respecto do patrimonio histórico,

artístico e arqueolóxico como fonte de coñecemento

do noso propio pasado.

– O Neolítico: a difusión da agricultura e tamén da

gandería.

– A tecnoloxía e os labores agrícolas no Neolítico.

– O proceso de sedentarización no Neolítico

– A vida nunha aldea neolítica.

– A Idade dos Metais: metalurxia, artesáns e

comerciantes.

– A construción de megalitos.

– As crenzas relixiosas e a arte das cavernas: pintura

rupestre e arte mobiliar.

– A Prehistoria na Península Ibérica.

– Elaboración dun eixe cronolóxico sobre a Prehistoria e

as súas etapas.

– Descrición da evolución humana.

– Análise e interpretación de fontes primarias e

secundarias.


• Establecer a orixe da especie humana nos

primates, describir o proceso de hominización e

a evolución humana desde o Austrolopitecus ao

Homo Sapiens.

• Establecer con claridade a duración das

principais etapas da historia e identificar con

claridade a orde e cronoloxía da Prehistoria, a

Historia, a Idade Media, a Idade Moderna e a

Idade Contemporánea.

• Identificar e caracterizar o Neolítico e o

Paleolítico describendo os modos de vida

propios de cada unha destas etapas da

Prehistoria.

• Identificar e recoñecer diversos tipos de fontes

históricas empregándoas para reforzar ou

ampliar o coñecemento de temas históricos

previamente traballados.


• Describe os cambios evolutivos desde os

primates ata os homínidos e a especie humana

na actualidade. C. Matemática, Ciencias e Tecn.

- Aprender a Aprender.

• Realiza e completa diversos eixes cronolóxicos

situando en orde cronolóxico diferentes etapas

ou sucesos históricos. C. Matemática, Cienc.

Tecnol. - Aprender a Apr.

•

•

• Explica a cronoloxía e as peculiaridades no modo

de vida, a arte e a tecnoloxía do Paleolítico e do

Neolítico. C. Com. Lingüística - C. Matemática,

Ciencias e Tecnol.

• Recoñece e asimila a necesidade de fontes

históricas na comprensión de etapas e de

sucesos históricos. C. Matemática, Ciencias e

Tecnol. - Aprender a Aprender.

•

•

• Identifica diferentes tipoloxías de fontes de

coñecemento histórico e interprétaas para

ampliar coñecementos históricos. C.

Matemática, Cienc. Tecn. - Aprender a Apr.

TEMA 2 . O RELEVO DA TERRA

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

CONTIDOS

• A estrutura da Terra: o seu núcleo, o seu manto

e a codia.

• O lugar máis elevado e o lugar que está máis

profundo da Terra.


• Analizar e identificar as formas de representación

do noso planeta e localizalas correctamente


• Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa

utilizando datos de coordenadas xeográficas. C.

Aprender a Aprender – C. Lingüística – C. Dixital.

• Localiza no mapa as principais unidades e

elementos do relevo europeo. C. Lingüística - C.


7

• g

• Panxea e a deriva continental.

• Os volcáns e a súa estrutura.

• Os terremotos.

• A magnitude dos terremotos: Escalas de

Mercalli e de Richter.

• Os axentes externos da formación do relevo.

• A acción moldeadora da auga.

• A acción moldeadora do vento.

• A acción erosiva da vexetación.

• A acción moldeadora do ser humano.

• As formas do relevo terrestre e oceánico.

• O relevo dos continentes.

• Os tres grandes conxuntos do relevo de Europa:

A Gran Chaira, os macizos antigos e os mozos.

• A altimetría do relevo.

• Interpretación dun perfil altimétrico.

• Análise dun porto de montaña e dunha etapa da

Volta Ciclista a España.

• Representación de perfís.

• Trabalo con mapas.

• Localización de sendeiros nos mapas.

• Deseño dun itinerario natural.

• Análise das consecuencias dos terremotos en

distintos puntos do planeta.

espazos xeográficos e lugares nun mapa

utilizando datos de coordenadas xeográficas.

• Describir as peculiaridades do medio físico

español, europeo e mundial situando os

elementos principais en mapas e planisferios.

• Coñecer, describir e valorar a acción do home

sobre o medio ambiente e as súas consecuencias.

Matemática, Ciencias e Tecnoloxía. - C. Aprender

a Aprender - C. Dixital.

• Localiza nun mapa físico mundial os principais

elementos e referencias físicas: mares e océanos,

continentes, illas e arquipélagos máis

importantes, ademais dos ríos e das principais

cadeas montañosas. C. Aprender a Aprender - C.

Dixital - C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

• Sitúa nun mapa físico as principais unidades do

relevo español, europeo e mundial. C. Aprender a


Tecnoloxía - Sentido de iniciativa e espírito

emprendedor.

• Enumera e describe as peculiaridades do medio

físico español e mundial. C. Sociais e Cívicas - C.

Aprender a Aprender - C. Lingüística - Sentido de

iniciativa e espírito emprendedor – C. Dixital - C.

Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

• Describe as diferentes unidades de relevo con

axuda do mapa físico de España. Sociais e Cívicas

- Sentido de iniciativa e espírito emprendedor - C.

Lingüística - C. Aprender a Aprender.

• Indica as consecuencias da relación entre a acción humana e os problemas medioambientais. Sociais e Cívicas - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor - C. Lingüística - C. Aprender a Aprender – C. Dixital

TEMA 10. AS PRIMEIRAS CIVILIZACIÓNS. MESOPOTAMIA E EXIPTO

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

• l

CONTIDOS

Os ríos e a orixe das primeiras civilizacións urbanas que

existiron.

– Exipto e Mesopotamia: as enchentes dos ríos e o

deserto.

– A orixe da escritura.

– A escritura cuneiforme e a escritura xeroglífica.

– Mesopotamia: as primeiras cidades-Estado e os

primeiros imperios.

– A cidade de Ur.

– A arte mesopotámica.

– Lectura dun fragmento do código de Hammurabi.

– A unificación de Exipto.

– A sociedade exipcia: o faraón, os privilexiados e logo o

pobo.


• Identificar e describir as civilizacións urbanas que

se estableceron en Mesopotamia e Exipto a

partir do IV milenio a.C.

• Recoñecer, explicar e establecer a cronoloxía das

principais etapas da historia do Antigo Exipto

caracterizando o seu contexto xeográfico,

político e social.


• explica os principais trazos dsa organización

social e económica en Mesopotamia e no Antigo

Exipto. C. Soc. e Cívicas - Aprender a Apr. – Conc.

e exp. cult.

• Interpreta mapas temáticos sobre a xeografía, o

río Nilo e as fases da expansión do Exipto dos

faraóns. C. Aprender a Aprender - C. Dixital - C.

Sociais e Cívicas.

• Describe as principais características das etapas

históricas nas que se divide Egipto. C. Sociais e

Cívicas – C. Aprender a Aprender.


8

– A vida cotiá no Antigo Exipto.

– Observación de ilustracións dunha aldea agrícola ou

dun barrio de artesáns no Antigo Exipto.

– Os deuses e as crenzas relixiosas existentes no Antigo

Exipto.

– A vida de ultratumba no Antigo Exipto.

– A arquitectura relixiosa e funeraria do Antigo Exipto.

– Descrición e análise de obras de arte de Exipto e

Mesopotamia.

– Interese por coñecer e conservar o patrimonio

cultural.

– Lectura e interpretación dalgúns dos primeiros textos

históricos.

– Observación e interpretación de mapas, debuxos e

plantas de edificios.

– Análise comparativa dun templo mesopotámico e dun

exipcio.

– A mastaba, a pirámide e o hipoxeo e o seu significado

no Antigo Exipto.

– Análise e comparación das características de

diferentes edificios funerarios.

– Realización dun comentario de texto histórico

– Análise combinada dun fragmento do Libro dos

Mortos e dunha pintura do xuízo de Osiris

• Describir manifestacións representativas da

arquitectura e da arte no Antigo Exipto e en

Mesopotamia.

• Comprender e describir as principais

características da relixión egipcia.

• Identifica, sitúa xeograficamente e describe

construcións paradigmáticas da arquitectura

exipcia e mesopotámica. Conc. e Exp. Culturais. -

Com. Lingüística.

• Recoñece e describe as deidades do Antigo

Exipto. Conciencia. e Exp. Culturais. -

Comunicación Lingüística - Sociais e Cívicas.

• Identifica e describe os ritos, mitos e crenzas

relixiosas do Antigo Exipto. Conc. e Exp.

Culturais. - Com. Lingüística - Sociais e Cívicas.

TEMA 3. A HIDROSFERA. AUGA DOCE E AUGA SALGADA

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

• h

CONTIDOS

- A auga na natureza.

– A hidrosfera.

– A auga como fonte de recursos.

– O consumo de auga.

– O ciclo natural da auga.

– As augas oceánicas: auga salgada.

– A auga en movemento: correntes mariñas e mareas.

– O aproveitamento da riqueza que hai nos oceános e

nos mares.

– As augas continentais.

– Os ríos e os lagos.

– As augas subterráneas: os acuíferos.

– Os icebergs e os glaciares.

– A auga atmosférica.

– A distribución das augas do planeta: os océanos e os

mares.

– Os ríos de Europa e de España.


• Describir as peculiaridades do medio físico de

España, de Europa e do mundo.


• Enumera e describe as peculiaridades do medio físico

español. C. Aprender a Aprender – C. Lingüística – C.



mundial. C. Lingüística - C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía. - C. Aprender a Aprender.

• Explica as características dos distintos corpos de

auga e diferénciaos. C. Aprender a Aprender - C.


• Localiza nun mapa físico mundial os principais

elementos e referencias físicas: mares e océanos,

continentes, illas e arquipélagos máis

importantes, ademais dos ríos e as principais

cadeas montañosas. C. Dixital - C. Matemática,

Ciencias e Tecnoloxía.

• Indica as consecuencias da relación entre a


9

– As vertentes hidrográficas europeas e españolas.

– Valoración da escaseza de auga.

– Análise das consecuencias da crise mundial pola

escaseza de auga.

– Comparación sobre o acceso e dispoñibilidade da

auga.

– Lectura da factura da auga.

– Interpretación da presenza de auga nunha paisaxe

natural mediterránea.

– Análise do caudal dos ríos españois.

– Elaboración dun decálogo polo desenvolvemento

sostible.

• Localizar no mapamundi físico as principais

unidades do relevo mundiais e os grandes

ríos.Localizar no globo terráqueo as grandes

zonas climáticas e identificar as súas

características.


sobre o medio ambiente e as súas

consecuencias.

acción humana e os problemas medioambientais. Sociais e Cívicas - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor - C. Lingüística - C. Aprender a Aprender.

SEGUNDO TRIMESTRE TEMA 11. GRECIA, DE POLIS A IMPERIO

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

• l

CONTIDOS

O nacemento do mundo grego.

– Trazos comúns dos pobos que configuran a civilización

grega: lingua, literatura e relixión.

– As polis gregas: organización social e formas de

goberno.

– A estrutura urbanística dunha polis grega.

– Esparta e Atenas: dous modelos diferenciados de polis.

– Comparación das distintas formas de goberno do

mundo grego.

– Lectura dun texto de Aristóteles sobre a polis.

– A democracia ateniense: principais institucións

democráticas.

– Observación e interpretación dun organigrama da

democracia ateniense.

– Os grupos sociais da polis ateniense.

– Reflexión sobre as características e limitacións da

democracia ateniense.



históricas empregándoas para reforzar ou ampliar

o coñecemento de temas históricos previamente

traballados.

• Identificar e describir as particularidades da polis,

a súa extensión reducida, as súas actividades

económicas e a súa organización social e política.

• Establecer con claridade a duración das principais

etapas da historia e identificar con claridade a

orde e cronoloxía da Prehistoria, da Historia, da

Idade Media, da Idade Moderna e da Idade

Contemporánea.

• Identifica a orixe grega do concepto de

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS

CLAVE


históricas na comprensión de etapas e de



• Caracteriza o espazo físico da polis e algúns trazos

da súa organización social e económica. Sociais

e cívicas. - Aprender a Aprender – Conc. e Exp.

Culturais.

• Realiza e completa diversos eixes cronolóxicos

situando en orde cronolóxica diferentes etapas

ou sucesos históricos. C. Matemática, Cienc.

Tecnol. - Aprender a Apr.


10

– Comparación da democracia ateniense coa democracia

actual.

– As colonizacións gregas no Mediterráneo.

– Identificación nun mapa das colonias gregas e das rutas

marítimas do mediterráneo.

– Descrición a través de diferentes documentos do

proceso de fundación dunha colonia grega.

– A vida cotiá que se facía en Atenas: a voda, o fogar e a

familia.

– O dominio ateniense de Grecia.

– O reino de Macedonia e o Imperio de Alexandre

Magno.

– Lectura e comentario de documentos históricos

escritos.

– Análise e interpretación de mapas e información

cartográfica.

– Procura de información para un traballo de

investigación sobre un tema específico.

– Descrición de espazos físicos representativos do

mundo grego.

– Explicación das causas e as consecuencias dun feito

histórico.

democracia, caracteriza o funcionamento da

democracia ateniense e reflexiona sobre as súas

características.

• Recoñecer os trazos básicos da cultura, da

ciencia e da arte da civilización grega e a súa

pervivencia na nosa civilización actual.

• Recoñece e describe os trazos da democracia

ateniense e compáraa coa nosa actual

concepción da democracia. Sociais e cívic. –

Sent., Inic, e Esp. Emp.

• Explica as características xerais da arte grega e

describe algunhas das súas manifestacións

máis relevantes. Conc.e Expresións culturais,

Com. Lingüística.

• Describe diferentes áreas do saber e da cultura

helénicas e a súa pervivencia na nosa

civilización actual. Conc. e Expresións culturais,

Com. Lingüística.

TEMA 4. O TEMPO ATMOSFÉRICO OBXECTIVOS

• b • e

• f

• g

• h

CONTIDOS

– A atmosfera e a súa composición.

– A atmosfera como cuberta protectora.

– -A estrutura da atmosfera.

– A radiación solar: os seus efectos beneficiosos e os

seus riscos.

– A temperatura da atmosfera.

– O termómetro.

– A humidade do aire.

– As precipitacións.

– O higrómetro e o pluviómetro.

– Os tipos de precipitación: chuvia, orballo, néboa,

neve, poalla e saraiba.

– A presión atmosférica: o aire quente e o aire frío.

– Os ventos: ventos permanentes, ventos estacionais e

ventos locais.

– A auga atmosférica.

– A distribución das augas do planeta: os océanos e os

mares.

– O anemómetro e a veleta.

– Os anticiclóns e as borrascas.

– Causas e consecuencias das inundacións.

– Análise das perdas por riscos naturais.

– Os sistemas de prevención das inundacións.

– A chuvia ácida e as súas consecuencias.


• Coñecer e describir os grandes conxuntos

bioclimáticos que forman o espazo xeográfico

español.

• Coñecer, comparar e describir correctamente os

grandes conxuntos bioclimáticos que forman o

espazo xeográfico europeo.

• Coñecer, describir e valorar a acción do home sobre o medio ambiente e as súas consecuencias


CLAVE

• Analiza e describe o tempo meteorolóxico e o

clima de España a partir de mapas e datos

estatísticos. C. Lingüística – C. Matemática,

Ciencias e Tecnoloxía.

• Coñece e describe os factores climáticos e os

elementos do tempo. C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía – C. Aprender a Aprender – C. Dixital –

Sociais e Cívicas.

• Realiza procuras en medios impresos e dixitais

referidas a problemas medioambientais actuais e

localiza páxinas e recursos web directamente

relacionados con eles. C. Dixital –Sociais e Cívicas

– C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxíai


acción humana e os problemas

medioambientais. Sentido de iniciativa e espírito


11

– Os efectos da chuvia ácida nun bosque.

– Comentario dun mapa do tempo.

– A previsión meteorolóxica.

– Localización das catástrofes naturais.

– As estacións meteorolóxicas.

– Elaboración dun vídeo de información meteorolóxica.

emprendedor – C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía – C. Lingüística

TEMA 12. COLONIZACIÓNS E POBOS PRERROMANOS

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

• l

CONTIDOS

A chegada dos pobos indoeuropeos á Península Ibérica.

– Interpretación de mapas que tratan sobre os pobos

indoeuropeos.

– A formación dos pobos iberos e celtas.

– Observación dun mapa sobre os poboaamentos

fenicios, gregos e cartaxineses na Península Ibérica.

– As colonizacións mediterráneas: os fenicios, os gregos

e os cartaxinenses.

– Coñecemento profundo e análise da estatuaria fenicia

e púnica.

– Os pobos celtas e celtíberos: a súa identificación, a súa

economía, a súa sociedade e o seu urbanismo e

descricións completas.

– A arte celta.

– Os pobos iberos: identificación, sociedade, economía,

crenzas relixiosas e urbanismo.

– Descrición de poboamentos gregos, celltas e iberos a

partir da observación guiada de ilustracións.

– Recoñecemento das áreas de influencia de celtas,

celtíberos e iberos a partir da análise de mapas.

– A arte ibérica: a arquitectura, a escultura e as damas

ibéricas.

– Observación, análise e valoración de diferentes obras

artísticas de época prerromana na Península Ibérica.

– Lectura dunha fonte primaria sobre os pobos

prerromanos.

– Interpretación de reconstrucións históricas de vivendas

celtas.

– Análise de obxectos prerromanos como fontes de

coñecemento histórico.

– Caracterización e descrición completa de obras de arte

celtas.

– Análise pautada dunha escultura celta.

– Elaboración dun tríptico Dun xacemento de interese

histórico da Comunidade


• Localizar os diferentes pobos prerromanos na

Península Ibérica e situar as principais colonias

gregas no territorio peninsular.

• Caracterizar os modos de vida dos pobos iberos,

celtas e dos pobos colonizadores e ademais os

aspectos básicos da súa organización social,

económica, artística e cultural.




traballados.


CLAVE

• Emprega adecuadamente mapas para situar

correctamente os diferentes pobos prerromanos

na Península. C. Aprender a Aprender – Dixital.

• Describe as particularidades dla organización

social e económica e da vida cotiá dos iberos e

dos celtas. Sociais e Cívicas – Conciencia e Expr.

Culturais.

• Identifica e describe con detalle mostras

representativas da arte ibérica e celta. Conciencia

e Expr. Culturais - Comunicación. Lingüística –


• Entende que varias culturas convivían á vez en

diferentes enclaves xeográficos e expón o tema

oralmente e por escrito. Sociais e Cívicas.


históricas na comprensión de etapas e de sucesos

históricos. C. Matemática, Ciencias e Tecnol. -


• Idetifica diferentes tipoloxías de fontes de

coñecemento histórico e interprétaas para

ampliar coñecementos históricos. C. Matemática,

Cienc. Tecn. - Aprender a Apr

TEMA 5. OS CLIMAS DA TERRA

OBXECTIVOS

• b

CONTIDOS

A distribución das temperaturas.

– A latitude e as franxas climáticas.





CLAVE

• localiza nun mapa e analiza e compara os


12

• e

• f

• g

• h

– A altitude.

– A continentalidade.

– A variación térmica anual.

– A distribución das precipitacións.

– As precipitacións e as zonas climáticas.

– A intensidade das chuvias.

– Os ventos e a presión atmosférica: borrascas e

anticiclóns.

– As chuvias orográficas.

– A pluviosidade media anual.

– Os climas temperados,: oceánico, mediterráneo e

continental.

– Os climas extremos: ecuatorial, tropical, desértico,

polar e de alta montaña.

– A gran diversidade de climas de España.

– Os monzóns do sueste asiático.

– As consecuencias dos monzóns na agricultura.

– O efecto invernadoiro.

– Valoración do papel modificador da actividade

humana sobre o clima.

– Os gases de efecto invernadoiro.

– Valoración da importancia do Protocolo de Quioto.

– Construción e interpretación dun climograma.

– Análise dos problemas das emisións de dióxido de

carbono.

– Análise dos efectos do cambio climático.

– Valoración da propia pegada de carbono.

– Cálculo da pegada ecolóxica propia.

español.

• Coñecer, comparar e describir os grandes

conxuntos bioclimáticos que conforman o espazo

xeográfico europeo.

• Coñecer os principais espazos naturais do noso

continente.

• LoCalizar no mapamundi físico as principais

unidades do relevo mundiais e os grandes ríos.

Localizar no globo terráqueo as grandes zonas

climáticas e identificar as súas características.



consecuencias.

grandes conxuntos ou espazos bioclimáticos de

españa. sentido de iniciativa e espírito

emprendedor – c. aprender a aprender.

• clasifica e localiza nun mapa os distintos tipos de

clima de europa. c. aprender a aprender – c.

dixital.

• coñece e describe os factores climáticos e os

elementos do tempo. c. matemática, ciencias e

tecnoloxía.

• distingue e localiza nun mapa as zonas

bioclimáticas do noso continente. c. aprender a

aprender – sentido de iniciativa e espírito

emprendedor.

• elabora climogramas e mapas que sitúen os

climas do mundo nos que reflicten os elementos

máis importantes. c. matemática, ciencias e

tecnoloxía.

• identifica as principais características das

grandes zonas climáticas da terra. c. matemática,

ciencias e tecnoloxía – c. aprender a aprender –

sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

• realiza procuras en medios impresos e dixitais


localiza páxinas e recursos web que están

directamente relacionados con eles. sentido de

iniciativa e espírito emprendedor – c. dixital.

• indica as consecuencias da relación entre a


medioambientais. c. matemática, ciencias e

tecnoloxía – sociais e cívicas – sentido de

iniciativa e espírito emprendedor.

TEMA 13. ROMA, DA REPÚBLICA Ó IMPERIO

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

CONTIDOS

As orixes históricas de Roma.

– Lectura dun texto de Tito Livio sobre as orixes de

Roma.

– Interpretación dun plano da cidade de Roma na época

da Monarquía.

– A cidade de Roma na época da Monarquía.





traballados.


CLAVE






13

• l

– As lendas sobre a orixe de Roma.

– A Roma republicana: cidadanía, grupos sociais e

institucións políticas.

– Análise e interpretación de organigramas sobre a

organización política da Monarquía e tamén da

República romanas.

– A expansión territorial de Roma: 500 a.C-século I d.C.

– Interpretación dun mapa sobre a expansión territorial

de Roma.

– A crise da República: conflitos sociais e tamén guerras

civís.

– O goberno imperial.

– Comparación entre o sistema de goberno da República

e o do Imperio.

– O Imperio romano e a pax romana.

– Descrición das rutas comerciais no Imperio Romano

durante a pax romana.

– Recreación da visita dun lexionario á cidade de Roma

na época do Imperio.

– Interpretación de ilustracións sobre diversos aspectos

urbanísticos da cidade de Roma.

– A sociedade romana en tempos do Imperio: cidadáns,

escravos e libertos.

– A situación das mulleres en Roma.

– A crise do Imperio.

– A división do Imperio e a desaparición do Imperio de

Occidente.

– Análise e comentario de textos históricos da época

romana.

– Interese por coñecer e conservar o patrimonio cultural.

– Elaboración dun eixe cronolóxico sobre as etapas

e algúns sucesos clave na historia de Roma.

• Recoñecer os trazos básicos da cultura, da técnica

e da arte da civilizaciónromana e a súa


• Identificar e describir os trazos principais da

sociedade, economía e cultura romanas.

• Explica as características xerais da arte romana e

describe algunhas das súas manifestacións máis

relevantes. Conc. e Expresións culturais, Com.

Lingüística.

• Analiza e explica os procesos de expansión

territorial de Roma en diferentesetapas históricas.

C. Lingüística - C. Sociais e Cívicas.

• Identifica e describe o funcionamento das

institucións políticas de Roma en diferentes

períodos históricos. C. Lingüística - C. Sociais e

Cívicas.

• Describe as particularidades da vida cotiá e a

organización social de Roma en diferentes etapas

da súa historia. C. Lingüística - C. Sociais e Cívicas.

TERCEIRO TRIMESTRE TEMA 6. AS PAISAXES DE CLIMAS TEMPERADOS

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

• h

CONTIDOS

As paisaxes de Europa.

– Paisaxes naturais e paisaxes humanizadas.

– As paisaxes naturais de Europa.

– A paisaxe oceánica: condicións naturais, ríos e

vexetación.

– A paisaxe oceánica humanizada.

– A arquitectura da paisaxe oceánica.

– A paisaxe mediterránea: condicións naturais, ríos e

vexetación.




español.


• Localiza nun mapa os grandes conxuntos ou

espazos bioclimáticos de España. Sentido de

iniciativa e espírito emprendedor.

• Explica as características fundamentais das

paisaxes de climas temperados. C. Aprender a

Aprender – C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía

– Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

• Describe os factores formadores e modeladores

das paisaxes naturais e humanizadas. C.

Matemática, Ciencias e Tecnoloxía – Sentido de


14

– A paisaxe mediterránea humanizada.

– O turismo nas paisaxes mediterráneas.

– A paisaxe continental: condicións naturais, ríos e

vexetación.

– A paisaxe continental humanizada.

– A agricultura nas paisaxes continentais.

– A diversidade das paisaxes naturais de España.

– A paisaxe oceánica ou atlántica humanizada.

– A paisaxe mediterránea humanizada.

– A paisaxe mediterránea continental humanizada.

– A paisaxe das illas Canarias humanizada.

– Análise das causas dos incendios forestais.

– Valoración dos incendios forestais en España.

– A prevención e o combate dos incendios forestais.

– A desparición do mar de Aral: as causas e as

consecuencias.

– Os problemas asociados á desertización.

– O futuro do mar de Aral.

– Interpretación dunha paisaxe a través da fotografía.

– Localización das Reservas da Biosfera de Europa.

– Análise da evolución dunha paisaxe humanizada.

– Deseño dun programa para celebrar o Día

Internacional dos Bosques.

Confección dun cómic sobre o Parque Nacional das

Tablas de Daimiel.


continente.



consecuencias.

iniciativa e espírito emprendedor – C. Lingüística.




relacionados con eles. C. Lingüística.



medioambientais. C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía – C. Aprender a aprender

TEMA 14. O LEGADO DA ANTIGÜEDADE

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

• l

CONTIDOS

• A filosofía e a ciencia na civilización grega.

• A orixe grega da terminoloxía científica actual.

• A literatura grega e romana: xéneros literarios e

autores destacados.

• Reflexión sobre os motivos polos que a nosa

cultura se considera herdeira da tradición

grecorromana.

• O santuario de Olimpia e a celebración dos

Xogos Olímpicos.

• Lectura dun texto de Isócrates sobre os xogos

olímpicos.

• A mitoloxía clásica.

• Identificación dos nomes gregos dos deuses e a

súa correlación cos nomes romanos.

• O culto aos deuses en Grecia e en Roma.

• A arquitectura grega: templos e teatros.

• Identificación e caracterización das ordes

arquitectónicas gregas.

• A Acrópole de Atenas.

• A arquitectura romana.





traballados.

• Establecer con claridade a duración das principais

etapas da historia e identificar con claridade a

orde e cronoloxía da Prehistoria, da Historia, da

Idade Media, da Idade Moderna e da Idade

Contemporánea.

• Recoñecer os trazos básicos da cultura, da ciencia

e da arte da civilización grega e a súa pervivencia

na nosa civilización actual.


e da arte da civilización romana e a súa



CLAVE


históricas nla comprensión de etapas e de



• Identifica distintos trazos da organización socio-

política e económica das polis gregas a partir

de diferentes tipo de fontes históricas. C.

Conciencia e exp. Cult.

• Explica as características xerais da arte grega e


máis relevantes. Conc. e Expresións culturais,

Com. Lingüística.

• Describe diferentes áreas do saber e da cultura

helénicas e a súa pervivencia na nosa


15

• Reflexión sobre a funcionalidade da arquitectura

romana.

• Análise de diferentes obras representativas da

arquitectura grega e romana.

• A escultura grega e romana.

• Identificación do carácter idealista da escultura

grega e do realismo escultórico romano.

• Observación e descrición de diferentes obras

representativas da escultura grega e romana.

• A pintura e a cerámica en Grecia.

• A pintura e os mosaicos en Roma.

• Análise pautada dun mosaico romano.

• Os símbolos e a arte dos primeiros cristiáns.

• A figura de Xesús de Nazaret e as súas

ensinanzas.

• As primeiras comunidades cristiás.

• Análise pautada do Partenón.

civilización actual. Conc. e Expresións Culturais,

Com. Lingüística.



máis relevantes. Conc. e Expresións culturais,

Com. Lingüística.

• Compara obras arquitectónicas e escultóricas de

época grega e romana. Conc. e Expresións

culturais, Com. Lingüística – Sent. Inic. e

Espírito Emprendedor.

TEMA 7. AS PAISAXES DE CLIMAS EXTREMOS

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

• h

CONTIDOS

A paisaxe ecuatorial: as condicións naturais, os ríos e a

vexetación.

– A paisaxe ecuatorial humanizada.

– A paisaxe tropical: as condicións naturais, os ríos e a

vexetación.

– A paisaxe tropical humanizada.

– A agricultura de plantación.

– A paisaxe desértica cálida: as condicións naturais, os

cursos de auga, a vexetación e a fauna.

– A paisaxe desértica cálida humanizada.

– A paisaxe polar: as condicións naturais.

– A paisaxe de alta montaña: as condicións naturais.

– A acción humana na paisaxe polar.

– A acción humana na paisaxe de alta montaña.

– A paisaxe antártica.

– A base antártica Juan Carlos I e as investigacións.

– Análise do Tratado Antártico.

– A protección medioambiental antártica.

– A destrución das paisaxes por deforestación.

– As causas da deforestación.

– As consecuencias da deforestación.

– As posibles solucións á deforestación.

– Descrición dunha paisaxe.

– As diversas formas de vida no deserto.

– A preservación das paisaxes do planeta.

– Confección dun mural de paisaxes de climas extremos.

– Elaboración dun vídeo promocional de dous Parques

Nacionais de paisaxes extremas de España.


• Localizar espazos xeográficos e lugares nun mapa

utilizando datos de coordenadas xeográficas.


continente.Coñecer, describir e valorar a acción

do home sobre o medio ambiente e as súas

consecuencias.

• Coñecer os principais espazos naturais

protexidos


CLAVE


utilizando datos de coordenadas xeográficas. C.

Dixital.

• Indica as principais particularidades das paisaxes

de climas extremos. C. Aprender a Aprender – C.

Dixital – C. Lingüística – Sentido de iniciativa e

espírito emprendedor – C. Matemática, Ciencias

e Tecnoloxía.



medioambientais. C. Lingüística – C. Aprender a

aprender – Sentido de iniciativa e espírito

emprendedor.

• Coñecer os principais espazos naturais

protexidos do ámbito peninsular e insular. C.

Dixital


16

TEMA 15. A HISPANIA ROMANA

OBXECTIVOS

• g

• l

• n

• ñ

CONTIDOS

As guerras entre Roma e Cartago.

– A conquista romana da Península Ibérica.

– Lectura dun texto de Polibio sobre o desembarco

romano en Emporion.

– Análise dun mapa sobre as fases da conquista romana

de Hispania.

– A organización administrativa de Hispania.

– As cidades e a economía de Hispania.

– Interpretación dun texto de Estrabón sobre a

fundación de cidades romanas en Hispania.

– As calzadas romanas en Hispania.

– A romanización de Hispania: urbanismo e cultura

romanos en Hispania.

– Interpretación do plano dunha cidade romana.

– Investigación sobre restos ou evidencias da

romanización na propia localidade ou Comunidade.

– A vida cotiá nas cidades romanas: a vestimenta, a

domus romana e os banquetes.

– Identificación das estancias dunha vivenda romana

– Recreación da celebración dun banquete romano.

– As actividades agrícolas e a minaría en Hispania.

– Descrición da vida e da actividade agraria nunha vila

agrícola a partir da observación de ilustracións.

– O outeiro romana do Testaccio: un testemuño do

comercio do aceite entre Hispania e a cidade de Roma.

– O patrimonio hispanorromano: arquitectura, escultura

e mosaicos.

– Localización nun mapa das principais obras públicas de

Hispania.

– Análise pautada dun mapa temático económico da

Hispania romana.

CRITERIOS DE AVALAICIÓN




traballados.

• Identificar e describir os trazos principais da

sociedade, economía e cultura romanas.


e da arte da civilización romana e a súa


• Analizar e describir os diferentes aspectos da

romanización de Hispania e a pervivencia da

romanización na nosa cultura e sociedade


CLAVE





• Describe as particularidades da vida cotiá e a

organización social de Roma en diferentes etapas

da súa historia. C. Lingüística - C. Sociais e Cívicas.


describe algunhas das súasmanifestacións máis

relevantes. Conc. e Expresións culturais, Com.

Lingüística.

• Caracteriza as fases da conquista romana de

Hispania e describe a organización do territorio

hispano en diferentes etapas. C. Lingüística - C.

Sociais e Cívicas.

• Explica diferentes aspectos sociais, económicos e

da vida cotiá propios da romanización da

Península Ibérica. C. Lingüística - C. Sociais e

Cívicas.

• Identifica, describe e aprecia o valor histórico-

cultural de diferentes restos e manifestacións

artísticas do legado romano na Península Ibérica.

TEMA 8. OS PROBLEMAS AMBIENTAIS

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

CONTIDOS

O planeta Terra, un complicado ecosistema.

– O Sol, fonte de enerxía e de vida.

– A relación dos elementos do planeta Terra.

– A biosfera, vexetación, fauna e seres humanos.

– As interrelacións no ecosistema mariño.




consecuencias.





relacionados con eles. C. Sociais e Cívicas - C.


17

• h

– A sobrepesca.

– Os riscos naturais: terremotos, erupcións volcánicas,

furacáns e inundacións.

– Os riscos provocados pola acción humana.

– Catástrofes naturais e catástrofes tecnolóxicas.

– A predición e prevención de riscos naturais.

– O ecosistema urbano.

– A cidade, produtora de residuos.

– A cidade, modificadora do clima: a illa de calor.

– O ecosistema aberto da cidade.

– Análise do desastre do Exxon Valdez.

– O transporte de petróleo.

– As consecuencias do vertido de petróleo do Exxon

Valdez.

– Os maiores vertidos de petróleo.

– A regulación de normas de seguridade no transporte

marítimo.

– Distribución e consumo de recursos naturais.

– A capacidade para explotar os recursos.

– A explotación dos recursos en África.

– As desigualdades económicas.

– Comentario dun texto sobre os impactos do cambio

climático.

– Localización dos recursos enerxéticos renovables en

España.

– As políticas medioambientais no municipio.

– Valoración dos riscos naturais e humanos do propio

municipio.

– Elaboración dun cartel sobre ética medioambiental.

– A produción e o consumo do coltán.

• Entender a idea de “desenvolvemento sostible” e

as súas implicacións.

• Relacionar áreas de conflito bélico no mundo

con factores económicos e políticos.

Aprender a Aprender - Sentido de iniciativa e

espírito emprendedor - C. Dixital.



medioambientais. C. Sociais e Cívicas - C.

Aprender a Aprender - C. Lingüística - C.

Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.Define

“desenvolvemento sostible” e describe

conceptos clave relacionados con el. C.

Lingüística.

• Define “desenvolvemento sostible” e describe

conceptos clave relacionados con el. C.

Lingüística.

• Realiza un informe sobre as medidas para

tratar de superar as situacións de pobreza.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

4. CONCRECIÓN PARA CADA ESTÁNDAR DE APRENDIZAXE DE: TEMPORALIZACIÓN E GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN PARA SUPERAR A MATERIA PRIMEIRO TRIMESTRE

CRITERIO DE AVALIACIÓN

ESTÁNDAR DE APRENDIZAXE

DESCRITORES INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

Bloque 1 Crit. Aval. B1.1. Coñecer o Sistema Solar e establecer as relacións entre os movementos da terra e a existencia das estacións e do día e da noite, e comprender a súa importancia na distribución dos climas e da Biota.

Est. Apr. XHB1.1.1. Interpreta como inflúen os movementos astronómicos na distribución da radiación solar e nas zonas bioclimáticas do Planeta.

1.1.1.4 Explica as características dos movementos que realiza a Terra.

Ten dificultades para recordar cales son os movementos do planeta Terra.

Lembra o nome dos movementos da Terra pero confúndeos nas súas explicacións.

Lembra o nome dos movementos da Terra e explícaos de forma moi simple.

Lembra o nome dos movementos da Terra e explícaos de forma moi detallada.


18

Bloque 1 Crit. Aval. B1.1. Coñecer o Sistema Solar e establecer as relacións entre os movementos da terra e a existencia das estacións e do día e da noite, e comprender a súa importancia na distribución dos climas e da Biota.

Est. Apr. XHB1.1.2. Analiza un mapa de fusos horarios e diferencia zonas do planeta de similares horas.

1.1.2.1 Explica en cantos fusos horarios está dividida a Terra e arguméntao.

Ten dificultades para comprender ao significado e as características dos fusos horarios.

Comprende o significado dos fusos horarios e explica algunhas das súas características, con inconcrecións.

Comprende o significado dos fusos horarios e explica as súas características e en cantos fusos horarios se divide a Terra.

Comprende o significado dos fusos horarios, explica as súas características, en cantos fusos horarios se divide a Terra, e arguméntao.

Bloque 1 Crit. Aval. B1.2. Identificar e distinguir os diferentes sistemas de representación cartográfica, tanto en soporte analóxico como dixital e as súas escalas.

Est. Apr. XHB1.2.1. Clasifica e distingue distintas proxeccións e compara unha proxección de Mercator cunha de Peters.

1.2.1.1 Distingue as características e usos das diversas proxeccións cartográficas.

Amosa dificultades para distinguir as proxeccións cartográficas e os seus usos.

Distingue de forma simple as proxeccións cartográficas pero non é capaz de sinalar correctamente os seus usos.

Distingue claramente as proxeccións cartográficas pero non sabe explicar cando se utilizan cada unha delas e porque.

Distingue claramente as proxeccións cartográficas e explica cando se utilizan cada unha delas e porque.

Bloque 1 Crit. Aval. B1.3. Analizar e identificar o mapa e coñecer as imaxes satélite e os seus usos principais.

Est. Apr. XHB1.3.1. Clasifica e distingue tipos de imaxes satélite e mapas.

1.3.1.1 Explica as características dun mapa topográfico, os distintos elementos que figuran nel e os principais usos que se lle atribúen.

Ten dificultades para diferenciar entre as características dos distintos tipos de mapa.

Distingue que é un mapa topográfico, pero presenta dificultades para sinalar o seu uso e as súas características principais.

Distingue que é un mapa topográfico, e identifica o seu uso e algunhas das súas características principais.

Distingue que é un mapa topográfico, identifica todos os usos que se lle atribúen, e sinala todos os seus elementos e características.



1.3.1.2 Propón as distintas características e utilidade dun mapa temático, e explica e argumenta cal é o tipo de mapa temático máis utilizado.

Ten dificultades para comprender a utilidade dun mapa temático, e para argumentar cal é o tipo de mapa temático máis utilizado.

Distingue a utilidade dun mapa temático, pero presenta dificultades para explicar as súas características e utilidade e para argumentar cal é o mapa temático máis utilizado.

Distingue a utilidade dun mapa temático, explica a súa utilidade e características principais e argumenta de forma esquemática cal é o tipo de mapa temático máis utilizado.

Distingue a utilidade dun mapa temático, explica a súa utilidade e características principais e argumenta detallada e estendidamente cal é o tipo de mapa temático máis utilizado.



1.3.1.3 Prepara e redacta o guión para unha exposición oral sobre a utilidade actual dos mapas, e realiza a presentación diante do resto de compañeiras e compañeiros da clase.

Ten dificultades para reunir a información e elaborar o guión e realiza unha presentación pouco coherente e con erros ante o resto do grupo.

Reúne a información requirida para realizar o guión, elabórao con algún erro, e presenta oralmente o traballo con algunhas inconcrecións.

Reúne a información requirida para realizar o guión, elabórao coherentemente e sen erros, e realiza a presentación oral, con algunhas inconcrecións.

Reúne a información requirida para realizar o guión, elabórao coherentemente e sen erros, e realiza unha presentación oral correcta, ordenada e sen inconcrecións.



1.3.1.4 Distingue e utiliza os signos convencionais dos mapas e dos planos.

Amosa dificultades para recoñecer e utilizar os signos convencionais.

Recoñece algúns dos signos convencionais para representar a realidade e utilízaos sen ter en conta o tamaño, a forma ou a cor.

Recoñece a maioría dos signos convencionais para representar a realidade e utilízaos tendo en conta o tamaño, a forma ou a cor.

Recoñece todos os signos convencionais para representar a realidade e utilízaos tendo en conta o tamaño, a forma ou a cor.



1.3.1.5 Utiliza un programa para reconstruír un plano en 3D.

Presenta dificultades para escoller un programa virtual e reconstruír o plano en 3D.

Escolle un programa virtual pero reconstrúe o plano en 3D con dificultade e erros.

Escolle un programa virtual pero reconstrúe o plano en 3D sen incluír todos os elementos.

Escolle un programa virtual e reconstrúe o plano en 3D incluíndo todos os elementos.


19

Bloque 1 Crit. Aval. B1.4. Localizar espazos xeográficos e lugares nun mapa ou imaxe satélite, utilizando datos de coordenadas xeográficas.

Est. Apr. XHB1.4.1. Localiza un punto xeográfico nun planisferio e distingue os hemisferios da Terra e as súas principais características.

1.4.1.1 Explica en que consisten os dous hemisferios nos que se divide a Terra, e que nome recibe o paralelo 0º.

Ten dificultades para comprender a división da Terra en Hemisferios e non coñece o nome do paralelo 0º.

Comprende a división da Terra nos dous hemisferios, pero presenta unha explicación pouco coherente e descoñece o nome que recibe o paralelo 0º.

Explica perfectamente o significado da división da Terra nos dous hemisferios, pero descoñece o nome que recibe o paralelo 0º.

Explica perfectamente o significado da división da Terra nos dous hemisferios, e explica o nome que recibe o paralelo 0º.



1.4.1.2 Determina se a Terra é unha esfera perfecta, argumenta a súa resposta, e indica o nome que recibe a forma do planeta Terra.

Ten dificultades para determinar e argumentar se a Terra é unha esfera perfecta, e descoñece o nome que recibe a forma do planeta Terra.

Determina se a Terra é unha esfera perfecta ou non, pero ten dificultades para argumentalo, e descoñece o nome que recibe a forma do planeta Terra.

Determina se a Terra é unha esfera perfecta ou non, arguméntao correctamente e con coherencia, pero descoñece o nome que recibe a forma do planeta Terra.

Determina se a Terra é unha esfera perfecta ou non, arguméntao correctamente de forma precisa, e indica o nome que recibe a forma do planeta Terra.



1.4.1.3 Explica as características dos dous hemisferios da Terra, e propón en cal dos dous existe unha maior proporción de terras emerxidas

Ten dificultades para explicar as características dos dous hemisferios e descoñece en cal dos dous existe unha maior proporción de terras emerxidas.

Coñece as características dos dous hemisferios, pero ten dificultades para presentar unha explicación coherente e sen inconcrecións, e descoñece en cal dos dous existe unha maior proporción de terras emerxidas.

Explica correctamente as características dos dous hemisferios, pero descoñece en cal dos dous existe unha maior proporción de terras emerxidas.

Explica correctamente as características dos dous hemisferios e propón en cal dos dous existe unha maior proporción de terras emerxidas.



1.4.1.4 Localiza elementos nun planisferio político e escribe o seu nome no caderno.

Presenta dificultades para utilizar correctamente un planisferio e encontrar nel diversos elementos xeográficos.

Sabe utilizar o planisferio pero ten dificultades para encontrar algúns dos elementos xeográficos.

Utiliza o planisferio, encontra os elementos xeográficos pero comete erros á hora de escribir os nomes correctamente.

Utiliza o planisferio, encontra os elementos xeográficos e escribe todos os nomes correctamente.


Est. Apr. XHB1.4.2. Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa utilizando datos de coordenadas xeográficas.

1.4.2.1 Explica o valor máximo que poden acadar, en graos, os meridianos cara ao Leste ou cara ao Oeste.

Ten dificultades para comprender o significado e a función das coordenadas xeográficas.

Comprende o significado e función das coordenadas xeográficas, pero presenta dificultades para explicar o valor máximo que poden acadar os meridianos.

Explica o valor máximo que poden acadar os meridianos cara ao Leste ou cara ao Oeste, pero presenta inconcrecións e erros na formulación.

Explica correctamente e sen erros o valor máximo que poden acadar, en graos, os meridianos cara ao Leste ou cara ao Oeste.



1.4.2.2. Compara a lonxitude do Ecuador coa lonxitude dun trópico, e indica cal dos dous ten unha maior dimensión.

Ten dificultades para diferenciar as dimensións do Ecuador e dos trópicos.

Diferenza entre a lonxitude do Ecuador e a dos trópicos, pero ten dificultades para presentar unha explicación argumentada e coherente.

Diferenza entre a lonxitude do Ecuador e a dos trópicos, e presenta unha explicación simple pero correcta e sen erros.

Diferenza entre a lonxitude do Ecuador e a dos trópicos, e presenta unha explicación detallada e complexa.


20



1.4.2.3 Redacta un correo electrónico de dúas parágrafos dirixido a un compañeiro ou compañeira da clase onde se explique a importancia das coordenadas xeográficas.

Ten dificultades para comprender a importancia das coordenadas xeográficas e redacta un correo electrónico inconcreto e partindo dunha formulación incorrecta.

Comprende a importancia das coordenadas xeográficas, pero redacta un correo electrónico pouco conciso, cometendo algún erro na formulación.

Explica a importancia das coordenadas xeográficas nun correo electrónico ben formulado, pero presenta algunha dificultade para acoutarse ao tamaño de dous parágrafos.

Explica a importancia das coordenadas xeográficas nun correo electrónico ben formulado e sen inconcrecións, acoutándose aos dous parágrafos propostos na actividade.



1.4.2.4 Localiza a cidade e o accidente xeográfico a partir dunhas coordenadas xeográficas.

Amosa dificultades para entender o funcionamento das coordenadas xeográficas.

Entende vagamente o funcionamento das coordenadas xeográficas pero non localiza correctamente os puntos xeográficos indicados.

Entende o funcionamento das coordenadas xeográficas e localiza os puntos xeográficos cometendo pequenos erros de aproximación.

Entende o funcionamento das coordenadas xeográficas e localiza os puntos xeográficos de forma correcta escribindo o nome da cidade e do accidente xeográfico.



1.4.2.5 Localiza os puntos xeográficos indicados nun mapa na Internet e traza percorridos entre eles.

Amosa dificultades para utilizar un mapa na Internet e trazar percorridos.

Localiza algún punto xeográfico no mapa da Internet e cústalle trazar percorridos.

Localiza a maioría dos puntos no mapa da Internet e traza percorridos entre estes.

Localiza todos os puntos no mapa da Internet e traza o mellor recorrido entre todos eles.



1.3.1.6 Debuxa un perfil altimétrico dunha etapa ciclista.

Ten dificultades para entender como se realiza un perfil altimétrico dunha etapa ciclista.

Entende como se realiza un perfil altimétrico dunha etapa ciclista pero comete erros na súa elaboración.

Entende como se realiza un perfil altimétrico dunha etapa ciclista pero comete algún erro na súa elaboración.

Entende como se realiza un perfil altimétrico dunha etapa ciclista e non comete erros na súa elaboración.



1.3.1.7 Debuxa un plano con curvas de nivel a partir dunha altimetría dun porto de montaña.

Presenta dificultades para reproducir un plano con curvas de nivel a partir dunha altimetría dun porto de montaña.

Reproduce un plano con curvas de nivel a partir dunha altimetría dun porto de montaña con dificultade e cometendo erros numéricos.

Reproduce un plano con curvas de nivel a partir dunha altimetría dun porto de montaña cometendo algún erro numérico.

Reproduce un plano con curvas de nivel a partir dunha altimetría dun porto de montaña sen cometer ningún tipo de erro.



1.3.1.8 Elabora a cordilleira imaxinaria con dez das montañas máis altas de Europa.

Amosa dificultades para localizar dez das montañas máis altas de Europa e elaborar con elas a cordilleira imaxinaria.

Localiza cun pouco de dificultade dez das montañas máis altas de Europa e elabora con elas a cordilleira imaxinaria, aínda que cometendo erros numéricos.

Localiza dez das montañas máis altas de Europa e elabora con elas a cordilleira imaxinaria, aínda que cometendo algún erro numérico.

Localiza con facilidade e rapidez dez das montañas máis altas de Europa e elabora con elas a cordilleira imaxinaria sen cometer erros.



1.4.1.5 Localiza o Everest e a fosa das Marianas nun planisferio e indica en que continente e océano se encontran cada un deles.

Amosa dificultades para traballar con planisferios e encontrar elementos xeográficos.

Sabe utilizar o planisferio pero ten dificultades para encontrar o Everest e a fosa das Marianas.

Utiliza o planisferio, encontra o Everest e a fosa das Marianas pero comete erros á hora de situalos no continente e o océano correctos.

Utiliza o planisferio, encontra o Everest e a fosa das Marianas e sitúaos no continente e o océano correctos.


21



1.4.2.6 Elabora un álbum fotográfico dixital coas unidades do relevo europeo indicando a súa localización con coordenadas xeográficas.

Ten dificultades para localizar fotografías das unidades do relevo europeo e situalas utilizando coordenadas xeográficas.

Localiza fotografías dalgunhas das unidades do relevo europeo pero non as sabe situar utilizando coordenadas xeográficas.

Localiza fotografías dalgunhas das unidades do relevo europeo e sábeas situar utilizando coordenadas xeográficas.

Localiza fotografías de todas as unidades do relevo europeo e sábeas situar utilizando coordenadas xeográficas.

Bloque 1 Crit. Aval. B1.5. Localizar no mapamundi físico as principais unidades do relevo mundiais e os grandes ríos e as grandes zonas climáticas e identificar as súas características.

Est. Apr. XHB1.5.1. Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo europeo e mundial.

1.5.1.1 Localiza no mapa formulado as principais unidades do relevo dos cinco continentes.

Ten dificultades para recoñecer e localizar as unidades de relevo dos cinco continentes no mapa.

Localiza algunhas unidades de relevo, pero presenta dificultades para situalas no continente correcto.

Localiza as principais unidades do relevo dos cinco continentes, pero comete algún erro para situalas no mapa.

Localiza no mapa as principais unidades do relevo dos cinco continentes correctamente e sen cometer ningún tipo de erro.



1.5.1.2 Sitúa no mapa físico formulado no libro os picos máis elevados de cada unha das cordilleiras europeas.

Ten dificultades para situar no mapa os picos máis elevados das cordilleiras europeas.

Sitúa no mapa algúns dos picos máis elevados das cordilleiras europeas, pero comete erros importantes na súa localización.

Sitúa no mapa os picos máis elevados das cordilleiras europeas, pero comete algún erro pequeno de precisión na localización.

Sitúa no mapa correctamente e sen cometer ningún erro os picos máis elevados das cordilleiras europeas.



1.5.1.3 Indica no mapa formulado os bordes montañosos da Meseta, e as cordilleiras que se sitúan na periferia peninsular.

Ten dificultades para situar no mapa os bordes montañosos da Meseta e as cordilleiras que se sitúan na periferia peninsular.

Sitúa no mapa os bordes montañosos da Meseta, pero ten dificultades para localizar as cordilleiras da periferia peninsular.

Sitúa no mapa os bordes montañosos da Meseta e localiza algunhas das cordilleiras da periferia peninsular.

Sitúa no mapa os bordes montañosos da Meseta e localiza todas as cordilleiras da periferia peninsular.

Bloque 1 Crit. Aval. B1.6. Ter unha visión global do medio físico, europeo e mundial e das súas características xerais.

Est. Apr. XHB1.6.1. Localiza nun mapa físico mundial os principais elementos e referencias físicas: mares e océanos, continentes, illas e arquipélagos máis importantes, ademais dos ríos e as principais cadeas montañosas.

1.6.1.1 Localiza nun mapa os volcáns do mar Mediterráneo.

Presenta dificultades para traballar con mapas e encontrar elementos xeográficos.

Sabe utilizar o mapa pero ten dificultades para encontrar os volcáns do mar Mediterráneo.

Sabe utilizar o mapa, encontra algúns dos volcáns do mar Mediterráneo e sitúaos correctamente.

Utiliza o mapa, encontra os volcáns do mar Mediterráneo e sitúaos correctamente.



1.6.1.2 Describe os efectos que teñen os terremotos de grande intensidade sobre o territorio.

Presenta dificultades para entender que son os terremotos e cales son as súas consecuencias.

Entende que son os terremotos pero describe de forma moi vaga e pouco coidada algunha das consecuencias que poden ocasionar sobre o territorio.

Entende que son os terremotos e describe algunhas das consecuencias que poden ocasionar sobre o territorio.

Entende que son os terremotos e describe as consecuencias que poden ocasionar sobre o territorio con detalles e achegando exemplos.



1.6.1.3 Explica como os axentes internos modifican o relevo terrestre.

Amosa dificultades para recoñecer os axentes internos modeladores do relevo terrestre.

Recoñece algún axente interno modificador do relevo terrestre pero ten dificultades para explicar como o fai.

Recoñece algúns axentes internos modificadores do relevo terrestre e explica de forma sinxela como o fan.

Recoñece os axentes internos modificadores do relevo terrestre e explica de forma completa como o fan.



1.6.1.4 Enumera as formas do relevo que configuran a superficie terrestre e do fondo oceánico.

Amosa dificultades para enumerar as formas do relevo que configuran a superficie terrestre e do fondo oceánico sen confundirse.

Enumera algunha das formas do relevo que configuran a superficie terrestre e do fondo oceánico.

Enumera algunhas das formas do relevo que configuran a superficie terrestre e do fondo oceánico.

Enumera todas as formas do relevo que configuran a superficie terrestre e do fondo oceánico.


22



1.6.1.5 Describe que é unha depresión ou cunca e un val.

Presenta dificultades para recoñecer que é unha depresión ou cunca e que é un val.

Recoñece que é unha depresión ou cunca e que é un val pero ten dificultades para describilos correctamente.

Recoñece que é unha depresión ou cunca e que é un val pero descríbeos de forma moi simple.

Recoñece que é unha depresión ou cunca e que é un val e descríbeos de forma moi completa.



1.6.1.6 Analiza as consecuencias dos terremotos en distintos lugares do planeta Terra.

Presenta dificultades para recoñecer e analizar as consecuencias dos terremotos en distintos lugares do planeta Terra.

Recoñece algunha das consecuencias dos terremotos pero ten dificultades para analizar as diferenzas que teñen en dous lugares distintos do planeta.

Recoñece algunhas das consecuencias dos terremotos e analiza as diferenzas que teñen en dous lugares distintos do planeta de forma moi simple.

Recoñece as consecuencias dos terremotos e analiza as diferenzas que teñen en dous lugares distintos do planeta de forma moi completa e detallada.

Bloque 1 Crit. Aval. B1.7. Ser capaz de describir as peculiaridades do medio físico europeo.

Est. Apr. XHB1.7.1. Explica as características xerais do relevo europeo.

1.7.1.1 Investiga na Internet as consecuencias do terremoto na illa de El Hierro.

Amosa dificultades para buscar información na Internet sobre as consecuencias do terremoto na illa de El Hierro.

Busca información na Internet con dificultade sobre as consecuencias do terremoto na illa de E Hierro e cústalle seleccionar e sintetizar o que encontrou.

Busca información facilmente na Internet sobre as consecuencias do terremoto na illa de El Hierro aínda que non a sintetiza correctamente.

Busca información facilmente e de forma rápida na Internet sobre as consecuencias do terremoto na illa de El Hierro e sintetízaa correctamente.



1.7.1.2 Enumera os encoros que se construíron ao longo do curso do río Ebro.

Ten dificultades para localizar o río Ebro e os seus encoros.

Localiza o río Ebro e algún dos seus encoros aínda que non identifica o seu nome.

Localiza o río Ebro e algúns dos seus encoros e sinala correctamente como se chaman

Localiza o río Ebro e todos os seus encoros, indicando o seu nome e onde se encontran.



1.7.1.3 Analiza o mapa formulado e indica os límites físicos de Europa, e os mares e océanos limítrofes coas costas europeas.

Ten dificultades para interpretar o mapa e localizar nel os límites físicos de Europa e os mares e océanos limítrofes coas costas europeas.

Localiza no mapa algúns dos límites físicos de Europa, pero ten dificultades para sinalar os mares e océanos limítrofes coas costas europeas.

Localiza no mapa os límites físicos de Europa, pero ten dificultades para sinalar todos os mares e océanos limítrofes coas costas europeas.

Localiza no mapa os límites físicos de Europa e sinala todos os mares e océanos limítrofes coas costas europeas.



1.7.1.4 Observa o mapa do libro e localiza as principais formas do relevo de Europa.

Ten dificultades para interpretar o mapa formulado e localizar as principais formas do relevo de Europa.

Interpreta o mapa formulado e localiza algunhas das formas do relevo de Europa, pero comete erros importantes.

Interpreta o mapa formulado e localiza as formas máis importantes do relevo de Europa, sen cometer erros importantes.

Interpreta o mapa formulado e localiza todas as formas do relevo de Europa, sen cometer ningún tipo de erro.



1.7.1.5 Describe, a partir da observación dun mapa físico de España, as características do relevo español.

Ten dificultades para presentar unha descrición das características do relevo español coherente.

Observa o mapa físico de España e sinala algunhas das características do relevo español, pero ten dificultades para presentar unha explicación concreta e ben formulada.

Realiza unha descrición correcta e ben formulada dalgunhas das características do relevo español.

Realiza unha descrición correcta e ben formulada de todas as características do relevo español.



1.7.1.6 Explica as diferenzas principais entre o relevo das illas Canarias e o das Illas Baleares.

Ten dificultades para recoñecer as diferenzas entre o relevo das illas Canarias e o das Illas Baleares.

Recoñece algunhas diferenzas entre o relevo das illas Canarias e o das Illas Baleares, pero presenta unha explicación incoherente e con erros.

Recoñece case todas as diferenzas entre o relevo das illas Canarias e o das Illas Baleares, e presenta unha explicación simple e correcta.

Recoñece todas as diferenzas entre o relevo das illas Canarias e o das Illas Baleares e presenta unha explicación detallada e coherente.


23



1.7.1.7 Explica que unidades do relevo peninsular facilitan as comunicacións entre os territorios de España e cales as dificultan.

Ten dificultades para comprender a relación entre as unidades do relevo peninsular e as comunicacións entre os territorios de España.

Explica superficialmente que unidades do relevo peninsular facilitan as comunicacións entre os territorios de España, pero ten dificultades para explicar cales as dificultan.

Explica correctamente que unidades do relevo peninsular facilitan as comunicacións entre os territorios de España e cales as dificultan.

Explica perfectamente que unidades do relevo peninsular facilitan as comunicacións entre os territorios de España e cales as dificultan, e extrae conclusións ao respecto.



1.7.1.8 Explica a importancia dos portos de montaña no ciclismo.

Amosa dificultades para recoñecer que é un porto de montaña e explicar a súa importancia no ciclismo.

Recoñece que é un porto de montaña pero explica de forma moi vaga a súa importancia no ciclismo.

Recoñece que é un porto de montaña e explica de forma simple a súa importancia no ciclismo.

Recoñece que é un porto de montaña e explica de forma completa e detallada a súa importancia no ciclismo.



1.7.1.9 Describe as formas do relevo que hai nalgún itinerario local.

Presenta dificultades para localizar as formas do relevo da súa redonda máis próxima e describilas.

Localiza algunha das formas do relevo da súa redonda máis próxima e descríbeas de forma moi simple.

Localiza algunhas das formas do relevo da súa redonda máis próxima e descríbeas con corrección.

Localiza todas as formas do relevo da súa redonda máis próxima e descríbeas de forma moi completa.

Bloque 1 Crit. Aval. B1.8. Situar no mapa de Europa as principais unidades e elementos do relevo continental.

Est. Apr. XHB1.8.1. Localiza no mapa as principais unidades e elementos do relevo europeo.

1.8.1.1 Localiza no mapa os nomes e a situación dos dous estreitos que separan o mar Exeo do mar Negro.

Ten dificultades para localizar no mapa os nomes e a situación dos dous estreitos que separan o mar Exeo do mar Negro.

Localiza no mapa a situación dos dous estreitos que separan o mar Exeo do mar Negro, pero ten dificultades para identificar os seus nomes.

Localiza no mapa a situación dos dous estreitos que separan o mar Exeo do mar Negro, e identifica o nome dun dos dous estreitos.

Localiza no mapa a situación e o nome dos dous estreitos que separan o mar Exeo do mar Negro.

Bloque 1 Crit. Aval. B1.11. Coñecer, describir e valorar a acción do ser humano sobre o medio ambiente e as súas consecuencias.

Est. Apr. XHB1.11.1. Realiza buscas en medios impresos e dixitais referidas a problemas medioambientais actuais e localiza páxinas e recursos web directamente relacionados con eles.

1.11.1.1 Sinala as consecuencias sobre o medio que tivo a construción dos encoros do Ebro.

Presenta dificultades para entender como os encoros modifican o medio da súa redonda.

Indica algunha das consecuencias sobre o medio que tivo a construción dos encoros do Ebro.

Indica algunhas das consecuencias sobre o medio que tivo a construción dos encoros do Ebro.

Indica as consecuencias sobre o medio máis importantes que tivo a construción dos encoros do Ebro e explícaas.



1.11.1.2 Escolle un axente modificador do relevo e seleccionando información doutros medios elabora un póster explicativo.

Presenta dificultades para recoñecer e escoller algún axente modificador do relevo e buscar información sobre a súa acción.

Escolle un axente modificador do relevo pero cústalle encontrar información sobre a súa acción.

Escolle un axente modificador do relevo e realiza un póster explicativo con pouca información que encontrou noutros medios.

Escolle un axente modificador do relevo e realiza un póster explicativo con información detallada e completa sobre a súa acción.



1.11.1.3 Indica as vantaxes e incovenientes da construción dunha vila nun determinado emprazamento.

Ten dificultades para escoller un emprazamento para unha vila e indicar cales son as consecuencias, as vantaxes e os inconvenientes.

Escolle un emprazamento para unha vila e indica algunha vantaxe e algún inconveniente desta elección.

Escolle un emprazamento para unha vila e indica algunhas vantaxes e inconvenientes desta elección.

Escolle un emprazamento para unha vila e indica as vantaxes e os inconvenientes desta elección detallando as explicacións.



1.6.1.7 Busca información e indica o río considerado o máis longo do mundo e o río máis caudaloso, e localiza en que continentes se encontran.

Ten dificultades para encontrar a información, e indicar o nome do río máis longo do mundo, o máis caudaloso, e localizalos no continente correcto.

Localiza o nome do río máis longo do mundo, e do máis caudaloso, pero ten dificultades para localizalos no continente correcto.

Localiza o nome do río máis longo do mundo, e do máis caudaloso, e localiza un dos dous no continente correcto.

Localiza o nome do río máis longo do mundo, e do máis caudaloso, e localízaos no continente correcto.


24



1.6.1.8 Localiza nun planisferio os océanos da Terra, os principais mares e os ríos máis importantes.

Ten dificultades para localizar no planisferio os océanos da Terra, os principais mares e os ríos máis importantes.

Localiza no planisferio os océanos da Terra, pero presenta dificultades para localizar os principais mares e os ríos máis importantes.

Localiza no planisferio os océanos da Terra e os principais mares, pero presenta dificultades para localizar os ríos máis importantes.

Localiza no planisferio os océanos da Terra, os principais mares e os ríos máis importantes.



1.6.1.9 Localiza e sitúa os mares e océanos que bañan as costas do continente europeo.

Ten dificultades para situarse nun mapa físico de Europa e localizar os mares e océanos que bañan as súas costas.

Sabe situarse nun mapa físico de Europa pero ten dificultades para localizar os mares e océanos que bañan as súas costas.

Sabe situarse nun mapa físico de Europa e localiza algúns dos mares e océanos que bañan as súas costas.

Sabe situarse nun mapa físico de Europa e localiza todos os mares e océanos que bañan as súas costas.



1.7.1.10 Elabora un texto descritivo a partir dunha táboa estatística sobre as características dos ríos de España.

Ten dificultades para extraer información dunha táboa estatística e elaborar un texto descritivo sobre as características dos ríos de España.

Extrae parte da información dunha táboa estatística e elabora un texto descritivo sinxelo sobre algunha das características dos ríos de España.

Extrae a maioría da información dunha táboa estatística e elabora un texto descritivo sinxelo sobre algunhas das características dos ríos de España.

Extrae toda a información dunha táboa estatística e elabora un texto descritivo completo sobre as características dos ríos de España.

Bloque 1 Crit. Aval. B1.8. Situar no mapa de Europa as principais unidades e elementos do relevo continental.

Est. Apr. XHB1.8.1. Localiza no mapa as principais unidades e elementos do relevo europeo.

1.8.1.2 Clasifica os ríos europeos segundo a súa vertente e explica as sús características.

Amosa dificultades para recoñecer os ríos europeos, clasificalos segundo a súa vertente e explicar as súas características.

Recoñece algúns dos ríos europeos pero cústalle clasificalos correctamente segundo as súas vertentes e explicar algunhas das súas características.

Recoñece os ríos europeos e explica correctamente as súas características aínda que comete algún erro cando os clasifica segundo as súas vertentes.

Recoñece os ríos europeos, explica correctamente as súas características e clasifícaos segundo as súas vertentes á perfección.

Bloque 1 Crit. Aval. B1.9. Coñecer, comparar e describir os grandes conxuntos bioclimáticos que conforman o espazo xeográfico europeo.

Est. Apr. XHB1.9.2. Distingue e localiza nun mapa as zonas bioclimáticas do noso continente.

1.9.2.1 Diferencia as características dun océano e dun mar.

Presenta dificultades para recoñecer as diferenzas entre un océano e un mar.

Recoñece algunha diferenza entre un océano e un mar pero cústalle explicala.

Recoñece algunhas diferenzas entre un océano e un mar e explícaas de forma sinxela pero correcta.

Recoñece as diferenzas entre un océano e un mar e explícaas de forma correcta e completa.



1.9.2.2 Explica por que hai diferenzas de salinidade entre as distintas masas de auga.

Ten dificultades para explicar as diferenzas de salinidade entre os distintos corpos de auga.

Explica algunha diferenza de forma simple e sintética entre a salinidade dalgúns corpos de auga.

Explica algunhas diferenzas que hai entre as diferentes masas de auga en canto á súa salinidade.

Explica as diferenza de salinidade que hai entre as diferentes masas de auga achegando información detallada e completa.



1.9.2.3 Describe o fenómeno das mareas e das correntes mariñas.

Amosa dificultades para recoñecer e diferenciar que son as mareas e que son as correntes mariñas.

Recoñece as mareas e as correntes mariñas pero nas explicacións demostra algunha confusión.

Recoñece as mareas e as correntes mariñas e explica correctamente que son e como se diferencian.

Recoñece as mareas e as correntes mariñas e explica perfectamente que son e como se diferencian.



1.9.2.4 Explica cal é a orixe das augas subterráneas.

Presenta dificultades para recoñecer que son as augas subterráneas.

Recoñece as augas subterráneas pero presenta dificultades para explicar cal é a súa orixe.

Recoñece as augas subterráneas e indica de forma sinxela cal é a súa orixe.

Recoñece as augas subterráneas e explica de forma completa e correcta cal é a súa orixe. Ademais achega algún exemplo.


25



1.11.1.4 Comprende o significado da frase A auga doce converteuse nun recurso progresivamente escaso, fonte de conflito e de desigualdades e ilústraa cunha imaxe.

Presenta dificultades para entender o significado da frase A auga doce converteuse nun recurso progresivamente escaso, fonte de conflito e de desigualdades.

Comprende parte do significado da frase A auga doce converteuse nun recurso progresivamente escaso, fonte de conflito e de desigualdades pero ten dificultades para encontrar unha imaxe que a ilustre.

Comprende o significado da frase A auga doce converteuse nun recurso progresivamente escaso, fonte de conflito e de desigualdades pero ten dificultades para encontrar unha imaxe que a ilustre.

Comprende o significado da frase A auga doce converteuse nun recurso progresivamente escaso, fonte de conflito e de desigualdades e encontra unha imaxe que a ilustra á perfección.



1.11.1.5 Extrae conclusións a partir dun cuestionario sobre o consumo de auga.

Amosa dificultades para elaborar un cuestionario sobre o consumo de auga.

Elabora un cuestionario sinxelo sobre o consumo de auga pero non extrae conclusións dos resultados obtidos.

Elabora un cuestionario sobre o consumo de auga e extrae algunha conclusión dos resultados obtidos.

Elabora un cuestionario completo sobre o consumo de auga e extrae conclusións detalladas dos resultados obtidos.



1.11.1.6 Localiza imaxes dunha planta potabilizadora e explica cada unha das fases do proceso.

Ten dificultades para encontrar imaxes dunha planta potabilizadora e distinguir cada unha das fases do proceso.

Encontra algunha imaxe dunha planta potabilizadora e distingue e explica algunha das fases do proceso.

Encontra algunhas imaxes dunha planta potabilizadora e distingue e explica algunhas das fases do proceso.

Encontra imaxes dunha planta potabilizadora e distingue e explica todas as fases do proceso.



1.11.1.7 Coñece as actividades humanas que inciden no curso alto do río.

Presenta dificultades para recoñecer as actividades humanas que inciden no curso alto do río.

Recoñece algunha das actividades humanas que inciden no curso alto do río pero non sabe explicar de que forma o fan.

Recoñece algunhas das actividades humanas que inciden no curso alto do río e explica como o fan de forma simple.

Recoñece as actividades humanas que inciden no curso alto do río e explica como o fan de forma completa e achegando exemplos.



1.11.1.8 Coñece as actividades humanas que inciden no curso medio do río.

Ten dificultades para recoñecer as actividades humanas que inciden no curso medio do río.

Recoñece algunha das actividades humanas que inciden no curso medio do río pero non sabe sinalar aspectos positivos nin negativos.

Recoñece algunhas das actividades humanas que inciden no curso medio do río e sinala algún aspecto positivo e algún negativo.

Recoñece as actividades humanas que inciden no curso medio do río e sinala os aspectos positivos e negativos.



1.11.1.9 Coñece as actividades humanas que inciden no curso baixo do río.

Amosa dificultades para recoñecer as actividades humanas que inciden no curso baixo do río.

Recoñece algunha das actividades humanas que inciden no curso baixo do río pero non sabe explicar como reducir o seu impacto.

Recoñece algunhas das actividades humanas que inciden no curso baixo do río e explica como reducir o seu impacto de forma simple.

Recoñece as actividades humanas que inciden no curso baixo do río e explica como reducir o seu impacto de forma completa e achegando exemplos.



1.11.1.10 Elabora unha listaxe coas actividades individuais que realizamos cotiamente e que implican consumo de auga.

Amosa dificultades para saber que actividades cotiás implican consumo de auga.

Amosa dificultades para elaborar unha listaxe coas actividades individuais que realizamos cotiamente e que implican consumo de auga.

Elabora unha listaxe con poucas actividades individuais que realizamos cotiamente e que implican consumo de auga.

Elabora unha listaxe extensa coas actividades individuais que realizamos cotiamente e que implican consumo de auga.


26



1.11.1.11 Elabora unha listaxe coas actividades que realizan as empresas e as administracións e que implican consumo de auga.

Presenta dificultades para saber que actividades realizadas por empresas e administracións implican consumo de auga.

Presenta dificultades para elaborar unha listaxe coas actividades que realizan as empresas e as administracións e que implican consumo de auga.

Elabora unha listaxe con poucas actividades que realizan as empresas e as administracións e que implican consumo de auga.

Elabora unha listaxe extens coas actividades que realizan as empresas e as administracións e que implican consumo de auga.



1.11.1.12 Indica as consecuencias a curto, medio e longo prazo de non construír unha planta depuradora.

Ten dificultades para recoñecer as consecuencias a curto, medio e longo prazo de non construír unha planta depuradora.

Recoñece algunha consecuencia de non construír unha planta depuradora pero non sabe dicir se é a curto, medio ou longo prazo.

Recoñece algunhas consecuencias de non construír unha planta depuradora e ten algún problema en dicir se son a curto, medio ou longo prazo.

Indica as consecuencias a curto, medio e longo prazo de non construír unha planta depuradora e achega argumentacións para as súas opinións.



1.11.1.13 Elabora en grupo un decálogo polo desenvolvemento sostible.

Amosa dificultades para elaborar en grupo un decálogo polo desenvolvemento sostible.

Elabora parte dun decálogo polo desenvolvemento sostible pero non colabora co grupo.

Elabora en grupo un decálogo polo desenvolvemento sostible pero amosa unha actitude pasiva co resto dos compañeiros.

Elabora en grupo un decálogo polo desenvolvemento sostible e amosa unha actitude activa co resto dos compañeiros.

Bloque 3 Crit. Aval. B3.1. Recoñecer que o pasado non está "morto e enterrado”, senón que determina o presente e os posibles futuros e espazos, ou inflúe neles.

Est. Apr. XHB3.1.1. Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son herdanza do pasado.

3.1.1.2 Explica o significado da palabra petróglifo e describe a súa relación coa arte rupestre galega.

Ten dificultades para explicar o significado da palabra petróglifo e para identificar a súa relación coa nova técnica de traballar a pedra.

Comprende e explica, con algún erro de formulación o significado da palabra petróglifo e explica de forma pouco clara ou imprecisa a relación dos petróglifos coa arte rupestre galega.

Comprende e explica, correctamente o significado da palabra petróglifo e establece de forma clara a importanica dos petróglifos dentro da arte rupestre galega.

Comprende e explica, correctamente, o significado da palabra petróglifo e describe con claridade e certo grao de detalle a importancia dos petróglifos dentro da arte rupestre galega.

Bloque 3 Crit. Aval. 3.2. Identificar, nomear e clasificar fontes históricas e explicar diferenzas entre interpretacións de fontes diversas.

Est. Apr. XHB3.2.1. Nomea e identifica catro clases de fontes históricas.

3.2.1.1 Comprende a importancia da arqueoloxía e dos vestixios materiais para coñecer e comprender a Prehistoria.

Entende de forma imprecisa ou vaga a importancia da arqueoloxía e os vestixios materiais sinalando de forma pouco razoada algún motivo da relevancia de ambos os dous para coñecer a Prehistoria.

Entende de forma adecuada a importancia da arqueoloxía e os vestixios materiais explicando con brevidade e corrección algúns dos motivos da relevancia de ambos os dous para coñecer a Prehistoria.

Entende de forma adecuada a importancia da arqueoloxía e os vestixios materiais explicando con certo grao de detalle e con corrección os principais motivos da relevancia de ambos os dous para coñecer a Prehistoria.

Comprende e asume a importancia da arqueoloxía e os vestixios materiais explicando con detalle e con corrección os motivos da relevancia de ambos os dous e empregando para isto argumentos e exemplos.



3.2.1.2 Identifica e localiza os principais xacementos prehistóricos da Península Ibérica a partir da interpretación dun mapa.

Interpreta o mapa de forma imprecisa e sen chegar a comprender a distribución dos xacementos prehistóricos na Península.

Interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea de conxunto sobre os lugares da Península na que se concentran os xacementos prehistóricos.

Interpreta o mapa correctamente e obtén unha idea de conxunto sobre os lugares da Península na que se concentran os xacementos neolíticos e as principais mostras de arte rupestre.

Interpreta o mapa con precisión e obtén un coñecemento detallado sobre os lugares da Península nos que se concentran os xacementos neolíticos e as principais mostras de arte rupestre sinalando os principais xacementos de cada tipo.


27



3.2.1.3 Localiza e analiza a partir dun cuestionario un megalito próximo ao seu lugar de residencia.

Segue pautas do docente de forma mecánica para identificar ou localizar un megalito próximo á súa localidade sen chegar a describir ou sinalar as súas características

Localiza un megalito próximo á súa localidade e sinala algún trazo seu ou algunha característica súa de forma inconexa ou pouco elaborada.

Localiza un megalito próximo á súa localidade e elabora explicacións breves e adecuadas sobre algunhas características relevantes súas.

Localiza un megalito próximo á súa localidade e explica con corrección e certo grao de detalle as súas características máis relevantes.


Est. Apr. XHB3.2.2. Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes, xa sexan restos materiais ou textuais.

3.2.2.1 Explica a achega histórica das fontes secundarias, a partir da análise dun texto sobre pinturas rupestres femininas.

Ten dificultades para comprender a transcendencia das fontes secundarias, e para responder as distintas preguntas formuladas acerca do texto.

Comprende a importancia das fontes secundarias, pero presenta algunha dificultade para responder as distintas preguntas formuladas acerca do texto.

Comprende a importancia das fontes secundarias e responde correctamente a maioría das preguntas formuladas acerca do texto.

Comprende a importancia das fontes secundarias e responde correctamente todas as preguntas formuladas acerca do texto.



3.2.2.2 Analiza o valor das fontes materiais a partir do estudo de enxovais funerarios da Idade dos Metais.

Ten dificultades para analizar o valor das fontes materiais, e para realizar correctamente as actividades formuladas, a partir do estudo de enxovais funerarios da Idade dos Metais.

Analiza con algunha dificultade o valor das fontes materiais, e realiza as actividades formuladas a partir do estudo de enxovais funerarios da Idade dos Metais, cometendo erros importantes.

Analiza correctamente o valor das fontes materiais, e realiza as actividades formuladas a partir do estudo de enxovais funerarios da Idade dos Metais, cometendo algún erro pouco significativo.

Analiza correctamente o valor das fontes materiais, e realiza as actividades formuladas a partir do estudo de enxovais funerarios da Idade dos Metais, sen cometer ningún tipo de erro.

Bloque 3 Crit. Aval. 3.3. Explicar as características de cada tempo histórico e certos acontecementos que determinaron cambios fundamentais no rumbo da historia, diferenciando períodos que facilitan o seu estudo e interpretación.

Est. Apr. XHB3.3.1. Ordena temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos salientables, utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade.

3.3.1.1 Elabora un mapa sobre o proceso de domesticación dos animais e indica en que etapa da Prehistoria se inicia este proceso.

Ten dificultades para elaborar o mapa sobre o proceso de domesticación dos animais, e indicar as distintas etapas da Prehistoria nas que teñen lugar os distintos cambios.

Elabora con erros o mapa sobre o proceso de domesticación dos animais, e indica algunha das etapas da Prehistoria nas que teñen lugar os distintos cambios

Elabora correctamente o mapa sobre o proceso de domesticación dos animais, e indica prácticamente todas as etapas da Prehistoria nas que teñen lugar os distintos cambios

Elabora perfectamente o mapa sobre o proceso de domesticación dos animais, e indica todas as etapas da Prehistoria nas que teñen lugar os distintos cambios.

Bloque 3 Crit. Aval. 3.6. Entender o proceso de hominización.

Est. Apr. XHB3.6.1. Recoñece os cambios evolutivos ata chegar á especie humana.

3.6.1.1 Explica as principais diferenzas físicas entre un gorila e un ser humano, os factores que as provocaron e os cambios culturais que supuxeron.

Sinala algunha diferenza entre os seres humanos e os gorilas sen chegar a describir ditas diferenzas nin establecer os factores que as provocaron ou os cambios culturais que supuxeron.

Describe brevemente as principais diferenzas entre un gorila e un ser humano, sinala algún dos factores que favoreceron ditas diferenzas e algún dos cambios culturais que supuxeron.

Explica con certo grao de detalle as principais diferenzas entre un gorila e un ser humano e describe brevemente os factores que as provocaron e os cambios culturais que supuxeron.

Explica con detalle as principais diferenzas entre un gorila e un ser humano e describe de forma extensa e con precisión os factores que as provocaron e os cambios culturais que supuxeron.



3.6.1.2 Explica as características dúas diferentes tipos de Homo, os instrumentos que usaban, de que lugar eran orixinarios e a súa expansión.

Explica de forma moi incoherente os tipos de Homo e os instrumentos que usaban.

Explica de forma vaga os tipos de Homo e os instrumentos que usaban, pero non coñece a súa expansión.

Explica de forma bastante correcta os tipos de Homo e os instrumentos que usaban, aínda que dubida máis na súa expansión.

Explica correctamente os tipos de Homo que existiron, os instrumentos que usaban e a súa expansión.


28



3.6.1.3 Describe o proceso de hominización, indica se se trata dun proceso lineal e xustifica a resposta.

Ten dificultades para comprender e explicar o proceso de hominización e extraer algún tipo de conclusión ao respecto.

Explica con algún erro o proceso de hominización e presenta dificultades para explicar por que se trata dun proceso lineal.

Describe correctamente o proceso de hominización e explica de forma imprecisa ou incompleta por que se trata dun proceso lineal.

Explica correctamente o proceso de hominización e xustifica correcta e detalladamente por que se trata dun proceso lineal con argumentos e exemplos claros.

Bloque 3 Crit. Aval. 3.8. Identificar e localizar no tempo e no espazo os procesos e acontecementos históricos máis salientables da Prehistoria e a Idade Antiga para adquirir unha perspectiva global da súa evolución.

Est. Apr. XHB3.8.1. Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.

3.8.1.1 Completa unha táboa establecendo a etapa, a cronoloxía e as características dunha serie de xacementos prehistóricos da Península Ibérica.

Elabora unha táboa sobre xacementos prehistóricos da Península Ibérica con numerosos erros de cronoloxía ou de periodización dos xacementos.

Elabora unha táboa sobre xacementos prehistóricos da Península Ibérica con algún erro ocasional de cronoloxía ou de periodización dos xacementos.

Elabora correctamente unha táboa sobre xacementos prehistóricos da Península Ibérica.

Elabora correctamente unha táboa sobre xacementos prehistóricos da Península Ibérica e relaciona as características dos xacementos coa etapa á que corresponden.



3.8.1.2 Elabora un eixe cronolóxico que comprenda as diferentes etapas da Prehistoria na Península Ibérica.

Ten dificultades para elaborar o eixe cronolóxico que comprenda as distintas etapas da Prehistoria na Península Ibérica.

Elabora con erros un eixe cronolóxico que comprende as distintas etapas da Prehistoria na Península Ibérica.

Elabora un eixe cronolóxico que comprende algunhas das distintas etapas da Prehistoria na Península Ibérica.

Elabora perfectamente un eixe cronolóxico que comprende as distintas etapas da Prehistoria na Península Ibérica.

Bloque 3 Crit. Aval. 3.9. Coñecer as características da vida humana correspondentes aos dous períodos nos que se divide a Prehistoria: Paleolítico e Neolítico.

Est. Apr. XHB3.9.1. Explica a diferenza entre os dous períodos nos que se divide a prehistoria e describe as características básicas da vida en cada un.

3.9.1.1 Describe a vida cotiá e os xeitos de subsistencia dos seres humanos durante o Paleolítico a partir da observación dunha ilustración.

Identifica nunha ilustración algunha particularidade da vida cotiá e os xeitos de subsistencia propios do Paleolítico sen chegar a comprender nin a describir como era a vida dos seres humanos neste período.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e os xeitos de subsistencia propios do Paleolítico e esboza unha explicación breve sobre algúns aspectos da vida dos seres humanos neste período.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e os xeitos de subsistencia propios do Paleolítico, obtén unha visión de conxunto da vida no Paleolítico e explica brevemente os diferentes aspectos da vida neste período.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e os xeitos de subsistencia propios do Paleolítico, obtén unha visión de conxunto da vida no Paleolítico e explica con detalle os diferentes aspectos da vida neste período con exemplos e argumentos.



3.9.1.2 Comprende e describe a importancia do dominio do lume na vida dos seres humanos durante o Paleolítico.

Recoñece que o dominio do lume foi importante para a vida do ser humano no Paleolítico sen chegar a estruturar unha explicación sobre esta importancia nin sobre os usos do lume no Paleolítico.

Recoñece que o dominio do lume foi importante para a vida do ser humano no Paleolítico e sinala algún dos usos do lume neste período e algunha das transformacións na vida que supuxo para os seres humanos.

Comprende que o dominio do lume foi importante para a vida do ser humano no Paleolítico e explica brevemente a maioría dos usos do lume neste período e algunhas das transformacións na vida que supuxo para os seres humanos.

Asume que o dominio do lume foi importante para a vida do ser humano no Paleolítico e explica con detalle os usos do lume neste período e as transformacións na vida que supuxo para os seres humanos.


29



3.9.1.3. Explica o significado da palabra Neolítico, e identifica a súa relación coa nova técnica de traballar a pedra.

Ten dificultades para explicar o significado da palabra Neolítico, e para identificar a súa relación coa nova técnica de traballar a pedra.

Comprende e explica, con algún erro de formulación, o significado da palabra Neolítico, pero presenta dificultades para identificar a súa relación coa nova técnica de traballar a pedra.

Comprende e explica, correctamente o significado da palabra Neolítico, pero presenta dificultades para identificar a súa relación coa nova técnica de traballar a pedra.

Comprende e explica, correctamente, o significado da palabra Neolítico, e identifica a súa relación coa nova técnica de traballar a pedra.



3.9.1.4 Describe a vida cotiá e as actividades económicas dos seres humanos durante o Neolítico a partir da observación dunha ilustración.

Identifica nunha ilustración algunha particularidade da vida cotiá e as actividades económicas dos seres humanos durante o Neolítico sen chegar a comprender nin a describir como era a vida dos seres humanos neste período.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas dos seres humanos durante o Neolítico e esboza unha explicación breve sobre algúns aspectos da vida dos seres humanos neste período.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas dos seres humanos durante o Neolítico, obtén unha visión de conxunto da vida no Neolítico e explica brevemente os diferentes aspectos da vida neste período.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas dos seres humanos durante o Neolítico, obtén unha visión de conxunto da vida no Neolítico e explica con detalle os diferentes aspectos da vida neste período con exemplos e argumentos.



3.9.1.5 Obtén unha visión de conxunto da Prehistoria e coñece os trazos básicos das etapas prehistóricas a partir da interpretación da información contida nunha páxina web.

Sinala características da Prehistoria e recoñece de forma imprecisa ou con erros algúns dos trazos principais das súas diferentes etapas.

Explica brevemente características da Prehistoria e recoñece correctamente algúns dos trazos principais das súas diferentes etapas.

Explica con certo grao de detalle as características da Prehistoria e describe brevemente os trazos principais das súas diferentes etapas.

Explica con detalle as características da Prehistoria e describe os trazos principais das súas diferentes etapas comparando entre si os diferentes períodos.



3.9.1.6 Detalla as transformacións económicas e sociais que supuxo a aparición da metalurxia.

Recoñece de forma imprecisa que a aparición da metalurxia supuxo un cambio económico e social sen chegar a sinalar en que consistiron estes cambios.

Establece que a aparición da metalurxia favoreceu a especialización do traballo sen explicar as transformacións económicas ou sociais que supuxo esta especialización.

Establece que a aparición da metalurxia favoreceu a especialización do traballo e explica brevemente as transformacións económicas ou sociais que supuxo esta especialización.

Establece que a aparición da metalurxia favoreceu a especialización do traballo e explica con detalle e axudándose de exemplos as transformacións económicas ou sociais que supuxo esta especialización.



3.9.1.7 Describe trazos das sociedades prehistóricas que construían megalitos a partir da análise do proceso de construción dun megalito representado nunha ilustración.

Recoñece e explica de forma incompleta como se construía un megalito a partir da observación dun debuxo e non relaciona este proceso de construción coas características da sociedade deste período.

Recoñece e explica brevemente como se construía un megalito a partir da observación dun debuxo e sinala de forma inconexa con este proceso de construción algunha característica da sociedade deste período.

Recoñece e explica brevemente como se construía un megalito a partir da observación dun debuxo e relaciona este proceso de construción con algunhas das características da sociedade deste período.

Recoñece e explica con detalle como se construía un megalito a partir da observación dun debuxo e relaciona este proceso de construción coas características da sociedade deste período.


30


Est. Apr. XHB3.9.2. Analiza a transcendencia da revolución neolítica e o papel da muller nela.

3.9.2.1 Recoñece e explica a importancia da muller no desenvolvemento da economía e a vida cotiá da sociedade neolítica.

Amosa unha baixa comprensión ou valoración da relevancia do papel da muller na economía e a vida cotiá da sociedade neolítica.

Intúe ou comprende de forma aproximada a importancia da muller na economía e a vida cotiá da sociedade neolítica sinalando algunhas das funcións que exercía na sociedade do Neolítico.

Comprende a importancia da muller na economía e a vida cotiá da sociedade neolítica e explica con certo grao de detalle algunhas das funcións que exercía na sociedade do Neolítico.

Comprende e valora a importancia da muller na economía e a vida cotiá da sociedade neolítica e explica con detalle as funcións que exercía na sociedade do Neolítico.

Bloque 3 Crit. Aval. 3.10. Identificar os primeiros ritos relixiosos.

Est. Apr. XHB3.10.1. Recoñece as funcións dos primeiros ritos relixiosos como os da “deusa nai”.

3.10.1.1 Comprende o significado da frase “os megalitos son as catedrais da Prehistoria” e reflexiona sobre o significado relixioso das construcións megalíticas.

Reproduce algún trazo relixioso dos megalitos citado no tema do libro e amosa problemas de comprensión sobre o significado da frase proposta.

Esboza algunha explicación aproximada e incompleta sobre o significado da frase proposta e sinala algúns trazos relixiosos das construcións megalíticas.

Describe brevemente o significado da frase proposta e explica algunhas implicacións relixiosas das construcións megalíticas.

Describe o significado da frase proposta, explica algunhas implicacións relixiosas das construcións megalíticas e argumenta opinións ou hipóteses sobre esta cuestión.



3.10.1.2 Recoñece as características e o significado relixioso das Venus paleolíticas a partir da lectura dun texto breve e a fotografía da Venus de Willendorf.

Relaciona o texto descritivo das venus paleolíticas e a ilustración sen chegar a asimilar as características deste tipo de obras de arte nin as súas funcións.

Relaciona o texto descritivo das venus paleolíticas e a ilustración, comprende vagamente que tiñan unha función relixiosa e sinala algunhas das súas características.

Relaciona o texto descritivo das venus paleolíticas e a ilustración e describe brevemente as súas características e a súa función relixiosa.

Relaciona o texto descritivo das venus paleolíticas e a ilustración e describe as súas características relacionándoas coa súa función como parte dun culto á fertilidade.



3.10.1.3 Debuxa unha recreación dunha obra de arte rupestre e argumenta as diferentes interpretacións relixiosas deste tipo de arte.

Amosa escaso interese en debuxar unha recreación dunha obra de arte rupestre e ten dificultades para sinalar algún posible significado relixioso deste tipo de obras de arte.

Debuxa unha recreación dunha obra de arte rupestre e repite as interpretacións relixiosas da pintura rupestre sen relacionalas co seu debuxo.

Debuxa unha recreación dunha obra de arte rupestre e sinala de forma razoada algunha posible relación deste debuxo con algunha das interpretacións relixiosas da pintura rupestre.

Debuxa unha recreación dunha obra de arte rupestre e explica de forma razoada e con argumentos a relación deste debuxo con algunha das interpretacións relixiosas da pintura rupestre.

Bloque 3 Crit. Aval. 3.12. Recoñecer a importancia do descubrimento da escritura.

Est. Apr. XHB3.12.1. Diferencia entre as fontes prehistóricas (restos materiais, ágrafos) e as fontes históricas (textos).

3.12.1.1 Recoñece os vestixios materiais representados nunha estratigrafía e clasifícaos en función da etapa da Prehistoria á que corresponden.

Recoñece de forma imprecisa que é un vestixio material e clasifica en estratos os vestixios representados no debuxo dunha estratigrafía de forma aleatoria ou con numerosas incorreccións.

Recoñece que é un vestixio material e clasifica en estratos os vestixios representados no debuxo dunha estratigrafía cometendo algunhas incorreccións.

Recoñece que é un vestixio material e clasifica en estratos os vestixios representados no debuxo dunha estratigrafía de forma correcta.

Recoñece que é un vestixio material, clasifica en estratos os vestixios representados no debuxo dunha estratigrafía de forma correcta e argumenta os motivos da súa clasificación.

Bloque 3 Crit. Aval. 3.4. Entender que os acontecementos e procesos ocorren ao longo do tempo e á vez no tempo (diacronía e sincronía).

Est. Apr. XHB3.4.1. Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

3.4.1.1 Explica en que zonas e en que época xurdiron as primeiras civilizacións urbanas.

Ten dificultades para indicar en que zonas e en que época xurdiron as primeiras civilizacións urbanas.

Indica en que zonas xurdiron as primeiras civilizacións urbanas, pero ten dificultades para definir en que época.

Indica en que zonas e en que época xurdiron as primeiras civilizacións urbanas.

Indica en que zonas e en que época xurdiron as primeiras civilizacións urbanas e extrae conclusións propias ao respecto.


31

Bloque 3 Crit. Aval. 3.11. Coñecer algunhas características da vida humana neste período así como o establecemento e a difusión de diferentes culturas urbanas, despois do neolítico.

Est. Apr. XHB3.11.1. Describe formas de organización socio-económica e política, novas ata entón, como os diversos imperios de Mesopotamia e de Exipto.

3.11.1.1 Localiza onde están situados Exipto e Mesopotamia, e que ríos atravesan os seus territorios.

Localiza de forma imprecisa ou con erros onde están situados Exipto e Mesopotamia e ten dificultades para indicar os ríos que atravesan os seus territorios.

Localiza onde están situados Exipto e Mesopotamia e ten dificultades para indicar os ríos que atravesan os seus territorios.

Localiza onde están situados Exipto e Mesopotamia e indica os ríos que atravesan os seus territorios.

Localiza onde están situados Exipto e Mesopotamia, indica os ríos que atravesan os seus territorios e extrae conclusións propias ao respecto.



3.11.1.2 Explica as tres grandes fases do ciclo agrícola exipcio, e a súa relación coas enchentes do Nilo.

Confunde ou identifica erroneamente algunha das tres grandes fases do ciclo agrícola exipcio, e a súa relación coas enchentes do Nilo.

Identifica as tres grandes fases do ciclo agrícola exipcio e ten dificultades para explicalas correctamente, e para definir a súa relación coas enchentes do Nilo.

Describe as tres grandes fases do ciclo agrícola exipcio e ten dificultades para definir a súa relación coas enchentes do Nilo.

Explica as tres grandes fases do ciclo agrícola exipcio e define a súa relación coas enchentes do Nilo.



3.11.1.3 Indica o funcionamento do goberno das cidades mesopotámicas, e o papel que tiñan nel os funcionarios, os sacerdotes e os soldados.

Amosa unha baixa comprensión do funcionamento do goberno das cidades mesopotámicas, e o papel que tiñan nel os funcionarios, os sacerdotes e os soldados.

Explica con erros de formulación o funcionamento do goberno das cidades mesopotámicas, e descoñece o papel que tiñan nel os funcionarios, os sacerdotes e os soldados.

Explica correctamente o funcionamento do goberno das cidades mesopotámicas, pero ten dificultades para definir o papel que tiñan nel os funcionarios, os sacerdotes e os soldados.

Explica o funcionamento do goberno das cidades mesopotámicas e define correctamente o papel que tiñan nel os funcionarios, os sacerdotes e os soldados.



3.11.1.4 Indica en que se diferencian unha cidade-Estado, un reino e un imperio, e explica que reinos e imperios se instalaron en Mesopotamia, e que territorios abrangueron.

Sinala de forma inconexa algunha diferenza entre unha cidade-Estado, un reino e un imperio sen explicar que reinos e imperios se instalaron en Mesopotamia, e que territorios abrangueron.

Indica as principais diferenzas entre unha cidade-Estado, un reino e un imperio e ten dificultades para explicar que reinos e imperios se instalaron en Mesopotamia, e que territorios abrangueron.

Indica as principais diferenzas entre unha cidade-Estado, un reino e un imperio, explica que reinos e imperios se instalaron en Mesopotamia e ten dificultades para localizar que territorios abrangueron.

Indica as principais diferenzas entre unha cidade-Estado, un reino e un imperio, explica que reinos e imperios se instalaron en Mesopotamia e que territorios abrangueron.



3.11.1.5 Explica os poderes que tiña en Exipto o faraón, e indica os seus atributos de poder e o significado de cada atributo.

Ten dificultades para identificar e explicar os poderes que tiña en Exipto o faraón, e indica os seus atributos de poder e o significado de cada atributo.

Explica bastamente os poderes que tiña en Exipto o faraón, pero ten dificultades para indicar os seus atributos de poder e o significado de cada atributo.

Explica correctamente os poderes que tiña en Exipto o faraón, indica os seus atributos de poder, pero ten dificultades para definir o significado de cada atributo.

Explica correctamente os poderes que tiña en Exipto o faraón, indica os seus atributos de poder e define o significado de cada atributo.


32



3.11.1. Describe a vida cotiá e as actividades económicas no Antigo Exipto a partir da observación de varias ilustracións.

Identifica nunha ilustración algunha particularidade da vida cotiá e as actividades económicas no Antigo Exipto sen chegar a comprender nin a describir como era a vida dos exipcios neste período.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas no Antigo Exipto e esboza unha explicación breve sobre algúns aspectos da vida dos exipcios neste período.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas no Antigo Exipto, obtén unha visión de conxunto da vida neste período e explica brevemente os diferentes aspectos da vida dos exipcios.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas no Antigo Exipto, obtén unha visión de conxunto da vida no Antigo Exipto e explica con detalle os diferentes aspectos da vida neste período con exemplos e argumentos.



3.11.1.7 Analiza a situación dos campesiños do Antigo Exipto e a súa relación de sometemento aos funcionarios do faraón a partir da lectura dun texto.

Le o texto proposto e sinala de forma moi concisa e sen realizar achegas propias que as condicións de vida do campesiñado son malas e que está sometido ao faraón e aos seus funcionarios.

Le o texto proposto e describe brevemente as condicións de vida do campesiñado exipcio e o seu sometemento ao faraón a partir da lectura do texto.

Analiza o texto proposto e describe con certo grao de detalle as condicións de vida do campesiñado exipcio e o seu sometemento ao faraón a partir da lectura do texto.

Analiza o texto proposto e describe con detalle as condicións de vida do campesiñado exipcio e o seu sometemento ao faraón a partir da lectura do texto de forma razoada e achegando exemplos.



3.11.1.8 Caracteriza e compara as funcións do templo exipcio cos templos na actualidade.

Identifica o templo exipcio como un edificio relixioso sen chegar a sinalar algunha das súas características nin a comparalo cos templos actuais.

Identifica o templo exipcio como un edificio relixioso, sinala algunha das súas características e ten dificultades para comparalo cun templo actual.

Identifica o templo exipcio como un edificio relixioso, describe brevemente as funcións do templo exipcio e compara algún dos seus trazos ou funcións cos dun templo actual.

Identifica o templo exipcio como un edificio relixioso, describe con detalle as funcións do templo exipcio e compara os seus principais trazos e funcións cos dun templo actual.



3.12.1.2 Recoñece un texto de Herodoto e unha pintura como fontes de coñecemento histórico e coñece a vida e o labor dun sacerdote exipcio a partir da súa lectura.

Recoñece un texto de Herodoto e unha pintura como fontes de coñecemento histórico e ten dificultades para interpretar a información que transmiten ambas as dúas fontes.

Recoñece un texto de Herodoto e unha pintura como fontes de coñecemento histórico e identifica un sacerdote na pintura a partir da información que transmite o texto.

Recoñece un texto de Herodoto e unha pintura como fontes de coñecemento histórico, identifica un sacerdote na pintura a partir da información que transmite o texto e sinala algún dos trazos da vida e o labor do sacerdote.

Recoñece un texto de Herodoto e unha pintura como fontes de coñecemento histórico, identifica un sacerdote na pintura a partir da información que transmite o texto e explica con detalle os principais trazos da vida e o labor do sacerdote.

Bloque 3 Crit. Aval. B3.13. Explicar as etapas nas que se divide a historia de Exipto.

Est. Apr. XHB3.13.1. Interpreta un mapa cronolóxico- xeográfico da expansión exipcia.

3.13.1.1 Localiza nun mapa os imperios exipcio e mesopotámico e algunhas das súas cidades máis relevantes.

Identifica a zona de Oriente Próximo nun mapa e confunde a localización dos imperios exipcio e mesopotámico

Identifica a zona de Oriente Próximo nun mapa e localiza os imperios exipcio e mesopotámico.

Identifica a zona de Oriente Próximo nun mapa, localiza os imperios exipcio e mesopotámico e sinala no mapa algún dos seus ríos e algunha das súas cidades.

Identifica a zona de Oriente Próximo nun mapa, localiza os imperios exipcio e mesopotámico e sinala no mapa os seus principais ríos e cidades.


33

Bloque 3 Crit. Aval. B3.13. Explicar as etapas nas que se divide a historia de Exipto.

Est. Apr. XHB3.13.2. Describe as principais características das etapas históricas nas que se divide Exipto.

3.13.2.1 Explica como se formou o reino de Exipto, en que época, e que eran as dinastías de faraóns.

Sinala de forma imprecisa ou con erros como se formou o reino de Exipto e sen detallar en que época se formou ou que eran as dinastías de faraóns.

Explica de forma incompleta como se formou o reino de Exipto e ten dificultades para indicar en que época e que eran as dinastías de faraóns.

Explica correctamente como se formou o reino de Exipto e en que época, pero ten dificultades para definir que eran as dinastías de faraóns.

Explica correctamente como se formou o reino de Exipto e en que época, e define con detalle que eran as dinastías de faraóns.

Bloque 3 Crit. Aval. B3.14. Identificar as principais características da relixión exipcia.

Est. Apr. XHB3.14.1. Explica como materializaban os exipcios a súa crenza na vida do alén.

3.14.1.1 Explica a razón pola que no antigo Exipto se momificaban os defuntos, e que eran o Tribunal de Osiris e o Libro dos Mortos.

Sinala que no Antigo Exipto existía a momificación sen explicar por que no antigo Exipto se momificaban os defuntos e descoñece que eran o Tribunal de Osiris e o Libro dos Mortos.

Explica con algunha dificultade por que no antigo Exipto se momificaban os defuntos e descoñece que eran o Tribunal de Osiris e o Libro dos Mortos.

Explica correctamente por que no antigo Exipto se momificaban os defuntos e que era o Tribunal de Osiris e descoñece o significado do Libro dos Mortos.

Explica correctamente e con detalle por que no antigo Exipto se momificaban os defuntos e que eran o Tribunal de Osiris e o Libro dos Mortos.



3.14.1.2 Realiza un debuxo con viñetas onde se visualice o ritual que se seguía tralo falecemento dun faraón.

Ten dificultades para sintetizar a información e realizar un debuxo con viñetas onde se visualice o ritual que se seguía tralo falecemento dun faraón.

Sintetiza a información e realiza un debuxo con viñetas, pero que non se corresponde exactamente á situación formulada.

Sintetiza a información e realiza un debuxo correcto con viñetas, onde se visualiza o ritual que se seguía tralo falecemento dun faraón.

Sintetiza a información e realiza un debuxo detallado e orixinal con viñetas, onde se visualiza o ritual que se seguía tralo falecemento dun faraón.



3.14.1.3 Busca información na Internet sobre a lenda que converteu Osiris no deus dos mortos e coméntaa coas súas propias palabras.

Necesita pautas ou axuda docente para localizar a información na Internet e para explicar a lenda que converteu Osiris no deus dos mortos.

Localiza de forma autónoma a información na Internet e explica con erros de formulación a lenda que converteu Osiris no deus dos mortos.

Localiza de forma autónoma a información na Internet e explica correctamente a lenda que converteu Osiris no deus dos mortos.

Localiza de forma autónoma a información en Internet, explica con detalle a lenda que converteu Osiris no deus dos mortos e extrae conclusións ao respecto.



3.14.1.4 Recoñece as características arquitectónicas dunha pirámide e relaciónaas coa procura da vida no alén.

Identifica algunha das características arquitectónicas e a pirámide sen chegar a explicar nin comprender a súa relación co culto e a procura da vida no alén.

Identifica algunhas das características arquitectónicas da pirámide e sinala de forma inconexa ou pouco detallada unha relación entre un trazo arquitectónico das pirámides e o culto e a procura da vida no alén.

Describe diversas características arquitectónicas da pirámide e explica brevemente a relación entre os trazos arquitectónicos das pirámides e o culto e a procura da vida no alén.

Caracteriza as principais características arquitectónicas da pirámide e explica con detalle a relación entre os trazos arquitectónicos das pirámides e o culto e a procura da vida no alén.



3.14.1.5 Realiza unha procura de información na Internet sobre os ushetbis e a súa relación coa vida no alén comentando a información obtida.

Necesita pautas ou axuda docente para localizar a información na Internet e para interpretar e comentar a información obtida.

Localiza de forma autónoma a información na Internet e explica con erros de formulación que son os ushetbis e a súa relación coa vida no alén.

Localiza de forma autónoma a información na Internet e explica correctamente que son os ushetbis e a súa relación coa vida no alén.

Localiza de forma autónoma a información na Internet, explica que son os ushetbis e a súa relación coa vida no alén e comenta ou opina sobre a información obtida.


34



3.14.1.6 Describe o Xuízo de Osiris coa axuda de diferentes documentos escritos e gráficos.

Amosa unha baixa comprensión da información que transmiten os documentos e sinala algún trazo do Xuízo de Osiris de forma inconexa ou con erros.

Comprende de forma aproximada a información que transmiten os documentos e esboza unha explicación incompleta sobre o Xuízo de Osiris.

Comprende adecuadamente a información que transmiten os documentos e explica brevemente en que consiste o Xuízo de Osiris.

Comprende con precisión a información que transmiten os documentos e explica con detalle en que consiste o Xuízo de Osiris.


Est. Apr. XHB3.14.2. Realiza un mapa conceptual cos principais deuses do panteón exipcio.

3.14.2.1 Define o concepto de “relixión politeísta”, enumera os principais deuses exipcios, explica como era a súa representación e indica cales tiñan cabeza de animal.

Ten dificultades para definir o concepto de “relixión politeísta”, enumerar os principais deuses exipcios, explicar como era a súa representación e indicar cales tiñan cabeza de animal.

Define o concepto de “relixión politeísta”, pero ten dificultades para enumerar os principais deuses exipcios, explicar como era a súa representación e indicar cales tiñan cabeza de animal.

Define o concepto de “relixión politeísta”, enumera os principais deuses exipcios, explica como era a súa representación con algún erro, e descoñece cales tiñan cabeza de animal.

Define o concepto de “relixión politeísta”, enumera os principais deuses exipcios, explica como era a súa representación e indica cales tiñan cabeza de animal.

Bloque 3 Crit. Aval. B3.15. Localizar e describir algúns exemplos arquitectónicos de Exipto e de Mesopotamia.

Est. Apr. XHB3.15.1. Localiza nun mapa os principais exemplos da arquitectura exipcia e da mesopotámica.

3.15.1.1 Localiza xeográfica e cronoloxicamente a tumba de Nebamun.

Localiza nun pé de ilustración o lugar e a cronoloxía do templo de Nebamun sen interpretar nin comprender a información que obtén

Localiza nun pé de ilustración o lugar e a cronoloxía do templo de Nebamun e recoñece o Val dos Reis como un lugar relevante no Antigo Exipto.

Localiza nun pé de ilustración o lugar e a cronoloxía do templo de Nebamun, recoñece o Val dos Reis como un lugar relevante no Antigo Exipto e lembra de forma aproximada a súa situación.

Localiza nun pé de ilustración o lugar e a cronoloxía do templo de Nebamun, recoñece o Val dos Reis como un lugar relevante no Antigo Exipto, lembra de forma aproximada a súa situación e ten unha idea aproximada da cronoloxía do templo.

SEGUNDO TRIMESTRE


ESTÁNDAR DE APRENDIZAXE


LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4


Est. Apr. XHB1.6.2. Elabora climogramas e mapas que sitúen os climas do mundo e reflicten os elementos máis importantes.

1.6.2.1 Comenta de forma íntegra os mapas do tempo dos medios españois.

Amosa dificultades para comprender a información que se transmite nos mapas do tempo.

Comprende a información que se transmite nos mapas do tempo pero amosa dificultades para analizala e explicala.

Comprende a información que se transmite nos mapas do tempo pero realiza unhas análises parciais e unhas explicacións simples e curtas.

Comprende a información que se transmite nos mapas do tempo e realiza unhas análises completas e extensas e unhas explicacións elaboradas e claras.



1.6.2.2 Valora o grao de acerto das previsións meteorolóxicas comparando a información da AEMET coas observacións realizadas.

Presenta dificultades para comparar e valorar o grao de acerto das previsións meteorolóxicas da AEMET respecto ás observacións realizadas.

Compara a información da AEMET coas observacións realizadas pero presenta dificultades para valorar obxectivamente o grao de acerto das previsións do tempo.

Compara a información da AEMET coas observacións realizadas e valora obxectivamente o grao de acerto das previsións do tempo aínda que deixando algúns datos importantes.

Compara a información da AEMET coas observacións realizadas e valora obxectivamente o grao de acerto das previsións do tempo tendo en conta todos os datos meteorolóxicos.


35


Est. Apr. XHB1.9.1. Clasifica e localiza nun mapa os distintos tipos de clima de Europa.

1.9.1.1 Describe a atmosfera e coñece as características das súas capas.

Amosa dificultades para recoñecer as capas da atmosfera e describila.

Describe a atmosfera de forma simple pero non recoñece as súas capas nin as características destas.

Describe a atmosfera e recoñece algunhas das características das súas capas.

Describe a atmosfera e recoñece todas as características das súas capas.



1.9.1.2 Describe a atmosfera e coñece as características das súas capas.

Amosa dificultades para recoñecer as capas da atmosfera e describila.

Describe a atmosfera de forma simple pero non recoñece as súas capas nin as características destas.

Describe a atmosfera e recoñece algunhas das características das súas capas.

Describe a atmosfera e recoñece todas as características das súas capas.



1.9.1.3 Recoñece a importancia da radiación solar e sinala cales son as súas vantaxes e inconvenientes.

Presenta dificultades para recoñecer que é a radiación solar e explicala.

Recoñece que é a radiación solar pero cústalle explicar a súa importancia e indicar algunha das súas vantaxes e inconvenientes.

Recoñece a importancia da radiación solar e indica algunhas das súas vantaxes e inconvenientes.

Recoñece a importancia da radiación solar e indica todas as súas vantaxes e inconvenientes.



1.9.1.4 Explica que é a temperatura atmosférica, como se mide e en que unidades se expresa.

Ten dificultades para distinguir que é a temperatura atmosférica, como se mide e en que unidades se expresa.

Recoñece a temperatura atmosférica pero non sabe explicar como se mide e/ou en que unidades se expresa.

Recoñece e explica que é a temperatura atmosférica pero amosa algunha confusión en como se mide e/ou en que unidades se expresa.

Recoñece e explica perfectamente que é a temperatura atmosférica, como se mide e en que unidades se expresa



1.9.1.5 Redacta un texto explicando como se forman as nubes utilizando o vocabulario preciso.

Amosa dificultades para entender como é o proceso de formación das nubes.

Entende como é o proceso de formación das nubes pero redacta un texto con falta de información e sen utilizar un vocabulario preciso.

Entende como é o proceso de formación das nubes aínda que redacta un texto con algunha imprecisión.

Entende perfectamente como é o proceso de formación das nubes e redacta un texto ordenado utilizando o vocabulario preciso.



1.9.1.6 Busca imaxes para elaborar un mural que amose a acción erosiva, transportadora e sedimentaria da auga.

Presenta dificultades para entender a acción erosiva, transportadora e sedimentaria da auga.

Entende a acción erosiva, transportadora e sedimentaria da auga pero presenta dificultades para encontrar material e elaborar un mural ao respecto.

Entende a acción erosiva, transportadora e sedimentaria da auga e elabora un mural ao respecto aínda que esquece algún material imprescindible.

Entende a acción erosiva, transportadora e sedimentaria da auga e elabora un mural ao respecto achegando imaxes moi explicativas.



1.9.1.7 Explica que é a presión atmosférica, como se mide e en que unidades se expresa.

Ten dificultades para distinguir que é a presión atmosférica, como se mide e en que unidades se expresa.

Recoñece a presión atmosférica pero non sabe explicar como se mide e/ou en que unidades se expresa.

Recoñece e explica que é a presión atmosférica pero amosa algunha confusión en como se mide e/ou en que unidades se expresa.

Recoñece e explica perfectamente que é a presión atmosférica, como se mide e en que unidades se expresa



1.9.1.8 Explica que son as isobaras, para que se utilizan e distingue entre altas e baixas presións.

Amosa dificultades para recoñecer as isobaras, en que contexto se utilizan e saber que son as altas e as baixas presións.

Recoñece as isobaras pero confunde sobre todo a súa utilidade. Ademais cústalle distinguir entre altas e baixas presións.

Explica de forma sinxela que son as isobaras e para que serven. Ademais, distingue as altas presións das baixas pero sen saber que nome reciben.

Explica de forma completa e perfecta que son as isobaras e para que serven. Ademais, distingue as altas presións das baixas sinalando que nome reciben.


36



1.9.1.9 Investiga algún accidente producido pola forza do vento, así como as súas características e consecuencias.

Presenta dificultades para buscar e encontrar algún accidente producido pola forza do vento.

Investiga sobre un accidente producido pola forza do vento pero non redacta cales foron as características nin as súas consecuencias.

Investiga sobre un accidente producido pola forza do vento e redacta un texto sinxelo e curto con algunha característica e algunha consecuencia.

Investiga sobre un accidente producido pola forza do vento e redacta un texto completo coas característica e as súas consecuencias.



1.9.1.10 Busca información en grupos acerca das estacións meteorolóxicas.

Ten dificultades para traballar en grupo e buscar información acerca das estacións meteorolóxicas.

Ten unha actitude pasiva no traballo en grupo para buscar información acerca das estacións meteorolóxicas.

Ten unha actitude activa, aberta e receptiva no traballo en grupo para buscar información acerca das estacións meteorolóxicas aínda que só se responsabiliza das súas achegas.

Ten unha actitude activa, aberta e receptiva no traballo en grupo para buscar información acerca das estacións meteorolóxicas responsabilizándose da súa parte e axudando á organización dos seus compañeiros.


Est. Apr. XHB1.11.1. Realiza buscas en medios impresos e dixitais referidas a problemas medioambientais actuais e localiza páxinas e recursos web directamente relacionados con eles .

1.11.1.14 Explica a orixe do burato da capa de ozono e detalla as súas consecuencias.

Presenta dificultades para explicar a orixe do burato da capa de ozono e detalla as súas consecuencias.

Explica de forma simple en que consiste o burato da capa de ozono pero non detalla ningunha das súas consecuencias.

Explica de forma correcta en que consiste o burato da capa de ozono e detalla algunha das súas consecuencias.

Explica de forma correcta e completa en que consiste o burato da capa de ozono e detalla todas as súas consecuencias.



1.11.1.15 Documén-tase e redacta un texto sobre os problemas que a contaminación do aire provoca na saúde.

Amosa dificultades para documentarse sobre os problemas que a contaminación do aire provoca na saúde.

Documéntase sobre os problemas que a contaminación do aire provoca na saúde pero redacta con dificultade o texto.

Documéntase sobre os problemas que a contaminación do aire provoca na saúde pero redacta o texto de forma simple e con falta de datos.

Documéntase sobre os problemas que a contaminación do aire provoca na saúde e redacta o texto de forma completa e con exemplos.



1.11.1.16 Infórmase na Internet sobre os problemas que pode provocar o Sol na pel, os ollos ou as mucosas das persoas.

Presenta dificultades para informarse a través da Internet sobre os problemas que pode provocar o Sol na pel, os ollos ou as mucosas das persoas.

Infórmase na Internet sobre os problemas que pode provocar o Sol na pel, os ollos ou as mucosas das persoas pero os datos encontrados non son correctos.

Infórmase na Internet sobre os problemas que pode provocar o Sol na pel, os ollos ou as mucosas das persoas pero os datos encontrados non son suficientes.

Infórmase na Internet sobre os problemas que pode provocar o Sol na pel, os ollos ou as mucosas das persoas achegando datos completos e exemplos.



1.11.1.17 Redacta un texto sobre as consecuencias da falta de auga potable ou sobre os beneficios desta.

Ten dificultades para recoñecer as consecuencias da falta de auga potable ou os beneficios desta.

Recoñece as consecuencias da falta de auga potable ou os beneficios desta pero redacta un texto con pouca información ao respecto.

Recoñece as consecuencias da falta de auga potable ou os beneficios desta e redacta un texto achegando algunha información pero sen constrastala nin ofrecendo as súas opinións.

Recoñece as consecuencias da falta de auga potable ou os beneficios desta e redacta un texto achegando mucha información contrastada e ofrecendo as súas opinións con argumentos sólidos.



1.11.1.18 Identifica nun texto cales son as causas e as consecuencias das inundacións.

Amosa dificultades para ler un texto e identificar cales son as causas e as consecuencias das inundacións.

Le un texto e identifica algunha causa e/ou consecuencia das inundacións.

Le un texto e identifica algunhas causas e/ou consecuencias das inundacións.

Le un texto e identifica as causas e as consecuencias das inundacións.


37



1.11.1.19 Propón medidas preventivas para reducir o impacto dunha riada.

Presenta dificultades para entender que son as medidas preventivas e aplicalas nun caso para reducir o impacto dunha riada.

Entende que son as medidas preventivas pero presenta dificultades para aplicalas nun caso para reducir o impacto dunha riada.

Entende que son as medidas preventivas e propón algunha delas para reducir o impacto dunha riada.

Entende que son as medidas preventivas e propón diversas opciones para reducir o impacto dunha riada.



1.11.1.20 Busca noticias sobre as consecuencias das chuvias torrenciais e localízaas no país e continente onde se produciron.

Ten dificultades para buscar noticias sobre as consecuencias das chuvias torrenciais no mundo.

Busca noticias sobre as consecuencias das chuvias torrenciais pero non as localiza no país e continente onde se produciron.

Busca noticias sobre as consecuencias das chuvias torrenciais e as localiza, con algún erro, no país e continente onde se produciron.

Busca noticias sobre as consecuencias das chuvias torrenciais e localízaas no país e continente onde se produciron.



1.11.1.21 Describe os cambios que sofre un bosque como consecuencia do impacto ambiental que supón a chuvia ácida.

Ten dificultades para entender que é a chuvia ácida e describir o impacto ambiental que produce nun bosque.

Entende vagamente que é a chuvia ácida pero elabora unha descrición do seu impacto nun bosque esquecendo datos e información importante.

Entende de forma correcta que é a chuvia ácida e elabora unha descrición sinxela do seu impacto nun bosque.

Entende perfectamente que é a chuvia ácida e elabora unha descrición completa do seu impacto nun bosque.



1.11.1.22 Prepara en grupo unha intervención nunha reunión internacional acerca do problema da chuvia ácida e as súas consecuencias.

Amosa dificultades para traballar en grupo e preparar un guión acerca do problema da chuvia ácida e as súas consecuencias.

Amosa unha actitude pasiva para preparar en grupo unha intervención nunha reunión internacional acerca do problema da chuvia ácida e as súas consecuencias.

Amosa unha actitude aberta e receptiva para preparar en grupo unha intervención nunha reunión internacional acerca do problema da chuvia ácida e as súas consecuencias aínda que as súas achegas son poucas.

Amosa unha actitude aberta e receptiva para preparar en grupo unha intervención nunha reunión internacional acerca do problema da chuvia ácida e as súas consecuencias achegando diferentes informacións e opinións ao respecto.



1.11.1.23 Elabora con medios dixitais unha presentación para compartir a investigación sobre a chuvia ácida e as súas consecuencias.

Presenta dificultades para traballar con medios dixitais e elaborar unha presentación sobre a chuvia ácida e as súas consecuencias.

Presenta unha actitude pasiva para traballar con medios dixitais e elaborar unha presentación sobre a chuvia ácida e as súas consecuencias.

Presenta unha actitude aberta e receptiva para traballar con medios dixitais e elaborar unha presentación sobre a chuvia ácida e as súas consecuencias aínda que se limita a responsabilizarse unicamente da súa parte.

Presenta unha actitude aberta e receptiva para traballar con medios dixitais e elaborar unha presentación sobre a chuvia ácida e as súas consecuencias responsabilizándose da súa parte e axudando á organización de grupo.



1.11.1.24 Busca información sobre catástrofes naturais e localízaas nun mapa utilizando distintos símbolos ou iconas.

Ten dificultades para buscar información sobre catástrofes naturais e localízaas nun mapa utilizando distintos símbolos ou iconas.

Busca información sobre catástrofes naturais pero ten dificultades para localizalas nun mapa utilizando distintos símbolos ou iconas.

Busca información sobre catástrofes naturais pero localízaas utilizando distintos símbolos ou iconas nun mapa cometendo algún erro.

Busca información sobre catástrofes naturais e localízaas perfectamente nun mapa utilizando distintos símbolos ou iconas.


38



1.6.2.3 Explica que son os monzóns e razoa por que se producen.

Amosa dificultades para identificar o clima monzónico e explicar as súas características principais.

Identifica o clima monzónico pero amosa dificultades para explicar as súas características principais.

Identifica o clima monzónico, explica as súas características principais pero amosa dificultades para razoar por que se producen.

Identifica o clima monzónico, explica as súas características principais e razoa perfectamente por que se producen.



1.6.2.4 Detalla as consecuencias postivas e negativas que produce o monzón húmido ás poboacións do Sueste asiático.

Presenta dificultades para recoñecer as consecuencias positivas e negativas que produce o monzón húmido ás poboacións do Sueste asiático.

Recoñece algunha das consecuencias positivas e negativas que produce o monzón húmido ás poboacións do Sueste asiático.

Recoñece algunhas das consecuencias positivas e negativas que produce o monzón húmido ás poboacións do Sueste asiático.

Recoñece as consecuencias positivas e negativas que produce o monzón húmido ás poboacións do Sueste asiático e explícaas.



1.6.2.5 Propón dous itinerarios pola India tendo en conta a estación húmida e a estación seca.

Ten dificultades para propor dous itinerarios pola India tendo en conta a estación húmida e a estación seca.

Propón dous itinerarios pola India sen ter en conta a estación húmida e a estación seca.

Propón dous itinerarios pola India tendo en conta a estación húmida e a estación seca pero non indica as características de cada un deles.

Propón dous itinerarios pola India tendo en conta a estación húmida e a estación seca indicando as características de cada un deles.



1.6.2.6 Segue as pautas formuladas no libro para elaborar un climograma, interprétao e extrae conclusións ao respecto.

Ten dificultades para elaborar o climograma seguindo as pautas formuladas, e para extraer conclusións ao respecto.

Elabora un climograma cometendo erros significativos, e presenta dificultades para extraer conclusións ao respecto.

Elabora correctamente un climograma, pero presenta dificultades para extraer conclusións ao respecto.

Elabora perfectamente un climograma seguindo as pautas formuladas, e extrae conclusións ao respecto.



1.9.1.15 Explica como inflúen a disposición do relevo e a altitude nos climas peninsulares.

Amosa dificultades para recoñecer a influencia do relevo e a altitude nos climas peninsulares.

Recoñece a influencia do relevo e a altitude nos climas peninsulares pero amosa dificultades para explicala con corrección.

Explica de forma moi simple e curta como inflúen a disposición do relevo e a altitude nos climas peninsulares.

Explica de forma moi completa e extensa como inflúen a disposición do relevo e a altitude nos climas peninsulares achegando exemplos.



1.9.1.16 Localiza no mapa formulado os distintos tipos de climas que existen en España, e indica as características das súas temperaturas e precipitacións.

Ten dificultades para diferenciar entre os tipos de clima, localizalos no mapa e explicar as súas características.

Localiza no mapa formulado algúns dos climas de España, pero ten dificultades para explicar as súas características.

Localiza no mapa formulado os distintos climas de España e explica algunhas das características das súas temperaturas e precipitacións.

Localiza no mapa formulado os distintos climas de España e explica todas as características das súas temperaturas e precipitacións.



1.9.2.5 Localiza España e indica en que zona climática se encontra.

Amosa dificultades para localizar España nun mapa e indicar en que zona climática se encontra.

Localiza España nun mapa pero amosa dificultades para indicar en que zona climática se encontra.

Localiza España nun mapa, indica en que zona climática se encontra pero sinala erroneamente que valores de precipitación lle corresponden.

Localiza España nun mapa, indica en que zona climática se encontra e sinala correctamente que valores de precipitación lle corresponden.


39



1.9.2.6 Localiza nun atlas desertos na zona cálida e na zona temperada indicando os seus nomes e razoando a escaseza de precipitacións de cada caso.

Amosa dificultades para localizar desertos nun atlas, indicar os seus nomes e razoar a escaseza de precipitacións de cada caso.

Localiza a maioría de desertos nun atlas, indica correctamente a maioría dos seus nomes pero amosa dificultades para razoar a escaseza de precipitacións de cada caso.

Localiza a maioría de desertos nun atlas, indica correctamente a maioría dos seus nomes e razoa con algunha dificultade a escaseza de precipitacións de cada caso.

Localiza todos os desertos nun atlas, indica correctamente os seus nomes e razoa perfectamente a escaseza de precipitacións de cada caso.



1.9.2.7 Realiza un esquema de clasificación dos distintos climas da Terra.

Ten dificultades para diferenciar entre os distintos climas da Terra e clasificalos nun esquema.

Diferencia entre os distintos climas da Terra, pero ten dificultades para realizar un esquema de clasificación con toda a información e comete erros importantes.

Realiza un esquema de clasificación cos distintos climas da Terra, pero obvia algunha información, e comete erros de pouca transcendencia.

Realiza un esquema de clasificación cos distintos climas da Terra, tendo en conta todas as informacións e sen cometer ningún tipo de erro.



1.9.2.8 Elabora o guión dunha posible viaxe por distintas zonas climáticas da Terra, localízaas nun planisferio e redacta unha descrición breve de cada lugar.

Ten dificultades para sintetizar a información e elaborar o guión dunha posible viaxe por distintas zonas climáticas da Terra.

Sintetiza a información e elabora un guión dunha posible viaxe por distintas zonas climáticas da Terra, pero ten dificultades para localizar ditas zonas nun planisferio e redactar unha descrición breve de cada lugar.

Sintetiza a información e elabora un guión dunha posible viaxe por distintas zonas climáticas da Terra, localiza ditas zonas nun planisferio, pero ten dificultades para redactar unha descrición breve de cada lugar.

Sintetiza a información e elabora un guión dunha posible viaxe por distintas zonas climáticas da Terra, localiza ditas zonas nun planisferio e redacta unha descrición breve de cada lugar.



1.11.1.25 Cita algunhas das actuacións humanas que modifican o clima da Terra.

Amosa dificultades para discernir entre actuacións humanas e naturais que modifican o clima da Terra.

Cita algunha actuación humana que modifica o clima da Terra pero non a sabe xustificar.

Cita algunhas actuacións humana que modifican o clima da Terra pero non as sabe xustificar.

Cita bastantes actuacións humana que modifican o clima da Terra, xustifícaas e explícaas.



1.11.1.26 Sinala que actividades do ser humano producen a emisión de dióxido de carbono e que outros gases incrementan o efecto invernadoiro.

Presenta dificultades para recoñecer algunha actividade do ser humano que produce a emisión de dióxido de carbono.

Recoñece algunha actividade do ser humano que produce a emisión de dióxido de carbono pero non sinala que outros gases incrementan o efecto invernadoiro.

Recoñece algunhas actividades do ser humano que producen a emisión de dióxido de carbono e sinala algún outro gas que incrementa o efecto invernadoiro.

Recoñece as actividades do ser humano que producen a emisión de dióxido de carbono e sinala os outros gases que incrementan o efecto invernadoiro.



1.11.1.27 Indica e razoa que consecuencias supón para o planeta Terra o efecto invernadoiro.

Ten dificultades para indicar algunha das consecuencias que supón para o planeta Terra o efecto invernadoiro.

Indica algunhas consecuencias que supón para o planeta Terra o efecto invernadoiro, aínda que non sabe dicir se son vantaxosas ou prexudiciais.

Indica algunhas consecuencias que supón para o planeta Terra o efecto invernadoiro, discirne entre as vantaxosas e as prexudiciais pero non o razoa.

Indica algunhas consecuencias que supón para o planeta Terra o efecto invernadoiro e razoa cales delas son vantaxosas e cales prexudiciais.


40



1.11.1.28 Busca información en pequenos grupos sobre o cambio climático, realiza un traballo de investigación a partir das pautas formuladas no libro, e realiza un mural presentando toda a información obtida no proceso.

Amosa desinterese para realizar a actividade en grupo, e non asume a parte do traballo que lle corresponde.

Amosa pasividade ante a actividade en grupo, asume a parte do traballo que lle corresponde, pero a súa presentación contén erros importantes nas formulacións.

Amosa interese na actividade en grupo, asume a parte do traballo que lle corresponde, e preséntao correctamente, cometendo só algúns erros pouco significativos.

Amosa entusiasmo ante a actividade grupal, asume a parte do traballo que lle corresponde, coopera para organizar as distintas tarefas do grupo, e a presentación do seu traballo é excelente.



1.11.1.29 Elabora unha lista sinalando as actividades que supoñen un impacto directo e as que supoñen un impacto indirecto no medioambiente e indica que decisións reducirían a pegada de carbono.

Amosa dificultades para recoñecer algunha actividade que supoña un impacto directo ou indirecto no medioambiente e non sabe que decisións debería tomar para reducir a pegada de carbono.

Elabora unha lista con poucas actividades que supoñen un impacto directo e as que supoñen un impacto indirecto no medioambiente aínda que non distingue unhas doutras e indica algunha decisión para reducir a pegada de carbono.

Elabora unha lista con bastantes actividades que supoñen un impacto directo e un impacto indirecto no medioambiente e indica algunha decisión para reducir a pegada de carbono.

Elabora unha lista con muchas actividades que supoñen un impacto directo e un impacto indirecto no medioambiente e indica diferentes decisións para reducir a pegada de carbono.



1.11.1.30 Busca na Internet un recurso para calcular a propia pegada ecolóxica e valora o seu impacto ambiental sobre o planeta.

Amosa dificultades para buscar na Internet un recurso para calcular a propia pegada ecolóxica e valorar o seu impacto ambiental sobre o planeta.

Busca na Internet un recurso para calcular a propia pegada ecolóxica pero amosa dificultades para utilizalo e valorar o seu impacto ambiental sobre o planeta.

Busca na Internet un recurso para calcular a propia pegada ecolóxica e valorar o seu impacto ambiental sobre o planeta sen achegar accións para reducir este impacto.

Busca na Internet un recurso para calcular a propia pegada ecolóxica e valorar o seu impacto ambiental sobre o planeta achegando accións para reducir este impacto.



3.2.2.3 Axúdase dun texto histórico de Marco Xuniano como fonte de coñecemento histórico para detallar a emigración dos gregos na Antigüidade.

Identifica un texto como histórico e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a acadar unha comprensión clara do seu contido nin do seu valor histórico.

Identifica un texto como histórico, comprende de forma aproximada o seu contido e relaciónao de forma imprecisa con algún coñecemento traballado no tema.

Le un texto histórico de forma comprensiva, identifica o seu autor e relaciona o tema de fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema.

Le un texto histórico de forma comprensiva, identifica o seu autor, relaciona o tema de fragmento cos contidos previos desenvoltos no tema e amplía coñecementos a partir da súa lectura.



3.2.2.4 Interpreta textos que recrean intervencións nunha asemblea ateniense para detallar o funcionamento da democracia ateniense.

Identifica o tema dos textos e relaciónaos coa democracia ateniense sen chegar a acadar unha comprensión clara do seu contido.

Identifica o tema dos textos, relaciónaos coa democracia ateniense e comenta brevemente o seu contido.

Identifica o tema dos textos, relaciónaos coa democracia ateniense e analiza o seu contido describindo correctamente o contido do texto e esbozando algunhas opinións sobre diferentes cuestións relativas aos textos.

Identifica o tema dos textos, relaciónaos coa democracia ateniense e analiza o seu contido describindo con detalle o contido do texto e argumentando opinións de forma razoada sobre diferentes cuestións relativas aos textos.


41

Bloque 3 Crit. Aval. B3.2. Identificar, nomear e clasificar fontes históricas e explicar diferenzas entre interpretacións de fontes diversas.

Est. Apr. XHB3.2.3. Compara dous relatos a distintas escalas temporais sobre as conquistas de Alexandre.

3.2.3.1 Localiza distintos textos de historiadores antigos sobre a figura de Alexandre Magno, e valora a súa obxectividade e a visión que ofrecen do gobernante.

Localiza os textos que propón a actividade e realiza unha lectura pouco comprensiva sen caracterizar o punto de vista nin a finalidade dos textos.

Le os textos propostos, comprende o tema proposto en cada un deles e identifica de forma aproximada cales deles son obxectivos e cales non.

Le e comprende adecuadamente os textos propostos explicando brevemente a obxectividade e finalidade de cada un dos textos propostos.

Le e comprende adecuadamente os textos propostos explicando detalladamente a obxectividade e finalidade de cada un dos textos propostos e comparando os fragmentos entre si.

Bloque 3 Crit. Aval. B3.2. Identificar, nomear e clasificar fontes históricas e explicar diferenzas entre interpretacións de fontes diversas.

Est. Apr. XHB3.2.3. Compara dous relatos a distintas escalas temporais sobre as conquistas de Alexandre.

3.2.3.2 Busca información sobre as distintas versións existentes da vida e traxectoria de Alexandre Magno, contrástaas e propón unha opinión persoal ao respecto.

Busca información sobre as distintas versións existentes da vida e traxectoria de Alexandre Magno e presenta dificultades á hora de seleccionar a máis relevante, así como para analizala, obter conclusións e comunicalas.

Busca información sobre as distintas versións existentes da vida e traxectoria de Alexandre Magno, organízaa e selecciona a máis relevante, pero presenta dificultades para analizala, obter conclusións e comunicalas.

Busca información sobre as distintas versións existentes da vida e traxectoria de Alexandre Magno, organízaa e selecciona a máis relevante, analízaa e obtén dela conclusións básicas, aínda que ten dificultades para comunicalas.

Busca información sobre as distintas versións existentes da vida e traxectoria de Alexandre Magno, organízaa e selecciona a máis relevante, analízaa e obtén dela conclusións básicas e complexas, que comunica correctamente.



3.8.1.3 Elabora un eixe cronolóxico que comprenda as diferentes etapas da Grecia Antiga e os seus principais sucesos históricos entre os séculos IX a. C e I a.C.

Ten dificultades para elaborar o eixe cronolóxico que comprenda as distintas etapas da Grecia Antiga e os seus principais sucesos históricos entre os séculos IX a. C e I a.C.

Elabora con erros un eixe cronolóxico que comprende as distintas etapas da Grecia Antiga e os seus principais sucesos históricos entre os séculos IX a. C e I a.C.

Elabora un eixe cronolóxico que comprende algunhas das distintas etapas da Grecia Antiga e os seus principais sucesos históricos entre os séculos IX a. C e I a.C.

Elabora perfectamente un eixe cronolóxico que comprende as distintas etapas da Grecia Antiga e os seus principais sucesos históricos entre os séculos IX a. C e I a.C.

Bloque 3 Crit. Aval. B3.16. Coñecer os trazos principais das “polis” gregas e a transcendencia do concepto “Democracia”.

Est. Apr. XHB3.16.1. Identifica distintos trazos da organización socio-política e económica das polis gregas a partir de diferente tipo de fontes históricas.

3.16.1.1 Observa a imaxe da polis, describe os diferentes elementos que a forman e detalla as actividades que se realizan na ágora.

Sinala o nome dalgún elemento que forma a polis de forma illada sen ter coñecer o resto de elementos da polis nin detallar as actividades que se realizan na ágora

Identifica e describe con algún erro os diferentes elementos que forman a polis, pero ten dificultades para detallar as actividades que se realizan na ágora.

Identifica e describe correctamente os elementos que forman a polis e explica algunha das actividades que se realizan na ágora.

Identifica e describe correctamente os elementos que forman a polis, e explica detalladamente as actividades que se realizan na ágora.



3.16.1.2 Analiza un texto de Aristóteles sobre a polis e responde as cuestións formuladas ao respecto.

Le de forma pouco comprensiva un texto de Aristóteles sobre a polis e necesita pautas ou axuda para comprender o texto e as preguntas formuladas sobre el.

Comprende de forma aproximada o texto e responde as preguntas formuladas de forma autónoma cometendo erros de interpretación do texto

Comprende adecuadamente o texto e responde as preguntas formuladas, cometendo algún erro ocasional.

Comprende o texto e responde correctamente e con precisión todas as preguntas formuladas.



3.16.1.3 Recrea nunha carta simulada a celebración dunha voda ateniense e compáraa cunha voda actual.

Redacta un texto sobre unha voda ateniense pouco estruturado e detallado amosando unha baixa comprensión ou coñecemento deste aspecto da vida cotiá grega.

Redacta un texto breve e incompleto amosando un coñecemento adecuado deste aspecto da vida cotiá grega e sinala algunhas diferenzas entre unha voda actual e unha voda grega.

Redacta un texto dunha extensión media amosando un bo coñecemento deste aspecto da vida cotiá grega e describe brevemente algunhas diferenzas entre unha voda actual e unha voda grega.

Redacta un texto extenso amosando un coñecemento exhaustivo deste aspecto da vida cotiá grega e describe con detalle algunhas diferenzas entre unha voda actual e unha voda grega.


42



3.16.1.4 Reflexiona e argumenta unha opinión razoada sobre a situación da muller na Grecia Antiga e a súa situación de desigualdade ante os homes.

Amosa escaso interese no tema de reflexión proposto e dá respostas concisas sen argumentar nin explicar adecuadamente as súas opinións.

Esboza unha explicación incompleta e pouco argumentada sobre a situación da muller na Grecia Antiga e apoia as súas explicacións con algún exemplo da vida dun personaxe proposto.

Elabora unha explicación correctamente argumentada e razoada sobre a situación da muller na Grecia Antiga e apoia as súas explicacións con diversos exemplos da vida dun personaxe proposto.

Elabora unha explicación ben argumentada e razoada sobre a situación da muller na Grecia Antiga e apoia as súas explicacións con numerosos exemplos da vida dun personaxe proposto.



3.16.1.5 Completa unha táboa establecendo as principais características da organización social e política de Esparta, Atenas e os reinos helenísticos.

Completa unha táboa sobre as principais características da organización social e política de Esparta, Atenas e os reinos helenísticos cometendo erros ou deixando entradas sen completar.

Completa unha táboa sobre as principais características da organización social e política de Esparta, Atenas e os reinos helenísticos con algún erro ocasional.

Completa correctamente unha táboa sobre as principais características da organización social e política de Esparta, Atenas e os reinos helenísticos

Completa correctamente unha táboa sobre as principais características da organización social e política de Esparta, Atenas e os reinos helenísticos sen consultar o libro nin outras fontes.


Est. Apr. XHB3.16.2. Describe algunhas das diferenzas entre a democracia grega e as democracias actuais.

3.16.2.1 Describe o significado actual dos conceptos de tiranía, monarquía, aristocracia, oligarquía e democracia, e compárao co significado orixinal na Antiga Grecia.

Ten dificultades para contextualizar os distintos conceptos, definilos e comparalos co seu significado orixinal.

Describe o significado actual dos distintos conceptos formulados con erros de formulación, e ten dificultades para comparalos co seu significado orixinal.

Describe correctamente o significado actual dos distintos conceptos formulados, pero presenta algún problema para comparalos co seu significado orixinal.

Describe correctamente o significado actual dos distintos conceptos formulados e compáraos detalladamente e con precisión co seu significado orixinal.



3.16.2.2 Explica se, segundo os parámetros actuais, o sistema de goberno de Atenas se pode considerar unha democracia e argumenta a resposta.

Amosa escaso interese na actividade proposta e non chega a explicitar ningunha opinión ou razoamento sobre a cuestión formulada.

Explica se o goberno de Atenas se pode considerar ou non unha democracia actualmente argumentando a súa resposta de forma pouco clara ou confusa

Explica se o goberno de Atenas se pode considerar ou non unha democracia actualmente e argumenta breve e correctamente a súa resposta.

Explica se o goberno de Atenas se pode considerar ou non unha democracia actualmente, argumenta correctamente a súa resposta, e extrae conclusións ao respecto.



3.16.2.3 Indica as principais diferenzas e similitudes entre o sistema democrático ateniense e a democracia occidental actual.

Sinala unha ou dúas diferenzas e similitudes entre o sistema democrático ateniense e a democracia occidental actual sen explicalas nin describilas.

Sinala a maioría das principais diferenzas e similitudes entre o sistema democrático ateniense e a democracia occidental actual sen explicalas nin describilas.

Explica brevemente a maioría das principais diferenzas e similitudes entre o sistema democrático ateniense e a democracia occidental actual.

Explica as principais diferenzas e similitudes entre o sistema democrático ateniense e a democracia occidental actual, e extrae conclusións propias ao respecto.

Bloque 3 Crit. Aval. B3.17. Entender a transcendencia do concepto de colonización”.

Est. Apr. XHB3.17.1. Localiza nun mapa histórico as colonias gregas do Mediterráneo.

3.17.1.1 Analiza o mapa histórico e explica cales foron as grandes áreas de colonización dos gregos, e cita algunha colonia de cada unha delas.

Recoñece de forma moi vaga o tema do mapa e necesita soporte docente ou dun compañeiro para interpretar o mapa e responder as preguntas formuladas.

Interpreta o mapa sobre a colonización grega, explica algunha das grandes áreas de colonización dos gregos e ten dificultades para citar exemplos concretos.

Interpreta o mapa sobre a colonización grega, explica a maioría das grandes áreas de colonización dos gregos, e cita algúns exemplos concretos.

Interpreta o mapa sobre a colonización grega, explica correctamente cales foron as grandes áreas de colonización dos gregos, e cita algunha colonia de cada unha delas.


43

Bloque 3 Crit. Aval. B3.18. Distinguir entre o sistema político grego e o helenístico.

Est. Apr. XHB3.18.1. Elabora un mapa do Imperio de Alexandre.

3.18.1.1 Recrea a expansión do imperio de Alexandre Magno e as súas implicacións históricas a partir da análise detallada e pautada dun mapa.

Segue as instrucións ou pautas para analizar un mapa sobre o imperio de Alexandre Magno de forma mecánica e sen extraer coñecementos e respondendo con erros frecuentes as preguntas formuladas na actividade.

Segue as instrucións ou pautas para analizar un mapa sobre o imperio de Alexandre Magno, comprende de forma aproximada os sucesos descritos no mapa e responde brevemente as preguntas formuladas con algúns erros ocasionais.

Segue as instrucións ou pautas para analizar un mapa sobre o imperio de Alexandre Magno, comprende os sucesos descritos no mapa e responde brevemente as preguntas formuladas de forma adecuada.

Segue as instrucións ou pautas para analizar un mapa sobre o imperio de Alexandre Magno, alcanza un coñecemento preciso dos sucesos descritos no mapa e responde detalladamente as preguntas formuladas.

Bloque 3 Crit. Aval. B3.18. Distinguir entre o sistema político grego e o helenístico.

Est. Apr. XHB3.18.2. Contrasta as accións políticas da Atenas de Pericles co Imperio de Alexandre Magno.

3.18.2.1 Explica as principais diferenzas entre a forma de goberno de Macedonia, de Esparta e Atenas, e indica como conseguiu Macedonia dominar toda a Hélade.

Ten dificultades para propor e explicar as principais diferenzas entre a forma de goberno de Macedonia en relación á de Esparta e Atenas, e indicar como conseguiu Macedonia dominar toda a Hélade.

Explica de forma básica as principais diferenzas entre a forma de goberno de Macedonia en relación á de Esparta e Atenas, pero ten dificultades para indicar como conseguiu Macedonia dominar toda a Hélade.

Explica correctamente as principais diferenzas entre a forma de goberno de Macedonia en relación á de Esparta e Atenas, e indica como conseguiu Macedonia dominar toda a Hélade.

Explica correctamente as principais diferenzas entre a forma de goberno de Macedonia da de Esparta e Atenas, e indica como conseguiu Macedonia dominar toda a Hélade e extrae conclusións ao respecto.

Bloque 3 Crit. Aval. B3.19. Entender o alcance do “clásico” na arte e a cultura occidentais .

Est. Apr. XHB3.19.1. Explica as características esenciais da arte grega e a súa evolución no tempo.

3.19.1.1 Analiza e caracteriza un mosaico e describe a escea que representa valorando a neutralidade ou obxectividade do artista.

Le os textos explicativos que acompañan a ilustración do mosaico sen chegar a comprender a escea representada, a actitude do artista nin os principais trazos da obra.

Identifica os personaxes e a escea representada con axuda do pé de ilustración e describe brevemente como representa a obra o suceso histórico ao que fai referencia.

Identifica os personaxes e a escea representada con axuda do pé de ilustración, describe adecuadamente como representa a obra o suceso histórico ao que fai referencia e sinala a actitude do artista.

Identifica os personaxes e a escea representada con axuda do pé de ilustración, describe detalladamente como representa a obra o suceso histórico ao que fai referencia e sinala a actitude do artista argumentando a súa opinión.


Est. Apr. XHB3.19.2. Dá exemplos representativos das distintas áreas do saber grego, e discute por que se considera que a cultura europea parte da Grecia clásica.

3.19.2.1 Redacta unha explicación detallando os principais trazos da civilización grega a partir dos contidos do tema e unha serie de pautas.

Enumera algún trazo da civilización grega de forma pouco inconexa e amosa un baixo grao de coñecemento e comprensión da civilización helénica.

Explica brevemente e de forma incompleta a maioría dos trazos relevantes da civilización grega.

Explica adecuadamente todos ou a maioría dos trazos relevantes da civilización grega.

Explica de forma detallada os trazos relevantes da civilización grega achegando exemplos e argumentando as súas afirmacións.


Est. Apr. XHB3.19.2. Dá exemplos representativos das distintas áreas do saber grego, e discute por que se considera que a cultura europea parte da Grecia clásica.

3.19.2.2 Coñece o argumento da Odisea e o significado da palabra odisea.

Amosa escaso interese no coñecemento da Odisea e ten unha noción inexacta ou errónea do significado da palabra odisea na actualidade.

Sinala de forma imprecisa ou inconexa algunha característica, episodio ou anécdota da Odisea e comprende de forma aproximada o significado da palabra odisea na actualidade.

Describe brevemente algúns episodios ou anécdotas da Odisea e define o significado da palabra odisea na actualidade.

Describe con detalle distintos episodios ou anécdotas da Odisea e define o significado da palabra odisea na actualidade relacionándoo coa obra literaria.


44



3.2.2.5 Emprega un texto histórico de Estrabón como fonte de coñecemento histórico para detallar a actividade económica dos pobos iberos.







3.2.2.6 Comprende o valor o valor artístico e histórico de tres manifestacións da arte ibérica e descríbeas con detalle.

Comprende de forma imprecisa o valor artístico e histórico de tres manifestacións da arte ibérica e enumera de forma inconexa e pouco adecuada algunha das súas características

Comprende de forma aproximada o valor artístico e histórico de tres manifestacións da arte ibérica e realiza explicacións breves e incompletas sobre as súas principais características.

Coñece o valor artístico e histórico de tres manifestacións da arte ibérica e realiza explicacións completas, breves e pouco detalladas sobre as súas principais características.

Coñece e aprecia o valor artístico e histórico de tres manifestacións da arte ibérica e realiza explicacións completas, breves e detalladas sobre as súas principais características.



3.2.2.7 Caracteriza a Cabeza de Granito a partir da resposta a un cuestionario sobre as súas características e contexto histórico.

Identifica a obra de arte proposta e sinala de forma inconexa algunha característica da súa composición ou dos xestos do personaxe representado.

Identifica a obra de arte proposta, describe brevemente a súa composición e os xestos do personaxe representado, establece a cultura á que corresponde e sinala algunha relación co período ou sociedade na que foi elaborada.

Identifica a obra de arte proposta, describe a súa composición e os xestos do personaxe representado, establece a cultura á que corresponde e explica brevemente algunha relación co período ou sociedade na que foi elaborada.

Identifica a obra de arte proposta, describe con detalle a súa composición e os xestos do personaxe representado, establece a cultura á que corresponde e explica a relación co período ou sociedade na que foi elaborada.



3.2.2.8 Elabora un tríptico sobre un xacemento arqueológico describíndoo correctamente nun documento correctamente estruturado.

Elabora un tríptico sobre un xacemento con erros de cronoloxía ou de periodización do xacemento nun documento incorrectamente estruturado e presentado.

Elabora un tríptico sobre un xacemento expoñendo de forma moi breve e incompleta o seu información máis básica nun documento con erros de presentación ou de estrutura.

Elabora un tríptico sobre un xacemento expoñendo de forma adecuada as súas principais características nun documento correctamente estruturado e presentado.

Elabora un tríptico sobre un xacemento expoñendo de forma detallada as súas principais características nun documento ben estruturado e presentado.



3.4.1.2 Identifica os pobos indoeuropeos que chegaron á Península Ibérica e sitúaos cronolóxica e xeograficamente.

Coñece vagamente a existencia de pobos indoeuropeos na Península antes da chegada dos romanos sen chegar a situalos xeográfica nin cronoloxicamente.

Identifica quen son os pobos indoeuropeos e sitúaos xeograficamente dunha forma aproximada.

Identifica quen son os pobos indoeuropeos, sitúaos xeograficamente de forma adecuada e ten unha noción imprecisa da súa cronoloxía.

Identifica quen son os pobos indoeuropeos, sitúaos xeograficamente con exactitude e establece con claridade a súa cronoloxía.



3.4.1.3 Identifica os pobos prerromanos e sitúaos cronolóxica e xeograficamente.

Coñece vagamente a existencia de pobos indíxenas na Península antes da chegada dos romanos sen chegar a situalos xeográfica nin cronoloxicamente.

Identifica quen son os pobos prerromanos e sitúaos xeograficamente dunha forma aproximada.

Identifica quen son os pobos prerromanos, sitúaos xeograficamente de forma adecuada e ten unha noción imprecisa da súa cronoloxía.

Identifica quen son os pobos prerromanos, sitúaos xeograficamente con exactitude e establece con claridade a súa cronoloxía.


45



3.4.1.4 Diferencia os pobos celtas e celtiberos, sitúaos xeograficamente e sinala as principais tribos de cada un deles.

Recoñece os celtas e celtiberos como pobos prerromanos sen chegar a diferencialos nin a situalos xeograficamente de forma adecuada.

Identifica e diferencia os celtas e celtiberos como pobos prerromanos e diferencia a súa localización xeográfica da dos iberos.

Identifica e diferenza os celtas e celtiberos como pobos prerromanos e sitúa cada un deles na súa correspondente área xeográfica e coñece o nome dalgunha tribo celta ou celtibera.

Identifica e diferenza os celtas e celtiberos como pobos prerromanos, sitúa cada un deles na súa correspondente área xeográfica e coñece e localiza as principais tribos celtas e celtiberas.



3.4.1.5 Obtén unha visión de conxunto dos pobos castrexos, as súas características urbanísticas e a vida cotiá dos seus habitantes a partir da interpretación da información contida nunha páxina web.

Sinala de forma illada algunhas características urbanísticas dos pobos castrexos e recoñece de forma imprecisa ou con erros algúns dos trazos principais da vida cotiá dos seus habitantes.

Explica brevemente características urbanísticas dos pobos castrexos e recoñece correctamente algúns dos trazos principais da vida cotiá dos seus habitantes.

Explica con certo grao de detalle as características urbanísticas dos pobos castrexos e describe brevemente os trazos principais da vida cotiá dos seus habitantes.

Explica con detalle as características urbanísticas dos pobos castrexos e describe os trazos principais da vida cotiá dos seus habitantes.

Bloque 3 Crit. Aval. 3.7. Datar a Prehistoria e a Idade Antiga e distinguir a diferente escala temporal de etapas como estas.

Est. Apr. XHB3.7.1. Distingue etapas dentro da Historia Antiga.

3.7.1.1 Sitúa cronoloxicamente a chegada dos pobos indoeuropeos á Península e establece as fases ou períodos nos que se produciu a súa chegada.

Establece de forma incorrecta a chegada dos pobos indoeuropeos á Península confundindo este suceso con outros acontecementos ou períodos históricos.

Sitúa de forma aproximada a chegada dos pobos indoeuropeos e comprende a súa chegada progresiva en fases ou períodos diferenciados.

Sitúa con precisión o inicio da chegada dos pobos indoeuropeos e sinala de forma aproximada a súa chegada progresiva en fases ou períodos diferenciados.

Sitúa con precisión o inicio da chegada dos pobos indoeuropeos e a súa chegada progresiva en fases ou períodos diferenciados.



3.12.1.3 Describe a vida cotiá e as actividades económicas dos celtas a partir da observación dunha ilustración na que se reconstrúe como era un poboado celta.

Identifica nunha ilustración algunha particularidade da vida cotiá e as actividades económicas dos celtas sen chegar a comprender nin a describir como era a vida nun poboado celta.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas dos celtas e esboza unha explicación breve sobre algúns aspectos da vida nun poboado celta.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas dos celtas, obtén unha visión de conxunto da vida nun poboado e explica brevemente os diferentes aspectos da vida neste período.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas dos celtas, obtén unha visión de conxunto da vida nun poboado celta e explica con detalle os diferentes aspectos da vida neste período con exemplos e argumentos.



3.12.1.4 Describe a vida cotiá e as actividades económicas dos celtas a partir da observación dunha ilustración na que se reconstrúe como era un poboado celta.

Identifica nunha ilustración algunha particularidade da vida cotiá e as actividades económicas dos celtas sen chegar a comprender nin a describir como era a vida nun poboado celta.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas dos celtas e esboza unha explicación breve sobre algúns aspectos da vida nun poboado celta.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas dos celtas, obtén unha visión de conxunto da vida nun poboado e explica brevemente os diferentes aspectos da vida neste período.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas dos celtas, obtén unha visión de conxunto da vida nun poboado celta e explica con detalle os diferentes aspectos da vida neste período con exemplos e argumentos.


46



3.12.1.5 Identifica os pobos que colonizaron a Hispania prerromana e sitúaos cronolóxica e xeograficamente axudándose de textos e mapas.

Coñece vagamente a existencia de pobos colonizadores na Península antes da chegada dos romanos sen chegar a situalos xeográfica nin cronoloxicamente.

Identifica quen son os pobos colonizadores e sitúaos xeograficamente dunha forma aproximada.

Identifica quen son os pobos colonizadores, sitúaos xeograficamente de forma adecuada e ten unha noción imprecisa da súa cronoloxía.

Identifica quen son os pobos colonizadores, sitúaos xeograficamente con exactitude e establece con claridade a súa cronoloxía.



3.12.1.6 Describe a vida cotiá e as actividades económicas dos iberos a partir da observación dunha ilustración na que se reconstrúe como era un poboado íbero.

Identifica nunha ilustración algunha particularidade da vida cotiá e as actividades económicas dos iberos sen chegar a comprender nin a describir como era a vida nun poboado íbero.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas dos iberos e esboza unha explicación breve sobre algúns aspectos da vida nun poboado íbero.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas dos iberos, obtén unha visión de conxunto da vida nun poboado íbero e explica brevemente os diferentes aspectos da vida neste período.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas dos iberos, obtén unha visión de conxunto da vida nun poboado íbero e explica con detalle os diferentes aspectos da vida neste período con exemplos e argumentos.



3.12.1.7 Describe a vida cotiá e as actividades que se realizaban en distintas dependencias as vivendas celtas a partir da observación dunha ilustración na que se reconstrúe como eran.

Sinala algunhas características das vivendas celtas e cita algunha das actividades que se realizaba nelas.

Describe brevemente as vivendas celtas e explica de forma aproximada as actividades que se realizaba nelas.

Describe con certo grao de detalle as vivendas celtas e explica adecuadamente as actividades que se realizaban nelas e os trazos máis destacados da vida cotiá de celtas e iberos.

Describe con detalle as vivendas celtas, explica con precisión as actividades que se realizaban nelas e reconstrúe como era a vida de celtas a partir da caracterización da súa vivenda.



3.2.2.9 Recoñece un texto de Tito Livio e un plano da cidade de Roma como fontes de coñecemento histórico e describe a cidade de Roma nas súas orixes a partir da análise de ambos os dous documentos.

Recoñece un texto de Tito Livio e un plano da cidade de Roma como fontes de coñecemento histórico e ten dificultades para interpretar a información que transmiten ambas as dúas fontes.

Recoñece un texto de Tito Livio e un plano da cidade de Roma como fontes de coñecemento histórico sinala de forma imprecisa algún trazo sobre a situación e as características da cidade de Roma nas súas orixes.

Recoñece un texto de Tito Livio e un plano da cidade de Roma como fontes de coñecemento histórico e explica brevemente algúns aspectos da situación e as características da cidade de Roma nas súas orixes.

Recoñece un texto de Tito Livio e un plano da cidade de Roma como fontes de coñecemento histórico e explica con precisión e detalle os principais aspectos da situación e as características da cidade de Roma nas súas orixes.



3.2.2.10 Interpreta un texto literario sobre o asasinato de Xulio César e interpreta correctamente a información histórica que transmite.

Identifica o tema do texto e ten dificultades para relacionalo co suceso histórico que describe amosando falta de coñecementos do período no que se contextualiza o texto.

Identifica o tema do texto e relaciónao co suceso histórico que describe sen chegar a profundar nas actitudes e xeitos de pensar dos personaxes históricos implicados.

Identifica o tema do texto, relaciónao co suceso histórico que describe e comenta brevemente as condutas e xeitos de pensar dos personaxes históricos implicados.

Identifica o tema dos textos, relaciónaos coa democracia ateniense e analiza o seu contido describindo con detalle o contido do texto e argumentando opinións de forma razoada sobre diferentes cuestións relativas aos textos.


47



3.2.2.11 Interpreta un texto de Xuvenal sobre a cidade e os problemas sociais da cidade de Roma e emprégao como fonte de coñecemento histórico.


Identifica un texto como histórico, comprende de forma aproximada o seu contido e relaciónao de forma imprecisa cos coñecementos sobre a sociedade romana traballados no tema.





3.2.2.14 Interpreta e compara textos históricos de diversos autores como fonte de coñecemento histórico para analizar e reflexionar sobre a escravitude na civilización romana.

Identifica os textos como históricos e recoñece que tratan da escravitude sen chegar a acadar unha comprensión clara do seu contido nin do seu valor histórico nin a reflexionar sobre a cuestión da escravitude.

Identifica os textos como históricos e comprende de forma aproximada as diferentes visións que ofrecen os textos sobre a cuestión da escravitude en época romana.

Identifica os textos como históricos, comprende as diferentes visións que ofrecen os textos sobre a cuestión da escravitude en época romana e reflexiona brevemente sobre esta cuestión a partir dos textos.

Identifica os textos como históricos, comprende as diferentes visións que ofrecen os textos sobre a cuestión da escravitude en época romana e reflexiona detidamente expresando opinións persoais argumentadas sobre esta cuestión a partir dos textos.



3.2.1.4 Comprende a importancia dos restos arqueolóxicos e as lendas para coñecer a historia das orixes de Roma e explica brevemente este período da civilización romana.

Entende de forma imprecisa ou vaga a importancia dos restos arqueolóxicos e as lendas para coñecer a historia das orixes de Roma sinalando de forma illada algún trazo ou suceso relativo aos inicios desta civilización.

Entende de forma adecuada a importancia dos restos arqueolóxicos e as lendas para coñecer a historia das orixes de Roma explicando con brevidade e corrección as orixes esta civilización a partir da súa interpretación.

Entende de forma adecuada a importancia dos restos arqueolóxicos e as lendas para coñecer a historia das orixes de Roma explicando con certo grao de detalle e con corrección as orixes esta civilización a partir da súa interpretación.

Comprende e asume a importancia dos restos arqueolóxicos e as lendas para coñecer a historia das orixes de Roma explicando con moito detalle e con corrección as orixes desta civilización a partir da súa interpretación.



3.8.1.4 Elabora un eixe cronolóxico que comprenda as diferentes etapas e sucesos do primeiro cristianismo entre os séculos I d. C e V d.C.

Ten dificultades para elaborar o eixe cronolóxico que comprenda as diferentes etapas e sucesos do primeiro cristianismo entre os séculos I d. C e V d.C.

Elabora con erros un eixe cronolóxico que comprende as diferentes etapas e sucesos do primeiro cristianismo entre os séculos I d. C e V d.C.

Elabora un eixe cronolóxico de forma correcta pero no que falta algún dato sobre as diferentes etapas e sucesos do primeiro cristianismo entre os séculos I d. C e V d.C.

Elabora perfectamente un eixe cronolóxico que comprende as diferentes etapas e sucesos do primeiro cristianismo entre os séculos I d. C e V d.C.

Bloque 3 Crit. Aval. B3.20. Caracterizar os trazos principais da sociedade, economía e cultura romanas e recoñecer os conceptos de cambio e continuidade na historia da Roma antiga.

Est. Apr. XHB3.20.1. Confecciona un mapa coas distintas etapas da expansión de Roma.

3.20.1.1 Describe o proceso de expansión do Imperio romano, as súas fases e os territorios conquistados en cada fase.

Interpreta o mapa de forma imprecisa e sen chegar a comprender o proceso de expansión da civilización romana

Interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea de conxunto sobre o proceso de expansión da civilización romana sen establecer unha cronoloxía clara de cada etapa.

Interpreta o mapa adecuadamente, obtén unha idea de conxunto sobre o proceso de expansión da civilización romana e sinala a cronoloxía das diferentes etapas deste proceso.

Interpreta o mapa con precisión, obtén un coñecemento detallado sobre o proceso de expansión da civilización romana e sinala a cronoloxía das diferentes etapas deste proceso describindo os territorios conquistados en cada etapa.


48

Bloque 3 Crit. Aval. 3.20. Caracterizar os trazos principais da sociedade, economía e cultura romanas e recoñecer os conceptos de cambio e continuidade na historia da Roma antiga.

Est. Apr. XHB3.20.2. Identifica diferenzas e semellanzas entre as formas de vida republicanas e as do imperio na Roma antiga.

3.20.2.1. Describe as funcións das institucións da Roma republicana e valora cal é a institución máis relevante a partir da interpretación dun esquema.

Identifica as institucións da Roma republicana e describe as súas funcións de forma confusa ou con incorreccións.

Describe de forma breve e incompleta o funcionamento das institucións da Roma republicana e sinala cal é a institución máis importante.

Describe de forma adecuada o funcionamento das institucións da Roma republicana e sinala cal é a institución máis importante.

Describe de forma detallada o funcionamento e a composición das institucións da Roma republicana e sinala cal é a institución máis importante argumentando o motivo da súa elección.



3.20.2.2. Explica se, segundo os parámetros actuais, o sistema de goberno da República romana pode considerarse unha democracia ou unha oligarquía e argumenta a resposta.

Amosa escaso interese na actividade proposta e non chega a explicitar ningunha opinión ou razoamento sobre a cuestión formulada.

Explica se o sistema de goberno da República romana pode considerarse unha democracia ou unha oligarquía argumentando a súa resposta de forma pouco clara ou confusa

Explica se o sistema de goberno da República romana pode considerarse unha democracia ou unha oligarquía e argumenta breve e correctamente a súa resposta.

Explica se o sistema de goberno da República romana pode considerarse unha democracia ou unha oligarquía, argumenta correctamente a súa resposta, e extrae conclusións ao respecto.



3.20.2.3 Identifica as características dos sistemas de goberno da República e do Imperio describindo con detalle as súas diferenzas.

Identifica de forma illada algunha característica dos sistemas de goberno da República e do Imperio sen chegar a obter unha comprensión clara de ningún dos dous sistemas de goberno.

Sinala as principais características dos sistemas de goberno da República e do Imperio sen chegar a describilas nin a comparar ambos os dous sistemas de goberno.

Describe de forma adecuada as características dos sistemas de goberno da República e do Imperio e sinala brevemente as súas diferenzas máis relevantes.

Describe de forma detallada as características dos sistemas de goberno da República e do Imperio e explica de forma razoada as súas diferenzas máis relevantes.



3.20.2.4 Recoñece e sitúa cronoloxicamente o período da Pax romana e sinala as particularidades da organización social e política romana durante este período.

Identifica de forma inexacta a cronoloxía da Pax romana e enuncia que foi un período de paz..

Recoñece o período de tempo que abarca a Pax romana e sinala que foi un período de paz e prosperidade enunciando brevemente os factores que favoreceron esta prosperidade.

Recoñece o período de tempo que abarca a Pax romana, sinala que foi un período de paz e prosperidade e describe brevemente os factores que favoreceron a prosperidade e a organización administrativa do Imperio neste período.

Recoñece o período de tempo que abarca a Pax romana, explica que foi un período de paz e prosperidade e describe con detalle os factores que favoreceron a prosperidade e a organización administrativa do Imperio neste período.



3.20.2.5 Interpreta un texto sobre a visita a Roma dun lexionario e unha serie de ilustracións para elaborar unha descrición detallada e un itinerario de visita da Roma imperial.

Sinala de forma inconexa algúns datos que transmiten ambas as dúas fontes sen chegar a realizar unha descrición nin un itinerario da cidade de Roma.

Describe brevemente a información que transmiten ambas as dúas fontes e elabora un itinerario inexacto e incompleto da cidade de Roma.

Describe adecuadamente a información que transmiten ambas as dúas fontes e elabora un itinerario da cidade de Roma esbozando as características de cada elemento sinalado nel.

Describe con detalle a información que transmiten ambas as dúas fontes e elabora un itinerario moi preciso da cidade de Roma detallando as características de cada elemento sinalado nel.


49



3.20.2.6 Identifica as características da organización e os grupos sociais durante a República e o Imperio describindo con detalle as diferenzas existentes en ambos os dous períodos.

Identifica de forma illada algunha característica da organización e os grupos sociais durante a República e o Imperio sen chegar a obter unha comprensión clara da sociedade romana durante ambos os dous períodos.

Sinala as principais características da organización e os grupos sociais durante a República e o Imperio sen chegar a describir con claridade ambas as dúas formas de organización social nin as súas diferenzas.

Describe de forma adecuada as características da organización e os grupos sociais durante a República e o Imperio e sinala brevemente as súas diferenzas máis relevantes en ambos os dous períodos.

Describe de forma detallada as características da organización e os grupos sociais durante a República e o Imperio e explica de forma razoada as súas diferenzas máis relevantes en ambos os dous períodos.



3.20.2.7 Describe os principais aspectos da crise social, económica e política do Imperio romano no século III d. C.

Recoñece a existencia da crise do Imperio romano no século III d.C sen chegar e enumerar as súas causas.

Recoñece a existencia da crise do Imperio romano no século III d.C e sinala algunhas das súas causas e consecuencias desta crise no ámbito social, económico e político.

Recoñece a existencia da crise do Imperio romano no século III d.C e describe brevemente as principais causas e consecuencias desta crise no ámbito social, económico e político.

Recoñece a existencia da crise do Imperio romano no século III d.C e describe con detalle e de forma razoada as principais causas e consecuencias desta crise no ámbito social, económico e político.



3.20.2.8 Busca información no libro de texto e noutras fontes sobre Roma e os pobos xermánicos e compara con detalle ambas as dúas civilizacións.

Necesita pautas ou axuda docente para localizar a información que necesita no libro de texto e noutras fontes e para esbozar algunha explicación sobre ambas as dúas civilizacións.

Localiza de forma autónoma a información que necesita no libro de texto e noutras fontes e explica de forma imprecisa algunhas características de ambas as dúas civilizacións.

Localiza de forma autónoma a información que necesita no libro de texto e noutras fontes e explica correctamente as características de ambas as dúas civilizacións comparándoas brevemente.

Localiza de forma autónoma a información que necesita no libro de texto e noutras fontes e explica con detalle as características de ambas as dúas civilizacións comparándoas de forma exhaustiva.



3.20.2.9 Completa unha táboa establecendo as principais características das institucións da República romana.

Completa unha táboa sobre as principais características das institucións da República romana cometendo erros ou deixando entradas sen completar.

Completa unha táboa sobre as principais características das institucións da República romana con algún erro ocasional.

Completa correctamente unha táboa sobre as principais características das institucións da República romana.

Completa correctamente unha táboa sobre as principais características das institucións da República romana sen consultar o libro nin outras fontes.

Bloque 3 Crit. Aval. 3.21. Identificar e describir os trazos característicos de obras da arte grega e romana, diferenciando entre os que son específicos.

Est. Apr. XHB3.21.1. Compara obras arquitectónicas e escultóricas de época grega e romana.

3.21.1.1 Recoñece e describe con detalle os principais monumentos e edificios da Roma imperial.

Sinala de forma incompleta algúns dos monumentos e edificios da Roma imperial e sinala a súa función ou utilidade.

Enumera os monumentos e edificios da Roma imperial, sinala a súa función ou utilidade e esboza unha explicación incompleta sobre as súas características.

Enumera os monumentos e edificios da Roma imperial, describe a súa función ou utilidade e explica adecuadamente as súas características.

Enumera os monumentos e edificios da Roma imperial, describe a súa función ou utilidade e explica con detalle as súas características relacionándoas coa función do monumento ou edificio.


50

Bloque 3 Crit. Aval. 3.22. Establecer conexións entre o pasado da Hispania romana e o presente.

Est. Apr. XHB3.22.2. Analiza diversos exemplos do legado romano que sobreviven na actualidade.

3.22.2.1 Busca información na Internet sobre os Evanxeos e as narracións que realizan sobre a vida de Xesús e coméntaos coas súas propias palabras.

Necesita pautas ou axuda docente para localizar a información na Internet e para explicar os Evanxeos e as narracións que realizan sobre a vida de Xesús.

Localiza de forma autónoma a información na Internet e explica de forma confusa ou con erros ocasionais os Evanxeos e as narracións que realizaban sobre a vida de Xesús.

Localiza de forma autónoma a información na Internet e explica correctamente os Evanxeos e as narracións que realizaban sobre a vida de Xesús.

Localiza de forma autónoma a información en Internet, explica con detalle os Evanxeos e as narracións que realizaban sobre a vida de Xesús e extrae conclusións ou opinións argumentadas ao respecto.



3.22.2.2 Analiza atentamente unha escea da Crucifixión e explica o significado dos diferentes personaxes e símbolos que aparecen na escea.

Recoñece que na escea se representa a Crucifixión e identifica algún dos personaxes que se representan na escea sen chegar a describilos.

Explica brevemente a escea da Crucifixión que se representa na imaxe e describe algúns dos personaxes e símbolos que aparecen na escea.

Explica adecuadamente a escea da Crucifixión que se representa na imaxe e describe de forma concisa os personaxes e símbolos que aparecen na escea.

Explica con certo grao de detalle a escea da Crucifixión que se representa na imaxe e describe adecuadamente os personaxes e símbolos que aparecen na escea.

TERCEIRO TRIMESTRE



1.6.2.7 Observa o mapa climático de Europa, relaciona cada clima coa súa vexetación natural, e explica as características fundamentais das formacións vexetais predominantes.

Ten dificultades para relacionar cada clima coa súa vexetación natural e explicar as características fundamentais das formacións vexetais predominantes.

Relaciona cada clima coa súa vexetación natural, pero ten dificultades para explicar as características fundamentais das formacións vexetais predominantes.

Relaciona cada clima coa súa vexetación natural, e explica algunhas das características fundamentais das formacións vexetais predominantes.

Relaciona cada clima coa súa vexetación natural e explica todas as características das formacións vexetais predominantes.



1.6.2.8 Indica as características que presenta a paisaxe oceánica e explica por que tamén se lle chama paisaxe atlántica.

Amosa dificultades para recoñecer algunha característica da paisaxe oceánica e non logra explicar por que tamén se chama paisaxe atlántica.

Indica algunha das características que presenta a paisaxe oceánica pero amosa dificultades para explicar por que tamén se lle chama paisaxe atlántica.

Indica algunhas das características que presenta a paisaxe oceánica e explica de forma sinxela por que tamén se lle chama paisaxe atlántica.

Indica as características que presenta a paisaxe oceánica e explica de forma completa e correcta por que tamén se lle chama paisaxe atlántica.



1.6.2.9 Localiza imaxes da paisaxe oceánica europea nas distintas épocas do ano e realiza un collage explicativo.

Ten dificultades para localizar as distintas imaxes e realizar o collage.

Localiza algunhas imaxes, pero ten dificultades para realizar un collage correcto e ben presentado.

Localiza as imaxes da paisaxe oceánica e realiza un collage correcto en contido e presentación.

Localiza as imaxes da paisaxe oceánica e realiza un collage excelente na presentación, orixinal, e que achega máis información da requirida.


51



1.6.2.10 Busca distintos exemplos de grandes infraestruturas e equipamentos que se construíran no litoral mediterráneo e indica se beneficiaron os cidadáns que o habitan, e se son elementos que melloraron a paisaxe.

Ten dificultades para localizar os exemplos e para achegar unha explicación ao respecto.

Localiza os distintos exemplos requiridos, pero ten problemas para indicar se os equipamentos beneficiaron os cidadáns que o habitan, e se son elementos que melloraron a paisaxe.

Localiza os distintos exemplos requiridos e indica se os equipamentos beneficiaron os cidadáns que o habitan, pero obvia a cuestión da mellora da paisaxe.

Localiza os distintos exemplos requiridos e indica correctamente se os equipamentos beneficiaron os cidadáns que o habitan, e se son elementos que melloraron a paisaxe.



1.6.2.11 Localiza en que lugares da Terra se encontra o tipo de paisaxe continental.

Presenta dificultades para localizar a paisaxe continental nun mapa da Terra.

Identifica algunha das zonas da Terra onde se localiza a paisaxe continental.

Identifica algunhas das zonas da Terra onde se localiza a paisaxe continental.

Identifica todas as zonas da Terra onde se localiza a paisaxe continental.



1.6.2.12 Explica as principais características da paisaxe continental europea e indica como son os ríos.

Ten dificultades para explicar as principais características da paisaxe continental europea, e para indicar como son os ríos.

Explica algunhas das características da paisaxe continental europea, pero presenta problemas para indicar como son os ríos.

Explica correctamente a maioría das características da paisaxe continental europea, e indica como son os ríos.

Explica correctamente todas as características da paisaxe continental europea, e indica como son os ríos.



1.6.2.13 Explica razoadamente por que a paisaxe continental recibe este nome.

Ten dificultades para recoñecer as razóns polas que a paisaxe continental recibe este nome.

Indica algunha das razóns polas que a paisaxe continental recibe este nome.

Explica algunha das razóns polas que a paisaxe continental recibe este nome.

Explica razoadamente por que a paisaxe continental recibe este nome.



1.6.2.14 Indica cantos tipos de paisaxes se dan na Península Ibérica, e identifica similitudes e diferenzas das paisaxes peninsulares españolas.

Ten dificultades para indicar cantos tipos de paisaxes se dan na Península Ibérica, e para identificar similitudes e diferenzas das paisaxes peninsulares españolas.

Indica algúns das paisaxes que se dan na Península Ibérica, pero ten dificultades para identificar as similitudes e diferenzas das paisaxes peninsulares españolas.

Indica as paisaxes que se dan na Península Ibérica, e identifica algunhas das similitudes e diferenzas das paisaxes peninsulares españolas.

Indica as paisaxes que se dan na Península Ibérica, e identifica todas as similitudes e diferenzas das paisaxes peninsulares españolas.



1.6.2.15 Argumenta se o ser humano transformou moito ou non a paisaxe mediterránea, e propón exemplos concretos da paisaxe española.

Ten dificultades para argumentar se o ser humano transformou moito ou non a paisaxe mediterránea, e para propor exemplos concretos da paisaxe española.

Argumenta con algunha dificultade se o ser humano transformou moito ou non a paisaxe mediterránea, pero descoñece os exemplos concretos no caso español.

Argumenta correctamente se o ser humano transformou moito ou non a paisaxe mediterránea, e cita algún exemplo concreto do caso español.

Argumenta correctamente se o ser humano transformou moito ou non a paisaxe mediterránea, e cita distintos exemplos variados do caso español.



1.6.2.16 Explica e argumenta como é a paisaxe humanizada nas Illas Canarias.

Non sabe definir e explicar como é a paisaxe humanizada nas Illas Canarias.

Define vagamente unha paisaxe humanizada, pero non en concreto as das Illas Canarias.

Define bastante ben paisaxes humanizadas, aínda que precisa algo de axuda docente.

Define moi ben as paisaxes humanizadas, discriminando as das Illas Canarias e fai todo o proceso de forma correcta e autónoma.


52



1.6.2.17 Observa, describe, analiza e interpreta unha paisaxe de clima temperado a partir dunha fotografía aérea.

Presenta dificultades para observar, describir, analizar e interpretar unha paisaxe de clima temperado a partir dunha fotografía aérea.

Observa algún elemento dunha paisaxe de clima temperado a partir dunha fotografía pero non a describe, nin a analiza nin a interpreta.

Observa e describe unha paisaxe de clima temperado a partir dunha fotografía aérea pero non a analiza nin a interpreta correctamente.

Observa, describe, analiza e interpreta de forma global e completa unha paisaxe de clima temperado a partir dunha fotografía aérea.



1.6.2.18 Sintetiza as características fundamentais que presentan as paisaxes de climas temperados.

Ten dificultades para sintetizar e resumir as características fundamentais que presentan as paisaxes de climas temperados.

Sintetiza e resume algunha das características fundamentais que presentan as paisaxes de climas temperados.

Sintetiza e resume as características fundamentais que presentan as paisaxes de climas temperados.

Sintetiza, resume e explica razoadamente as características fundamentais que presentan as paisaxes de climas temperados.



1.9.1.17 Busca nun atlas a situación das Canarias, indica as súas coordenadas e describe en que zona climática se sitúa e como é a vexetación.

Presenta dificultades para localizar as Canarias nun atlas, indicar as súas coordenadas e describir en que zona climática se sitúa e como é a vexetación.

Localiza as Canarias nun atlas pero non indica as coordenadas. Indica erroneamente en que zona climática se encontra e describe de forma simple como é a vexetación.

Localiza as Canarias nun atlas e indica con algún erro as coordenadas. Sinala en que zona climática se encontra e describe como é a vexetación.

Busca nun atlas a situación das Canarias, indica as súas coordenadas e describe en que zona climática se sitúa e como é a vexetación.



1.9.2.9 Busca nun atlas a situación das Canarias, indica as súas coordenadas e describe en que zona climática se sitúa e como é a vexetación.

Presenta dificultades para localizar as Canarias nun atlas, indicar as súas coordenadas e describir en que zona climática se sitúa e como é a vexetación.

Localiza as Canarias nun atlas pero non indica as coordenadas. Indica erroneamente en que zona climática se encontra e describe de forma simple como é a vexetación.

Localiza as Canarias nun atlas e indica con algún erro as coordenadas. Sinala en que zona climática se encontra e describe como é a vexetación.

Busca nun atlas a situación das Canarias, indica as súas coordenadas e describe en que zona climática se sitúa e como é a vexetación.



1.7.1.11 Indica cales son os factores que se combinan para formar unha paisaxe natural.

Amosa dificultades para recoñecer e diferenciar os factores que se combinan para formar unha paisaxe natural.

Recoñece algún dos factores que se combinan para formar unha paisaxe natural.

Recoñece algúns dos factores que se combinan para formar unha paisaxe natural.

Recoñece todos os factores que se combinan para formar unha paisaxe natural.



1.7.1.12 Identifica quen é o principal axente modelador das paisaxes humanizadas.

Presenta dificultades para recoñecer os axentes modeladores das paisaxes humanizadas e indentifcar o principal.

Identifica quen é o principal axente modelador das paisaxes humanizadas pero non logra xustificalo nin explicalo.

Identifica quen é o principal axente modelador das paisaxes humanizadas pero xustifícao dunha forma moi simple.

Identifica quen é o principal axente modelador das paisaxes humanizadas e xustifícao dunha forma moi completa e correcta.



1.7.1.13 Elabora un tríptico turístico destacando os trazos naturais e humanizados dunha rexión de paisaxe oceánica.

Ten dificultades para recoñecer os trazos naturais e humanizados dunha rexión de paisaxe oceánica.

Recoñece algúns dos trazos naturais e humanizados dunha rexión de paisaxe oceánica pero non é capaz de elaborar un tríptico turístico con eles.

Elabora un tríptico turístico destacando algúns dos trazos naturais e humanizados dunha rexión de paisaxe oceánica.

Elabora un tríptico turístico destacando os trazos naturais e humanizados dunha rexión de paisaxe oceánica e argumenta a súa elección.


53



1.7.1.14 Compara dúas fotografías dun mesmo lugar pero de anos diferentes e constata os cambios e continuidades que existen na paisaxe.

Amosa dificultades para comparar dúas fotografías dun mesmo lugar pero de anos diferentes e constatar os cambios e continuidades que existen na paisaxe.

Compara dúas fotografías dun mesmo lugar pero de anos diferentes aínda que constata solamente algún cambio ou continuidade na paisaxe.

Compara dúas fotografías dun mesmo lugar pero de anos diferentes, constata os cambios e continuidades que existen na paisaxe pero non pode imaxinar como sería o mesmo sitio no ano 2050.

Compara dúas fotografías dun mesmo lugar pero de anos diferentes, constata os cambios e continuidades que existen na paisaxe e imaxina como sería o mesmo sitio no ano 2050 e razóao.



1.11.1.31 Indica o impacto que ten o turismo sobre a paisaxe das costas mediterráneas destacando un aspecto positivo e un negativo.

Presenta dificultades para valorar o impacto que ten o turismo sobre a paisaxe das costas mediterráneas e destacar un aspecto positivo e un negativo.

Indica o impacto que ten o turismo sobre a paisaxe das costas mediterráneas pero non destaca ningún aspecto positivo nin negativo.

Indica o impacto que ten o turismo sobre a paisaxe das costas mediterráneas destacando un aspecto positivo e un negativo.

Indica e explica o impacto que ten o turismo sobre a paisaxe das costas mediterráneas destacando un aspecto positivo e un negativo e argumentando a súa elección.



1.11.1.32 Sinala e razoa se hai que establecer algún tipo de protección para evitar a destrución das paisaxes mediterráneas.

Ten dificultades para mostrar criterio á hora de decidir se hai que establecer ou non algún tipo de protección para evitar a destrución das paisaxes mediterráneas.

Sinala se hai que establecer ou non algún tipo de protección para evitar a destrución das paisaxes mediterráneas pero nin o razoa nin propón ningunha medida correctora.

Sinala se hai que establecer ou non algún tipo de protección para evitar a destrución das paisaxes mediterráneas e propón algunha medida correctora.

Sinala e razoa perfectamente se hai que establecer ou non algún tipo de protección para evitar a destrución das paisaxes mediterráneas e propón xustificadamente diversas medidas correctoras.



1.11.1.33 Indica e explica as causas dos incendios forestais.

Amosa dificultades para indicar algunha das causas dos incendios forestais.

Indica algunha das causas dos incendios forestais pero non as explica.

Indica e explica algunha das causas dos incendios forestais pero non as explica.

Indica e explica razoadamente as causas dos incendios forestais.



1.11.1.34 Analiza e describe que cambios se dan na paisaxe tras un incendio.

Presenta dificultades para recoñecer algún dos cambios que se dan na paisaxe tras un incendio.

Recoñece e describe algún dos cambios que se dan na paisaxe tras un incendio.

Recoñece e describe algúns dos cambios que se dan na paisaxe tras un incendio.

Analiza e describe que cambios se dan na paisaxe tras un incendio.



1.11.1.35 Escribe un pé para unha fotografía dunha paisaxe que sufriu un incendio e razóao.

Ten dificultades para escribir un pé para unha fotografía dunha paisaxe que sufriu un incendio.

Escribe un pé para unha fotografía dunha paisaxe que sufriu un incendio pero non o razoa.

Escribe un pé para unha fotografía dunha paisaxe que sufriu un incendio e explícao de forma simple.

Escribe un pé para unha fotografía dunha paisaxe que sufriu un incendio e razóao perfectamente e con coherencia.



1.11.1.36 Indica cales son as causas polas que o mar de Aral está desaparecendo e detalla as accións que se levaron a cabo para deter este proceso.

Amosa dificultades para determinar algunha das causas polas que o mar de Aral está desaparecendo.

Indica algunha das causas polas que o mar de Aral está desaparecendo e detalla algunha das accións que se levaron a cabo para deter este proceso.

Indica algunhas das causas polas que o mar de Aral está desaparecendo e detalla algunhas das accións que se levaron a cabo para deter este proceso.

Indica cales son as causas polas que o mar de Aral está desaparecendo e detalla as accións que se levaron a cabo para deter este proceso.


54



1.11.1.37 Sinala as consecuencias que tivo para a poboación da zona a posibilidade de poder aumentar a irrigación dos campos.

Presenta dificultades para sinalar algunha das consecuencias que tivo tenido para a poboación da zona a posibilidade de poder aumentar a irrigación dos campos.

Sinala algunha das consecuencias que tivo para a poboación da zona a posibilidade de poder aumentar a irrigación dos campos.

Sinala e explica algunhas das consecuencias que tivo para a poboación da zona a posibilidade de poder aumentar a irrigación dos campos.

Sinala e explica todas as consecuencias que tivo para a poboación da zona a posibilidade de poder aumentar a irrigación dos campos.



1.11.1.38 Descobre e explica que medidas se poderían tomar para evitar o proceso de desertización en Asia Central.

Ten dificultades para descubrir algunha medida que se podería tomar para evitar o proceso de desertización en Asia Central.

Descobre algunha medida que se podería tomar para evitar o proceso de desertización en Asia Central.

Descobre e explica algunha medida que se podería tomar para evitar o proceso de desertización en Asia Central.

Descobre e explica distintas medidas que se poderían tomar para evitar o proceso de desertización en Asia Central.



1.11.1.39 Busca en distintos medios información sobre os problemas medioambientais do Parque Nacional das Tablas de Daimiel para realizar un cómic en liña.

Presenta dificultades para buscar en distintos medios información sobre os problemas medioambientais do Parque Nacional das Tablas de Daimiel.

Busca en distintos medios información parcial sobre os problemas medioambientais do Parque Nacional das Tablas de Daimiel e realiza, con dificultade, un cómic en liña.

Busca en distintos medios información sobre os problemas medioambientais do Parque Nacional das Tablas de Daimiel e realiza un cómic en liña.

Busca en distintos medios mucha información sobre os problemas medioambientais do Parque Nacional das Tablas de Daimiel, selecciónaa perfectamente e realiza un cómic en liña.



1.4.2.7 Localiza distintos espazos de paisaxes de clima extremo e indica as súas coordenadas xeográficas.

Amosa dificultades para localizar algún espazo de paisaxe de clima extremo e non indica as coordenadas xeográficas.

Localiza algún espazo de paisaxe de clima extremo pero non indica as coordenadas xeográficas.

Localiza dous ou tres espazos de paisaxe de clima extremo e indica as coordenadas xeográficas.

Localiza todos os espazos de paisaxe de clima extremo requiridos e indica as coordenadas xeográficas.



1.6.2.19 Busca información sobre algún pobo indíxena das selvas e describe o seu modo de vida.

Amosa dificultades para buscar información sobre algún pobo indíxena das selvas.

Busca pouca información sobre algún pobo indíxena das selvas e describe o seu modo de vida de forma moi simple.

Busca información sobre algún pobo indíxena das selvas e describe o seu modo de vida.

Busca información sobre algún pobo indíxena das selvas e describe o seu modo de vida de forma moi completa acompañándoo con imaxes.



1.6.2.20 Indica as actividades humanas que teñen maior impacto nas zonas de paisaxe ecuatorial e razoa a resposta.

Ten dificultades para indicar as actividades humanas que teñen un maior impacto nas zonas de paisaxe ecuatorial e para razoar a súa resposta.

Indica algunhas das actividades humanas que teñen un maior impacto nas zonas de paisaxe ecuatorial, pero presenta problemas para razoar correctamente a súa resposta.

Indica a maioría das actividades humanas que teñen un maior impacto nas zonas de paisaxe ecuatorial, e razoa correctamente a súa resposta.

Indica todas as actividades humanas que teñen un maior impacto nas zonas de paisaxe ecuatorial, razoa correctamente a súa resposta e extrae conclusións ao respecto.



1.6.2.21 Busca na Internet información sobre o pobo indíxena dos masai, describe o seu modo de vida e acompaña o texto con imaxes descritivas.

Ten dificultades para localizar información sobre o pobo masai, describir o seu modo de vida e engadir imaxes descritivas complementarias.

Localiza algunha información sobre os masai, pero ten dificultades para propor unha explicación coherente e ben formulada sobre o seu modo de vida, e non engade imaxes complementarias.

Localiza información sobre os masai, explica correctamente o seu modo de vida, e engade algunha imaxe complementaria.

Localiza información sobre os masai, explica correctamente o seu modo de vida, e engade distintas imaxes complementarias.


55



1.6.2.22 Identifica tres tipos diferentes de froitas tropicais que se produzan no Brasil.

Presenta dificultades para identificar algún tipo de froita tropical que se produza no Brasil.

Identifica algún tipo de froita tropical que se produza en Brasil pero non recoñece o seu nome.

Identifica tres tipos diferentes de froitas tropicais que se produzan en Brasil pero non recoñece algúns nomes.

Identifica tres tipos diferentes de froitas tropicais que se produzan en Brasil e recoñece todos os nomes.



1.6.2.23 Explica as diferenzas entre a estepa e a sabana.

Ten dificultades para recoñecer que son a estepa e a sabana.

Recoñece que son a estepa e a sabana pero comete algunhas confusións na explicación.

Explica as diferenzas entre a estepa e a sabana.

Explica as diferenzas entre a estepa e a sabana e achega exemplos de onde se localizan.



1.6.2.24 Describe as condicións económicas que permiten construír grandes e modernas cidades nos desertos cálidos.

Amosa dificultades para recoñecer que condicións permiten construír grandes e modernas cidades nos desertos cálidos.

Recoñece algunha das condicións que permiten construír grandes e modernas cidades nos desertos cálidos pero non sabe de que tipo se trata.

Describe algunha das condicións económicas que permiten construír grandes e modernas cidades nos desertos cálidos.

Describe todas as condicións económicas que permiten construír grandes e modernas cidades nos desertos cálidos.



1.6.2.25 Localiza nun atlas os desertos cálidos que existen na Terra, enuméraos, e indica o continente ao que pertencen e as súas coordenadas xeográficas.

Ten dificultades para localizar no atlas os desertos cálidos da Terra.

Localiza os desertos cálidos da Terra, indica con erros o continente ao que pertencen, e presenta dificultades para especificar as súas coordenadas xeográficas.

Localiza os desertos cálidos da Terra, indica correctamente o continente ao que pertencen, e especifica as súas coordenadas xeográficas, con algún erro de precisión.

Localiza os desertos cálidos da Terra, indica correctamente o continente ao que pertencen, e especifica con precisión as súas coordenadas xeográficas.



1.6.2.26 Busca información na Internet sobre as características dos oasis e as súas formas de vida.

Presenta dificultades para recoñecer e buscar información sobre algunha característica dos oasis e describir cales son as formas de vida que aparecen nesta redonda.

Recoñece e busca información na Internet sobre algunha das características dos oasis e as formas de vida que aparecen nesta redonda.

Busca información na Internet sobre as características dos oasis e as súas formas de vida.

Busca información na Internet sobre as características dos oasis e as súas formas de vida e explícaas e descríbeas de forma completa e correcta.



1.6.2.27 Realiza unha comparación entre os climogramas dos distintos climas das zonas frías da Terra, e destaca as súas similitudes e diferenzas principais.

Ten dificultades para interpretar os climogramas e realizar a comparación entre si.

Interpreta os distintos climogramas e compáraos de forma simple, sen destacar as súas similitudes e diferenzas principais.

Interpreta os distintos climogramas formulados, e destaca a maioría das súas similitudes e diferenzas máis importantes.

Interpreta os distintos climogramas formulados, e destaca todas as súas similitudes e diferenzas.



1.6.2.28 Realiza en grupos un debate sobre a posible declaración da Antártida como Patrimonio da Humanidade pola UNESCO

Amosa desinterese na actividade de grupo, e non se implica na preparación dos argumentos para o debate, nin no propio debate.

Amosa interese relativo na actividade de grupo, e implícase só nas tarefas que lle son encomendadas propiamente.

Amosa especial interese na actividade de grupo, implícase na preparación de argumentos, e realiza intervencións no debate colectivo.

Amosa entusiasmo ante a actividade de grupo, organiza o seu traballo e o do resto dos compañeiros, e ten un papel activo durante o debate colectivo.


56



1.6.2.29 Observa, describe, analiza e interpreta unha paisaxe de clima extremo a partir dunha fotografía.

Presenta dificultades para observar, describir, analizar e interpretar unha paisaxe de clima extremo a partir dunha fotografía.

Observa algún elemento dunha paisaxe de clima extremo a partir dunha fotografía pero non a describe, nin a analiza nin a interpreta.

Observa e describe unha paisaxe de clima extremo a partir dunha fotografía pero non a analiza nin a interpreta correctamente.

Observa, describe, analiza e interpreta de forma global e completa unha paisaxe de clima extremo a partir dunha fotografía.

Bloque 1 Crit. Aval. B1.10. Coñecer os principais espazos naturais do noso continente.

Est. Apr. XHB1.10.1. Localiza nun mapa e en imaxes satélite de Europa os principais espazos naturais.

1.10.1.1 Busca información sobre dous parques nacionais de paisaxes extremas (tropical ou alta montaña) e elabora un vídeo promocional.

Amosa dificultades para identificar algún parque nacional de paisaxe extrema (tropical ou alta montaña) e non elabora un vídeo promocional.

Identifica algún parque nacional de paisaxe extrema (tropical ou alta montaña), busca información e elabora un vídeo promocional esquecendo parte da información encontrada.

Busca información sobre un parques nacional de paisaxe extrema (tropical ou alta montaña) e elabora un vídeo promocional.

Busca información sobre dous parques nacionais de paisaxes extremas (tropical ou alta montaña) e elabora un vídeo promocional.



1.6.2.30 Elabora en grupo un mural sobre un tipo de paisaxe extrema localizando tres lugares por continente, cos seus respectivos climogramas, imaxes e textos explicativos.

Ten dificultades para traballar en grupo e elaborar un mural sobre un tipo de paisaxe extrema localizando tres lugares por continente, cos seus respectivos climogramas, imaxes e textos explicativos.

Ten unha actitude pasiva para traballar en grupo e elaborar un mural sobre un tipo de paisaxe extrema localizando tres lugares por continente, cos seus respectivos climogramas, imaxes e textos explicativos.

Ten unha actitude activa para traballar en grupo e elaborar un mural sobre un tipo de paisaxe extrema localizando tres lugares por continente, cos seus respectivos climogramas, imaxes e textos explicativos.

Ten unha actitude activa, organizativa e mediadora para traballar en grupo e elaborar un mural sobre un tipo de paisaxe extrema localizando tres lugares por continente, cos seus respectivos climogramas, imaxes e textos explicativos.



1.11.1.40 Indica o impacto das actividades humanas na paisaxe da montaña e ofrece a súa opinión.

Amosa dificultades para indicar o impacto ambiental das actividades humanas na paisaxe da montaña e ofrecer a súa opinión.

Indica algún dos impactos das actividades humanas na paisaxe da montaña pero non ofrece a súa opinión ao respecto.

Indica algúns dos impactos das actividades humanas na paisaxe da montaña e ofrece a súa opinión persoal sen respectar a dos seus compañeiros.

Indica os impactos das actividades humanas na paisaxe da montaña e ofrece a súa opinión persoal respectando a dos seus compañeiros.



1.11.1.41 Explica razoadamente por que no 2041 os medios de comunicación hipoteticamente centran a súa atención na Antártida.

Presenta dificultades para entender que pode pasar nun futuro na Antártida.

Entende que pode pasar nun futuro na Antártida pero non o relaciona coa atención que amosarían os medios de comunicación cara a este continente.

Entende que pode pasar nun futuro na Antártida, relaciónao coa atención que amosarían os medios de comunicación cara a este continente pero sen razoalo adecuadamente.

Explica razoadamente por que no 2041 os medios de comunicación hipoteticamente centran a súa atención na Antártida.



1.11.1.42 Escolle unha das causas da deforestación e busca unha imaxe para ilustrala.

Amosa dificultades para recoñecer algunha das causas da deforestación e buscar unha imaxe que a ilustre.

Recoñece algunha das causas da deforestación pero non busca ningunha imaxe que a ilustre.

Recoñece algunha das causas da deforestación pero encontra unha imaxe que non a ilustra correctamente.

Escolle unha das causas da deforestación e busca unha imaxe para ilustrala.



1.11.1.43 Pensa e explica dúas medidas que se poidan levar a cabo no propio centro escolar para evitar a deforestación.

Ten dificultades para propor as dúas posibles medidas para evitar a deforestación.

Propón dúas posibles medidas pouco realistas para evitar a deforestación, pero que non se poden levar a cabo no propio centro.

Propón dúas posibles medidas realistas para evitar a deforestación, que se poden levar a cabo no propio centro.

Propón dúas posibles medidas orixinais e imaxinativas para evitar a deforestación, que se poden levar a cabo no propio centro.


57



1.11.1.44 Busca información sobre un documental e relaciónao coa protección dos bosques.

Ten dificultades para buscar información sobre un documental e relacionalo coa protección dos bosques.

Busca información sobre un documental pero non o relaciona coa protección dos bosques.

Busca información sobre un documental e relaciónao vagamente coa protección dos bosques.

Busca información sobre un documental e relaciónao perfectamente coa protección dos bosques.



1.11.1.45 Explica as consecuencias que tería un ecosistema mariño se desaparecesen as anchoas.

Presenta dificultades para recoñecer como un problema medioambiental a desaparición das anchoas nun ecosistema mariño.

Recoñece como un problema medioambiental a desaparición das anchoas nun ecosistema mariño pero non sabe detallar ningunha consecuencia.

Explica algunha das consecuencias que tería un ecosistema mariño se desaparecesen as anchoas de forma simple e curta.

Explica as consecuencias que tería un ecosistema mariño se desaparecesen as anchoas de forma extensa e completa.



1.11.1.46 Explica de que forma pode alterar o ser humano un ecosistema e acompáñao dalgún exemplo.

Ten dificultades para recoñecer algunha forma na que o ser humano pode alterar un ecosistema.

Identifica algunha forma na que o ser humano pode alterar un ecosistema pero non o acompaña de exemplos.

Explica de que forma pode alterar o ser humano un ecosistema pero non o acompaña de exemplos.

Explica de que forma pode alterar o ser humano un ecosistema e acompáñao dalgún exemplo.



1.11.1.47 Redacta un texto advertindo dos perigos da sobrepesca e propondo algunhas solucións.

Ten dificultades para redactar o texto seguindo as pautas formuladas.

Redacta un texto advertindo dos perigos da sobrepesca, pero non propón ningunha solución ao respecto, e presenta erros no formulación e problemas de inconcreción.

Redacta un texto correctamente advertindo dos perigos da sobrepesca, e propón algunhas solucións ao respecto.

Redacta un texto advertindo dos perigos da sobrepesca, e propón distintas solucións imaxinativas e creativas ao respecto.



1.11.1.48 Identifica as catástrofes tecnolóxicas que tiveron lugar en Bhopal e Fukushima.

Amosa dificultades para identificar as catástrofes tecnolóxicas que tiveron lugar en Bhopal e Fukushima.

Identifica algunha das catástrofes tecnolóxicas que tiveron lugar en Bhopal e Fukushima.

Identifica as as catástrofes tecnolóxicas que tiveron lugar en Bhopal e Fukushima pero confúndeas.

Identifica correctamente as catástrofes tecnolóxicas que tiveron lugar en Bhopal e Fukushima.



1.11.1.49 Indica se se poden previr as catástrofes tecnolóxicas e explica como.

Presenta dificultades para recoñecer que son as catástrofes tecnolóxicas e decidir se se poden previr ou non.

Recoñece que son as catástrofes tecnolóxicas pero non indica se se poden previr.

Recoñece que son as catástrofes tecnolóxicas, indica se se poden previr pero non explica como.

Recoñece que son as catástrofes tecnolóxicas, indica se se poden previr e explica perfectamente como.



1.11.1.50 Define e explica o significado da frase A tecnoloxía benefícianos e á vez pode ser perigosa e achega conclusións propias ao respecto.

Ten dificultades para comprender e explicar o significado da frase formulada.

Comprende o significado da frase formulada, e explícao con dificultades, sen achegar conclusións ao respecto.

Explica correctamente o significado da frase formulada, e achega algunha conclusión propia ao respecto.

Explica correctamente o significado da frase formulada, e achega distintas conclusións propias ao respecto.



1.11.1.51 Determina se no seu municipio hai contaminación lumínica e explica o por que.

Ten dificultades para saber como determinar se no seu municipio hai ou non contaminación lumínica.

Sabe como determinar se no seu municipio hai ou non contaminación lumínica pero non se amosa confiado en emitir un veredicto.

Determina se no seu municipio hai contaminación lumínica pero non explica o por que.

Determina se no seu municipio hai contaminación lumínica e explica o por que.


58



1.11.1.52 Explica que se entende cando se fala de clima urbano, por que se produce a polución nas cidades e cales son as súas consecuencias.

Ten dificultades para resolver as distintas cuestións formuladas.

Explica brevemente que se entende cando se fala de clima urbano, pero ten dificultades para resolver por que se produce a polución nas cidades e cales son as súas consecuencias.

Explica correctamente que se entende cando se fala de clima urbano, indica por que se produce a polución nas cidades, pero ten problemas para resolver cales son as súas consecuencias principais.

Explica correctamente que se entende cando se fala de clima urbano, indica por que se produce a polución nas cidades, e resolve cales son as súas consecuencias principais.



1.11.1.53 Elabora un relato breve no que fai constar os problemas que aparecen nunha cidade que quedou illada do exterior.

Amosa dificultades para elaborar un relato breve no que ten que facer constar os problemas que aparecen nunha cidade que quedou illada do exterior.

Elabora un relato breve no que non fai constar os problemas que aparecen nunha cidade que quedou illada do exterior.

Elabora un relato breve no que fai constar algún dos problemas que aparecen nunha cidade que quedou illada do exterior.

Elabora un relato breve no que fai constar os problemas que aparecen nunha cidade que quedou illada do exterior e propondo posibles formas de solucionalos.



1.11.1.54 Define o concepto de marea negra, explica cando se produce, e cales son as súas consecuencias.

Ten dificultades para definir que é unha forma negra, e explicar cando se produce e as súas consecuencias.

Explica brevemente que é unha marea negra, pero presenta dificultades para explicar cando se produce e as súas consecuencias máis importantes.

Explica correctamente que é unha marea negra e cando se produce, pero presenta dificultades para explicar as súas consecuencias máis importantes.

Explica correctamente que é unha marea negra e cando se produce, e describe detalladamente as súas consecuencias máis importantes.



1.11.1.55 Busca cinco imaxes dos efectos que producen as mareas negras e escribe un pé de imaxe para cada unha delas.

Presenta dificultades para buscar algunha imaxe dos efectos que producen as mareas negras e escribir un pé de imaxe.

Busca algunha imaxe dos efectos que producen as mareas negras e escribe un pé de imaxe.

Busca algunhas imaxes dos efectos que producen as mareas negras e escribe un pé de imaxe para cada unha delas.

Busca cinco imaxes dos efectos que producen as mareas negras e escribe un pé de imaxe para cada unha delas.



1.11.1.56 Explica e argumenta por que a capacidade tecnolóxica está moi relacionada coas desigualdades económicas.

Ten dificultades para comprender e explicar por que a capacidade tecnolóxica está moi relacionada coas desigualdades económicas.

Explica por que a capacidade tecnolóxica está moi relacionada coas desigualdades económicas, pero comete erros importantes na formulación, e presenta unha explicación inconcreta.

Explica correctamente por que a capacidade tecnolóxica está moi relacionada coas desigualdades económicas.

Explica correctamente por que a capacidade tecnolóxica está moi relacionada coas desigualdades económicas, e achega conclusións propias ao respecto.



1.11.1.57 Comenta un texto sobre os impactos do cambio climático.

Presenta dificultades para ler e entender un texto sobre os impactos do cambio climático.

Le e entende un texto sobre os impactos do cambio climático pero non o analiza nin o comenta.

Le, entende, analiza e comenta un texto sobre os impactos do cambio climático pero non extrae conclusións razoables.

Le, entende, analiza e comenta un texto sobre os impactos do cambio climático e extrae conclusións propias razoadas.


59



1.11.1.58 Elabora un pequeno informe sobre as políticas medioambientais que se levan a cabo no propio Concello.

Ten dificultades para descubrir cales son as políticas medioambientais do propio municipio de residencia.

Descobre as políticas medioambientais do propio municipio de residencia aínda que elabora un pequeno informe con dificultade.

Descobre as políticas medioambientais do propio municipio de residencia e elabora un pequeno informe enumerándoas.

Descobre as políticas medioambientais do propio municipio de residencia e elabora un pequeno informe enumerándoas, explicándoas e expresando a súa opinión crítica acerca do tema.



1.11.1.59 Elabora en grupo un proxecto de mellora ambiental do seu centro educativo.

Amosa dificultades para traballar en grupo e elaborar un proxecto de mellora ambiental do seu centro educativo.

Amosa unha actitude pasiva para traballar en grupo e elaborar un proxecto de mellora ambiental do seu centro educativo.

Amosa unha actitude activa e aberta para traballar en grupo e elaborar un proxecto de mellora ambiental do seu centro educativo.

Amosa unha actitude activa, aberta, organizadora e mediadora para traballar en grupo e elaborar un proxecto de mellora ambiental do seu centro educativo.



1.11.1.60 Constrúe a propia definición de “desenvolvemento sostible” a partir de distintas fontes da Internet.

Amosa dificultades para buscar na Internet o concepto de “desenvolvemento sostible” e construír a súa propia definición.

Busca na Internet o concepto de “desenvolvemento sostible” pero amosa certas dificultades para construír a súa propia definición.

Busca na Internet o concepto de “desenvolvemento sostible”, constrúe a súa propia definición pero non a ilustra cunha imaxe.

Busca na Internet o concepto de “desenvolvemento sostible”, constrúe a súa propia definición e ilústraa cunha imaxe.



1.11.1.61 Realiza un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos urbanos formulando correctamente a actividade.

Amosa dificultades para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Amosa dificultades para propor a actividade.

Amosa unha actitude pasiva para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Propón algunha pregunta para realizar o traballo.

Amosa unha actitude activa e aberta para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Propón algunhas preguntas para realizar o traballo.

Amosa unha actitude activa, aberta, organizativa e mediadora para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Propón correctamente as preguntas perfectas para realizar o traballo.



1.11.1.62 Realiza un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos urbanos buscando correctamente a información.

Amosa dificultades para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Amosa dificultades para buscar información na Internet.

Amosa unha actitude pasiva para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Busca información en poucos sitios da Internet.

Amosa unha actitude activa e aberta para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Busca información en varios sitios da Internet pero non a selecciona correctamente.

Amosa unha actitude activa, aberta, organizativa e mediadora para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Busca e selecciona correctamente a información.



1.11.1.63 Realiza un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos urbanos deseñando adecuadamente a presentación.

Amosa dificultades para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Amosa dificultades para deseñar a presentación de diapositivas.

Amosa unha actitude pasiva para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Non ten en conta algunhas das indicacións para realizar o deseño da presentación.

Amosa unha actitude activa e aberta para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Ten en conta a maioría das indicacións para realizar o deseño da presentación.

Amosa unha actitude activa, aberta, organizativa e mediadora para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Ten en conta todas as indicacións para realizar o deseño da presentación.


60



1.11.1.64 Realiza un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos urbanos deseñando adecuadamente a presentación.

Amosa dificultades para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Amosa dificultades para deseñar a presentación de diapositivas.

Amosa unha actitude pasiva para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Non ten en conta algunhas das indicacións para realizar o deseño da presentación.

Amosa unha actitude activa e aberta para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Ten en conta a maioría das indicacións para realizar o deseño da presentación.

Amosa unha actitude activa, aberta, organizativa e mediadora para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Ten en conta todas as indicacións para realizar o deseño da presentación.



1.11.1.65 Realiza un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos urbanos expoñendo correctamente a presentación.

Amosa dificultades para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Amosa dificultades para expor con coherencia e claridade o proxecto.

Amosa unha actitude pasiva para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Expón o proxecto sen ter en conta o contido da presentación e o tempo establecido.

Amosa unha actitude activa e aberta para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Expón o proxecto con corrección pero lendo as diapositivas da presentación.

Amosa unha actitude activa, aberta, organizativa e mediadora para traballar en grupo e realizar un proxecto en grupo sobre a xestión dos residuos. Expón o proxecto con corrección seguindo a presentación pero sen necesidade de ler as diapositivas.

Bloque 3 Crit. Aval. B3.1. Recoñecer que o pasado non está "morto e enterrado”, senón que determina o presente e os posibles futuros e espazos, ou inflúe neles.


3.1.1.1 Escribe un texto no que debe propor que pode facer para non agravar o problema da explotación do coltán.

Amosa dificultades para recoñecer os problemas que produce a explotación do coltán.

Elabora un texto con dificultade no que propón algunha solución para non agravar o problema da explotación do coltán.

Elabora un texto determinando as repercusións da explotación do coltán e formulando algunhas solucións para non agravar este problema.

Elabora un texto determinando as repercusións da explotación do coltán e explicando que pode facer el para non agravar este problema.



3.2.2.15 Interpreta un texto dun autor latino sobre un suceso histórico relacionado cos presaxios en época romana e emprégao como fonte de coñecemento histórico.



Le un texto histórico de forma comprensiva, identifica o seu autor e relaciona o tema do fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema.




3.16.1.6 Interpreta un texto sobre a participación dun atleta grego nos xogos de Olimpia e unha serie de ilustracións para elaborar unha descrición detallada da celebración dos xogos olímpicos na Grecia antiga.

Sinala de forma inconexa algúns datos que transmiten ambas as dúas fontes sen chegar a realizar unha descrición clara da celebración dos xogos olímpicos na Grecia antiga.

Describe brevemente a información que transmiten ambas fontes e elabora unha explicación incompleta e con algúns erros ocasionais sobre a celebración dos xogos olímpicos na Grecia antiga..

Describe adecuadamente a información que transmiten ambas fontes e elabora un itinerario da cidade de Roma esbozando as características de cada elemento sinalado nel.

Describe con detalle a información que transmiten ambas fontes e elabora un itinerario moi preciso da cidade de Roma detallando as características de cada elemento sinalado nel.


61



3.16.1.7 Comprende o carácter politeísta da relixión grega e romana, enumera os principais deuses gregos e romanos e explica as súas atribucións e o obxecto que os identificaba.

Recoñece o carácter politeísta da relixión grega e romana e enumera algúns dos principais deuses grecorromanos sen distinguir se se trata do nome grego ou romano de ditas divinidades.

Recoñece o carácter politeísta da relixión grega e romana, enumera e distingue os principais deuses romanos e gregos e sinala de forma illada algún trazo ou obxecto característico destes deuses.

Recoñece o carácter politeísta da relixión grega e romana, enumera e distingue os principais deuses romanos e gregos e sinala os trazos ou obxectos característico destes deuses.

Recoñece o carácter politeísta da relixión grega e romana, enumera e distingue os principais deuses romanos e gregos e describe con detalle os trazos e os obxectos característico destes deuses.



3.19.1.2 Describe como era o santuario de Olimpia e clasifica e caracteriza as súas principais construcións a partir da observación dunha ilustración na que se reconstrúe este lugar sagrado.

Describe moi brevemente a ilustración do santuario e sinala os seus edificios sen chegar a describilos nin a identificar as súas funcións.

Describe brevemente a ilustración do santuario, sinala e clasifica con algún erro ocasional os seus edificios e esboza unha explicación breve e incompleta sobre estes edificios.

Describe adecuadamente a ilustración do santuario, sinala e clasifica correctamente os seus edificios e explica correctamente algunhas características destes edificios.

Describe detalladamente a ilustración do santuario, sinala e clasifica correctamente os seus edificios e explica con precisión todas as características relevantes destes edificios.



3.19.1.3 Identifica e describe as características das ordes dórica, xónica, e corintia.

Recoñece a existencia de tres ordes arquitectónicas en Grecia sen chegar a recordar os seus nomes nin a identificalas.

Coñece a existencia das ordes dórica, xónica e corintia e recoñece as características dos capiteis de cada unha destas ordes.

Coñece a existencia das ordes dórica, xónica e corintia, describe brevemente os capiteis e o fuste de cada unha destas ordes.

Coñece a existencia das ordes dórica, xónica e corintia e describe con detalle o capitel, o fuste e o entaboamento en cada unha destas ordes.



3.19.1.4 Describe dúas pezas de cerámica a partir dunha serie de pautas sobre o seu estilo, a escea que representa e a súa técnica de elaboración.

Identifica as pezas de cerámica e sinala de forma inconexa algunha característica do seu estilo, a escea que representa ou a súa técnica de elaboración.

Identifica as pezas de cerámica e describe brevemente algunha das súas características en relación ao seu estilo, a escea que representa e a súa técnica de elaboración.

Identifica as pezas de cerámica e describe adecuadamente as súas principais características en relación ao seu estilo, a escea que representa e a súa técnica de elaboración.

Identifica as pezas de cerámica e describe con detalle as súas principais características en relación ao seu estilo, a escea que representa e a súa técnica de elaboración relacionando estes trazos co seu contexto histórico.



3.19.1.5 Describe con detalle un edificio o Partenón a partir da resposta a un completo cuestionario sobre as súas características arquitectónicas e o seu contexto histórico.

Identifica o Partenón e a súa función como templo e sinala de forma inconexa algunha característica do seu aspecto ou do seu contexto histórico.

Identifica o Partenón e a súa función como templo e describe brevemente o seu aspecto exterior e a súa estrutura arquitectónica.

Identifica o Partenón e a súa función como templo, caracteriza adecuadamente o seu aspecto exterior e a súa estrutura arquitectónica e describe brevemente o seu estilo artístico.

Identifica o Partenón e a súa función como templo, caracteriza con detalle o seu aspecto exterior e a súa estrutura arquitectónica e describe o seu estilo artístico contextualizándoo na súa etapa histórica.


62



3.20.1.2 Describe o significado actual dunha serie de conceptos clave da cultura occidental de procedencia grega e sinala a etimoloxía de cada termo.

Busca información sobre os termos a definir en dicionarios ou na Internet e copia as súas definicións sen comprender con claridade o significado dalgúns deles nin a súa etimoloxía incluso con axuda docente.

Describe o significado actual dos distintos conceptos formulados de forma esquemática ou incompleta, comprende de forma aproximada o seu significado e necesita pautas ou axuda para descompor ou recoñecer a etimoloxía das palabras.

Describe correctamente o significado actual dos distintos conceptos formulados, defíneos correctamente e é capaz de sinalar a orixe etimolóxica dos termos ou compoñentes de orixe grega que compoñen a maioría das palabras propostas.

Describe correctamente o significado actual dos distintos conceptos formulados, defíneos correctamente e é capaz de sinalar a orixe etimolóxica dos termos ou compoñentes de orixe grega que compoñen as palabras propostas e de sinalar exemplos doutras palabras coa mesma etimoloxía.



3.20.1.3 Elabora cinco textos breves argumentando por que a cultura europea actual é herdeira da cultura clásica grecorromana.

Enumera algún trazo da cultura grecorromana de forma inconexa e sen establecer paralelismos ou influencias da civilización grecorromana sobre a cultura europea.

Explica brevemente e de forma incompleta trazos relevantes da cultura grecorromana e sinala algunhas conexións ou legados da civilización grecorromana presentes na actual cultura europea.

Explica adecuadamente trazos relevantes da cultura grecorromana e explica de forma breve e correcta as conexións ou paralelismos entre os trazos grecorromanos descritos coa cultura europea.

Explica de forma detallada trazos relevantes da cultura grecorromana e explica con precisión conexións ou paralelismos entre os trazos grecorromanos descritos coa cultura europea achegando exemplos e argumentando as súas afirmacións.



3.21.1.2 Compara un templo romano e un grego identificando as súas similitudes e diferenzas a partir da observación de ilustracións.

Observa o templo grego e romano cunha atención intermitente e limítase a escoitar as semallanzas e diferenzas entre ambos os dous cando as sinala o docente.

Observa o templo grego e romano atentamente e sinala algún dos elementos comúns dos templos gregos e romanos sen chegar a sinalar diferenzas entre ambos os dous.

Observa o templo grego e romano atentamente e sinala a maioría dos elementos comúns dos templos gregos e romanos e algunha das súas diferenzas.

Observa o templo grego e romano atentamente e explica brevemente os principais elementos comúns dos templos gregos e romanos e as súas diferenzas.



3.21.1.3 Analiza a ilustración do Panteón de Roma e describe os elementos adoptados da arquitectura grega e as achegas romanas que incorpora.

Analiza a ilustración do Panteón de Roma e sinala de forma inconexa algún elemento propio da arquitectura grega presente no edificio.

Analiza a ilustración do Panteón de Roma, enumera diferentes elementos da arquitectura grega presentes no edificio e sinala a cúpula como unha achega da arquitectura romana.

Analiza a ilustración do Panteón de Roma, describe brevemente os principais elementos da arquitectura grega presentes no edificio e explica de forma somera que a cúpula como unha achega da arquitectura romana.

Analiza a ilustración do Panteón de Roma, describe con detalle os principais elementos da arquitectura grega presentes no edificio e explica con precisión a importancia da cúpula e do oculus como achegas da arquitectura romana..


63



3.21.1.4 Elabora un texto explicativo detallado e argumentado comparando e analizando o carácter idealista da escultura grega co realismo da romana.

Sinala que a escultura grega é idealista e a romana é realista sen argumentar nin apoiar con exemplos as súas afirmacións.

Sinala algún trazo do idealismo escultórico grego e do realismo romana nun texto breve, pouco detallada e escasamente argumentado.

Describe brevemente os principais trazos do idealismo escultórico grego e do realismo romano argumentado adecuadamente as súas afirmacións e sinalando algún exemplo.

Caracteriza os principais trazos do idealismo escultórico grego e do realismo romano nun texto detallada, ben argumentado e no que se empregan diversos exemplos para xustificar as afirmacións.



3.21.1.5 Analiza e compara con detalle as esculturas do Discóbolo e do Gálata moribundo a partir da compleción dunha táboa.

Amosa escaso interese na realización da actividade e limítase a seguir indicacións do docente ou a copiar as entradas da táboa a partir das intervencións doutros compañeiros.

Rellena a táboa de forma incompleta ou con algúns erros ocasionais e amosando problemas na análise e comparación de ambas as dúas esculturas.

Enche a táboa de forma correcta describindo de forma breve e superficial as características do Discóbolo e do Gálata moribundo.

Enche a táboa de forma detallada describindo con precisión as características do Discóbolo e do Gálata moribundo.



3.21.1.6 Describe con detalle un mosaico romano a partir da compleción dunha ficha artística sobre as súas características.

Identifica e localiza a obra de arte proposta e sinala de forma inconexa algunha característica do seu aspecto e da escea que recrea.

Identifica e localiza a obra de arte proposta e describe brevemente o seu aspecto exterior e a escea que recrea situándoa no seu contexto histórico.

Identifica e localiza a obra de arte proposta, describe adecuadamente o seu aspecto exterior, a escea que recrea situándoa no seu contexto histórico e sinalando algún trazo do seu estilo artístico.

Identifica e localiza a obra de arte proposta, describe adecuadamente o seu aspecto exterior, a escea que recrea situándoa no seu contexto histórico e describe con detalle o seu estilo artístico.



3.21.1.7 Identifica as partes dun teatro romano e compárao cun grego.

Non identifica as partes dun teatro romano nin grego.

Identifica partes do teatro romano e grego, pero non os sabe comparar.

Identifica case todas as partes de teatros romanos e gregos, pero cústalle algo comparalos.

Identifica todas as partes do teatro romano e do grego e compáraos perfectamente.



3.22.2.3 Describe o símbolos do cristianismo e dos primeiros cristiáns en Roma coa axuda de diferentes documentos escritos e gráficos.

Amosa unha baixa comprensión da información que transmiten os documentos e sinala de forma inconexa algún símbolo cristiano sen detallar o seu significado.

Comprende de forma aproximada a información que transmiten os documentos e esboza unha explicación incompleta sobre os principais símbolos do cristianismo e dos primeiros cristiáns en Roma.

Comprende adecuadamente a información que transmiten os documentos e describe de forma adecuada e breve os principais símbolos do cristianismo e dos primeiros cristiáns en Roma.

Comprende con precisión a información que transmiten os documentos e explica con detalle os principais símbolos do cristianismo e dos primeiros cristiáns en Roma.



3.22.2.4 Busca información na Internet sobre o mito de Heracles e coméntaa coas súas propias palabras.

Necesita pautas ou axuda docente para localizar a información na Internet e para explicar o mito de Heracles.

Localiza de forma autónoma a información na Internet e explica de forma incompleta ou con erros ocasionais o mito de Heracles.

Localiza de forma autónoma a información na Internet e explica correctamente o mito de Heracles.

Localiza de forma autónoma a información en Internet, explica con detalle o mito de Heracles e extrae conclusións ao respecto.


64



3.2.2.1 Interpreta un texto de Estrabón sobre os turdetanos e emprégao como fonte de coñecemento histórico.



Le un texto histórico de forma comprensiva, identifica o seu autor e relaciona o tema do fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema.




3.2.2.18 Valora a conservación de restos de construcións para coñecer o pasado e argumenta a súa importancia.

Non valora a conservación de restos de construcións para coñecer o pasado.

Valora vagamente a conservación de restos de construcións para coñecer o pasado pero non argumenta a súa importancia.

Valora bastante a conservación de restos de construcións para coñecer o pasado aínda que argumenta limitadamente a súa importancia.

Valora moito a conservación de restos de construcións para coñecer o pasado e argumenta coherentemente e con corrección a súa importancia.

Bloque 3 Crit. Aval. B3.5. Utilizar o vocabulario histórico e artístico con precisión, insertándoo no contexto adecuado.

Est. Apr. XHB3.5.1. Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible para cada época.

3.5.1.1Describe a domus romana usando un vocabulario histórico adecuado para a área e o artístico concreto do área da arquitectura romana.

Non emprega o vocabulario adecuado para describir unha domus romana nin a arquitectura romana.

Emprega un vocabulario axeitado para describir unha domus romana, pero non a arquitectura romana.

Emprega un vocabulario bastante correcto para describir a domus romana e a arquitectura romana, pero precisa algo de axuda docente.

Emprega un vocabulario adecuado para describir unha domus romana e a arquitectura romana e de forma autónoma.



3.20.1.4 Caracteriza as Guerras Púnicas e a evolución dos territorios romanos e cartaxineses con axuda da observación dun mapa.

Interpreta o mapa e os contidos do libro de texto de forma imprecisa e sen chegar a describir claramente a evolución das Guerras Púnicas nin os territorios romanos e cartaxineses.

Interpreta o mapa e os contidos do libro de texto de forma adecuada e realiza unha descrición breve e incompleta sobre a evolución das Guerras Púnicas e os territorios romanos e cartaxineses.

Interpreta o mapa e os contidos do libro de texto de forma adecuada e describe correctamente a evolución das Guerras Púnicas, os territorios romanos e cartaxineses e a ruta de Aníbal durante a expedición cartaxinesa.

Interpreta o mapa e os contidos do libro de texto de forma precisa e describe con detalle a evolución das Guerras Púnicas, os territorios romanos e cartaxineses e a ruta de Aníbal durante a expedición cartaxinesa.



3.20.2.10 Describe a vida cotiá e as actividades que se realizaban en distintas dependencias dunha domus a partir da observación dunha ilustración na que se reconstrúe como era unha casa romana.

Sinala o nome das dependencias dunha domus e cita algunha das actividades que se realizaba nelas.

Describe brevemente as dependencias dunha domus e explica de forma aproximada as actividades que se realizaba nelas.

Describe con certo grao de detalle as dependencias dunha domus e explica adecuadamente as actividades que se realizaban nelas e os trazos máis destacados da vida cotiá dun cidadán romano.

Describe con detalle as dependencias dunha domus, explica con precisión as actividades que se realizaban nelas e reconstrúe como era a vida dun cidadán romano a partir da caracterización da súa vivenda.


65



3.20.2.11 Interpreta un texto sobre a vida cotiá dun patricio hispanorromano e unha serie de ilustracións para elaborar unha descrición detallada do desenvolvemento e celebración dun banquete.

Sinala de forma inconexa algúns datos que transmiten ambas fontes sen chegar a realizar unha descrición do desenvolvemento e celebración dun banquete.

Describe brevemente a información que transmiten ambas fontes e elabora unha descrición breve e incompleta do desenvolvemento e a celebración dun banquete.

Describe adecuadamente a información que transmiten ambas fontes e elabora unha descrición breve do desenvolvemento dun banquete na que se sinalan os principais momentos e particularidades deste tipo de celebracións.

Describe con detalle a información que transmiten ambas fontes e elabora unha descrición precisa e detallada do desenvolvemento dun banquete na que se caracterizan os principais momentos e particularidades deste tipo de celebracións.



3.20.2.12 Describe a vida cotiá e as actividades económicas agrarias dos romanos a partir da observación dunha ilustración na que se reconstrúe como era unha vila agrícola.

Identifica nunha ilustración algunha particularidade da vida cotiá e as actividades agrarias dos romanos sen chegar a comprender nin a describir como era a vida e a actividade agrícola nunha vila.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades agrarias dos romanos e esboza unha explicación breve sobre algúns aspectos da vida e a actividade agrícola nunha vila.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades agrarias dos romanos, obtén unha visión de conxunto da vida nunha vila e explica brevemente as diferentes actividades económicas propias desta redonda.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades agrarias dos romanos, obtén unha visión de conxunto da vida nunha vila e explica con detalle as diferentes actividades económicas propias desta redonda con exemplos e argumentos.



3.20.2.13 Interpreta información sobre unha festa romana e a emprega para simular ou escenificar en grupo este tipo de celebracións romanas.

Amosa pouca predisposición á realización da actividade e escasos coñecementos sobre as festas romanas e as súas principais características.

Amosa interese na realización da actividade e demostra un coñecemento básico dalgúns trazos ou características das festas romanas durante a realización da actividade.

Amosa interese na realización da actividade e demostra un coñecemento detallado dos principais trazos ou características das festas romanas durante a realización da actividade.

Participa de forma moi activa na realización da actividade e demostra un elevado coñecemento tanto das principais características como de diversos detalles propios das festas romanas durante a realización da actividade.



3.21.1.8 Recoñece e describe con detalle a estrutura dunha cidade romana e os seus principais edificios e infraestruturas.

Sinala de forma incompleta algúns dos edificios e infraestruturas dunha cidade romana.

Enumera os edificios e infraestruturas dunha cidade romana e esboza unha explicación incompleta sobre as características da súa estrutura e trazado urbanístico.

Enumera os edificios e infraestruturas dunha cidade romana e explica adecuadamente as características da súa estrutura e trazado urbanístico.

Enumera e describe os edificios e infraestruturas dunha cidade romana e explica con detalle as características da súa estrutura e trazado urbanístico.



3.21.1.9 Elixe unha obra pública romana e fai unha ficha completa sobre ela

Non sabe facer unha ficha sobre unha obra pública romana.

Fai unha ficha moi incompleta e incorrecta dunha obra pública romana.

Fai unha ficha breve e bastante correcta dunha obra pública romana.

Fai unha ficha moi completa e correcta dunha obra pública romana.


66


Est. Apr. XHB3.22.1. Fai un mapa da Península Ibérica onde se reflicten os cambios administrativos en época romana.

3.22.1.1 Describe a conquista romana de Hispania, as súas fases e os territorios conquistados en cada fase a partir da observación dun mapa e a lectura dun texto explicativo.

Interpreta o mapa e o texto explicativo de forma imprecisa e sen chegar a comprender a evolución da conquista romana de Hispania e as súas fases.

Interpreta o mapa e o texto explicativo adecuadamente e obtén unha idea de conxunto sobre a evolución da conquista romana de Hispania e as súas fases sen establecer unha cronoloxía clara de cada etapa.

Interpreta o mapa e o texto explicativo, obtén unha idea de conxunto sobre a evolución da conquista romana de Hispania e as súas fases e sinala a cronoloxía das diferentes etapas deste proceso.

Interpreta o mapa e o texto explicativo con precisión, obtén un coñecemento detallado sobre a evolución da conquista romana de Hispania e as súas fases e sinala a cronoloxía das diferentes etapas deste proceso describindo os territorios conquistados en cada etapa.



3.22.1.2 Analiza un mapa histórico da Península Ibérica en época romana e sinala cales foron as provincias nas que dividiu Hispania, recoñecer as provincias e data correctamente a etapa á que se refire o mapa.

Identifica as provincias sinaladas no mapa sen relacionalas directamente cos actuais territorios ou divisións territoriais da Península.

Identifica as provincias sinaladas no mapa, relaciónaas cos actuais territorios ou divisións territoriais da Península e sinala de forma imprecisa a etapa á que corresponde o mapa.

Identifica as provincias sinaladas no mapa, relaciónaas cos actuais territorios ou divisións territoriais da Península e sinala con precisión o século IV d.C como a etapa á que corresponde o mapa.

Identifica as provincias sinaladas no mapa, relaciónaas cos actuais territorios ou divisións territoriais da Península, recoñece as cidades que aparecen no mapa e o seu nome actual e sinala con precisión o século IV d.C como a etapa á que corresponde o mapa.



3.22.1.3 Describe a conquista romana de Hispania, as súas fases e os territorios conquistados en cada fase a partir da observación dun mapa e a lectura dun texto explicativo.

Interpreta o mapa e o texto explicativo de forma imprecisa e sen chegar a comprender a evolución da conquista romana de Hispania e as súas fases.

Interpreta o mapa e o texto explicativo adecuadamente e obtén unha idea de conxunto sobre a evolución da conquista romana de Hispania e as súas fases sen establecer unha cronoloxía clara de cada etapa.

Interpreta o mapa e o texto explicativo, obtén unha idea de conxunto sobre a evolución da conquista romana de Hispania e as súas fases e sinala a cronoloxía das diferentes etapas deste proceso.

Interpreta o mapa e o texto explicativo con precisión, obtén un coñecemento detallado sobre a evolución da conquista romana de Hispania e as súas fases e sinala a cronoloxía das diferentes etapas deste proceso describindo os territorios conquistados en cada etapa.



3.22.1.4 Analiza un mapa histórico da Península Ibérica en época romana e sinala cales foron as provincias nas que dividiu Hispania, recoñecer as provincias e data correctamente a etapa á que se refire o mapa.

Identifica as provincias sinaladas no mapa sen relacionalas directamente cos actuais territorios ou divisións territoriais da Península.

Identifica as provincias sinaladas no mapa, as relaciona cos actuais territorios ou divisións territoriais da Península e sinala de forma imprecisa a etapa á que corresponde o mapa.

Identifica as provincias sinaladas no mapa, as relaciona cos actuais territorios ou divisións territoriais da Península e sinala con precisión o século IV d.C como a etapa á que corresponde o mapa.

Identifica as provincias sinaladas no mapa, as relaciona cos actuais territorios ou divisións territoriais da Península, recoñece as cidades que aparecen no mapa e o seu nome actual e sinala con precisión o século IV d.C como a etapa á que corresponde o mapa.


67



3.22.1.5 Caracteriza a conquista romana de Hispania, as súas fases e os territorios conquistados en cada fase a partir da análise pautada dun mapa.

Interpreta o mapa de forma imprecisa e sen chegar a comprender a evolución da conquista romana de Hispania e as súas fases.

Interpreta o mapa seguindo adecuadamente unha serie de pautas e sinala correctamente as fases da conquista de Hispania e a súa cronoloxía.

Interpreta o mapa seguindo adecuadamente unha serie de pautas, sinala correctamente as fases da conquista de Hispania e a súa cronoloxía e sinala o lugar de inicio da conquista e os lugares de oposición da poboación indíxena á conquista romana.

Interpreta o mapa seguindo con precisión unha serie de pautas, describe correctamente as fases da conquista de Hispania e a súa cronoloxía e describe o lugar de inicio da conquista e os lugares de oposición da poboación indíxena á conquista romana.



3.22.2.5 Describe as termas romanas de Lugo a partir da resposta a un cuestionario sobre as características que poden observarse no novo balnerario e sobre as actividades que se realizaban en ditas termas.

Identifica a obra de arte proposta e sinala de forma inconexa algunha das súas características arquitectónicas ou das actividades que se realizaban en ditas termas.

Identifica a obra de arte proposta, describe brevemente as características de ditas termas que poden observarse no novo balnerario e comenta algunha actividade propia das termas romanas.

Identifica a obra de arte proposta, describe adecuadamente as características de ditas termas que poden observarse no novo balnerario e explica de forma concisa as principais actividades propias das termas romanas.

Identifica a obra de arte proposta, describe con certo grao de detalle as características de ditas termas que poden observarse no novo balnerario e explica con detenimineto as principais actividades propias das termas romanas.



3.22.2.6 Realiza unha procura de información na Internet ou outras fontes sobre a cidade de Lucus Augusti e emprega a información para completar unha ficha coas principais características desta cidade.

Necesita pautas ou axuda docente para localizar a información na Internet ou outras fontes e completa a ficha de forma mecánica seguindo instrucións sen chegar a interpretar a información obtida.

Localiza de forma autónoma a información obtida na Internet ou outras fontes e elabora de forma incompleta ou con erros unha ficha con datos relevantes da cidade de Lucus Augusti.

Localiza de forma autónoma a información obtida na Internet ou outras fontes e completa adecuadamente unha ficha cos principais datos da cidade de Lucus Augusti.

Localiza de forma autónoma a información obtida na Internet ou outras fontes, completa con precisión e detalle unha ficha cos principais datos da cidade de Lucus Augusti e comenta a información obtida.



3.22.2.7 Sinala o equivalente galego de diversas palabras latinas e identifica a orixe latina de numerosas palabras da lingua galega.

Sinala algunhas palabras galegas equivalentes a unha serie de termos latinos propostos.

Sinala a maioría das palabras galegas equivalentes a unha serie de termos latinos propostos e indaga a orixe latina dalgún termo galego.

Sinala as palabras galegas equivalentes a unha serie de termos latinos propostos e indaga a orixe latina de cando menos cinco termos da lingua galega.

Sinala as palabras galegas equivalentes a unha serie de termos latinos propostos e indaga a orixe latina de dez termos da lingua galega.



3.22.2.8 Describe con detalle tres edificios públicos romanos representados en fotografías a partir da resposta a unha serie de actividades para analizar de forma pautada estas mostras do legado artístico romano.

Recoñece o tipo de edificación dalgunha das obras públicas representadas nas fotografías e sinala de forma inconexa algunha característica do seu aspecto ou os seus materiais.

Recoñece os tipos de edificación representados nas fotografías sinalando a súa función e describe brevemente o seu aspecto exterior e os materiais cos que se realizaron.

Describe brevemente os tipos de edificación representados nas fotografías explicando a súa función e describe adecuadamente o seu aspecto exterior e os materiais cos que se realizaron.

Describe con detalle os tipos de edificación representados nas fotografías explicando a súa función, caracteriza adecuadamente o seu aspecto exterior e os materiais cos que se realizaron e compara estas edificacións con construcións actuais similares.


68


Est. Apr. XHB3.22.3. Entende qué significou a ‘romanización’ en distintos ámbitos sociais e xeográficos.

3.22.3.1 Caracteriza as Guerras Púnicas e a evolución dos territorios romanos e cartaxineses con axuda da observación dun mapa.

Interpreta o mapa e os contidos do libro de texto de forma imprecisa e sen chegar a describir claramente a evolución das Guerras Púnicas nin os territorios romanos e cartaxineses.

Interpreta o mapa e os contidos do libro de texto de forma adecuada e realiza unha descrición breve e incompleta sobre a evolución das Guerras Púnicas e os territorios romanos e cartaxineses.

Interpreta o mapa e os contidos do libro de texto de forma adecuada e describe correctamente a evolución das Guerras Púnicas, os territorios romanos e cartaxineses e a ruta de Aníbal durante a expedición cartaxinesa.

Interpreta o mapa e os contidos do libro de texto de forma precisa e describe con detalle a evolución das Guerras Púnicas, os territorios romanos e cartaxineses e a ruta de Aníbal durante a expedición cartaxinesa.



3.22.3.2 Identifica os elementos da cultura romana que adoptaron os hispanos e sinala cales deles se manteñen na actualidade.

Sinala de forma illada algún elemento cultural romano que adoptaron os hispanos.

Sinala diversos elementos culturais romanos que adoptaron os hispanos e realiza unha breve explicación sobre a romanización.

Sinala os elementos culturais romanos que adoptaron os hispanos, explica correctamente en que que consistiu a romanización e sinala algún elemento da cultura romana que sobrevivira ata a actualidade.

Sinala os elementos culturais romanos que adoptaron os hispanos, explica con detalle en que que consistiu a romanización e sinala elementos da cultura romano que se manteñan ata a actualidade valorando a presenza da cultura romana na nosa sociedade.



3.22.3.3 Realiza unha procura de información na Internet ou outras fontes sobre os restos romanos existentes na propia Comunidade comentando a información obtida.

Necesita pautas ou axuda docente para localizar a información na Internet ou outras fontes e para interpretar e comentar a información obtida.

Localiza de forma autónoma a información obtida na Internet ou outras fontes e describe de forma imprecisa ou con erros de interpretación os principais restos romanos da Comunidade a partir da información obtida.

Localiza de forma autónoma a información obtida na Internet ou outras fontes e describe adecuadamente os principais restos romanos da Comunidade a partir da información obtida.

Localiza de forma autónoma a información obtida na Internet ou outras fontes, describe con detalle os principais restos romanos da Comunidade a partir da información obtida e valora de forma razoada a importancia do patrimonio romano.



3.22.3.4 Describe as achegas na produción e as técnicas agrícolas que introduciron os romanos en Hispania.

Sinala o nome dalgunha achega á agricultura introducida polos romanos en Hispania sen describila nin valorar a súa importancia.

Describe brevemente algunha achega na produción e as técnicas ou instrumentos agrícolas introducidos polos romanos en Hispania e sinala que estas achegas supuxeron unha mellora da produción agraria.

Describe con certo grao de detalle algunhas achegas na produción e as técnicas agrícolas ou instrumentos introducidos polos romanos en Hispania e explica brevemente por que estas achegas supuxeron unha mellora da produción agraria.

Describe con detalle as principais achegas na produción e as técnicas agrícolas ou instrumentos introducidos polos romanos en Hispania e explica con precisión por que estas achegas supuxeron unha mellora da produción agraria.


69



3.22.3.5 Describe as achegas na produción e as técnicas agrícolas que introduciron os romanos en Hispania.

Sinala o nome dalgunha achega á agricultura introducida polos romanos en Hispania sen describila nin valorar a súa importancia.

Describe brevemente algunha achega na produción e as técnicas ou instrumentos agrícolas introducidos polos romanos en Hispania e sinala que estas achegas supuxeron unha mellora da produción agraria.

Describe con certo grao de detalle algunhas achegas na produción e as técnicas agrícolas ou instrumentos introducidos polos romanos en Hispania e explica brevemente por que estas achegas supuxeron unha mellora da produción agraria.

Describe con detalle as principais achegas na produción e as técnicas agrícolas ou instrumentos introducidos polos romanos en Hispania e explica con precisión por que estas achegas supuxeron unha mellora da produción agraria.

5. XUSTIFICACIÓN DA PROGRAMACIÓN CON RESPECTO ÁS UNIDADES E A SÚA TEMPORALIZACION Considerando a lonxitude do temario e tendo en conta que a asignatura se divide en dúas partes, o departamento de Xeografía e Historia e o profesor que imparte esta materia en 1ª ESO chegan ó acordo de saltear os temas, de xeito que se de un tema pertencente a Xeografía e outro tema pertencente a Historia para que o balance entre as dúas disciplinas sexa o máis parexo posible, sempre pensando que tamén pode considerarse máis ameno e axeitado para o alumnado. Metodoloxía, criterios de avaliación, etc, mantéñense segundo indica esta programación. 6. METODOLOXÍA DIDÁCTICA

O tratamento metodolóxico da materia debe axustarse ao nivel competencial inicial do alumnado, partindo cando cumpra de aprendizaxes máis simples, respectando distintos ritmos e estilos de aprendizaxe que teñan en conta a atención á diversidade. A Xeografía e Historia permite desenvolver metodoloxías activas, nas que o traballo individual e cooperativo e a aprendizaxe por proxectos estean permanentemente presentes, con elaboración de diferentes tipos de materiais, integrando de forma especial as TIC e cun enfoque orientado á realización de tarefas e resolución de problemas. É moi importante ter presente o papel do docente como orientador, promotor e facilitador do desenvolvemento competencial do alumnado e non esquecer a adecuada coordinación entre os docentes.

7. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS

Dado que o centro participa no plan “Abalar” os alumnos disponen de cadanseu ordenador para traballar na aula

MATERIAIS ESCRITOS Libro de texto (Xeografía e Historia. 1º ESO, ed. Vicens-Vives), material variado de consulta, diccionario, biografías), MATERIAL DIXITAL: edición dixital do libro Xeografía e Historia 1º eso de Vicens - vives MATERIAL GRÁFICO (mapas murais, xeográficos, históricos e temáticos, mapas topográficos, planos, fotografías), MATERIAL AUDIOVISUAL (vídeo, transparencias didácticas e diapositivas), GLOBO TERRÁQUEO, XOGOS DE SIMULACIÓN E PRENSA. PLAN LECTOR: Lectura DUN LIBRO durante o segundo e terceiro trimestre. A lectura do libro será non só feita na casa do alumno, senón que tamén adicaremos horas do noso horario lectivo para traballar con ela en clase. Este número de horas dependerá de diversos factores derivados, principalmente, da situación actual de pandemia pola COVID-19. Sen embargo, inicialmente, tomaranse 3 horas lectivas para tal fin, distribuidas ó longo do segundo e terceiro trimestre. Estas horas de lectura computan para o plan de 32 horas de lectura, o cal se coordina en conxunto co resto de materias docentes.


70

Recursos Didácticos

Enderezos da Internet. Cada tema dispón de enderezos da Internet que serven para reforzar e complementar os contidos, habilidades e competencias traballadas en cada tema.

Actividades de Avaliación Inicial. Unha páxina de actividades deseñadas para avaliar os coñecementos previos do alumnado antes de iniciar o estudo de cada un dos temas.

Actividades de Reforzo e Ampliación. Unha páxina de actividades de reforzo e outra de ampliación permiten consolidar os coñecementos dos contidos do tema e ampliar algúns aspectos importantes.

Actividades de Avaliación Final. Dez preguntas seguindo o modelo das avaliacións de diagnóstico para a Educación Secundaria Obrigatoria permiten avaliar o nivel de logro de cada un dos Estándares de Aprendizaxe acadados polos alumnos.

Actividades de Avaliacións Trimestrais e Finais de curso. Estas actividades permitirán tanto realizar Avaliacións de conxunto cando o docente o considere conveniente como dispor de Probas de Recuperación para o alumnado que non superara a Avaliación continua.

8. PROCEDEMENTO PARA A AVALIACIÓN

8.1. AVALIACIÓN INICIAL

Ao comezo de cada curso e coa finalidade de adecuar as ensinanzas da materia ao alumnado e facilitar a progresión satisfactoria do seu proceso de aprendizaxe, @ profes@r realizará unha avaliación inicial, incidindo na obtención de información sobre os coñecementos previos do alumnado na materia e o grao de desenvolvemento das competencias básicas.

A avaliación inicial será o punto de referencia para a toma de decisións relativas ao desenvolvemento do currículo, así como para adoptar aquelas medidas de apoio, reforzo e recuperación que se consideren oportunas para cada alumna ou alumno.

Será de gran importancia a coordinación de todo o profesorado que imparta docencia en cada grupo a fin de tomar medidas conxuntas que faciliten o progreso do alumnado.

Despois desta reflexión inicial o alumno realizará unha pequena avaliación inicial de cada unidade para ir adaptando o nivel nas competencias básicas e o contido da materia

8.2. AVALIACIÓN CONTINUA E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

A avaliación será continua e formativa, tratando de atender a todo o proceso de ensino aprendizaxe, coa observación e seguimento do alumno:

- Recollida periódica do caderno.

- Actividades realizadas en clase ou na casa que @ profesor@ recollerá para avaliar ar de maneira individualizada: exercicios, resumes, esquemas e mapas conceptuais

- Exposicións orais, traballos, informes..

- Traballos en grupo (excepcionalmente e sempre a través da rede, usando as novas tecnoloxías para tal fin)


71

INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

Nº EXAMES POR AVALIACIÓN

1 por unidade. Na 3ª avaliación farase tamén un control de lectura dos libros propostos.

EXAMES DE RECUPERACIÓN

- Mes de xaneiro: proba de recuperación da 1ª avaliación. - Mes de abril: proba de recuperación da 2ª avaliación. - Mes de xuño: proba de recuperación da 3ª avaliación e avaliación final.

VALORACIÓN NORMAS DE EXPRESIÓN CCP

SI

NON

N

OTA

( % )

1.- Nota controis e probas obxectivas: media aritmética segundo o nº de probas. Ata 7 puntos. Incluirá algunha actividade práctica do tipo:

• Sintetizar unha información.

• Comprensión de conceptos traballados.

• Interpretación de mapas, gráficos, táboas, documentos e textos ...

• Completar algún mapa conceptual.

• O examen pode presentarse a modo de xogo, usando aplicacións coma Kahoot! ou Plickers, que serán igualmente válidos á hora de contar como nota final. Este tipo de aplicacións proporcionan tanto ó alumno como ó profesor toda a información sobre a consecución da súa nota, xa que todos os datos acadados polo alumno están dispoñibles para a súa impresión á través das aplicacións. O uso destas aplicacións consiste en que o alumno disfrute sendo avaliado, xa que evita calquera sensación de presión, posto que o toman como un xogo. É posible que incluso aumente a competitividade entre os alumnos, o que sería un reforzo realmente positivo para todos eles.

• O exame do libro de lectura na avaliación correspondente computará un 10% da nota.

2.- Actitude, interese, traballo diario na aula e esforzo persoal: ata 3 puntos.

• Realización de tarefas para casa (deberes), actitude, interese traballo diario… ata 1,5 puntos.

• Presentación e organización do caderno de traballo (libretas), ata 1,5 puntos. 3. Deberán acadar unha cualificación mínima de 3 nos exames para para obter a media aritmética de 5. 3.- Aplicaranse progresivamente os criterios de avaliación dos erros de expresión (CCP)

NOTA FINAL XUÑO

A media aritmética entre as tres avaliacións. Realizarase un exame final para aqueles alumnos que non obtiveran a cualificación de aprobado nalgunha das avaliacións.


72

8.3. AVALIACIÓN EXTRAORDINARIA

Os alumnos que non acadasen a cualificación de aprobado no mes de xuño, presentaranse na convocatoria extraordinaria de setembro. O exame de setembro versará sobre os temas explicados na aula e presentará unha estructura idéntica a das probas realizadas ao longo do curso. O alumno deberá entregar ó profesor as actividades que este lle entregou en xuño, debidamente realizadas. Neste caso valorarase o caderno con 1 punto que se sumará ó resultado do exame

9. ELEMENTOS TRANSVERSAIS

En cada unha das unidades didácticas descritas nesta programación foise facendo referencia ao tratamento concreto dunha serie de aspectos transversais. Polo tanto agora non queda máis que facer un resume global, e en conxunto, deses temas respecto da globalidade da materia. Xa que logo estes son os temas transversais e a súa presenza e tratamento na programación de Xeografía e Historia de 1º ESO.

1) COMPRENSIÓN LECTORA: Fundamentalmente proporase en cada unidade didáctica a lectura dun texto relacionado cos contidos a traballar. Asemade nalgúns casos pedirase a elaboración de redaccións sobre algún dos aspectos tratados no tema. A lectura dos textos será individual, pero tamén en grupo. Ao remate da mesma proporase a realización de debates coa finalidade de avaliar a comprensión do texto. Dentro do plan Lector os alumnos de 1º ESO lerán un libro entre o segundo e o terceiro trimestre, realizándose posteriormente unha proba escrita sobre o mesmo.

2) EXPRESIÓN ORAL E ESCRITA: En relación co aspecto anterior e complementándoo, proporase a redacción de textos e a exposición oral de traballos sobre eses textos ou outros distintos. En todo caso cada un deles relacionado coa materia explicada.

3) COMUNICACIÓN AUDIOVISUAL: Xunto coas novas tecnoloxías e un aspecto moi importante no traballo na clase. Aproveitando os fondos audiovisuais cos que conta o centro, máis aqueles outros aos que se pode acceder por internet, as explicacións do libro de texto e do material escrito co que se traballa, complementaranse co visionado de películas, documentais e/ou reportaxes sobre os temas obxecto de estudo.

4) TRATAMENTO DAS TIC: Van ser un aspecto moi importante desde o punto de vista metodolóxico porque supoñen unha ferramenta moi importante, non só para a procura de información ou para a adquisición de materiais audiovisuais existente na Rede, senón tamén para a elaboración de traballos, presentación, gráficas mediante o uso das novas tecnoloxías. Así permitirase ao alumnado o coñecemento de programas informáticos útiles para traballar cos materiais de xeografía e historia.

5) EMPRENDEMENTO: Con este tema transversal o que se busca é conseguir que o alumnado se mostre interesado por aquelas actividades que poñan de manifesto a súa capacidade creativa e 58 innovadora á hora de levar a cabo proxectos emprendedores en relación non só coa xeografía senón tamén coa historia.

6) EDUCACIÓN CÍVICA E CONSTITUCIONAL: O estudo da xeografía e da historia permite achegarse ao coñecemento doutras culturas distintas, xa no tempo, xa no espazo, polo que o alumnado aprende nromas cívicas, de comportamento esobre todo o respecto pola cultura diferente da propia e polos dereitos dos demais. Así pois é un valor importante a transmitir a través do coñecemento xeográfico e histórico, que en ningún caso pode quedar de lado.

10. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

Tras a avaliación inicial, e os primeiros días ou semanas, e cos informes existentes, a axuda da orientadora e dos diferentes profesores do nivel, irans detectando os alumnos que precisen medidas especiais como agrupamento, reforzo, apoio, adaptación curricular, ou simplemente unha atención máiS persoal e individualizada. Xa se detectaron varios casos con necesidades de apoio, polo nivel académico precedente, e outros cun deficiente dominio das linguas, que evidentemente precisarán tamén apoio sobre todo na área lingüística. O traballo co agrupamento xa está indicado en cada unidade, e as adaptacións curriculares faranse se fose necesario canto antes sempre ó principio de curso cando se teñan os datos, e fundamentalmente centraranse na redución e facilitación dos contidos, segundo cada


73

caso, establecendo unha escala na importancia das competencias básicas. Nas aulas os/as alumnos/as séntanse por parellas, e isto será aproveitado para crear grupos de traballo uniformes onde os membros se complementen e se axuden a progresar na materia. O que nos atoparemos ao longo do curso neste aspecto sobre todo será: alumnado con familias desestruturadas, varios pertencentes a minorías étnicas con pouco interese pola materia, e mesmo por estar no centro, estranxeiros con dificultades lingüísticas, repetidores frustrados e desmotivados pola promoción automática, alumnos/as con dificultades de aprendizaxe, e pode que algún caso de nenos/as con altas capacidades (aínda que non se detectou ningún polo momento). Por suposto o recoñecemento destas circunstancias é unha obriga continua e aberta durante todo o curso, e sempre de carácter interdisciplinar incluíndo e consultando ao resto dos docentes de cada curso.

11. ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DAS MATERIAS PENDENTES

O xefe de departamento é o encargado das materias pendentes.

No departamento elabóranse cuadernillos para entregárllelos ós alumnos con pendentes. O profesor reúnese periódicamente cos alumnos para corrixir os cadernos antes da avaliación.

Trimestralmente haberá un exame de recuperación sobre a materia que traballaron no cuadernillo.

A presentación e correcta elaboración do caderno será valorada cun máximo de 2 puntos.

12. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

- Actividades posibles a complementar durante o curso sempre que sexan a través da rede ou que se poidan cumprir as normas e criterios establecidos para o estado excepcional no que nos atopamos. En todo caso, a súa organización ou non vai depender da evolución da pandemia pola COVID-19.

13. INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO E A PRACTICA DOCENTE

ASPECTO QUE SE AVALÍA: PLANIFICACIÓN

INDICADORES VALORACIÓN PROPOSTAS DE MELLORA

Programa a materia tendo en conta os estándares de aprendizaxe previstos nas leis educativas

Programa a materia tendo en conta o tempo disponible para o seu desenvollvemento

ASPECTO QUE SE AVALÍA: MOTIVACIÓN DO ALUMNADO


Proporciona un plan de traballo ao principio de cada unidade

Plantexa situacións que introducen a unidade (lecturas, debates, diálogos…)

ASPECTO QUE SE AVALÍA: DESENVVOLVEMENTO DO ENSINO


Resume as ideas fundamentais antes de pasar a unha nova unidade con mapas conceptuais, esquemas…

Cando introduce conceptos novos,


74

relaciónaos cos coñecidos: fai preguntas aclaratorias, pon exemplos…

ASPECTO QUE SE AVALÍA:SEGUIMENTO E AVALIACIÓN DO PROCESO DE ENSINO-APRENDIZAXE


Realiza a avaliación inicial a principio de curso para axustar a programaciuón ao nivel dos estudantes

Detecta os coñecementos previos de cada unidade didáctica

14. INDICADORES DE LOGRO PARA VALORAR A PROGRAMACION DOCENTE

INDICADORES DE LOGRO PARA VALORAR PROGRAMACION

VALORACION PROPOSTAS DE MELLORA

Consulto a programación ao longo do curso escolar

Marco na programación con claridade as competencias básicas da materia

Os instrumentos de avaliación empregados son claros

Dou a coñecer a programación ao alumnado: obxectivos, criterios de avaliación, metodoloxía, etc.

Introduzo dentro da programación ao longo do curso temas propostos polo alumnado

Os materiais e recursos didácticos están adecuados ao método didáctico e pedagóxico empregado

En que medida contribúen os métodos didácticos e pedagóxicos empregados na mellora do clima da aula e do centro

Organízanse periodicamente reunións de departamento para analizar o seguimento da programación

15. ANEXOS: ENSINO SEMIPRESENCIAL OU ENSINO TELEMÁTICO. AVALIACIÓN. ACLARACIÓNS Á PROGRAMACIÓN.

15.1. SITUACIÓN DE TRANSICIÓN ENTRE O CURSO 2019/20 E O 2020/21

Debido á anomalía xerada o curso anterior pola interrupción do ensino de forma presencial o equipo docente terá en conta una serie de medidas/actuacións no caso de ser necesarias para a adaptación dos alumnos os contidos e metodoloxía do curso actual. E decir, terase en conta as posibles carencias ou obxectivos non acadados na segunda metade do curso anterior pola crise sanitaria que se produxo. Co fin de garantir a continuidade do proceso de ensino o equipo docente determinará que contidos e competencias esenciais se deben reforzar para levar a cabo a transición entre os dous


75

anos de forma flexible e progresiva e de ser o caso, que o alumno recupere as aprendizaxes imprescidibles non adquiridas no curso 2019/2020 O plan de reforzo desenvolverase mediante axustes curriculares, si é preciso, segundo as necesidades, durante o primeiro trimestre do curso 2020/2021. Constarán as adaptacións necesarias que a docencia non presencial puidese requirir, identificando de forma expresa aqueles aprendizaxes imprescindíbeis para a adquisición das competencias clave, así como o deseño de tarefas globais e as estratexias e instrumentos de avaliación máis adecuados para a consecución deste obxectivo.

15.2. SITUACIÓNS EXCEPCIONAIS, QUE SE PUIDESEN DERIVAR DO COVID-19, NO SEU CASO ANEXO REFERIDO ÁS POSIBLES SITUACIÓNS EXCEPCIONAIS COAS QUE NOS

POIDAMOS ATOPAR NESTE CURSO, DEBIDO AO COVID-19, E QUE PODEN AFECTAR ÁS AVALIACIÓNS, E AO DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA SEGUIR AS ENSINANZAS DE XEITO

TELEMÁTICO

ENSINO IMPARTIDO EN SITUACIÓN DE SEMIPRESENCIALIDADE A Situación de Semipresencialidade, entendida coma unha combinación entre ensino presencial e

telemático. Se é posible a realización das probas será presencial e contarán cun peso dun 60% sobre a nota final. As restantes tarefas suporán, un 40% do total da nota. Neste sentido cabe sinalar o necesario cumprimento dos prazos de entrega establecidos, así como a participación obrigatoria nas videoconferencias e proxectos organizados de xeito telemático. No caso das tarefas, aquelas nas que se detecte plaxio terán unha cualificación de cero puntos.

ENSINO IMPARTIDO EN SITUACIÓN DE TELEENSINO OU SIMILAR Na Situación de Telensino ou Similar a ponderación das tarefas realizadas, será dun 60%. Neste sentido valorarase a correción de cada tarefa que terá que ser entregada en prazo e forma. No caso de detectarse plaxio a cualificación da mesma será de cero. No caso das probas, poderán ser realizadas mediante cuestionarios na Aula Virtual, cabendo tamén a posibilidade de realización de probas individuais ou colectivas mediante sistemas de videoconferencia. De novo, no caso de detectar plaxio, axudas externas e similares, a cualificación da proba será de cero puntos. Estas pautas de avaliación funcionan de xeito orientador sendo o docente ou a docente, o último responsable da aplicación das mesmas. Neste sentido cómpre destacar o carácter flexible dos procedementos mencionados nos que o docente deberá ter en conta a situación de cada alumno e alumna, co fin de propor un método de avaliación que se axuste ás súas condicións (especialmente nos casos de ensino semipresencial e totalmente telemático). Así mesmo, no caso de aqueles alumnos enfermos, a entrega de tarefas e realización de probas quedará posposta até a súa recuperación. Aqueles que teñan que permanecer na súa casa debido, por exemplo, a unha sospeita de contacto cun positivo, procurarase manter o ritmo de traballo mediante a entrega de tarefas por vía telemática, con independencia do escenario no que ocurra esta situación. No caso das probas, a poder ser, daráselle prioridade ás presenciais. O docente ou a docente, valorará a necesidade de realización dunha proba extraordinaria por vía telemática, se así o considera. Os exames extraordinarios, celebraranse en setembro, agás para o 2º de Bacharelato, que terían que ser en xuño, se a situación é a de Presencialidade. Estas probas serán presenciais sempre que a situación o permita, e poderá ser complementada coa entrega dun boletín de tarefas para seren traballadas ao longo do verán (no caso de ter que ir a setembro). De non podérense realizar estas


76

probas de xeito presencial por mor da situación sanitaria, poderanse realizar por vídeo conferencia individual nalgún dos sistemas disponibles, e/ou a través de formularios na Aula Virtual

15.3. AVALIACIÓN CONTINUA E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN EN SITUACIÓNS EXCEPCIONAIS, QUE SE PUIDESEN DERIVAR DO COVID-19, NO SEU CASO


• Valoración periódica do caderno de forma telemática. (Imprescindible ter todas as actividades realizadas)

• Actividades encargadas e dirixidas que o profesor avaliará de maneira individualizada: exercicios, resumes, esquemas e mapas conceptuais, traballos, informes…


REALIZACIÓN DAS TAREFAS

Traballos e actividades de forma progresiva e cunha periodicidade semanal si é posible. Farase tamén un control de lectura dos libros propostos.

PROBAS DE RECUPERACIÓN

(Traballos/exercicios de síntese dirixidos)

- Mes de xaneiro: Traballo de recuperación da 1ª avaliación. - Mes de abril: Traballo de recuperación da 2ª avaliación. - Mes de xuño: Traballo de recuperación da 3ª avaliación e avaliación final.


SI

X

NON

N

OTA

( % )

1.- Nota controis e probas obxectivas realizadas ata a fecha máis a media aritmética segundo o nº de probas. Ata 8 puntos .





• O examen pode presentarse a modo de xogo, usando aplicacións coma Kahoot! ou Plickers, que serán igualmente válidos á hora de contar como nota final. Este tipo de aplicacións proporcionan tanto ó alumno como ó profesor toda a información sobre a consecución da súa nota, xa que todos os datos acadados polo alumno están dispoñibles para a súa impresión á través das aplicacións. O uso destas aplicacións consiste en que o alumno disfrute sendo avaliado, xa que evita calquera sensación de presión, posto que o toman como un xogo. É posible que incluso aumente a competitividade entre os alumnos, o que sería un reforzo realmente positivo para todos eles.


• Realización de tarefas para casa (deberes), actitude, interese traballo diario… ata 1 punto.

• Presentación e organización do caderno de traballo , traballos propostos pol@ profesr@ ata 1 punto. 3. Deberán acadar unha cualificación mínima de 3 nos exames para para obter a media aritmética de 5. 3.- Aplicaranse progresivamente os criterios de avaliación dos erros de expresión (CCP)

NOTA FINAL XUÑO

A media aritmética entre as tres avaliacións.


77

Realizarase un traballo/proba final para aqueles alumnos que non obtiveran a cualificación de aprobado nalgunha das avaliacións.

15.4. SOBRE O DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA SEGUIR AS ENSINANZAS TELEMÁTICAS

Debido ás mencionadas circunstancias, nesta convocatoria extraordinaria será fundamental a flexibilidade, tanto para axustar a ponderación da proba e tarefas complementarias como no relativo á proba de recuperación. Do mesmo xeito que co resto das probas realizadas ao longo do curso, en caso de detectarse plaxio, suplantación da personalidade ou calquera tipo de axuda externa, a cualificación de ditas probas será de cero puntos. Ante a situación de inicio de curso, cómpre contar con información precisa sobre aqueles alumnos e alumnas nos que a fenda dixital é determinante (xa sexa por non contar con medios ou ben por non dispor dos espazos e/ou apoios suficientes para un seguimento óptimo do ensino en liña), e neste caso, será fundamental a flexibilización dos contidos e esixencias por parte do profesorado, entendendo que nunha situación de semipresencialidade ou ensino telemático, as necesidades educativas deste tipo de alumnado será diferente. No caso do alumnado dentro dalgunha destas circunstancias, o seguimento da súa participación basearase na obrigada asistencia ás video-conferencias, entrega en tempo en forma de traballos e fluidez no contacto co profesorado a través das distintas vías existentes (as propias videoconferencias, chats, foros,… etc). O docente comunicará á persoa Titora, a situación de abandono por parte do alumnado, así como á propia familia, a través dos recursos disponíbles: (Correo electrónico, Aula Virtual, Departamento de Orientación, …etc), co fin de correxir a situación e entendendo que a o seguimento das clases independentemente da canle das mesmas e a participación, son ítems avaliables imprescindíbles para a superación da materia A tal efecto facilitaránselle fichas de traballo relacionadas coa materia, Mapas, Esquemas para elaborar ou ben para rematar de cumprimentar, … etc; para poderen ser recollidos ou entregalos, debidamente cumprimentados, nas dependencias do Centro, habilitadas a tal efecto. Neste caso, os requisitos esixidos e explicitados polo Departamento de Xeografía e Historia -no referente á avaliación- poderían verse modificados, logo de escoitar o sentir do Departamento de Orientación e as opinión dos profesores e profesoras da Xunta de Avaliación; chegado o caso.


78



CURSO 2020-2021


79

ÍNDICE

1. Introdución e contextualización.

2. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. Relación dos estándares de

aprendizaxe avaliables.

3. Relación entre os contidos da materia, estándares de aprendizaxe e criterios de avaliación

organizados por trimestres.

4. Metodoloxía didáctica, materiais e recursos didácticos.

5. Elementos transversais.

6. Criterios e instrumentos de avaliación.

6.1 Avaliación inicial.

6.2 Avaliación continua e instrumentos de avaliación.

6.3 Avaliación extraordinaria.

7. Actividades de seguimento, recuperación e avaliación do alumnado coa materia pendente.

8. Medidas de atención á diversidade.

9. Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente.

10. Indicadores de logro para valorar a programación docente.

11. Actividades complementarias e extraescolares.


80




2.-CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE. RELACION DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE AVALIABLES



Contidos Estándares de aprendizaxe Competencias clave

BLOQUE 1. O MEDIO FÍSICO

▪ B1.1. Localización. Latitude e lonxitude.

▪ XHB1.1.1. Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa de España e de Galicia, utilizando datos de coordenadas xeográficas.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ B1.2. Características xerais do ▪ XHB1.2.1. Enumera e describe ▪ CAA


81


medio físico de España e de Galicia.

as peculiaridades do medio físico español e galego.

▪ CMCCT

▪ CD

▪ CCL

▪ B1.3. Medio físico de España: relevo e hidrografía.

▪ XHB1.3.1. Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo español.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ XHB1.3.2. Describe as unidades de relevo con axuda do mapa físico de España.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ CCL

▪ B1.4. Medio físico de Galicia: relevo e hidrografía.

▪ XHB1.4.1. Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo galego.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ XHB1.4.2. Describe as unidades de relevo con axuda do mapa físico de Galicia.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ CCL

▪ B1.5. Clima: elementos e factores. Diversidade climática da Península Ibérica e de Galicia.

▪ XHB1.5.1. Localiza nun mapa os grandes conxuntos ou espazos bioclimáticos de España.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ CCL

▪ XHB1.5.2. Analiza e compara as zonas bioclimáticas españolas utilizando gráficos e imaxes.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ XHB1.5.3. Localiza nun mapa os espazos bioclimáticos de Galicia.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ B1.6. Diversidade de paisaxes. Zonas bioclimáticas da Península Ibérica e de Galicia.

▪ XHB1.6.1. Distingue e localiza nun mapa as paisaxes de España e de Galicia.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ B1.7. Medio natural e problemas ambientais en España.

▪ XHB1.7.1. Realiza procuras en medios impresos e dixitais referidas a problemas ambientais actuais en España e en Galicia, e localiza páxinas e recursos da web directamente relacionados con eles.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CD

▪ CCL

BLOQUE 2. O ESPAZO HUMANO

▪ B2.1. Poboación mundial: modelos demográficos e movementos migratorios.

▪ XHB2.1.1. Localiza no mapa mundial os continentes e as áreas máis densamente poboadas.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ XHB2.1.2. Explica o impacto das ondas migratorias nos países de orixe e nos de acollemento.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD


82


▪ B2.2. Poboación europea: distribución e evolución.

▪ XHB2.2.1. Explica as características da poboación europea.

▪ CAA

▪ CCL

▪ CSC

▪ CD

▪ XHB2.2.2. Compara entre países a poboación europea segundo a súa distribución, a súa evolución e a súa dinámica.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ B2.3. Poboación española: evolución, distribución e dinámica. Movementos migratorios.

▪ XHB2.3.1. Explica a pirámide de poboación de España e das súas comunidades autónomas.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ XHB2.3.2. Analiza en distintos medios os movementos migratorios nas últimas tres décadas en España.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ B2.4. Poboación de Galicia: evolución, distribución e dinámica. Movementos migratorios.

▪ XHB2.4.1. Coñece o proceso da emigración galega, as súas etapas e os destinos principais.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ B2.5. Proceso de urbanización no planeta.

▪ XHB2.5.1. Realiza un gráfico con datos da evolución do crecemento da poboación urbana no mundo.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ XHB2.5.2. Sitúa no mapa do mundo as vinte cidades máis poboadas, di a que país pertencen e explica a súa posición económica.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ B2.6. A cidade e o proceso de urbanización europeo.

▪ XHB2.6.1. Resume elementos que diferencien o urbano e o rural en Europa.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ XHB2.6.2. Distingue os tipos de cidades do noso continente.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ B2.7. A cidade e o proceso de urbanización en España e en Galicia.

▪ XHB2.7.1. Interpreta textos que expliquen as características das cidades de España e de Galicia, axudándose de internet ou de

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD


83


medios de comunicación escrita.

▪ CCL

▪ B2.8. Diversidade de medios naturais en España e en Galicia.

▪ XHB2.8.1. Sitúa os parques naturais españois nun mapa, e explica a situación actual dalgúns deles.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ XHB2.8.2. Elabora gráficos de distinto tipo (lineais, de barra e de sectores) en soportes virtuais ou analóxicos, que reflictan información económica e demográfica de países ou áreas xeográficas a partir dos datos elixidos.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CCL

▪ CD

▪ B2.9. Paisaxes no territorio español e galego.

▪ XHB2.9.1. Clasifica as principais paisaxes humanizadas españolas a través de imaxes.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

▪ B2.10. Principais retos e problemas ambientais en España.

▪ XHB2.10.1. Compara paisaxes humanizadas españolas segundo a súa actividade económica.

▪ CAA

▪ CMCCT

▪ CSC

▪ CD

▪ CCL

BLOQUE 3. A HISTORIA

▪ B3.1. Relación entre o pasado, o presente e o futuro a través da historia.

▪ XHB3.1.1. Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son herdanza do pasado.

▪ CSC

▪ CCEC

▪ B3.2. Fontes históricas. ▪ XHB3.2.1. Nomea e identifica catro clases de fontes históricas.

▪ CSC

▪ CAA

▪ XHB3.2.2. Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes, xa sexan estas restos materiais ou textuais.

▪ CSC

▪ CAA

▪ B3.3. Cambio e continuidade. ▪ XHB3.3.1. Ordena temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos salientables, utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade.

▪ CSC

▪ CMCCT

▪ XHB3.3.2. Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.

▪ CSC

▪ CMCCT

▪ B3.4. Tempo histórico. ▪ XHB3.4.1. Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

▪ CSC

▪ CMCCT

▪ B3.5. Vocabulario histórico e ▪ XHB3.5.1. Utiliza o vocabulario ▪ CSC


84


artístico. histórico e artístico imprescindible para cada época.

▪ CCL

▪ B3.6. Idade Media: concepto e as subetapas (alta, plena e baixa Idade Media).

▪ XHB3.6.1. Utiliza as fontes históricas e entende os límites do que se pode escribir sobre o pasado.

▪ CSC

▪ CAA

▪ B3.7. Caída do Imperio Romano en Occidente: división política e invasións xermánicas. Imperio Bizantino e reinos xermánicos.

▪ XHB3.7.1. Compara as formas de vida (en diversos aspectos) do Imperio Romano coas dos reinos xermánicos

▪ CSC

▪ CAA

▪ B3.8. Feudalismo. ▪ XHB3.8.1. Caracteriza a sociedade feudal e as relacións entre señores e campesiños.

▪ CSC

▪ B3.9. Islam. Península Ibérica: invasión musulmá. Evolución de Al-Andalus e dos reinos cristiáns.

▪ XHB3.9.1. Comprende as orixes do Islam e o seu alcance posterior.

▪ CSC

▪ CCEC

▪ XHB3.9.2. Explica a importancia de Al-Andalus na Idade Media.

▪ CSC

▪ CCEC

▪ CMCCT

▪ CCL

▪ B3.10. Reconquista e repoboación.

▪ XHB3.10.1. Interpreta mapas que describen os procesos de conquista e repoboación cristiás na Península Ibérica.

▪ CSC

▪ CAA

▪ XHB3.10.2. Explica a importancia do Camiño de Santiago.

▪ CSC

▪ CCEC

▪ CCL

▪ B3.11. Expansión comercial europea e recuperación das cidades. Crise da baixa Idade Media: a ‘Peste Negra’ e as súas consecuencias.

▪ XHB3.11.1. Comprende o impacto dunha crise demográfica e económica nas sociedades medievais europeas.

▪ CSC

▪ B3.12. Arte románica, gótica e islámica.

▪ XHB3.12.1. Describe características da arte románica, gótica e islámica.

▪ CSC

▪ CCEC

▪ CCL


85

3.-RELACIÓN ENTRE OS CONTIDOS DA MATERIA, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E CRITERIOS DE AVALIACIÓN ORGANIZADOS POR TRIMESTRES.

1º TRIMESTRE

UNIDADE 1: A FRAGMENTACIÓN DO MUNDO ANTIGO

BLOQUE 3

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave – A crise do Imperio romano e a súa

fragmentación. – A caída do Imperio romano en

Occidente: división política e invasións xermánicas.

– Observación dun eixe cronolóxico no que se expoñen as etapas da Idade Media e os sucesos principais de cada unha delas.

– Análise e elaboración de eixes cronolóxicos sobre as etapas posteriores ao declive do Imperio romano.

– Situación espazo-temporal dos sucesos principais relativos ao proceso de descomposición do Imperio romano.

– Análise e comentario de textos históricos.

– Observación e interpretación de debuxos.

– Comprensión dos conceptos clave da época en cuestión.

1. Establecer o paso da Idade Antiga á Idade Media.

1.1 Explica e sitúa cronoloxicamente as principais etapas da Idade Media e o proceso de descomposición do Imperio romano de Occidente. C. Com. Lingüística - Aprender a Apr.

– A formación do reino visigodo de Toledo.

– A organización política do reino visigodo.

– O reino suevo de Galicia. – A organización social e económica

do reino visigodo: o proceso de ruralización.

– A influencia da Igrexa na sociedade visigoda.

– A cultura visigoda: a importancia do latín como lingua culta e a arquitectura e a ourivaría visigodas.

– Aproximación á cotidianeidade da época a través de textos, imaxes e exercicios imaxinativos.

2. Expor a nova situación económica, social e política dos reinos xermánicos.

2.1 Analiza os pobos xermánicos: formación, organización, formas de vida e cultura. C. Conc. e Expresións culturais - Sent. Inic. e Espírito Emprendedor - Aprender a Apr.

2.2 Estuda un dos reinos xermánicos: orixe, organización, formas de vida e cultura. C. Conc. e Expresións culturais - C. Sociais e Cívicas.

2.3 Explica o proceso de ruralización a causa da destrución das cidades e que consecuencias culturais e económicas se derivan disto. C. Conc. e Expresións culturais - C. Com. Lingüística - Aprender a Apr.


86

– O Imperio bizantino: a época de Xustiniano.

– O Imperio bizantino: orientalización e declive.

– A arte bizantina. – Lectura, realización e comentario

de mapas.

3. Explicar o Imperio bizantino como continuación do Imperio romano de Oriente.

3.1 Sitúa a orixe do Imperio bizantino e expón a importancia do emperador Xustiniano no seu desenvolvemento. C. Conc. e Expresións culturais - C. Soc. e Cívicas.

3.2 Expón as características culturais do Imperio bizantino (xeito de distribución, economía, relixión e arte) e compáraas coas propias doutras culturas. C. Conc. e Expresións culturais - C. Dixital - Sent. Inic. e Espírito Emprendedor.

– O proceso de formación do Imperio carolinxio: o reino dos francos.

– A figura de Carlomagno e o renacemento carolinxio.

– A organización política e administrativa do Imperio carolinxio.

– O sistema de fidelidades persoais e as orixes do feudalismo.

4. Describir o Imperio carolinxio como último intento de reconstrución do Imperio de Occidente.

4.1 Sitúa a orixe do Imperio carolinxio e expón a importancia da figura de Carlomagno coas repercusións que o seu legado ten na Europa actual. C. Conc. e Expresións culturais - C. Soc. e Cívicas.

4.2 Identifica as orixes da sociedade feudal e define as relacións entre señores e campesiños. C. Conc. e Expresións culturais - C. Soc. e Cívicas.

– A figura de Mahoma e a orixe do islamismo como relixión.

– A importancia do Corán na relixión islámica: piares básicos e os centros de culto, as mesquitas.

– A irrupción e expansión do Islam no século VII.


5 Expor o nacemento dunha nova relixión: o Islam.

5.1 Explica as principais características do Islam, describe a súa orixe e as súas implicacións culturais e artísticas. C. Conc. e Expresións culturais - C. Soc. e Cívicas.


87

UNIDADE 2: AL-ANDALUS

BLOQUE 3

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave – As orixes do Islam e a súa

expansión na área Mediterránea.

– As etapas do Imperio islámico: o seu goberno e a súa organización.

– A división entre sunismo e chiísmo despois da morte de Mahoma.

– Situación espazo -temporal dos sucesos principais relativos á orixe e expansión do Islam.

– Comprensión dos conceptos clave da época en cuestión.

1. Explicar o proceso de expansión do Islam no mundo e en Al-Andalus e saber identificar as distintas etapas da súa historia.

1.1 Comprende as orixes do Islam e o seu alcance posterior e interpreta mapas e eixes cronolóxicos que describen os procesos de conquista e repoboación cristiás na Península Ibérica. Aprender a Apr. - C. Com. Lingüística.

1.2 Explica a importancia de Al-Andalus na Idade Media. Aprender a Aprender - C. Com. Lingüística - Conc. e Exp. Culturais.

– O esplendor económico e cultural do Imperio.

– A crise da monarquía visigoda: enfrontamentos entre os partidarios de Agila e de Rodrigo.

– A conquista musulmá da Península Ibérica e a formación de Al-Andalus: fórmulas de dominación e integración dos pobos invadidos.

2. Analizar a evolución dos reinos cristiáns e musulmáns, nos seus aspectos socio-económicos, políticos e culturais e comprender o proceso das conquistas e a repoboación na Península Ibérica.

2.1 Describe aspectos clave da economía, a organización social, a cultura e a arte de Al-Andalus. Conc. e Exp. Culturais - C. Com. Lingüística - C. Soc. e Cívicas.

– A desvinculación de Al-Andalus respecto ao Imperio: evolución política, social e económica do Emirato dependente de Damasco e do Emirato Omeia independente.

– A evolución do Emirato cordobés: o Califato de Córdoba como época de máximo esplendor.

– A administración do Emirato e a función dos seus integrantes.

– A fragmentación da unidade do Califato nos reinos de taifas.

– A resistencia ao avance cristián dos reinos do Norte: o reino nazarí de Granada.

– As innovacións introducidas polos árabes á súa chegada á Península Ibérica: cultivo das terras e sistemas de regadío.

– A cidade como centro económico e cultural no mundo islámico.

– A organización social e as actividades económicas desempeñadas en Al-Andalus: a artesanía e o comercio.

3. Caracterizar a sociedade e as diferentes formas de go-berno existentes nas distintas etapas de Al-Andalus ao longo dos séculos de dominación musulmá, aludindo ás súas actividades económicas e ao seu xeito de organización.

3.1 Ordena temporalmente algúns feitos históricos relevantes na historia de Al-Andalus e sitúaos na súa etapa correspondente. Aprender a Apr. - Conc. e Exp. Culturais - C. Dixital.


88

– A arte islámica e a súa expresión en Al-Andalus: predominio da arquitectura, épocas, características e principais obras da época na Península Ibérica.

– Aproximación á época a través do comentario de textos e da observación de imaxes e debuxos.

4. Recoñecer as características da arte islámica e andalusí e identificar os monumentos de época andalusí que se conservan no noso territorio.

4.1 Coñece as novidades culturais que introduciron os árabes na Península Ibérica coa súa chegada e os beneficios que isto supuxo. C. Matemática, Cienc. Tecnol. - Conc. e Exp. Culturais - Sent. Inic. e Espírito Emprendedor.

– A cultura islámica: o desenvolvemento das artes, as letras e as ciencias. Os avances científicos e técnicos introducidos polos musulmáns.

– Interese por conocer e conservar o patrimonio cultural.

5. Explicar os trazos da cultura islámica, valorar a súa riqueza en Al-Andalus e recoñecer a importancia da herdanza musulmá no noso patrimonio.

5.1 Describe as características da arte islámica. Conc. e Exp. Culturais - Aprender a Aprender.

UNIDADE 3: A EUROPA FEUDAL

BLOQUE 3

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave – As causas que motivaron a

descomposición do Imperio carolinxio.

– A vasalaxe como base do feudalismo.

– Aproximación á época a través do comentario de textos e a observación de imaxes e debuxos.

– Situación espazo -temporal dos sucesos principais relativos á Europa feudal.

– Procura de información na rede referente a elementos da época en cuestión.

1. Identificar os factores que propiciaron a aparición e o desenvolvemento do feudalismo tras a morte de Carlomagno, explicar a organización social que disto se deriva e as súas consecuencias económicas e sociais.

1.1 Caracteriza o feudalismo como o novo xeito de organización e goberno da sociedade tras a descomposición do Imperio carolinxio. Apr. a Aprender - C. Com. Lingüística - Conc. e Exp. Culturais - C. Soc. e Cívicas.


89

– A xerarquización da sociedade por estamentos: os privilexiados e os non privilexiados.

– A monarquía feudal: o carácter sagrado e patrimonial.

– Os estamentos privilexiados: a nobreza e o clero.

– Os nobres e as damas: a súa vida cotiá.

– A cerimonia de investidura dos cabaleiros: procedementos e equipo.

– As actividades do cabaleiro: a guerra, os torneos e as xustas, e o amor cortés.

– A organización do clero e a súa estrutura xerárquica.

– Análise de gráficos que permiten afondar na organización social e económica da época.

2. Explicar a composición dos estamentos da sociedade medieval, os seus trazos distintivos e os pactos de fidelidade e vasalaxe dos distintos grupos sociais que integraban o sistema feudal.

2.1 Expón a sociedade feudal e os seus compoñentes, a súa organización económica, a importancia da figura do rei. Conc. e Exp. Culturais - C. Soc. e Cívicas - C. Com. Lingüística - Aprender a Aprender.

– Devastación da Europa Occidental e debilidade dos monarcas fronte a isto.

– Os poderes reais e o goberno dos reinos.

– O Sacro Imperio Romano Xermánico.

– O debilitamento do poder real do emperador fronte aos monarcas.

– A influencia da Igrexa na Europa medieval: a regulación da vida social.

– Os casrelos medievais. – Interese por coñecer e conservar

o patrimonio cultural.

3. Analizar a nova situación social, política e cultural na época do feudalismo: estrutura e organización, xeitos de vida e relación coa Igrexa.

3.1 Explica a situación de Europa tras a fragmentación do Imperio de Carlomagno: a división en reinos e o nacemento do Sacro Imperio Romano Xermánico. Conc. e Exp. Culturais - Aprender a Apr. - C. Soc. e Cívicas.

3.2 Coñece os trazos fundamentais da vida cotiá na sociedade feudal: a importancia da Igrexa e a súa estrutura xerárquica e a figura do campesiño. Conc. e Exp. Culturais - C. Soc. e Cívicas. - Aprender a Aprender.

3.3 Describe como era un castelo medieval e como vivían os seus habitantes, facendo especial fincapé nas actividades que realizaba o señor do castelo. C. Soc. e Cívicas - Aprender a Aprender - Conc. e Expr. Culturais.

– O feudo como propiedade vinculada.

– O señorío territorial e as rendas señoriais. • Os campesiños no mundo

feudal: labores, cultivos, técnicas e calendario agrícola.

– Elaboración de relatos e debuxos referentes á época por medio dun exercicio imaxinativo.

4. Estudar a clase social fundamental que sostén o sistema feudal: o campesiñado.

4.1 Explica a importancia do campesiñado na sociedade feudal: administración dos campos, actividades desempeñadas, dereitos e deberes e relación cos señores. C. Soc. e Cívicas - Conc. e Expr. Culturais - C. Com. Lingüística.


90

– Comprensión e definición dos conceptos clave da época en cuestión.

– Interpretación de esquemas e elaboración de táboas que permiten maior visualización do período referido.

5. Entender o concepto de crise e as súas consecuencias económicas e sociais.

5.1 Comprende o impacto dunha crise demográfica e económica nas sociedades medievais europeas. Conc. e Exp. Cult. - Aprender a Apr. - Sent. Inic. e Esp. Emp.

UNIDADE 4: OS PRIMEIROS REINOS PENINSULARES. O REINO DE GALICIA

BLOQUE 3

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave – A orixe dos reinos cantábricos

como núcleos de resistencia á dominación musulmá: o reino de Asturias e a importancia da figura de Pelaio.

– As características da arte prerrománica asturiana.

– A creación da Marca Hispánica como zona defensiva do reino franco.

– O nacemento dos reinos e condados pirenaicos tras a morte de Carlomagno: o reino de Pamplona, os condados aragoneses e os condados cataláns.

– A batalla de Roncesvalles e o cabaleiro Roldán.

– Situación espazo-temporal dos sucesos principais relativos á Europa feudal.

1. Explicar a importancia dos reinos cristiáns da Península Ibérica durante a Idade Media e a súa evolución.

1.1 Describe os procesos de formación e expansión dos reinos cristiáns da Península durante a Idade Media: o reino de Asturias, o reino de Pamplona, os condados aragoneses e os condados cataláns. C. Soc. e Cívicas - Conc. e Expr. Culturais - C. Dixital.

– A expansión dos reinos cristiáns occidentais: o reino asturleonés e a ocupación do val do Douro.

– A creación do reino de León. – O reino de Galicia do século VIII ao

XIII.

– A orixe do reino de Castela: de condado a reino baixo o poder de Fernando I.

– A liberación do dominio franco e a posterior formación dos reinos de Pamplona e Aragón e os condados cataláns.

– A importancia de Sancho III: a hexemonía do reino de Pamplona e a súa división tras a súa morte.

2. Expor o desenvolvemento de León e de Castela.

2.1 Explica a ocupación dos territorios desde a Cordilleira Cantábrica ata o río Douro: a repoboación, a formación e o crecemento do reino de León e a súa evolución ata se converter no condado e posteriormente no reino de Castela. Conc. e Expr. Culturais - C. Com. Lingüística - C. Soc. e Cívicas.

2.2 Desenvolve o proceso de liberación dos condados pirenaicos respecto ao dominio franco: o reino de Pamplona, o reino de Aragón e os condados cataláns. C. Com. Lingüística - C. Soc. e Cívicas.


91

– O Camiño de Santiago como vía de comunicación e intercambios comerciais: a ruta xacobea e destino.

3. Entender a importancia do Camiño de Santiago na Idade Media e valorar a achega cultural das comunidades peregrinas.

3.1 Explica a importancia do Camiño de Santiago ao longo da Idade Media, como posibilidade do intercambio cultural con distintos puntos de Europa. C. Dixital - Conc. e Expr. Culturais - Sent. Inic. e Esp. Emp.

– A reconquista entre os séculos VIII e XII: Navarra cara a Francia, Aragón cara a Occitania e Castela e León sobre algunhas taifas.

– A repoboación dos territorios conquistados: repoboacións libres e concellís, os foros e as cartas poboa e o tipo de economía.

– Sociedade e economía en Galicia durante a Idade Media.

4. Comprender que eran as repoboacións, como se realizaron e evolucionaron.

4.1 Expón o proceso de repoboación das terras conquistadas a Al-Andalus polos reis cristiáns: tipos de repoboación, xeitos de vida, actividades e organización. C. Com. Ling. - Conc. e Expr. Cult. - Aprender a Apr.

• Organización da información en esquemas.

– O debilitamento de Al-Andalus e o avance dos reinos cristiáns grazas ao sistema de parias.

– A expansión de Castela e León a mans de Fernando I e Alfonso VI e a fin do seu avance por intervención dos almorávides e dos almohades.

– A consolidación dos reinos peninsulares: as coroas de Castela e de Aragón e os reinos de Portugal e de Navarra.

5. Expor a ofensiva territorial dos reinos cristiáns entre os séculos XI e XII e a consecuente evolución das fronteiras dos seus reinos.

5.1 Coñece os principais feitos relativos ao avance dos reinos cristiáns: debilitamento de Al-Andalus e reconquista e incorporación de territorios. Conc. e Expr. Culturais - C. Com. Lingüística - Aprender a Aprender.

5.2 Desenvolve a consolidación dos reinos peninsulares: a coroa de Castela, o reino de Portugal, a coroa de Aragón e o reino de Navarra. C. Dixital - Aprender a Aprender – C. Soc. e Cívicas.


– Elaboración de relatos referentes á época por medio dun exercicio imaxinativo.

6. Coñecer a importancia de certos personaxes destacados relacionados co período histórico estudado.

6.1 Coñece a importancia de Rodrigo Díaz de Vivar: o Cid. C. Dixital - C. Com. Ling. - Conc. e Expr. Cult - Sent. Inic. e Esp. Emprendedor.


92

2º TRIMESTRE

UNIDADE 5: A CULTURA E A ARTE DO ROMÁNICO

BLOQUE 3

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave – O xurdimento dun novo estilo

artístico: o Románico. – O culto ás reliquias e as

peregrinacións a lugares santos: desenvolvemento e a expansión do Románico.

– A sociedade rural da Idade Media: o analfabetismo.

– A importancia da Igrexa como centro cultural.

– O latín como lingua culta e as linguas romances.

– Os mosteiros medievais e as ordes monásticas: a importancia da regra.

– A vida cotiá nun mosteiro beneditino: a distribución dos diferentes espazos, a administración, os horarios e as tarefas.

– Situación nun mapa dos territorios principais nos que se desenvolveu a arte románica.

1. Recoñecer a importancia da Igrexa e dos mosteiros na Idade Media.

1.1 Coñece a importancia da Igrexa na Idade Media e a súa estreita vinculación coa eclosión dun novo estilo artístico: o Románico. Conc. e Expr. Cult. - C. Soc. e Cívicas - Sent. Inic. e Esp. Emp.

1.2 Explica a vida monástica: organización, ordes, normas de conduta, partes do mosteiro e as súas funcións. Conciencia e Expr. Cult. - C. Dixital - C. Soc. e Cívicas.


93

– A febre construtora: a arquitectura románica e as súas características.

– As partes e funcións dunha igrexa románica: planta, bóvedas, muros, arcos e portada.

– As características e funcións da pintura románica.

– As técnicas pictóricas: o fresco, as táboas e as miniaturas e iluminacións.

– A pintura nas ábsidas: o Pantocrátor e tamén o Theotokos.

– As características e funcións que tiña a escultura románica.

– A escultura ao servizo da arquitectura: capiteis e portada.

– Os temas dos capiteis: relixión, vida cotiá, animais e vexetais.

– Os elementos da portada: tímpano, lintel, parteluz, xambas e arquivoltas.

– Definición de conceptos clave para a comprensión da época e comparación entre eles.


– Produción de relatos e debuxos referentes á época por medio dun exercicio imaxinativo.

2. Analizar as formas de expresión artística do Románico: arquitectura, pintura e escultura.

2.1 Expón as características da arquitectura románica: as igrexas e as súas partes. Conc. e Expr. Cult. - C. Com. Lingüística - Aprender a Aprender.

2.2 Describe a pintura románica: características e funcións. Conc. e Expr. Cult. - Aprender a Aprender.

2.3 Expón as características da escultura románica: relación coa arquitectura e análise das súas obras. Conc. e Expr. Cult. - Aprender a Aprender - Sent. Inic. e Esp. Emprendedor.


– Procura de información na rede referente a elementos propios do Románico.

– Organización da información do período referido recorrendo a unha táboa.

– Desempeño dun traballo colaborativo para profundar nun tema da época románica.

3. Explicar a influencia da arte románica na Península Ibérica.

3.1 Coñece a presenza do Románico na Península Ibérica e en Galicia: orixe, etapas, plenitude e obras arquitectónicas, escultóricas e pictóricas máis representativas. Sent. Inic. e Esp. Emprendedor Conc. e Expr. Culturais.


94

UNIDADE 6: AS CIDADES DA EUROPA MEDIEVAL

BLOQUE 3

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave – O fin das grandes invasións: a

conquista de Inglaterra e do norte de Francia a mans normandas.

– A expansión agraria: innovacións técnicas e aumento da produtividade.

– O crecemento demográfico e a repoboación de antigas terras abandonadas.

– O renacemento do comercio e das cidades.

– As Cruzadas: a reconquista dos lugares sagrados.

– A expansión comercial: o mercado, as grandes feiras e as rutas marítimas de longa distancia.

– A viaxe de Marco Polo e o Libro das Marabillas.

– A necesidade da circulación da moeda e a figura do cambista.

– Situación espazo-temporal dos sucesos principais relativos ao crecemento das cidades a partir do século XII e á súa posterior crise.

1. Coñecer as razóns que estimularon o renacemento da vida urbana: consecuencias da expansión agraria e comercial que se produciu en Europa occidental a partir do século XI.

1.1 Desenvolve as causas que favoreceron o aumento de produción agraria e, en consecuencia, o crecemento da poboación e a vida urbana. Com. Lingüística - Aprender a Aprender - C. Soc. e Cívicas.

– A organización das cidades medievais: situación, recursos, organización e edificacións principais.

– A transformación da organización da sociedade feudal: o nacemento da burguesía.

– A alta burguesía e a pequena burguesía.

– O goberno da cidade: a evolución cara ao patriciado urbano.

– Os xudeus na Europa medieval. – O centro de oración xudeu: a

sinagoga e partes.

– O núcleo urbano como centro de intercambio.

– Os artesáns e os gremios, os campesiños e os mercadores.


– Interpretación de esquemas que permiten unha maior visualización do período referido.

2. Describir as características das cidades medievais e dos grupos sociais que vivían nelas: formas de goberno e actividades económicas.

2.1 Caracteriza a cidade medieval analizando os seus aspectos sociais, económicos, gobernamentais e organizativos, e o auxe da burguesía durante a Baixa Idade Media. Aprender a Aprender - C. Soc. e Cívicas - Conc. e Expr. Culturais.

2.2 Analiza as actividades esenciais para o crecemento das sociedades urbanas: a artesanía e o comercio. Com. Lingüística - Conc. e Expr. Culturais - Aprender a Aprender - C. Soc. e Cívicas - Sent. Inic. e Espírito Emprendedor.


95

– Europa na Baixa Idade Media: o afianzamento do poder real.

– A sociedade urbana e o nacemento dun novo grupo social: a burguesía.

– A relación entre a monarquía e a burguesía: apoio e privilexios reais a cambio de recursos económicos. As Cortes e os Parlamentos.

3. Explicar a importancia da burguesía e o seu papel fundamental no desenvolvemento de Europa na Baixa Idade Media.

3.1 Explica a relación simbiótica entre a monarquía e a clase social nacente, a burguesía: o afianzamento do poder real a cambio de liberdade persoal e seguridade para desenvolver a actividade comercial. Aprender a Aprender - Com. Lingüística - C. Soc. e Cívicas.

– A crise do século XIV: fame, Peste Negra e guerras entre as monarquías europeas. A Guerra dos Cen Anos: Francia e Inglaterra.

– A Peste Negra: orixe, expansión, causas e consecuencias.

4. Entender o concepto de crise, as súas causas e as súas consecuencias económicas e sociais.

4.1 Analiza a crise da Baixa Idade Media, as súas causas e consecuencias, e explica as revoltas e os conflitos urbanos e campesiños que tiveron lugar neste período. Comunicación Lingüística - Aprender a Aprender – C. Sociais e Cívicas.

UNIDADE 7: OS GRANDES REINOS PENINSULARES (SÉCULOS XIII-XV)

BLOQUE 3

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave – A batalla das Navas de Tolosa.

– A expansión castelá nos séculos XIII e XIV.

– A conquista de Baleares e Valencia por parte da Coroa de Aragón: Xaime I o Conquistador.

– Comparación de mapas históricos.

• Elaboración dun eixe cronolóxico cos acontecimentos e personaxes principais para a consolidación dos reinos peninsulares.


1. Coñecer os feitos que posibilitaron a consolidación e evolución dos reinos hispánicos e localizar nun mapa o desenvolvemento da Reconquista dos reinos de Castela, Portugal e a Coroa de Aragón.

1.1 Describe a importancia da batalla das Navas de Tolosa como suceso fundamental para o debilitamento das taifas musulmás e tamén a expansión dos reinos cristiáns. C. Soc. e Cívicas - Conc. e Expr. Culturais - Aprender a Aprender.

– A repoboación das terras conquistadas no século XIII. As ordes militares e os latifundios.

– As reparticións como recompensa pola participación na conquista.

2. Describir a forma na que se levou a cabo a repoboación dos territorios conquistados polos reinos cristiáns.

2.1 Expón o xeito de repoboación das terras conquistadas e compara o propio dos distintos reinos. C. Soc. e Cívicas - Aprender a Aprender - Com. Lingüística.


96

– A Coroa de Castela: a unión dos reinos de León e Castela en 1230.

– O goberno do reino: a monarquía, as Cortes e os municipios e as súas funcións.

– A economía do reino: agricultura e gandería.

– A importancia da gandería: a trashumancia e a Mesta. O destino da la e as feiras castelás.

– A xerarquización da sociedade en estamentos: os privilexiados e os non privilexiados.

– O funcionamento das Cortes medievais.

3. Explicar a organización do poder e as institucións e a economía gandeira de goberno do reino de Castela.

3.1 Explica a Coroa de Castela e o seu papel protagonista na expansión dos reinos cristiáns: forma de goberno, tipo de economía e xeito de organización social. Aprender a Aprender - Sent. Inic. e Esp. Emprendedor - C. Sociais e Cívicas.

3.2 Expón a importancia da trashumancia e a Mesta nunha sociedade fundamentalmente gandeira. Sent. Inic. e Esp. Emprendedor - C. Dixital - Conc. e Expr. Culturais - Aprender a Aprender -Com. Lingüística.

– A Coroa de Aragón: unha monarquía, varios reinos.

– O pactismo e as principais institucións de goberno.

– As actividades económicas principais da Coroa: agricultura, gandería, artesanía e comercio.

– O crecemento da burguesía. – A expansión aragonesa polo

Mediterráneo.

4. Expor a organización do poder e as institucións da Coroa de Aragón.

4.1 Explica a Coroa de Aragón e a peculiaridade do seu goberno: unha Coroa, varios reinos. Analiza a súa forma de goberno, tipo de economía e xeito de organización social. Aprender a Aprender - Sent. Inic. e Esp. Emprendedor - C. Sociales e Cívicas - C. Dixital.

– O encontro de culturas entre xudeus, cristiáns lmáns e o enriquecemento dos seus patrimonios.

– A importancia de Alfonso X el Sabio e a consideración de Toledo como centro cultural europeo.

5. Describir a convivencia entre varias culturas na Península Ibérica.

5.1 Expón a riqueza cultural que promoveu o encontro entre a cultura cristiá, xudía e musulmá. Conc. e Expr. Culturais - Aprender a Apr. - Com. Ling.

– A revolta irmandiña en Galicia. – A Peste Negra e a culpabilización

aos xudeus: os pogroms.

– Os conflitos na Coroa de Aragón tras a morte de Martín o Humano: o Compromiso de Caspe.

– A rebelión campesiña e o conflito urbano como detonantes das guerras civís entre privilexiados e o rei.

6. Analizar a crise económica, social e política que tivo lugar na Baixa Idade Media na Coroa de Castela e na Coroa de Aragón.

6.1 Desenvolve os enfrontamentos sociais que tiveron lugar en Castela, Aragón e Galicia e as súas causas e consecuencias. Aprender a Aprender - C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía - C. Sociais e Cívicas.


97

UNIDADE 8: A CULTURA E A ARTE DO GÓTICO

BLOQUE 3

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave – O crecemento das cidades e o seu

consecuente renacer cultural. – O nacemento das universidades e

os saberes clásicos: o trivium e o quadrivium.

– A nova relixiosidade xurdida das novas necesidades relixiosas.

– A aparición de máis ordes relixiosas: os franciscanos e os dominicos.

– Definición de conceptos clave para a comprensión da época e comparación entre eles.

1. Explicar o renacer cultural europeo occidental tras unha época de profunda crise.

1.1 Expón as causas do proceso de crecemento cultural do Occidente europeo e coñece as súas consecuencias na educación, na relixión e na arte. C. Dixital - Aprender a Aprender - Com. Lingüística - Conc. e Expr. Culturais.

– As novas construcións urbanas: palacios, concellos, lonxas e catedrais.

– A arquitectura gótica e as súas innovacións.

– As diferenzas entre a arquitectura gótica e a arquitectura románica.

– O máximo expoñente da arquitectura gótica: a catedral e as súas partes. Financiamento, membros da construción e técnicas.


– Procura de información na rede referente a elementos propios do Gótico.

2. Explicar as principais características da arquitectura gótica e a súa construción máis representativa.

2.1 Describe a arquitectura gótica e expón as súas características en comparación coas do Románico e as innovacións que introduciu o novo estilo. C. Dixital - Com. Lingüística - Conc. e Expr. Culturais.

2.2. Explica as catedrais como as edificacións máis representativas da arquitectura gótica: características, partes coa súa correspondente función e participantes na súa construción. Conc. e Expr. Culturais - Aprender a Aprender - C. Soc. e Cívicas.

– A escultura e a pintura gótica: a súa independización da arquitectura.

– As características da escultura: do hieratismo ao realismo.

– As características da pintura: do fresco ao retablo.

– A pintura sobre táboa: o temple e o óleo.

– Desempeño dun traballo grupal de investigación coa fin de profundar no estudo do estilo gótico.

– Análise de obras artísticas pertencentes ao estilo en cuestión.

3. Recoñecer as características da pintura e escultura da arte gótica e comentar algunhas obras representativas.

3.1 Recoñece os trazos distintivos da escultura gótica e a súa evolución respecto á propia do Románico. Conc. e Expr. Culturais

3.2 Identifica os trazos distintivos da pintura gótica. Conc. e Expr. Culturais -Aprender a Aprender - Com. Lingüística - Sent. Inic. e Esp. Emprendedor.


98

– A arquitectura gótica na Península: Gótico francés e Gótico mediterráneo.

– A pintura e a escultura gótica na Península, as súas características e os seus artistas máis representativos.

– O Gótico en Galicia.

– Interese por coñecer e conservar ol patrimonio cultural.

4. Expor a presenza do estilo gótico na Península Ibérica e en Galicia.

4.1 Coñece a influencia do Gótico na Península Ibérica e Galicia e algunhas das súas obras e artistas máis representativos. Conc. e Expr. Culturais

3ºTRIMESTRE

UNIDADE 9: OS HABITANTES DO PLANETA

BLOQUE 1

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave

– O crecemento demográfico e os recursos no planeta.

– Reflexión sobre o desigual crecemento da poboación mundial e a sostibilidade deste crecemento.

1. Coñecer, describir e valorar a acción do home sobre o medio ambiente e as súas consecuencias.

1.1 Reflexiona sobre a relación entre a demografía e a posesión de recursos. Comunicación lingüística - Aprender a aprender.

BLOQUE 2

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave – Factores e variables no estudo da

poboación.

– Definición de conceptos demográficos básicos: natalidade, mortalidade, esperanza de vida.

– Definición do concepto de demografía.

– Definición do concepto de política migratoria.

1. Asimilar e empregar os conceptos e coñecementos básicos sobre a demografía e a distribución da poboación no mundo, Europa e España.

1.1 Coñece e explica adecuadamente os factores e conceptos clave para describir o estudo da poboación. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía – C. Lingüística.

– Cálculo de taxas demográficas: natalidade, mortalidade, mortalidade infantil, fecundidade, crecemento natural.

– Identificación e interpretación dos diferentes tipos de pirámide de poboación ou pirámide de idades.

– Análise e interpretación de mapas temáticos, gráficos e táboas de datos.

2. Analizar e interpretar documentos e información demográfica presentada en diferentes formatos.

2.1 Realiza sinxelos cálculos matemáticos de carácter demográfico e extrae conclusións sobre os resultados obtidos. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

2.2. Interpreta gráficas, mapas e táboas con información demográfica diversa. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía - Aprender a aprender.

– A poboación do planeta. 3. Describir e explicar a distribución da poboación

3.1 Describe e caracteriza adecuadamente a


99

– Identificación dos factores da desigual distribución da poboación no planeta.

– A densidade de poboación no mundo.

– A dinámica da poboación mundial.

– Identificación e reflexión sobre as diferenzas demográficas entre os países ricos e os países pobres.

– A estrutura por idade e sexo da poboación do planeta.

– Análise comparativa das pirámides de poboación de Angola e Alemaña.

– Poboación activa e inactiva no mundo.

– As políticas demográficas e as súas consecuencias.

– O control da natalidade: políticas natalistas e antinatalistas.

– Identificación dos flujos migratorios no mundo.

– A poboación europea: características e evolución.

– Reflexión sobre as consecuencias do proceso de envellecemento da poboación en Europa.

– As políticas demográficas na China.

no mundo e as características demográficas das súas diferentes zonas.

distribución da poboación no planeta. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía – Sociais e cívicas.

3.2 Caracteriza, describe e compara as características de diferentes poboacións e zonas do mundo. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía – C. Lingüística – Dixital.

3.3 Coñece e describe diferentes políticas demográficas aplicadas no mundo e as súas consecuencias. Sent. de Inici. e Esp. Emprendedor.

UNIDADE 10: A POBOACIÓN ESPAÑOLA

BLOQUE 2

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave – Análise dun cartograma da

poboación mundial.

– Interpretación dun mapa de densidade de España.

– Interpretación da pirámide de poboación de España en 2015.

1. Analizar e interpretar documentos e información demográfica presentada en diferentes formatos.

1.1 Interpreta gráficas, mapas e táboas con información demográfica diversa, realiza sinxelos cálculos matemáticos e extrae conclusións sobre os resultados botidos. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía - Aprender a aprender - Comunicación Lingüística.


100

– O volume da poboación española.

– Os rexistros da poboación en España: censo, padrón municipal e rexistros civís.

– Reflexión sobre o lugar que ocupa España no mundo en relación ao seu número de habitantes.

– A distribución actual da poboación española.

– Descrición histórica da distribución da poboación en España e da orixe dos desequilibrios territoriais.

– A pirámide de idades en España.

– A estrutura económica e profesional da poboación española: poboación activa e non activa.

– Identificación da porcentaxe de poboación activa ocupada nos sectores primario, secundario e terciario.

– Definición dos conceptos de poboación activa e poboación ocupada.

– Análise da evolución do paro en España.

– Reflexión sobre as consecuencias sociais da existencia de taxas elevadas de paro.

– O crecemento vexetativo en España: taxas de natalidade e de mortalidade.

– O poboamento rural e o poboamento urbano en España.

– Identificación das principais diferenzas existentes entre un municipio rural e un urbano.

– Caracterización dos xeitos de vida nun hábitat rural illado e nun hábitat urbano.

– O despoboamento das zonas rurais: causas e consecuencias.

– Realización de propostas para frear o despoboamento das zonas rurais.

2. Explicar con detalle as características básicas que presenta a poboación española: distribución e evolución da poboación.

2.1 Describe a distribución da poboación española ao longo do territorio. C. Matemática, Ciencias e Tecnol. - Aprender a Aprender – C. Sociais e Cívicas.

2.2. Caracteriza a estrutura demográfica española en función da idade da poboación. C. Matemática, Ciencias e Tecnol. - Aprender a Aprender – C. Sociais e Cívicas.

2.3. Analiza as variables demográficas que caracterizan a evolución da poboación española. C. Matemática, Ciencias e Tecnol. - Aprender a Aprender.

– Análise das causas e das consecuencias do proceso de envellecemento da poboación en España.

– O Índice de Envellecemento en España.

– O envellecemento da poboación como un reto da sociedade española.

3. Analiza e reflexionar sobre problemas, retos e realidades da sociedade española relacionados coa súa demografía.

3.1 Reflexiona sobre o reto do envellecemento da poboación española e as condicións de vida dos anciáns C. Sent. de inic. e esp. emprendedor – C. Sociais e Cívicas.


101

UNIDADE 11: AS SOCIEDADES HUMANAS E OS FENÓMENOS MIGRATORIOS

BLOQUE 2

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave – Identificación nun mapa das áreas

culturais existentes no mundo. – Interpretación dn mapa no que se

representan os fluxos migratorios no mundo actual.

– Análise do Índice de Desenvolvemento Humano nos países da Unión Europea.

1. Analizar diferentes tipos de documentos e fontes de información sobre as sociedades humanas e os movementos migratorios na actualidade.

1.1 Interpreta gráficas, mapas e táboas sobre as sociedades humanas e os movementos migratorios na actualidade. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía– Dixital.

1.2 Amplía información ou realiza pequenas investigacións a partir da consulta a páxinas web ou outras fontes de información. Sent. de Inic. e Esp. Emprendedor – Dixital.

– A organización das sociedades. – Recoñecemento do ser humano

como ser social.

– Factores clave da organización das sociedades: sistema político, economía, cultura, tecnoloxía, valores.

– A diversidade cultural das sociedades no mundo.

– Definición dos conceptos de multiculturali-dade, diversidade social e sociedade plural.

– Sociedades tradicionais, modernas e posmodernas.

– Identificación dos tipos de sociedade que predominan en cada un dos continentes.

– Recoñecemento das actividades que predominan en cada un dos tipos de sociedade.

– Valoración dos aspectos positivos e nega-tivos de cada un dos tipos de sociedade.

– A diversidade das sociedades europea e española.

– Descrición dos trazos socioculturais que caracterizan a sociedade española na actualidade.

2. Describir os principais tipos de organización das sociedades e valorar positivamente a diversidade cultural e social propia da nosa sociedade.

2.1 Describe os principais tipos de organización das sociedades. C. Sociais e Cívicas – Aprender a Aprender – Sent. de Inic. e Esp. Emprendedor.

2.2. Valora positivamente a diversidade cultural e social e identifícaa como unha particularidade da nosa sociedade. Sent. de Inic. e Esp. Emp. – C. Sociais e Cívicas.


102

– Os movementos migratorios no mundo.

– Análise das principais causas das migracións.

– Identificación dos países emisores e receptores de poboación migrante.

– Os efectos económicos, sociais e culturais das migracións no mundo.

– A emigración e a diversidade cultural das poboacións europeas.

– Distinción e caracterización dos conceptos de interculturalidade e multiculturalidade.

– A emigración na historia recente de España: do século XIX a 1975.

– A chegada de emigrantes a España. – A emigración en España na

actualidade.

– Análise das causas polas que España pasou de ser receptor de inmigrantes a emisor de emigración.

– Reflexión sobre as vantaxes e os inconvenientes de emigrar para traballar no estranxeiro.

3. Caracterizar os fluxos migratorios no mundo analizando as súas causas e as súas repercusións.

3.1 Describe os movementos migratorios que se producen no mundo e analiza as súas principais causas e repercusións de ámbito mundial. C. Sent. de inic. e esp. emprendedor – C. Sociais e Cívicas.

3.2 Caracteriza os movementos de emigración e inmigración en España reflexionando sobre as súas causas e as súas repercusións. C. Sent. de inic. e esp. emprendedor – C. Sociais e Cívicas.

UNIDADE 12: AS CIDADES E OS PROCESOS DE URBANIZACIÓN

BLOQUE 1

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave – A cidade como ecosistema

urbano. – Identificación dos problemas que

orixina o funcionamento dunha cidade.

– Os problemas sociais e medioambientais das grandes cidades.

– As Smart cities como modelo de desenvolvemento urbano sostible.

– Identificación de exemplos de Smart cities en España.

1. Caracterizar a cidade como un ecosistema humano e describir modelos de desenvolvemento sostible.

1.1 Caracteriza o funcionamento da cidade como un ecosistema humano. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía– C. Aprender a aprender.

1.2 Describe as smart cities como modelo de xestión sostible e de mellora da calidade de vida dos seus habitantes. Aprender a Aprender - Sent. Inic. e Esp. Emprendedor - C. Dixital.

BLOQUE 2



103

– O concepto de cidade e a poboación urbana que hai no mundo.

– Caracterización e diferenciación dos poboamentos rurais e urbanos.

– Interpretación dun mapa sobre a poboación urbana no mundo.

– Observación de mapas, esquemas, imaxes e táboas nos que se recolle información do tema en cuestión.

1. Analizar diferentes tipos de documentos e fontes de información sobre os poboamentos urbanos.

1.1 Interpreta gráficas, mapas e táboas sobre os poboamentos urbanos. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía– C. Lingüística – C. Dixital.

– A morfoloxía urbana e a análise das tramas urbanas representadas nunha serie de planos.

– Estudo da trama urbana dun plano da nosa propia localidade.

– Descrición do núcleo histórico, do ensanche e dos barrios periféricos dunha cidade.

– As funcións urbanas: residencial, industrial, política, comercial e financeira.

– Usos e actividades do centro da cidade nas urbes actuais.

– A tipoloxía e a xerarquía mundial das cidades.

– As grandes cidades e o seu papel dinamizador.

– As paisaxes urbanas: países ricos e países pobres.

2. Describir as principais características da cidade: definición, morfoloxía e funcións.

2.1 Define que é unha cidade diferenciándoa do poboamento urbano. C. Lingüística – Aprender a Aprender – Sent. Inic. e Esp. Emprendedor.

2.2. Describe as diferentes morfoloxías ou tramas urbanas das cidades e compáraas entre si. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía– Sociais e cívicas – Aprender a aprender – Sent. De Inic. e Esp. Emprendedor.

2.3. Expón as distintas funcións urbanas e a evolución que se deu a este respecto na actualidade, e explica a tipoloxía e xerarquía mundial das cidades.. Sentido Inic. e Esp. Emprendedor – Sociais e Cívicas.

– O espazo urbano español e a xerarquía das cidades españolas.

– Interpretación dun mapa da xerarquía das cidades e os eixes de desenvolvemento urbano en España.

– Identificación e reflexión sobre os principais problemas das cidades españolas.

3. Expor as principais características do espazo urbano español.

3.1 Analiza o espazo urbano español: a xerarquía das cidades de España, os eixes de desenvolvemento urbano e a súa problemática. Aprender a Aprender – C. Dixital - Comunicación Lingüística – Sociais e Cívicas.


104

UNIDADE 13: NATUREZA E SOCIEDADE: HARMONÍAS, CRISES E IMPACTOS

BLOQUE 1

Contidos Crit. de Avaliación Estánd. de Aprend. e Com. Clave – As relacións entre natureza e

sociedade.

– A dependencia da natureza como fonte inesgotable de riqueza.

– O crecemento insostible.

– Os riscos globais e os seus impactos: a contaminación do medio ambiente, a crise da auga e a sobreexplotación dos recursos naturais.

– Problemas, impactos e retos ambientais.

– O impacto do crecemento urbano. – Observación e análise de mapas,

imaxes, gráficos e esquemas dos temas tratados.

– Procura de información dalgún elemento relacionado cos problemas medioambientais debidos á acción humana sobre a natureza.

1. Interpretar datos, evidencias e información relacionada co medioambiente ou cos problemas medioambientais analizando diferentes fontes e formatos de información.

1.1 Analiza información relacionada co medioambiente e manexa imaxes, táboas, gráficos, esquemas e resumos. C. Dixital – Aprender a Aprender.

– Novas formas de pensar o consumo.

– A xestión dos Parques Nacionais e a evolución dos seus visitantes.

– As emisións de CO2 e o Protocolo de Quioto.

2. Realizar de forma eficaz tarefas ou proxectos, ter iniciativa para emprender e propor accións relacionadas co medioambiente e a súa preservación.

2.1 Utiliza estratexias para realizar traballos de forma individual e en equipo. C. Dixital– Sentido de Iniciativa e Espírito Emprendedor.

– A contaminación da auga, a conta-minación atmosférica e a deforestación.

– A sobreexplotación dos recursos hídricos en España: os ríos e os acuíferos.

– A deteriorización da auga como problema global.

– O goce desigual dos recursos do planeta: desigualdades entre países pobres e países ricos.

– O caso de África: ricos en recursos naturais, pobres en recursos económicos.

– Polarización: desenvolvemento e subdesenvolvemento.

– Os indicadores socioeconómicos da desigualdade e as medidas para reducila.

3. Estimar o grao de idoneidade dalgunhas políticas sociais, económicas ou territoriais en relación ao medioambiente e a súa preservación.

3.1 Enumera e describe as peculiaridades do medio físico español e os seus problemas ambientais. C. Sociais e Cívicas.

3.2 Analiza e valora criticamente os impactos e repercusións negativas da actividade humana sobre o medio. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía– C. Lingüística.

BLOQUE 2



105

– As problemáticas das paisaxes humanizadas españolas: deterioración do litoral e desertificación

– Os parques nacionais e os espazos protexidos de España.

1. Analizar problemas medioambientais de España e da propia redonda analizando as súas causas e posibles estratexias para resolvelos.

1.1 Coñece e valora a rede de espazos protexidos de España como medio para preservar a riqueza natural do país. C. Sociais e Cívicas.

– A conciencia ecolóxica para unha cultura do desenvolvemento sostible e a xestión dos residuos.

2. Asimilar e comprender o concepto de sostibilidade e as prácticas relacionadas coa xestión sostible que podemos facer dos recursos.

2.1 Define “desenvolvemento sostible” e describe conceptos clave que están relacionados con el. C. Lingüística – C. Sociais e Cívicas.


106

4. METODOLOXÍA DIDÁCTICA, MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS



MATERIAIS ESCRITOS Libro de texto (Xeografía e Historia. 2º ESO, ed. Vicens-Vives), material variado de consulta, diccionarios, Atlas, biografías), MATERIAL DIXITAL: edición dixital do libro Xeografía e Historia 2º eso de Vicens - Vives

MATERIAL GRÁFICO (mapas murais, xeográficos, históricos e temáticos, textos,mapas topográficos, planos, fotografías), MATERIAL AUDIOVISUAL (vídeo, transparencias didácticas e diapositivas), GLOBO TERRÁQUEO, XOGOS DE SIMULACIÓN E PRENSA. PLAN LECTOR: Lectura DUN LIBRO , durante o segundo ou terceiro trimestre.: BARNOLA DE, J.: Boabdil, el último rey de Granada. Ed. El rompecabezas



Actividades de Avaliación Inicial. Unha páxina de actividades deseñadas para avaliar os coñecementos previos do alumnado antes de iniciar o estudo de cada un dos temas.

Actividades de Reforzo e Ampliación. Unha páxina de actividades de reforzo e outra de ampliación permiten consolidar os coñecementos dos contidos do tema e ampliar algúns aspectos importantes.


Actividades de Avaliacións Trimestrais e Finais de curso. Estas actividades permitirán tanto realizar Avaliacións de conxunto cando o docente o considere conveniente como dispor de Probas de Recuperación para o alumnado que non superara a Avaliación continua. 5-ELEMENTOS TRANSVERSAIS

Tal como se recolle no artigo 6 da Lomce, en Educación Secundaria Obrigatoria, a comprensión lectora, a expresión oral e escrita a comunicación audiovisual, as tecnoloxías da información e comunicación, o emprendemento e a educación cívica e constitucional traballaranse en todas as unidades do temario. Dentro do plan Lector os alumnos de 2º ESO lerán o libro de JORGE DE BARNOLA, Boabdil el último rey de Granada. Edit. El Rompecabezas, 2009, realizándose posteriormente unha proba escrita sobre o mesmo. Alén desta actividade, o docente presentará outras lecturas adecuadas ao nivel relacionadas coas


107

Unidades Didácticas, ademais das actividades obrigatorias recollidas no Plano Lector Anual (PAL) do centro.

6. CRITERIOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

6.1 AVALIACIÓN INICIAL






A avaliación será continua e formativa , tratando de atender a todo o proceso de ensino aprendizaxe, coa observación e seguimento do alumno:

• Recollida periódica do caderno.

• Actividades realizadas en clase ou na casa que @ profesor@ recollerá para avaliar de maneira individualizada: exercicios, resumes, esquemas e mapas conceptuais

• Exposicións orais, traballos, informes.

• Traballos en grupo (se as restricións polo COVID o permitiren).



1 por unidade. Na 3ª avaliación poderase realizar un control de lectura dos libros propostos.




SI

NON


108

N

OTA

( % )

1.- Nota controis e probas obxectivas: media aritmética segundo o nº de probas. Ata 7 puntos. Incluirá algunha actividade práctica do tipo...

• Sintetizar unha información. • Comprensión de conceptos traballados. • Interpretación de mapas, gráficos, táboas, documentos e textos ... • Completar algún mapa conceptual ou esquema.


• Realización de tarefas para casa (deberes), actitude, interese, traballo diario… ata 1,5 puntos.


NOTA FINAL XUÑO



Os alumnos que non acadasen a cualificación de aprobado no mes de xuño, presentaranse na convocatoria extraordinaria de setembro. O exame de setembro versará sobre os temas explicados na aula e presentará unha estructura idéntica a das probas realizadas ao longo do curso.

7. ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DO ALUMNADO COA MATERIA PENDENTE


No departamento elabóranse cadernos para entregárllelos ós alumnos con pendentes. O profesor reúnese periodicamente cos alumnos para corrixir os cadernos antes da avaliación.

Trimestralmente haberá un exame de recuperación sobre a materia que traballaron no caderno.



Na programación tratamos de evitar o escollo que supón a lóxica diversidade en ritmos de aprendizaxe,

motivación e coñecementos previos. Para elo aplicaranse distintos tipos de medidas, segundo as

necesidades:

MEDIDAS XERAIS

Os alumnos e alumnas non teñen un nivel de coñecementos homoxéneos nin as mesmas capacidades,,

o que provoca diferencias para entende-los conceptos e dificultades para realizar actividades

procedimentais, Por isto a programación está deseñada intentando asegurar un nivel mínimo para todos

e, o mesmo tempo, para que o alumnado máis aventaxado poidan ampliar os seus coñecementos


109

As actividades de cada unidade tamén han de reflectir esta diversidade. Unhas actividades repasan e

reconducen aqueles conceptos previos mal aprendidos ou esquecidos. As actividades de aplicación

intentarán fixa-los conceptos básicos e exercita-los procedementos propios da Historia integrando os

coñecementos de tódalas unidades e destas cos coñecementos anteriores dos /as alumnos/as, permitindo

unha avaliación adaptada a todos. As actividades de reforzo han de permitir corrixi-los contidos básicos

mal aprendidos e as actividades de ampliación darán a posibilidade a alumnos/as con menos dificultades

de aplicar procedementos máis complexos.

Como material esencial utilizarase o libro de texto base, material bibliográfico recomendado en cada

unidade, ademais das propostas co material complementario que entregue o/a profesor/a dentro da súa

programación de aula.

MEDIDAS ESPECÍFICAS

Unha vez detectadas necesidades educativas especiais, adoptaranse as actuacións necesarias, tanto de

carácter pedagóxico, curricular e organizativo, como as relativas á utilización dos recursos específicos que

difiren dos habituais.

Con carácter concreto, no curso de 2º ESO A está matriculado un alumno con Adaptación curricular

individualizadas (ACI). A súa ACI elaborouse en colaboración co Departamento de Orientación tomando en

consideración as características concretas do alumno afectado.

Tamén se intentará dar resposta individualizada ós posibles casos que presentan sobredotación

intelectual e aqueles que procedan de minorías étnicas e /ou culturais. Temos que contemplar tamen

unha serie de medidas para atender fundamentalmente a aquel alumnado que se poida incorporar ó

Centro durante o curso procedente doutros países. Neste senso facilitaremos a súa integración buscando

material escolar en castelán para que poidan ir tomando contacto pouco a pouco coa nova realidade

lingüística que se van atopar. Isto farémolo mediante as seguintes actuacións: – Libro de texto da edición

en castelán. – Textos e actividades, que non estean no libro de texto, en castelán. – Redacción de exames

en castelán.





Programa a materia tendo en conta o tempo dispoñible para o seu desenvolvemento




Presenta situacións que introducen a unidade (lecturas, debates, diálogos…)

ASPECTO QUE SE AVALÍA: DESENVOLVEMENTO DO ENSINO

INDICADORES VALORACIÓN PROPOSTAS DE


110

MELLORA


Cando introduce conceptos novos, relaciónaos cos coñecidos: fai preguntas aclaratorias, pon exemplos…



Realiza a avaliación inicial a principio de curso para axustar a programación ao nivel dos estudantes



INDICADORES DE LOGRO PARA VALORAR PROGRAMACIÓN VALORACION PROPOSTAS DE MELLORA









Dependerán do establecido polas autoridades educativas, a dirección do centro e o departamento; en relación coa situación excepcional creada polo COVID-19.

IES CELANOVA CELSO EMILIO FERREIRO

111

12. SITUACIÓN DE TRANSICIÓN ENTRE O CURSO 2019/20 E O 2020/21

En vistas da anomalía xerada o curso anterior pola interrupción do ensino de forma presencial o equipo docente terá en conta una serie de medidas/actuacións no caso de ser necesarias para a adaptación dos alumnos aos contidos e metodoloxía do curso actual. É dicir, teranse en conta as posibles carencias ou obxectivos non acadados na segunda metade do curso anterior pola crise sanitaria en curso. Co fin de garantir a continuidade do proceso de ensino o equipo docente determinará que contidos e competencias esenciais se deben reforzar para levar a cabo a transición entre os dous anos de forma flexible e progresiva e de ser o caso, que o alumno recupere as aprendizaxes imprescindibles non adquiridas no curso 2019/2020. O plan de reforzo desenvolverase mediante axustes curriculares, se for preciso, segundo as necesidades, durante o primeiro trimestre do curso 2020/2021. Constarán as adaptacións necesarias que a docencia non presencial puidese requerir, identificando de forma expresa aqueles aprendizaxes imprescindíbeis para a adquisición das competencias clave, así como o deseño de tarefas globais e as estratexias e instrumentos de avaliación máis adecuados para a consecución deste obxectivo.

SITUACIÓNS EXCEPCIONAIS, QUE SE PUIDESEN DERIVAR DO COVID-19, NO SEU CASO

ANEXO REFERIDO ÁS POSIBLES SITUACIÓNS EXCEPCIONAIS COAS QUE NOS POIDAMOS ATOPAR NESTE CURSO, DEBIDO AO COVID-19, E QUE PODEN AFECTAR

ÁS AVALIACIÓNS, E AO DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA SEGUIR AS ENSINANZAS DE XEITO TELEMÁTICO

ENSINO IMPARTIDO EN SITUACIÓN DE SEMIPRESENCIALIDADE

A Situación de Semipresencialidade, entendida coma unha combinación entre ensino presencial e telemático. Se é posible a realización das probas será presencial e contarán cun peso dun 60% sobre a nota final. As restantes tarefas suporán, un 40% do total da nota. Neste sentido cabe sinalar o necesario cumprimento dos prazos de entrega establecidos, así como a participación obrigatoria nas videoconferencias e proxectos organizados de xeito telemático. No caso das tarefas, aquelas nas que se detecte plaxio terán unha cualificación de cero puntos.

ENSINO IMPARTIDO EN SITUACIÓN DE TELE-ENSINO OU SIMILAR

Na Situación de Tele-ensino ou Similar a ponderación das tarefas realizadas, será dun 60%. Neste sentido valorarase a corrección de cada tarefa que terá que ser entregada en prazo e forma. No caso de detectarse plaxio a cualificación da mesma será de cero. No caso das probas, poderán ser realizadas mediante cuestionarios na Aula Virtual, cabendo tamén a posibilidade de realización de probas individuais ou colectivas mediante sistemas de video-conferencia. De novo, no caso de detectar plaxio, axudas externas e similares, a cualificación da proba será de cero puntos.


112

Estas pautas de avaliación funcionan de xeito orientador sendo o docente ou a docente, o último responsable da aplicación das mesmas. Neste sentido cómpre destacar o carácter flexible dos procedementos mencionados nos que o docente deberá ter en conta a situación de cada alumno e alumna, co fin de propor un método de avaliación que se axuste ás súas condicións (especialmente nos casos de ensino semipresencial e totalmente telemático). Así mesmo, no caso de aqueles alumnos enfermos, a entrega de tarefas e realización de probas quedará posposta até a súa recuperación. Aqueles que teñan que permanecer na súa casa debido, por exemplo, a unha sospeita de contacto cun positivo, procurarase manter o ritmo de traballo mediante a entrega de tarefas por vía telemática, con independencia do escenario no que ocorra esta situación. No caso das probas, a poder ser, daráselle prioridade ás presenciais. O docente ou a docente, valorará a necesidade de realización dunha proba extraordinaria por vía telemática, se así o considera. Os exames extraordinarios, celebraranse en setembro, agás para o 2º de Bacharelato, que terían que ser en xuño, se a situación é a de Presencialidade. Estas probas serán presenciais sempre que a situación o permita, e poderá ser complementada coa entrega dun boletín de tarefas para seren traballadas ao longo do verán (no caso de ter que ir a setembro). De non poder realizarse estas probas de xeito presencial por mor da situación sanitaria, poderanse realizar por vídeo conferencia individual nalgún dos sistemas dispoñibles, e/ou a través de formularios na Aula Virtual.

AVALIACIÓN CONTINUA E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN EN SITUACIÓNS EXCEPCIONAIS, QUE SE PUIDESEN DERIVAR DO COVID-19, NO SEU CASO


• Valoración periódica do caderno d eforma telemática. (Imprescindible ter todas as actividades realizadas)





PROBAS DE RECUPERACIÓN (Traballos/exercicios de síntese dirixidos)



113


SI

X

NON

N

OTA

( % )






2.- Actitude, interese, traballo diario na aula e esforzo persoal: ata 2 punto.


• Presentación e organización do caderno de traballo , traballos propostos pol@ profesr@ ata 1 puntos. 3. Deberán acadar unha cualificación mínima de 3 nos exames para para obter a media aritmética de 5. 3.- Aplicaranse progresivamente os criterios de avaliación dos erros de expresión (CCP)

NOTA FINAL XUÑO

A media aritmética entre as tres avaliacións. Realizarase un traballo/proba final para aqueles alumnos que non obtiveran a cualificación de aprobado nalgunha das avaliacións.

SOBRE O DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA SEGUIR AS ENSINANZAS TELEMÁTICAS

Debido ás mencionadas circunstancias, nesta convocatoria extraordinaria será fundamental a flexibilidade, tanto para axustar a ponderación da proba e tarefas complementarias como no relativo á proba de recuperación. Do mesmo xeito que co resto das probas realizadas ao longo do curso, en caso de detectarse plaxio, suplantación da personalidade ou calquera tipo de axuda externa, a cualificación de ditas probas será de cero puntos. Ante a situación de inicio de curso, cómpre contar con información precisa sobre aqueles alumnos e alumnas nos que a fenda dixital é determinante (xa sexa por non contar con medios ou ben por non dispor dos espazos e/ou apoios suficientes para un seguimento óptimo do ensino en liña), e neste caso, será fundamental a flexibilización dos contidos e esixencias por parte do profesorado, entendendo que nunha situación de semi-presencialidade ou ensino telemático, as necesidades educativas deste tipo de alumnado será diferente. No caso do alumnado dentro dalgunha destas circunstancias, o seguimento da súa participación basearase na obrigada asistencia ás video-conferencias, entrega en tempo e forma de traballos e fluidez no contacto co profesorado a través das distintas vías existentes (as propias video-conferencias, chats, foros,… etc.). O docente comunicará á persoa Titora, a situación de abandono por parte do alumnado, así como á propia familia, a través dos recursos disponíbles: (Correo electrónico, Aula Virtual, Departamento de Orientación, …etc), co fin de correxir a situación e entendendo que a o seguimento das clases independentemente da canle das mesmas e a participación, son ítems


114

avaliables imprescindíbles para a superación da materia A tal efecto facilitaránselle fichas de traballo relacionadas coa materia, Mapas, Esquemas para elaborar ou ben para rematar de cumprimentar, … etc; para poderen ser recollidos ou entregalos, debidamente cumprimentados, nas dependencias do Centro, habilitadas a tal efecto. Neste caso, os requisitos esixidos e explicitados polo Departamento de Xeografía e Historia -no referente á avaliación- poderían verse modificados, logo de escoitar o sentir do Departamento de Orientación e as opinión dos profesores e profesoras da Xunta de Avaliación; chegado o caso.


115



CURSO 2020-2021


116

ÍNDICE

1. Introdución e contextualización..…………………………………………………………………………………………….... 3

2. Obxectivos da educación secundaria obrigatoria………………………………………..…………………………………... 3

3. Vinculación entre obxectivos, secuenciación e temporalización de contidos, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe e

grao mínimo de consecución de cada un, competencias clave, elementos tranversais, instrumentos de avaliación e criterios de

cualificación………………………………………………….............................................................................…….……... 5

4. Metodoloxía didáctica, materiais e recursos didácticos............................................................................................. 204

5. Elementos transversais…………………………….………….………………..........................................................…….205

6. Instrumentos avaliación……………………………………………………….............................................................……205

6.1 Avaliación inicial……………….…………………………………………….................................................…………..205

6.1. Avaliación continua e instrumentos de avaliación………………………...............................................……………205

6.3. Avaliación extraordinaria………………………………………………..........................................................………..206

6.4. Actividades de seguimento, recuperación e avaliación do alumnado coa materia pendente................................207

7. Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente ……..............................………....………207

8. Indicadores de logro para avaliar a programación didáctica………………………………......................................…….208

9. Transición (cursos 2019-20/2020-21) e excepcionalidade derivada do COVID-19........................................................208


117


118






2.OBXECTIVOS DA EDUCACIÓN SECUNDARIA OBRIGATORIA

Obxectivos da educación secundaria obrigatoria A educación secundaria obrigatoria contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as capacidades que lles permitan:

a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática.

b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller.


119

d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos.

e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir novos coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación.

f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en materias, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en diversos campos do coñecemento e da experiencia.

g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.

h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo da literatura.

i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada.

l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do mundo.

m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e á súa mellora.

n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas, utiliz ando diversos medios de expresión e representación.

ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.

o) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e expresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación con outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona.

3. VINCULACIÓN ENTRE OBXECTIVOS, SECUENCIACIÓN E TEMPORALIZACIÓN DE CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DE CADA UN, COMPETENCIAS CLAVE, ELEMENTOS TRANVERSAIS, INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN E CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN.


120

PRIMEIRO TRIMESTRE

TEMA INTRODUCIÓN. O ESCENARIO FÍSICO DAS ACTIVIDADES HUMANAS

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

CONTIDOS

– A cartografía e os tipos de mapas: mapas físicos e

mapas temáticos.

– Os elementos dos mapas.

– As imaxes satélite e as fotografías aéreas.

– Os gráficos e as estatísticas.

– Os Sistemas de Información Xeográfica.

– Os elementos que integran os SIX.

– O funcionamento dun SIX.

– Os beneficios dos SIX.

– As grandes unidades do relevo terrestre.

– As montañas e as chairas de Europa.

– Os ríos e as costas de Europa.

– O relevo peninsular español.

– O relevo insular español.

– As costas españolas.

– Os ríos peninsulares.

– Os cursos de auga nas Illas Baleares e nas Illas Canarias.

– As paisaxes de climas mornos.

– As paisaxes de climas extremos: a selva, a sabana, o

deserto e as paisaxes polares e de alta montaña.

– A paisaxe oceánica ou atlántica de Europa.

– A paisaxe mediterránea europea.

– A paisaxe continental europea.

– As paisaxes polares e de alta montaña de Europa.

– Os trazos climáticos da Península Ibérica.

– As paisaxes da España atlántica: clima, vexetación e

poboamento.

– As paisaxes da España mediterránea: clima, vexetación e


• Analizar e identificar as formas de representación do

noso planeta: o mapa. Localizar espazos xeográficos e

lugares nun mapa utilizando datos de coordenadas

xeográficas.

• Ter unha visión global do medio físico español, europeo e

mundial e das súas características xerais.

• Describir as peculiaridades do medio físico español.

• Situar no mapa de España as principais unidades e

elementos do relevo peninsular así como os grandes

conxuntos ou espazos bioclimáticos.

• Coñecer e describir os grandes conxuntos bioclimáticos

que forman o espazo xeográfico español.

• Situar no mapa de Europa as principais unidades e

elementos do relevo continental así como os grandes

conxuntos ou espazos bioclimáticos.

• Coñecer, comparar e describir os grandes conxuntos

bioclimáticos que conforman o espazo xeográfico

europeo.


continente.

• Localizar no mapamundi físico as principais unidades do


• Clasifica e distingue tipos de mapas e distintas proxec-

cións. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.


utilizando datos de coordenadas xeográficas. C. Dixital.

• Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo

español, europeo e mundial. C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía.


español. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

• Describe as diferentes unidades de relevo con axuda do

mapa físico de España. C. Dixital.

• Localiza nun mapa os grandes conxuntos ou espazos

bioclimáticos de España. C. Dixital.

• Analiza e compara as zonas bioclimáticas españolas

utilizando gráficos e imaxes. C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía – C. Dixital – C. Lingüística.

• Localiza no mapa as principais unidades e elementos que

forman o relevo europeo. C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía.

• Clasifica e localiza nun mapa os distintos tipos de clima de

Europa. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.


121

poboamento.

– As paisaxes da España interior: clima, vexetación e

poboamento.

– As paisaxes da alta montaña española: clima, vexetación

e poboamento.

– As paisaxes das Canarias: clima, vexetación e

poboamento.

– O impacto das accións do ser humano en cada unha das

paisaxes da Terra.

relevo mundiais e os grandes ríos.

• Entender a idea de “desenvolvemento sostible” e as súas

implicacións.

• Distingue e localiza nun mapa as zonas bioclimáticas que

existen no noso continente. C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía.

• Elabora climogramas e mapas que sitúen os climas do

mundo nos que reflicta os elementos máis importantes.

C. Aprender a Aprender.

• Explica as características fundamentais das paisaxes e as

zonas climáticas da Terra. C. Sociais e Cívicas.

TEMA 1 . A ORGANIZACIÓN POLÍTICA DAS SOCIEDADES

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

CONTIDOS

– O Estado como organización política da sociedade: o

territorio, a poboación e o poder.

– O exercicio democrático.

– Os elementos dos Estados democráticos.

– O funcionamento dun Estado democráctico.

– Os Estados do mundo e as relacións internacionais.

– Os ámbitos político e económico do mundo.

– O Estado e a globalización.

– A relación entre Estados: tratados e convenios.

– Organizacións supranacionais.

– O Estado e a rexionalización.

– A Organización das Nacións Unidas.

– A Declaración Universal dos Dereitos Humanos.

– A organización territorial de España.

– Os municipios e a administración municipal.

– As provincias e a administración provincial.

– O Estado das autonomías.

– As Comunidades Autónomas.


• Coñecer a organización territorial de España.

• Coñecer as características de diversos tipos de sistemas

económicos.

• Identificar o papel de grandes cidades mundiais como

dinamizadoras da economía das súas rexións

• Relacionar áreas de conflito bélico no mundo con

factores económicos e políticos.


• Distingue nun mapa político a distribución territorial de

España: comunidades autónomas, capitais, provincias,

illas. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía – C. Aprender a

Aprender – C. Lingüística – C. Dixital.

• Diferencia aspectos concretos e a súa interrelación dentro

dun sistema económico. C. Lingüística.

• Describe adecuadamente o funcionamento dos

intercambios de ámbito internacional utilizando mapas

temáticos e gráficos nos que se reflictan as liñas de

intercambio. C. Aprender a Aprender – C. Dixital – C.

Matemática, Ciencias e Tecnoloxía – C. Lingüística.

• Realiza un informe sobre as medidas para tratar de

superar as situacións de pobreza. C. Aprender a Aprender

– C. Sociais e Cívicas.


122

– Os estatutos de autonomía e as competencias

autonómicas.

– Institucións autonómicas de goberno.

– A sociedade española na actualidade.

– A Unión Europea. Un mercado único e unha noeda

única: o Euro.

– A política e as institucións da Unión Europea.

– As Organizacións Non Gobernamentais.

– As ONG como redes internacionais e o seu peso

crecente.

– Os movementos sociais internacionais.

– Comparación de mapas: a evolución das fronteiras.

– Análise dos Estados non democráticos.

– As eleccións.

– Confección dun ideario dun partido político.

– Realización dunha asemblea.

– Elaboración dunha presentación sobre unha ditadura.

• Sinala áreas de conflito bélico no mapamundi e as rela-

cións con factores económicos e políticos. C. Dixital – C.


TEMA 2. A ORGANIZACIÓN ECONÓMICA DAS SOCIEDADES

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

• h

CONTIDOS

– As actividades económicas.

– A produción, a comercialización e o consumo.

– Análise do tipo de consumidores.

– Os factores de produción: os recursos naturais, o

traballo, o capital, a tecnoloxía e o coñecemento.

– Os axentes económicos: as persoas, as empresas e o

sector público.

– Os sectores económicos: o sector primario, o sector

secundario, o sector terciario e o sector cuaternario.

– Análise das estatísticas actuais de emprego.

– Os sistemas económicos

– O sistema de subsistencia.


• Recoñecer as actividades económicas que se realizan

en Europa, nos tres sectores, identificando distintas

políticas económicas.


económicos.

• Entender a idea de “desenvolvemento sostible” e as

súas implicacións.

• Analizar os datos do peso do sector terciario dun país

fronte aos do sector primario e secundario. Extraer

conclusións.


• Diferencia os diversos sectores económicos europeos.

C. Aprender a Aprender – C. Sociais e Cívicas – C.


• Diferencia aspectos concretos e a súa interrelación

dentro dun sistema económico. C. Lingüística – C.

Matemática, Ciencias e Tecnoloxía – C. Aprender a

Aprender – Sentido de Iniciativa e Espírito Emprendedor

– C. Dixital – C. Sociais e Cívicas


conceptos relacionados con el. C. Aprender a Aprender

– C. Dixital.


123

– O sistema capitalista.

– O sistema de economía planificada.

– As economías alternativas.

– O sector primario da Unión Europea.

– O sector secundario da Unión Europea.

– O sector terciario da Unión Europea.

– Os retos dos sectores económicos dentro da Unión

Europea.

– As principais magnitudes económicas dentro da

Unión Europea.

– A Unión Europea e a crise económica.

– Os Estados membros da UEM.

– O futuro económico da UE.

– Asociación Transatlántica de Comercio e

Investimento.

– Causas e consecuencias das crises económicas.

– O mercado laboral.

– A poboación activa e o mercado de traballo.

– As opcións futuras de traballo: emprendedores,

empresarios e o sector público.

– Análise dos datos económicos dun periódico.

– Valoración da crise económica de 2008.

– A explotación laboral infantil.

– A estrutura do emprego na economía española.

– Busca de información dos estudos e do traballo.

– Elaboración dun vídeo simulando unha entrevista de

traballo.

• Sinalar nun mapamundi as grandes áreas urbanas e

realizar o comentario.

• Compara a poboación activa de cada sector en diversos

países e analiza o grao de desenvolvemento que

amosan estes datos. C. Dixital – Sentido de Iniciativa e


• Elabora gráficos de distinto tipo (lineais, de barra e de

sectores) en soportes virtuais ou analóxicos que reflicen

información económica e demográfica de países ou

áreas xeográficas a partir dos datos elixidos. Sentido de

Iniciativa e Espírito Emprendedor.

TEMA 3. A AGRICULTURA, A GANDARÍA, A PESCA E A SILVICULTURA

OBXECTIVOS

• b CONTIDOS

As características da agricultura.


• Coñecer, describir e valorar a acción do home sobre o



124

• e

• f

• g

• h

– A soberanía alimentaria.

– A agricultura na actualidade.

– As paisaxes agrarias: poboamento, caracteristicas das

parcelas e sistemas de cultivo.

– Diferenciación das paisaxes agrarias.

– Os sistemas tradicionais de subsistencia.

– Os sistemas de mercado.

– A gandería tradicional.

– A gandería comercial ou de mercado.

– Localización dos sistemas agrícolas e da gandería nun

mapa.

– A actividade pesqueira.

– A pesca artesanal.

– A pesca comercial: a pesca costeira, a pesca de altura,

a gran pesca.

– A acuicultura.

– Localización das principais zonas pesqueiras.

– O bosque e a produción de madeira.

– O bosque como fonte de alimento.

– A explotación forestal sostible.

– As explotacións agrarias e a produción agrícola

española.

– A produción gandeira, a pesca e a explotación forestal

en España.

– A paisaxe agraria oceánica ou atlántico en España.

– A paisaxe agraria mediterránea en España.

– A paisaxe agraria de interior en España.

– A paisaxe agraria de montaña en España.

– A paisaxe agraria subtropical en España.

– Descrición dunha paisaxe agraria.

– Análise do consumo de calorías no mundo.

– Confección dun mural sobre a sobrepesca.

– Análise das desigualdades entre países.

medio ambiente e as súas consecuencias




• Comprender o proceso de urbanización, os seus pros e

contras en Europa.



• Localizar os recursos agrarios e naturais no mapa

mundial.

• Analizar o impacto dos medios de transporte na súa

redonda.




C. Lingüística – C. Aprender a Aprender – C. Dixital – C.


• Resume elementos que diferencien o urbano e o rural

en Europa. C. Lingüística.


conceptos relacionados con el. C. Aprender a Aprender

– C. Lingüística – Sentido de Iniciativa e Espírito

Emprendedor.

• Sitúa no mapa as principais zonas cerealícolas e as máis

importantes masas boscosas do mundo. C. Aprender a

Aprender – C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

• Traza sobre un mapamundi o itinerario que segue un

produto agrario desde a súa recolección ata o seu

consumo. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.


superar as situacións de pobreza. C. Lingüística.


125

– Investigación da procedencia dos produtos que

consumimos.

– Comparación dos prezos dos produtos agrarios.

TEMA 4. A MINARÍA, A ENERXÍA E A CONSTRUCCION

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

• h

CONTIDOS

– As materias primas de orixe animal e vexetal.

– Materias primas de orixe mineral.

– As explotacións mineiras.

– Os recursos minerais metálicos e non metálicos.

– As fontes de enerxía renovables: hidráulica,

fotovoltaica, eólica, xeotérmica e mareomotriz.

– Análise do consumo de enerxías renovables.

– A bioenerxía.

– A construción en España: a obra pública e a obra

privada.

– O estalido da burbulla inmobiliaria.

– A relación entre a construción e o traballo.

– As canteira,s as graveiras e os vertedoiros.

– A restauración das canteiras e graveiras.

– A reutilización das canteiras abandonadas.

– O funcionamento dunha central nuclear.

– Os residuos da enerxía nuclear.

– A xestión dos residuos nucleares en España.

– Tipos de almacenamento de residuos nucleares.

– Análise do consumo de enerxía no mundo.

– Localización das explotacións mineiras.

– As enerxías alternativas: a biomasa.


• Coñecer e analizar os problemas e retos

medioambientais que afronta España, a súa orixe e as

posibles vías para afrontar estes problemas.






• Localizar os recursos agrarios e naturais no mapa

mundial.


• Compara paisaxes humanizadas españolas segundo a

súa actividade económica. C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía.


C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía – C. Aprender a

Aprender – C. Lingüística.


conceptos clave relacionados con el. C. Dixital – C.

Matemática, Ciencias e Tecnoloxía – Sentido de

Iniciativa e Espírito Emprendedor.

• Localiza e identifica nun mapa as principais zonas

produtoras de minerais no mundo. C. Dixital – C.


• Localiza e identifica nun mapa as principais zonas

produtoras e consumidoras de enerxía no mundo. C.

Dixital – C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

• Identifica e nomea algunhas enerxías alternativas. C.

Dixital – C. Lingüística – C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía.


126

– O boom inmobiliario no litoral español.

– A protección do medioambiente: o desenvolvemento

sostible.

TEMA 5. A INDUSTRIA

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

• h

CONTIDOS

– Os elementos do proceso industrial.

– Tipos de industrias: de bens de produción e de bens

de uso e consumo.

– Os tipos de empresas.

– O fordismo: os modos de produción en cadea ou en

serie.

– A Terceira Revolución Industrial.

– A tecnoloxía ao servizo da industria.

– O posfordismo.

– Análise das condicións laborais.

– Os factores tradicionais de localización industrial.

– A concentración de empresas industriais.

– Os criterios actuais de localización.

– Deslocalización, desconcentración e desestruturación

industrial.

– A localización industrial e os desequilibrios territoriais

en España.

– Os desafíos da industria española.

– A situación actual da industria en España.

– As características das multinacionais españolas do

século XXI.

– As empresas do Ibex 35.


• Coñecer os problemas medioambientais que afronta

España, a súa orixe e as posibles vías de solución.





económicos.

• Explicar a distribución desigual das rexións

industrializadas no mundo.

• Identificar o papel de grandes cidades mundiais como

dinamizadoras da economía das súas rexións.



• Explicar as características de certos acontecementos

que determinaron cambios no rumbo da historia.


• Compara paisaxes humanizadas españolas segundo a

súa actividade económica. C. Lingüística.


C. Lingüística – C. Dixital – Sentido de Iniciativa e


• Diferencia aspectos concretos e a súa interrelación

dentro dun sistema económico. C. Dixital – C. Aprender

a Aprender – Sentido de Iniciativa e Espírito

Emprendedor.

• Localiza nun mapa a través de símbolos e lendas

adecuados, os países máis industrializados do mundo.

C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

• Describe o funcionamento dos intercambios de ámbito

internacional utilizando mapas e gráficos nos que se

reflictan os intercambios. C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía – Sentido de Iniciativa e Espírito

Emprendedor.


127

– Os centros de distribución e loxística.

– A industria maquiladora en México.

– O traballo feminino na India.

– O traballo infantil nos fornos de carbón de Smokey

Mountain.

– A Organización Internacional do Traballo (OIT).

– A Organización para a Cooperación e o

Desenvolvemento Económicos (OCDE).

– A industria petroquímica.

– O proceso e refinado do petróleo.

– Os produtos químicos e as súas aplicacións na vida

cotiá.

– Localización dos complexos petroquímicos de España.

– Elaboración de gráficos.

– Localización de empresas dedicadas á biotecnoloxía e á

industria electrónica.

– Confección dun mural coa procedencia dos produtos

que vestimos.

Elaboración dun eixe cronolóxico das revolucións

industriais.


superar as situacións de pobreza. C. Aprender a

Aprender – C. Lingüística – Sentido de Iniciativa e


• Ordena temporalmente hechos históricos utilizando

nociones de sucesión e duración. C. Aprender a

Aprender.

SEGUNDO TRIMESTRE

TEMA 6. OS SERVIZOS,A COMUNICACIÓN E A INNOVACION

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

CONTIDOS

– O sector terciario e os servizos na actualidade.

– O crecemento do sector servizos no mundo actual.

– O sector terciario banal e el sector cuaternario.


• Analizar diferentes tipos de documentos e fontes de

información sobre a organización social e económica

do mundo e das nosa redonda na actualidade.

• Describir e explicar as características xerais dos


• Interpreta gráficas, mapas e táboas sobre os sectores

económicos e a actividade económica. C. Matemática,


128

• g

• h

– Análise dun gráfico da poboación española ocupada

no sector terciario.

– As actividades do sector terciario: caracterización e

diversidade das actividades terciarias.

– Clasificación das actividades do sector terciario.

– A sanidade nos países ricos e nos países pobres.

– Clasificación dlas actividades do sector terciario.

– A sanidade e a educación en España.

– Análise dun gráfico de gasto público en España e en

diferentes países da Unión Europea.

– Busca na Internet e interpretación do informe da

UNESCO A Educación encerra un tesouro.

– A tecnoloxía e os medios de comunicación.

– O papel da Internet e dos medios de comunicación no

proceso de globalización do mundo.

– Reflexión sobre os beneficios da informática e da

Internet e sobre os procesos de homoxeneización

cultural.

– Definición dos conceptos de comunidade virtual e de

aldea global.

– Valoración da influencia dos medios de comunicación

na nosa vida cotiá.

– A investigación, o desenvolvemento e a innovación.

– Reflexión sobre a relación existente entre a

innovación tecnolóxica e o crecemento económico.

– Os parques tecnolóxicos e a súa función como

promotores do I+D.

– Identificación dos principais parques tecnolóxicos de

España.

– I+D+i en España.

– Localización nun mapa de todas as principais ICTS de

sectores económicos e da actividade económica.

• Caracterizar os sectores económicos e a actividade

económica en Europa e en España identificando os

seus principais elementos e características.

• Analizar e comparar o grao de desenvolvemento

socioeconómico de varias partes do mundo e reflexionar

sobre as repercusións positivas e negativas da

globalización.

Ciencias e Tecnoloxía – C. Lingüística – Dixital.

• Realiza unha lectura reflexiva de diferentes textos

relacionados coa actividade económica no mundo

actual. C Lingüística – Sentido de iniciativa e esp.

emprendedor.

• Identifica e describe os sectores económicos e as súas

principais características. C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía – Sociais e cívicas.

• Recoñece e describe os elementos e aspectos clave

para o desenvolvemento das actividades económicas. C.

Matemática, Ciencias e Tecnoloxía – Sociais e cívicas.

• Describe as actividades e os sectores económicos en

España, a súa situación actual e a súa evolución na

historia recente. C. Lingüística.

• Reflexiona sobre o impacto da globalización na

organización económica, social e cultural no mundo e

na redonda. C. Sent. de iniciativa e esp. emprendedor.


129

España.

– Análise dun gráfico sobre a evolución do gasto en I+D

en España.

– As redes sociais virtuais e as relacións humanas.

– Reflexión sobre as vantaxes, os posibles

inconvenientes e los riscos do uso das redes sociais.

– Realización dun comentario de texto sobre a

obsolescencia programada.

TEMA 7. OS TRANSPORTES E O TURISMO

OBXECTIVOS

▪ b

▪ e

▪ f

▪ g

▪ h

CONTIDOS

– Os sistemas de transporte: estrada, ferrocarril, aéreo

e marítimo.

– Definición e diferenciación dos conceptos medios de

transporte e sistemas de transporte.

– Análise das vantaxes e inconvenientes dos distintos

medios de transporte.

– Interpretación de gráficos sobre a evolución do

transporte marítimo e aéreo en España entre 2000 e

2013.

– A sostibilidade do transporte e do turismo.

– As funcións do transporte e das súas redes.

– A revolución dos transportes no mundo actual.

– Análise de gráficos sobre o transporte ferroviario e

por estrada en España.

– Descrición das vantaxes que supón a intermodalidade

no transporte de mercadorías.

– O turismo e a súa relevancia económica.

– Localización dos focos do turismo internacional.


• Coñecer, describir e valorar a acción do home sobre o

medio ambiente e as súas consecuencias.



do mundo e da nosa redonda na actualidade



Caracterizar os sectores económicos e a actividade



• Interpreta gráficas, mapas e táboas sobre os sectores

económicos e a actividade económica. C. Matemática,

Ciencias e Tecnoloxía – C. Lingüística – Dixital.

• Identifica e describe os sectores económicos e as súas

principais características. C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía – Sociais e cívicas.

• Describe as actividades e os sectores económicos en

España, a súa situación actual e a súa evolución na

historia recente. C. Lingüística.


130

– Clasificación das diferentes formas de facer turismo.

– Valoración das consecuencias positivas e negativas do

turismo.

– Os transportes en España.

– Interpretación de mapas e táboas de datos sobre os

transportes en España.

– O impacto social e económico do turismo en España.

– O transporte dos produtos agrarios.

– Elaboración dun mapa sobre a rede ferroviaria de alta

velocidade.


TEMA 8. AS ACTIVIDADES COMERCIAIS E OS FLUXOS DE INTERCAMBIO

OBXECTIVOS

• c

• g

• h

• l

• n

• ñ

CONTIDOS

– A actividade comercial: elementos e características

do comercio.

– Os factores que condicionan a actividade comercial.

– Definición do concepto de comercio.

– Descrición da relevancia da actividade económica

para o desenvolvemento económico dun país.

– Recoñecemento dos ámbitos de actuación e as

peculiaridades do comercio interior e exterior.

– O comercio interior: almacenista e detallista.

– Identificación das tipoloxías de comercio detallista.

– O gasto en consumo dos fogares españois.




do mundo e da nosa redondas na actualidade.



• Caracterizar os sectores económicos e a actividade



• Analizar e comparar o grao de desenvolvemento

socioeconómico de varias partes do mundo e reflexionar

sobre as repercusións positivas e negativas da

globalización.


• Describe os cambios evolutivos desde os primates ata

os homínidos e a especie humana na actualidade. C.

Matemática, Ciencias e Tecn. - Aprender a Aprender.

• Realiza e completa diversos eixes cronolóxicos situando

en orde cronolóxica diferentes etapas ou sucesos

históricos. C. Matemática, Cienc. Tecnol. - Aprender a

Apr.

• Explica a cronoloxía e as peculiaridades no modo de

vida, na arte e na tecnoloxía do Paleolítico e do

Neolítico. C. Com. Lingüística - C. Matemática, Ciencias

e Tecnol.


131

– O comercio internacional na actualidade.

– A balanza comercial e a balanza de pagamentos.

– Diferenciación da balanza comercial e da balanza de

pagamentos dun país.

– As exportacións e as importacións españolas.

– Análise de diferentes tipos de gráficos sobre o

comercio exterior español.

– Recoñecemento dos principais indicadores do

comercio exterior.

– Identificación dos fluxos de capital e de información

no comercio exterior e da súa relevancia.

– O comercio internacional nun mundo global.

– Análise da información que transmite un mapa sobre

o comercio mundial.

– Localización dos principais focos que ten o comercio

mundial.

– Recoñecemento dos produtos que exportan e

importan os países pobres e os países desenvoltos.

– A globalización e as desigualdades nos intercambios

comerciais do comercio exterior no mundo actual.

– Bloques comerciais e institucións existentes na

economía mundial.

– Definición do concepto de comercio xusto.

– A débeda externa: causas e consecuencias.

– Análise de gráficos e mapas sobre a débeda externa

dos países pobres.

– O consumo responsable.

– Análise da etiquetaxe dos produtos.

– Estudo pautado da disposición dos produtos nun

supermercado.

• Recoñece e asimila a necesidade de fontes históricas na

comprensión de etapas e de sucesos históricos. C.

Matemática, Ciencias e Tecnol. - Aprender a Aprender.


coñecemento histórico e interprétaas para ampliar

coñecementos históricos. C. Matemática, Cienc. Tecn. -

Aprender a Apr.


132

TEMA 9.O NACEMENTO DO MUNDO MODERNO

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

• l

CONTIDOS

– A cronoloxía da Idade Moderna.

– Análise das causas polas que se establece o inicio da

Idade Moderna no século XV.

– A recuperación do século XV: o crecemento

demográfico e agrícola, o desenvolvemento comercial

e o ascenso da burguesía.

– A consolidación e o desenvolvemento da monarquía

autoritaria.

– O Humanismo e as súas ideales máis destacados.

– Identificación dos humanistas máis destacados e as

súas obras máis relevantes.

– Valoración da importancia do antropocentrismo no

pensamento humanista.

– Erasmo de Rotterdam: vida e obra.

– O erasmismo en España.

– Análise de textos de Erasmo de Rotterdam.

– A imprenta de Gutenberg e a súa contribución á

difusión do Humanismo.

– Descrición do proceso de impresión no século XVI.

– Reflexión sobre o impacto cultural e social da imprenta

de Gutenberg.

– Martín Lutero e a Reforma relixiosa.

– Localización nun mapa da difusión da Reforma.

– Coñecemento da doutrina, do culto e da organización

dos católicos, luteranos, calvinistas e anglicanos.

– As medidas implantadas pola Iglesia católica contra o

protestantismo.

– Enumeración das medidas reformistas adoptadas no


• Establecer con claridade a duración das principais etapas

da Historia ou da cultura occidental e identificar con

claridade a súa orde e cronoloxía.

• Identificar e recoñecer diversos tipos de fontes históricas

empregándoas para reforzar ou ampliar o coñecemento

de temas históricos previamente traballados.

• Caracterizar a organización social, económica e política

propia das sociedades de diferentes etapas, momentos

ou contextos históricos.

• Describir as características do Humanismo e do

Renacemento, identificando as obras e autores máis

relevantes así como a vixencia do seu legado.


• Explica a cronoloxía e os trazos de diversas etapas ou

formas de periodización da Historia e da cultura

occidental. C. Matemática, Cienc. Tecnol. - Aprender a

Apr.

• Identifica diferentes tipoloxías de fontes de coñecemento

histórico e interprétaas para ampliar coñecementos

históricos. C. Matemática, Cienc. Tecn. - Aprender a Apr.

• Describe os aspectos básicos da economía, da

organización social e da política durante a Idade

Moderna. C. Sociais e Cívicas. - Aprender a Apr.

• Describe as características xerais do Humanismo e do

Renacemento. Conc. e Exp. Cult - Aprender a Aprender –

Sociais e cívicas.

• Coñece e valora a obra e o pensamento de artistas,

humanistas e científicos. Conc. e Exp. Cult - Aprender a

Aprender – Sociais e cívicas.


133

Concilio de Trento.

– Reflexión sobre a arte barroca e a súa relación coa

difusión da Contrarreforma.

– O Tribunal da Inquisición.

– A intolerancia relixiosa e as guerras de relixión.

– Análise e reflexión sobre a tolerancia e a intolerancia.

– Observación e interpretación de obras de arte e o seu

emprego como fontes de coñecemento histórico.

– Estudo e comparación de diferentes fontes

documentais sobre a Reforma e a Contrarreforma.

– Coñecemento e valoración do legado de Erasmo de

Rotterdam e a súa pervivencia na actualidade.

TEMA 10. O RENACEMENTO, UNHA NOVA CONCEPCIÓN DA ARTE

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

• l

CONTIDOS

– O Renacemento e as características xerais da arte

renacentista.

– A influencia da arte grecorromana no Renacemento.

– O ser humano como centro de interese na arte

renacentista.

– A figura do artista no Renacemento.

– Identificación dos elementos grecorromanos presentes

nun edificio renacentista.

– Análise pautada e descrición de diversas pinturas re-

nacentistas.

– Os Medici e o mecenado durante o Renacemento.

– Interpretación de textos históricos relacionados co








• Describir as características do Humanismo e do

Renacemento, identificando as obras e autores máis

relevantes así como a vixencia do seu legado.





Apr.

• Identifica diferentes tipoloxías d eontes de coñecemento

histórico e interprétaas para ampliar coñecmeentos


• Describe as características xerais do Humanismo e do

Renacemento. C. Com. Lingüística - Conc. e Exp. Cult -

Aprender a Aprender – Sociais e cívicas.


134

mecenado e coa vida cortesá no Renacemento.

– Emprego de pinturas e ilustracións de época como

fontes de coñecemento histórico.

– O Renacemento italiano: arquitectura, pintura e

escultura.

– Recoñecemento dos artistas e obras máis relevantes

do Renacemento italiano.

– Análise dos elementos da arquitectura renacentista

presentes na basílica de San Pedro.

– Realización dunha visita virtual á Capela Sixtina.

– A profundidade na pintura do Renacemento e os

recursos técnicos dos pintores renacentistas.

– Identificación dos diferentes tipos de perspectiva

empregados na pintura renacentista.

– Recoñecemento dos recursos técnicos empregados

nunha serie de pinturas renacentistas.

– A expansión do Renacemento en Europa.

– Recoñecemento das peculiaridades do Renacemento

en Alemaña, Francia e os Países Baixos.

– Observación e análise de pinturas renacentistas alemás

e flamengas.

– O Renacemento en España: pintura, arquitectura e

escultura.

– El Greco e as peculiaridades da súa obra.

– Realización dunha ficha sobre a pintura O enterro do

Señor Orgaz de El Greco.

– Estudo e análise detallada dunha pintura a partir de

pautas.

• Coñece e valora a obra e o pensamento de artistas,

humanistas e científicos. Conc. e Exp. Cult - Aprender a

Aprender – Sociais e cívicas.

• Analiza diferentes obras de arte renacentistas

relacionándoas coas características do Renacemento e os

recursos técnicos que emprega. Conc. e Exp. Cult -

Aprender a Aprender

TERCEIRO TRIMESTRE

TEMA 11. A ÉPOCA DOS GRANDES DESCUBRIMENTOS


135

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

• l

– A unión de Castela e Aragón coa monarquía dos Reis

Católicos.

– Comprensión do concepto de unión dinástica.

– A expansión territorial e a unificación peninsular baixo

os Reis Católicos.

– A política exterior dos Reis Católicos.

– As alianzas matrimoniais como estratexias de poder.

– A articulación da nova monarquía nos reinos de Castela

e de Aragón.

– Identificación das institucións de goberno da

monarquía.

– As estratexias para conseguir uniformidade relixiosa

peninsular.

– Interpretación dun texto histórico sobre a expulsión

dos xudeus.

– Descrición dun proceso inquisitorial a partir de diversas

fontes de información.

– O crecemento da economía nos reinos de Aragón e

Castela durante o século XV.

– Identificación dos principais grupos sociais de Castela e

de Aragón.

– Caracterización da Feria Internacional de Medina do

Campo a finais do século XV.

– As expedicións e os descubrimentos xeográficos no

século XV.

– O descubrimento de América.

– Identificación nun mapa das viaxes que Colón fixo a

América.

– Os erros de cálculo do proxecto de Colón.

– Vasco Núñez de Balboa e o recoñecemento das terras




• Establecer os aspectos máis relevantes da organización

administrativa e política da Monarquía dos Reis Católicos

e da sociedade deste período.

• Describir os procesos de colonización e conquista que se

produciron durante a Idade Moderna prestándolle

especial atención ao descubrimento e ao proceso de

colonización de América.




• Analiza o crecemento económico e a expansión territorial

que se produciu durante o reinado dos Reis Católicos. C.

Sociais e Cívicas. - Aprender a Apr.

• Caracteriza a organización institucional da Monarquía dos

Reis Católicos e describe as bases da súa política interior

e exterior. C. Soc. e Cívicas. - Aprender a Apr.

• Analiza os factores que favoreceron o desenvolvemento

das expedicións e as circunstancias que impulsaron o

proxecto de Colón. C. Mat., Cienc. Tecn. – Apr.r a Apr.

• Caracteriza as sociedades indíxenas americanas e a súa

organización social, económica e política. C. Soc. e

Cívicas. Conc. e Exp. Cult.- Aprender a Apr


136

descubertas por Colón como un novo continente.

– A orixe do nome de América.

– Análise e utilización de mapas históricos.

– As civilizacións indíxenas: azteca, maia e inca.

– A vida cotiá nun poboado azteca.

– O xogo de pelota azteca.

– Comparación de planisferios de diferentes períodos

históricos.

– Análise dun texto histórico sobre a conquista de

Granada.

TEMA 12. O AUXE DA MONARQUÍA HISPÁNICA

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

• l

CONTIDOS

– A unión de Castela e Aragón coa monarquía dos Reis

Católicos.

– Comprensión do concepto de unión dinástica.

– A expansión territorial e a unificación peninsular baixo

os Reis Católicos.

– A política exterior dos Reis Católicos.

– As alianzas matrimoniais como estratexias de poder.

– A articulación da nova monarquía nos reinos de Castela

e de Aragón.

– Identificación das institucións de goberno da

monarquía.

– As estratexias para conseguir uniformidade relixiosa

peninsular.

– Interpretación dun texto histórico sobre a expulsión

dos xudeus.





• Establecer os aspectos máis relevantes da organización

administrativa e política das monarquías de Carlos I e

Felipe II e da sociedade deste período.

• Describir os procesos de colonización e conquista que se

produciron durante a Idade Moderna prestándolle

especial atención ao descubrimento e ao proceso de

colonización de América.





• Analiza o crecemento económico e a expansión territorial

que se produciu durante o reinado dos Reis Católicos. C.

Sociais e Cívicas. - Aprender a Apr.

• Caracteriza a organización institucional da Monarquía dos

Reis Católicos e describe as bases da súa política interior

e exterior. C. Soc. e Cívicas. - Aprender a Apr.

• Analiza os factores que favoreceron o desenvolvemento

das expedicións e as circunstancias que impulsaron o

proxecto de Colón. C. Mat., Cienc. Tecn. – Apr.r a Apr.

• Caracteriza as sociedades indíxenas americanas e a súa

organización social, económica e política. C. Soc. e


137

– Descrición dun proceso inquisitorial a partir de diversas

fontes de información.

– O crecemento da economía nos reinos de Aragón e

Castela durante o século XV.

– Identificación dos principais grupos sociais de Castela e

de Aragón.

– Caracterización da Feria Internacional de Medina do

Campo a finais do século XV.

– As expedicións e os descubrimentos xeográficos no

século XV.

– O descubrimento de América.

– Identificación nun mapa das viaxes que Colón fixo a

América.

– Os erros de cálculo do proxecto de Colón.

– Vasco Núñez de Balboa e o recoñecemento das terras

descubertas por Colón como un novo continente.

– A orixe do nome de América.

– Análise e utilización de mapas históricos.

– As civilizacións indíxenas: azteca, maia e inca.

– A vida cotiá nun poboado azteca.

– O xogo de pelota azteca.

– Comparación de planisferios de diferentes períodos

históricos.

– Análise dun texto histórico sobre a conquista de

Granada.

Cívicas. Conc. e Exp. Cult.- Aprender a Apr

TEMA 13. A DECADENCIA DO IMPERIO DOS AUSTRIAS

OBXECTIVOS

• a

CONTIDOS

– As causas do declive do Imperio hispánico.




138

• c

• d

• g

• h

• l

– Identificación dos monarcas e dos validos máis

destacados do século XVII.

– Lectura reflexiva do texto de Francisco de Quevedo

sobre os monarcas e os validos.

– Identificación das causas da quebra financeira da

monarquía hispánica.

– Análise da baixa produtividade da economía española

do século XVII.

– A perda da hexemonía española en Europa: Guerra dos

Trinta Anos e revoltas de 1640.

– A Paz de Westfalia e o recoñecemento da nova

hexemonía de Francia en Europa.

– Análise de mapas históricos sobre as perdas territoriais

do Imperio hispánico no século XVI e as revoltas de

1640.

– A crise demográfica e económica en España durante o

século XVII.

– Identificación dos problemas económicos nos reinos

peninsulares do século XVII e as súas causas.

– A expulsión dos mouriscos no século XVII e as súas

consecuencias.

– Lectura e interpretación de textos históricos sobre a

miseria do campesiñado no século XVII e a expulsión

dos mouriscos.

– Os grupos sociais no século XVII.

– A mentalidade rentista na España do século XVII.

– A vida cotiá e as condicións de vida dos diferentes

grupos sociais no século XVII.

– Interpretación dun debuxo sobre a vivenda das clases

sociais acomodadas e as populares.

– Os pícaros e os grupos sociais marxinais no Madrid do

século XVII.






de temas históricos previamente traballados

• Analizar as características da sociedade, da economía e

da organización política e da cultura da España do século

XVII relacionándoas coas causas da crise que se produciu

neste período histórico.




Apr.




Apr.



históricos. C. Matemática, Cienc. Tecn. - Aprender a Apr

• Analiza a organización institucional, económica e social

dos reinos hispánicos durante o século XVII. Conc. e

Expresións culturais, Com. Lingüística.

• Describe as causas da crise demográfica, económica e

política dos reinos hispánicos no século XVII. C.

Lingüística - C. Sociais e Cívicas.

• Identifica e describe as principais manifestacións culturais

e literarias do Século de Ouro Español. Conc. e Exp.

Culturais - C. Lingüística - C. Sociais e Cívicas.


139

– Lectura e interpretación de textos literarios

relacionados coa picaresca do século XVII.

– O teatro no Século de Ouro.

– Análise da obra teatral Fuenteovejuna como testemuño

das inxustizas sociais do século XVII.

– Interpretación dunha ilustración que representa un

curral de comedias do século XVII.

– Comentario guiado da película histórica Alatriste.

– Análise e interpretación de pinturas sobre

acontecementos históricos.

TEMA 14. A EUROPA DO SÉCULO XVII

OBXECTIVOS

• g

• l

• n

• ñ

CONTIDOS

– A crise da Europa do século XVII: conflitos bélicos e

crise demográfica.

– O comercio e a produción gremial na Europa do século

XVII.

– Análise dun gráfico da evolución demográfica de

Europa entre 1600 e 1750.

– Interpretación dun mapa sobre as posesións europeas

no mundo e no comercio colonial.

– A Europa dos monarcas absolutos.

– Descrición do funcionamento que tiña un goberno

absolutista.

– Caracterización do mercantilismo.

– Interpretación de esquemas sobre o goberno

absolutista e as novas formas de produción no século

XVII.

– Lectura reflexiva dun texto histórico sobre os principios

do mercantilismo.








• Coñecer trazos das políticas internas e as relacións

exteriores dos séculos XVI e XVII en Europa e os conflitos

que se produciron entre as nacións europeas.

• Recoñecer e caracterizar con detalle os diferentes

sistemas políticos que se implantaron e desenvolveron

ao longo do século XVII.





Apr.




• Analiza as relacións entre os reinos europeos que

conducen a guerras como a dos “Trinta Anos”. C. Sociais e

Cívicas - C. Com. Lingüística. - Aprender a Apr.

• Caracteriza o funcionamento da monarquía absolutista

identificando os principios nos que se fundamenta e as

súas principais institucións. C. Soc. e Cív.- Aprender a Apr.

• Recoñece as bases da monarquía parlamentaria, o


140

– A Corte do Rei Sol.

– Descrición da vida cortesá en tempos de Luís XIV de

Francia.

– Recreación da vida cortesá a partir da análise de

pinturas e textos de época.

– A aparición dos primeiros sistemas parlamentarios

europeos no século XVII: Inglaterra e Holanda.

– Descrición das revolucións inglesas do século XVII e as

súas consecuencias.

– Interpretación do Habeas Corpus de 1679 e a

Declaración de Dereitos de 1689.

– As disputas relixiosas na Europa do século XVII.

– Os conflitos políticos en Europa durante o século XVII:

Imperios e Estados-nación.

– A Paz de Westfalia e as súas consecuencias.

– Análise de mapas e esquemas sobre a Paz de Westfalia.

– A Guerra dos Trinta Anos.

– Identificación das causas e das consecuencias da

Guerra dos Trinta Anos.

– Recoñecemento das etapas que tivo a Guerra dos

Trinta Anos.

– Análise comparativa de dous textos históricos sobre o

absolutismo e o parlamentarismo.

– Ordenación de sucesos históricos dentro dun eixe

cronolóxico.

funcionamento do parlamentarismo neste período e os

sucesos que favoreceron o seu desenvolvemento. C.

Sociais e Cívicas- Aprender a Apr.

TEMA 15. A CIENCIA E A ARTE DO BARROCO

OBXECTIVOS

• g

CONTIDOS

– A ciencia no século XVII: os novos métodos de





141

• l

• n

• ñ

investigación e as académicas científicas.

– Comprensión da nova mentalidade científica xurdida

no século XVII.

– Análise dun esquema sobre a orixe do método

científico.

– Identificación dos principais descubrimentos científicos

dos séculos XVI e XVII.

– A revolución copoernicana.

– O heliocentrismo de Galileo Galilei.

– A condena a Galileo e a súa abxuración das súas teorías

científicas.

– Lectura e interpretación de textos históricos sobre o

proceso a Galileo.

– O espírito do Barroco: nova estética e difusión das

ideas da Contrarreforma.

– Comparación e diferenciación das características entre

a arte barroca e a renacentista.

– Comprensión da relación entre a arte barroca e as

monarquías absolutistas.

– A arquitectura e a escultura barrocas.

– As peculiaridades da arquitectura e a escultura

barrocas en España.

– Descrición dos elementos arquitectónicos dunha igrexa

barroca.

– O Barroco americano.

– Busca de información na Internet sobre as misións

xesuitas ou franciscanas no século XVII.

– Características xerais da pintura do Barroco.

– A pintura dos países católicos: as escolas italiana,

francesa e flamenga.

– O gran século da pintura holandesa.






• Comprender o espírito e as bases da ciencia moderna do

século XVII e coñecer os científicos máis relevantes deste

período e as súas teorías científicas.

• Describir as características do Barroco, identificando as

obras e autores máis relevantes deste movemento

artístico e cultural.



occiental. C. Matemática, Cienc. Tecnol. - Aprender a Apr.




• Describe as características xerais do pensamento

científico do século XVII. C. Com. Lingüística - Conc. e Exp.

Cult - Aprender a Aprender – Sociais e cívicas.

• Coñece as características e peculiaridades da arte do

Barroco diferenciándoo doutros movementos artísticos.

Conc. e Exp. Cult - Aprender a Apr. – Sociais e cívicas.

• Analiza diferentes obras de arte barroca relacionándoas

coas características do Barroco e os recursos técnicos que

emprega. Conc. e Exp. Cult - Aprender a Aprender– Sociais

e cívicas.


142

– Observación e interpretación de pinturas do Barroco.

– O Século de Ouro da pintura española: Velázquez,

Zurbarán, Murillo e Ribera.

– Elaboración dunha ficha sobre as Meninas de

Velázquez.

– Identificación das etapas e das obras de Diego

Velázquez.

– Análise pautada dunha pintura como fonte de


– Visita virtual á Roma do Barroco.

GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE (INDICADORES DE LOGRO)


ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE


LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE

Bloque 1 Crit. Aval. B1.1. Localizar e interpretar espazos xeográficos e lugares nun mapa ou imaxe satélite

Est. Apr. XHB1.1.1. Clasifica e distingue tipos de mapas e imaxes satélite.

1.1.1.1 Explica que tipo de imaxes podemos tomar da Terra.

Amosa dificultades para expresarse e comunicar con claridade que tipo de imaxes se poden tomar da Terra.

Identifica algún tipo de imaxe que podemos tomar da Terra sen axuda docente e sen chegar a describila minimamente.

Identifica algunhas imaxes que podemos tomar da Terra sen axuda docente e descríbeas de forma simple.

Identifica todos os tipos de imaxes que podemos tomar da Terra sen axuda docente e descríbeas de forma correcta e co vocabulario adecuado.

D. P. 003 A. 02

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e en tecnoloxía

Bloque 1 Crit. Aval. B1.1. Localizar e interpretar espazos xeográficos e lugares nun mapa ou imaxe satélite.

Est. Apr. XHB1.1.3. Coñece e interpreta os tipos mapas temáticos.

1.1.3.1 Explica que tipo de imaxes podemos tomar da Terra.

Amosa dificultades para expresarse e comunicar con claridade que tipo de imaxes se poden tomar da Terra.

Identifica algún tipo de imaxe que podemos tomar da Terra sen axuda docente e sen chegar a describila minimamente.

Identifica algunhas imaxes que podemos tomar da Terra sen axuda docente e descríbeas de forma simple.

Identifica todos os tipos de imaxes que podemos tomar da Terra sen axuda docente e descríbeas de forma correcta e co vocabulario adecuado.

D. P. 003 A. 02



143




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE

Bloque 1 Crit. Aval. B1.1. Localizar e interpretar espazos xeográficos e lugares nun mapa ou imaxe satélite


1.1.2.1 Sitúa e localiza puntos xeográficos mediante un SIX e traza distintos percorridos, planificando rutas, tempos e organizando as visitas.

Utiliza un SIX de forma imprecisa e cometendo erros ao intentar situar e localizar puntos xeográficos, trazar percorridos, planificar rutas e tempos e organizar visitas, incluso con axuda docente constante.

Sitúa e localiza con axuda puntual docente, puntos xeográficos mediante un SIX e, con algúns erros e imprecisións, traza distintos percorridos, planifica rutas e tempos e organiza visitas.

Sitúa e localiza sen axuda docente e con certa soltura, puntos xeográficos mediante un SIX e, con algún erro, traza distintos percorridos, planifica rutas e tempos e organiza visitas.

Sitúa e localiza sen axuda docente e con moita soltura, puntos xeográficos mediante un SIX e, sen ningún erro, traza distintos percorridos, planifica rutas e tempos e organiza visitas.

D. P. 005 A. 03

Dixital



1.1.3.2 Sitúa e localiza puntos xeográficos mediante un SIX e traza distintos percorridos, planificando rutas, tempos e organizando as visitas.

Utiliza un SIX de forma imprecisa e cometendo erros ao intentar situar e localizar puntos xeográficos, trazar percorridos, planificar rutas e tempos e organizar visitas, incluso con axuda docente constante.

Sitúa e localiza con axuda puntual docente, puntos xeográficos mediante un SIX e, con algúns erros e imprecisións, traza distintos percorridos, planifica rutas e tempos e organiza visitas.

Sitúa e localiza sen axuda docente e con certa soltura, puntos xeográficos mediante un SIX e, con algún erro, traza distintos percorridos, planifica rutas e tempos e organiza visitas.

Sitúa e localiza sen axuda docente e con moita soltura, puntos xeográficos mediante un SIX e, sen ningún erro, traza distintos percorridos, planifica rutas e tempos e organiza visitas.

D. P. 005 A. 03

Dixital



1.1.3.3 Identifica e localiza as principais cordilleiras e ríos do continente americano a partir da observación dun planisferio.

Interpreta mapas físicos de forma moi imprecisa e comete erros ao intentar situar e recoñecer, usando o planisferio, incluso con axuda docente, as principais cordilleiras e ríos do continente americano.

Sitúa e recoñece, con axuda docente ou doutros compañeiros, mediante o uso pautado dun planisferio as principais cordilleiras e ríos do continente americano.

Sitúa e recoñece, con certa soltura, mediante o uso autónomo dun planisferio as principais cordilleiras e ríos do continente americano.

Sitúa e recoñece, con moita soltura e precisión, mediante o uso autónomo dun planisferio as principais cordilleiras e ríos do continente americano

D. P. 009 A. 01



144




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



1.1.3.4 Identifica e localiza as principais cordilleiras e ríos do continente africano a partir da observación dun planisferio.

Interpreta mapas físicos de forma moi imprecisa e comete erros ao intentar situar e recoñecer, usando o planisferio, incluso con axuda docente, as principais cordilleiras e ríos do continente africano.

Sitúa e recoñece, con axuda docente ou doutros compañeiros, mediante o uso pautado dun planisferio as principais cordilleiras e ríos do continente africano.

Sitúa e recoñece, con certa soltura, mediante o uso autónomo dun planisferio as principais cordilleiras e ríos do continente africano.

Sitúa e recoñece, con moita soltura e precisión, mediante o uso autónomo dun planisferio as principais cordilleiras e ríos do continente africano.

D. P. 009 A. 02




1.1.3.5 Observa un mapa proposto e localiza as principais unidades do relevo de Europa.

Segue instrucións de forma mecánica durante a observación dun mapa físico de Europa sen chegar a identificar con claridade as principais unidades do relevo de Europa.

Interpreta o mapa proposto e localiza algunhas das unidades do relevo de Europa de forma imprecisa e cometendo erros ocasionais.

Interpreta o mapa proposto e localiza as unidades máis importantes do relevo de Europa de forma adecuada.

Interpreta o mapa proposto e localiza as unidades relevantes do relevo de Europa con rapidez e precisión.

D. P. 011 A. 01




1.1.3.6 Identifica os ríos europeos máis destacados relacionándoos co relevo do territorio polo que discorren.

Indica o nome dalgúns ríos europeos de forma aleatoria sen relacionalos co relevo do territorio polo que discorren.

Indica o nome de ríos destacados de Europa sinalando o territorio polo que discorren e o seu relevo.

Indica o nome de ríos destacados de Europa explicando brevemente cal é o territorio polo que discorren e como é o relevo deste territorio.

Indica o nome de ríos destacados de Europa explicando con detalle cal é o territorio polo que discorren, como é o relevo deste territorio e como inflúe este relevo nas características do río.

D. P. 011 A. 02

Dixital


145




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



1.1.3.21 Identifica e localiza as principais penínsulas, arquipélagos e illas do continente europeo a partir da observación dun planisferio.

Interpreta mapas físicos de forma moi imprecisa e comete erros ao intentar situar e recoñecer, usando o planisferio, incluso con axuda docente, as principais penínsulas, arquipélagos e illas do continente europeo.

Sitúa e recoñece, con axuda docente ou doutros compañeiros, mediante o uso pautado dun planisferio as principais penínsulas, arquipélagos e illas do continente europeo.

Sitúa e recoñece, con certa soltura, mediante o uso autónomo dun planisferio as principais penínsulas, arquipélagos e illas do continente europeo.

Sitúa e recoñece, con moita soltura e precisión, mediante o uso autónomo dun planisferio as principais penínsulas, arquipélagos e illas do continente europeo.

D. P. 011 A. 03




1.1.3.9 Recoñece as principais unidades do relevo español identificando a súa disposición a partir da observación do Sistema Ibérico e a Meseta.

Observa o mapa físico de España e localiza o Sistema Ibérico sen chegar a comprender nin a describir con claridade a disposición da unidades do relevo de España.

Localiza o Sistema Ibérico e a Meseta nun mapa e esboza unha descrición incompleta ou con incorreccións sobre a disposición das unidades do relevo español establecendo a súa disposición en relación ao Sistema Ibérico ou á Meseta.

Localiza o Sistema Ibérico e a Meseta nun mapa e realiza adecuadamente unha breve descrición sobre a disposición das unidades do relevo español establecendo a súa disposición en relación ao Sistema Ibérico ou á Meseta.

Localiza o Sistema Ibérico e a Meseta nun mapa e realiza correctamente unha descrición precisa e moi detallada sobre a disposición das unidades do relevo español establecendo a súa disposición en relación ao Sistema Ibérico ou á Meseta.

D. P. 013 A. 03

Aprender a aprender



1.1.3.7 Recoñece e sitúa nun mapa físico as Cordilleiras Béticas e as dúas aliñacións montañosas que as conforman.

Sitúa as Cordilleiras Béticas nun mapa sen chegar a identificar as dúas aliñacións montañosas que as conforman.

Localiza as Cordilleiras Béticas nun mapa e sitúa adecuadamente as dúas aliñacións montañosas que constitúen as Cordilleiras Béticas.

Localiza as Cordilleiras Béticas nun mapa e sitúa adecuadamente as dúas aliñacións montañosas que constitúen as Cordilleiras Béticas sinalando a existencia da Depresión Intrabética.

Localiza as Cordilleiras Béticas nun mapa, sitúa adecuadamente as dúas aliñacións montañosas que constitúen as Cordilleiras Béticas sinalando a existencia da Depresión Intrabética e establece en cal destas aliñacións se encontran os picos máis elevados e distíngueos.

D. P. 013 A. 04



146




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



1.1.3.8 Describe, a partir da observación dun mapa físico as características do relevo insular español sinalando os arquipélagos e illas que o configuran.

Identifica nun mapa os arquipélagos balear e canario sen describilos nin enumerar as illas que os configuran.

Identifica os arquipélagos balear e canario establecendo que configuran o relevo insular español e sinalando o nome das illas que os conforman.

Identifica os arquipélagos balear e canario establecendo que configuran o relevo insular español e memoriza o nome das illas que conforman ambos os dous arquipélagos.

Identifica os arquipélagos balear e canario establecendo que configuran o relevo insular español, memoriza o nome das illas que conforman ambos os dous arquipélagos e recoñece as principais unidades de relevo de cada arquipélago.

D. P. 013 A. 05




1.1.3.10 Elabora un texto explicativo detallado describindo as principais características do litoral español, as súas costas e os seus accidentes xeográficos.

Esboza unha explicación incompleta e pouco detallada sobre as principais características do litoral español.

Describe brevemente e con corrección as principais características do litoral español e cita os tipos de costa que predominan en España.

Describe adecuadamente as principais características do litoral español, explica de forma concisa os tipos de costa que predominan en España e sinala o nome dalgún accidente xeográfico costeiro relevante.

Describe con certo grao de detalle as principais características do litoral español, explica os tipos de costa que predominan en España e localiza os principais accidentes xeográficos costeiros relevantes.

D. P. 015 A. 01

Comunicación lingüística



1.1.3.11 Analiza un mapa físico e localiza os principais ríos de España e as súas vertentes fluviais.

Segue instrucións de forma mecánica durante a observación dun mapa físico de España e localiza unicamente algúns ríos de España.

Interpreta o mapa proposto e localiza todos os ríos importantes de España e a vertente na que desembocan.

Interpreta o mapa proposto e localiza todos os ríos importantes de España sinalando a vertente na que desembocan e os seus afluentes máis destacados.

Interpreta o mapa proposto e localiza todos os ríos importantes de España, sinala a vertente na que desembocan estes ríos e os seus afluentes máis destacados e localiza os cursos de auga dos arquipélagos.

D. P. 015 A. 02

Dixital


147




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



1.1.3.24 Analiza de forma combinada fotografías e climogramas para describir a partir da súa análise as características climáticas e paisaxísticas da sabana e da selva.

Observa climogramas e fotografías de forma mecánica e pouco comprensiva, incluso con axuda docente, e cústalle formular criterios oportunos para identificar a selva e a sabana.

Interpreta climogramas e fotografías con axuda docente ocasional e distingue a selva e a sabana a partir da análise combinada de fotos e climogramas.

Interpreta climogramas e fotografías de forma autónoma e distingue a selva e a sabana a partir da análise combinada de fotos e climogramas explicando moi brevemente algunhas das súas características xeográficas e paisaxísticas.

Interpreta climogramas e fotografías de forma autónoma e distingue a selva e a sabana a partir da análise combinada de fotos e climogramas explicando de forma detallada as súas principais características xeográficas e paisaxísticas.

D. P. 016 A. 02




1.1.3.25 Observa unha imaxe e un climograma dunha paisaxe da zona ártica e explica as características fundamentais do clima e a vexetación dos territorios desta zona climática.

Sinala que unha imaxe corresponde a unha paisaxe de clima frío e ten dificultades para relacionar a paisaxe e a vexetación que corresponden a unha foto dunha paisaxe ártica coas características propias da zona climática que lle corresponde.

Establece que unha imaxe corresponde a unha paisaxe de clima frío e describe brevemente como o clima inflúe na vexetación de rexións como a representada na foto a partir da observación dun climograma.

Establece con claridade que unha imaxe corresponde a unha paisaxe de clima frío e describe como o clima inflúe na vexetación de rexións como a representada na foto a partir da observación dun climograma sinalando os principais trazos do clima polar.

Establece con claridade que unha imaxe corresponde a unha paisaxe de clima frío e describe como o clima inflúe na vexetación e o poboamento de rexións como a representada na foto a partir da observación dun climograma describindo con certo grao de detalle os principais trazos do clima polar.

D. P. 017 A. 04

Aprender a aprender



1.1.3.27 Explica de forma razoada as características climáticas das selvas ecuatoriais e como o clima inflúe na frondosidade da súa vexetación.

Identifica a frondosidade da selva ecuatorial e sinala que é unha zona con chuvias abundantes.

Explica brevemente algunhas das características do clima das selvas ecuatoriais que favorecen a frondosidade destas rexións.

Explica correctamente a maioría do clima das selvas ecuatoriais que favorece a frondosidade destas rexións.

Explica correctamente todas as características do clima das selvas ecuatoriais que favorece a frondosidade destas rexións.

D. P. 017 A. 05

Aprender a aprender


148




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE

Bloque 2 Crit. Aval. B2.5. Entender a idea de desenvolvemento sustentable e as súas implicacións.

Est. Apr. XHB2.5.1. Define o desenvolvemento sustentable e describe conceptos clave relacionados con el.

2.5.1.15 Describe detalladamente os efectos da tala abusiva de árbores na selva amazónica.

Explica de forma imprecisa e sen empregar o léxico adecuado algún efecto da tala abusiva de árbores na selva amazónica.

Explica, empregando un léxico adecuado, algunhas das repercusións da tala abusiva de árbores na selva amazónica.

Explica, de forma detallada e empregando o léxico adecuado, as repercusións da tala abusiva de árbores na selva amazónica.

Explica, de forma precisa, detallada e empregando o léxico adecuado, as repercusións da tala abusiva de árbores na selva amazónica ampliando para isto a súa información a partir da procura de información en fontes alternativas ao libro de texto.

D. P. 017 A. 07

Sociais e cívicas



1.1.3.28 Sintetiza as características fundamentais das paisaxes polares e de alta montaña.

Amosa dificultades para sintetizar e resumir as características fundamentais das paisaxes polares e de alta montaña.

Sintetiza e resume algunha das características fundamentais das paisaxes polares e de alta montaña.

Sintetiza e resume as características fundamentais das paisaxes polares e de alta montaña.

Sintetiza, resume e explica razonadamente as características fundamentais das paisaxes polares e de alta montaña.

D. P. 017 A. 10

Aprender a aprender



1.1.3.26 Interpreta de forma combinada fotografías e climogramas para describir a partir da súa análise as características climáticas e paisaxísticas dos tres grandes tipos de paisaxes temperadas que se dan en Europa.

Observa climogramas e fotografías de forma mecánica e pouco comprensiva, incluso con axuda docente, e cústalle formular criterios oportunos para identificar os tres grandes tipos de paisaxes temperadas que se dan en Europa.

Interpreta climogramas e fotografías con axuda docente ocasional e distingue os tres grandes tipos de paisaxes temperadas que se dan en Europa a partir da análise combinada de fotos e climogramas.

Interpreta climogramas e fotografías de forma autónoma e distingue os tres grandes tipos de paisaxes temperadas que se dan en Europa a partir da análise combinada de fotos e climogramas explicando moi brevemente algunhas das súas características xeográficas e paisaxísticas.

Interpreta climogramas e fotografías de forma autónoma e distingue os tres grandes tipos de paisaxes temperadas que se dan en Europa a partir da análise combinada de fotos e climogramas explicando de forma detallada as súas principais características xeográficas e paisaxísticas.

D. P. 018 A. 01



149




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



1.1.3.22 Recoñece a paisaxe oceánica como unha zona de paisaxe temperada en Europa e explica como inflúe a proximidade do Atlántico nas súas temperaturas e precipitacións a partir da observación dun mapa temático.

Localiza as zonas de Europa nas que predomina a paisaxe oceánica e sinala que é unha zoma de clima suave e húmido sen chegar a establecer conexións entre estas características climáticas e a proximidade do Océano Atlántico.

Localiza as zonas de Europa nas que predomina a paisaxe oceánica e explica de forma imprecisa ou incompleta as conexións existentes entre estas características climáticas e a proximidade do Océano Atlántico a partir da análise dun mapa temático.

Localiza as zonas de Europa nas que predomina a paisaxe oceánica e explica as conexións existentes entre estas características climáticas e a proximidade do Océano Atlántico a partir da análise dun mapa temático.

Localiza as zonas de Europa nas que predomina a paisaxe oceánica e explica as conexións existentes entre estas características climáticas e a proximidade do Océano Atlántico identificando nun mapa os ventos do Atlántico e comprendendo a súa influencia sobre o clima e as precipitacións.

D. P. 019 A. 04




1.1.3.23 Describe as características climáticas dos veráns e os invernos na paisaxe mediterránea axudándose para isto da análise dun mapa.

Sinala que a paisaxe mediterránea corresponde a unha paisaxe de clima temperado sen establecer as causas disto nin describir con precisión os trazos do clima no verán e o inverno mediterráneos.

Explica de forma imprecisa ou incompleta como o Mar Mediterráneo favorece a existencia de veráns calorosos e invernos suaves a partir da análise dun mapa temático.

Explica con certo grao de detalle como o Mar Mediterráneo favorece a existencia de veráns calorosos e invernos suaves a partir da análise dun mapa temático.

Explica con detalle como o Mar Mediterráneo favorece a existencia de veráns calorosos e invernos suaves caracterizando a importancia dos ventos subtropicales a partir da análise dun mapa temático.

D. P. 019 A. 05




1.1.3.30 Explica as diferenzas entre o clima continental e o continental extremo sinalando a orixe destas diferenzas.

Diferenza o clima continental extremo do continental de forma imprecisa e sen chegar a detallar tales diferenzas nun texto explicativo.

Diferenza o clima continental extremo do continental e cita algunha das principais diferenzas entre ambos os dous tipos de clima.

Diferenza o clima continental extremo do continental e explica brevemente as principais diferenzas entre ambos os dous tipos de clima.

Diferenza o clima continental extremo do continental e explica con detalle as principais diferenzas entre ambos os dous tipos de clima e a orixe de tales diferenzas.

D. P. 019 A. 06

Aprender a aprender


150




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



1.1.3.29 Caracteriza as actividades económicas da paisaxe oceánica ou atlántica en Europa relacionándoas coas características do seu clima e a súa paisaxe.

Identifica algunhas das actividades económicas propias da paisaxe oceánica sen explicar a súa relación co clima ou coa paisaxe.

Identifica as maioría das actividades económicas propias da paisaxe oceánica e sinala a súa relación co clima húmido propio da paisaxe oceánica.

Identifica as actividades económicas propias da paisaxe oceánica e explica brevemente a súa relación co clima húmido e suave propio da paisaxe oceánica.

Identifica as actividades económicas propias da paisaxe oceánica e explica con certo grao de detalle a súa relación co clima húmido e suave propio da paisaxe oceánica.

D. P. 019 A. 08

Sociais e cívicas



1.1.3.15 Redacta un texto describindo como incide a latitude na configuración das distintas zonas climáticas e as diferentes paisaxes do Sur e do Norte de España.

Identifica que no Sur de España o clima adoita ser máis cálido que no Norte sen desenvolver ningunha explicación ao respecto.

Establece unha relación clara entre o clima e a latitude esbozando unha explicación breve sobre por que no Sur de España o clima é máis cálido que no Norte.

Explica de forma adecuada que é a latitude e por que o clima é máis cálido no Sur de España que no Norte.

Explica de forma detallada e precisa que é a latitude e por que o clima é máis cálido no Sur de España que no Norte.

D. P. 020 A. 04




1.1.3.12 Identifica os tipos de paisaxes de España a partir da observación dun mapa.

Enumera algúns dos distintos tipos de paisaxes de España.

Enumera os distintos tipos de paisaxes que se dan en España, sitúaos xeograficamente de forma aproximada e sinala algunha das súas características.

Enumera os distintos tipos de paisaxes que se dan en España, sinala algunha das súas características e sitúaos xeograficamente de forma bastante precisa sinalando a relación existente entre paisaxe e latitude e proximidade ao mar.

Enumera os distintos tipos de paisaxes que se dan en España, detalla con precisión as súas características e sitúaos xeograficamente de forma exacta explicando a relación existente entre paisaxe e latitude e proximidade ao mar.

D. P. 020 A. 05

Dixital


151




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



1.1.3.14 Describe o clima dunha paisaxe oceánica propia da zona norte de España a partir da análise dun climograma.

Observa un climograma de forma imprecisa e limítase a seguir pautas ou a responder preguntas do docente de forma mecánica amosando unha baixa comprensión do climograma e dos seus datos sobre o clima oceánico.

Interpreta un climograma con axuda docente ocasional, comprende de forma aproximada a información do climograma e sinala os principais trazos do clima das paisaxes oceánicas.

Interpreta un climograma de forma autónoma comprendendo e describindo de forma adecuada a información que transmite o climograma en relación ás temperaturas dunha paisaxe oceánica.

Interpreta un climograma de forma autónoma, describe de forma detallada a información que transmite o climograma en relación ás temperaturas dunha paisaxe oceánica e explica por que na paisaxe oceánica as temperaturas están pouco contrastadas.

D. P. 021 A. 06




1.1.3.16 Elabora unha explicación precisa e detallada sobre a influencia que exerce na zona norte de España o Océano Atlántico sobre as temperaturas e as precipitacións.

Redacta unha explicación incompleta e pouco detallada sobre a influencia que exerce na zona norte de España o Océano Atlántico sobre as temperaturas e as precipitacións.

Explica brevemente e con corrección a influencia que exerce na zona norte de España o Océano Atlántico sobre as temperaturas e as precipitacións.

Explica adecuadamente a influencia que exerce na zona norte de España o Océano Atlántico sobre as temperaturas e as precipitacións.

Explica con certo grao de detalle a influencia que exerce na zona norte de España o Océano Atlántico sobre as temperaturas e as precipitacións.

D. P. 021 A. 08




2.5.1.16 Analiza e explica os efectos da actividade turística sobre a paisaxe mediterránea española.

Explica de forma imprecisa e sen empregar o léxico adecuado algún efecto da actividade turística sobre a paisaxe mediterránea española.

Explica, empregando un léxico adecuado, algunhas das repercusións da actividade turística sobre a paisaxe mediterránea española.

Explica, de forma detallada e empregando o léxico adecuado, as repercusións da actividade turística sobre a paisaxe mediterránea española.

Explica, de forma precisa, detallada e empregando o léxico adecuado, as repercusións da actividade turística sobre a paisaxe mediterránea español ampliando para isto a súa información a partir da procura de información en fontes alternativas ao libro de texto.

D. P. 021 A. 11

Sociais e cívicas


152




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



1.1.3.17 Describe o clima dunha paisaxe de interior da Península a partir da análise dun climograma.

Observa un climograma de forma imprecisa e limítase a seguir pautas ou a responder preguntas do docente de forma mecánica amosando unha baixa comprensión do climograma e dos seus datos sobre o clima dunha paisaxe de interior da Península.

Interpreta un climograma con axuda docente ocasional, comprende de forma aproximada a información do climograma e sinala os principais trazos do clima dunha paisaxe de interior da Península.

Interpreta un climograma de forma autónoma comprendendo e describindo de forma adecuada a información que transmite o climograma en relación ás temperaturas e as precipitacións dunha paisaxe de interior da Península.

Interpreta un climograma de forma autónoma, describe de forma detallada a información que transmite o climograma en relación ás temperaturas e as precipitacións dunha paisaxe dunha paisaxe de interior da Península.

D. P. 022 A. 01

Dixital



1.1.3.18 Caracteriza o clima dunha paisaxe de montaña da Península a partir da análise dun climograma.

Interpreta un climograma de forma imprecisa e limítase a seguir pautas ou a responder preguntas do docente de forma mecánica amosando unha baixa comprensión do climograma e dos seus datos sobre o clima dunha paisaxe peninsular de montaña.

Analiza un climograma con axuda docente ocasional, comprende de forma aproximada a información do climograma e sinala os principais trazos do clima dunha paisaxe peninsular de montaña.

Analiza un climograma de forma autónoma comprendendo e describindo de forma adecuada a información que transmite o climograma en relación ás temperaturas e ás precipitacións dunha paisaxe peninsular de montaña.

Analiza un climograma de forma autónoma, describe de forma detallada a información que transmite o climograma en relación ás temperaturas e ás precipitacións dunha paisaxe peninsular de montaña.

D. P. 022 A. 02

Dixital


153




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



1.1.3.19 Caracteriza o hábitat da España interior prestándolles atención tanto aos seus elementos naturais como aos humanos.

Recoñece vagamente cal é o hábitat da España interior e sinala de forma inconexa ou imprecisa algunha característica deste hábitat.

Identifica e describe brevemente as principais características do hábitat da España interior comentando como é a súa vexetación e como se distribúe no territorio a poboación.

Identifica e describe adecuadamente as características do hábitat da España interior explicando como é a súa vexetación, como se distribúe no territorio a poboación e sinalando que o turismo beneficiou o desenvolvemento das zonas rurais.

Identifica e caracteriza con detalle as características do hábitat da España interior explicando como é a súa vexetación, como se distribúe no territorio a poboación e analizando o impacto da actividade turística sobre o desenvolvemento das zonas rurais da España interior.

D. P. 022 A. 05




1.1.3.13 Sitúa xeograficamente as illas Canarias e relaciona a súa localización coas precipitacións do arquipélago

Sitúa xeograficamente as illas Canarias de forma aproximada e comprende unicamente de forma vaga ou intuitiva que a localización do arquipélago está relacionada co seu índice de precipitacións.

Sitúa xeograficamente as illas Canarias de forma adecuada e explica de forma breve como a súa localización incide nas precipitacións do arquipélago.

Sitúa xeograficamente as illas Canarias de forma precisa, explica con certo grao de precisión como a situación de Canarias determina un clima subtropical árido con baixas precipitacións e sinala de forma imprecisa a existencia de illas con maiores precipitacións ca outras dentro do arquipélago canario.

Sitúa xeograficamente as illas Canarias de forma precisa, explica con precisión como a situación de Canarias determina un clima subtropical árido con baixas precipitacións e explica brevemente por que as illas occidentais teñen un índice de precipitacións maior que o das illas orientais do arquipélago canario.

D. P. 023 A. 08



154




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



1.1.3.20 Describe o clima dunha paisaxe de Canarias a partir da análise dun climograma.

Interpreta un climograma de forma imprecisa e limítase a seguir pautas ou a responder preguntas do docente de forma mecánica amosando unha baixa comprensión do climograma e dos seus datos sobre o clima dunha paisaxe de Canarias.

Analiza un climograma con axuda docente ocasional, comprende de forma aproximada a información do climograma e sinala os principais trazos do clima dunha paisaxe de Canarias.

Analiza un climograma de forma autónoma comprendendo e describindo de forma adecuada a información que transmite o climograma en relación ás temperaturas e ás precipitacións dunha paisaxe de Canarias.

Analiza un climograma de forma autónoma, describe de forma detallada a información que transmite o climograma en relación ás temperaturas e ás precipitacións dunha paisaxe de Canarias.

D. P. 023 A. 10, 11

Dixital

Bloque 2 Crit. Aval. B2.1. Coñecer a organización administrativa e territorial de España.

Est. Apr. XHB2.1.1. Distingue nun mapa político a distribución territorial de España: comunidades autónomas, capitais, provincias e illas.

2.1.1.1 Define que é o Estado e explica que papel desempeñan as fronteiras nos Estados.

Amosa dificultades para comprender o concepto de Estado e definilo incluso coa axuda do docente.

Define de forma imprecisa que é o Estado e explica vagamente que papel desempeñan as fronteiras nos Estados.

Define de forma correcta pero simple que é o Estado e explica con poucas palabras que papel desempeñan as fronteiras nos Estados.

Define de forma precisa que é o Estado e explica cun vocabulario rico que papel desempeñan as fronteiras nos Estados, axudándose de exemplos que o ilustran.

T. 01

P. 027 A. 04




2.1.1.2 Razoa por que certos territorios dun Estado poden gozar de certa autonomía.

Presenta dificultades para ver que certos territorios dun Estado gozan de certa autonomía.

Explica de forma simple pero con erros por que certos territorios dun Estado poden gozar de certa autonomía.

Razoa de forma simple por que certos territorios dun Estado poden gozar de certa autonomía aínda que con criterios pouco argumentados.

Razoa de forma correcta por que certos territorios dun Estado poden gozar de certa autonomía ofrecendo argumentos sólidos e exemplos que o ilustran.

T. 01

P. 027 A. 05

Aprender a aprender

Bloque 2 Crit. Aval. B2.12. Analizar gráficos de barras por países e textos onde se reflictan os niveis de consumo, o comercio desigual e a débeda externa entre países en desenvolvemento e os desenvolvidos.

Est. Apr. XHB2.12.3. Describe o funcionamento dos intercambios a nivel internacional, utilizando mapas temáticos e gráficos nos que se reflictan as liñas de intercambio.

2.12.3.14 Explicar por que as relacións internacionais tenden ao multilateralismo.

Presenta dificultades para comprender que é o multilateralismo e establecer relacións coa temática do apartado incluso coa axuda do docente.

Comprende que é o multilateralismo pero ten algunha dificultade para explicar as relacións internacionais actuais cometendo erros.

Explica con algunha imprecisión por que as relacións internacionais tenden ao multilateralismo.

Explica con gran precisión por que as relacións internacionais tenden ao multilateralismo e o ilustra con exemplos claros e perfectamente escollidos.

T. 01

P. 029 A. 01

Aprender a aprender


155




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE

Bloque 2 Crit. Aval. B2.10. Entender os fluxos e os bloques comerciais.

Est. Apr. XHB2.10.1. Define os indicadores que miden os intercambios económicos dun país.

2.10.1.2 Busca información sobre a China e explica a súa importancia no panorama político e económico do mundo.

Ten dificultades para buscar información sobre a China e a súa importancia no panorama político e económico mundial.

Busca información imprecisa sobre a China e explica a súa importancia no panorama político e económico do mundo aínda que esquecendo datos relevantes.

Busca información sobre a China e explica a súa importancia no panorama político e económico do mundo esquecendo algún dato importante.

Busca información precisa e amplía sobre a China e explica a súa importancia no panorama político e económico do mundo achegando datos importantes e relevantes e exemplos clarificadores.

T. 01

P. 029 A. 02

Dixital



2.12.3.15 Busca información sobre a China e explica a súa importancia no panorama político e económico do mundo.

Ten dificultades para buscar información sobre a China e a súa importancia no panorama político e económico mundial.

Busca información imprecisa sobre a China e explica a súa importancia no panorama político e económico do mundo aínda que esquecendo datos relevantes.

Busca información sobre a China e explica a súa importancia no panorama político e económico do mundo esquecendo algún dato importante.

Busca información precisa e amplía sobre a China e explica a súa importancia no panorama político e económico do mundo achegando datos importantes e relevantes e exemplos clarificadores.

T. 01

P. 029 A. 02

Dixital



2.12.3.16 Cita as áreas economicamente máis desenvoltas e localízaas no seu correspondente continente.

Amosa dificultades para citar algunha das áreas economicamente máis desenvoltas con axuda docente pero sen chegar a localizala no seu continente correspondente.

Cita algunha das áreas economicamente máis desenvoltas sen axuda docente e localízaa con grande imprecisión no seu continente correspondente.

Cita algunhas das áreas economicamente máis desenvoltas sen axuda docente e localízaas con algunha imprecisión no seu continente correspondente.

Cita todas as áreas economicamente máis desenvoltas sen axuda docente e localízaas con gran precisión no seu continente correspondente.

T. 01

P. 029 A. 03



156




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE

Bloque 2 Crit. Aval. B2.13. Relacionar áreas de conflito bélico no mundo con factores económicos.

Est. Apr. XHB2.13.2. Sinala áreas de conflito bélico no mapamundi e relaciónaas con factores económicos.

2.13.2.5 Indica en que continentes se sitúan os países pobres e os países esquecidos.

Amosa dificultades para indicar en que continente se sitúa algún dos países pobres ou algún dos países esquecidos incluso coa axuda docente.

Indica en que continente se sitúa algún dos países pobres ou algún dos países esquecidos sen a axuda docente e con algunha imprecisión.

Indica en que continentes se sitúan algúns dos países pobres e algúns dos países esquecidos sen a axuda docente e con algunha pequena imprecisión.

Indica en que continentes se sitúan os países pobres e os países esquecidos sen a axuda docente, demostrando gran precisión e corrección na súa localización.

T. 01

P. 029 A. 05




2.12.3.17 Explica que é a ONU e cita as súas obxectivos básicos consultando o tiching para elaborar un organigrama.

Presenta dificultades para recoñecer que é a ONU e algún dos seus obxectivos básicos incluso coa axuda docente.

Recoñece que é a ONU, explica que é con algunha dificultade e confusión, e cita algúns dos seus obxectivos básicos sen a axuda docente.

Recoñece que é a ONU, explica que é con algunha confusión, e cita algúns dos seus obxectivos básicos sen a axuda docente e utilizando o tiching para elaborar un organigrama.

Recoñece que é a ONU, explica que é con claridade e precisión, e cita cales son as súas obxectivos básicos sen a axuda docente e utilizando o tiching para elaborar un organigrama.

T. 01

P. 031 A. 01




2.12.3.18 Busca información sobre os fondos, programas ou axencias da ONU e elabora unha ficha sobre a UNICEF, a UNESCO, a ACNUR e a FAO.

Ten dificultades para buscar información sobre os fondos, programas ou axencias da ONU confundíndoos entre eles e elaborando unha ficha con erros e imprecisións sobre a UNICEF, a UNESCO, a ACNUR e a FAO.

Busca información sobre os fondos, programas ou axencias da ONU amosando algunha confusión e elabora unha ficha con algúns erros sobre a UNICEF, a UNESCO, a ACNUR e a FAO.

Busca información amplía sobre os fondos, programas ou axencias da ONU aínda que cometendo algunha confusión e elabora unha ficha con algún erro sobre a UNICEF, a UNESCO, a ACNUR e a FAO.

Busca información amplía e precisa sobre os fondos, programas ou axencias da ONU sen cometer confusións e elabora unha ficha completa e correcta sobre a UNICEF, a UNESCO, a ACNUR e a FAO.

T. 01

P. 031 A. 02




2.12.3.19 Busca na Internet a Declaración Universal dos Dereitos Humanos e relaciona os artigos 1 e 2 co problema da emigración.

Amosa dificultades para buscar na Internet a Declaración Universal dos Dereitos Humanos incluso coa axuda docente.

Busca con dificultades na Internet a Declaración Universal dos Dereitos Humanos e relaciona de forma ambigua e imprecisa os artigos 1 e 2 co problema da emigración.

Busca na Internet a Declaración Universal dos Dereitos Humanos e relaciona de forma un pouco imprecisa os artigos 1 e 2 co problema da emigración.

Busca con facilidade na Internet a Declaración Universal dos Dereitos Humanos e relaciona de forma precisa e correcta os artigos 1 e 2 co problema da emigración utilizando un vocabulario rico e adecuado.

T. 01

P. 031 A. 09

Dixital


157




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.1.1.3 Busca información sobre cando se aprobaron cada un dos Estatutos das Comunidades Autónomas de España.

Ten dificultades para bsucar información sobre cando se aprobou algún dos Estatutos das Comunidades Autónomas de España incluso coa axuda docente.

Busca información imprecisa sobre cando se aprobou algún dos Estatutos das Comunidades Autónomas de España.

Busca información sobre cando se aprobaron algúns dos Estatutos das Comunidades Autónomas de España aínda que con algunha incorrección.

Busca información precisa sobre cando se aprobaron cada un dos Estatutos das Comunidades Autónomas de España.

T. 01

P. 033 A. 01

Dixital



2.1.1.4 Explica que son os municipios e detalla cales son as competencias que ten o Concello.

Amosa dificultades para explicar con axuda docente que son os municipios e indicar algunha das competencias do Concello.

Explica con imprecisións que son os municipios e indica algunha das competencias que ten o Concello.

Explica con corrección que son os municipios e indica algunhas das competencias que ten o Concello.

Explica con precisión que son os municipios e detalla cales son as competencias que ten o Concello.

T. 01

P. 033 A. 05




2.1.1.5 Describe cales son as funcións que teñen as provincias e as deputacións provinciais.

Presenta dificultades para describir algunha das funcións que teñen as provincias e as deputacións provinciais con axuda docente pero amosando frecuentes confusións.

Describe de forma autónoma algunha das funcións que teñen as provincias e as deputacións provinciais confundíndoas con frecuencia.

Describe de forma autónoma e correcta algunhas das funcións que teñen as provincias e as deputacións provinciais.

Describe de forma autónoma e correcta cales son as funcións que teñen as provincias e as deputacións provinciais.

T. 01

P. 033 A. 06




2.1.1.6 Enumera e contabiliza cantas Comunidades Autónomas hai en España e explica como están organizadas Ceuta

e Melilla.

Ten dificultades para enumerar e contabilizar cantas Comunidades Autónomas hai en España e explicar con imprecisións como están organizadas Ceuta e Melilla incluso coa axuda docente.

Enumera e contabiliza algunhas Comunidades Autónomas que hai en España con erros e explica de forma imprecisa como están organizadas Ceuta

e Melilla.

Enumera e contabiliza algunhas Comunidades Autónomas que hai en España con algún pequeno erro e explica de forma correcta pero simple como están organizadas Ceuta

e Melilla.

Enumera e contabiliza todas as Comunidades Autónomas que hai en España sen erros e explica de forma correcta e precisa como están organizadas Ceuta

e Melilla. Ademais é capaz de indicar todas as capitais autonómicas.

T. 01

P. 035 A. 05



158




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.1.1.7 Distingue cales son as institucións de autogoberno das Comunidades Autónomas.

Amosa dificultades para distinguir algunha das institucións de autogoberno das Comunidades Autónomas incluso coa axuda docente e frecuentemente comete confusións.

Distingue algunha das institucións de autogoberno das Comunidades Autónomas sen axuda pero confúndeas con frecuencia.

Distingue algunhas das institucións de autogoberno das Comunidades Autónomas sen axuda pero comete algunha confusión ocasional.

Distingue cales son as institucións de autogoberno das Comunidades Autónomas sen axuda e sen cometer ningunha confusión.

T. 01

P. 035 A. 07




2.1.1.8 Relaciona a descentralización do poder en España co achegamento das decisións políticas aos cidadáns.

Presenta dificultades para comprender a descentralización do poder en España e relacionalo co achegamento das decisións políticas aos cidadáns.

Le a frase pero ten algunhas dificultades para comentala e relacionar a descentralización do poder en España co achegamento das decisións políticas aos cidadáns.

Le a frase pero ten algunha dificultade para comentala e relacionar a descentralización do poder en España co achegamento das decisións políticas aos cidadáns utilizando un vocabulario adecuado.

Le a frase e amosa facilidade para comentala e relacionar a descentralización do poder en España co achegamento das decisións políticas aos cidadáns utilizando un vocabulario adecuado e rico.

T. 01

P. 035 A. 09


Bloque 2 Crit. Aval. B2.4. Coñecer as características de diversos tipos de sistemas económicos.

Est. Apr. XHB2.4.1. Diferencia aspectos concretos e a súa interrelación dentro dun sistema económico.

2.4.1.31 Indica as vantaxes que ten o desenvolvemento dun mercado común europeo e explica como repercutiu na economía europea a circulación do euro.

Amosa dificultades para detectar algunha vantaxe que ten o desenvolvemento dun mercado común incluso coa axuda do docente.

Indica algunha das vantaxes que ten o desenvolvemento dun mercado común europeo e explica de forma ambigua e pouco precisa como repercutiu na economía europea a circulación do euro.

Indica algunhas das vantaxes que ten o desenvolvemento dun mercado común europeo e explica de forma correcta pero cun vocabulario vulgar como repercutiu na economía europea a circulación do euro.

Indica todas as vantaxes que ten o desenvolvemento dun mercado común europeo e explica de forma correcta, precisa e cun vocabulario rico e adecuado como repercutiu na economía europea a circulación do euro.

T. 01

P. 037 A. 02



159




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.12.3.20 Elixe unha das comisións do Parlamento Europeo e busca información na Internet sobre os aspectos que trata.

Presenta dificultades para buscar información na Internet sobre os aspectos que trata algunha das comisións do Parlamento Europeo incluso coa axuda docente.

Elixe unha das comisións do Parlamento Europeo e busca información imprecisa e incompleta na Internet sobre os aspectos que trata.

Elixe unha das comisións do Parlamento Europeo e busca información completa pero pouco precisa na Internet sobre os aspectos que trata.

Elixe unha das comisións do Parlamento Europeo e busca información completa e precisa na Internet sobre os aspectos que trata. Ademais, acompáñao de datos concretos e exemplos.

T. 01

P. 037 A. 03

Dixital



2.12.3.21 Explica que función realiza o Consello da UE e o Parlamento Europeo.

Ten dificultades para diferenciar o Consello da UE e o Parlamento Europeo incluso con axuda docente.

Explica as funcións que realizan o Consello da UE e o Parlamento Europeo aínda que comete confusións e a información achegada é incompleta e imprecisa.

Explica as funcións que realizan o Consello da UE e o Parlamento Europeo aínda que comete algunha confusión e faltan algúns datos importantes.

Explica as funcións que realizan o Consello da UE e o Parlamento Europeo sen cometer confusións e achegando datos importantes e relevantes xunto a exemplos clarificadores.

T. 01

P. 037 A. 04

Aprender a aprender


Est. Apr. XHB2.13.1. Realiza un informe sobre as medidas para tratar de superar as situacións de pobreza.

2.13.1.9 Explica con que finalidade se crearon as ONG.

Presenta dificultades para entender para que se crearon as ONG incluso coa axuda docente.

Explica con que finalidade se crearon as ONG de forma imprecisa e incompleta.

Explica con que finalidade se crearon as ONG de forma completa, precisa e simple.

Explica con que finalidade se crearon as ONG de forma completa, precisa e ampliando a información con exemplos clarificadores.

T. 01

P. 039 A. 02

Aprender a aprender


160




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.13.1.10 Participa nun debate no que valoran o papel das ONG e o FSM na resolución dos grandes problemas do mundo.

Ten dificultades para participar nun debate cos compañeiros e valorar o papel das ONG e o FSM na resolución dos grandes problemas do mundo.

Participa pasivamente nun debate cos compañeiros para valorar o papel das ONG e o FSM na resolución dos grandes problemas do mundo.

Participa activamente nun debate cos compañeiros para valorar o papel das ONG e o FSM na resolución dos grandes problemas do mundo.

Participa activamente nun debate cos compañeiros para valorar o papel das ONG e o FSM na resolución dos grandes problemas do mundo achegando opinións propias solidamente argumentadas e coa axuda de exemplos.

T. 01

P. 039 A. 08

Social e cidadá



2.13.1.11 Opina sobre a posición das ONG como lobbys ou grupos de presión.

Amosa dificultades para amosar unha mínima opinión sobre a posición das ONG como lobbys ou grupos de presión incluso coa axuda docente.

Opina minimamente sobre a posición das ONG como lobbys ou grupos de presión pero sen chegar a razoalo de forma correcta.

Opina sobre a posición das ONG como lobbys ou grupos de presión pero razoando os seus argumentos de forma simple.

Opina sobre a posición das ONG como lobbys ou grupos de presión razoando os seus argumentos de forma precisa, cun vocabulario rico e adecuado e coa axuda de exemplos.

T. 01

P. 039 A. 09

Social e cidadá



2.12.3.22 Compara dous mapas políticos de Europa, analiza a evolución das súas fronteiras e extrae as súas propias conclusións.

Presenta dificultades para comparar dous mapas políticos de Europa e analizalos coa axuda docente.

Compara dous mapas políticos de Europa e analiza a evolución das súas fronteiras de forma imprecisa e incompleta sen chegar a extraer conclusións.

Compara dous mapas políticos de Europa, analiza a evolución das súas fronteiras con algún erro ou imprecisión e extrae algunha pequena conclusión.

Compara dous mapas políticos de Europa, analiza a evolución das súas fronteiras con precisión e exactitude e extrae diversas conclusións.

T. 01

P. 040 A. 00 Aprende a…

Aprender a aprender



2.13.2.6 Observa un planisferio sobre o grao de democracia e liberdade política e busca información na Internet para comentar o mapa.

Presenta dificultades para comprender un planisferio sobre o grao de democracia e liberdade política incluso coa axuda docente.

Observa un planisferio sobre o grao de democracia e liberdade política, encontra algunha información imprecisa e incompleta na Internet e coméntao con erros.

Observa un planisferio sobre o grao de democracia e liberdade política e encontra bastante información correcta na Internet para comentar o mapa adecuadamente.

Observa un planisferio sobre o grao de democracia e liberdade política e encontra moita información correcta na Internet para comentar o mapa adecuadamente e cun vocabulario rico.

T. 01

P. 041 A. 01

Dixital


161




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.13.2.7 Elabora unha presentación dixital na que analiza a información sobre un estado non democrático.

Ten dificultades para detectar un estado non democrático e encontrar información diversa sobre algúns indicadores incluso coa axuda docente.

Elabora unha presentación dixital con falta de pulcritude na que analiza parte da información dalgún indicador sobre un estado non democrático.

Elabora unha presentación dixital correcta na que analiza a información dalgúns indicadores propostos sobre un estado non democrático.

Elabora unha presentación dixital correcta, pulcra e ordenada na que analiza a información de todos os indicadores propostos sobre un estado non democrático.

T. 01

P. 042 A. 05

Dixital



2.4.1.1 Propón medidas ou consellos para potenciar o consumo responsable na nosa actual sociedade e estrutura económica a partir dos coñecementos adquiridos no tema sobre a economía, o consumo e as necesidades humanas.

Amosa escaso interese en coñecer en que consiste o consumo responsable, polo que non é capaz de propor medidas efectivas para promovelo sen a asistencia docente.

Entende a nivel xeral en que consiste o consumo responsable e propón de forma autónoma algunha medida ou consello para promovelo.

Comprende adecuadamente en que consiste o consumo responsable e propón de forma autónoma algunhas medidas efectivas para promovelo apoiando os seus consellos en contidos ou exemplos que desenvolveu a partir dos contidos do tema.

Comprende con precisión en que consiste o consumo responsable e propón de forma autónoma numerosas medidas efectivas para promovelo empregando para isto tanto os contidos do tema como as súas propias conclusións ou opinións que argumenta e explica de forma eficaz.

T. 02

P. 047 A. 04

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor



2.4.1.2 Describe de forma breve e concisa en que consiste a actividade económica.

Copia a definición de actividade económica reproducida no libro de forma mecánica e sen comprender o seu significado.

Describe en que consiste a actividade económica coas súas propias palabras de forma incompleta ou imprecisa.

Describe en que consiste a actividade económica coas súas propias palabras de forma adecuada e achegando algún exemplo á súa descrición.

Describe en que consiste a actividade económica coas súas propias palabras de forma precisa e achegando varios exemplos á súa descrición.

T. 02

P. 047 A. 05



162




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.3 Distingue as necesidades persoais das necesidades colectivas e explica as diferenzas existentes entre ambas as dúas.

Comprende de forma imprecisa ou inadecuada que son as necesidades colectivas e individuais e ten dificultades para diferencialas.

Recoñece de forma aproximada que son as necesidades colectivas e individuais e sinala algún exemplo de ambos os dous tipos de necesidades.

Recoñece adecuadamente que son as necesidades colectivas e individuais, sinala exemplos de ambos os dous tipos de necesidades e explica brevemente as principais diferenzas entre ambos os dous tipos de necesidades.

Recoñece con precisión que son as necesidades colectivas e individuais, sinala exemplos de ambos os dous tipos de necesidades e explica con certo grao de detalle as diferenzas entre ambos os dous tipos de necesidades.

T. 02

P. 047 A. 06




2.4.1.4 Recoñece e describe as fases polas que pasa un produto no seu proceso económico.

Cita unha ou varias das fases polas que pasa un produto no seu proceso económico sen explicar estas fases e amosando un baixo coñecemento do proceso económico dos produtos.

Enumera as fases polas que pasa un produto no seu proceso económico e sinala algún trazo de cada fase.

Describe con brevidade e corrección as fases polas que pasa un produto no seu proceso económico.

Describe con detalle e corrección as fases polas que pasa un produto no seu proceso económico achegando exemplos que ilustran as súas explicacións.

T. 02

P. 047 A. 08




2.4.1.5 Redacta unha explicación na que describe a relación que existe entre os recursos naturais e os bens de consumo.

Esboza unha explicación incompleta e pouco detallada sobre a relación que existe entre os recursos naturais e os bens de consumo.

Describe brevemente e con corrección a relación que existe entre os recursos naturais e os bens de consumo citando algún exemplo que apoie e clarifique a súa exposición.

Describe adecuadamente a relación que existe entre os recursos naturais e os bens de consumo citando diversos exemplos que apoien e clarifiquen a súa exposición.

Describe a relación que existe entre os recursos naturais e os bens de consumo e explica con detemento numerosos exemplos que apoien e clarifiquen a súa exposición.

T. 02

P. 047 A. 09



163




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.6 Explica que son os axentes económicos e indica cales son os principais axentes dunha economía.

Ten dificultades para comprender o concepto de axente económico e para identificar os axentes dunha economía.

Esboza unha explicación incompleta ou imprecisa sobre o concepto de axente económico e sinala de forma illada algún exemplo de axente económico.

Explica de forma breve e adecuada o concepto de axente económico e sinala cales son os principais axentes dunha economía.

Explica con precisión e corrección o concepto de axente económico e sinala cales son os principais axentes dunha economía explicando cal é o seu papel e a súa importancia económica.

T. 02

P. 049 A. 01

Sociais e cívicas



2.5.1.17 Explica as repercusións e consecuencias negativas que supón a sobreexplotación dos recursos naturais.

Describe de forma imprecisa e sen empregar o léxico adecuado as repercusións e consecuencias negativas que supón a sobreexplotación dos recursos naturais.

Describe, empregando un léxico adecuado, algunhas das repercusións e consecuencias negativas que supón a sobreexplotación dos recursos naturais.

Explica, de forma detallada e empregando o léxico adecuado, as repercusións e consecuencias negativas que supón a sobreexplotación dos recursos naturais.

Explica, de forma precisa, detallada e empregando o léxico adecuado, as repercusións e consecuencias negativas que supón a sobreexplotación dos recursos naturais ampliando para isto a súa información a partir da procura de información en fontes alternativas ao libro de texto.

T. 02

P. 049 A. 03

Aprender a aprender



2.4.1.7 Describe o papel do factor traballo dentro dun sistema de produción.

Esboza unha explicación incompleta e pouco detallada sobre o papel do factor traballo dentro dun sistema de produción.

Describe brevemente e con corrección o papel do factor traballo dentro dun sistema de produción citando algún exemplo que apoie e clarifique a súa exposición.

Describe adecuadamente o papel do factor traballo dentro dun sistema de produción citando diversos exemplos que apoien e clarifiquen a súa exposición.

Describe o papel do factor traballo dentro dun sistema de produción e explica con detemento numerosos exemplos que apoien e clarifiquen a súa exposición.

T. 02

P. 049 A. 05



164




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.8 Reflexiona e dialoga sobre a propia preparación para formar parte do actual sistema económico e social fundamentado no coñecemento e na capacidade de uso das novas tecnoloxías.

Amosa escaso interese no tema de reflexión proposto e limítase a responder preguntas directas do docente de forma mecánica e pouco elaborada.

Interésase no tema de reflexión proposto e ocasionalmente necesita pautas ou axuda docente para reflexionar e elaborar conclusións sobre a súa propia preparación en relación á economía e á sociedade do coñecemento.

Interésase no tema de reflexión proposto e reflexiona de forma autónoma expondo de forma breve e algo imprecisa conclusións sobre a súa propia preparación en relación á economía e á sociedade do coñecemento.

Interésase no tema de reflexión proposto e reflexiona de forma autónoma expondo de forma detallada, reflexiva e argumentada as súas conclusións sobre a súa propia preparación en relación á economía e á sociedade do coñecemento.

T. 02

P. 049 A. 08


Bloque 2 Crit. Aval. B2.2. Analizar os datos do peso do sector terciario dun país fronte aos do sector primario e secundario, e extraer conclusións.

Est. Apr. XHB2.2.1. Compara a población activa de cada sector en diversos países e analiza o grao de desenvolvemento

que amosan estes datos.

2.2.1.1 Analiza un gráfico da poboación ocupada en España e interpreta os seus datos correctamente.

Observa un gráfico de poboación ocupada e sinala a variable que determina unha porcentaxe máis elevada sen interpretar nin comprender con claridade a información que expón o gráfico.

Analiza un gráfico de poboación ocupada, e sinala a variable que determina unha porcentaxe máis elevada recoñecendo de forma aproximada o tema do gráfico e os sectores económicos que se describe nel.

Analiza un gráfico de poboación ocupada, e sinala a variable que determina unha porcentaxe máis elevada explicando brevemente o tema do gráfico, os sectores económicos que se describe nel.

Analiza un gráfico de poboación ocupada, e sinala a variable que determina unha porcentaxe máis elevada explicando brevemente o tema do gráfico, os sectores económicos que se describe nel e extraendo as súas propias conclusións sobre a distribución da poboación ocupada amosada no gráfico.

T. 02

P. 050 A. 01

Dixital


165




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.41 Interpreta un gráfico sobre a evolución da taxa de emprego na UE e España comparando a evolución do emprego en ambos os dous casos e extraendo conclusións propias da súa análise.

Experimenta dificultades na interpretación de gráficos de certa complexidade e limítase a seguir pautas ou instrucións do docente de forma mecánica.

Interpreta o gráfico proposto con algunha axuda docente ocasional e sinala a evolución do emprego en España e na UE sen extraer conclusións propias nin relacionar o gráfico con coñecementos previos.

Interpreta o gráfico proposto de forma autónoma, describe a evolución do emprego en España e na UE e explica brevemente as diferenzas na evolución do emprego en ambos os dous casos relacionando a súa análise do gráfico cos seus coñecementos previos sobre a situación económica de España entre 2007 e 2008.

Interpreta o gráfico proposto de forma autónoma, describe a evolución do emprego en España e na UE, explica con detalle as diferenzas na evolución do emprego en ambos os dous casos, relaciona a súa análise do gráfico cos seus coñecementos previos sobre a situación económica de España entre 2007 e 2008 e consulta fontes de información adicionais para completar ou enriquecer a súa análise do gráfico.

T. 02

P. 051 A. 02


Bloque 2 Crit. Aval. B2.3. Recoñecer as actividades económicas que se realizan en Europa nos tres sectores, identificando distintas políticas económicas.

Est. Apr. XHB2.3.1. Diferencia os sectores económicos europeos.

2.3.1.1 Establece con claridade a característica fundamental do sector primario e a do sector secundario.

Confunde ambos os dous sectores económicos e sinala de forma errónea trazos que non se corresponden co sector económico que describe.

Sinala algún trazo ou características do sector primario e do sector secundario sen chegar a detallar con claridade cal é a característica que define cada sector.

Sinala de forma concisa que o sector primario se define como aquel destinado á produción de alimentos e materias primas e que o sector secundario comprende o conxunto de actividades para transformar unha materia prima.

Explica con certo grao de detalle e achegando exemplos que o sector primario se define como aquel destinado á produción de alimentos e materias primas e que o sector secundario comprende o conxunto de actividades para transformar unha materia prima.

T. 02

P. 051 A. 06

Sociais e cívicas


166




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.2 Elabora un texto explicativo detallado describindo as principais características do sector cuaternario.

Esboza unha explicación incompleta e pouco detallada sobre as principais características do sector cuaternario.

Describe brevemente e con corrección as principais características do sector cuaternario e cita algún exemplo que ilustre ou clarifique a súa explicación.

Describe adecuadamente as principais características do sector cuaternario, explica de forma concisa as diferentes actividades do sector e cita diversos exemplos que ilustren ou clarifiquen a súa explicación.

Caracteriza con certo grao de detalle as principais características do sector cuaternario, explica de forma detallada as diferentes actividades do sector e comenta diversos exemplos que ilustren ou clarifiquen a súa explicación.

T. 02

P. 051 A. 08





2.2.1.2 Realiza unha investigación sobre os países cunha maior proporción de traballadores no sector terciario interpretando os datos e extraendo conclusións propia da súa análise.

Busca información con axuda de pautas e ten dificultades para interpretar a información que obtén.

Localiza a información de forma autónoma e sinala os países cunha maior proporción de traballadores no sector terciario sen extraer conclusións sobre a información obtida.

Localiza a información de forma autónoma e sinala que existe unha relación entre o desenvolvemento económico e as porcentaxes elevadas de poboación ocupada no sector terciario.

Localiza a información de forma autónoma e sinala que existe unha relación entre o desenvolvemento económico e as porcentaxes elevadas de poboación ocupada no sector terciario explicando por que os países máis desenvoltos teñen unha importante actividade económica do sector terciario.

T. 02

P. 051 A. 09



167




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.9 Explica as características básicas e o funcionamento da economía de mercado.

Elabora unha explicación incompleta e pouco detallada sobre as características básicas e o funcionamento da economía de mercado.

Describe brevemente e con corrección as características básicas e o funcionamento da economía de mercado.

Describe adecuadamente as características básicas e o funcionamento da economía de mercado e esboza a descrición dalgún exemplo no que se vexa con claridade o funcionamento da economía de mercado.

Describe con certo grao das características básicas e o funcionamento da economía de mercado e explica con detemento algún exemplo no que se vexa con claridade o funcionamento da economía de mercado.

T. 02

P. 053 A. 01, 02




2.4.1.10 Establece con claridade a característica fundamental que define a economía de subsistencia.

Sinala algún trazo ou características da economía de subsistencia sen chegar a detallar con claridade cal é a característica que define este sistema económico.

Sinala de forma concisa que a economía de subsistencia se define como aquela na que as persoas producen elas mesmas todo aquilo que requiren para cubrir as súas necesidades básicas.

Sinala de forma concisa que a economía de subsistencia se define como aquela na que as persoas producen elas mesmas todo aquilo que requiren para cubrir as súas necesidades básicas e relaciona este sistema económico con sociedades de baixo nivel de desenvolvemento económico.

Explica con certo grao de detalle que a economía de subsistencia se define como aquela na que as persoas producen elas mesmas todo aquilo que requiren para cubrir as súas necesidades básicas e explica por que este sistema económico se corresponde con sociedades de baixo nivel de desenvolvemento económico.

T. 02

P. 053 A. 05

Aprender a aprender



2.4.1.11 Describe as principais características da economía planificada e sinala o nome dalgún país onde se manteña este tipo de economía.

Describe incorrectamente ou confunde a economía planificada con outro sistema económico.

Elabora unha explicación incompleta e pouco detallada sobre as características básicas da economía planificada.

Describe brevemente e con corrección as características básicas e o funcionamento da economía planificada e sinala o nome de ao menos un país no que se manteña este sistema económico.

Describe adecuadamente as características básicas e o funcionamento da economía planificada e sinala o nome de diversos países nos que se manteña este sistema económico.

T. 02

P. 053 A. 06

Aprender a aprender


168




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.12 Analiza o papel da publicidade como motor de consumo nunha economía de mercado e reflexiona sobre como a publicidade pode inducirnos a compras innecesarias.

Comprende de forma imprecisa a utilidad da publicidade e amosa escaso interese en reflexionar sobre a influencia que exerce a publicidade sobre nosa conduta como compradores.

Identifica a publicidade como unha actividade da economía de mercado que incita ao consumo e ocasionalmente reflexiona sobre a influencia que exerce a publicidade sobre nosa conduta como compradores.

Describe brevemente a publicidade como unha actividade da economía de mercado que incita ao consumo e reflexiona sobre a influencia que exerce a publicidade sobre nosa conduta como compradores.

Describe con detalle a publicidade como unha actividade da economía de mercado que incita ao consumo e amosa unha actitude crítica e reflexiva en relación á influencia que exerce a publicidade sobre nosa conduta como compradores.

T. 02

P. 053 A. 08




2.3.1.41 Indica os produtos do sector primario na UE, o seu peso e os retos actuais.

Amosa dificultades para indicar algún dos produtos do sector primario na UE incluso coa axuda do docente.

Indica algúns dos produtos do sector primario na UE sen axuda docente e con algunha dificultade determina o seu peso económico.

Indica os produtos do sector primario na UE sen axuda docente, determina brevemente o seu peso económico e apunta algún dos retos actuais.

Indica os produtos do sector primario na UE sen axuda docente, determina amplamente o seu peso económico e explica algúns dos retos actuais.

T. 02

P. 055 A. 01

Aprender a aprender



2.3.1.42 Sinala os sectores destacados da industria pesada e da industria lixeira na UE, así como os produtos exportados e importados e explica a afectación da crise ao sector.

Presenta dificultades para sinalar algún sector destacado da industria pesada e da industria lixeira na UE incluso con axuda docente.

Sinala algúns dos sectores destacados da industria pesada e da industria lixeira na UE e algún dos produtos exportados e importados.

Sinala os sectores destacados da industria pesada e da industria lixeira na UE, así como algúns dos produtos exportados e importados e explica brevemente como afectou a crise o sector secundario.

Sinala os sectores destacados da industria pesada e da industria lixeira na UE, así como os produtos exportados e importados e explica amplamente com afectou a crise o sector secundario, utilizando un vocabulario adecuado á temática.

T. 02

P. 055 A. 02



169




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.43 Analiza a evolución do VAB dos diferentes sectores económicos na UE e en España.

Ten dificultades para analizar e interpretar a evolución do VAB dos diferentes sectores económicos na UE e en España incluso coa axuda docente.

Interpreta a evolución do VAB dos diferentes sectores económicos na UE e en España pero ten algunha dificultade para realizar unha análise máis profunda.

Interpreta a evolución do VAB dos diferentes sectores económicos na UE e en España e realiza unha análise máis profunda, empregando un vocabulario adecuado á temática.

Interpreta a evolución do VAB dos diferentes sectores económicos na UE e en España, realiza unha análise máis profunda, empregando un vocabulario adecuado á temática e extrae facilmente conclusións.

T. 02

P. 055 A. 04

Aprender a aprender



2.4.1.35 Explicar porque a UE é unha potencia económica e que outras potencias existen.

Presenta dificultades para asimilar que a UE é unha potencia económica incluso coa axuda docente.

Explica brevemente e con imprecisións porque a UE é unha potencia económica e indica algunha das outras potencias que existen.

Explica porque a UE é unha potencia económica achegando datos para avalar a afirmación e indica que outras potencias existen.

Explica porque a UE é unha potencia económica achegando datos para avalar a afirmación e indica que outras potencias existen relacionando a información que extrae do gráfico.

T. 02

P. 057 A. 01




2.4.1.36 Indica as vantaxes que ofrece ás economías dos países europeos compartir un mercado único.

Ten dificultades para indicar algunha vetaja ou inconveniente que ofrece ás economías dos países europeos compartir un mercado único incluso coa axuda docente.

Indica algunha das vantaxes e dos inconvenientes que ofrece ás economías dos países europeos compartir un mercado único sen a axuda docente.

Indica algunhas das vantaxes e dos inconvenientes que ofrece ás economías dos países europeos compartir un mercado único sen a axuda docente e explícaos de forma breve.

Indica as vantaxes e dos inconvenientes que ofrece ás economías dos países europeos compartir un mercado único sen a axuda docente e explícaos de forma extensa e correcta.

T. 02

P. 057 A. 05



170




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.37 Busca información sobre as vantaxes e inconvenientes do TTIP.

Amosa dificultades para buscar e seleccionar correctamente información sobre as vantaxes e inconvenientes do TTIP incluso con axuda docente.

Busca información sobre as vantaxes e inconvenientes do TTIP pero amosa algunha dificultade para seleccionar a máis destacada.

Busca información sobre as vantaxes e inconvenientes do TTIP, selecciona a máis destacada e importante pero elabora un cadro comparativo con algunhas imprecisións e sen citar as fontes.

Busca información sobre as vantaxes e inconvenientes do TTIP, selecciona a máis destacada e importante, elabora un cadro comparativo correcto, ordenado e pulcro e cita adecuadamente as fontes.

T. 02

P. 057 A. 07

Aprender a aprender



2.4.1.13 Analiza e describe as causas que explican a existencia dunha crise económica nun sistema capitalista.

Recoñece a existencia de crise económicas sen chegar a comprender nin a esbozar ningunha explicación sobre as súas causas ou orixe.

Identifica e sinala de forma imprecisa algunha das causas das crise económicas nun sistema capitalista.

Comprende e describe brevemente as principais causas das crise económicas nun sistema capitalista.

Comprende e describe con certo grao de detalle as principais causas e factores que interveñen na aparición de crise económicas nun sistema capitalista.

T. 02

P. 059 A. 02




2.4.1.14 Establece con claridade como as crise económicas forman parte da economía de mercado describindo a súa estreita relación cos ciclos económicos.

Ten dificultades para reflexionar sobre o tema proposto e limítase a seguir indicacións do docente ou copiar as respostas doutros compañeiros de clase.

Esfórzase na reflexión sobre o tema proposto e sinala de forma imprecisa que as crises económicas forman parte da economía de mercado sen detallar nin argumentar o porque desta afirmación.

Esfórzase na reflexión sobre o tema proposto e explica brevemente que as crises económicas forman parte da economía de mercado relacionando esta afirmación coa existencia de ciclos económicos cuxo funcionamento describe de forma somera.

Esfórzase na reflexión sobre o tema proposto e explica adecuadamente que as crise económicas forman parte da economía de mercado relacionando esta afirmación coa existencia de ciclos económicos cuxo funcionamento describe de precisa e detallada.

T. 02

P. 059 A. 03

Aprender a aprender


171




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.43 Elabora un cadro correctamente estruturado no que establece os diferentes tipos de consecuencias dunha crise económica sinalando exemplos de cada un deles.

Elabora un cadro sobre os diferentes tipos de consecuencias dunha crise económica de forma pouco estruturada. completando poucas entradas e sen exemplificar os diferentes tipos de consecuencias dunha crise económica.

Elabora un cadro sobre os diferentes tipos de consecuencias dunha crise económica establecendo unhas poucas categorías ou entradas nas que agrupa de forma incompleta algunhas consecuencias dunha crise económicas coas súas correspondentes exemplificacións.

Elabora un cadro sobre os diferentes tipos de consecuencias dunha crise económica establecendo un número de categorías ou entradas suficiente para describir e ilustrar con exemplos de forma adecuada a maioría das consecuencias dunha crise económica.

Elabora un cadro sobre os diferentes tipos de consecuencias dunha crise económica establecendo un amplo número de categorías ou entradas suficiente para describir e ilustrar con exemplos de forma precisa e detallada a maioría das consecuencias dunha crise económica.

T. 02

P. 059 A. 04

Dixital



2.4.1.15 Realiza unha investigación sobre a crise económica e elabora un informe que responde unha serie de preguntas a partir da información obtida.

Busca información con axuda de pautas, ten dificultades para interpretar a información que obtén e elabora un informe moi incompleto e con erros.

Localiza a información de forma autónoma e elabora un informe incompleto que responde só algunha das cuestións propostas.

Localiza a información de forma autónoma e elabora un informe que responde cuestións propostas con explicacións breves e adecuadas.

Localiza a información de forma autónoma e elabora un informe que responde cuestións propostas con explicacións moi detalladas e precisas.

T. 02

P. 059 A. 07

Dixital


172




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.16 Busca información sobre as alternativas académicas posteriores á ESO reflexionando sobre a que máis lle convén en función das súas aptitudes, preferencias e do mercado laboral.

Busca información sobre as alternativas académicas posteriores á ESO sen chegar a extraer ningunha conclusión sobre as alternativas que máis poden interesarlle.

Busca información sobre as alternativas académicas posteriores á ESO e sinala algunha alternativa que poden interesarlle sen elaborar unha reflexión ou explicación sobre os motivos das súas eleccións.

Busca información sobre as alternativas académicas posteriores á ESO e analiza adecuadamente a información obtida para alcanzar unha idea máis ou menos adecuada das alternativas que máis se axustan ás súas aptitudes, preferencias e posibilidades dentro do mercado laboral.

Busca información de forma exhaustiva sobre as alternativas académicas posteriores á ESO e analiza adecuadamente a información obtida para alcanzar unha idea precisa e razoada das alternativas que máis se axustan ás súas aptitudes, preferencias e posibilidades dentro do mercado laboral.

T. 02

P. 061 A. 03




2.4.1.17 Busca información e describe as oportunidades que ofrece o sector público sinalando as vacantes laborais que ofrecen os corpos e administracións públicas e as probas que se deben superar para acceder a estas vacantes.

Identifica de forma imprecisa algún dos tipos de traballo que ofrece a administración pública a partir dunha procura de información pouco exhaustiva.

Recoñece de forma aproximada os principais tipos de traballo que ofrece a administración pública e sinala algunhas vacantes que ofrecen determinados corpos e administracións públicas da súa redonda a partir dunha procura de información pouco exhaustiva.

Recoñece con bastante precisión os tipos de traballo que ofrece a administración publica e sinala numerosas vacantes que ofrecen determinados corpos e administracións públicas da súa redonda e sinala as probas que se deben superar para acceder a estas vacantes a partir dunha procura de información pouco exhaustiva.

Recoñece con moita precisión os diversos tipos de traballo que ofrece a administración publica e describe con detalle numerosas vacantes que ofrecen determinados corpos e administracións públicas da súa redonda e describe as probas que se deben superar para acceder a estas vacantes a partir dunha procura de información pouco exhaustiva.

T. 02

P. 061 A. 05

Dixital


173




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.18 Reflexiona e dialoga sobre a importancia do estudo no propio desenvolvemento persoal e na inserción no mercado laboral a partir dun cuestionario.

Amosa escaso interese no tema de reflexión proposto e limítase a responder preguntas directas do docente de forma mecánica e pouco elaborada.

Interésase no tema de reflexión proposto e ocasionalmente necesita pautas ou axuda docente para reflexionar e elaborar conclusións sobre a importancia do estudo no propio desenvolvemento persoal e na inserción no mercado laboral.

Interésase no tema de reflexión proposto e reflexiona de forma autónoma expondo de forma breve e algo imprecisa conclusións sobre a importancia do estudo no propio desenvolvemento persoal e na inserción no mercado laboral.

Interésase no tema de reflexión proposto e reflexiona de forma autónoma expondo de forma detallada, reflexiva e argumentada as súas conclusións sobre a importancia do estudo no propio desenvolvemento persoal e na inserción no mercado laboral.

T. 02

P. 061 A. 06





2.2.1.3 Realiza unha análise detallada e exhaustiva dunha noticia da sección económica dun periódico sobre a evolución do paro en España a partir dunha serie de pautas.

Le unha noticia da sección económica dun periódico sobre a evolución do paro en España e identifica e sinala os datos que se expoñen no texto sen describilos nin interpretalos.

Le unha noticia da sección económica dun periódico sobre a evolución do paro en España e interprétaa de forma imprecisa ou incompleta esbozando unha explicación sobre a realidade que describen os datos expostos na noticia.

Analiza unha noticia da sección económica dun periódico sobre a evolución do paro en España e interprétaas adecuadamente explicando de forma breve e correcta a realidade que describen os datos expostos na noticia e extraendo algunha conclusión persoal sobre a análise da información.

Analiza unha noticia da sección económica dun periódico sobre a evolución do paro en España e interprétaa adecuadamente explicando de forma precisa e detallada a realidade que describen os datos expostos na noticia, comparando esta noticia con outras similares e extraendo diversas conclusións persoais sobre a análise da información.

T. 02

P. 062 A. 00 Aprende a...

Dixital


174




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.19 Analiza un mapa temático mundial sobre a crise económica de 2008 e a súa incidencia nos diferentes países do mundo extraendo as súas propias conclusións sobre a información obtida.

Observa un mapa temático mundial sobre a crise económica de 2008, identifica o tema do mapa e sinala os países nos que a crise económica tivo unha maior incidencia.

Analiza un mapa temático mundial sobre a crise económica de 2008, identifica o tema do mapa e describe moi brevemente a incidencia da crise económica de 2008 nos diferentes países representados no mapa.

Analiza un mapa temático mundial sobre a crise económica de 2008, identifica o tema do mapa e describe adecuadamente a incidencia da crise económica de 2008 nos diferentes países representados no mapa elaborando un texto breve sobre a crise de 2008 e sinalando que se trata dunha crise económica global.

Analiza un mapa temático mundial sobre a crise económica de 2008, identifica o tema do mapa e describe con detall a incidencia da crise económica de 2008 nos diferentes países representados no mapa elaborando un texto detallado sobre a crise de 2008 no que explica con detemento por que é unha crise económica global.

T. 02

P. 063 A. 01




2.5.1.18 Realiza unha

pequena investigación

ou procura de

información sobre

unha organización que

defenda os dereitos

dos nenos e elabora

un breve informe

sobre os dereitos dos

nenos.

Realiza procuras de información de forma autónoma ou con pouca axuda e necesita pautas ou orientacións para interpretar e comprender correctamente a información obtida.

Realiza procuras de información de forma autónoma, comprende a información obtida e elabora un informe breve e incompleto sobre os dereitos dos nenos.

Realiza procuras de información de forma autónoma, comprende a información obtida e elabora adecuadamente un informe que recolle e describe de forma concisa os dereitos dos nenos.

Realiza procuras de información de forma autónoma, comprende a información obtida e elabora un informe detallada no que se recollen, describen e valoran os dereitos dos nenos.

T. 02

P. 063 A. 02

Dixital


175




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.42 Realiza unha enquisa sobre os sectores económicos nos que traballan as persoas da súa redonda, elabora un gráfico coa información obtida e interprétao para sintetizar nun texto breve a distribución por sectores económicos da poboación da redonda.

Recompila información a través dunha enquisa, organiza a información e calcula as porcentaxes para realizar o gráfico unicamente con soporte directo docente e unha vez realizado o gráfico sinala nel as porcentaxes de poboación ocupada que corresponden a cada sector económico.

Recompila información a través dunha enquisa, organiza a información e calcula as porcentaxes para realizar o gráfico con dificultades ou erros ocasionais e unha vez realizado o gráfico identifica nel as porcentaxes de poboación ocupada que corresponden a cada sector económico e sinala as similitudes entre o seu gráfico e o gráfico representado no apartado 3 do tema.

Recompila información a través dunha enquisa, organiza a información e calcula as porcentaxes para realizar o gráfico adecuadamente, identifica no gráfico resultante as porcentaxes de poboación ocupada que corresponden a cada sector económico, explica brevemente as similitudes entre o seu gráfico e o gráfico representado no apartado 3 do tema e trata de sintetizar nunha frase a conclusión máis destacada obtida nese traballo de campo.

Recompila información a través dunha enquisa, organiza a información e calcula as porcentaxes para realizar o gráfico correctamente, identifica no gráfico resultante as porcentaxes de poboación ocupada que corresponden a cada sector económico, explica con certo grao de detalle as similitudes entre o seu gráfico e o gráfico representado no apartado 3 do tema e sintetiza nunha frase a conclusión máis destacada obtida nese traballo de campo.

T. 02

P. 064 A. 03



176




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.20 Realiza unha pequena investigación ou procura de traballo en grupo sobre os estudos de carácter técnico-profesional e os bacharelatos existentes no municipio e valora cos seus compañeiros e compañeiras de clase estes estudos.

Busca información sobre os estudos de carácter técnico-profesional e os bacharelatos existentes no seu municipio sen organizar a información obtida nin chegar a extraer ningunha conclusión ou valoración sobre estes estudos.

Busca información sobre os estudos de carácter técnico-profesional e os bacharelatos existentes no seu municipio, identifica de forma moi esquemática as características ou saídas profesionais destes estudos e amosa interese ou sinala algún trazo dalgún dos estudos sinalados.

Busca información sobre os estudos de carácter técnico-profesional e os bacharelatos existentes no seu municipio, analiza e organiza a información obtida para alcanzar unha idea máis ou menos adecuada dos diferentes estudos e realiza unha valoración razoada dos estudos adecuados aos seus intereses.

Busca información de forma exhaustiva sobre os estudos de carácter técnico-profesional e os bacharelatos existentes no seu municipio, analiza e organiza a información obtida para alcanzar unha idea bastante precisa dos diferentes estudos e realiza unha valoración razoada dos estudos adecuados aos seus intereses.

T. 02

P. 064 A. 04




2.4.1.21 Participa na simulación dunha entrevista de traballo a partir da procura e visionado dun vídeo dunha entrevista de traballo que sirva de base ou modelo para a súa dramatización.

Produce textos orais de forma desordenada, amosa escaso coñecemento ou comprensión do funcionamento dunha entrevista de traballo e amosa escaso interese por mellorar as súas exposicións orais trala análise da súa participación na entrevista proposta.

Produce textos orais sinxelos ou pouco ordenados, demostra un coñecemento básico do funcionamento e as finalidades dunha entrevista de traballo e ocasionalmente interésase por mellorar algúns aspectos das súas intervencións orais tras unha análise co grupo ou o docente da súa entrevista.

Produce textos orais ordenados e cohesionados, demostra un coñecemento adecuado do funcionamento e as finalidades dunha entrevista de traballo e adoita interesarse por mellorar as súas intervencións orais tras unha análise co grupo ou o docente da súa participación na entrevista proposta.

Produce textos orais cohesionados e exprésase con soltura e eficacia, demostra un coñecemento detallado do funcionamento e as finalidades dunha entrevista de traballo e interésase por mellorar as súas intervencións orais tras unha análise co grupo ou o docente da súa participación na entrevista proposta.

T. 02

P. 064 A. 05

Sociais e cívicas


177




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.3 Describe de forma breve e concisa en que consiste a agricultura.

Copia a definición de agricultura reproducida no libro de forma mecánica e sen comprender o seu significado.

Describe en que consiste a agricultura coas súas propias palabras de forma incompleta ou imprecisa.

Describe en que consiste a agriculturacon as súas propias palabras de forma adecuada e achegando algún exemplo á súa descrición.

Describe en que consiste a agriculturacon as súas propias palabras de forma precisa e achegando varios exemplos á súa descrición.

T. 03

P. 068 A. 01




2.5.1.19 Explica que é

a soberanía

alimentaria e razoa

porque é importante

para o sector agrícola

dos países.

Amosa dificultades para comprender vagamente que é a soberanía alimentaria incluso coa axuda do docente.

Explica brevemente que é a soberanía alimentaria sen axuda docente pero amosa algunha dificultade para razoar se é importante ou non para o sector agrícola dos países.

Explica de forma clara e concisa que é a soberanía alimentaria sen axuda docente pero con algunha imprecisión e razoa se é importante ou non para o sector agrícola dos países.

Explica de forma amplía, clara e concisa que é a soberanía alimentaria sen axuda docente e sen imprecisións e razoa se é importante ou non para o sector agrícola dos países utilizando un vocabulario adecuado.

T. 03

P. 068 A. 05

Aprender a aprender



2.3.1.4 Elabora un texto explicativo detallado describindo a situación da agricultura na actualidade.

Esboza unha explicación moi incompleta e pouco detallada sobre a situación da agricultura na actualidade esquecendo citar aspectos ou trazos importantes.

Describe a situación da agricultura na actualidade e explica brevemente algunhas das súas características.

Describe adecuadamente a situación da agricultura na actualidade e ocasionalmente sinala exemplos que clarifican ou ilustran as súas explicacións.

Describe con certo grao de detalle a situación da agricultura na actualidade e adoita sinalar exemplos que clarifican ou ilustran as súas explicacións.

T. 03

P. 069 A. 06



178




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.10 Describe unha serie de paisaxes agrarias a partir da observación dunha serie de fotografías.

Enumera os distintos tipos de paisaxes agrarias e sinala algunha das súas características.

Describe de forma breve e adecuada as diferentes paisaxes agrarias a partir da observación dunha serie de fotografías.

Describe con certo grao de detalle e con corrección as diferentes paisaxes agrarias a partir da observación dunha serie de fotografías e complementa a súa descrición con algún dato ou coñecemento obtido no tema.

Describe con detalle e corrección as diferentes paisaxes agrarias a partir da observación dunha serie de fotografías e complementa a súa descrición con diversos datos ou coñecementos obtidos no tema realizando achegas ou comentarios propios sobre a actividade proposta.

T. 03

P. 071 A. 02

Dixital

Bloque 2 Crit. Aval. B2.6. Localizar os recursos agrarios e naturais no mapa mundial.

Est. Apr. XHB2.6.1. Sitúa no mapa as principais zonas cerealistas, como exemplo de recurso agrario no mundo, e as máis importantes masas forestais do mundo.

2.6.1.1 Comprende que na poboación rural encontramos máis actividade agraria.

Non comprende que na poboación rural hai máis actividade agraria.

Comprende que na poboación rural hai máis actividade agraria, pero non sabe explicalo adecuadamente.

Comprende que na poboación rural hai máis actividade agraria e explícao, pero dubida moito.

Comprende que na poboación rural hai máis actividade agraria e explícao coas súas palabras de forma autónoma e segura.

T. 03

P. 071 A. 03




2.3.1.11 Sinala como podemos distinguir unha paisaxe de agricultura intensiva doutra de agricultura extensiva.

Amosa dificultades para diferenciar unha paisaxe de agricultura intensiva doutra de agricultura extensiva aínda coa axuda do docente.

Diferenza unha paisaxe de agricultura intensiva doutra de agricultura extensiva sen axuda do docente pero cústalle sinalar como o fai.

Sinala como podemos distinguir unha paisaxe de agricultura intensiva doutra de agricultura extensiva.

Sinala como podemos distinguir unha paisaxe de agricultura intensiva doutra de agricultura extensiva achegando diversas ideas e achegas propias extraídas da información obtida no tema.

T. 03

P. 071 A. 07

Aprender a aprender


179




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.6.1.2 Identifica e localiza as áreas con agricultura de subsistencia e as agricultura de mercado a partir da observación dun mapa.

Interpreta o mapa proposto de forma moi imprecisa e comete erros, incluso con axuda docente, ao intentar situar e recoñecer as zonas de agricultura de subsistencia e as de agricultura de mercado.

Sitúa e recoñece, con axuda docente ou doutros compañeiros, mediante o uso pautado dun mapa as zonas de agricultura de subsistencia e as de agricultura de mercado.

Sitúa e recoñece, con certa soltura, mediante o uso autónomo dun mapa as zonas de agricultura de subsistencia e as de agricultura de mercado sinalando os motivos polos que predomina un outro tipo de agricultura nas correspondentes áreas.

Sitúa e recoñece, con moita soltura, mediante o uso autónomo dun mapa as zonas de agricultura de subsistencia e as de agricultura de mercado explicando con certo grao de detalle os motivos polos que predomina un ou outro tipo de agricultura nas correspondentes áreas.

T. 03

P. 072 A. 01




2.5.1.22 Busca alternativas en grupo para evitar a explotación dos países susdesenvolvidos e que garantan un desenvolvemento sostible.

Participa pasivamente co grupo para buscar alternativas para evitar a explotación dos países susdesenvolvidos e que garantan un desenvolvemento sostible.

Participa moderadamente co grupo para buscar alternativas para evitar a explotación dos países susdesenvolvidos e que garantan un desenvolvemento sostible.

Participa activamente co grupo para buscar alternativas para evitar a explotación dos países susdesenvolvidos e que garantan un desenvolvemento sostible. Axuda na análise de cada unha delas pero sen achegar material novo.

Participa activamente co grupo para buscar alternativas para evitar a explotación dos países susdesenvolvidos e que garantan un desenvolvemento sostible. Analiza activamente cada unha delas achegando ideas novas e axudando a seleccionar a máis interesante.

T. 03

P. 072 A. 05




2.3.1.7 Establece relacións entre as zonas climáticas e a gandería que se practica.

Amosa dificultades para comprender a relación entre as zonas climáticas e a actividade gandeira.

Comprende a relación que hai entre o clima e a acción gandeira pero cústalle elaborar un texto para plasmala.

Establece algunha relación entre as zonas climáticas e a gandería que se practica a través dun texto simple.

Establece relacións entre as zonas climáticas e a gandería que se practica a través dun texto completo acompañado de exemplos clarificadores.

T. 03

P. 075 A. 03

Aprender a aprender


180




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.6 Elabora un texto explicativo detallado describindo as principais características da gandería tradicional.

Esboza unha explicación moi incompleta e pouco detallada sobre as principais características da gandería tradicional esquecendo citar aspectos ou trazos importantes.

Enumera as principais características da gandería tradicional e explica brevemente algunhas destas características..

Describe adecuadamente as principais características da gandería tradicional e ocasionalmente sinala exemplos que clarifican ou ilustran as súas explicacións.

Describe con certo grao de detalle as principais características da gandería tradicional e adoita sinalar exemplos que clarifican ou ilustran as súas explicacións.

T. 03

P. 075 A. 05




2.3.1.5 Elabora un texto explicativo detallado describindo as principais semellanzas e diferenzas dos dous tipos de gandería que existen na actualidade.

Esboza unha explicación moi incompleta e pouco detallada sobre as principais semellanzas e diferenzas dos dous tipos de gandería na actualidade incluso coa axuda docente.

Enumera as principais semellanzas e diferenzas dos dous tipos de gandería na actualidade.

Describe adecuadamente as principais semellanzas e diferenzas dos dous tipos de gandería na actualidade.

Describe con certo grao de detalle as principais semellanzas e diferenzas dos dous tipos de gandería na actualidade con exemplos que clarifican ou ilustran as súas explicacións.

T. 03

P. 075 A. 06




2.3.1.8 Determina cales son os países que desembarcan máis capturas e onde pescan as súas frotas.

Presenta dificultades para determinar cales son os países que desembarcan máis capturas e onde pescan as súas frotas aínda coa axuda do docente.

Utiliza o mapa para determinar algún dos países que desembarcan máis capturas e onde pescan as súas frotas sen a axuda do docente.

Utiliza o mapa para determinar algúns dos países que desembarcan máis capturas e onde pescan as súas frotas sen a axuda do docente.

Utiliza o mapa para determinar todos os países que desembarcan máis capturas e onde pescan as súas frotas sen a axuda do docente.

T. 03

P. 077 A. 02

Aprender a aprender



2.5.1.20 Indica nun mapa en que zonas do mundo se encontran as áreas sobreexplotadas de pesca.

Presenta dificultades para indicar coa axuda do mapa e do docente en que zonas do mundo se encontran as áreas sobreexplotadas de pesca.

Sinala no mapa algunha das zonas do mundo que se encontran sobreexplotadas.

Sinala no mapa algunhas das zonas do mundo que se encontran sobreexplotadas.

Sinala no mapa todas as zonas do mundo que se encontran sobreexplotadas e establece un vínculo co concepto de “desenvolvemento sostible”.

T. 03

P. 077 A. 06

Aprender a aprender


181




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE

Bloque 2 Crit. Aval. B2.7. Explica e localiza os tipos de pesca e os seus problemas.

Est. Apr. XHB2.7.1. Procura información sobre a sobreexplotación dos caladoiros de pesca, usando recursos impresos e dixitais.

2.7.1.1 Indica nun mapa en que zonas do mundo se encontran as áreas sobreexplotadas de pesca.

Presenta dificultades para indicar coa axuda do mapa e do docente en que zonas do mundo se encontran as áreas sobreexplotadas de pesca.

Sinala no mapa algunha das zonas do mundo que se encontran sobreexplotadas.

Sinala no mapa algunhas das zonas do mundo que se encontran sobreexplotadas.

Sinala no mapa todas as zonas do mundo que se encontran sobreexplotadas e establece un vínculo co concepto de “desenvolvemento sostible”.

T. 03

P. 077 A. 06

Aprender a aprender



2.3.1.9 Caracteriza a pesca costeira e a pesca de altura seguindo un esquema establecido previamente.

Elabora un texto de forma moi incompleta sobre a pesca costeira e a pesca de altura sen seguir as pautas establecidas no esquema.

Elabora un texto con algunhas das características da pesca costeira e da pesca de altura pero sen seguir o esquema establecido.

Elabora un texto con algunhas das características da pesca costeira e da pesca de altura seguindo o esquema establecido.

Elabora un texto con todas as características da pesca costeira e da pesca de altura seguindo o esquema establecido e ampliando a información con textos do libro ou doutras fontes.

T. 03

P. 077 A. 07

Aprender a aprender



2.5.1.21 Explica que entendemos por unha explotación sostible do bosque.

Explica de forma moi imprecisa e con falta de datos e información que se entende por unha explotación sostible do bosque.

Explica de forma pouco precisa que se entende por unha explotación sostible do bosque.

Explica de forma correcta pero simple que se entende por unha explotación sostible do bosque.

Explica de forma correcta que se entende por unha explotación sostible do bosque achegando exemplos e ampliando información.

T. 03

P. 079 A. 01




2.6.1.3 Sinala os principais tipos de bosques do mundo.

Enumera de forma moi imprecisa e con falta de información algún dos bosques do mundo.

Enumera de forma pouco precisa e con falta de información algúns dos bosques do mundo.

Enumera correctamente algúns dos bosques do mundo.

Enumera correctamente e de forma precisa todos os tipos de bosques do mundo.

T. 03

P. 079 A. 02

Aprender a aprender



2.6.1.4 Razoa porque non hai o mesmo tipo de bosque en todo o planeta.

Amosa dificultades para recoñecer que no planeta hai diferentes masas boscosas incluso con axuda docente.

Explica de forma pouco convincente porque no planeta non hai o mesmo tipo de bosque.

Explica de forma simple porque non hai a mesma masa forestal en todo o mundo.

Explica con certo grao de detalle e con exemplos porque non existe un único tipo de masa forestal no mundo.

T. 03

P. 079 A. 03



182




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.12 Confecciona un esquema que estrutura a información referente aos cultivos que predominan en España.

Confecciona un esquema de forma moi imprecisa e con falta de información no que resume os cultivos que predominan en España.

Confecciona un esquema de forma pouco precisa no que resume os cultivos que predominan en España.

Confecciona un esquema de forma correcta pero simple no que resume os cultivos que predominan en España.

Confecciona un esquema de forma correcta e completa no que resume os cultivos que predominan en España, achegando ampliacións de datos.

T. 03

P. 081 A. 02

Dixital



2.3.1.13 Comenta a táboa que recolle as hectáreas dedicadas aos cultivos máis importantes.

Comenta con axuda docente a información da táboa na que se recolle as hectáreas dedicadas aos cultivos máis importantes.

Comenta a táboa que recolle as hectáreas dedicadas aos cultivos máis importantes esquecendo de datos e de establecer relacións.

Comenta a táboa que recolle as hectáreas dedicadas aos cultivos máis importantes de forma correcta pero simple.

Comenta a táboa que recolle as hectáreas dedicadas aos cultivos máis importantes de forma correcta e ampliando con detalles que non aparecen nela.

T. 03

P. 081 A. 03

Dixital



2.3.1.14 Describe os efectivos gandeiros que hai en España que aparecen na táboa.

Describe con dificultade e imprecisións algún dos efectivos gandeiros que hai en España que aparecen na táboa.

Describe con algunha imprecisión algúns dos efectivos gandeiros que hai en España que aparecen na táboa.

Describe con corrección os efectivos gandeiros que hai en España que aparecen na táboa.

Describe con corrección os efectivos gandeiros que hai en España que aparecen na táboa achegando outros datos e información obtida no tema ou noutras fontes.

T. 03

P. 081 A. 04

Dixital



2.3.1.15 Indica cantos tipos de paisaxes agrarias se distinguen en España e en que lugares se localizan.

Indica con dificultades algún tipo de paisaxe agraria de España e en que lugar se localiza con axuda do docente.

Indica con algunha dificultade algúns tipos de paisaxes agrarias que se distinguen en España e en que lugares se localizan cometendo algunha imprecisión.

Indica algúns tipos de paisaxes agrarias que se distinguen en España e en que lugares se localizan cometendo algunha imprecisión e sen axuda do docente.

Indica cantos tipos de paisaxes agrarias se distinguen en España e en que lugares se localizan de forma autónoma e sen cometer ningún tipo de imprecisión.

T. 03

P. 083 A. 01



183




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.16 Elabora unha táboa onde se resumo as características principais das diferentes paisaxes agrarias de España.

Elabora con dificultades e coa axuda docente unha táboa onde resume algunha das características principais das diferentes paisaxes agrarias de España.

Elabora con algunha dificultade e sen a axuda docente unha táboa onde resume algunha das características principais das diferentes paisaxes agrarias de España.

Elabora sen dificultade e sen a axuda docente unha táboa onde resume algunhas das características principais das diferentes paisaxes agrarias de España.

Elabora con facilidade e sen a axuda docente unha táboa onde resume todas as características principais das diferentes paisaxes agrarias de España.

T. 03

P. 083 A. 02




2.3.1.17 Deseña unha presentación dixital onde exemplifica con imaxes e datos estatísticos cada unha das paisaxes agrarias.

Deseña con dificultades e coa axuda docente unha presentación dixital onde exemplifica con algunha imaxe e algún dato estatístico algunha das paisaxes agrarias.

Deseña con algunha dificultade e sen a axuda docente unha presentación dixital onde exemplifica con algunhas imaxes e datos estatísticos algunhas das paisaxes agrarias.

Deseña sen dificultade e sen a axuda docente unha presentación dixital onde exemplifica con algunhas imaxes e datos estatísticos algunhas das paisaxes agrarias.

Deseña con facilidade unha presentación dixital onde exemplifica con imaxes, datos estatísticos e informacións ampliadas cada unha das paisaxes agrarias.

T. 03

P. 083 A. 03

Dixital



2.5.1.1 Documéntase sobre algún cumio internacional dedicado a solucionar algún problema medioambiental.

Amosa dificultades para realizar procuras e documentarse minimamente sobre algún cumio internacional dedicado a solucionar algún problema medioambiental.

Documéntase minimamente sobre algún cumio internacional dedicado a solucionar algún problema medioambiental pero non determina cal era o problema obxecto da cumio nin os obxectivos que perseguían nin os resultados.

Documéntase correctamente sobre algún cumio internacional dedicado a solucionar algún problema medioambiental, determina cal era o problema obxecto da cumio, os obxectivos que perseguían e algún dos resultados.

Documéntase amplamente sobre algún cumio internacional dedicado a solucionar algún problema medioambiental, determina cal era o problema obxecto da cumio, os obxectivos que perseguían e explica os resultados alcanzados.

T. 03

P. 085 A. 04

Dixital


184




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.5.1.2 Indaga sobre se no centro escolar se están levando a cabo algunhas actividades de educación ambiental, explícaas e descríbeas.

Indaga con dificultades e coa axuda docente sobre se no centro escolar se están levando a cabo algunhas actividades de educación ambiental.

Indaga con algunha dificultade e de forma autónoma sobre se no centro escolar se están levando a cabo algunhas actividades de educación ambiental. Explica e describe algunha delas.

Indaga de forma autónoma sobre se no centro escolar se están levando a cabo algunhas actividades de educación ambiental. Explica e describe algunhas delas de forma simple.

Indaga con facilidade e rapidez e de forma autónoma sobre se no centro escolar se están levando a cabo algunhas actividades de educación ambiental. Explica e describe todas elas de forma ampla e con detalles.

T. 03

P. 085 A. 07




2.5.1.3 Consulta na Internet diversos estudos profesionais ou universitarios que teñan como obxectivo protexer a naturaleza detallando o seu plan de estudos e as posibles saídas profesionais.

Consulta con dificultade e pasividade na Internet algún estudo profesional ou universitario que teña como obxectivo protexer a naturaleza sen detallar o seu plan de estudos nin as posibles saídas profesionais.

Consulta na Internet algún estudo profesional ou universitario que teña como obxectivo protexer a naturaleza detallando parte do seu plan de estudos e enumerando algunha das posibles saídas profesionais.

Consulta na Internet algúns estudos profesionais ou universitarios que teñan como obxectivo protexer a naturaleza detallando parte do seu plan de estudos e enumerando algunhas das posibles saídas profesionais.

Consulta na Internet diversos estudos profesionais ou universitarios que teñan como obxectivo protexer a naturaleza detallando o seu plan de estudos e as posibles saídas profesionais.

T. 03

P. 085 A. 08

Dixital



2.3.1.18 Describe unha paisaxe agraria a partir da observación dunha fotografía e seguindo un guión.

Localiza a paisaxe agraria con imprecisión, analiza algún elemento que aparece nela e elabora unhas conclusións moi simples e imprecisas.

Localiza a paisaxe agraria con algún erro, analiza algúns elementos que aparecen nela e elabora unhas conclusións simples e con erros.

Localiza a paisaxe agraria sen erros, analiza a maioría dos elementos que aparecen nela e elabora unhas conclusións simples e sen erros.

Localiza a paisaxe agraria sen erros, analiza todos os elementos que aparecen nela e elabora unhas conclusións amplas, correctas e utilizando con acerto o vocabulario adecuado.

T. 03


Dixital


185




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.5.1.23 Elabora un mural no que analiza o problema da sobrepesca e as súas posibles solucións.

Ten problemas para resolver as distintas cuestións propostas arredor do problema da sobrepesca aínda coa axuda do docente.

Analiza o problema da sobrepesca resolvendo parte das cuestións propostas sen facer o esforzo de propor medidas de regulación ou de solución deste problema.

Analiza o problema da sobrepesca resolvendo a maioría das cuestións propostas propondo e pensando algunha medida de regulación ou de solución deste problema.

Analiza o problema da sobrepesca resolvendo todas as cuestións propostas propondo e pensando varias medidas de regulación ou de solución deste problema.

T. 03

P. 087 A. 02




2.13.1.4 Compara un país rico cun considerado pobre e elabora un texto sintetizando a investigación realizada.

Compara con dificultades e imprecisións algún aspecto económico entre dos países pero non elabora ningún texto en que o resuma.

Compara con algunha dificultade e algunha imprecisión algúns aspectos económicos entre dous países e elabora un texto resumo simple e esquecendo datos.

Compara algúns aspectos económicos entre dous países e elabora un texto resumo simple pero correcto.

Compara todos os aspectos económicos entre dous países a partir dun anuario e elabora un texto resumindo toda a investigación e extraendo conclusións sólidas.

T. 03

P. 088 A. 03


Bloque 2 Crit. Aval. B2.9. Analizar o impacto dos medios de transporte no seu contorno.

Est. Apr. XHB2.9.1. Traza sobre un mapamundi o itinerario que segue un produto agrario e outro gandeiro desde a súa colleita ata o seu consumo en zonas afastadas, e extrae conclusións.

2.9.1.1 Traza sobre un mapamundi o itinerario que seguen os produtos agrícolas e gandeiros investigados nun mercado.

Visita un mercado pero ten dificultades para extraer información sobre o itinerario que seguen os produtos agrícolas e gandeiros.

Visita un mercado e extrae algunha información sobre o itinerario que seguen os produtos agrícolas e gandeiros aínda que despois ten dificultades para plasmalo con imprecisións nun mapamundi.

Visita un mercado e extrae información sobre o itinerario que seguen os produtos agrícolas e gandeiros para despois plasmalo con algunha imprecisión nun mapamundi.

Visita un mercado e extrae información sobre o itinerario que seguen os produtos agrícolas e gandeiros para despois plasmalo con total corrección nun mapamundi.

T. 03

P. 088 A. 04



Est. Apr. XHB2.6.2. Localiza e identifica nun mapa as principais zonas produtoras de minerais no mundo.

2.6.2.1 Cita o país que é o primeiro produtor mundial dun maior número de minerais.

Interpreta o mapa de forma moi imprecisa e comete erros incluso con axuda docente ao intentar citar o país que é o primeiro produtor mundial dun maior número de minerais.

Interpreta o mapa de forma imprecisa e comete bastantes erros incluso con axuda docente ao intentar citar o país que é o primeiro produtor mundial dun maior número de minerais e identificar algún dos minerais.

Interpreta o mapa de forma precisa e comete algún erro sen axuda docente ao intentar citar o país que é o primeiro produtor mundial dun maior número de minerais e identificar a maioría dos minerais en cuestión.

Interpreta o mapa de forma moi precisa e non comete erros ao intentar citar o país que é o primeiro produtor mundial dun maior número de minerais e identificar todos os minerais en cuestión.

T. 04

P. 093 A. 01

Dixital


186




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.6.2.2 Comproba se os países industrializados teñen minas de bauxita e onde a compran.

Interpreta o mapa de forma moi imprecisa e comete erros incluso con axuda docente ao intentar comprobar se os países industrializados teñen minas de bauxita.

Interpreta o mapa de forma imprecisa e comete bastantes erros sen axuda docente ao intentar comprobar se os países industrializados teñen minas de bauxita e saber se a compran ou non.

Interpreta o mapa de forma precisa e comete algún erro sen axuda docente ao intentar comprobar se os países industrializados teñen minas de bauxita e saber a que países llela compran.

Interpreta o mapa de forma moi precisa e non comete erros ao intentar comprobar se os países industrializados teñen minas de bauxita e saber a que países llela compran.

T. 04

P. 093 A. 02

Dixital



2.5.1.4 Busca información sobre o impacto ambiental da minaría a ceo aberto e elabora un informe.

Busca con moita dificultade e con axuda docente información imprecisa e incompleta sobre o impacto ambiental da minaría a ceo aberto.

Busca con algo de dificultade e sen axuda docente información imprecisa e incompleta sobre o impacto ambiental da minaría a ceo aberto.

Busca sen axuda docente información completa e correcta sobre o impacto ambiental da minaría a ceo aberto e elabora un sinxelo informe.

Busca sen axuda docente información completa e correcta sobre o impacto ambiental da minaría a ceo aberto e elabora un amplo informe.

T. 04

P. 093 A. 07

Dixital


Est. Apr. XHB2.6.3. Localiza e identifica nun mapa as principais zonas produtoras e consumidoras de enerxía no mundo.

2.6.3.1 Cita tres países que sexan principais productores de fontes de enerxía tradicionais.

Cita con moita dificultade, imprecisión e con apoio docente algún país principal produtor de fontes de enerxía tradicionais.

Cita con algunha dificultade, imprecisión e sen apoio docente algún país principal produtor de fontes de enerxía tradicionais.

Cita de forma precisa e sen apoio docente dos países que sexan principais productores de fontes de enerxía tradicionais.

Cita de forma precisa e sen apoio docente tres países que sexan principais productores de fontes de enerxía tradicionais.

T. 04

P. 095 A. 01

Dixital



2.6.3.2 Indica cales son os países que teñen unha maior variedade de produtos enerxéticos.

Indica con moita imprecisión e con axuda docente algún dos países que teñen unha maior variedade de produtos enerxéticos.

Indica con algunha imprecisión e sen axuda docente algún dos países que teñen unha maior variedade de produtos enerxéticos.

Indica con precisión e sen axuda docente algúns dos países que teñen unha maior variedade de produtos enerxéticos.

Indica con precisión e sen axuda docente cales son os países que teñen unha maior variedade de produtos enerxéticos.

T. 04

P. 095 A. 02

Dixital


187




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.5.1.5 Indica cales son os inconvenientes que presentan as fontes de enerxía tradicionais e analízaas.

Indica con imprecisión e coa axuda docente algún dos inconvenientes que presentan as fontes de enerxía tradicionais sen analizalas.

Indica con imprecisión e sen a axuda docente algúns dos inconvenientes que presentan as fontes de enerxía tradicionais analizando superficialmente algunha delas.

Indica con bastante precisión e sen a axuda docente algúns dos inconvenientes que presentan as fontes de enerxía tradicionais analizando algunhas delas.

Indica con moita precisión e sen a axuda docente todos os inconvenientes que presentan as fontes de enerxía tradicionais analizando profundamente cada unha delas.

T. 04

P. 095 A. 05



Est. Apr. XHB2.6.4. Identifica e nomea algunhas enerxías alternativas.

2.6.4.1 Sinala cales son as vantaxes e os inconvenientes que presentan as diferentes fontes de enerxía renovables.

Sinala con moita imprecisión e moitos erros, aínda coa axuda docente, algunha vantaxe ou inconveniente dalgunha fonte de enerxía renovable.

Sinala con bastante imprecisión e algúns erros, sen a axuda docente, algunhas vantaxes e/ou inconvenientes dalgunhas fontes de enerxía renovable.

Sinala con bastante precisión e algún erro, sen a axuda docente, algunhas vantaxes e inconvenientes da maioría das fontes de enerxía renovable.

Sinala con moita precisión e corrección, sen a axuda docente, cales son as vantaxes e os inconvenientes que presentan as diferentes fontes de enerxía renovable.

T. 04

P. 097 A. 08



Est. Apr. XHB2.6.4. Identifica e nomea algunhas enerxías alternativas.

2.6.4.2 Cita as fontes de enerxía renovables máis utilizadas.

Cita con moita imprecisión e moitos erros algunha fonte de enerxía renovable.

Cita con bastante imprecisión e algúns erros algunhas fontes de enerxía renovable.

Cita con bastante precisión e algún erro algunhas fontes de enerxía renovable.

Cita con moita precisión e corrección as fonte de enerxía renovable máis utilizadas.

T. 04

P. 097 A. 09




2.3.1.19 Relaciona os tres gráficos referentes á construción e elabora unha síntese a modo de conclusión.

Relaciona con imprecisións e dificultades aínda coa axuda do docente os tres gráficos referentes á construción.

Relaciona con algunha imprecisión e sen a axuda do docente os tres gráficos referentes á construción e elabora unha síntese simple a modo de conclusión pero esquecendo datos importantes.

Relaciona con bastante precisión e sen a axuda do docente os tres gráficos referentes á construción e elabora unha síntese correcta a modo de conclusión sen esquecer ningún dato importante.

Relaciona con moita precisión e sen a axuda do docente os tres gráficos referentes á construción e elabora unha síntese amplía e correcta a modo de conclusión achegando o seu punto de vista e as súas opinións.

T. 04

P. 099 A. 04



188




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.20 Indica que tipo de relacións poden establecerse entre os gráficos da construción e o estalido da burbulla inmobiliaria.

Indica con moitas imprecisións e coa axuda do docente algún tipo de relación que pode establecerse entre os gráficos da construción e o estalido da burbulla inmobiliaria pero sen chegar a ningunha conclusión.

Indica con bastantes imprecisións e sen a axuda do docente algunhas relacións que poden establecerse entre os gráficos da construción e o estalido da burbulla inmobiliaria chegando a algunha conclusión sen argumentar.

Indica con bastante precisión e sen a axuda do docente que tipos de relacións poden establecerse entre os gráficos da construción e o estalido da burbulla inmobiliaria ofrecendo algunhas conclusións destacables e argumentadas.

Indica con moita precisión e sen a axuda do docente que tipos de relacións poden establecerse entre os gráficos da construción e o estalido da burbulla inmobiliaria ofrecendo diversas conclusións argumentadas e un criterio propio nas súas opinións.

T. 04

P. 099 A. 05

Aprender a aprender



2.3.1.21 Razoa que peso ten o sector da construción na economía dun país.

Razoa de forma imprecisa e incorrecta cal é o peso que ten o sector da construción na economía dun país.

Razoa con algunhas dificultades e imprecisións cal é o peso que ten o sector da construción na economía dun país.

Razoa con bastante precisión e corrección cal é o peso que ten o sector da construción na economía dun país.

Razoa con precisión e corrección cal é o peso que ten o sector da construción na economía dun país ofrecendo explicacións con criterior e ben argumentadas.

T. 04

P. 099 A. 09

Aprender a aprender



2.5.1.11 Valora o impacto humano negativo que xeran as canteiras e as graveiras.

Amosa dificultades para emitir unha valoración coa axuda docente sobre o impacto humano negativo que xeran as canteiras e as graveiras.

Valora con algunha dificultade algún impacto humano negativo que xeran as canteiras e as graveiras.

Valora o impacto humano negativo que xeran as canteiras e as graveiras explicando superficialmente algunha destas afectacións.

Valora o imp acto humano negativo que xeran as canteiras e as graveiras explicando con profundidade cada unha das afectacións expostas utilizando con corrección o vocabulario adecuado.

T. 04

P. 101 A. 01



189




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.5.1.12 Indica cales son as consecuencias negativas para o medioambiente que provocan os residuos urbanos e industriais.

Presenta dificultades para indicar con axuda docente algunha das consecuencias negativas para o medioambiente que provocan os residuos urbanos e industriais.

Indica sen axuda docente algunha das consecuencias negativas para o medioambiente que provocan os residuos urbanos e industriais.

Indica sen axuda docente algunhas das consecuencias negativas para o medioambiente que provocan os residuos urbanos e industriais.

Indica sen axuda docente cales son as consecuencias negativas para o medioambiente que provocan os residuos urbanos e industriais e explícaas utilizando con corrección o vocabulario adecuado.

T. 04

P. 101 A. 02




2.5.1.6 Busca información dalgún exemplo no que se aproveitara unha canteira convertíndoa nun vertedoiro describindo, a continuación, as actividades que se realizan para a xestión e o tratamento dos residuos.

Busca algunha información imprecisa con dificultades e coa axuda docente dalgún exemplo no que se aproveitara unha canteira convertíndoa nun vertedoiro.

Busca sen axuda docente información imprecisa dalgún exemplo no que se aproveitara unha canteira convertíndoa nun vertedoiro describindo, a continuación, as actividades que se realizan para a xestión e o tratamento dos residuos de forma moi superficial.

Busca sen axuda docente información dalgún exemplo no que se aproveitara unha canteira convertíndoa nun vertedoiro describindo, a continuación, as actividades que se realizan para a xestión e o tratamento dos residuos de forma superficial.

Busca sen axuda docente información moi precisa dalgún exemplo no que se aproveitara unha canteira convertíndoa nun vertedoiro describindo, a continuación, as actividades que se realizan para a xestión e o tratamento dos residuos de forma profunda e cun vocabulario adecuado.

T. 04

P. 101 A. 04

Dixital



2.3.1.22 Sinala que actividades xeran residuos nucleares.

Sinala con moita imprecisión, incorrección e coa axuda docente algunha actividade que xera residuos nucleares.

Sinala sen axuda docente pero con algunhas imprecisións algunha actividade que xera residuos nucleares.

Sinala sen axuda docente pero con algunha imprecisión algunhas actividades que xeran residuos nucleares.

Sinala de forma autónoma e con precisión e corrección de vocabulario todas as actividades que xeran residuos nucleares.

T. 04

P. 103 A. 01



190




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.5.1.7 Infórmase sobre os accidentes nucleares en Three Mile Island, Chernóbil e Fukushima e elabora unha táboa onde se recollen as similitudes e as diferenzas entre eles.

Infórmase de forma moi imprecisa e coa axuda docente sobre algún dos accidentes nucleares (Three Mile Island, Chernóbil ou Fukushima).

Infórmase de forma imprecisa pero sen a axuda docente sobre algún dos accidentes nucleares (Three Mile Island, Chernóbil ou Fukushima).

Infórmase correctamente e sen a axuda docente sobre algúns dos accidentes nucleares (Three Mile Island, Chernóbil ou Fukushima) e elabora unha táboa simple onde se recollen algunhas das similitudes e as diferenzas entre eles.

Infórmase correctamente e sen a axuda docente sobre os accidentes nucleares de Three Mile Island, Chernóbil e Fukushima e elabora unha táboa completa e ampla onde se recollen todas as similitudes e as diferenzas entre eles.

T. 04

P. 103 A. 05

Dixital



2.5.1.8 Busca en diferentes medios os argumentos a favor e en contra da enerxía nuclear e organízaos nun cadro.

Busca con dificultades e de forma pasiva, aínda coa axuda docente, nalgún medio algún argumento a favor ou en contra da enerxía nuclear.

Busca con algunha dificultade e de forma autónoma en diferentes medios algúns argumentos a favor e en contra da enerxía nuclear e organízaos nun cadro cometendo algúns erros.

Busca con facilidade e de forma autónoma en diferentes medios algúns argumentos a favor e en contra da enerxía nuclear e organízaos nun cadro de forma simple pero correcta.

Busca con facilidade, rapidez e de forma autónoma en diferentes medios algúns argumentos a favor e en contra da enerxía nuclear e organízaos nun cadro con precisión e corrección.

T. 04

P. 103 A. 06




2.6.3.3 Elabora e comenta un mapa onde aparecen os países con maior produción de enerxía e os maiores consumidores.

Elabora con axuda docente pero con imprecisións un mapa onde aparecen algúns dos países con maior produción e consumo de enerxía.

Elabora de forma autónoma pero con algunha imprecisión un mapa onde aparecen algúns dos países con maior produción e consumo de enerxía e coméntao de forma moi superficial.

Elabora de forma autónoma e correcta un mapa onde aparecen a maioría dos países con maior produción e consumo de enerxía e coméntao de forma correcta e simple.

Elabora de forma autónoma e precisa un mapa onde aparecen os países con maior produción energética e os maiores consumidores e coméntao de forma correcta e ampla con riqueza de vocabulario.

T. 04

P. 105 A. 01



191




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.6.2.3 Sitúa e localiza nun mapa a explotación mineira do texto, así como as sedes das empresas explotadoras.

Sitúa con moita imprecisión a explotación mineira do texto con axuda docente.

Sitúa e localiza de forma autónoma pero imprecisa nun mapa a explotación mineira do texto, así como algunha das sedes das empresas explotadoras.

Sitúa e localiza de forma autónoma e precisa nun mapa a explotación mineira do texto, así como algunhas das sedes das empresas explotadoras.

Sitúa e localiza de forma autónoma e moi precisa nun mapa a explotación mineira do texto, así como todas as sedes das empresas explotadoras.

T. 04

P. 105 A. 02




2.5.1.24 Busca información sobre a xestión que se realiza no municipio coa materia orgánica e elabora un cartel sobre os beneficios da biomasa.

Busca información imprecisa coa axuda docente pero amosando unha actitude pasiva sobre a xestión que se realiza no municipio coa materia orgánica.

Busca información imprecisa e sen axuda docente sobre a xestión que se realiza no municipio coa materia orgánica e elabora un cartel sinxelo sobre algún dos beneficios da biomasa.

Busca información precisa e sen axuda docente sobre a xestión que se realiza no municipio coa materia orgánica e elabora un cartel sinxelo sobre algúns dos beneficios da biomasa.

Busca información precisa e sen axuda docente sobre a xestión que se realiza no municipio coa materia orgánica e elabora un cartel completo sobre os beneficios da biomasa.

T. 04

P. 106 A. 03

Dixital



2.5.1.25 Localiza nun mapa os 25 municipios máis afectados polo boom inmobiliario no litoral español e acompáñao con algunhas imaxes.

Localiza de forma moi imprecisa e coa axuda docente algún dos 25 municipios máis afectados polo boom inmobiliario no litoral español sen acompañalo de imaxes.

Localiza de forma imprecisa e sen a axuda docente algúns dos 25 municipios máis afectados polo boom inmobiliario no litoral español e acompáñao con algunha imaxe.

Localiza de forma bastante precisa e sen a axuda docente algúns dos 25 municipios máis afectados polo boom inmobiliario no litoral español e acompáñao con algunhas imaxes.

Localiza de forma moi precisa e sen a axuda docente os 25 municipios máis afectados polo boom inmobiliario no litoral español e acompáñao con imaxes moi evocadoras do impacto visual.

T. 04

P. 106 A. 04




2.5.1.26 Infórmase dalgún problema medioambiental da Comunidade Autónoma e reflexiona acerca da relación entre o local e o global.

Infórmase con axuda docente de forma imprecia e incorrecta sobre algún problema medioambiental da Comunidade Autónoma sen chegar a ofrecer ningunha reflexión persoal.

Infórmase de forma autónoma pero imprecisa dalgún problema medioambiental da Comunidade Autónoma e ofrece algunha reflexión pouco profunda acerca da relación entre o local e o global

Infórmase de forma autónoma e correcta dalgún problema medioambiental da Comunidade Autónoma e ofrece algunhas reflexións acerca da relación entre o local e o global

Infórmase de forma autónoma e precisa dalgún problema medioambiental da Comunidade Autónoma e ofrece reflexións profundas e argumentadas acerca da relación entre o local e o global

T. 04

P. 106 A. 05



192




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.23 Indica cales son os principais elementos do proceso industrial e defíneos.

Indica con moita imprecisión e a axuda docente algún elemento do proceso industrial.

Indica con algunha imprecisión e sen axuda docente algún elemento do proceso industrial e defíneo de forma ambigua.

Indica con corrección e sen axuda docente algúns elementos do proceso industrial e os define de forma simple e correcta.

Indica con precisión e sen axuda docente cales son os principais elementos do proceso industrial e os define con corrección e utilizando o vocabulario adecuado

T. 05

P. 111 A. 05




2.3.1.24 Define que é o concepto de capital.

Define de forma moi imprecisa, con axuda docente e con palabras vulgares que é o concepto de capital.

Define de forma imprecisa, sen axuda docente e con palabras vulgares que é o concepto de capital.

Define de forma precisa, sen axuda docente e co vocabulario adecuado que é o concepto de capital.

Define de forma moi precisa, sen axuda docente e co vocabulario adecuado que é o concepto de capital, acompañando con exemplos clarificadores.

T. 05

P. 111 A. 06




2.3.1.25 Elabora un mapa conceptual das actividades industriais utilizando os conceptos propostos e engadindo os conectores necesarios.

Elabora un mapa conceptual de forma moi imprecisa e coa axuda do docente das actividades industriais utilizando algúns conceptos do apartado.

Elabora un mapa conceptual de forma imprecisa e sen a axuda docente das actividades industriais utilizando algúns dos conceptos propostos pero esquecendo os conectores.

Elabora un mapa conceptual de forma precisa e sen a axuda docente das actividades industriais utilizando a maioría dos conceptos propostos e engadindo algún conector necesario.

Elabora un mapa conceptual de forma moi precisa e sen a axuda docente das actividades industriais utilizando todos os conceptos propostos e engadindo os conectores necesarios.

T. 05

P. 111 A. 08




2.3.1.26 Compara o traballo artesanal co traballo en cadea e elabora unha lista coas vantaxes e os inconvenientes.

Amosa dificultades para establecer algunha comparación entre o traballo artesanal e o traballo en cadea.

Compara con erros o traballo artesanal co traballo en cadea e elabora unha lista con algunha vantaxe e/ou inconveniente.

Compara adecuadamente o traballo artesanal co traballo en cadea e elabora unha lista con algunhas vantaxe e inconvenientes.

Compara adecuadamente o traballo artesanal co traballo en cadea e elabora unha lista con todas as vantaxe e todos os inconvenientes.

T. 05

P. 113 A. 01



193




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.27 Razoa por que se pode afirmar que o fordismo é a orixe da sociedade de consumo.

Ten dificultades para relacionar o fordismo coa sociedade de consumo incluso coa axuda do docente.

Relaciona con erros o fordismo coa sociedade de consumo pero non razoa se representa a súa orixe.

Razoa con algún erro por que se pode afirmar que o fordismo é a orixe da sociedade de consumo.

Razoa adecuadamente por que se pode afirmar que o fordismo é a orixe da sociedade de consumo.

T. 05

P. 113 A. 02


Bloque 3 Crit. Aval. B3.3. Explicar as características de cada tempo histórico e certos acontecementos que determinaron cambios fundamentais no rumbo da historia, diferenciando períodos que facilitan o seu estudo e a súa interpretación.


3.3.1.1 Elabora un eixe cronolóxico e sitúa as dúas primeiras Revolucións Industriais.

Amosa dificultades para elaborar un eixe cronolóxico coas dúas primeiras Tevolucións Industriais incluso coa axuda do docente.

Elabora con erros un eixe cronolóxico coas dúas primeiras Revolucións Industriais.

Elabora de forma correcta un eixe cronolóxico coas dúas primeiras Revolucións Industriais aínda que esquece algún dato relevante.

Elabora perfectamente un eixe cronolóxico coas dúas primeiras Revolucións Industriais.

T. 05

P. 113 A. 03

Aprender a aprender



2.13.1.5 Analiza os cambios e continuidades que se produciron nas condicións laborais desde a Primeira Revolución Industrial até a actualidade.

Amosa dificultades para detectar algún cambio ou continuidade que se producira nas condicións laborais desde a Primeira Revolución Industrial até a actualidade.

Analiza algún cambio e/ou continuidade que se produciu nas condicións laborais desde a Primeira Revolución Industrial até a actualidade.

Analiza algúns cambios e/ou continuidades que se produciu nas condicións laborais desde a Primeira Revolución Industrial até a actualidade.

Analiza todos os cambios e continuidades que se produciu nas condicións laborais desde a Primeira Revolución Industrial até a actualidade.

T. 05

P. 115 A. 01

Aprender a aprender



2.13.1.6 Compara as imaxes sobre a explotación laboral infantil e indica as diferenzas e as similitudes que se observan.

Presenta dificultades para comparar imaxes sobre a explotación laboral infantil.

Compara con dificultade e erros as imaxes sobre a explotación laboral infantil e indica algunha diferenza e/ou similitude que se observa.

Compara con corrección as imaxes sobre a explotación laboral infantil e indica algunhas diferenzas e/ou similitudes que se observan.

Compara con corrección e precisión as imaxes sobre a explotación laboral infantil e indica as diferenzas e as similitudes que se observan.

T. 05

P. 115 A. 02




2.4.1.25 Describe que papel desempeña a publicidade no proceso industrial.

Amosa dificultades para comprender o papel que desempeña a publicidade no proceso industrial

Comprende que papel desempeña a publicidade no proceso industrial pero non logra describilo.

Describe con algúns erros o papel que desempeña a publicidade no proceso industrial.

Describe con corrección o papel que desempeña a publicidade no proceso industrial utilizando un vocabulario adecuado.

T. 05

P. 115 A. 04

Aprender a aprender


194




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE

Bloque 2 Crit. Aval. B2.8. Explicar a distribución desigual das rexións industrializadas no mundo.

Est. Apr. XHB2.8.1. Localiza nun mapa os países máis industrializados do mundo, a través de lendas e símbolos adecuados.

2.8.1.1 Indica as vantaxes e os inconvenientes que supoñen os procesos de deslocalización comentando brevemente o mapa.

Amosa dificultades para utilizar un mapa e indicar as vantaxes e os inconvenientes que supoñen os procesos de deslocalización incluso coa axuda do docente.

Indica algunhas vantaxes /ou inconvenientes que supoñen os procesos de deslocalización utilizando o mapa pero sen chegar a comentalo.

Indica as vantaxes e os inconvenientes que supoñen os procesos de deslocalización utilizando o mapa pero comentándoo con algúns erros.

Indica as vantaxes e os inconvenientes que supoñen os procesos de deslocalización utilizando o mapa e comentándoo correctamente e co vocabulario adecuado.

T. 05

P. 117 A. 01




2.12.3.12 Identifica cales son os factores tradicionais que interveñen na localización industrial.

Ten dificultades para identificar algún factor tradicional que intervén na localización industrial incluso con axuda docente.

Identifica algún dos factores tradicionais que interveñen na localización industrial.

Identifica algúns dos factores tradicionais que interveñen na localización industrial.

Identifica todos os factores tradicionais que interveñen na localización industrial.

T. 05

P. 117 A. 02




2.12.3.13 Sinala cales son os criterios de localización industrial actuais.

Amosa dificultades para sinalar algún criterio actual de localización industrial incluso con axuda docente.

Sinala algún dos criterios de localización industrial actuais.

Sinala algúns dos criterios de localización industrial actuais.

Sinala todos os criterios de localización industrial actuais describíndoos de forma correcta.

T. 05

P. 117 A. 04




2.8.1.2 Localiza onde se concentra a industria en España e explica por que se afirma que a localización da industria española é moi irregular e con desequilibrios territoriais.

Presenta dificultades para localizar a concentración industrial en España e incluso con axuda docente non logra explicar por que a industria española é moi irregular e con desequilibrios territoriais.

Localiza con algunha dificultade onde se concentra a industria en España e explica de forma superficial e con imprecisións por que se afirma que a localización da industria española é moi irregular e con desequilibrios territoriais.

Localiza onde se concentra a industria en España e explica con algunha imprecisión por que se afirma que a localización da industria española é moi irregular e con desequilibrios territoriais.

Localiza onde se concentra a industria en España e explica con precisión por que se afirma que a localización da industria española é moi irregular e con desequilibrios territoriais.

T. 05

P. 119 A. 01



195




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.28 Identifica os principais problemas que afectan de forma negativa a competitividade da industria española.

Presenta dificultades para identificar algún problema que afecta de forma negativa a competitividade da industria española incluso con axuda do docente.

Identifica algún dos principais problemas que afectan de forma negativa a competitividade da industria española.

Identifica algúns dos principais problemas que afectan de forma negativa a competitividade da industria española.

Identifica os principais problemas que afectan de forma negativa a competitividade da industria española.

T. 05

P. 119 A. 02




2.3.1.29 Elabora un díptico onde presenta brevemente en que consisten as medidas que se queren implantar para reindustrializar España.

Amosa dificultades para elaborar un díptico onde presenta brevemente en que consisten as medidas que se queren implantar para reindustrializar España incluso coa axuda do docente.

Elabora con dificultade pero de forma autónoma un díptico onde presenta brevemente en que consiste algunha das medidas que se queren implantar para reindustrializar España.

Elabora con corrección un díptico onde presenta brevemente en que consisten algunhas das medidas que se queren implantar para reindustrializar España.

Elabora con corrección e precisión un díptico onde presenta brevemente en que consisten as medidas que se queren implantar para reindustrializar España.

T. 05

P. 119 A. 05




2.4.1.26 Selecciona tres características dunha multinacional e dá razóns da súa elección.

Presenta dificultades para seleccionar algunha característica dunha multinacional incluso coa axuda do docente.

Selecciona algunha característica dunha multinacional e ofrece un razoamento simple ao respecto.

Selecciona dos características dunha multinacional e ofrece un razoamento simple ao respecto.

Selecciona tres características dunha multinacional e ofrece un razoamento completo e argumentado.

T. 05

P. 121 A. 01




2.4.1.27 Busca información e describe as características para que un centro de distribución e loxística sexa eficiente e competitivo.

Ten dificultades para buscar información e describir as características para que un centro de distribución e loxística sexa eficiente e competitivo incluso con soporte docente.

Busca información imprecisa e parcial para describir algunha das características para que un centro de distribución e loxística sexa eficiente e competitivo incluso con soporte docente.

Busca información precisa pero parcial para describir algunhas das características para que un centro de distribución e loxística sexa eficiente e competitivo incluso con soporte docente.

Busca información precisa e completa para describir as características para que un centro de distribución e loxística sexa eficiente e competitivo incluso con soporte docente.

T. 05

P. 121 A. 03

Dixital


196




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.28 Explica como inflúe nos consumidores que as tendas cambien os seus produtos semanalmente.

Amosa dificultades para explicar como inflúe nos consumidores que as tendas cambien os seus produtos semanalmente incluso con axuda docente.

Explica con algunha dificultade e imprecisións como inflúe nos consumidores que as tendas cambien os seus produtos semanalmente.

Explica con algunha imprecisión como inflúe nos consumidores que as tendas cambien os seus produtos semanalmente.

Explica con facilidade e precisión como inflúe nos consumidores que as tendas cambien os seus produtos semanalmente.

T. 05

P. 121 A. 05




2.13.1.7 Explica en que consiste unha industria maquiladora e por que se adoitan situar en zonas fronteirizas.

Ten dificultades para explicar en que consiste unha industria maquiladora incluso con axuda docente.

Explica brevemente en que consiste unha industria maquiladora e por que se adoitan situar en zonas fronteirizas utilizando un vocabulario vulgar.

Explica brevemente en que consiste unha industria maquiladora e por que se adoitan situar en zonas fronteirizas utilizando un vocabulario adecuado.

Explica amplamente en que consiste unha industria maquiladora e por que se adoitan situar en zonas fronteirizas utilizando un vocabulario adecuado e acompañándoo de exemplos.

T. 05

P. 123 A. 01




2.13.1.8 Detalla que organismos internacionais teñen como obxectivo promover os dereitos das persoas que traballan.

Amosa dificultades para indicar un organismo internacional que ten como obxectivo promover os dereitos das persoas que traballan incluso con axuda docente.

Indica sen axuda docente algún organismo internacional que ten como obxectivo promover os dereitos das persoas que traballan.

Indica sen axuda docente algúns organismos internacionais que teñen como obxectivo promover os dereitos das persoas que traballan.

Indica sen axuda docente os organismos internacionais que teñen como obxectivo promover os dereitos das persoas que traballan.

T. 05

P. 123 A. 04

Aprender a aprender



2.13.2.4 Explica que implicacións pode ter producir máis barato nos países desenvoltos e nos susdesenvolvidos realizando un debate e expresando a propia opinión.

Ten dificultades para explicar algunha das implicacións que pode ter producir máis barato nos países desenvoltos e nos susdesenvolvidos participando pasivamente nun debate e sen expresar a propia opinión.

Explica algunha das implicacións que pode ter producir máis barato nos países desenvoltos e nos susdesenvolvidos participando nun debate e expresando a propia opinión de forma pouco argumentada.

Explica algunhas das implicacións que pode ter producir máis barato nos países desenvoltos e nos susdesenvolvidos participando activamente nun debate e expresando a propia opinión de forma pouco argumentada.

Explica todas as implicacións que pode ter producir máis barato nos países desenvoltos e nos susdesenvolvidos participando activamente nun debate e expresando a propia opinión de forma moi ben argumentada.

T. 05

P. 123 A. 05



197




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.8.1.3 Localiza nun mapa de España os dez complexos petroquímicos que existen.

Ten dificultades para localizar nun mapa de España algún dos dez complexos petroquímicos que existen incluso coa axuda docente.

Localiza con imprecisión nun mapa de España algún dos dez complexos petroquímicos que existen.

Localiza con precisión nun mapa de España algúns dos dez complexos petroquímicos que existen.

Localiza con precisión nun mapa de España os dez complexos petroquímicos que existen.

T. 05

P. 125 A. 01




2.5.1.13 Enumera as principais vantaxes e inconvenientes de vivir preto dun complexo petroquímico.

Ten dificultades para enumerar algunha vantaxe e/ou inconveniente de vivir preto dun complexo petroquímico incluso coa axuda docente.

Enumera con imprecisión algunha vantaxe e/ou inconveniente de vivir preto dun complexo petroquímico sen a axuda docente.

Enumera con precisión algunhas vantaxes e inconvenientes de vivir preto dun complexo petroquímico sen a axuda docente.

Enumera con precisión e correccóión as vantaxes e inconvenientes de vivir preto dun complexo petroquímico sen a axuda docente.

T. 05

P. 125 A. 04




2.3.1.30 Averigua na Internet cales son as 25 principais empresas dedicadas á biotecnoloxía que teñen unha sede en España e localízaas nun mapa.

Presenta dificultades para avergiuar na Internet algunha das 25 principais empresas dedicadas á biotecnoloxía que teñen unha sede en España e localizala nun mapa incluso con axuda docente.

Averigua na Internet algunhas das 25 principais empresas dedicadas á biotecnoloxía que teñen unha sede en España e localízaas con moita imprecisión nun mapa.

Averigua na Internet algunhas das 25 principais empresas dedicadas á biotecnoloxía que teñen unha sede en España e localízaas con algunha imprecisión nun mapa.

Averigua na Internet as 25 principais empresas dedicadas á biotecnoloxía que teñen unha sede en España e localízaas con moita precisión nun mapa.

T. 05

P. 127 A. 01

Dixital



2.3.1.31 Elabora unha lista con todos os produtos que conteñen compoñentes electrónicos da súa redonda e xeolocalízaos nun mapa.

Ten dificultades para encontrar algún produto que conteña compoñentes electrónicos e xeolocalizalo nun mapa incluso con axuda docente.

Elabora unha lista con algúns dos produtos que conteñen compoñentes electrónicos da súa redonda e xeolocalízaos con moita imprecisión nun mapa.

Elabora unha lista con algúns dos produtos que conteñen compoñentes electrónicos da súa redonda e xeolocalízaos con algunha imprecisión nun mapa.

Elabora unha lista con todos os produtos que conteñen compoñentes electrónicos da súa redonda e xeolocalízaos con moita precisión nun mapa.

T. 05

P. 127 A. 02



198




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.29 Elabora un mural cun mapa no que se localizan os lugares de fabricación da roupa que se leva posta.

Presenta dificultades para elaborar un mural cun mapa no que se localizan os lugares de fabricación da roupa que se leva posta incluso con axuda docente.

Elabora dunha forma pouco pulcra un mural cun mapa no que se localizan con imprecisión os lugares de fabricación da roupa que se leva posta.

Elabora de forma correcta un mural cun mapa no que se localizan con algunha imprecisión os lugares de fabricación da roupa que se leva posta.

Elabora dunha forma moi pulcra e correcta un mural cun mapa no que se localizan con moita precisión os lugares de fabricación da roupa que se leva posta.

T. 05

P. 128 A. 03

Aprender a aprender



2.4.1.30 Busca exemplos de produtos que se poidan comprar segundo o sistema just in time e explica brevemente en que consisten.

Ten dificultades para comprender o concepto just in time incluso coa axuda docente.

Busca algún exemplo de produto que se poida comprar segundo o sistema just in time e explica brevemente en que consiste.

Busca algúns exemplos de produtos que se poidan comprar segundo o sistema just in time e explica brevemente en que consisten.

Busca diversos exemplos de produtos que se poidan comprar segundo o sistema just in time e explica amplamente en que consisten.

T. 05

P. 128 A. 04




2.3.1.46 Indica os cambios sociais recentes que fixeron aumentar o sector dos servizos.

Ten dificultades para indicar algún cambio social recente que fixo aumentar o sector dos servizos incluso coa axuda do docente.

Indica con imprecisións sen axuda do docente algúns cambios sociais recentes que fixeron aumentar o sector dos servizos.

Indica con algunha imprecisión e sen axuda do docente algúns cambios sociais recentes que fixeron aumentar o sector dos servizos.

Indica correctamente e sen axuda do docente todos os cambios sociais recentes que fixeron aumentar o sector dos servizos.

T. 06

P. 133 A. 03

Aprender a aprender



2.3.1.44 Explica que é o sector terciario e as actividades que se inclúen nel.

Amosa dificultades para comprender que é o sector terciario incluso coa axuda do docente.

Comprende que é o sector terciario, o explica brevemente e indica algunha activida que se inclúe nel.

Comprende que é o sector terciario, o explica adecuadamente e indica algunhas actividades que se inclúen nel.

Comprende que é o sector terciario, o explica de forma ampla e con exemplos e indica as actividades que se inclúen nel.

T. 06

P. 133 A. 06




2.3.1.45 Indica a razón pola que as actividades do sector terciario aumentan.

Presenta dificultades para explicar o aumento das actividades do sector terciario incluso coa axuda do docente.

Explica con algunha dificultade e sen axuda docente o aumento das acitividades do sector terciario sen relacionalo coa revolución do terciario.

Explica brevemente e sen axuda docente o aumento das acitividades do sector terciario establecendo algunha relación coa revolución do terciario.

Explica amplamente e sen axuda docente o aumento das acitividades do sector terciario relacionándoo correctamente coa revolución do terciario.

T. 06

P. 133 A. 08

Aprender a aprender


199




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.47 Sinala os trazos que caracterizan as actividades do sector terciario.

Amosa dificultades para sinalar algún trazo que caracteriza as actividades do sector terciario incluso coa axuda do docente.

Sinala algún trazo que caracteriza as actividades do sector terciario sen a axuda do docente.

Sinala algúns trazos que caracterizan as actividades do sector terciario sen a axuda do docente.

Sinala todos os trazos que caracterizan as actividades do sector terciario sen a axuda do docente.

T. 06

P. 135 A. 03




2.3.1.48 Elabora un esquema para a clasificación das actividades terciarias.

Presenta dificultades para elaborar un esquema para a clasificación das actividades terciarias incluso coa axuda docente.

Elabora de forma incompleta e con erros un esquema para a clasificación das actividades terciarias sen a axuda docente.

Elabora de forma completa pero con algún erro un esquema para a clasificación das actividades terciarias sen a axuda docente.

Elabora de forma correcta, son erros e pulcra un esquema para a clasificación das actividades terciarias sen a axuda docente.

T. 06

P. 135 A. 04

Aprender a aprender



2.3.1.49 Compara os servizos sanitarios nos países pobres e nos países ricos.

Ten dificultades para comparar os servizos sanitarios nos países pobres e nos países ricos incluso coa axuda docente.

Compara parcialmente os servizos sanitarios nos países pobres e nos países ricos sen a axuda docente.

Compara correctamente os servizos sanitarios nos países pobres e nos países ricos sen a axuda docente.

Compara correctamente os servizos sanitarios nos países pobres e nos países ricos sen a axuda docente e razoa perfectamente porque enfermidades que non son mortais teñen graves consecuencias nos países pobres.

T. 06

P. 135 A. 05

Aprender a aprender



2.12.3.26 Sinala que inconvenientes ten a difusión en todo o mundo do estilo de vida occidental.

Ten dificultades para sinalar algún inconveniente que ten a difusión en todo o mundo do estilo de vida occidental incluso coa axuda do docente.

Sinala algún inconveniente que ten a difusión en todo o mundo do estilo de vida occidental sen a axuda do docente.

Sinala algúns inconvenientes que ten a difusión en todo o mundo do estilo de vida occidental sen a axuda do docente.

Sinala todos os inconvenientes que ten a difusión en todo o mundo do estilo de vida occidental sen a axuda do docente.

T. 06

P. 137 A. 02

Aprender a aprender


200




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.12.3.27 Explica por que as grandes empresas e os gobernos teñen interese por controlar a información e as comunicacións.

Amosa dificultades para explicar por que as grandes empresas e os gobernos teñen interese por controlar a información e as comunicacións incluso coa axuda do docente.

Explica brevemente e con imprecisións por que as grandes empresas e os gobernos teñen interese por controlar a información e as comunicacións.

Explica de forma correcta pero breve por que as grandes empresas e os gobernos teñen interese por controlar a información e as comunicacións.

Explica amplamente e de forma correcta por que as grandes empresas e os gobernos teñen interese por controlar a información e as comunicacións. Ademais, acompáñao con exemplos.

T. 06

P. 137 A. 05

Aprender a aprender



2.12.3.28 Determina que reivindican os grupos alternativos na sociedade actual.

Presenta dificultades para entender que reivindican os grupos alternativos na sociedade actual incluso coa axuda do docente.

Entende e determina algunha das reivindicacións dos grupos alternativos na sociedade actual.

Entende e determina algunhas das reivindicacións dos grupos alternativos na sociedade actual.

Entende e determina as reivindicacións dos grupos alternativos na sociedade actual.

T. 06

P. 137 A. 07

Aprender a aprender



2.3.1.50 Detecta cal é a finalidade esencial dos parques tecnolóxicos.

Amosa dificultades para detectar e diferenciar cal é a finalidade esencial dos parques tecnolóxicos incluso coa axuda do docente.

Detecta cal é a finalidade esencial dos parques tecnolóxicos pero non a describe adecuadamente.

Detecta cal é a finalidade esencial dos parques tecnolóxicos e descríbea de forma breve pero correcta.

Detecta cal é a finalidade esencial dos parques tecnolóxicos e descríbea de forma ampla e propondo exemplos.

T. 06

P. 139 A. 01

Aprender a aprender



2.3.1.51 Define que é un parque científico-tecnolóxico tecnópole.

Presenta dificultades para comprender que é un parque científico-tecnolóxico tecnópole incluso coa axuda do docente.

Comprende que é un parque científico-tecnolóxico tecnópole pero defíneo de forma incompleta e con erros.

Comprende que é un parque científico-tecnolóxico tecnópole pero defíneo de forma breve e con algún erro.

Comprende que é un parque científico-tecnolóxico tecnópole e defíneo de forma ampla e con algúns exemplos clarificadores.

T. 06

P. 139 A. 05



201




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.52 Establece a relación entre o desenvolvemento da investigación e o crecemento económico.

Ten dificultades para entender a relación que existe entre o desenvolvemento da investigación e o crecemento económico incluso coa axuda do docente.

Establece algunha relación pobre e incorrecta entre o desenvolvemento da investigación e o crecemento económico.

Establece a relación existente entre o desenvolvemento da investigación e o crecemento económico e explícaa de forma breve.

Establece a relación existente entre o desenvolvemento da investigación e o crecemento económico e explícaa de forma ampla e co vocabulario adecuado.

T. 06

P. 139 A. 06

Aprender a aprender



2.12.3.29 Explica que é unha ICTS e describe o mapa das ICTS de España.

Ten dificultades para explicar que é unha ICTS incluso coa axuda do docente.

Explica que é unha ICTS e describe con erros e imprecisións o mapa das ICTS de España.

Explica brevemente que é unha ICTS e describe con algún erro e imprecisión o mapa das ICTS de España.

Explica amplamente que é unha ICTS e describe sen erros e con precisión o mapa das ICTS de España.

T. 06

P. 141 A. 01

Dixital



2.12.3.30 Comenta o gráfico que reflicte o gasto en I+D en España.

Amosa dificultades para realizar algún comentario sobre o gráfico da investimento en I+D en España incluso coa axuda do docente.

Comenta brevemente e con erros o gráfico que reflicte o gasto en I+D en España.

Comenta brevemente e con algún erro o gráfico que reflicte o gasto en I+D en España.

Comenta amplamente e con precisión o gráfico que reflicte o gasto en I+D en España.

T. 06

P. 141 A. 05

Dixital



2.3.1.53 Determina que implicacións ten para o futuro dun país o investimento en I+D.

Amosa dificultades para determinar algunha das implicacións que ten para o futuro dun país o investimento en I+D incluso coa axuda do docente.

Determina algunha das implicacións que ten para o futuro dun país o investimento en I+D sen a axuda do docente.

Determina algunhas das implicacións que ten para o futuro dun país o investimento en I+D sen a axuda do docente.

Determina todas as implicacións que ten para o futuro dun país o investimento en I+D sen a axuda do docent e descríbeas amplamente con exemplos.

T. 06

P. 141 A. 06

Aprender a aprender



2.4.1.38 Explica que son as redes sociais e como inflúen estas redes nas relacións sociais.

Presenta dificultades para entender que son as redes sociais e como inflúen nas relacións sociais incluso coa axuda do docente.

Explica brevemente e que son as redes sociais con algúns erros e describe como inflúen estas redes nas relacións sociais.

Explica brevemente que son as redes sociais sen erros e describe como inflúen estas redes nas relacións sociais achegando un exemplo.

Explica amplamente que son as redes sociais sen erros e describe como inflúen estas redes nas relacións sociais achegando dos exemplos.

T. 06

P. 143 A. 01

Sociais e cívicas


202




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.39 Indica que redes sociais son as máis utilizadas ou visitadas en España.

Ten dificultades para indicar algunha das redes sociais máis utilizadas ou visitadas en España incluso coa axuda do docente.

Indica algunha das redes sociais máis utilizadas ou visitadas en España sen a axuda do docente.

Indica algunhas das redes sociais máis utilizadas ou visitadas en España e puntualiza algún dos usos polos que nos conectamos habitualmente nestas redes.

Indica correctamente as redes sociais máis utilizadas ou visitadas en España e puntualiza os usos polos que nos conectamos habitualmente nestas redes.

T. 06

P. 143 A. 02

Sociais e cívicas



2.4.1.40 Enumera diversos aspectos positivos que supuxo a creación das redes sociais.

Amosa dificultades para enumerar algún aspecto positivo que supuxo a creación das redes sociais incluso coa axuda do docente.

Enumera algún dos aspectos positivos que supuxo a creación das redes sociais.

Enumera algúns dos aspectos positivos que supuxo a creación das redes sociais.

Enumera diversos aspectos positivos que supuxo a creación das redes sociais.

T. 06

P. 143 A. 03

Sociais e cívicas



2.12.3.31 Describe e caracteriza a composición dun teléfono móbil a partir da localización nun mapa dos lugares de produción.

Presenta dificultades para traballar con mapas e cartografiar os lugares de produción dos compoñentes dun teléfono móbil incluso coa axuda do docente.

Describe e caracteriza a composición dun teléfono móbil a partir da localización nun mapa dos lugares de produción cometendo algunhas imprecisións e algúns erros.

Describe e caracteriza a composición dun teléfono móbil a partir da localización nun mapa dos lugares de produción cometendo algunha imprecisión e algún erro.

Describe e caracteriza a composición dun teléfono móbil a partir da localización nun mapa dos lugares de produción sen cometer imprecisións nin erros.

T. 06

P. 145 A. 01

Dixital




2.2.1.4 Comenta e analiza un gráfico da poboación ocupada por sectores en España.

Amosa dificultades para interpretar un gráfico da poboación ocupada por sectores en España e emitir algunha análise incluso coa axuda do docente.

Comenta e analiza un gráfico da poboación ocupada por sectores en España sen axuda docente e cometendo algúns erros de interpretación.

Comenta e analiza un gráfico da poboación ocupada por sectores en España sen axuda docente e relaciona a evolución da ocupación co proceso de terciarización actual.

Comenta e analiza un gráfico da poboación ocupada por sectores en España sen axuda docente, relaciona a evolución da ocupación co proceso de terciarización actual e é capaz de imaxinar como será a economía dos países dentro de cincuenta anos.

T. 06

P. 146 A. 03



203




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.54 Deseña e elabora unha campaña publicitaria para o centro escolar.

Presenta dificultades para deseñar e elaborar en grupo unha campaña publicitaria para o centro escolar incluso co apoio do docente.

Entende a relación entre publicidade e actividades económicas e deseña e elabora unha campaña publicitaria para o centro aínda que cunha actitude pasiva cos compañeiros.

Entende a relación entre publicidade e actividades económicas e deseña e elabora unha campaña publicitaria para o centro amosando unha actitude activa cos compañeiros.

Entende a relación entre publicidade e actividades económicas e deseña e elabora unha campaña publicitaria para o centro amosando unha actitude activa, organizativa e mediadora cos compañeiros.

T. 06

P. 146 A. 05

Sociais e cívicas



2.3.1.32 Explica e diferenza que son os medios de transporte e as infraestruturas viarias.

Amosa dificultades para explicar coas súas palabras algún dos medios de transporte e algunha das infraestruturas viarias incluso coa axuda docente.

Explica de forma autónoma pero con algunhas imprecisións algún dos medios de transporte e algunha das infraestruturas viarias.

Explica de forma autónoma pero con algún pequeno erro algúns dos medios de transporte e algunhas das infraestruturas viarias.

Explica e diferenza de forma autónoma, con claridade e co vocabulario adecuado os medios de transporte e as infraestruturas viarias.

T. 07

P. 151 A. 05




2.3.1.33 Indica que vantaxes supón cada unha das infraestruturas para o transporte de mercadorías.

Presenta dificultades para identificar incluso coa axuda docente, algunha vantaxe que supón algunha das infraestruturas para o transporte de mercadorías.

Indica algunha das vantaxes que supón cada unha das infraestruturas para o transporte de mercadorías, sen axuda docente e cunha expresión confusa e imprecisa.

Indica algunhas das vantaxes que supón cada unha das infraestruturas para o transporte de mercadorías, sen axuda docente e cunha expresión clara e precisa.

Indica todas as vantaxes que supón cada unha das infraestruturas para o transporte de mercadorías, sen axuda docente e cunha expresión clara e precisa.

T. 07

P. 151 A. 08

Aprender a aprender



2.3.1.34 Identifica e explica que inconveniente ten o transporte marítimo.

Ten dificultades para identificar que inconveniente ten o transporte marítimo incluso coa axuda do docente.

Identifica de forma autónoma que inconveniente ten o transporte marítimo.

Identifica de forma autónoma que inconveniente ten o transporte marítimo e o explica de forma superficial.

Identifica de forma autónoma que inconveniente ten o transporte marítimo e o explica de forma ampla e achegando exemplos que o ilustran.

T. 07

P. 151 A. 09

Aprender a aprender


204




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.5.1.27 Estima os custos que supón utilizar o vehículo privado e explica o concepto de amortización.

Amosa dificultades para valorar os custos da utilización do vehículo privado e comprender o concepto de amortización incluso coa axuda docente.

Estima sen a axuda docente os custos que supón utilizar o vehículo privado e explica de forma imprecisa e incorrecta o concepto de amortización.

Estima sen a axuda docente os custos que supón utilizar o vehículo privado e explica de forma correcta pero superficial o concepto de amortización.

Estima sen a axuda docente os custos que supón utilizar o vehículo privado e explica de forma correcta, clara e precisa o concepto de amortización, ampliando a información con exemplos.

T. 07

P. 153 A. 05

Aprender a aprender



2.3.1.35 Enumera e explica as funcións do transporte.

Amosa dificultades para identificar algunha das funcións do transporte incluso coa axuda do docente.

Enumera algunhas funcións do transporte de forma autónoma pero cometendo algúns erros e confusións.

Enumera algunhas funcións do transporte de forma autónoma e explícaas de forma incompleta.

Enumera todas as funcións do transporte de forma autónoma e explícaas de forma completa, correcta e cun vocabulario adecuado. Ademais é capaza de engadir algunhas máis.

T. 07

P. 153 A. 06




2.3.1.36 Explica que supón a intermodalidade para o transporte de mercadorías.

Presenta dificultades para comprender que é a intermodalidade incluso coa axuda do docente.

Comprende que é a intermodalidade pero comete imprecisións ao explicar que supón para o transporte de mercadorías.

Comprende e explica superficialmente que supón a intermodalidade para o transporte de mercadorías.

Comprende e explica con claridade e amplitude que supón a intermodalidade para o transporte de mercadorías, engadindo diversos exemplos.

T. 07

P. 153 A. 08




2.12.3.23 Identifica nun mapa os principais focos emisores do turismo internacional.

Ten dificultades para identificar nun mapa algún dos principais focos do turismo internacional incluso coa axuda docente.

Identifica nun mapa algún dos principais focos do turismo internacional sen a axuda docente e cometendo algúns erros.

Identifica nun mapa algúns dos principais focos do turismo internacional sen a axuda docente e cometendo algún erro.

Identifica nun mapa cales son os principais focos do turismo internacional sen a axuda docente e sen cometer ningún erro de localización.

T. 07

P. 155 A. 02

Aprender a aprender


205




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.12.3.24 Interpreta nun mapa os principais lugares receptores de turismo internacional.

Amosa dificultades para identificar nun mapa algún dos principais lugares receptores do turismo internacional incluso coa axuda docente.

Identifica nun mapa algún dos principais lugares receptores do turismo internacional sen a axuda docente e cometendo algúns erros.

Identifica nun mapa algúns dos principais lugares receptores do turismo internacional sen a axuda docente e cometendo algún erro.

Identifica nun mapa cales son os principais lugares receptores do turismo internacional sen a axuda docente e sen cometer ningún erro de localización.

T. 07

P. 155 A. 03

Dixital



2.4.1.32 Explica a importancia que ten a actividade turística para a economía dun país.

Presenta dificultades para comprender a importancia que ten a actividade turística para a economía dun país incluso coa axuda docente.

Comprende a importancia que ten a actividade turística para a economía dun país pero explícaa con imprecisións e sen ordenar as ideas expostas.

Comprende a importancia que ten a actividade turística para a economía dun país e explícaa con algunha imprecisión e de forma ordenada pero superficial

Comprende a importancia que ten a actividade turística para a economía dun país e explícaa de forma correcta, ordenada, cun vocabulario adecuado e axudándose de exemplos clarificadores.

T. 07

P. 155 A. 09

Aprender a aprender



2.3.1.37 Realiza un comentario do mapa dos transportes en España.

Ten dificultades para interpretar un mapa dos transportes en España.

Realiza un comentario breve, impreciso e incompleto do mapa dos transportes en España.

Realiza un comentario completo e adecuado do mapa dos transportes en España.

Realiza un comentario completo, preciso, adecuado e con detalles do mapa dos transportes en España.

T. 07

P. 157 A. 01

Dixital



2.3.1.38 Explica por que o turismo de cruceiros se está convertendo nun motor económico para España.

Amosa dificultades para comprender a importancia do turismo de cruceiros en España incluso con axuda docente.

Explica de forma breve e imprecisa por que se está convertendo nun motor económico para España.

Explica de forma breve pero correcta por que se está convertendo nun motor económico para España.

Explica de forma completa, precisa e amplía por que se está convertendo nun motor económico para España.

T. 07

P. 157 A. 04

Aprender a aprender

Bloque 2 Crit. Aval. B2.11. Analizar o desenvolvemento do turismo e a súa importancia económica.

Est. Apr. XHB2.11.1. Identifica os tipos de turismo e os seus efectos.

2.11.1.1 Explica por que o turismo de cruceiros se está convertendo nun motor económico para España.

Amosa dificultades para comprender a importancia do turismo de cruceiros en España incluso con axuda docente.

Explica de forma breve e imprecisa por que se está convertendo nun motor económico para España.

Explica de forma breve pero correcta por que se está convertendo nun motor económico para España.

Explica de forma completa, precisa e amplía por que se está convertendo nun motor económico para España.

T. 07

P. 157 A. 04

Aprender a aprender


206




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.39 Elabora unha lista de postos de traballo directo e indirecto que crea o turismo.

Presenta dificultades para identificar algún posto de traballo directo ou indirecto que crea o turismo incluso coa axuda docente.

Elabora unha lista breve de postos de traballo directo e indirecto que crea o turismo sen axuda docente pero cometendo algún erro.

Elabora unha lista adecuada de postos de traballo directo e indirecto que crea o turismo sen axuda docente.

Elabora unha lista completa e extensa de postos de traballo directo e indirecto que crea o turismo sen axuda docente.

T. 07

P. 157 A. 05



Est. Apr. XHB2.11.2. Valora a importancia do turismo na economía española e galega.

2.11.2.1 Elabora unha lista de postos de traballo directo e indirecto que crea o turismo.

Presenta dificultades para identificar algún posto de traballo directo ou indirecto que crea o turismo incluso coa axuda docente.

Elabora unha lista breve de postos de traballo directo e indirecto que crea o turismo sen axuda docente pero cometendo algún erro.

Elabora unha lista adecuada de postos de traballo directo e indirecto que crea o turismo sen axuda docente.

Elabora unha lista completa e extensa de postos de traballo directo e indirecto que crea o turismo sen axuda docente.

T. 07

P. 157 A. 05




2.4.1.33 Busca distintos datos económicos na etiquetaxe dos produtos dun supermercado.

Ten dificultades para detectar algún dato económico da etiquetaxe dalgún produto dun supermercado.

Busca e detecta algún dato económico da etiquetaxe dalgún produto dun supermercado.

Busca e detecta algúns datos económicos na etiquetaxe dalgúns produtos dun supermercado.

Busca e detecta distintos datos económicos na etiquetaxe de varios produtos dun supermercado.

T. 07

P. 159 A. 01




2.9.1.2 Describe coa axuda dun mapa as fases que seguiu algún produto agrario desde a súa orixe até o supermercado.

Presenta dificultades para describir coa axuda dun mapa algunha das fases que seguiu algún produto agrario desde a súa orixe até o supermercado, con erros e imprecisións.

Describe coa axuda dun mapa algunha das fases que seguiu algún produto agrario desde a súa orixe até o supermercado, cometendo erros na súa localización.

Describe coa axuda dun mapa algunhas das fases que seguiu algún produto agrario desde a súa orixe até o supermercado, cometendo algún erro na súa localización.

Describe coa axuda dun mapa todas as fases que seguiu algún produto agrario desde a súa orixe até o supermercado, sen cometer ningún erro.

T. 07

P. 159 A. 02



207




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.9.1.3 Describe coa axuda dun mapa as fases que seguiu algún produto gandeiro desde a súa orixe até o supermercado.

Ten dificultades para describir coa axuda dun mapa algunha das fases que seguiu algún produto gandeiro desde a súa orixe até o supermercado, con erros e imprecisións.

Describe coa axuda dun mapa algunha das fases que seguiu algún produto gandeiro desde a súa orixe até o supermercado, cometendo erros na súa localización.

Describe coa axuda dun mapa algunhas das fases que seguiu algún produto gandeiro desde a súa orixe até o supermercado, cometendo algún erro na súa localización.

Describe coa axuda dun mapa todas as fases que seguiu algún produto gandeiro desde a súa orixe até o supermercado, sen cometer ningún erro.

T. 07

P. 159 A. 03




2.4.1.34 Explica como pode contribuír a taxa turística á promoción do turismo e á mellora dos servizos dunha zona en beneficio dos residentes e dos turistas.

Amosa dificultades para comprender a utilidad da taxa turística e a súa relación coa promoción do turismo e á mellora dos servizos dunha zona en beneficio dos residentes e dos turistas.

Explica brevemente e con imprecisións como pode contribuír a taxa turística á promoción do turismo e á mellora dos servizos dunha zona en beneficio dos residentes e dos turistas.

Explica adecuadamente e con algunha imprecisión como pode contribuír a taxa turística á promoción do turismo e á mellora dos servizos dunha zona en beneficio dos residentes e dos turistas.

Explica adecuadamente e con detalles e exemplos como pode contribuír a taxa turística á promoción do turismo e á mellora dos servizos dunha zona en beneficio dos residentes e dos turistas.

T. 07

P. 161 A. 03



Est. Apr. XHB2.11.2. Valora a importancia do turismo na economía española e galega.

2.11.2.2 Explica como pode contribuír a taxa turística á promoción do turismo e á mellora dos servizos dunha zona en beneficio dos residentes e dos turistas.

Amosa dificultades para comprender a utilidad da taxa turística e a súa relación coa promoción do turismo e á mellora dos servizos dunha zona en beneficio dos residentes e dos turistas.

Explica brevemente e con imprecisións como pode contribuír a taxa turística á promoción do turismo e á mellora dos servizos dunha zona en beneficio dos residentes e dos turistas.

Explica adecuadamente e con algunha imprecisión como pode contribuír a taxa turística á promoción do turismo e á mellora dos servizos dunha zona en beneficio dos residentes e dos turistas.

Explica adecuadamente e con detalles e exemplos como pode contribuír a taxa turística á promoción do turismo e á mellora dos servizos dunha zona en beneficio dos residentes e dos turistas.

T. 07

P. 161 A. 03



208




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.5.1.9 Busca información sobre que colectivos e con que argumentos se opoñen á taxa turística e organiza os datos de forma gráfica.

Busca con dificultades incluso con axuda docente información imprecisa e incompleta sobre que colectivos e con que argumentos se opoñen á taxa turística.

Busca información breve e incompleta sobre que colectivos e con que argumentos se opoñen á taxa turística e organiza os datos de forma gráfica aínda que con bastante desorde.

Busca información correcta e suficiente sobre que colectivos e con que argumentos se opoñen á taxa turística e organiza os datos de forma gráfica aínda que con certo desorde.

Busca información detallada, completa e ampla sobre que colectivos e con que argumentos se opoñen á taxa turística e organiza os datos de forma gráfica coidando a pulcritude e o orden.

T. 07

P. 161 A. 05

Dixital



2.5.1.10 Busca información sobre o resultado da aplicación e xestión da taxa turística nalgunha Comunidade Autónoma de España e realiza un resumo.

Busca con dificultades incluso con axuda docente información sobre o resultado da aplicación e xestión da taxa turística nalgunha Comunidade Autónoma de España.

Busca información breve e incompleta sobre o resultado da aplicación e xestión da taxa turística nalgunha Comunidade Autónoma de España e realiza un resumo breve e con imprecisións.

Busca información correcta e suficiente sobre o resultado da aplicación e xestión da taxa turística nalgunha Comunidade Autónoma de España e realiza un resumo adecuado aínda que con certo desorde.

Busca información detallada, completa e ampla sobre o resultado da aplicación e xestión da taxa turística nalgunha Comunidade Autónoma de España e realiza un resumo ordenado, claro e con algún exemplo.

T. 07

P. 161 A. 06

Dixital



2.5.1.14 Comenta unha noticia de prensa sobre o estado das praias en España.

Amosa dificultades para analizar e comentar parte dunha noticia de prensa sobre o estado das praias de España incluso coa axuda docente.

Analiza e comenta de forma breve e imprecisa gran parte dunha noticia de prensa sobre o estado das praias de España.

Analiza, comenta e valora de forma correcta e adecuada unha notica de prensa sobre o estado das praias de España.

Analiza, comenta e valora de forma ampla e con gran detalle unha notica de prensa sobre o estado das praias de España, achegando a súa propia opinión ao respecto.

T. 07





2.3.1.40 Elabora e comenta un mapa sobre as liñas de Alta Velocidade Española.

Ten dificultades para elaborar un mapa das liñas de Alta Velocidade Española incluso coa axuda do docente e posteriormente comentalo.

Elabora un mapa sobre as liñas de Alta Velocidade Española con erros e imprecisións e coméntao moi brevemente e con incorreccións.

Elabora un mapa sobre as liñas de Alta Velocidade Española con algún erro e imprecisión e coméntao de forma breve pero correctamente.

Elabora un mapa sobre as liñas de Alta Velocidade Española con precisión e pulcritude e coméntao de forma ampla e cun vocabulario adecuado.

T. 07

P. 163 A. 02

Dixital


209




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.5.1.28 Elabora unha proposta de dinamización do sector turístico coherente co concepto de turismo sostible.

Presenta dificultades para elaborar unha proposta de dinamización do sector turístico coherente co concepto de turismo sostible incluso coa axuda docente.

Elabora unha proposta de dinamización do sector turístico coherente co concepto de turismo sostible de forma autónoma pero breve e imprecisa en canto ao seu contido.

Elabora unha proposta de dinamización do sector turístico coherente co concepto de turismo sostible de forma autónoma, correcta e adecuada.

Elabora unha proposta de dinamización do sector turístico coherente co concepto de turismo sostible de forma autónoma, con gran cantidade de detalles, ordenada, pulcra e cun vocabulario rico e adecuado.

T. 07

P. 163 A. 02



Est. Apr. XHB2.11.1. Identifica os tipos de turismo e os seus efectos.

2.11.1.2 Elabora unha proposta de dinamización do sector turístico coherente co concepto de turismo sostible.

Presenta dificultades para elaborar unha proposta de dinamización do sector turístico coherente co concepto de turismo sostible incluso coa axuda docente.

Elabora unha proposta de dinamización do sector turístico coherente co concepto de turismo sostible de forma autónoma pero breve e imprecisa en canto ao seu contido.

Elabora unha proposta de dinamización do sector turístico coherente co concepto de turismo sostible de forma autónoma, correcta e adecuada.

Elabora unha proposta de dinamización do sector turístico coherente co concepto de turismo sostible de forma autónoma, con gran cantidade de detalles, ordenada, pulcra e cun vocabulario rico e adecuado.

T. 07

P. 163 A. 02




2.12.3.25 Describe e compara a evolución de cada un dos medios de transporte do gráfico.

Presenta dificultades para describir e comparar a evolución dalgún dos medios de transporte do gráfico incluso con axuda docente.

Describe e compara a evolución dalgún dos medios de transporte do gráfico de forma breve e imprecisa.

Describe e compara a evolución de cada un dos medios de transporte do gráfico de forma adecuada e comenta brevemente as ideas máis relevantes.

Describe e compara detalladamente a evolución de cada un dos medios de transporte do gráfico e comenta con profundidade e claridade as ideas máis relevantes.

T. 07

P. 164 A. 03



210




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.3.1.55 Busca información sobre o porto de Rotterdam e deseña unha presentación dixital onde recolle os datos máis relevantes.

Amosa dificultades para buscar algunha información destacada do porto de Rotterdam incluso coa axuda docente.

Busca información breve e imprecisa sobre o porto de Rotterdam e deseña unha presentación dixital onde recolle os datos máis relevantes de forma desordenada e sen coidar a pulcritude.

Busca información adecuada sobre o porto de Rotterdam e deseña unha presentación dixital onde recolle os datos máis relevantes de forma ordenada e correcta.

Busca información precisa, amplía, con detalles e exemplos sobre o porto de Rotterdam e deseña unha presentación dixital onde recolle os datos máis relevantes de forma ordenada e pulcra.

T. 07

P. 164 A. 04

Dixital



2.12.3.1 Explica as diferenzas que existen entre o comercio exterior e o comercio interior.

Amosa dificultades para explicar e comunicar algunha diferenza entre o comercio exterior e o comercio interior.

Identifica algunha diferenza entre o comercio exterior e o comercio interior e explícaa de forma incompleta e con axuda do docente.

Identifica algunhas diferenzas entre o comercio exterior e o comercio interior e explícaas de forma completa pero simple e sen axuda.

Identifica todas as diferenzas entre o comercio exterior e o comercio interior e explícaas de forma completa, autónoma e ampla.

T. 08

P. 169 A. 04



Est. Apr. XHB2.12.2. Crea mapas conceptuais, usando recursos impresos e dixitais, para explicar o funcionamento do comercio, e sinala os organismos que agrupan as zonas comerciais.

2.12.2.1 Elabora un esquema sinxelo para organizar de forma visual os elementos que fan posible a actividade comercial.

Amosa dificultades para elaborar un esquema sinxelo para organizar de forma visual os elementos que fan posible a actividade comercial.

Elabora un esquema sinxelo para organizar de forma visual os elementos que fan posible a actividade comercial de forma pouco estruturada e incompleta.

Elabora un esquema sinxelo establecendo un número de categorías suficiente para para organizar de forma visual os elementos que fan posible a actividade comercial.

Elabora un esquema sinxelo establecendo un número de categorías amplo e completo para para organizar de forma visual os elementos que fan posible a actividade comercial.

T. 08

P. 169 A. 05

Aprender a aprender



2.12.3.2 Explica cal é o papel das infraestruturas e os medios de transporte no desenvolvemento do comercio.

Presenta dificultades para explicar cal é o papel das infraestruturas e os medios de transporte no desenvolvemento do comercio.

Explica de forma moi simple e concisa cal é o papel das infraestruturas e os medios de transporte no desenvolvemento do comercio coa axuda do docente.

Explica de forma simple e autónoma cal é o papel das infraestruturas e os medios de transporte no desenvolvemento do comercio.

Explica de forma completa e autónoma cal é o papel das infraestruturas e os medios de transporte no desenvolvemento do comercio, establecendo relacións complexas entre uns e outros.

T. 08

P. 169 A. 06



211




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.12.3.3 Observa o gráfico e interpreta o gasto en consumo dos fogares españois.

Ten dificultades para interpretar o gráfico e explicar con axuda do docente os grupos de produtos con taxas negativas, positivas e pór exemplos de artigos ou servizos de cada un dos sectores de consumo.

Interpreta o gráfico e deduce con axuda do docente os grupos con taxas máis positivas e con taxas máis negativas. Ademais, ten dificultades para encontrar algún exemplo de artigo ou servizo de cada un dos sectores de consumo.

Interpreta o gráfico e deduce con axuda puntual do docente os grupos con taxas máis positivas e con taxas máis negativas. Ademais, propón algún exemplo de artigo ou servizo de cada un dos sectores de consumo.

Interpreta o gráfico e deduce de forma autónoma os grupos con taxas máis positivas e con taxas máis negativas. Ademais, propón varios exemplos de artigos ou servizos de cada un dos sectores de consumo.

T. 08

P. 171 A. 02

Dixital



2.12.3.4 Explica as diferenzas entre o comercio almacenista e o comercio detallista.

Amosa dificultades para explicar e comunicar algunha diferenza entre o comercio almacenista e o comercio detallista.

Identifica algunha diferenza entre o comercio almacenista e o comercio detallista e explícaa de forma incompleta e con axuda do docente.

Identifica algunhas diferenzas entre o comercio almacenista e o comercio detallista e explícaas de forma completa pero simple e sen axuda.

Identifica todas as diferenzas entre o comercio almacenista e o comercio detallista e explícaas de forma completa, autónoma e ampla.

T. 08

P. 171 A. 06

Comunicació lingüstica



2.12.3.5 Utiliza o gráfico para deducir os intercambios comerciais realizados por España.

Presenta dificultades para utilizar o gráfico para deducir con axuda do docente os intercambios comerciais realizados por España.

Utiliza o gráfico para deducir algún dos intercambios comerciais realizados por España con axuda do docente.

Utiliza o gráfico para deducir algúns dos intercambios comerciais realizados por España sen axuda do docente.

Utiliza o gráfico para deducir todos os intercambios comerciais realizados por España de forma totalmente autónoma.

T. 08

P. 173 A. 01

Dixital



2.12.3.6 Interpreta o gráfico para deducir cales son os tres sectores que encabezan as exportacións españolas.

Ten dificultades para interpretar o gráfico e deducir con axuda do docente cales son os tres sectores que encabezan as exportacións españolas.

Interpreta o gráfico con axuda do docente pero ten algunha dificultade para deducir cales son os tres sectores que encabezan as exportacións españolas.

Interpreta o gráfico de forma autónoma e deduce a maioría dos sectores que encabezan as exportacións españolas.

Interpreta o gráfico de forma autónoma e deduce os tres sectores que encabezan as exportacións españolas.

T. 08

P. 173 A. 02

Dixital


212




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.12.3.7 Observa o gráfico de sectores e deduce cal deles lidera as importacións españolas.

Amosa dificultades para observar o gráfico adecuado e con axuda do docente, deducir que sector lidera as importacións españolas.

Observa o gráfico adecuado pero confunde as exportacións coas importacións aínda coa axuda do docente.

Observa o gráfico adecuado e coa axuda do docente deduce que sector lidera as importacións españolas.

Observa o gráfico adecuado e sen a axuda do docente deduce que sector lidera as importacións españolas.

T. 08

P. 173 A. 03

Aprender a aprender



2.12.3.8 Describe as relacións comerciais que se establecen desde América do Norte.

Presenta dificultades para utilizar e interpretar o mapa e describir as relacións comerciais que se establecen desde América do Norte.

Utiliza e interpreta o mapa con axuda puntual do docente e describe con pouco detalle algunha das relacións comerciais que se establecen desde América do Norte.

Utiliza e interpreta o mapa con autonomía e describe con bastante detalle algunhas das relacións comerciais que se establecen desde América do Norte.

Utiliza e interpreta o mapa con autonomía e describe con gran precisión todas as relacións comerciais que se establecen desde América do Norte.

T. 08

P. 174 A. 05




2.12.3.9 Localiza en que ámbitos territoriais exercen a súa influencia comercial a China e o Xapón.

Ten dificultades para localizar no mapa algún dos ámbitos territoriais nos que a China e o Xapón exercen a súa influencia comercial.

Localiza con axuda do docente algún dos ámbitos territoriais nos que a China e o Xapón exercen a súa influencia comercial.

Localiza sen axuda do docente algún dos ámbitos territoriais nos que a China e o Xapón exercen a súa influencia comercial.

Localiza con autonomía todos os ámbitos territoriais nos que a China e o Xapón exercen a súa influencia comercial.

T. 08

P. 174 A. 06




2.12.3.10 Determina cal é o papel de África no actual escenario comercial internacional.

Amosa dificultade para determinar, con axuda sistemática do docente, cal é o papel de África no actual escenario comercial internacional.

Determina con axuda puntual do docente cal é o papel de África no actual escenario comercial internacional.

Determina de forma autónoma cal é o papel de África no actual escenario comercial internacional.

Determina e desenvolve amplamente de forma autónoma cal é o papel de África no actual escenario comercial internacional.

T. 08

P. 174 A. 07



213




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.13.1.1 Explica en que consiste o comercio xusto.

Necesita a axuda do docente para comprender o concepto de comercio xusto e poder explicalo.

Comprende o concepto de comercio xusto aínda que precisa de asistencia puntual do docente para terminar de explicar o seu significado.

Comprende o concepto de comercio xusto e explica en que consiste sen axuda do docente pero esquecendo algúns detalles.

Comprende o concepto de comercio xusto e explica en que consiste de forma totalmente autónoma e con todos os detalles e exemplos.

T. 08

P. 177 A. 08



Est. Apr. XHB2.10.2. Describe as características do comercio internacional na actualidade.

2.10.2.1 Busca información e elabora unha ficha sobre algunhas das grandes organizacións económicas internacionais.

Presenta dificultades para traballar e utilizar fontes externas para buscar información sobre algunhas das grandes organizacións económicas internacionais e elaborar unha ficha.

Busca información con axuda puntual do docente e elabora unha ficha sobre algunhas das grandes organizacións económicas internacionais aínda que de forma incompleta.

Busca información sen axuda do docente e elabora unha ficha sobre algunhas das grandes organizacións económicas internacionais aínda que de forma incompleta.

Busca información sen axuda do docente e elabora unha ficha sobre algunhas das grandes organizacións económicas internacionais de forma completa e extensa.

T. 08

P. 177 A. 09




2.12.2.2 Busca información e elabora unha ficha sobre algunhas das grandes organizacións económicas internacionais.

Presenta dificultades para traballar e utilizar fontes externas para buscar información sobre algunhas das grandes organizacións económicas internacionais e elaborar unha ficha.

Busca información con axuda puntual do docente e elabora unha ficha sobre algunhas das grandes organizacións económicas internacionais aínda que de forma incompleta.

Busca información sen axuda do docente e elabora unha ficha sobre algunhas das grandes organizacións económicas internacionais aínda que de forma incompleta.

Busca información sen axuda do docente e elabora unha ficha sobre algunhas das grandes organizacións económicas internacionais de forma completa e extensa.

T. 08

P. 177 A. 09



Est. Apr. XHB2.10.3. Enumera as características dos bloques comerciais e as razóns polas que se constitúen.

2.10.3.1 Busca na Internet o significado das siglas dos bloques comerciais e que países non están integrados nalgún destes bloques.

Ten dificultades para utilizar e traballar coa Internet, buscar o significado das siglas dos bloques comerciais e que países non están integrados nalgún destes bloques.

Busca, con axuda do docente, na Internet o significado das siglas dos bloques comerciais e que países non están integrados nalgún destes bloques aínda que comete algún erro ou non achega toda a información requirida..

Busca, sen axuda do docente, na Internet o significado das siglas dos bloques comerciais e que países non están integrados nalgún destes bloques aínda que comete algún erro ou non achega toda a información requirida.

Busca, sen axuda do docente, na Internet o significado das siglas dos bloques comerciais e que países non están integrados nalgún destes bloques ampliando a información requirida.

T. 08

P. 177 A. 10

Dixital


214




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.12.2.3 Busca na Internet o significado das siglas dos bloques comerciais e que países non están integrados nalgún destes bloques.

Ten dificultades para utilizar e traballar coa Internet, buscar o significado das siglas dos bloques comerciais e que países non están integrados nalgún destes bloques.

Busca, con axuda do docente, na Internet o significado das siglas dos bloques comerciais e que países non están integrados nalgún destes bloques aínda que comete algún erro ou non achega toda a información requirida..

Busca, sen axuda do docente, na Internet o significado das siglas dos bloques comerciais e que países non están integrados nalgún destes bloques aínda que comete algún erro ou non achega toda a información requirida.

Busca, sen axuda do docente, na Internet o significado das siglas dos bloques comerciais e que países non están integrados nalgún destes bloques ampliando a información requirida.

T. 08

P. 177 A. 10

Dixital



2.13.2.1 Sinala os Estados subsaharianos cunha situación máis preocupante debida á débeda externa.

Amosa dificultades e necesita a axuda constante do docente para localizar algún Estado subsahariano cunha situación preocupante debida á débeda externa.

Sinala, con axuda do docente, algúns dos Estados subsaharianos cunha situación máis preocupante debida á débeda externa.

Sinala, sen axuda do docente, algúns dos Estados subsaharianos cunha situación máis preocupante debida á débeda externa.

Sinala, sen axuda do docente, os Estados subsaharianos cunha situación máis preocupante debida á débeda externa e razoa con criterio a súa elección.

T. 08

P. 179 A. 03




2.13.2.2 Indica as consecuencias concretas para os países máis castigados pola débeda externa.

Ten dificultades para interpretar a información dos textos, mapas e gráficos e necesita a axuda constante do docente para indicar algunha consecuencia concreta para os países máis castigados pola débeda externa.

Interpreta a información dos textos, mapas e gráficos e, con axuda puntual do docente, indica algunhas das consecuencias concretas para os países máis castigados pola débeda externa.

Interpreta a información dos textos, mapas e gráficos e, sen axuda do docente, indica algunhas das consecuencias concretas para os países máis castigados pola débeda externa.

Interpreta a información dos textos, mapas e gráficos e, sen axuda do docente, indica todas as consecuencias concretas para os países máis castigados pola débeda externa.

T. 08

P. 179 A. 04

Aprender a aprender


215




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.13.1.2 Redacta un texto no que se posiciona como cidadán respecto ao problema da acumulación da débeda externa.

Presenta dificultades para comprender o problema da débeda externa e as súas consecuencias e non sabe posicionarse como cidadán respecto ao problema da acumulación da débeda externa.

Redacta, con axuda puntual do docente, un texto no que se posiciona como cidadán respecto ao problema da acumulación da débeda externa aínda que non ofrece argumentos convincentes.

Redacta, sen axuda do docente, un texto no que se posiciona como cidadán respecto ao problema da acumulación da débeda externa ofrecendo argumentos simples e sinxelos.

Redacta, de forma autónoma, un texto no que se posiciona como cidadán respecto ao problema da acumulación da débeda externa ofrecendo argumentos convincentes e razoados.

T. 08

P. 179 A. 05




2.4.1.22 Explica que entende por consumo responsable.

Amosa dificultades para comprender o concepto de consumo responsable e necesita a axuda constante do docente para explicar minimamente o seu significado.

Comprende o concepto de consumo responsable pero necesita axuda puntual do docente para explicar o seu significado.

Comprende o concepto de consumo responsable e explica o seu significado de forma autónoma pero esquecendo algúns ítems importantes.

Comprende o concepto de consumo responsable e explica o seu significado de forma autónoma e ampliando información.

T. 08

P. 181 A. 01




2.4.1.23 Investiga en diferentes fontes diversos consellos para a boa saúde do medioambiente e elabora un decálogo con medidas ou recomendacións prioritarias para un consumidor responsable.

Presenta dificultades para desenvolver o seu traballo e investigar en diferentes fontes. Necesita o apoio constante do docente para elaborar algún consello para a boa saúde do medioambiente.

Investiga en diferentes fontes, coa axuda puntual do docente, diversos consellos para a boa saúde do medioambiente e elabora parte dun decálogo con medidas ou recomendacións prioritarias para un consumidor responsable.

Investiga en diferentes fontes, sen a axuda do docente, diversos consellos para a boa saúde do medioambiente e elabora parte dun decálogo con medidas ou recomendacións prioritarias para un consumidor responsable.

Investiga en diferentes fontes, de forma autónoma, diversos consellos para a boa saúde do medioambiente e elabora un decálogo con medidas ou recomendacións prioritarias para un consumidor responsable.

T. 08

P. 181 A. 05



216




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.4.1.24 Analiza a etiquetaxe dos produtos que compra habitualmente a familia.

Ten dificultades para identificar a información da etiquetaxe e necesita a axuda constante do docente para analizar algún dos elementos que aparecen no produto.

Identifica a información máis destacada da etiquetaxe dos produtos pero necesita a axuda puntual do docente para analizala minimamente.

Identifica a información máis destacada da etiquetaxe dos produtos e analízaa de forma autónoma e correcta.

Identifica toda a información da etiquetaxe dos produtos e analízaa de forma autónoma, correcta e amplía elaborando unhas conclusións finais ofrecendo o seu punto de vista con criterio.

T. 08





2.12.2.4 Describe en grupo a estrutura interna dos supermercados e grandes superficies.

Amosa dificultades para traballar en grupo e estudar a estrutura interna dos supermercados e grandes superficies. Necesita a axuda constante do docente para prestarlles atención aos detalles máis destacados destes centros comerciais e analizalos.

Amosa pouco interese en traballar en grupo e analizar, aínda coa axuda puntual do docente, a estrutura interna dos supermercados e grandes superficies, achegando información pouco detallada e imprecisa sobre a calidade do ambiente e a distribución dos produtos e as marcas.

Amosa bastante interese en traballar en grupo e analizar, de forma autónoma, a estrutura interna dos supermercados e grandes superficies, achegando bastante información sobre a calidade do ambiente e a distribución dos produtos e as marcas. Participa na elaboración dun informe resumindo os resultados do traballo.

Amosa moito interese en traballar en grupo e analizar, de forma autónoma, a estrutura interna dos supermercados e grandes superficies, achegando gran cantidade de información sobre a calidade do ambiente e a distribución dos produtos e as marcas. Participa activamente na elaboración dun informe resumindo os resultados do traballo.

T. 08

P. 183 A. 02



217




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE


Est. Apr. XHB2.12.1. Comparar as características do consumo interior de países como Brasil e Francia.

2.12.1.1 Compara distintos indicadores de consumo de países como España, Francia, Brasil e Nixeria.

Amosa dificultades para comparar algún dos indicadores de consumo de países como España, Francia, Brasil e Nixeria incluso coa axuda docente.

Compara algún dos indicadores de consumo de países como España, Francia, Brasil e Nixeria de forma autónoma sen chegar a ningunha conclusión das súas consecuencias.

Compara algúns dos indicadores de consumo de países como España, Francia, Brasil e Nixeria de forma autónoma redactando algunha das consecuencias máis destacadas que se derivan desta disparidade de consumo.

Compara distintos indicadores de consumo de países como España, Francia, Brasil e Nixeria de forma autónoma redactando as consecuencias máis destacadas que se derivan desta disparidade de consumo e extraendo as súas propias conclusións.

T. 08

P. 184 A. 03




2.13.1.3 Elabora un informe sobre a calidade de vida desigual nalgúns países do mundo.

Ten dificultades para analizar a información da táboa e necesita a axuda constante do docente para elaborar con imprecisións un gráfico de barras, extraer a idea fundamental de forma imprecisa e redactar algunha consecuencia que se deriva desta capacidade de consumo desigual.

Analiza, coa axuda do docente, a información contida na táboa e elabora con imprecisións un gráfico de barras para comparar a calidade de vida dos países en cuestión. Extrae a idea fundamental de forma imprecisa, ten algunha dificultade en encontrar o IDH de cada país e redacta algunhas das consencuencias que se derivan desta capacidade de consumo desigual.

Analiza, sen a axuda do docente, a información contida na táboa e elabora un gráfico de barras para comparar a calidade de vida dos países en cuestión. Extrae a idea fundamental de toda a información analizada, ten algunha dificultade en encontrar o IDH de cada país e redacta as consencuencias que se derivan desta capacidade de consumo desigual.

Analiza, de forma autónoma, a información contida na táboa e elabora con precisión un gráfico de barras para comparar a calidade de vida dos países en cuestión. Extrae a idea fundamental de toda a información analizada, encontra con facilidade e rapidez o IDH de cada país e redacta con corrección as consencuencias que se derivan desta capacidade de consumo desigual.

T. 08

P. 184 A. 03



218




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE


Est. Apr. XHB2.10.1. Define os indicadores que miden os intercambios económicos dun país.

2.10.1.1 Compara dos fotografías e enumera tres cambios e tres continuidades na evolución dos intercambios comerciais nos últimos anos.

Presenta dificultades para comparar minimamente dos fotografías e necesita a axuda constante do docente para enumerar algún cambio e algunha continuidade na evolución dos intercambios comerciais.

Compara con axuda puntual do docente dos fotografías destacando algunha semellanza e algunha diferenza e enumera dos cambios e dos continuidades na evolución dos intercambios comerciais.

Compara dúas fotografías destacando algunhas semellanzas e algunhas diferenzas, enumera tres cambios e tres continuidades na evolución dos intercambios comerciais e imaxina algún cambio que haberá no futuro.

Compara dúas fotografías destacando diversas semellanzas e diferenzas, enumera tres cambios e tres continuidades na evolución dos intercambios comerciais e imaxina varios cambios que haberá no futuro.

T. 08

P. 184 A. 04




2.12.3.11 Compara dos fotografías e enumera tres cambios e tres continuidades na evolución dos intercambios comerciais nos últimos anos.

Presenta dificultades para comparar minimamente dos fotografías e necesita a axuda constante do docente para enumerar algún cambio e algunha continuidade na evolución dos intercambios comerciais.

Compara con axuda puntual do docente dos fotografías destacando algunha semellanza e algunha diferenza e enumera dos cambios e dos continuidades na evolución dos intercambios comerciais.

Compara dos fotografías destacando algunhas semellanzas e algunhas diferenzas, enumera tres cambios e tres continuidades na evolución dos intercambios comerciais e imaxina algún cambio que haberá no futuro.

Compara dos fotografías destacando diversas semellanzas e diferenzas, enumera tres cambios e tres continuidades na evolución dos intercambios comerciais e imaxina varios cambios que haberá no futuro.

T. 08

P. 184 A. 04



219




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



2.13.2.3 Elabora un mapa conceptual dixital para organizar os conceptos relativos aos grandes bloques comerciais, os seus membros e os obxectivos que perseguen.

Presenta dificultades para elaborar un mapa conceptual dixital e necesita o apoio constante do docente para organizar os conceptos relativos aos grandes bloques comerciais, os seus membros e os obxectivos que perseguen.

Elabora un mapa conceptual dixital para organizar os conceptos relativos aos grandes bloques comerciais, os seus membros e os obxectivos que perseguen con axuda puntual do docente pero cun número insuficiente de conceptos clave e algún erro nos conceptos fundamentais.

Elabora un mapa conceptual dixital para organizar os conceptos relativos aos grandes bloques comerciais, os seus membros e os obxectivos que perseguen sen axuda do docente, cun número suficiente de conceptos clave e algún erro nos conceptos fundamentais e a súa xerarquización.

Elabora un mapa conceptual dixital para organizar os conceptos relativos aos grandes bloques comerciais, os seus membros e os obxectivos que perseguen sen axuda do docente, cun número suficiente de conceptos clave e sen erros nos conceptos fundamentais e a súa xerarquización.

T. 08

P. 184 A. 05


Bloque 3 Crit. Aval. B3.2. Identificar, nomear e clasificar fontes históricas, e explicar diferenzas entre interpretacións de fontes diversas.


3.2.1.1 Recorre a recursos dixitais dispoñibles na web para buscar información sobre a ruta das especias na Idade Moderna.

Manexa con dificultade as ferramentas TIC e non recorre a elas para ampliar a información ou reflexionar sobre realidades de carácter histórico.

Manexa as TIC con axuda do docente e recorre a elas unicamente para ampliar a información ou responder preguntas breves previamente propostas.

Manexa as TIC de forma autónoma e recorre a elas para ampliar información ou mellorar a súa comprensión sobre realidades históricas.

Manexa con soltura as TIC e recorre a elas de forma habitual como un recurso máis para ampliar información, reflexionar ou comprender mellor feitos ou realidades históricas..

T. 09

P. 188 Amplía na Rede

Dixital


Est. Apr. XHB3.2.2. Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes, xa sexan estas restos materiais ou textuais.

3.2.2.1 Recorre a recursos dixitais dispoñibles na web para buscar información sobre a ruta das especias na Idade Moderna.




Manexa con soltura as TIC e recorre a elas de forma habitual como un recurso máis para ampliar información, reflexionar ou comprender mellor feitos ou realidades históricas..

T. 09

P. 188 Amplía na Rede

Dixital


220




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE

Bloque 3 Crit. Aval. B3.10. Comprender a diferenza entre os reinos medievais e as monarquías modernas.

Est. Apr. XHB3.10.1. Distingue as características de réximes monárquicos autoritarios, parlamentarios e absolutos.

3.10.1.1 Identifica as características da organización estamental e os grupos sociais durante o século XV destacando o auxe da burguesía.

Identifica de forma illada algunha característica da organización estamental e os grupos sociais durante o século XV.

Sinala as principais características da organización estamental e os grupos sociais durante o século XV sen chegar a describir con claridade o funcionamento da sociedade estamental e recoñece o auxe da burguesía neste período.

Describe de forma adecuada a organización estamental e os grupos sociais durante o século XV e sinala brevemente os factores que favoreceron o auxe da burguesía neste período.

Describe de forma a organización estamental e os grupos sociais durante o século XV e explica de forma razoada os factores que favoreceron o auxe da burguesía neste período..

T. 09

P. 189 A. 03

Sociais e cívicas.



3.2.1.2 Identifica, coñece e localiza os principais Estados e Imperios de Europa no século XVI a partir da interpretación dun mapa temático correspondente a este período.

Interpreta o mapa de forma imprecisa e nomea algúns Estados de forma aleatoria sen chegar a recoñecer os Imperios nin cales dos Estados teñen un maior peso ou importancia política ou económica.

Interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea de conxunto sobre os Estados e Imperios europeos do século XVI sinalando correctamente cales dos Imperios son máis relevantes.

Interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea bastante precisa sobre os Estados e Imperios europeos do século XVI esbozando unha explicación breve sobre cales dos Imperios e Estados son máis relevantes.

Interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea precisa sobre os Estados e Imperios europeos do século XVI explicando adecuadamente cales dos Imperios e Estados teñen un maior peso ou importancia política ou económica..

T. 09

P. 189 A. 05

Aprender a aprender



3.2.2.2 Identifica, coñece e localiza os principais Estados e Imperios de Europa no século XVI a partir da interpretación dun mapa temático correspondente a este período.

Interpreta o mapa de forma imprecisa e nomea algúns Estados de forma aleatoria sen chegar a recoñecer os Imperios nin cales dos Estados teñen un maior peso ou importancia política ou económica.

Interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea de conxunto sobre os Estados e Imperios europeos do século XVI sinalando correctamente cales dos Imperios son máis relevantes.

Interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea bastante precisa sobre os Estados e Imperios europeos do século XVI esbozando unha explicación breve sobre cales dos Imperios e Estados son máis relevantes.

Interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea precisa sobre os Estados e Imperios europeos do século XVI explicando adecuadamente cales dos Imperios e Estados teñen un maior peso ou importancia política ou económica..

T. 09

P. 189 A. 05

Aprender a aprender


221




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE

Bloque 3 Crit. Aval. B3.6. Comprender a significación histórica da etapa do Renacemento en Europa.

Est. Apr. XHB3.6.1. Distingue modos de periodización histórica (Idade Moderna, Renacemento, Barroco, Absolutismo, etc.).

3.6.1.1 Describe de forma razoada e argumentada as transformacións económicas, sociais e políticas que dan inicio á Idade Moderna a finais do século XV.

Identifica a data de inicio da Idade Moderna a finais do século XV sen sinalar nin argumentar ningún motivo ou transformación pola que se considere que se iniciou este período na citada data.

Identifica a data de inicio da Idade Moderna a finais do século XV e repite de memoria algúns acontecementos ou feitos que xustificarían esta datación da Idade Moderna sen comprender con claridade nin xustificar as súas afirmacións.

Identifica a data de inicio da Idade Moderna a finais do século XV e explica brevemente algúns acontecementos ou feitos que xustificarían esta datación da Idade Moderna.

Identifica a data de inicio da Idade Moderna a finais do século XV e explica con detalle os principais acontecementos ou feitos que xustificarían esta datación da Idade Moderna.

T. 09

P. 189 A. 06

Sociais e cívicas

Bloque 3 Crit. Aval. B3.7. Relacionar o alcance da nova ollada dos humanistas, artistas e científicos do Renacemento con etapas anteriores e posteriores.

Est. Apr. XHB3.7.1. Identifica trazos do Renacemento e do Humanismo na historia europea, a partir de fontes históricas de diversos tipos.

3.7.1.1 Recoñece e explica a evolución do papel da muller no Renacemento en relación á Idade Media.

Amosa unha baixa comprensión ou valoración da relevancia do papel da muller no Renacemento e como cambiou a súa situación con respecto á Idade Media.

Intúe ou comprende de forma aproximada a importancia da muller no Renacemento e como cambiou a súa situación con respecto á Idade Media.

Comprende a importancia da muller no Renacemento e explica con certo grao de detalle algunhas das ideas ou concepcións sobre a muller que puideron cambiar con respecto á Idade Media.

Comprende e valora a importancia da muller no Renacemento e explica con detalle as ideas ou concepcións sobre a muller que puideron cambiar con respecto á Idade Media

T. 09

P. 190 A. 02

Sociais e cívicas



3.7.1.2 Redacta unha explicación detallando os principais trazos do pensamento humanista a partir dos contidos do tema e unha serie de pautas.

Enumera algún trazo do pensamento humanista de forma pouco inconexa e amosa un baixo grao de coñecemento e comprensión dos ideais do Humanismo.

Explica brevemente e de forma incompleta a maioría dos trazos, ideais e características do relevantes do pensamento humanista.

Explica adecuadamente todos ou a maioría dos trazos, ideais e características do relevantes do pensamento humanista.

Explica de forma detallada os trazos, ideais e características do relevantes do pensamento humanista achegando exemplos e argumentando as súas afirmacións.

T. 09

P. 191 A. 04



222




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.3 Interpreta un texto de Vitruvio sobre as proporcións do corpo e emprégao como fonte de coñecemento sobre os ideais artísticos e culturais do Humanismo.

Identifica un texto como histórico e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a alcanzar unha comprensión clara do seu contido nin do seu valor histórico.




T. 09

P. 191 A. 05

Conciencia e expresións culturais



3.2.2.3 Interpreta un texto de Vitruvio sobre as proporcións do corpo e emprégao como fonte de coñecemento sobre os ideais artísticos e culturais do Humanismo.





T. 09

P. 191 A. 05




3.10.1.2 Busca información e explica como debía conducirse e como debía exercer o poder un gobernante durante a Idade Moderna.

Explica de forma incompleta ou inadecuada como debía conducirse e como debía exercer o poder un gobernante durante a Idade Moderna.

Sinala brevemente algunha diferenza entre o gobernante moderno e o medieval sen chegar a sinalar claramente as virtudes, condutas ou modos de exercer o poder dun gobernante moderno.

Explica brevemente e con corrección as virtudes, condutas ou modos de exercer o poder dun gobernante moderno.

Explica correctamente e de forma moi detallada as virtudes, condutas ou modos de exercer o poder dun gobernante moderno expresando opinións ou conclusións propias.

T. 09

P. 191 A. 06

Dixital


223




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE

Bloque 3 Crit. Aval. B3.8. Coñecer a importancia da arte renacentista e barroca en Europa e en América.

Est. Apr. XHB3.8.1. Coñece obras e legado de artistas, humanistas e científicos da época.

3.8.1.1 Reflexiona e analiza diferentes pinturas sobre diferentes humanistas a partir dunha serie pautas para valorar de forma reflexiva os posibles atributos propios dun humanista que aparecen nas obras.

Amosa pouco interese polas manifestacións artísticas propostas, obsérvaas sen profundar nas súas características nin emitir xuízos persoais sobre os posibles atributos propios dun humanista que aparecen nas obras.

Amosa algo de interese polas manifestacións artísticas propostas, obsérvaas para coñecer as súas características e emite xuízos de valor sobre os posibles atributos propios dun humanista que aparecen nas obras unicamente cando se lle require.

Amosa certo interese polas manifestacións artísticas propostas, obsérvaas para coñecer as súas características e emite xuízos de valor sobre os posibles atributos propios dun humanista que aparecen nas obras.

Amosa un elevado interese polas manifestacións artísticas propostas por iniciativa propia, obsérvaas para coñecer as súas características e emite xuízos de valor sobre os posibles atributos propios dun humanista que aparecen nas obras contrastando as súas opinións coas doutras persoas.

T. 09

P. 193 A. 01




3.2.1.4 Axúdase diferentes textos de carácter histórico e filosófico de Erasmo de Rotterdam para caracterizar o humanismo e o pensamento deste autor.

Identifica o interese histórico dos textos propostos e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a alcanzar unha comprensión clara do seu contido nin do seu valor histórico e cultural.

Identifica o interese histórico dos textos propostos, comprende de forma aproximada o seu contido e relaciónao de forma imprecisa con algún coñecemento traballado no tema en relación ao humanismo e ao pensamento de Erasmo.

Le unha serie de textos de forma comprensiva recoñecendo o seu valor histórico e cultural, identifica o seu autor e relaciona o tema de fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema en relación ao humanismo e ao pensamento de Erasmo.

Le unha serie de textos de forma comprensiva recoñecendo o seu valor histórico e cultural, identifica o seu autor, relaciona identifica o seu autor e relaciona o tema de fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema en relación ao humanismo e ao pensamento de Erasmo e amplía coñecementos a partir da súa lectura.

T. 09

P. 193 A. 02



224




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.4 Axúdase diferentes textos de carácter histórico e filosófico de Erasmo de Rotterdam para caracterizar o humanismo e o pensamento deste autor.

Identifica o interese histórico dos textos propostos e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a alcanzar unha comprensión clara do seu contido nin do seu valor histórico e cultural.

Identifica o interese histórico dos textos propostos, comprende de forma aproximada o seu contido e relaciónao de forma imprecisa con algún coñecemento traballado no tema en relación ao humanismo e ao pensamento de Erasmo.

Le unha serie de textos de forma comprensiva recoñecendo o seu valor histórico e cultural, identifica o seu autor e relaciona o tema de fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema en relación ao humanismo e ao pensamento de Erasmo.

Le unha serie de textos de forma comprensiva recoñecendo o seu valor histórico e cultural, identifica o seu autor, relaciona identifica o seu autor e relaciona o tema de fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema en relación ao humanismo e ao pensamento de Erasmo e amplía coñecementos a partir da súa lectura.

T. 09

P. 193 A. 02




3.8.1.2 Explica as principais características do pensamento de Luís Vives valorando a súa importancia para a cultura española e relacionándoo coa influencia que recibiu de Erasmo

Sinala algún trazo do pensamento de Luís Vives de forma inconexa e amosando un baixo coñecemento deste autor.

Explica moi brevemente características do pensamento de Luís Vives que memorizou de forma acrítica e sen contextualizalo no seu época nin coas súas influencias culturais.

Explica de forma breve e correcta as principais características do pensamento de Luís Vives relacionándoo vagamente co seu contexto histórico e as influencias erasmistas que recibiu o autor.

Explica de forma detallada e correcta as características do pensamento de Luís Vives relacionándoo de forma bastante precisa co seu contexto histórico e cultural e expondo opinións ou achegas propias con respecto a este autor.

T. 09

P. 193 A. 04

Conciencia e expresións culturais.


225




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.8.1.3 Recrea en dos cartas simuladas o pensamento de Erasmo e da Igrexa Católica na Idade Moderna establecendo comparacións entre ambas as dúas formas de pensar.

Redacta textos pouco estruturados e detallados amosando unha baixa comprensión ou coñecemento do pensamento de Erasmo e da Igrexa Católica na Idade Moderna.

Redacta textos breves e incompletos amosando un coñecemento adecuado do pensamento de Erasmo e da Igrexa Católica na Idade Moderna.

Redacta un texto dunha extensión media amosando un bo coñecemento do pensamento de Erasmo e da Igrexa Católica na Idade Moderna.

Redacta textos extensos amosando un coñecemento exhaustivo do pensamento de Erasmo e da Igrexa Católica na Idade Moderna.

T. 09

P. 193 A. 05




3.2.1.5 Observa a imaxe dun obradoiro de impresión do século XVI, describe os diferentes elementos que o forman e detalla as actividades que se realizan nel.

Sinala o nome dalgún elemento que forma o obradoiro de impresión de forma illada sen relacionalo co resto dos elementos que aparecen na imaxe nin detallar as actividades que se realizan no obradoiro.

Identifica e describe con algún erro os diferentes elementos que forman un obradoiro de impresión do século XVI e ten dificultades para detallar as actividades que se realizan nel.

Identifica e describe correctamente os elementos que forman un obradoiro de impresión do século XVI e explica algunha das actividades que se realizan nel.

Identifica e describe correctamente os elementos que forman un obradoiro de impresión do século XVI e explica detalladamente as actividades que se realizan nel.

T. 09

P. 195 A. 02




3.2.2.5 Observa a imaxe dun obradoiro de impresión do século XVI, describe os diferentes elementos que o forman e detalla as actividades que se realizan nel.

Sinala o nome dalgún elemento que forma o obradoiro de impresión de forma illada sen ter relacionalo co resto de elementos que aparecen na imaxe nin detallar as actividades que se realizan no obradoiro.

Identifica e describe con algún erro os diferentes elementos que forman un obradoiro de impresión do século XVI e ten dificultades para detallar as actividades que se realizan nel.

Identifica e describe correctamente os elementos que forman un obradoiro de impresión do século XVI e explica algunha das actividades que se realizan nel.

Identifica e describe correctamente os elementos que forman un obradoiro de impresión do século XVI e explica detalladamente as actividades que se realizan nel.

T. 09

P. 195 A. 02



226




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.8.1.4 Reflexiona sobre as transformacións que supuxo a aparición do libro e compara o libro medieval e a súa elaboración co libro na Idade Moderna.

Sinala trazos do libro medieval e do libro na Idade Moderna de forma inconexa sen chegar a comprender con claridade as diferenzas entre ambos os dous tipos de transmisión do libro nin as repercusións da invención da imprenta.

Explica brevemente trazos do libro medieval e do libro na Idade Moderna sinalando algúns aspectos que determinan a invención da imprenta como un elemento transformador da sociedade e da cultura da época.

Explica con certo grao de detalle algúns trazos do libro medieval e do libro na Idade Moderna describindo algúns aspectos que determinan a invención da imprenta como un elemento transformador da sociedade e da cultura da época.

Caracteriza con detalle os principais trazos do libro medieval e do libro na Idade Moderna describindo como a invención da imprenta transformó a sociedade e a cultura da época e complementando as súas explicacións con opinións ou achegas propias.

T. 09

P. 195 A. 04


Bloque 3 Crit. Aval. B3.9. Coñecer a importancia dalgúns autores e obras destes séculos.

Est. Apr. XHB3.9.1. Analiza obras, ou fragmentos delas, dalgúns autores desta época no seu contexto.

3.9.1.1 Axúdase dun fragmento da Pastoral do Papa Inocencio VIII como fonte de coñecemento histórico para comprender o impacto da invención da imprenta e das reaccións negativas que suscitou.

Intúe ou sospeita a relevancia histórica do texto proposto e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a alcanzar unha comprensión clara do seu contido nin do seu valor histórico.

Comprende a relevancia histórica do texto proposto, entende de forma aproximada o seu contido e relaciónao de forma imprecisa con algún coñecemento traballado no tema.

Le o texto proposto de forma comprensiva, identifica o seu autor e relaciona o tema de fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema.

Le o texto proposto de forma comprensiva, identifica o seu autor, relaciona o tema de fragmento cos contidos previos desenvoltos no tema e amplía coñecementos a partir da súa lectura.

T. 09

P. 195 A. 05




3.7.1.3 Interpreta a información sobre a invención do libro exposta no libro de texto valorando a súa importancia e comparando as repercusións deste invento coa aparición da Internet.

Interpreta a información sobre a invención da imprenta de forma incompleta ou inexacta e ten dificultades para sintetizar adecuadamente a información e establecer comparacións entre a invención da imprenta e a aparición da Internet.

Interpreta a información sobre a invención da imprenta de forma adecuada e enumera algún paralelismo entre a invención da imprenta e a aparición de Internet sen detallar nin argumentar as súas respostas.

Interpreta a información sobre a invención da imprenta de forma adecuada e explica brevemente e con corrección diversos paralelismos entre a invención da imprenta e a aparición da Internet.

Interpreta a información sobre a invención da imprenta de forma detallada e explica con corrección diversos paralelismos entre a invención da imprenta e a aparición de Internet expondo opinións persoais ou realizando achegas propias.

T. 09

P. 195 A. 06

Comunicación Matemática e Competencias Básicas en Ciencia e en tecnoloxía


227




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.6 Recorre a diferentes fontes para obter información sobre as indulxencias e as súas repercusións sociais e relixiosas.

Explica de forma incompleta ou errónea que son as indulxencias e ten dificultades para discernir que fontes consultar para obter información sobre as repercusións sociais e relixiosas das indulxencias.

Explica de forma aproximada que son as indulxencias e interpreta diferentes fontes de información ou documentais para analizar as repercusións sociais e relixiosas das indulxencias a partir dunha serie de indicacións do docente.

Explica de forma aproximada que son as indulxencias e interpreta diferentes fontes de información ou documentais para analizar as repercusións sociais e relixiosas das indulxencia con algunha indicación puntual ou ocasional do docente.

Explica con detalle que son as indulxencias e interpreta de forma autónoma diferentes fontes de información ou documentais para analizar as repercusións sociais e relixiosas das indulxencia.

T. 09

P. 196 A. 01

Aprender a aprender



3.2.2.6 Recorre a diferentes fontes para obter información sobre as indulxencias e as súas repercusións sociais e relixiosas.

Explica de forma incompleta ou errónea que son as indulxencias e ten dificultades para discernir que fontes consultar para obter información sobre as repercusións sociais e relixiosas das indulxencias.

Explica de forma aproximada que son as indulxencias e interpreta diferentes fontes de información ou documentais para analizar as repercusións sociais e relixiosas das indulxencias a partir dunha serie de indicacións do docente.

Explica de forma aproximada que son as indulxencias e interpreta diferentes fontes de información ou documentais para analizar as repercusións sociais e relixiosas das indulxencia con algunha indicación puntual ou ocasional do docente.

Explica con detalle que son as indulxencias e interpreta de forma autónoma diferentes fontes de información ou documentais para analizar as repercusións sociais e relixiosas das indulxencia.

T. 09

P. 196 A. 01

Aprender a aprender



3.9.1.2 Describe as prácticas relixiosas do luteranismo e o uso das imaxes nas igrexas luteranas a partir da observación dunha pintura da Idade Moderna.

Identifica nunha pintura algunha particularidade das prácticas relixiosas luteranas sen chegar a comprender nin a describir como era a práctica relixiosa luterana ou en que podía diferenciarse da católica.

Identifica e sinala nunha pintura varias particularidades das prácticas relixiosas luteranas sen chegar a describir adecuadamente como era a práctica relixiosa luterana ou en que podía diferenciarse da católica.

Identifica, sinala e describe a partir da observación dunha pintura da Idade Moderna as prácticas relixiosas luteranas sinalando trazos propios ou diferenzas con respecto ao culto católico.

Identifica, sinala e describe a partir da observación dunha pintura da Idade Moderna as prácticas relixiosas luteranas sinalando trazos propios ou diferenzas con respecto ao culto católico e realizando valoracións ou achegas propias respecto á imaxe observada.

T. 09

P. 196 A. 02, 03



228




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.8.1.5 Describe os tres grandes principios do luteranismo seguindo un texto de modelo proposto no epígrafe A crítica de Martín Lutero do libro de texto.

Amosa pouco interese en seguir as pautas propostas e produce unha explicación incompleta ou inadecuada sobre o tema proposto.

Comprende de forma aproximada as ideas principais do luteranismo e reproduce ou parafrasea textos do libro sen realizar unha produción escrita propia..

Comprende adecuadamente as ideas do luteranismo e elabora un texto propio adecuadamente a partir do texto modelo proposto no libro.

Comprende correctamente as ideas do luteranismo e elabora un texto propio adecuadamente a partir do texto modelo proposto no libro realiza achegas propias correctamente argumentadas.

T. 09

P. 197 A. 05


Bloque 3 Crit. Aval. B3.13. Coñecer trazos das políticas internas e as relacións exteriores dos séculos XVI e XVII en Europa.

Est. Apr. XHB3.13.1. Analiza as relacións entre os reinos europeos que conducen a guerras como a dos "Trinta Anos".

3.13.1.1 Recoñece e describe as principais diferenzas entre o luteranismo e o calvinismo.

Sinala unha ou dos diferenzas entre o luteranismo e o calvinismo sen explicalas nin describilas.

Sinala a maioría das principais diferenzas e similitudes entre o entre o luteranismo e o calvinismo sen explicalas nin describilas.

Explica brevemente a maioría das principais diferenzas e similitudes entre o luteranismo e o calvinismo

Explica as principais diferenzas e similitudes entre o catolicismo e o calvinismo e extrae conclusións propias ao respecto.

T. 09

P. 197 A. 07




3.13.1.2. Elabora un esquema sobre a división relixiosa de Europa na Idade Moderna a partir da observación dun mapa e compara esta división coa distribución das áreas de influencia de cada relixión na Europa actual.

Elabora un esquema incompleto ou con algúns erros sobre a división relixiosa de Europa na Idade Moderna a partir da observación dun mapa.

Elabora correctamente un esquema sobre a división relixiosa de Europa na Idade Moderna a partir da observación dun mapa.

Elabora correctamente un esquema sobre a división relixiosa de Europa na Idade Moderna a partir da observación dun mapa e sinala brevemente como na actualidade se mantén esta división relixiosa en Europa.

Elabora correctamente un esquema sobre a división relixiosa de Europa na Idade Moderna a partir da observación dun mapa e sinala brevemente como na actualidade se mantén esta división relixiosa en Europa.

T. 09

P. 197 A. 09

Aprender a aprender



3.13.1.3 Indica as principais diferenzas e similitudes entre o catolicismo e o protestantismo.

Sinala unha ou dos diferenzas e similitudes entre o catolicismo e o protestantismo sen explicalas nin describilas.

Sinala a maioría das principais diferenzas e similitudes entre o entre o catolicismo e o protestantismo sen explicalas nin describilas.

Explica brevemente a maioría das principais diferenzas e similitudes entre o catolicismo e o protestantismo

Explica as principais diferenzas e similitudes entre o catolicismo e o protestantismo e extrae conclusións propias ao respecto.

T. 09

P. 199 A. 04

Aprender a aprender.


229




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.8.1.23 Relaciona as características da arte barroca co contexto histórico no que xurdiu e coa súa función de promover as ideas da Contrarreforma.

Repite de forma inconexa frases que aparecen no libro de texto sobre o Barroco e a Contrarreforma sen comprender nin explicar claramente a relación entre ambos os dous.

Sinala de forma illada algunha características da arte barroca e a súa relación coa Contrarreforma amosando unha baixa comprensión do tema tratado.

Explica brevemente e de forma adecuada a relación da arte barroca coa Contrarreforma describindo a súa función relixiosa e os recursos artísticos que emprega para isto.

Explica con detalle e corrección a relación da arte barroca coa Contrarreforma describindo a súa función relixiosa e analizando e valorando os recursos artísticos que emprega para isto.

T. 09

P. 199 A. 05




3.2.1.7 Analiza e reflexiona sobre a intolerancia relixiosa a partir da observación dunha ilustración.

Relaciona unha ilustración coa intolerancia relixiosa na Idade Moderna sen chegar a extraer ou elaborar ningún tipo de conclusión propia ou de información complementaria aos contidos do apartado.

Relaciona unha ilustración coa intolerancia relixiosa na Idade Moderna e esboza unha explicación breve sobre algúns aspectos do fenómeno da intolerancia na Idade Moderna.

Relaciona unha ilustración coa intolerancia relixiosa na Idade Moderna, esboza hipóteses ou reflexións propias sobre a imaxe e explica adecuadamente os algúns aspectos do fenómeno da intolerancia na Idade Moderna.

Relaciona unha ilustración coa intolerancia relixiosa na Idade Moderna, elabora hipóteses ou reflexións propias sobre a imaxe e explica con detalle o fenómeno da intolerancia na Idade Moderna. ampliando coñecementos a partir da análise da imaxe.

T. 09

P. 199 A. 06




3.2.2.7 Analiza e reflexiona sobre a intolerancia relixiosa a partir da observación dunha ilustración.

Relaciona unha ilustración coa intolerancia relixiosa na Idade Moderna sen chegar a extraer ou elaborar ningún tipo de conclusión propia ou de información complementaria aos contidos do apartado.

Relaciona unha ilustración coa intolerancia relixiosa na Idade Moderna e esboza unha explicación breve sobre algúns aspectos do fenómeno da intolerancia na Idade Moderna.

Relaciona unha ilustración coa intolerancia relixiosa na Idade Moderna, esboza hipóteses ou reflexións propias sobre a imaxe e explica adecuadamente os algúns aspectos do fenómeno da intolerancia na Idade Moderna.

Relaciona unha ilustración coa intolerancia relixiosa na Idade Moderna, elabora hipóteses ou reflexións propias sobre a imaxe e explica con detalle o fenómeno da intolerancia na Idade Moderna. ampliando coñecementos a partir da análise da imaxe.

T. 09

P. 199 A. 06



230




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.13.1.4 Reflexiona e explica a partir da lectura dos contidos do tema en que consiste a intolerancia e a tolerancia explicando con cal de ambas as dúas condutas nos identificamos máis.

Explica de forma incompleta e con algunhas incorreccións en que consisten a tolerancia e a intolerancia e non achega valoracións ou opinións con respecto a este tema.

Explica de forma breve e adecuada en que consisten a tolerancia e a intolerancia e non achega valoracións ou opinións con respecto a este tema.

Explica de forma breve e adecuada en que consisten a tolerancia e a intolerancia e esboza brevemente algunha opinión con respecto á tolerancia e a intolerancia no seu propio carácter ou conduta.

Explica de forma detallada en que consisten a tolerancia e a intolerancia e razoa con claridade e argumentos con respecto á tolerancia e a intolerancia no seu propio carácter ou conduta..

T. 09

P. 199 A. 07




3.8.1.6 Describe un gravado do pintor Lucas Cranach o Mozo a partir dunha serie de pautas sobre o seu estilo, a escea que representa e o seu contexto histórico.

Identifica o gravado e sinala de forma inconexa algunha característica do seu estilo, a escea que representa ou o seu contexto histórico.

Identifica o gravado e describe brevemente algunha das súas características en relación ao seu estilo, a escea que representa e o seu contexto histórico.

Identifica o gravado e describe adecuadamente as súas principais características en relación ao seu estilo, a escea que representa e o seu contexto histórico.

Identifica o gravado e describe con detalle as súas principais características en relación ao seu estilo, a escea que representa e o seu contexto histórico ampliando coñecementos sobre a etapa histórica ou o estilo artístico da obra..

T. 09





3.7.1.4 Sintetiza as

características básicas

do Humanismo a

través da realización

dun esquema no que

se organizan unha

serie de conceptos

clave para esta

corrente cultural e

artística.

Recoñece os conceptos propostos na actividade como propios do Humanismo e ten dificultades para identificar os aspectos máis relevantes do Humanismo e para organizalos ou xerarquizalos nun esquema.

Recoñece os aspectos máis básicos do Humanismo, inicial o esquema a partir das súas ideas máis básicas e necesita axuda para xerarquizar e relacionar correctamente o conxunto dos conceptos propostos na actividade.

Recoñece os aspectos básicos do Humanismo, adoita organizar, xerarquizar e relacionar correctamente as ideas relativas ao Humanismo no esquema e ocasionalmente comete algún erro na elaboración do esquema.

Recoñece os aspectos básicos do Humanismo e é capaz de organizar, xerarquizar e relacionar correctamente as ideas relativas ao Humanismo na elaboración dun esquema.

T. 09

P. 200 A. 01 Organiza a información

Aprender a aprender


231




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.13.1.5 Analiza un mapa histórico sobre a división relixiosa da Europa moderna sinalando as áreas de influencia das diferentes relixións neste período e de cidades importantes de cada área de influencia das distintas relixións.

Recoñece de forma moi vaga o tema do mapa e necesita soporte docente ou dun compañeiro para interpretar o mapa e realizar as actividades propostas.

Interpreta o mapa sobre a división relixiosa da Europa moderna sinalando algunha das áreas de influencia das diferentes relixións neste período.

Interpreta o mapa sobre a división relixiosa da Europa moderna sinalando as áreas de influencia das diferentes relixións neste período e localizando algunha cidade europea importante no mapa.

Interpreta o mapa sobre a división relixiosa da Europa moderna sinalando as áreas de influencia das diferentes relixións neste período e localizando de forma precisa as principais cidades europeas deste período.

T. 09

P. 201 A. 02. Espazo e tempo

Dixital.



3.9.1.3 Interpreta e analiza diversos textos de autores relacionados coa Reforma e a Contrarreforma e emprégaos como fonte de coñecemento do contexto histórico e destas correntes relixiosas.

Identifica con axuda do docente se os diferentes textos corresponden a autores da Reforma ou a Contrarreforma e recoñece vagamente o tema de cada texto sen chegar a alcanzar unha comprensión clara do seu contido nin do seu contexto histórico.

Identifica de forma autónoma se os diferentes textos corresponden a autores da Reforma ou a Contrarreforma, comprende de forma aproximada o contido de cada texto e relaciónao de forma imprecisa con algún coñecemento traballado no tema.

Le os textos históricos propostos de forma comprensiva, identifica as súas autores sinalando se corresponden á Reforma ou a Contrarreforma e relaciona o tema de cada fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema.

Le os textos históricos propostos de forma comprensiva, identifica as súas autores sinalando se corresponden á Reforma ou a Contrarreforma, relaciona o tema de cada fragmento cos aspectos clave traballados no tema sobre Reforma ou Contrarreforma e amplía coñecementos a partir da súa lectura.

T. 09

P. 201 A. 03 Fontes documen-tais

Aprender a aprender


232




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.9.1.4 Caracteriza as prácticas relixiosas do calvinismo e compáraas coas católicas a partir da análise dunha ilustración.

Recoñecer nunha ilustración algunha particularidade das prácticas relixiosas calvinistas sen chegar a comprender nin a describir como era a práctica relixiosa luterana ou en que podía diferenciarse da católica.

Identifica e sinala nunha ilustración varias particularidades das prácticas relixiosas calvinistas sen chegar a describir adecuadamente como era a práctica relixiosa luterana ou en que podía diferenciarse da católica.

Identifica, sinala e describe a partir da observación dunha ilustración as prácticas relixiosas calvinistas sinalando trazos propios ou diferenzas con respecto ao culto católico.

Identifica, sinala e describe a partir da observación dunha ilustración as prácticas relixiosas calvinistas sinalando trazos propios ou diferenzas con respecto ao culto católico e realizando valoracións ou achegas propias respecto á imaxe observada.

T. 09

P. 202 A. 04 Empatía. Os templos calvinistas




3.7.1.5 Explica o uso

do latín na

elaboración dos libros

no século XVI, os

temas ou contidos

tratados nos libros e a

difusión do

Humanismo grazas á

imprenta coa axuda

dun gráfico.

Sinala o latín como lingua maioritaria na elaboración de libros no século XVI e recoñecer os temas tratados nos libros a partir do gráfico sen realizar ningún tipo de explicación sobre estas cuestións.

Esboza unha explicación incompleta ou con erros sobre por que o latín era a lingua maioritaria nos libros, sobre o porque dos temas ou contidos tratados nos libros e sobre o impacto da invención da imprenta na difusión do Humanismo.

Explica brevemente e con corrección por que o latín era a lingua maioritaria nos libros, describe os motivos polos que predominaban unha serie de temas ou contidos nos libros e caracteriza o impacto da invención da imprenta na difusión do Humanismo.

Explica con detalle e corrección por que o latín era a lingua maioritaria nos libros, describe os motivos polos que predominaban unha serie de temas ou contidos nos libros e caracteriza o impacto da invención da imprenta na difusión do Humanismo expondo opinións argumentadas sobre estes temas.

T. 09

P. 202 A. 05 Fontes gráficas



233




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.8.1.7 Busca información na Internet sobre Erasmo de Rotterdam e sobre as bolsas Erasmus describindo o legado do humanista e a súa relación cos valores que promove o programa de bolsas Erasmus.

Necesita pautas ou axuda docente para localizar a información na Internet e para explicar o legado do humanista e a súa relación cos valores que promove o programa de bolsas Erasmus.

Localiza de forma autónoma a información na Internet e explica de forma confusa ou con erros ocasionais o legado de Erasmo e a súa relación cos valores que promove o programa de bolsas Erasmus..

Localiza de forma autónoma a información na Internet e explica correctamente o legado Erasmo e a súa relación cos valores que promove o programa de bolsas Erasmus..

Localiza de forma autónoma a información en Internet, explica con detalle o legado do humanista e a súa relación cos valores que promove o programa de bolsas Erasmus e extrae conclusións ou opinións argumentadas ao respecto.

T. 09

P. 202 A. 06 Traballo colaborati-vo. As bolsas Erasmus




3.7.1.6 Describe a

influencia do

humanismo na arte

renacentista sinalando

os intereses comúns

entre ambos os dous

movementos culturais

e artísticos

Sinala de forma inconexa algún dos trazos ou intereses que comparten a cultura humanista e a arte renacentista.

Sinala os principais trazos ou intereses que comparten a cultura humanista e a arte renacentista sen detallar ou explicar as súas afirmacións.

Describe de forma breve e con corrección os principais trazos ou intereses que comparten a cultura humanista e a arte renacentista.

Describe con detalle e corrección os principais trazos ou intereses que comparten a cultura humanista e a arte renacentista apoiando as súas opinións ou afirmacións con exemplos ou argumentos sólidos.

T. 10

P. 207 A. 01

Aprender a aprender



3.8.1.8 Observa unha fotografía do edificio Villa Capra e identifica os elementos da arquitectura grecorromana que contén establecendo a influencia que recibe do templo romano.

Observa unha fotografía do edificio Villa Capra cunha atención intermitente e limítase a escoitar as características e elementos da arquitectura grecorromana que contén cando as sinala o docente sen realizar achegas propias.

Observa unha fotografía do edificio Villa Capra atentamente e sinala algún dos elementos da arquitectura grecorromana que contén o edificio sen chegar a establecer que Villa Capra se inspira no templo romano.

Observa unha fotografía do edificio Villa Capra atentamente e sinala a maioría dos elementos da arquitectura grecorromana que contén o edificio sinalando que Villa Capra se inspira no templo romano.

Observa unha fotografía do edificio Villa Capra atentamente e sinala os elementos da arquitectura grecorromana que contén o edificio explicando de que forma Villa Capra se inspira no templo romano.

T. 10

P. 207 A. 02



234




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.8.1.9 Caracteriza a pintura Alegoría da primavera de Boticellia partir da resposta a un cuestionario sobre as súas características e o seu contexto cultural.

Identifica a obra de arte proposta e sinala de forma inconexa algunha característica da escea que representa ou dos personaxes que aparecen na obra.

Identifica a obra de arte proposta, describe brevemente a escea representada identificando os personaxes da pintura e esboza unha explicación incompleta sobre o termo alegoría relacionándoo de forma imprecisa coa obra analizada.

Identifica a obra de arte proposta, describe adecuadamente a escea representada identificando os personaxes da pintura e establece con claridade que é unha alegoría relacionando de forma clara este termo coa obra analizada.

Identifica a obra de arte proposta, describe con detalle a escea representada identificando os personaxes da pintura e establece con claridade que é unha alegoría relacionando de forma clara este termo coa obra analizada e coa influencia que recibe da cultura mitolóxica clásica..

T. 10

P. 207 A. 03




3.7.1.7 Redacta unha explicación detallando os principais trazos e ideais do novo espírito artístico renacentista a partir dos contidos do tema e reflexiona sobre a relación entre a cultura renacentista e o pasado.

Enumera algún trazo ou ideal do novo espírito artístico renacentista de forma pouco inconexa e amosa un baixo grao de coñecemento e comprensión dos ideais renacentistas.

Explica brevemente e de forma incompleta a maioría dos trazos, ideais e características do relevantes do novo espírito artístico renacentista e esboza unha opinión pouco argumentada ou con erros sobre a relación da cultura renacentista co pasado.

Explica adecuadamente todos ou a maioría dos trazos, ideais e características relevantes do novo espírito artístico renacentista e explica brevemente as súas propias conclusións ou opinións con respecto á relación da cultura renacentista co pasado.

Explica de forma detallada os trazos, ideais e características relevantes do novo espírito artístico renacentista achegando exemplos e argumentando as súas opinións ou afirmacións sobre a relación existente entre a cultura renacentista e o pasado.

T. 10

P. 207 A. 06



235




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.7.1.8 Obtén unha visión de conxunto da relevancia de Florencia como centro cultura e artístico durante o Renacemento a partir da interpretación da información contida nunha páxina web.

Sinala de forma imprecisa ou con erros algúns dos factores que converteron Florencia nun centro cultural e artístico.

Comenta brevemente algúns dos factores que converteron Florencia nun centro cultural e artístico.

Explica con certo grao os factores que converteron Florencia nun centro cultural e artístico.

Explica con detalle os factores que converteron Florencia nun centro cultural e artístico expondo opinións ou realizando achegas propias a partir da información obtida.

T. 10

P. 209 @Amplía na Rede…

Dixital



3.2.1.8 Recorre a diferentes fontes para obter información e describir diferentes aspectos da influencia da familia Medici no desenvolvemento da arte renacentista.

Identifica a familia Medici como unha familia de mecenas e explica de forma incompleta ou con incorreccións o labor de mecenado e a relevancia cultural desta familia durante o Renacemento.

Identifica a familia Medici como unha familia de mecenas e interpreta diferentes fontes de información ou documentais para explicar con axuda docente o labor de mecenado e a relevancia cultural desta familia durante o Renacemento.

Identifica a familia Medici como unha familia de mecenas e interpreta diferentes fontes de información ou documentais para explicar con autonomía e de forma breve o labor de mecenado e a relevancia cultural desta familia durante o Renacemento.

Identifica a familia Medici como unha familia de mecenas e interpreta diferentes fontes de información ou documentais para explicar e valorar con autonomía e de forma moi detallada o labor de mecenado e a relevancia cultural desta familia durante o Renacemento.

T. 10

P. 209 A. 01




3.2.2.8 Recorre a diferentes fontes para obter información e describir diferentes aspectos da influencia da familia Medici no desenvolvemento da arte renacentista.

Identifica a familia Medici como unha familia de mecenas e explica de forma incompleta ou con incorreccións o labor de mecenado e a relevancia cultural desta familia durante o Renacemento.

Identifica a familia Medici como unha familia de mecenas e interpreta diferentes fontes de información ou documentais para explicar con axuda docente o labor de mecenado e a relevancia cultural desta familia durante o Renacemento.

Identifica a familia Medici como unha familia de mecenas e interpreta diferentes fontes de información ou documentais para explicar con autonomía e de forma breve o labor de mecenado e a relevancia cultural desta familia durante o Renacemento.

Identifica a familia Medici como unha familia de mecenas e interpreta diferentes fontes de información ou documentais para explicar e valorar con autonomía e de forma moi detallada o labor de mecenado e a relevancia cultural desta familia durante o Renacemento.

T. 10

P. 209 A. 01



236




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.9 Recrea e describe a figura de Lorenzo de Medici como mecenas e humanista a partir da análise e interpretación dunha pintura de Ottavio Vannini.

Recoñece o significado dos termos humanista e mecenas sen relacionar estes conceptos coa pintura de Vannini nin a figura de Lorenzo de Medici.

Comprende de forma aproximada por que na pintura se representa a Lorenzo de Medici como humanista e mecenas e sinala de forma inconexa ou pouco razoada algún trazo ou símbolo que caracteriza a Lorenzo de Medici como humanista e mecenas.

Comprende adecuadamente por que na pintura se representa a Lorenzo de Medici como humanista e mecenas e explica brevemente algúns trazos ou símbolos que caracterizan a Lorenzo de Medici como humanista e mecenas.

Comprende adecuadamente por que na pintura se representa a Lorenzo de Medici como humanista e mecenas e explica con detalle os trazos ou símbolos que caracterizan a Lorenzo de Medici como humanista e mecenas expresando opinións ou realizando achegas propias con respecto a este tema.

T. 10

P. 209 A. 03




3.2.2.9 Recrea e describe a figura de Lorenzo de Medici como mecenas e humanista a partir da análise e interpretación dunha pintura de Ottavio Vannini.

Recoñece o significado dos termos humanista e mecenas sen relacionar estes conceptos coa pintura de Vannini nin a figura de Lorenzo de Medici.

Comprende de forma aproximada por que na pintura se representa a Lorenzo de Medici como humanista e mecenas e sinala de forma inconexa ou pouco razoada algún trazo ou símbolo que caracteriza a Lorenzo de Medici como humanista e mecenas.

Comprende adecuadamente por que na pintura se representa a Lorenzo de Medici como humanista e mecenas e explica brevemente algúns trazos ou símbolos que caracterizan a Lorenzo de Medici como humanista e mecenas.

Comprende adecuadamente por que na pintura se representa a Lorenzo de Medici como humanista e mecenas e explica con detalle os trazos ou símbolos que caracterizan a Lorenzo de Medici como humanista e mecenas expresando opinións ou realizando achegas propias con respecto a este tema.

T. 10

P. 209 A. 03



237




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.10 Analiza unha imaxe do interior dunha igrexa renacentista e compárao co interior dunha igrexa gótica.

Amosa escaso interese na realización da actividade e limítase a seguir indicacións do docente ou a copiar características e comparacións sinaladas por outros compañeiros ou compañeiras de clase.

Sinala algunha característica da igrexa renacentista de forma illada ou inconexa e amosa dificultades na realización dunha análise completa da igrexa renacentista e a súa comparación cunha igrexa gótica.

Describe brevemente as características máis destacadas dunha igrexa renacentista e sinala algunhas das principais diferenzas existentes entre unha igrexa renacentista e unha igrexa gótica.

Describe con certo grao de detalle as características dunha igrexa renacentista e sinala as principais diferenzas existentes entre unha igrexa renacentista e unha igrexa gótica.

T. 10

P. 210 A. 01, 02




3.2.2.10 Analiza unha imaxe do interior dunha igrexa renacentista e compárao co interior dunha igrexa gótica.

Amosa escaso interese na realización da actividade e limítase a seguir indicacións do docente ou a copiar características e comparacións sinaladas por outros compañeiros ou compañeiras de clase.

Sinala algunha característica da igrexa renacentista de forma illada ou inconexa e amosa dificultades na realización dunha análise completo da igrexa renacentista e a súa comparación cunha igrexa gótica.

Describe brevemente as características máis destacadas dunha igrexa renacentista e sinala algunhas das principais diferenzas existentes entre unha igrexa renacentista e unha igrexa gótica.

Describe con certo grao de detalle as características dunha igrexa renacentista e sinala as principais diferenzas existentes entre unha igrexa renacentista e unha igrexa gótica.

T. 10

P. 210 A. 01, 02




3.8.1.10 Elabora un texto explicativo detallado describindo unha pintura e unha escultura renacentistas e expondo de forma argumentada se se trata de obras realistas ou idealizadas..

Esboza unha explicación incompleta e pouco detallada sobre a pintura e a escultura propostas.

Describe brevemente e con corrección a pintura e a escultura propostas e sinala se son obras realistas ou idealizadas sen argumentar as súas afirmacións.

Describe adecuadamente a pintura e a escultura propostas e explica brevemente se son obras realistas ou idealizadas xustificando as súas afirmacións.

Caracteriza con certo grao de detalle a pintura e a escultura propostas e explica detidamente, con argumentos e con exemplos, se se trata de obras realistas ou idealizadas.

T. 10

P. 210 A. 03



238




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.8.1.11 Completa unha táboa establecendo as principais características e os artistas máis destacados da pintura, a escultura e a arquitectura do Renacemento italiano.

Completa unha táboa sobre as principais características e os artistas máis destacados do Renacemento italiano cometendo erros ou deixando entradas sen completar.

Completa unha táboa sobre as principais características e os artistas máis destacados do Renacemento italiano con algún erro ocasional.

Completa correctamente unha táboa sobre as características e os artistas máis destacados do Renacemento italiano.

Completa correctamente unha táboa sobre as características e os artistas máis destacados do Renacemento italiano sen consultar o libro nin outras fontes.

T. 10

P. 211 A. 04

Aprender a aprender



3.2.1.11 Caracteriza un fresco de Miguel Anxo na Capela Sixtina partir da resposta a un cuestionario sobre as súas características e a formación escultórica do seu autor.

Identifica a obra de arte proposta e sinala de forma inconexa algunha característica da súa composición ou dos xestos dos personaxes representados.

Identifica a obra de arte proposta, recoñece aos personaxes que aparecen representados no fresco e describe brevemente a súa composición e os xestos dos personaxes representados.

Identifica a obra de arte proposta, comenta quen son os personaxes representados no fresco, describe adecuadamente a súa composición e os xestos dos personaxes representados e sinala algún trazo da obra que fai patente a formación escultórica do autor.

Identifica a obra de arte proposta, comenta quen son os personaxes representados no fresco, describe adecuadamente a súa composición e os xestos dos personaxes representados e explica como se plasma a formación escultórica de Miguel Anxo nesta pintura.

T. 10

P. 211 A. 06




3.2.2.11 Caracteriza un fresco de Miguel Anxo na Capela Sixtina partir da resposta a un cuestionario sobre as súas características e a formación escultórica do seu autor.

Identifica a obra de arte proposta e sinala de forma inconexa algunha característica da súa composición ou dos xestos dos personaxes representados.

Identifica a obra de arte proposta, recoñece aos personaxes que aparecen representados no fresco e describe brevemente a súa composición e os xestos dos personaxes representados.

Identifica a obra de arte proposta, comenta quen son os personaxes representados no fresco, describe adecuadamente a súa composición e os xestos dos personaxes representados e sinala algún trazo da obra que fai patente a formación escultórica do autor.

Identifica a obra de arte proposta, comenta quen son os personaxes representados no fresco, describe adecuadamente a súa composición e os xestos dos personaxes representados e explica como se plasma a formación escultórica de Miguel Anxo nesta pintura.

T. 10

P. 211 A. 06



239




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.7.1.9 Redacta unha explicación detallando os principais ideais e obxectivos dos artistas renacentistas comparándoos coa visión medieval da arte.

Enumera algún obxectivo ou ideal dos artistas renacentistas sen chegar a comparalos coa visión medieval da arte e amosa un baixo grao de coñecemento e comprensión de ambas as dúas formas de concebir a arte.

Explica brevemente e de forma incompleta a maioría dos obxectivos ou ideais dos artistas renacentistas e sinala algunha diferenza importante entre a concepción medieval da arte e a renacentista.

Explica adecuadamente os obxectivos ou ideais dos artistas renacentistas e compara brevemente as diferenzas máis destacadas entre a concepción medieval da arte e a renacentista.

Explica de forma detallada os obxectivos ou ideais dos artistas renacentistas e compara exhaustivamente as diferenzas máis destacadas entre a concepción medieval da arte e a renacentista expresando opinións ou realizando achegas propias.

T. 10

P. 213 A. 01




3.7.1.10 Caracteriza os principais recursos técnicos empregados na pintura renacentista describindo como se empregan estes recursos técnicos nunha serie de pinturas.

Cita o nome dalgúns recursos técnicos empregados na pintura renacentista sen describilos nin explicar como se empregan nas obras pictóricas propostas para a súa análise.

Describe de forma concisa algúns recursos técnicos empregados na pintura renacentista e sinala algunhas obras pictóricas nas que se empregan estes recursos sen detallar de que forma se empregan.

Describe de forma adecuada os recursos técnicos empregados na pintura renacentista e describe brevemente como se empregan estes recursos nunha serie de obras pictóricas.

Describe detalladamente os recursos técnicos empregados na pintura renacentista e describe de forma exhaustiva como se empregan estes recursos nunha serie de obras pictóricas realizando valoracións ou achegas propias sobre as pinturas analizadas.

T. 10

P. 213 A. 03



240




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.8.1.12 Describe con detalle a pintura A Virxe das Rochas a partir da compleción dunha ficha artística sobre as súas características.

Identifica a obra de arte proposta e sinala a súa cronoloxía, o seu autor e algunha característica do estilo ou a composición da obra.

Identifica a obra de arte proposta sinalando o seu autor e a súa cronoloxía, recoñece os personaxes representados e describe brevemente algunhas características do estilo ou a composición da pintura.

Identifica a obra de arte proposta sinalando o seu autor e a súa cronoloxía, recoñece os personaxes representados e describe adecuadamente as características máis destacadas do estilo ou a composición da pintura.

Identifica a obra de arte proposta sinalando o seu autor e a súa cronoloxía, recoñece os personaxes representados e describe con detalle as características máis destacadas do estilo ou a composición da pintura relacionándoas co seu contexto histórico e cultural.

T. 10

P. 213 A. FichaArt

Aprender a aprender



3.7.1.11 Recoñece os temas tratados polos artistas renacentistas alemáns explicando a influencia do luteranismo na elección dos temas desenvoltos nas obras do Renacemento alemán.

Sinala algúns dos temas tratados no Renacemento alemán sen establecer unha vinculación entre a arte renacentista alemá e a influencia que recibiu do luteranismo.

Expón os temas tratados no Renacemento alemán e sinala que hai algunha relación entre os temas desenvoltos nas obras do Renacemento alemán sen establecer nin comentar en que consiste esta relación.

Expón os temas tratados no Renacemento alemán e describe de forma concisa a influencia do luteranismo na elección dos temas desenvoltos nas obras do Renacemento alemán.

Caracteriza os temas tratados no Renacemento alemán e describe de forma detallada a influencia do luteranismo na elección dos temas desenvoltos nas obras do Renacemento alemán enriquecendo as súas explicacións con comentarios ou exemplificacións de obras deste período.

T. 10

P. 215 A. 01

Sociais e cívicas


241




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.7.1.12 Describe as particularidades artísticas do Renacemento flamengo relacionándoas coa auxe da burguesía e a relevancia da súa propia escola pictórica.

Recoñece de forma imprecisa que o Renacemento flamengo era diferente doutras correntes renacentistas europeas e sinala de forma illada algunha das súas características.

Explica brevemente as principais características do Renacemento flamengo relacionando de forma imprecisa as súas peculiaridades coa auxe da burguesía e a relevancia da súa propia escola pictórica.

Analiza as principais características do Renacemento flamengo explicando como as peculiaridades da arte flamengo deste período teñen a súa orixe na auxe da burguesía e a relevancia da súa propia escola pictórica.

Analiza as características do Renacemento flamengo, explica como as peculiaridades da arte flamengo deste período teñen a súa orixe na auxe da burguesía e a relevancia da súa propia escola pictórica e expón opinións persoais argumentadas sobre a pintura renacentista flamenga.

T. 10

P. 215 A. 03




3.8.1.13 Comenta a pintura O matrimonio Arnolfini de Jan Van Eyck a partir dunha serie de pautas de análise sobre a escea representada na pintura e sobre os recursos pictóricos que emprega o autor para conferir realismo e profundidade á súa obra.

Recoñece a obra de arte proposta e sinala de forma inconexa algunha característica da escea que representa ou dos personaxes que aparecen na obra.

Recoñece a obra de arte proposta, describe brevemente a escea representada identificando os personaxes da pintura e esboza unha explicación incompleta sobre os recursos pictóricos que emprega o autor para conferir realismo e profundidade á súa obra.

Recoñece a obra de arte proposta, describe adecuadamente a escea representada identificando os personaxes da pintura e describe con claridade os recursos pictóricos que emprega o autor para conferir realismo e profundidade á súa obra.

Recoñece a obra de arte proposta, describe con detalle a escea representada identificando os personaxes da pintura e establece con claridade os recursos pictóricos que emprega o autor para conferir realismo e profundidade á súa obra relacionando estes aspectos da obra coas características xerais da pintura flamenga.

T. 10

P. 215 A. 04



242




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.7.1.13 Describe e compara características do Renacemento italiano e do flamengo a partir da análise dunha pintura de Brueghel o Vello.

Reproduce características da pintura flamenga copiándoas do epígrafe correspondente do libro de texto sen identificalas na pintura proposta nin comparar o Renacemento flamengo co italiano.

Identifica algúns trazos da pintura flamenga durante a análise da obra proposta e cita sen explicalas ou detallalas algunhas diferenzas existentes entre o Renacemento flamengo e o italiano.

Identifica os principais trazos da pintura flamenga observables na obra proposta e explica brevemente algunhas diferenzas existentes entre o Renacemento flamengo e o italiano.

Identifica os trazos da pintura flamenga observables na obra proposta e explica con detalle as diferenzas existentes entre o Renacemento flamengo e o italiano exemplificando as súas afirmacións con comentarios sobre a obra previamente analizada.

T. 10

P. 215 A. 05




3.8.1.14 Analiza a pintura O enterro do Señor de Orgaz a partir da compleción dunha ficha artística sobre as súas características.

Recoñece O enterro do Señor de Orgaz e sinala a súa cronoloxía, o seu autor e algunha característica do estilo ou a composición da obra.

Recoñece O enterro do Señor de Orgaz sinalando o seu autor e a súa cronoloxía, recoñece os personaxes representados e describe brevemente algunhas características do estilo ou a composición da pintura.

Recoñece O enterro do Señor de Orgaz sinalando o seu autor e a súa cronoloxía, recoñece os personaxes representados e describe adecuadamente as características máis destacadas do estilo ou a composición da pintura.

Recoñece O enterro do Señor de Orgaz sinalando o seu autor e a súa cronoloxía, recoñece os personaxes representados e describe con detalle as características máis destacadas do estilo ou a composición da pintura relacionándoas co seu contexto histórico e cultural.

T. 10

P. 216 A. FichaArt

Aprender a aprender



3.8.1.15 Describe o estilo pictórico del Greco sinalando os trazos que o caractericen e distíngueos doutros artistas da súa época.

Recoñece de forma imprecisa que El Greco ten un estilo propio e diferenciado sen sinalar ou expor os trazos ou características estilísticas propias deste artista.

Cita algúns trazos estilísticos propios del Greco e comenta brevemente que o Greco é un pintor cun estilo propio e moi persoal.

Describe de forma sucinta algúns trazos estilísticos propios del Greco e comenta que o Greco é un pintor cun estilo propio e moi persoal.

Describe con detalle os principais trazos estilísticos propios del Greco, os exemplifica a partir da análise dalgunha das súas obras e comenta que o Greco é un pintor cun estilo propio e moi persoal.

T. 10

P. 217 A. 01



243




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.12 Analiza e reflexiona sobre dos esculturas do Renacemento español comparando as temáticas que tratan e os materiais cos que se elaboraron ambas as dúas obras.

Amosa pouco interese polas manifestacións artísticas propostas, obsérvaas sen profundar nas súas características nin extraer conclusións sobre as temáticas ou os materiais das esculturas observadas.

Amosa algo de interese polas manifestacións artísticas propostas, obsérvaas para coñecer as súas características e esboza unha explicación incompleta ou con incorreccións sobre os temas ou os materiais das esculturas.

Amosa interese polas manifestacións artísticas propostas, obsérvaas para coñecer as súas características e explica de forma breve e adecuada as temáticas que tratan e os materiais cos que se elaboraron ambas as dúas esculturas.

Amosa un elevado interese polas manifestacións artísticas propostas, obsérvaas para coñecer as súas características e explica con detalle e corrección as temáticas que tratan e os materiais cos que se elaboraron ambas as dúas esculturas.

T. 10

P. 217 A. 03

Aprender a aprender



3.2.2.12 Analiza e reflexiona sobre dos esculturas do Renacemento español comparando as temáticas que tratan e os materiais cos que se elaboraron ambas as dúas obras.

Amosa pouco interese polas manifestacións artísticas propostas, obsérvaas sen profundar nas súas características nin extraer conclusións sobre as temáticas ou os materiais das esculturas observadas.

Amosa algo de interese polas manifestacións artísticas propostas, obsérvaas para coñecer as súas características e esboza unha explicación incompleta ou con incorreccións sobre os temas ou os materiais das esculturas.

Amosa interese polas manifestacións artísticas propostas, obsérvaas para coñecer as súas características e explica de forma breve e adecuada as temáticas que tratan e os materiais cos que se elaboraron ambas as dúas esculturas.

Amosa un elevado interese polas manifestacións artísticas propostas, obsérvaas para coñecer as súas características e explica con detalle e corrección as temáticas que tratan e os materiais cos que se elaboraron ambas as dúas esculturas.

T. 10

P. 217 A. 03

Aprender a aprender


244




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.13 Realiza unha procura de información na Internet ou outras fontes para localizar unha pintura de Juan de Juanes comentando a imaxe obtida e sinalando a relación da obra escollida coas características do Renacemento español.

Necesita pautas ou axuda docente para localizar a información na Internet ou outras fontes e para interpretar e comentar a información e a pintura de Juan de Juanes que escolleu.

Localiza de forma autónoma información e unha pintura de Juan de Juanes na Internet ou outras fontes e describe de forma imprecisa ou con erros as características da obra escollida sen relacionar a pintura coas características do Renacemento español.

Localiza de forma autónoma información e unha pintura de Juan de Juanes na Internet ou outras fontes e describe adecuadamente as características da obra escollida sinalando os trazos propios do Renacemento español presentes na obra.

Localiza de forma autónoma información e unha pintura de Juan de Juanes na Internet ou outras fontes, describe con detalle as características da obra escollida sinalando os trazos propios do Renacemento español presentes na obra e realiza valoracións persoais sobre a obra escollida.

T. 10

P. 217 A. 04

Dixital



3.2.2.13 Realiza unha procura de información na Internet ou outras fontes para localizar unha pintura de Juan de Juanes comentando a imaxe obtida e sinalando a relación da obra escollida coas características do Renacemento español.

Necesita pautas ou axuda docente para localizar a información na Internet ou outras fontes e para interpretar e comentar a información e a pintura de Juan de Juanes que escolleu.

Localiza de forma autónoma información e unha pintura de Juan de Juanes na Internet ou outras fontes e describe de forma imprecisa ou con erros as características da obra escollida sen relacionar a pintura coas características do Renacemento español.

Localiza de forma autónoma información e unha pintura de Juan de Juanes na Internet ou outras fontes e describe adecuadamente as características da obra escollida sinalando os trazos propios do Renacemento español presentes na obra.

Localiza de forma autónoma información e unha pintura de Juan de Juanes na Internet ou outras fontes, describe con detalle as características da obra escollida sinalando os trazos propios do Renacemento español presentes na obra e realiza valoracións persoais sobre a obra escollida.

T. 10

P. 217 A. 04

Dixital


245




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.8.1.16 Realiza unha análise detallada e exhaustiva dunha obra de arte aplicando un amplo conxunto de pautas e indicacións.





T. 10


Aprender a aprender



3.2.1.14 Axúdase dun texto de Leonardo da Vinci como fonte de coñecemento histórico para describir en que consiste a perspectiva e como se usaba na pintura renacentista.

Identifica un texto como histórico e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a alcanzar unha comprensión clara da perspectiva nin do seu uso na pintura renacentista.

Identifica un texto como histórico, comprende de forma aproximada o seu contido e sinala de forma imprecisa algunhas característica da perspectiva ou do seu uso na pintura renacentista.

Le o texto histórico proposto de forma comprensiva e explica algunhas características da perspectiva e do seu uso na pintura renacentista relacionándoo con contidos previamente estudados no tema.

Le o texto histórico proposto de forma comprensiva e explica as características da perspectiva e do seu uso na pintura renacentista relacionándoo con contidos previamente estudados no tema e ampliando coñecementos a partir do texto de Leonardo da Vinci.

T. 10


Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía


246




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.14 Axúdase dun texto de Leonardo da Vinci como fonte de coñecemento histórico para describir en que consiste a perspectiva e como se usaba na pintura renacentista.

Identifica un texto como histórico e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a alcanzar unha comprensión clara da perspectiva nin do seu uso na pintura renacentista.

Identifica un texto como histórico, comprende de forma aproximada o seu contido e sinala de forma imprecisa algunhas característica da perspectiva ou do seu uso na pintura renacentista.

Le o texto histórico proposto de forma comprensiva e explica algunhas características da perspectiva e do seu uso na pintura renacentista relacionándoo con contidos previamente estudados no tema.

Le o texto histórico proposto de forma comprensiva e explica as características da perspectiva e do seu uso na pintura renacentista relacionándoo con contidos previamente estudados no tema e ampliando coñecementos a partir do texto de Leonardo da Vinci.

T. 10





3.8.1.17 Describe con detalle o Templete de San Pietro a partir da resposta a un completo cuestionario sobre as súas características e as súas influencias arquitectónicas.

Identifica o Templete de San Pietro e a súa función como templo e sinala de forma inconexa algunha das súas características arquitectónicas.

Identifica o Templete de San Pietro e a súa función como templo e describe brevemente o seu aspecto exterior, os seus elementos arquitectónicos e a súa estrutura circular.

Identifica o Templete de San Pietro e a súa función como templo, caracteriza adecuadamente os seus elementos e estrutura arquitectónicos e describe brevemente as influencias artísticas que inspiraron esta obra.

Identifica o Templete de San Pietro e a súa función como templo, caracteriza con detalle os seus elementos e estrutura arquitectónicos e describe con detalle as influencias artísticas que inspiraron esta obra.

T. 10

P. 219 A. 02 Fontes materiais




3.8.1.18 Analiza e compara con detalle as pinturas A Escola de Atenas e Os embaixadores a partir da compleción dunha táboa.


Enche a táboa de forma incompleta ou con algúns erros ocasionais e amosando problemas na análise e comparación de ambas as dúas pinturas.

Enche a táboa de forma correcta describindo de forma breve e superficial as características da Escola de Atenas e Os embaixadores.

Enche a táboa de forma detallada describindo con precisión as características da Escola de Atenas e Os embaixadores.

T. 10

P. 220 A. 03 Organiza a informa-ción



247




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.15 Compara unha escultura renacentista de Miguel Anxo e unha obra de Praxíteles na Grecia clásica identificando as súas similitudes e diferenzas a partir da observación de ilustracións.

Observa as esculturas de Miguel Anxo e de Praxíteles cunha atención intermitente e limítase a escoitar as semellanzas entre ambas as dúas cando as sinala o docente.

Observa as esculturas de Miguel Anxo e de Praxíteles atentamente e sinala algúns trazos ou elementos comúns de ambas as dúas esculturas.

Observa as esculturas de Miguel Anxo e de Praxíteles atentamente e describe os principais trazos ou elementos comúns de ambas as dúas esculturas explicando brevemente como a escultura renacentista se inspiraba nos ideais de beleza do clasicismo grecorromano.

Observa as esculturas de Miguel Anxo e de Praxíteles atentamente e describe os principais trazos ou elementos comúns de ambas as dúas esculturas explicando con detalle como a escultura renacentista se inspiraba nos ideais de beleza do clasicismo grecorromano a partir de exemplos extraídos da observación de ambas as dúas esculturas.

T. 10




248




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.15 Compara unha escultura renacentista de Miguel Anxo e unha obra de Praxíteles na Grecia clásica identificando as súas similitudes e diferenzas a partir da observación de ilustracións.

Observa as esculturas de Miguel Anxo e de Praxíteles cunha atención intermitente e limítase a escoitar as semellanzas entre ambas as dúas cando as sinala o docente.

Observa as esculturas de Miguel Anxo e de Praxíteles atentamente e sinala algúns trazos ou elementos comúns de ambas as dúas esculturas.

Observa as esculturas de Miguel Anxo e de Praxíteles atentamente e describe os principais trazos ou elementos comúns de ambas as dúas esculturas explicando brevemente como a escultura renacentista se inspiraba nos ideais de beleza do clasicismo grecorromano.

Observa as esculturas de Miguel Anxo e de Praxíteles atentamente e describe os principais trazos ou elementos comúns de ambas as dúas esculturas explicando con detalle como a escultura renacentista se inspiraba nos ideais de beleza do clasicismo grecorromano a partir de exemplos extraídos da observación de ambas as dúas esculturas.

T. 10





3.8.1.19 Crea un cartel

sobre unha obra

renacentista escollida

durante unha visita

virtual ao Museo do

Prado cunha boa

presentación e

describindo

adecuadamente as

características da obra

elixida.

Crea un cartel sobre unha obra escollida durante unha visita virtual ao Museo do Prado cunha presentación inadecuada e amosando unha información incompleta e con incorreccións sobre a obra elixida.

Crea un cartel sobre unha obra escollida durante unha visita virtual ao Museo do Prado cunha presentación adecuada e amosando unha información correcta e moi breve sobre a obra elixida.

Crea un cartel sobre unha obra escollida durante unha visita virtual ao Museo do Prado cunha boa presentación na que se combinan de forma adecuada textos e imaxes e amosando unha información bastante completa sobre a obra elixida.

Crea un cartel sobre unha obra escollida durante unha visita virtual ao Museo do Prado cunha boa presentación na que se combinan de forma creativa textos e imaxes e amosando unha información moi detallada sobre a obra elixida.

T. 10

P. 220 A. 05 Traballo colaborati-vo

Dixital


249




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE

Bloque 3 Crit. Aval. B3.12. Entender os procesos de conquista e colonización, e as súas consecuencias.

Est. Apr. XHB3.12.2. Coñece os principais feitos da expansión de Aragón e de Castela polo mundo.

3.12.2.1 Explica como o matrimonio de Isabel I e Fernando II supuxo a orixe da Unión dinástica e a expansión territorial que se produciu baixo o mandato dos Reis Católicos

Sinala que os Reis Católicos casaron e relaciona de forma imprecisa ou inexacta que este matrimonio supuxo a creación dunha Unión dinástica.

Establece e explica brevemente a relación existente entre o matrimonio dos Reis Católicos e a constitución dunha Unión

dinástica esbozando de forma sucinta e incompleta algunhas características da monarquía hispánica e da súa expansión territorial.

Analiza e describe adecuadamente a relación existente entre o matrimonio dos Reis Católicos e a constitución dunha Unión dinástica relatando con certo grao de detalle as principais características da monarquía hispánica e da súa expansión territorial.

Analiza e describe adecuadamente a relación existente entre o matrimonio dos Reis Católicos e a constitución dunha Unión dinástica relatando con detalle as características da monarquía hispánica e o desenvolvemento territorial e económica que se produciu durante o seu reinado.

T. 11

P. 225 A. 02


Bloque 3 Crit. Aval. B3.11. Analizar o reinado dos Reis Católicos como unha etapa de transición entre a Idade Media e a Idade Moderna.

Est. Apr. XHB3.11.1. Comprende os conceptos de cambio e continuidade en relación co reinado dos Reis Católicos.

3.11.1.1 Analiza e describe a actuacións que emprenderon os Reis Católicos para unir diferentes reinos peninsulares e expandir os territorios baixo o dominio da monarquía hispánica.

Indica algunha das actuacións que emprenderon os Reis Católicos para unir reinos e levar a cabo unha expansión territorial de forma descontextualizada e amosando unha baixa comprensión do proceso de expansión da monarquía hispánica.

Indica as principais actuacións que emprenderon os Reis Católicos para unir os reinos peninsulares e esboza unha breve explicación sobre a relación entre a unión de reinos e o propósito de expansión territorial da monarquía hispánica.

Explica adecuadamente as principais actuacións que emprenderon os Reis Católicos para unir os reinos peninsulares e establece con claridade a relación existente entre esta unión de reinos e a política expansionista dos Reis Católicos.

Caracteriza con detalle as actuacións que emprenderon os Reis Católicos para unir os reinos peninsulares e analiza con detemento e claridade a relación existente entre esta unión de reinos e a política expansionista dos Reis Católicos.

T. 11

P. 225 A. 03

Aprender a aprender


250




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.2.2 Analiza e describe a actuacións que emprenderon os Reis Católicos para unir diferentes reinos peninsulares e expandir os territorios baixo o dominio da monarquía hispánica.

Indica algunha das actuacións que emprenderon os Reis Católicos para unir reinos e levar a cabo unha expansión territorial de forma descontextualizada e amosando unha baixa comprensión do proceso de expansión da monarquía hispánica.

Indica as principais actuacións que emprenderon os Reis Católicos para unir os reinos peninsulares e esboza unha breve explicación sobre a relación entre a unión de reinos e o propósito de expansión territorial da monarquía hispánica.

Explica adecuadamente as principais actuacións que emprenderon os Reis Católicos para unir os reinos peninsulares e establece con claridade a relación existente entre esta unión de reinos e a política expansionista dos Reis Católicos.

Caracteriza con detalle as actuacións que emprenderon os Reis Católicos para unir os reinos peninsulares e analiza con detemento e claridade a relación existente entre esta unión de reinos e a política expansionista dos Reis Católicos.

T. 11

P. 225 A. 03

Aprender a aprender

Bloque 3 Crit. Aval. B3.11. Analizar o reinado dos Reis Católicos como unha etapa de transición entre a Idade Media e a Idade Moderna.

Est. Apr. XHB3.11.1. Comprende os conceptos de cambio e continuidade en relación co reinado dos Reis Católicos.

3.11.1.2 Describe e analiza os tres eixes ou direccións da política internacional dos Reis Católicos.

Cita o nome dunha ou dos dos eixes ou direccións da política internacional dos Reis Católicos e sinala algún trazo ou característica relacionados con estas orientacións da política internacional.

Cita o nome dos tres eixes ou direccións da política internacional dos Reis Católicos e esboza unha explicación breve e incompleta sobre estas orientacións da política internacional.

Describe adecuadamente as principais características dos tres eixes ou direccións da política internacional dos Reis Católicos e sinala algún feito ou suceso histórico relacionado con estas orientacións da política internacional.

Describe con detalle as características dos tres eixes ou direccións da política internacional dos Reis Católicos e comenta os feitos ou sucesos históricos máis relevantes relacionados con estas orientacións da política internacional.

T. 11

P. 225 A. 04




3.12.2.3 Describe e analiza os tres eixes ou direccións da política internacional dos Reis Católicos.

Cita o nome dunha ou dos dos eixes ou direccións da política internacional dos Reis Católicos e sinala algún trazo ou característica relacionados con estas orientacións da política internacional.

Cita o nome dos tres eixes ou direccións da política internacional dos Reis Católicos e esboza unha explicación breve e incompleta sobre estas orientacións da política internacional.

Describe adecuadamente as principais características dos tres eixes ou direccións da política internacional dos Reis Católicos e sinala algún feito ou suceso histórico relacionado con estas orientacións da política internacional.

Describe con detalle as características dos tres eixes ou direccións da política internacional dos Reis Católicos e comenta os feitos ou sucesos históricos máis relevantes relacionados con estas orientacións da política internacional.

T. 11

P. 225 A. 04



251




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.2.4 Describe as alianzas matrimoniais da monarquía hispánica na Idade Moderna e valora as súas repercusións a partir da interpretación dun esquema.

Identifica os cónxuxes das distintas alianzas matrimoniais e os países aos que pertencen sen extraer conclusións ao respecto nin relacionar estes datos con outros coñecementos previos.

Identifica os cónxuxes das distintas alianzas matrimoniais e os países aos que pertencen e indica os países que estableceron alianzas a través destes enlaces.

Identifica os cónxuxes das distintas alianzas matrimoniais e explica con detalle como algúns países se aliaron a través destes enlaces axudándose para isto de coñecementos previos sobre esta cuestión.

Describe de forma detallada os distintos enlaces, a súa relación coa política exterior e as súas consecuencia partindo dos contidos traballados no libro e ampliando os seus coñecementos a través da actividade.

T. 11

P. 225 A. 07

Aprender a aprender



3.2.1.16 Analiza e interpreta un fragmento do Decreto de expulsión dos xudeus en 1492 e emprégao como fonte de coñecemento histórico para entender e describir este suceso histórico.

Le un fragmento do Decreto de expulsión dos xudeus en 1492 e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a alcanzar unha comprensión clara do seu contido histórico nin dos sucesos que se describen no texto.

Interpreta adecuadamente un fragmento do Decreto de expulsión dos xudeus en 1492, comprende de forma aproximada o seu contido e relaciónao de forma imprecisa con algún coñecemento traballado no tema sobre a expulsión dos xudeus de España no ano 1492.

Interpreta adecuadamente un fragmento do Decreto de expulsión dos xudeus en 1492, comprende o seu contido e explica brevemente a partir deste texto as razóns que argumentaron os Reis Católicos para expulsar os xudeus e as condicións nas que se produciu esta expulsión.

Interpreta e analiza detalladamente un fragmento do Decreto de expulsión dos xudeus en 1492, comprende o seu contido e explica a partir deste texto as razóns que argumentaron os Reis Católicos para expulsar os xudeus e as condicións nas que se produciu esta expulsión realizando achegas propias ou expondo opinións argumentadas.

T. 11

P. 227 A. 01 a 03



252




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.16 Analiza e interpreta un fragmento do Decreto de expulsión dos xudeus en 1492 e emprégao como fonte de coñecemento histórico para entender e describir este suceso histórico.

Le un fragmento do Decreto de expulsión dos xudeus en 1492 e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a alcanzar unha comprensión clara do seu contido histórico nin dos sucesos que se describen no texto.

Interpreta adecuadamente un fragmento do Decreto de expulsión dos xudeus en 1492, comprende de forma aproximada o seu contido e relaciónao de forma imprecisa con algún coñecemento traballado no tema sobre a expulsión dos xudeus de España no ano 1492.

Interpreta adecuadamente un fragmento do Decreto de expulsión dos xudeus en 1492, comprende o seu contido e explica brevemente a partir deste texto as razóns que argumentaron os Reis Católicos para expulsar os xudeus e as condicións nas que se produciu esta expulsión.

Interpreta e analiza detalladamente un fragmento do Decreto de expulsión dos xudeus en 1492, comprende o seu contido e explica a partir deste texto as razóns que argumentaron os Reis Católicos para expulsar os xudeus e as condicións nas que se produciu esta expulsión realizando achegas propias ou expondo opinións argumentadas.

T. 11

P. 227 A. 01 a 03




3.12.2.5 Describe as actuacións dos Reis Católicos para fortalecer o seu poder na Coroa de Castela e na Coroa de Aragón.

Comprende a existencia dun incremento do poder dos Reis Católicos con respecto a outros períodos históricos sen comprende os motivos nin as medidas que adoptaron os Reis Católicos para favorecer este proceso.

Comprende a existencia dun incremento do poder dos Reis Católicos con respecto a outros períodos históricos e cita algunhas das medidas que adoptaron estes monarcas para fortalecer o poder real en cada un dos seus reinos

Comprende a existencia dun incremento do poder dos Reis Católicos con respecto a outros períodos históricos e explica brevemente as principais medidas que adoptaron estes monarcas na Coroa de Castela e na Coroa de Aragón.

Comprende a existencia dun incremento do poder dos Reis Católicos con respecto a outros períodos históricos e explica con detalle as principais medidas que adoptaron estes monarcas nas Coroas de Castela e de Aragón sinalando as diferenzas da organización do poder en ambos os dous reinos.

T. 11

P. 227 A. 04

Sociais e cívicas


253




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.17 Reflexiona e explica a partir da lectura dos contidos e as fontes documentais do tema en que consiste a intolerancia relixiosa e elabora tres argumentos en favor da convivencia entre persoas de distinta relixión.

Comenta de forma incompleta e con algunhas incorreccións en que consisten a intolerancia relixiosa e non achega valoracións ou opinións con respecto a este tema.

Comenta de forma breve e adecuada en que consisten a intolerancia relixiosa e sinala brevemente algún argumento incompleto ou mal construído en favor da convivencia entre persoas de distinta relixión.

Comenta de forma breve e adecuada en que consisten a intolerancia relixiosa e esboza brevemente algunha opinión en favor da convivencia entre persoas de distinta relixión empregando argumentos adecuados para isto

Comenta de forma detallada en que consisten a intolerancia relixiosa e realiza explicacións detallando tres argumentos correctamente estruturados e elaborados en favor da convivencia entre persoas de distinta relixión.

T. 11

P. 227 A. 08




3.2.2.17 Reflexiona e explica a partir da lectura dos contidos e as fontes documentais do tema en que consiste a intolerancia relixiosa e elabora tres argumentos en favor da convivencia entre persoas de distinta relixión.

Comenta de forma incompleta e con algunhas incorreccións en que consisten a intolerancia relixiosa e non achega valoracións ou opinións con respecto a este tema.

Comenta de forma breve e adecuada en que consisten a intolerancia relixiosa e sinala brevemente algún argumento incompleto ou mal construído en favor da convivencia entre persoas de distinta relixión.

Comenta de forma breve e adecuada en que consisten a intolerancia relixiosa e esboza brevemente algunha opinión en favor da convivencia entre persoas de distinta relixión empregando argumentos adecuados para isto

Comenta de forma detallada en que consisten a intolerancia relixiosa e realiza explicacións detallando tres argumentos correctamente estruturados e elaborados en favor da convivencia entre persoas de distinta relixión.

T. 11

P. 227 A. 08




3.2.1.18 Emprega adecuadamente diferentes fontes para obter información e describir a Inquisición e o desenvolvemento dos procesos inquisitoriais.

Explica de forma incompleta ou errónea que era a Inquisición e ten dificultades para entender en que consistía un proceso inquisitorial.

Explica de forma aproximada que era a Inquisición e interpreta diferentes fontes de información para esbozar unha explicación breve sobre os procesos inquisitoriais a partir dunha serie de indicacións do docente.

Explica de forma adecuada que era a Inquisición e interpreta diferentes fontes de información para explicar brevemente o desenvolvemento dos procesos inquisitoriais con algunha indicación puntual ou ocasional do docente.

Explica con detalle que era a Inquisición, interpreta de forma autónoma diferentes fontes de información ou para describir con detalle o desenvolvemento dos procesos inquisitoriais e expón opinións ou conclusións propias sobre esta cuestión.

T. 11

P. 227 A. 09

Dixital


254




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.18 Emprega adecuadamente diferentes fontes para obter información e describir a Inquisición e o desenvolvemento dos procesos inquisitoriais.

Explica de forma incompleta ou errónea que era a Inquisición e ten dificultades para entender en que consistía un proceso inquisitorial.

Explica de forma aproximada que era a Inquisición e interpreta diferentes fontes de información para esbozar unha explicación breve sobre os procesos inquisitoriais a partir dunha serie de indicacións do docente.

Explica de forma adecuada que era a Inquisición e interpreta diferentes fontes de información para explicar brevemente o desenvolvemento dos procesos inquisitoriais con algunha indicación puntual ou ocasional do docente.

Explica con detalle que era a Inquisición, interpreta de forma autónoma diferentes fontes de información ou para describir con detalle o desenvolvemento dos procesos inquisitoriais e expón opinións ou conclusións propias sobre esta cuestión.

T. 11

P. 227 A. 09

Dixital



3.2.1.19 Analiza a información que transmiten as imaxes gravadas no anverso e o reverso dun ducado de ouro.

Observa as imaxes gravadas no anverso e o reverso dun ducado de ouro sen chegar a comprender a información que transmiten e limítase a anotar no seu caderno os datos transmitidos polo docente ou os seus compañeiros sobre esta cuestión.

Esfórzase na interpretación das imaxes gravadas no anverso e o reverso dun ducado de ouro e esboza unha explicación incompleta ou con erros sobre o seu significado.

Analiza e describe brevemente as imaxes gravadas no anverso e o reverso dun ducado de ouro amosando unha comprensión aproximada do seu significado..

Analiza e describe as imaxes gravadas no anverso e o reverso dun ducado de ouro amosando unha comprensión adecuada do seu significado e relacionando estas imaxes con outros contidos traballados ao longo do tema.

T. 11

P. 228 A. 02




3.2.2.19 Analiza a información que transmiten as imaxes gravadas no anverso e o reverso dun ducado de ouro.

Observa as imaxes gravadas no anverso e o reverso dun ducado de ouro sen chegar a comprender a información que transmiten e limítase a anotar no seu caderno os datos transmitidos polo docente ou os seus compañeiros sobre esta cuestión.

Esfórzase na interpretación das imaxes gravadas no anverso e o reverso dun ducado de ouro e esboza unha explicación incompleta ou con erros sobre o seu significado.

Analiza e describe brevemente as imaxes gravadas no anverso e o reverso dun ducado de ouro amosando unha comprensión aproximada do seu significado..

Analiza e describe as imaxes gravadas no anverso e o reverso dun ducado de ouro amosando unha comprensión adecuada do seu significado e relacionando estas imaxes con outros contidos traballados ao longo do tema.

T. 11

P. 228 A. 02



255




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.2.6 Detalla as repercusións do predominio gandeiro na economía castelá e a expansión económica que favoreceu a produción e o comercio da la.

Recoñece de forma imprecisa que a actividade gandeira supuxo un cambio económico e favoreceu unha certa expansión económica sen chegar a explicar en que consistiu a actividade gandeira nin as súas repercusións económica ou comerciais.

Establece que a actividade gandeira supuxo un cambio económico e favoreceu unha certa expansión económica e sinala algunhas características da actividade gandeira na Castela do século XV e das súas repercusións económicas e comerciais.

Establece que a actividade gandeira supuxo un cambio económico e favoreceu unha certa expansión económica e explica brevemente as principais características da actividade gandeira na Castela do século XV e das súas repercusións económicas e comerciais.

Explica por que a actividade gandeira supuxo un cambio económico e favoreceu unha certa expansión económica e explica con certo grao de detalle as principais características da actividade gandeira na Castela do século XV e das súas repercusións económicas e comerciais.

T. 11

P. 229 A. 03

Sociais e cívicas



3.12.2.7 Redacta un texto describindo as medidas adoptadas pola Coroa de Aragón para estimular o desenvolvemento da agricultura e a manufactura.

Cita algunha medida adoptada pola Coroa de Aragón para estimular o desenvolvemento da agricultura e a manufactura sen explicala nin comentala.

Describe brevemente e con corrección as medidas adoptadas pola Coroa de Aragón para estimular o desenvolvemento da agricultura e a manufactura.

Describe adecuadamente as medidas adoptadas pola Coroa de Aragón para estimular o desenvolvemento da agricultura e a manufactura.

Caracteriza con certo grao de detalle as medidas adoptadas pola Coroa de Aragón para estimular o desenvolvemento da agricultura e a manufactura.

T. 11

P. 229 A. 04

Sociais e cívicas



3.2.1.20 Emprega un texto explicativo e unha ilustración sobre a Feira Internacional de Medina do Campo no século XV como fontes de coñecemento histórico e describe o funcionamento e as repercusións desta feira.

Recoñece un texto explicativo e unha ilustración sobre a Feira Internacional de Medina do Campo no século XV como fontes de coñecemento histórico e ten dificultades para interpretar a información que transmiten ambas as dúas fontes.

Recoñece un texto explicativo e unha ilustración sobre a Feira Internacional de Medina do Campo no século XV como fontes de coñecemento histórico e sinala de forma imprecisa algún aspecto sobre o funcionamento e as repercusións desta feira.

Recoñece un texto explicativo e unha ilustración sobre a Feira Internacional de Medina do Campo no século XV como fontes de coñecemento histórico e explica brevemente algún aspecto sobre o funcionamento e as repercusións desta feira.

Recoñece un texto explicativo e unha ilustración sobre a Feira Internacional de Medina do Campo no século XV como fontes de coñecemento histórico e explica amplamente moitos aspectos sobre o funcionamento e as repercusións desta feira.

T. 11

P. 229 A. 06

Aprender a aprender


256




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE






Recoñece un texto explicativo e unha ilustración sobre a Feira Internacional de Medina do Campo no século XV como fontes de coñecemento histórico e explica brevemente varios aspectos sobre o funcionamento e as repercusións desta feira.

Recoñece un texto explicativo e unha ilustración sobre a Feira Internacional de Medida do Campo no século XV como fontes de coñecemento histórico e explica con precisión e detalle os principais aspectos sobre o funcionamento e as repercusións desta feira.

T. 11

P. 229 A. 06

Aprender a aprender

Bloque 3 Crit. Aval. B3.5. Utilizar o vocabulario histórico e artístico con precisión, inseríndoo no contexto adecuado.

Est. Apr. XHB3.5.1. Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible para cada época.




Recoñece un texto explicativo e unha ilustración sobre a Feira Internacional de Medina do Campo no século XV como fontes de coñecemento histórico e explica brevemente algún aspecto sobre o funcionamento e as repercusións desta feira.

Recoñece un texto explicativo e unha ilustración sobre a Feira Internacional de Medina do Campo no século XV como fontes de coñecemento histórico e explica amplamente moitos aspectos sobre o funcionamento e as repercusións desta feira.

T. 11

P. 229 A. 06

Aprender a aprender


257




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.8.1.21 Valora a

importancia de

inventos relacionados

co transporte ou a

navegación como o

compás, o astrolabio

ou os portolarios para

o desenvolvemento

das expedicións e

descubrimentos de

novas terras durante a

Idade Moderna.

Recoñece a importancia dalgún invento relacionado co transporte ou a navegación como o compás, o astrolabio ou os portolarios.

Recoñece a importancia de varios inventos relacionados co transporte ou a navegación como o compás, o astrolabio ou os portolarios.

Recoñece a importancia dos principais inventos relacionados con relacionados co transporte ou a navegación como o compás, o astrolabio ou os portolarios e describe brevemente o seu funcionamento.

Recoñece a importancia dos principais inventos relacionados con relacionados co transporte ou a navegación como o compás, o astrolabio ou os portolarios e describe con detalle o seu funcionamento.

T. 11

P. 230 A. 01



Est. Apr. XHB3.12.1. Explica as causas que conduciron á descuberta de América para Europa, a súa conquista e a súa colonización.

3.12.1.1 Sitúa no seu contexto histórico o descubrimento e conquista de América e as súas características relacionando este suceso coa creación de novas rutas comerciais cara ao afastado Oriente.

Expón, con lagoas e falta de precisión, as relacións existentes entre o descubrimento de América e a procura de novas rutas comerciais cara ao afastado Oriente.

Expón con brevidade e corrección as relacións existentes entre o descubrimento de América e a procura de novas rutas comerciais cara ao afastado Oriente.

Caracteriza as relacións existentes entre o descubrimento de América e a procura de novas rutas comerciais cara ao afastado Oriente detallando a importancia económica desta nova ruta como motor do descubrimento de América.

Caracteriza as relacións existentes entre o descubrimento de América e a procura de novas rutas comerciais cara ao afastado Oriente detallando a importancia económica desta nova ruta como motor do descubrimento de América e expondo opinións ou realizando achegas propias sobre esta cuestión.

T. 11

P. 231 A. 03

Aprender a aprender


258




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.1.2 Identifica, coñece e localiza os as rutas das viaxes de Colón entre América e Europa a partir da interpretación dun mapa.

Interpreta o mapa de forma imprecisa e sen chegar a identificar o percorrido das distintas rutas das viaxes de Colón entre América e Europa.

Interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea de conxunto do percorrido das distintas rutas das viaxes de Colón entre América e Europa.

Interpreta o mapa correctamente e obtén unha idea de conxunto do percorrido das distintas rutas das viaxes de Colón entre América e Europa e a súa relación cos ventos e as correntes mariñas.

Interpreta o mapa con precisión e obtén un coñecemento detallado do percorrido das distintas rutas das viaxes de Colón entre América e Europa e a súa relación cos ventos e as correntes mariñas.

T. 11

P. 231 A. 06

Competencia matemática e en ciencias e tecnoloxía



3.12.1.3 Prepara unha

entrevista ficticia

entre Colón e a raíña

Isabel durante a cual o

descubridor exporía o

seu proxecto para que

a monarca financiase

a súa viaxe de

exploración que

concluiría co

descubrimento de

América.

Amosa escaso interese pola actividade e non colabora na elaboración das preguntas e as respostas.

Amosa interese pola actividade pero os seus escasos coñecementos sobre o tema dificultan a elaboración de preguntas moi concretas e de respostas a elas.

Amosa interese pola actividade e elabora algunhas preguntas para preparar a entrevista así como algunhas respostas, baseadas no contido do libro de texto.

Amosa un gran interese pola actividade e elabora preguntas e respostas moi concretas para preparar a entrevista, consultando o libro de texto e fontes adicionais.

T. 11

P. 231 A. 07




3.12.1.4 Describe os motivos e supostos nos que se baseou Colón para emprender a expedición na que se produciu o descubrimento de América.

Sinala algún dos tres supostos nos que se baseou Colon para emprender a súa viaxe a América crendo que ía establecer unha nova ruta cara a Asia.

Explica brevemente dos dos tres supostos nos que se baseou Colon para emprender a súa viaxe a América crendo que ía establecer unha nova ruta cara a Asia e sinala a orixe destes supostos.

Explica adecuadamente os tres supostos nos que se baseou Colon para emprender a súa viaxe a América crendo que ía establecer unha nova ruta cara a Asia e sinala a orixe destes supostos.

Explica con detalle os tres supostos nos que se baseou Colon para emprender a súa viaxe a América crendo que ía establecer unha nova ruta cara a Asia e comenta a orixe destes supostos.

T. 11

P. 233 A. 01



259




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.21 Interpreta correctamente a información que transmite un mapa sobre como concebía o mundo Colón e sobre os territorios que cría ter descuberto.

Localiza o Xapón e a China no mapa imaxinado por Colón e recoñece os nomes cos que se designaban estes territorios en tempos de Colón.

Localiza o Xapón e a China no mapa imaxinado por Colón, recoñece os nomes cos que se designaban estes territorios en tempos de Colón e sinala de forma imprecisa algunha diferenza entre o mapa de Colón e a distribución real dos territorios representados nel.

Localiza o Xapón e a China no mapa imaxinado por Colón, recoñece os nomes cos que se designaban estes territorios en tempos de Colón e comenta brevemente as principais diferenzas existentes entre o mapa de Colón e a distribución real dos territorios representados nel.

Localiza o Xapón e a China no mapa imaxinado por Colón, recoñece os nomes cos que se designaban estes territorios en tempos de Colón e explica con certo grao de detalle as principais diferenzas existentes entre o mapa de Colón e a distribución real dos territorios representados nel.

T. 11

P. 233 A. 02

Dixital



3.2.2.21 Interpreta correctamente a información que transmite un mapa sobre como concebía o mundo Colón e sobre os territorios que cría ter descuberto.

Localiza o Xapón e a China no mapa imaxinado por Colón e recoñece os nomes cos que se designaban estes territorios en tempos de Colón.

Localiza o Xapón e a China no mapa imaxinado por Colón, recoñece os nomes cos que se designaban estes territorios en tempos de Colón e sinala de forma imprecisa algunha diferenza entre o mapa de Colón e a distribución real dos territorios representados nel.

Localiza o Xapón e a China no mapa imaxinado por Colón, recoñece os nomes cos que se designaban estes territorios en tempos de Colón e comenta brevemente as principais diferenzas existentes entre o mapa de Colón e a distribución real dos territorios representados nel.

Localiza o Xapón e a China no mapa imaxinado por Colón, recoñece os nomes cos que se designaban estes territorios en tempos de Colón e explica con certo grao de detalle as principais diferenzas existentes entre o mapa de Colón e a distribución real dos territorios representados nel.

T. 11

P. 233 A. 02

Dixital


260




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.1.5 Analiza e explica os erros de cálculo e interpretación das dimensións da Terra explicando que terras creu ter descuberto Colón.

Identifica que Colón cometeu erros de cálculo e sinala que creu ter viaxado a Asia sen argumentar as súas afirmacións nin explicar a orixe dos erros de Colón.

Describe de forma incompleta ou confusa os erros de cálculo e interpretación que cometeu Colón sen chegar a cuantificalos e comenta brevemente por que Colón creu ter chegado a Asia ao final da súa expedición.

Describe de forma adecuada os erros de cálculo e interpretación que cometeu Colón, cuantifícaos correctamente e explica correctamente por que Colón creu ter chegado a Asia ao final da súa expedición.

Describe con detalle os erros de cálculo e interpretación que cometeu Colón, cuantifícaos correctamente e explica detidamente por que Colón creu ter chegado a Asia ao final da súa expedición.

T. 11

P. 233 A. 05




3.8.1.20 Expón

argumentos

científicos da Idade

Moderna sobre a

concepción da Terra e

a conveniencia de

viaxar cara ao Leste

ou o Oeste para

chegar a Asia durante

o desenvolvemento

dun debate simulado.

Amosa un coñecemento escaso dos argumentos científicos da Idade Moderna e experimenta por isto dificultades para participar activamente na actividade proposta.

Cita ou repite algún argumento científico descrito no libro de texto de forma inconexa e ten dificultades para elaborar algún argumento elaborado defendendo algunha tese ou proposta durante o desenvolvemento do debate simulado

Intervén adecuadamente no debate esbozando argumentos ou explicacións sobre a concepción da Terra e a conveniencia de viaxar cara ao Leste ou o Oeste para chegar a Asia amosando un coñecemento adecuado dos saberes científicos da Idade Moderna sobre estas cuestións.

Intervén activamente no debate expondo de forma elaborada argumentos ou explicacións sobre a concepción da Terra e a conveniencia de viaxar cara ao Leste ou o Oeste para chegar a Asia amosando un coñecemento detallado dos saberes científicos da Idade Moderna sobre estas cuestións.

T. 11

P. 233 A. 06



261




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE


Est. Apr. XHB3.12.3. Sopesa interpretacións conflitivas sobre a conquista e a colonización de América.

3.12.3.1 Identifica as civilizacións precolombinas localizándoas xeograficamente e sinalando as súas características ou trazos comúns.

Cita o nome das civilizacións precolombinas e localízaas xeograficamente de forma inexacta ou con erros.

Cita o nome das civilizacións precolombinas, localízaas xeograficamente de forma aproximada e sinala de forma illada algún trazo ou características que comparten as diferentes civilizacións precolombinas.

Cita o nome das civilizacións precolombinas, localízaas xeograficamente de forma adecuada e explica de forma concisa as principais características ou trazos que comparten as diferentes civilizacións precolombinas.

Cita o nome das civilizacións precolombinas, localízaas xeograficamente de forma precisa e explica con detalle as características ou trazos que comparten as diferentes civilizacións precolombinas.

T. 11

P. 235 A. 01




3.12.3.2 Describe a vida cotiá e as actividades económicas nunha cidade azteca a partir da observación dunha ilustración.

Identifica nunha ilustración algunha particularidade da vida cotiá e as actividades económicas das sociedades precolombinas sen chegar a comprender nin a describir como era a vida nunha cidade azteca.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas das sociedades precolombinas e esboza unha explicación breve sobre algúns aspectos da vida nun cidade azteca.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas das sociedades precolombinas, obtén unha visión de conxunto da vida nun cidade azteca e explica brevemente os diferentes aspectos da vida neste período.

Identifica nunha ilustración as particularidades da vida cotiá e as actividades económicas das sociedades precolombinas, obtén unha visión de conxunto da vida nun cidade azteca e explica con detalle os diferentes aspectos da vida neste período con exemplos e argumentos.

T. 11

P. 235 A. 02

Sociais e cívicas



3.12.3.3 Elabora unha breve crónica para un periódico a partir do visionado dun vídeo sobre un tlachtli, un partido de pelota en época precolombina.

Visiona un vídeo sobre o tlachtli identificando que se trata dun xogo de pelota da época precolombina sen chegar a realizar unha descrición do desenvolvemento do xogo nin a sinalar as súas normas.

Redacta de forma incompleta unha crónica sobre o tlachtli sinalando algún trazo do desenvolvemento do xogo ou das súas normas a partir do visionado dun vídeo.

Redacta de forma adecuada unha crónica sobre o tlachtli esbozando os principais trazos do desenvolvemento do xogo e das súas normas a partir do visionado dun vídeo.

Redacta unha crónica sobre o tlachtli describindo con certo grao de detalle os principais trazos do desenvolvemento do xogo e das súas normas a partir do visionado dun vídeo.

T. 11

P. 235 A. 03



262




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.3.4 Identifica as características da organización da sociedade azteca identificando os seus diferentes grupos sociais e o carácter teocrático da súa organización social.

Identifica de forma illada algunha característica da sociedade azteca e sinala o nome dalgún dos grupos sociais que a integraban.

Sinala as principais características da organización da sociedade azteca e describe de forma concisa os grupos sociais que a integraban e o seu carácter teocrático.

Describe de forma adecuada a organización da sociedade azteca e caracteriza os grupos sociais que a integraban sinalando algunhas características da súa organización teocrática.

Describe de forma detallada a organización da sociedade azteca e caracteriza os grupos sociais que a integraban e explica con detalle o carácter teocrático da súa organización social

T. 11

P. 237 A. 01

Sociais e cívicas



3.12.3.5 Redacta unha explicación detallando as características urbanísticas das cidades aztecas e a importancia das pirámides na súa configuración urbanística.

Enumera algún trazo da estrutura urbana das cidades aztecas e sinala que as pirámides eran importantes na súa estrutura urbanística.

Describe brevemente e de forma incompleta a estrutura urbana das cidades aztecas e esboza unha explicación sobre a importancia da pirámide como centro das cidades.

Describe adecuadamente a estrutura urbana das cidades aztecas e explica con detalle a posición central das pirámides nas cidades aztecas.

Explica de forma detallada a estrutura urbana das cidades aztecas e explica con detalle a posición central das pirámides nas cidades aztecas e explícao todo con detalle e correctamente.

T. 11

P. 237 A. 04




3.8.1.22 Valora os

avances na cartografía

e na concepción da

Terra producidos

durante a Idade

Moderna a partir da

análise e comparación

de representacións da

Terra en distintos

períodos históricos.

Observa representacións da Terra de diferentes períodos históricos identificando de forma aproximada os territorios que se representan en cada época e recoñecendo a etapa histórica na que se elaborou cada mapa.

Observa representacións da Terra identificando de forma aproximada como se concebía a Terra desde a Idade Antiga até a actualidade e valorando a Idade Moderna como un momento histórico de progreso no coñecemento xeográfico e cartográfico.

Analiza e compara representacións da Terra explicando con certo grao de detalle como se concebía a Terra desde a Idade Antiga até a actualidade e valorando a Idade Moderna como un momento histórico de progreso no coñecemento xeográfico e cartográfico.

Analiza e compara representacións da Terra extraendo e expondo conclusións propias con respecto ao progreso xeográfico e cartográfico que se produciu na Idade Moderna con respecto á Antigüidade e a Idade Media e valorando as diferenzas existentes entre a cartografía actual e a moderna.

T. 11




263




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.2.8 Analiza e compara con detalle as monarquías feudais e as monarquías autoritarias a partir da compleción dunha táboa.


Enche a táboa de forma incompleta ou con algúns erros ocasionais e amosando problemas na análise e comparación de ambos os dous tipos de monarquía a partir dun cuestionario sobre a táboa proposta.

Enche a táboa de forma correcta describindo de forma breve e superficial as características das monarquías feudais e as monarquías autoritarias a partir dun cuestionario sobre a táboa proposta.

Enche a táboa de forma correcta describindo con certo grao de detalle as características das monarquías feudais e as monarquías autoritarias a partir dun cuestionario sobre a táboa proposta.

T. 11

P. 239 A. 01 Cambio e continuidade

Aprender a aprender



3.2.1.22 Comprende o valor artístico e histórico dunha manifestación da arte azteca e analízaa con detalle a partir dun cuestionario.

Comprende de forma imprecisa o valor artístico dunha manifestación da arte azteca e enumera de forma inconexa ou pouco adecuada algunha das súas características a partir do cuestionario proposto.

Comprende de forma aproximada o valor artístico e histórico dunha manifestación da arte azteca e realiza explicacións breves e incompletas sobre as súas principais características a partir do cuestionario proposto.

Coñece o valor artístico e histórico de tres manifestacións dunha manifestación da arte azteca e realiza explicacións completas, breves e pouco detalladas sobre as súas principais características a partir do cuestionario proposto.

Coñece e aprecia o valor artístico e histórico dunha manifestación da arte azteca e realiza explicacións completas, breves e detalladas sobre as súas principais características a partir do cuestionario proposto.

T. 11





3.2.2.22 Comprende o valor artístico e histórico dunha manifestación da arte azteca e analízaa con detalle a partir dun cuestionario.

Comprende de forma imprecisa o valor artístico dunha manifestación da arte azteca e enumera de forma inconexa ou pouco adecuada algunha das súas características a partir do cuestionario proposto.

Comprende de forma aproximada o valor artístico e histórico dunha manifestación da arte azteca e realiza explicacións breves e incompletas sobre as súas principais características a partir do cuestionario proposto.

Coñece o valor artístico e histórico de tres manifestacións dunha manifestación da arte azteca e realiza explicacións completas, breves e pouco detalladas sobre as súas principais características a partir do cuestionario proposto.

Coñece e aprecia o valor artístico e histórico dunha manifestación da arte azteca e realiza explicacións completas, breves e detalladas sobre as súas principais características a partir do cuestionario proposto.

T. 11




264




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.2.9 Axúdase dun texto histórico como fonte de coñecemento histórico para ampliar coñecementos e describir a conquista de Granada por parte dos reis Católicos.





T. 11





3.2.1.23 Identifica, coñece e localiza as principais xudarías de España na Idade Moderna a partir da interpretación dun mapa e a compleción dunha serie de actividades propostas.

Interpreta o mapa de forma imprecisa e obtén unha idea inexacta ou aproximada sobre os lugares da Península nos que se concentran as xudarías na Idade Moderna.

Interpreta o mapa adecuadamente, obtén unha idea de conxunto sobre os lugares da Península nos que se concentran as xudarías na Idade Moderna e complementa a información algún dos datos do mapa buscando información a partir dunha serie de actividades propostas.

Interpreta o mapa correctamente e obtén unha idea bastante precisa dos lugares da Península na que se concentran as xudarías na Idade Moderna e complementa a información exposta no mapa buscando información a partir dunha serie de actividades propostas.

Interpreta o mapa con precisión e obtén un coñecemento moi detallado sobre os lugares da Península na que se concentran as xudarías na Idade Moderna e complementa de forma exhaustiva a información exposta no mapa buscando información a partir dunha serie de actividades propostas..

T. 11

P. 240 A. 04 Empatía

Dixital


265




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.23 Identifica, coñece e localiza as principais xudarías de España na Idade Moderna a partir da interpretación dun mapa e a compleción dunha serie de actividades propostas.

Interpreta o mapa de forma imprecisa e obtén unha idea inexacta ou aproximada sobre os lugares da Península nos que se concentran as xudarías na Idade Moderna.

Interpreta o mapa adecuadamente, obtén unha idea de conxunto sobre os lugares da Península nos que se concentran as xudarías na Idade Moderna e complementa a información algún dos datos do mapa buscando información a partir dunha serie de actividades propostas.

Interpreta o mapa correctamente e obtén unha idea bastante precisa dos lugares da Península na que se concentran as xudarías na Idade Moderna e complementa a información exposta no mapa buscando información a partir dunha serie de actividades propostas.

Interpreta o mapa con precisión e obtén un coñecemento moi detallado sobre os lugares da Península na que se concentran as xudarías na Idade Moderna e complementa de forma exhaustiva a información exposta no mapa buscando información a partir dunha serie de actividades propostas..

T. 11

P. 240 A. 04 Empatía

Dixital



3.2.1.24 Planifica, prepara e estrutura a información obtida sobre a ruta das especias e o comercio con Asia na Idade Moderna para redactar correctamente un texto sobre estas cuestións.

Elabora informes de documentos ou textos sinxelos adaptados polo docente ás capacidades do alumno e ten dificultades para entender o contido ou o léxico de textos xeográficos e históricos.

Elabora informes de documentos ou textos sinxelos que debe complementar cunha pequena procura información e é capaz de sintetizar de forma adecuada a información obtida.

Realiza procuras de información sobre cuestións ou contidos sinxelos de carácter científico, xeográfico ou histórico e sintetiza a información obtida seguindo un guión previamente establecido.

Busca información sobre cuestións ou contidos científicos, xeográficos ou históricos que teñen certa complexidade seguindo un guión previamente establecido.

T. 11

P. 240 A. 05



266




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.24 Planifica, prepara e estrutura a información obtida sobre a ruta das especias e o comercio con Asia na Idade Moderna para redactar correctamente un texto sobre estas cuestións.





T. 11

P. 240 A. 05




3.12.1.6 Identifica e localiza as rutas e lugares que visitou Colón durante as súas distintas viaxes a América a partir da interpretación dun mapa de Google Maps.

Emprega correctamente a aplicación Google Maps e interpreta o mapa de forma imprecisa e sen chegar a obter unha idea precisa e de conxunto das rutas e os lugares que visitou Colón durante as súas distintas viaxes a América.

Emprega correctamente a aplicación Google Maps, interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea de conxunto sobre as rutas e os lugares que visitou Colón durante as súas distintas viaxes a América.

Amosa destreza no uso da aplicación Google Maps, interpreta o mapa correctamente e obtén unha idea de conxunto sobre as rutas e os lugares que visitou Colón durante as súas distintas viaxes a América obtendo información incompleta ou aproximada sobre os problemas do viaxe e os coñecementos sobre a Terra que obtivo o propio Colón durante as súas viaxes.

Amosa destreza no uso da aplicación Google Maps, interpreta o mapa correctamente e obtén unha idea de conxunto sobre as rutas e os lugares que visitou Colón durante as súas distintas viaxes a América extraendo conclusións propias sobre os problemas que se produciron durante as viaxes e os coñecementos sobre a Terra que desenvolveu o propio Colón durante as súas viaxes.

T. 11

P. 240 A. 06 As viaxes de Colón

Dixital


267




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.2.10 Identifica os

territorios que herdou

Carlos I dos seus

antepasados, sinala

cales formaron parte

do Sacro Imperio

Romano Xermánico e

identifica os

territorios que non

herdou o seu fillo

Felipe II.

Identifica e enumera de forma incompleta ou imprecisa os territorios que recibiu Carlos I de cada un dos seus antepasados.

Identifica e enumera os territorios que recibiu Carlos I de cada un dos seus antepasados e sinala cales deles formaban parte do Sacro Imperio Romano Xermánico.

Identifica e enumera os territorios que recibiu Carlos I de cada un dos seus antepasados, sinala cales deles formaban parte do Sacro Imperio Romano Xermánico e cita os territorios que non herdou o seu fillo Felipe II.

Identifica e enumera os territorios que recibiu Carlos I de cada un dos seus antepasados, sinala cales deles formaban parte do Sacro Imperio Romano Xermánico e cita os territorios que non herdou o seu fillo Felipe II establecendo hipóteses ou conclusións sobre os motivos polos que non herdou estes territorios.

T. 12

P. 245 A. 01

Aprender a aprender



3.12.2.11 Describe a organización e o funcionamento dos órganos de goberno da monarquía en tempos de Felipe II e valora cales eran as institucións máis relevantes a partir da interpretación dun esquema.

Identifica os órganos de goberno da monarquía en tempos de Felipe II e describe as súas funcións de forma confusa ou con incorreccións.

Describe de forma breve e incompleta o funcionamento dos órganos de goberno da monarquía en tempos de Felipe II e sinala cales eran as institucións máis relevantes.

Describe de forma adecuada o funcionamento dos órganos de goberno da monarquía en tempos de Felipe II e sinala cales eran as institucións máis relevantes diferenciando as consultivas das executivas.

Describe de forma detallada o funcionamento dos órganos de goberno da monarquía en tempos de Felipe II e explica brevemente cales eran as institucións máis relevantes diferenciando as consultivas das executivas.

T. 12

P. 245 A. 03



268




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.2.12 Busca información sobre os alcumes ou calificativos cos que se definía a Carlos I e a Felipe II, explica a orixe destes alcumes na actitude expansionista destes monarcas e valora a idoneidade destes alcumes en relación a cada monarca.

Busca información sobre os alcumes o "César" e o "Prudente" de Carlos I e Felipe II con dificultades e non chega a explicar adecuadamente a orixe destes sobrenomes.

Busca información sobre os alcumes o "César" e o "Prudente" de Carlos I e Felipe II con soltura e esboza unha explicación breve e incompleta sobre a orixe destes sobrenomes.

Busca información sobre os alcumes o "César" e o "Prudente" de Carlos I e Felipe II, explica adecuadamente a orixe destes sobrenomes e sinala de forma pouco argumentada unha opinión sobre a idoneidade destes alcumes en relación a cada monarca.

Busca información sobre os alcumes o "César" e o "Prudente" de Carlos I e Felipe II, explica con certo grao de detalle a orixe destes sobrenomes e expón unha opinión razoada e argumentada sobre a idoneidade destes alcumes en relación a cada monarca.

T. 12

P. 245 A. 05

Dixital



3.12.2.13 Redacta unha explicación sintética e breve detallando o proceso de formación e a forma na que se gobernou o Imperio hispánico.

Enumera algún trazo do Imperio hispánico de forma un pouco inconexa e amosa un baixo grao de coñecemento do proceso de formación e a forma na que se gobernou o Imperio hispánico.

Explica brevemente e de forma incompleta a maioría dos trazos relevantes do Imperio hispánico demostrando que adquiriu algunhas nociones básicas sobre o proceso de formación e a forma na que se gobernou o Imperio hispánico.

Explica adecuadamente todos ou a maioría dos trazos relevantes do Imperio hispánico demostrando que adquiriu un coñecemento adecuado do proceso de formación e a forma na que se gobernou o Imperio hispánico.

Explica de forma detallada os trazos relevantes do Imperio hispánico demostrando que adquiriu un coñecemento preciso e moi amplo sobre o proceso de formación e a forma na que se gobernou o Imperio hispánico.

T. 12

P. 245 A. 06




3.2.1.25 Axúdase dun texto histórico de 1594 como fonte de coñecemento histórico para analizar e describir os conflitos cos mouriscos..



Le un texto histórico de forma comprensiva e relaciona o tema do fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema.

Le un texto histórico de forma comprensiva e relaciona o tema do fragmento cos contidos previos desenvoltos no tema e amplía coñecementos a partir da súa lectura.

T. 12

P. 246 A. 01

Aprender a aprender


269




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE








T. 12

P. 246 A. 01

Aprender a aprender

Bloque 3 Crit. Aval. B3.4. Entender que os acontecementos e os procesos ocorren ao longo do tempo e á vez no tempo (diacronía e sincronía).







T. 12

P. 246 A. 01

Aprender a aprender



3.12.2.16 Expón

argumentos propios

dos comuneiros e dos

conselleiros de Carlos

I durante o

desenvolvemento dun

debate simulado

sobre o conflito dos

comuneiros.

Amosa un coñecemento escaso do conflito das Comunidades e dos argumentos ou as posicións dos comuneiros e dos conselleiros de Carlos I e experimenta por isto dificultades para participar activamente nun debate simulado sobre o conflito dos comuneiros.

Cita ou repite de forma inconexa algún contido ou dato descrito no libro de texto sobre o conflito das Comunidades e ten dificultades para elaborar algún argumento elaborado defendendo algunha tese ou proposta durante o desenvolvemento do debate simulado

Intervén adecuadamente no debate esbozando argumentos que puideran corresponder aos comuneiros e aos conselleiros de Carlos I e amosando un coñecemento adecuado do conflito das Comunidades.

Intervén activamente no debate expondo de forma elaborada argumentos que puideran corresponder aos comuneiros e aos conselleiros de Carlos I e amosando un coñecemento adecuado do conflito das Comunidades.

T. 12

P. 247 A. 06



270




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.2.14 Analiza a forma de gobernar de Carlos I e a súa política imperial como causa de malestar nos reinos hispánicos e orixe das Xermanías.

Sinala algún dos motivos polos que a forma de gobernar de Carlos I produciu malestar nos reinos hispánicos de forma illada e inconexa e amosando un escaso coñecemento da cuestión proposta.

Elabora unha explicación breve sobre a forma na que gobernou Carlos I e sinala as repercusións negativas desta forma de gobernar nos reinos hispánicos.

Explica adecuadamente a forma na que gobernou Carlos I, describe de forma sucinta as repercusións negativas desta forma de gobernar nos reinos hispánicos e sinala en que consistiron as Xermanías.

Explica con detalle a forma na que gobernou Carlos I, describe as repercusións negativas desta forma de gobernar e das súas políticas imperiais nos reinos hispánicos e explica en que consistiron as Xermanías.

T. 12

P. 247A. 03 Comunicación lingüística



3.12.2.15 Describe e analiza os conflitos internos aos que tivo que facerlle fronte Felipe II e detalla as súas causas.

Cita o nome dalgún dos conflitos internos aos que tivo que facerlle fronte Felipe II sen describilo nin detallar as súas causas.

Cita o nome dos conflitos internos aos que tivo que facerlle fronte Felipe II e describe brevemente algún deles sinalando as súas causas.

Describe brevemente e sinala as principais causas dos conflitos internos aos que tivo que facerlle fronte Felipe II durante o seu reinado.

Describe con certo grao de detalle e explica as causas dos conflitos internos aos que tivo que facerlle fronte Felipe II durante o seu reinado.

T. 12

P. 247A. 04 Comunicación lingüística



3.13.1.6 Describe o papel do luteranismo na orixe das guerras nos Estados alemáns durante o reinado de Carlos I a partir da lectura dun fragmento do Diario de Carlos I.

Le o texto proposto cun grao de comprensión lectora baixo e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a alcanzar unha comprensión clara da relación existente entre o luteranismo e a guerra nos Estados alemáns durante o reinado de Carlos I.

Comprende o texto proposto de forma aproximada e relaciona o seu contido de forma imprecisa coas guerras nos Estados alemáns durante o reinado de Carlos I e o auxe do luteranismo.

Le un texto histórico de forma comprensiva, identifica o seu autor e relaciona o tema de fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema establecendo con claridade o papel do luteranismo nas guerras nos Estados alemáns durante o reinado de Carlos I.

Le un texto histórico de forma comprensiva, identifica o seu autor, relaciona o tema de fragmento cos contidos previos desenvoltos no tema e amplía coñecementos a partir da súa lectura analizando con detemento o papel do luteranismo nas guerras nos Estados alemáns durante o reinado de Carlos I..

T. 12

P. 249 A. 02



271




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.2.17 Describe os territorios extraeuropeos que se unieron ao imperio hispánico en tempos de Felipe II a raíz da incorporación de Portugal á monarquía hispánica.

Interpreta o mapa de forma imprecisa e sen chegar a comprender o tema do mapa.

Interpreta o mapa adecuadamente e sinala o nome dos territorios incorporados ao imperio hispánico e indica que a orixe destes novos territorios está na anexión de Portugal á monarquía hispánica.

Interpreta o mapa adecuadamente, describe os territorios incorporados ao imperio hispánico e explica con certo grao de detalle que a orixe destes novos territorios está na anexión de Portugal á monarquía hispánica sinalando brevemente como se produciu esta anexión.

Interpreta o mapa con precisión, describe os territorios incorporados ao imperio hispánico e explica con detalle que a orixe da incorporación de novos territorios está na anexión de Portugal á monarquía hispánica detallando como se produciu esta anexión.

T. 12

P. 249 A. 03

Aprender a aprender



3.2.1.26 Identifica e interpreta a información que transmiten mapas, textos e ilustracións e describe os terzos de Flandres a partir da análise pautada destes documentos.

Recoñece o tema do que tratan os documentos, ten dificultades para interpretar ou transmitir adecuadamente a información que transmiten estas fontes e nomea algún trazo illado dos terzos de Flandres.

Recoñece o tema do que tratan os documentos e enumera algúns dos trazos e características dos terzos de Flandres que se demandan nun cuestionario.

Recoñece o tema do que tratan os documentos e explica brevemente os trazos e características dos terzos de Flandres que se demandan nun cuestionario relacionando as súas explicacións cos contidos do tema.

Recoñece o tema do que tratan os documentos e explica con precisión e detalle os trazos e características dos terzos de Flandres que se demandan nun cuestionario relacionando as súas explicacións cos contidos do tema e ampliando información sobre o tema proposta a partir da consulta de fontes alternativas.

T. 12

P. 249 A. 05

Aprender a aprender


272




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.26 Identifica e interpreta a información que transmiten mapas, textos e ilustracións e describe os terzos de Flandres a partir da análise pautada destes documentos.

Recoñece o tema do que tratan os documentos, ten dificultades para interpretar ou transmitir adecuadamente a información que transmiten estas fontes e nomea algún trazo illado dos terzos de Flandres.

Recoñece o tema do que tratan os documentos e enumera algúns dos trazos e características dos terzos de Flandres que se demandan nun cuestionario.

Recoñece o tema do que tratan os documentos e explica brevemente os trazos e características dos terzos de Flandres que se demandan nun cuestionario relacionando as súas explicacións cos contidos do tema.

Recoñece o tema do que tratan os documentos e explica con precisión e detalle os trazos e características dos terzos de Flandres que se demandan nun cuestionario relacionando as súas explicacións cos contidos do tema e ampliando información sobre o tema proposta a partir da consulta de fontes alternativas.

T. 12

P. 249 A. 05

Aprender a aprender



3.12.2.18 Identifica, coñece e localiza os actuais países de América que se corresponden cos territorios baixo o dominio castelán durante o século XVI.

Interpreta o mapa de forma imprecisa e nomea algún país de América de forma aleatoria sen chegar a identificar con claridade os territorios baixo dominio castelán no século XVI.

Interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea de conxunto dos actuais países de América que se corresponden cos territorios baixo o dominio castelán durante o século XVI sinalando o nome de moitos deles.

Interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea bastante precisa dos actuais países de América que se corresponden cos territorios baixo o dominio castelán durante o século XVI sinalando o nome de todos ou a maioría deles.

Interpreta o mapa adecuadamente, obtén unha idea bastante precisa dos actuais países de América que se corresponden cos territorios baixo o dominio castelán durante o século XVI sinalando o nome de todos ou a maioría deles.

T. 12

P. 251 A. 01

Aprender a aprender



3.12.2.19 Describe a conquista a conquista do imperio inca sinalando os territorios que se foron conquistando ao longo dos anos.

Esboza unha explicación incompleta e pouco detallada a conquista do imperio inca e os territorios que se foron conquistando ao longo dos anos.

Describe brevemente e con corrección a conquista do imperio inca e os territorios que se foron conquistando ao longo dos anos

Describe adecuadamente a conquista do imperio inca e os territorios que se foron conquistando ao longo dos anos.

Describe con certo grao de detalle a conquista do imperio inca e os territorios que se foron conquistando ao longo dos anos.

T. 12

P. 251 A. 03

Aprender a aprender


273




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.27 Planifica, prepara e estrutura a información obtida sobre a primeira volta ao mundo realizada por Magalláns e Elcano para redactar correctamente un texto sobre esta cuestión.





T. 12

P. 251 A. 05

Dixital



3.2.2.27 Planifica, prepara e estrutura a información obtida sobre a primeira volta ao mundo realizada por Magalláns e Elcano para redactar correctamente un texto sobre esta cuestión.





T. 12

P. 251 A. 05

Dixital



3.12.3.7 Axúdase dun texto histórico do Inca Garcilaso como fonte de coñecemento histórico para analizar e describir a reacción dos incas ante a chegada dos españois ao seu territorio.




Le un texto histórico de forma comprensiva e relaciona o tema de fragmento cos contidos previos desenvoltos no tema e amplía coñecementos a partir da súa lectura.

T. 12

P. 253 A. 02



274




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.3.8 Identifica, coñece e localiza os actuais países de América que se corresponden cos territorios baixo o dominio do imperio inca.

Interpreta o mapa de forma imprecisa e nomea algún país de América de forma aleatoria sen chegar a identificar con claridade os territorios baixo o dominio do imperio inca.

Interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea de conxunto dos actuais países de América que se corresponden cos territorios baixo o dominio do imperio inca sinalando o nome dalgún deles.

Interpreta o mapa adecuadamente e obtén unha idea bastante precisa dos actuais países de América que se corresponden cos territorios baixo o dominio do imperio inca sinalando o nome de moitos deles.

Interpreta o mapa adecuadamente, obtén unha idea bastante precisa dos actuais países de América que se corresponden cos territorios baixo o dominio do imperio inca sinalando o nome de todos ou a maioría deles.

T. 12

P. 253 A. 03

Aprender a aprender



3.2.1.28 Describe como a roupa, o armamento e os animais dos soldados españois a partir da observación dun gravado do século VXI e valora a influencia destes elementos na conquista española do imperio inca.

Describe moi brevemente o gravado e sinala algunhas das roupas e armas dos soldados españois representados na ilustración.

Describe brevemente o gravado, identifica a roupa, o armamento e os animais dos soldados españois representados na ilustración e sinala que estes elementos favoreceron a conquista do imperio inca sen explicar nin xustificar esta afirmación.

Describe adecuadamente o gravado, identifica a roupa, o armamento e os animais dos soldados españois representados na ilustración e esboza unha explicación sobre a influencia destes elementos na conquista española do imperio inca.

Describe detalladamente o gravado, identifica a roupa, o armamento e os animais dos soldados españois representados na ilustración e explica con certo grao de detalle a influencia destes elementos na conquista española do imperio inca.

T. 12

P. 253 A. 04




3.2.2.28 Describe como a roupa, o armamento e os animais dos soldados españois a partir da observación dun gravado do século VXI e valora a influencia destes elementos na conquista española do imperio inca.

Describe moi brevemente o gravado e sinala algunhas das roupas e armas dos soldados españois representados na ilustración.

Describe brevemente o gravado, identifica a roupa, o armamento e os animais dos soldados españois representados na ilustración e sinala que estes elementos favoreceron a conquista do imperio inca sen explicar nin xustificar esta afirmación.

Describe adecuadamente o gravado, identifica a roupa, o armamento e os animais dos soldados españois representados na ilustración e esboza unha explicación sobre a influencia destes elementos na conquista española do imperio inca.

Describe detalladamente o gravado, identifica a roupa, o armamento e os animais dos soldados españois representados na ilustración e explica con certo grao de detalle a influencia destes elementos na conquista española do imperio inca.

T. 12

P. 253 A. 04



275




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.3.6 Prepara unha

entrevista ficticia

entre Pizarro e un

membro da súa

expedición durante a

cual o membro da

expedición solicitaría

información sobre a

viaxe antes da súa

realización.

Amosa escaso interese pola actividade e non colabora na elaboración das preguntas e as respostas.

Amosa interese pola actividade pero os seus escasos coñecementos sobre o tema dificultan a elaboración de preguntas moi concretas e de respostas a elas.

Amosa interese pola actividade e elabora algunhas preguntas para preparar a entrevista así como algunhas respostas, baseadas no contido do libro de texto.

Amosa un gran interese pola actividade e elabora preguntas e respostas moi concretas para preparar a entrevista, consultando o libro de texto e fontes adicionais.

T. 12

P. 253 A. 05




3.12.3.9 Interpreta un fragmento da Brevísima destrución das Indias de Bartolomé das Casas e o empela para ampliar coñecementos sobre a explotación e o maltrato ao que os conquistadores españois someteron á poboación indíxena.

Identifica o tema do texto e ten dificultades para relacionalo co suceso histórico que describe amosando falta de coñecementos do período no que se contextualiza o texto.

Identifica o tema do texto e relaciónao co suceso histórico que describe sinalando a explotación e maltrato padecido pola poboación indíxena no período correspondente ao texto.

Identifica o tema do texto e relaciónao co suceso histórico que describe, comenta a explotación e maltrato padecido pola poboación indíxena no período correspondente ao texto e valora positivamente a mensaxe do autor.

Identifica o tema do texto e relaciónao co suceso histórico que describe, comenta a explotación e maltrato padecido pola poboación indíxena no período correspondente ao texto, valora positivamente a mensaxe do autor e diferenza as actitudes e modos de pensar de Bartolomé das Casas e dos conquistadores.

T. 12

P. 255 A. 02

Sociais e cívicas



3.12.3.10 Identifica as características da organización da sociedade colonial identificando os seus diferentes grupos sociais e as desigualdades sociais existentes neste contexto social.

Identifica de forma illada algunha característica da sociedade colonial e sinala o nome dalgún dos grupos sociais que a integraban.

Sinala as principais características da organización da sociedade colonial e describe de forma concisa os grupos sociais que a integraban.

Describe de forma adecuada a organización da sociedade colonial e caracteriza os grupos sociais que a integraban sinalando algunhas desigualdades ou inxustizas da sociedade colonial.

Describe de forma detallada a organización da sociedade colonial e caracteriza os grupos sociais que a integraban e explica as desigualdades ou inxustizas máis relevantes da sociedade colonial

T. 12

P. 255 A. 04



276




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.3.11 Describe o traballo e a vida cotiá dun indíxena nunha encomenda a partir da observación dunha ilustración.

Identifica nunha ilustración algunha particularidade do traballo e a vida cotiá dun indíxena nunha encomenda sen chegar a comprender nin a describir con claridade que era unha encomenda e cales eran as actividades que se desenvolvían nela.

Identifica nunha ilustración as particularidades do traballo e a vida cotiá dun indíxena nunha encomenda e esboza unha explicación breve sobre algúns aspectos da encomenda e das condicións de vida dos indíxenas que traballaban nela.

Identifica nunha ilustración as particularidades do traballo e a vida cotiá dun indíxena nunha encomenda, obtén unha visión de conxunto das condicións de vida da poboación indíxena e explica brevemente diferentes aspectos das tarefas agrícolas nunha encomenda.

Identifica nunha ilustración as particularidades do traballo e a vida cotiá dun indíxena nunha encomenda, obtén unha visión de conxunto das condicións de vida da poboación indíxena e explica con detalle as tarefas económicas realizadas nunha encomenda.

T. 12

P. 255 A. 05




3.2.1.29 Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica do Reino de Aragón e do Reino de Castela no século XVI e explica como se distribuía a poboación nos distintos territorios hispánicos.

Observa un gráfico sobre a evolución demográfica dos territorios hispánicos no século XVI e sinala o reino no que residía máis poboación sen interpretar nin comprender con claridade a información que expón o gráfico.

Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica dos territorios hispánicos no século XVI e describe brevemente as diferenzas de poboación existentes entre o Reino de Castela e o de Aragón durante os anos 1530 a 1591 sinalando o crecemento demográfico que se produce nestes reinos durante o período sinalado.

Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica dos territorios hispánicos no século XVI, describe adecuadamente as diferenzas de poboación existentes entre o Reino de Castela e o de Aragón durante os anos 1530 a 1591 e comenta o crecemento demográfico que se produce nestes reinos durante o período sinalado.

Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica dos territorios hispánicos no século XVI, describe con detalle as diferenzas de poboación existentes entre o Reino de Castela e o de Aragón durante os anos 1530 a 1591 e analiza o crecemento demográfico que se produce nestes reinos durante o período sinalado describindo por que en Castela se produce un maior aumento demográfico que en Aragón.

T. 12

P. 257 A. 01

Aprender a aprender


277




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.29 Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica do Reino de Aragón e do Reino de Castela no século XVI e explica como se distribuía a poboación nos distintos territorios hispánicos.

Observa un gráfico sobre a evolución demográfica dos territorios hispánicos no século XVI e sinala o reino no que residía máis poboación sen interpretar nin comprender con claridade a información que expón o gráfico.

Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica dos territorios hispánicos no século XVI e describe brevemente as diferenzas de poboación existentes entre o Reino de Castela e o de Aragón durante os anos 1530 a 1591 sinalando o crecemento demográfico que se produce nestes reinos durante o período sinalado.

Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica dos territorios hispánicos no século XVI, describe adecuadamente as diferenzas de poboación existentes entre o Reino de Castela e o de Aragón durante os anos 1530 a 1591 e comenta o crecemento demográfico que se produce nestes reinos durante o período sinalado.

Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica dos territorios hispánicos no século XVI, describe con detalle as diferenzas de poboación existentes entre o Reino de Castela e o de Aragón durante os anos 1530 a 1591 e analiza o crecemento demográfico que se produce nestes reinos durante o período sinalado describindo por que en Castela se produce un maior aumento demográfico que en Aragón.

T. 12

P. 257 A. 01

Aprender a aprender



3.12.3.12 Describe detalladamente os efectos da chegada de metais preciosos á Península no século XVI analizando a correlación entre aumento da chegada de metais preciosos e a alza de prezos a partir do estudo de diversos tipos de documentos.

Indica de forma descontextualizada que a chegada de metais preciosos supuxo a alza dos prezos e amosa unha baixa comprensión das causas desta correlación e dos efectos da alza dos prezos sobre os reinos hispánicos.

Sinala que a chegada de metais preciosos supuxo a alza dos prezos e esboza unha breve explicación sobre as causas desta correlación e dos efectos da alza dos prezos sobre os reinos hispánicos.

Describe como a chegada de metais preciosos supuxo a alza dos prezos axudándose dun gráfico, describe a causas da correlación entre chegada de metais preciosos e suba de prezos e analiza o impacto negativo que produciu a suba de prezos.

Describe con detalle como a chegada de metais preciosos supuxo a alza dos prezos analizando con precisión un gráfico no que se expón esta correlación, describe con detalle as causas da correlación entre chegada de metais preciosos e suba de prezos e analiza o impacto negativo que produciu a suba de prezos.

T. 12

P. 257 A. 03



278




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.3.13 Explica as repercusións e consecuencias que supuxo a "revolución dos prezos" do século XVI nos reinos hispánicos.

Describe de forma imprecisa e sen empregar o léxico adecuado as repercusións e consecuencias negativas que supuxo a "revolución dos prezos" sen identificar a consecuencias que tivo para cada un dos grupos sociais afectados.

Describe, empregando un léxico adecuado, algunhas das repercusións e consecuencias negativas que supuxo a "revolución dos prezos" para os grupos sociais perjudicados e sinala que os comerciantes e os prestamistas se viron beneficiados por esta revolución.

Explica, de forma detallada e empregando o léxico adecuado, as repercusións e consecuencias negativas que supuxo a "revolución dos prezos" para as clases populares e a nobreza, insiste no empobrecemento das clases populares e sinala que os comerciantes e os prestamistas se viron beneficiados por esta revolución.

Explica, de forma precisa, detallada e empregando o léxico adecuado, as repercusións e consecuencias negativas que supuxo a "revolución dos prezos" para as clases populares e a nobreza, insiste no empobrecemento das clases populares e comenta como os comerciantes e os prestamistas se viron beneficiados por esta revolución.

T. 12

P. 257 A. 04




3.2.1.30 Interpreta dos gráficos sobre o orzamento en tempos de Felipe II comparando e analizando a partir dun cuestionario os ingresos e os gastos dos reinos hispánicos neste período e extraendo conclusións propias da súa análise.


Interpreta os gráficos propostos con algunha axuda docente ocasional, sinala a existencia dun déficit nas finanzas en tempos de Felipe II e ten dificultades para describir con detalle os gráficos, relacionalos cos contidos do tema ou extraer as súas propias conclusións.

Interpreta os gráficos propostos de forma autónoma, describe e cuantifica o déficit existente en tempos de Felipe II, explica brevemente as diferentes variables de ambos os dous gráficos e relaciona a información dos gráficos cos contidos traballados no tema..

Interpreta os gráficos propostos de forma autónoma, describe con detalle e cuantifica o déficit existente en tempos de Felipe II, explica as diferentes variables de ambos os dous gráficos, relaciona a información dos gráficos cos contidos traballados no tema e expón valoracións ou conclusións propias sobre o traballo realizado.

T. 12


Aprender a aprender


279




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.30 Interpreta dos gráficos sobre o orzamento en tempos de Felipe II comparando e analizando a partir dun cuestionario os ingresos e os gastos dos reinos hispánicos neste período e extraendo conclusións propias da súa análise.


Interpreta os gráficos propostos con algunha axuda docente ocasional, sinala a existencia dun déficit nas finanzas en tempos de Felipe II e ten dificultades para describir con detalle os gráficos, relacionalos cos contidos do tema ou extraer as súas propias conclusións.

Interpreta os gráficos propostos de forma autónoma, describe e cuantifica o déficit existente en tempos de Felipe II, explica brevemente as diferentes variables de ambos os dous gráficos e relaciona a información dos gráficos cos contidos traballados no tema..

Interpreta os gráficos propostos de forma autónoma, describe con detalle e cuantifica o déficit existente en tempos de Felipe II, explica as diferentes variables de ambos os dous gráficos, relaciona a información dos gráficos cos contidos traballados no tema e expón valoracións ou conclusións propias sobre o traballo realizado.

T. 12


Aprender a aprender



3.2.1.31 Identifica a información que transmiten unha serie de moedas do século XVI analizando a información a partir dos coñecementos previos adquiridos no tema sobre este período.

Ten dificultades para analizar a información que transmiten unha serie de moedas e realizar correctamente as actividades propostas amosando escaso coñecemento sobre os contidos do libro relativos ao século XVI.

Analiza con algunha dificultade a información que transmiten unha serie de moedas e realiza as actividades propostas de forma incompleta e relacionando as moedas con contidos traballados no tema só de forma ocasional.

Analiza correctamente a información que transmiten unha serie de moedas e realiza as actividades propostas de forma adecuada e relacionando a información obtida das moedas con contidos traballados no tema.

Analiza con detalle e precisión a información que transmiten unha serie de moedas, realiza as actividades propostas de forma adecuada, relaciona a información obtida das moedas con contidos traballados no tema e obtén novos coñecementos a partir da análise das moedas.

T. 12




280




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.31 Identifica a información que transmiten unha serie de moedas do século XVI analizando a información a partir dos coñecementos previos adquiridos no tema sobre este período.

Ten dificultades para analizar a información que transmiten unha serie de moedas e realizar correctamente as actividades propostas amosando escaso coñecemento sobre os contidos do libro relativos ao século XVI.

Analiza con algunha dificultade a información que transmiten unha serie de moedas e realiza as actividades propostas de forma incompleta e relacionando as moedas con contidos traballados no tema só de forma ocasional.

Analiza correctamente a información que transmiten unha serie de moedas e realiza as actividades propostas de forma adecuada e relacionando a información obtida das moedas con contidos traballados no tema.

Analiza con detalle e precisión a información que transmiten unha serie de moedas, realiza as actividades propostas de forma adecuada, relaciona a información obtida das moedas con contidos traballados no tema e obtén novos coñecementos a partir da análise das moedas.

T. 12





3.12.3.15 Completa unha táboa establecendo as consecuencias da colonización de América nos diferentes ámbitos da sociedade, a economía, a política e a cultura tanto en Europa como en América.

Completa unha táboa sobre as consecuencias da colonización de América tanto en Europa como en América cometendo erros frecuentes ou deixando entradas sen completar.

Completa unha táboa sobre as consecuencias da colonización de América tanto en Europa como en América con algún erro ocasional.

Completa correctamente unha táboa sobre as consecuencias da colonización de América tanto en Europa como en América.

Completa correctamente unha táboa sobre as consecuencias da colonización de América tanto en Europa como en América e emprégaa para sintetizar e memorizar coñecementos sobre o tema propostos.

T. 12


Aprender a aprender


281




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.3.14 Interpreta e compara textos e fontes históricas de diversos autores ou procedencia como fonte de coñecemento histórico para analizar e reflexionar sobre a personalidade de Felipe II e como influíu no seu reinado e na chamada lenda negra de Felipe II.

Identifica os textos como históricos e recoñece que tratan da personalidade de Felipe II sen chegar a alcanzar unha comprensión clara do seu contido nin do seu valor histórico nin a reflexionar sobre as características da personalidade de Felipe II e o seu impacto sobre o seu reinado.

Explica brevemente o contido dos textos e as fontes consultadas e esboza unha explicación sobre o que estas fontes sinalan sobre a personalidade de Felipe II e os impactos no seu reinado e na chamada lenda negra sen valorar a información obtida nin expor conclusións sobre ela.

Explica adecuadamente o contido dos textos e as fontes consultadas e describe o que estas fontes sinalan sobre a personalidade de Felipe II e os impactos no seu reinado e na chamada lenda negra expondo algunha valoración persoal pouco elaborada sobre a información obtida.

Explica con certo grao de detalle o contido dos textos e as fontes consultadas e describe o que estas fontes sinalan sobre a personalidade de Felipe II e os impactos no seu reinado e na chamada lenda negra expondo opinións persoais argumentadas e extraendo as súas propias conclusións sobre o tema de análise proposta.

T. 12

P. 259 A. 03 Relato e interpreta-ción.




3.12.3.16 Analiza e caracteriza a situación dos pobos indíxenas americanos e os efectos demográficos da colonización de América que perduran na actualidade a partir do estudo de diversos tipos de documentos.

Indica de forma descontextualizada que a colonización de América tivo consecuencias demográficas e sociais sobre a poboación indíxena que aún perduran na actualidade, coñece algúns dos problemas da poboación indíxena e sinala o nome dalgún pobo indíxena na actualidade.

Describe de forma concisa os problemas da poboación indíxena de America sinalando por que moitos deles teñen a súa orixe na colonización de America, describe de forma incompleta algunhas reivindicacións da poboación indíxena e sinala o nome das pobos indíxenas actuais.

Describe adecuadamente os problemas da poboación indíxena de America explicando por que moitos deles teñen a súa orixe na colonización de America, describe as reivindicacións máis importantes da poboación indíxena e sinala o nome das pobos indíxenas actuais localizando os países nos que se concentra cada pobo indíxena.

Describe con detalle os problemas da poboación indíxena de America explicando por que moitos deles teñen a súa orixe na colonización de America, analiza e valora as reivindicacións máis importantes da poboación indíxena e sinala o nome das pobos indíxenas actuais localizando os países nos que se concentra cada pobo indíxena e o número aproximado de membros de cada pobo.

T. 12

P. 260 A. 04 Traballo colabora-tivo



282




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.10.1.3 Identifica e describe os aspectos comúns da organización da monarquía e a forma de exercer o poder polos monarcas Felipe III, Felipe IV e Carlos II.

Sinala algún trazo común que compartían os monarcas Felipe III, Felipe IV e Carlos II na súa forma de exercer o poder sen describilo nin explicalo.

Explica brevemente e con corrección algúns trazos que compartían os monarcas Felipe III, Felipe IV e Carlos II na súa forma de exercer o poder.

Explica adecuadamente os trazos máis relevantes que compartían os monarcas Felipe III, Felipe IV e Carlos II na súa forma de exercer o poder.

Explica correctamente e de forma moi detallada os trazos máis relevantes que compartían os monarcas Felipe III, Felipe IV e Carlos II na súa forma de exercer o poder valorando as repercusións que tivo o seu falta de interese por ocuparse das tarefas do Estado.

T. 13

P. 265 A. 01


Bloque 3 Crit. Aval. B3.1. Recoñecer que o pasado non está "morto e enterrado", senón que determina o presente e os posibles futuros e espazos, ou inflúe neles.


3.1.1.1 Explica as repercusións e consecuencias que supuxo para os territorios peninsulares o esgotamento de numerosas minas americanas no século XVII.

Sinala que algunhas das minas americana se esgotaron sen explicar as repercusións que tivo no territorio español.

Describe, empregando un léxico adecuado, algunhas das repercusións e consecuencias negativas que supuxo o esgotamento de numerosas minas americanas no século XVII.

Explica, empregando o léxico adecuado, as repercusións e consecuencias negativas que supuxo o esgotamento de numerosas minas americanas no século XVII e relaciona este problema co exceso de gastos debido aos conflitos bélicos nos que estaba implicada a monarquía hispánica e a bancarrota que se produciu.

Explica, de forma precisa, detallada e empregando o léxico adecuado, as repercusións e consecuencias negativas que supuxo o esgotamento de numerosas minas americanas no século XVII e relaciona este problema co exceso de gastos debido aos conflitos bélicos nos que estaba implicada a monarquía hispánica e a bancarrota que se produciu.

T. 13

P. 265 A. 03



283




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.1.1.2 Axúdase dun texto de 1619 como fonte de coñecemento histórico para analizar e describir as causas da crise económica do século XVII en España.





T. 13

P. 265 A. 04

Aprender a aprender



3.1.1.3 Describe os principais aspectos da crise social, económica e política do Imperio hispánico no século XVII.

Recoñece a existencia da crise do Imperio hispánico no século XVII sen chegar e enumerar as súas causas.

Recoñece a existencia da crise do Imperio hispánico no século XVII e sinala algunhas das súas causas e consecuencias desta crise no ámbito social, económico e político.

Recoñece a existencia do Imperio hispánico no século XVII e describe brevemente as principais causas e consecuencias desta crise no ámbito social, económico e político.

Recoñece a existencia da crise do Imperio hispánico no século XVII e describe con detalle e de forma razoada as principais causas e consecuencias desta crise no ámbito social, económico e político.

T. 13

P. 265 A. 05




3.13.1.7 Redacta un texto explicativo detallado no que describe a guerra dos Trinta Anos e as causas polas que se implicou a monarquía hispánica neste conflito.

Esboza unha explicación incompleta e pouco detallada sobre a guerra dos Trinta Anos e sinala de forma errónea ou imprecisa as causas polas que se implicou a monarquía hispánica neste conflito.

Identifica e describe brevemente a guerra dos Trinta Anos sinalando de forma concisa a orixe política deste enfrontamento e establecendo as causas polas que se implicou a monarquía hispánica neste conflito.

Identifica e describe adecuadamente a guerra dos Trinta Anos explicando a orixe político deste enfrontamento e establecendo as causas polas que se implicou a monarquía hispánica neste conflito.

Identifica e describe con detalle a guerra dos Trinta Anos, explica a orixe deste enfrontamento, establece as causas polas que se implicou a monarquía hispánica neste conflito e sinala como repercutiu este conflito na monarquía hispánica.

T. 13

P. 267 A. 01



284




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.13.1.8 Emprega un texto histórico do conde duque de Olivares e os contidos do tema como fontes de coñecemento histórico para describir en que consistiu a Unión de Armas.

Identifica un texto como histórico e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a alcanzar unha comprensión clara do seu contido nin a conseguir relacionalo cos contidos traballados no tema.

Identifica un texto como histórico, comprende de forma aproximada o seu contido e relaciónao de forma imprecisa con algún coñecemento traballado no tema para describir de forma concisa en que consistiu a Unión de Armas.

Le un texto histórico de forma comprensiva, identifica o seu autor e relaciona o tema de fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema para describir de forma adecuada en que consistiu a Unión de Armas.

Le un texto histórico de forma comprensiva, identifica o seu autor, relaciona o tema de fragmento cos contidos previos desenvoltos no tema para describir en que consistiu a Unión de Armas valorando as causas e repercusións desta Unión de Armas.

T. 13

P. 267 A. 02

Aprender a aprender



3.13.1.9 Describe as perdas territoriais en Europa do imperio hispánico durante o século XVII a partir da análise e interpretación dun mapa.

Sinala que a monarquía hispánica perde territorios no século XVII sen identificar claramente os territorios perdidos nin a cronoloxía destas perdas.

Identifica de forma aproximada os territorios que perde a monarquía hispánica no século XVII e establece que Francia se ve beneficiada por tales perdas.

Identifica de forma aproximada os territorios que perde a monarquía hispánica no século XVII, sinala de forma orientativa a cronoloxía na que se perden estes territorios e establece que Francia se ve beneficiada por tales perdas.

Identifica de forma aproximada os territorios que perde a monarquía hispánica no século XVII, sinala de forma bastante precisa a cronoloxía na que se perden estes territorios e explica como Francia se ve beneficiada por tales perdas.

T. 13

P. 267 A. 04

Aprender a aprender


285




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE





ou procura de


voda de Luís XIV coa

infanta María Teresa

de Austria e os

resultados desta

alianza trala morte de

Calos II.

Segue instrucións ou pautas do docente de forma mecánica á hora de buscar información sobre a voda de Luís XIV coa infanta María Teresa.

Localiza de forma autónoma información básica sobre a voda de Luís XIV con María Teresa de Austria sinalando os motivos polos que se produciu este enlace.

Localiza de forma autónoma información básica e algúns detalles sobre a voda de Luís XIV con María Teresa de Austria, sinala os motivos polos que se produciu este enlace e identifica que este enlace supuxo anos máis tarde a chegada ao trono español de Felipe V.

Localiza de forma autónoma información básica e algúns detalles sobre a voda de Luís XIV con María Teresa de Austria, explica con certo grao de detalle os motivos polos que se produciu este enlace e describe como este enlace supuxo anos máis tarde a chegada ao trono español de Felipe V.

T. 13

P. 267 A. 06

Dixital



3.1.1.4 Redacta un texto explicativo detallado caracterizando as causas do retroceso demográfico nos reinos hispánicos durante o século XVII.

Esboza unha explicación incompleta e pouco detallada sobre as causas do retroceso demográfico nos reinos hispánicos durante o século XVII sinalando de forma imprecisa ou incorrecta as orixes ou causas deste retroceso.

Identifica e describe brevemente e con corrección as causas do retroceso demográfico nos reinos hispánicos durante o século XVII explicando de forma concisa as orixes ou causas deste retroceso.

Identifica e describe adecuadamente as causas do retroceso demográfico nos reinos hispánicos durante o século XVII diferenciando e explicando as principais causas e factores que deron orixe a este retroceso.

Identifica e describe coas causas do retroceso demográfico nos reinos hispánicos durante o século XVII diferenciando e analizando con detalle as principais causas e factores que deron orixe a este retroceso.

T. 13

P. 269 A. 01



286




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.1.1.5 Describe as consecuencias que tivo para a economía española o descenso das remesas de ouro e prata procedente de América.

Indica que as remesas de ouro e prata procedente de América descenderon sen explicar as repercusións que tivo no territorio español.

Describe, empregando un léxico adecuado, algunhas das repercusións e consecuencias negativas que supuxo para a economía española o descenso das remesas de ouro e prata procedente de América.

Explica, empregando o léxico adecuado, as repercusións e consecuencias negativas que supuxo para a economía española o descenso das remesas de ouro e prata procedente de América e relaciona este suceso coa crise da Facenda Pública.

Explica, de forma precisa, detallada e empregando o léxico adecuado, as repercusións e consecuencias negativas que supuxo para a economía española o descenso das remesas de ouro e prata procedente de América e analiza como este suceso incidiu negativamente na crise da Facenda Pública.

T. 13

P. 269 A. 03




3.1.1.6 Analiza e describe a expulsión dos mouriscos e as súas repercusións a partir do estudo de diversos tipos de documentos.

Indica de forma descontextualizada que a expulsión dos mouriscos tivo repercusións negativas para España e amosa unha baixa comprensión dos motivos ou a orixe desta expulsión.

Esboza unha explicación sobre como a expulsión dos mouriscos tivo repercusións económicas e demográficas negativas para España e esboza unha breve explicación sobre os motivos ou a orixe desta expulsión a partir da lectura de diversos tipos de documentos.

Describe as repercusións económicas e demográficas negativas que tivo para España a expulsión dos mouriscos e explica adecuadamente os motivos ou a orixe desta expulsión a partir da lectura de diversos tipos de documentos.

Describe as repercusións económicas e demográficas negativas que tivo para España a expulsión dos mouriscos e explica con detalle os motivos ou a orixe desta expulsión a partir da lectura de diversos tipos de documentos realizando achegas ou expresando opinións persoais sobre o tema proposto.

T. 13

P. 269 A. 05



287




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.1.1.7 Describe a sociedade española do século XVII e a compara coa doutros países europeos do mesmo período.

Sinala trazos da sociedade española do século XVII de forma moi incompleta e sen comparalos coas sociedades europeas do mesmo período.

Describe brevemente a sociedade española do século XVII e sinala algúns trazos ou características propias que a diferencian doutros sociedades europeas do mesmo período.

Describe adecuadamente a sociedade española do século XVII e esboza unha explicación sobre os principais trazos ou características propias que a diferencian doutros sociedades europeas do mesmo período.

Describe con certo grao de detalle a sociedade española do século XVII e explica adecuadamente os principais trazos ou características propias que a diferencian doutros sociedades europeas do mesmo período.

T. 13

P. 271 A. 01

Sociais e cívicas



3.1.1.8 Analiza un texto histórico sobre a nobreza e describe a vida dos grupos sociais privilexiados na España do século XVII e o seu papel na sociedade da época.

Intúe ou sospeita a relevancia histórica do texto proposto e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a alcanzar unha comprensión clara do seu contido nin do seu valor histórico.

Comprende a relevancia histórica do texto proposto, entende de forma aproximada o seu contido e relaciónao de forma imprecisa con algún coñecemento traballado no tema.

Le o texto proposto de forma comprensiva, identifica o seu autor e relaciona o tema de fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema.

Le o texto proposto de forma comprensiva, identifica o seu autor, relaciona o tema de fragmento cos contidos previos desenvoltos no tema e amplía coñecementos a partir da súa lectura.

T. 13

P. 271 A. 02

Aprender a aprender



3.1.1.9 Describe como eran as casas acomodadas e populares no século XVII e cales eran os seus elementos a partir da observación dunha ilustración na que se reproducen ambos os dous tipos de vivienda.

Describe moi brevemente a ilustración das casas acomodadas e populares no século XVII e sinala os seus elementos ou habitacións sen chegar a describilos.

Describe brevemente a ilustración das casas acomodadas e populares no século XVII, sinala os seus elementos ou habitacións e esboza unha explicación breve e incompleta sobre o seu mobiliario e as súas habitacións e as actividades cotiás que se realizaban neles.

Describe adecuadamente a ilustración das casas acomodadas e populares no século XVII, sinala as súas dependencias e o seu mobiliario e explica correctamente algunhas características destes edificios.

Describe detalladamente a ilustración das casas acomodadas e populares no século XVII, sinala as súas dependencias e o seu mobiliario e explica con precisión todas as características relevantes destes edificios.

T. 13

P. 271 A. 05

Sociais e cívicas


288




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.1.1.10 Redacta unha explicación detallando as características urbanísticas do Madrid do século XVII e da vida cotiá na cidade a partir dos contidos do tema e un texto histórico da época.

Enumera algún trazo da estrutura urbana do Madrid do século XVII e sinala algún dos problemas de amoreamento ou falta de hixiene na cidade.

Describe brevemente e de forma incompleta a estrutura urbana do Madrid do século XVII e esboza unha explicación sobre a vida cotiá na cidade sinalando os seus problemas máis importantes e os grupos sociais que a habitan.

Describe adecuadamente a estrutura urbana do Madrid do século XVII e explica como era a vida cotiá na cidade comentando os seus problemas máis importantes e sinalando os grupos sociais que a habitan.

Explica de forma detallada a estrutura urbana do Madrid do século XVII e explica como era a vida cotiá na cidade analizando os seus problemas máis importantes e caracterizando os grupos sociais que a habitan.

T. 13

P. 273 A. 01

Sociais e cívicas



3.1.1.11 Describe a estrutura da Praza Maior de Madrid e a vida cotiá nela a partir da observación dunha ilustración na que se reconstrúe este lugar no século XVII.

Identifica nunha ilustración algunha particularidade da estrutura da Praza Maior no século XVII ou da vida cotiá neste lugar sen chegar a comprender nin a reconstruír como era a vida cotiá neste lugar de Madrid.

Identifica nunha ilustración as particularidades da estrutura da Praza Maior no século XVII, sinala as actividades cotiás que se realizaban na Praza e esboza unha explicación breve sobre os grupos sociais que aparecen na ilustración.

Identifica nunha ilustración as particularidades da estrutura da Praza Maior no século XVII, obtén e realiza unha visión de conxunto das actividades cotiás que se realizaban na Praza e describe adecuadamente os grupos sociais que aparecen na ilustración.

Identifica nunha ilustración as particularidades da estrutura da Praza Maior no século XVII, analiza e describe con detalle as actividades cotiás que se realizaban na Praza e caracteriza detidamente os grupos sociais que aparecen na ilustración.

T. 13

P. 273 A. 02

Aprender a aprender



3.2.1.32 Analiza un fragmento do Lazarillo de Tormes e emprégao como fonte de coñecemento histórico para comprender e describir a vida dos pícaros durante o Século de Ouro español.

Le o texto proposto de forma mecánica e necesita pautas ou axuda para interpretalo e relacionalo cos contidos traballados no tema.

Le de forma comprensiva o texto proposto, identifica o interese histórico do texto e comprende de forma aproximada o seu contido e relaciónao de forma imprecisa con algún coñecemento traballado no tema.

Le de forma comprensiva o texto proposto, identifica o interese histórico do texto e relaciona o tema de fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema.

Le de forma comprensiva o texto proposto, identifica o interese histórico do texto e relaciona o tema de fragmento cos contidos previos desenvoltos no tema e amplía coñecementos a partir da súa lectura.

T. 13

P. 273 A. 03



289




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.32 Analiza un fragmento do Lazarillo de Tormes e emprégao como fonte de coñecemento histórico para comprender e describir a vida dos pícaros durante o Século de Ouro español.

Le o texto proposto de forma mecánica e necesita pautas ou axuda para interpretalo e relacionalo cos contidos traballados no tema.

Le de forma comprensiva o texto proposto, identifica o interese histórico do texto e comprende de forma aproximada o seu contido e relaciónao de forma imprecisa con algún coñecemento traballado no tema.

Le de forma comprensiva o texto proposto, identifica o interese histórico do texto e relaciona o tema de fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema.

Le de forma comprensiva o texto proposto, identifica o interese histórico do texto e relaciona o tema de fragmento cos contidos previos desenvoltos no tema e amplía coñecementos a partir da súa lectura.

T. 13

P. 273 A. 03




3.2.1.33 Interpreta e emprega os contidos e documentos do tema para recrear a partir de pautas e de forma razoada como era a vida dun pícaro no Madrid do século XVII.

Sinala de forma inconexa trazos da vida dos pícaros sinalados no libro sen chegar a realizar unha descrición da vida dun pícaro nin a do seu contexto histórico.

Describe brevemente algúns trazos da vida dos pícaros no Madrid do século XVII e elabora unha breve explicación sobre as orixes do fenómeno social da picaresca.

Describe adecuadamente como era a vida dos pícaros no Madrid do século XVII, analiza as orixes do fenómeno social da picaresca e esboza unha breve reflexión sobre como se podería saír do mundo da picaresca e a pobreza.

Caracteriza con detalle a información como era a vida dos pícaros no Madrid do século XVII, analiza as orixes do fenómeno social da picaresca e expón unha reflexión sobre como se podería saír do mundo da picaresca e a pobreza.

T. 13

P. 273 A. 04




3.2.2.33 Interpreta e emprega os contidos e documentos do tema para recrear a partir de pautas e de forma razoada como era a vida dun pícaro no Madrid do século XVII.

Sinala de forma inconexa trazos da vida dos pícaros sinalados no libro sen chegar a realizar unha descrición da vida dun pícaro nin a do seu contexto histórico.

Describe brevemente algúns trazos da vida dos pícaros no Madrid do século XVII e elabora unha breve explicación sobre as orixes do fenómeno social da picaresca.

Describe adecuadamente como era a vida dos pícaros no Madrid do século XVII, analiza as orixes do fenómeno social da picaresca e esboza unha breve reflexión sobre como se podería saír do mundo da picaresca e a pobreza.

Caracteriza con detalle a información como era a vida dos pícaros no Madrid do século XVII, analiza as orixes do fenómeno social da picaresca e expón unha reflexión sobre como se podería saír do mundo da picaresca e a pobreza.

T. 13

P. 273 A. 04



290




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.34 Recorre a recursos dixitais dispoñibles na web para buscar información sobre o Século de Ouro español.




Manexa con soltura as TIC e recorre a elas de forma habitual como un recurso máis para ampliar información, reflexionar ou comprender mellor feitos ou realidades históricas.

T. 13

P. 275 A. 01




3.2.2.34 Recorre a recursos dixitais dispoñibles na web para buscar información sobre o Século de Ouro español.




Manexa con soltura as TIC e recorre a elas de forma habitual como un recurso máis para ampliar información, reflexionar ou comprender mellor feitos ou realidades históricas.

T. 13

P. 275 A. 01




3.1.1.12 Describe un curral de comedias e explica como era unha representación teatral no século XVII a partir da observación dunha ilustración.

Recoñece que o curral de comedias estaba destinado á realización de representacións teatrais e sinala de forma moi concisa algunha das súas características.

Describe de forma breve e incompleta un curral de comedias e sinala os grupos sociais que asistían ás representacións e a súa situación dentro do teatro.

Describe de forma adecuada un curral de comedias, sinala os grupos sociais que asistían ás representacións e a súa situación dentro do teatro e enuncia os tipos de obras que se representaban.

Describe con certo grao de detalle un curral de comedias, sinala os grupos sociais que asistían ás representacións e a súa situación dentro do teatro, enuncia os tipos de obras que se representaban e explica quen actuaban nun curral de comedias.

T. 13

P. 275 A. 03

Aprender a aprender


291




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.1.1.13 Reflexiona sobre os sucesos de valor histórico, os grupos sociais e as actitudes que encarnan ou simbolizan os personaxes de obras de ficción con interese ou implicacións históricas.

Le de forma irreflexiva sen ter en conta nin pensar sobre os sucesos ou os grupos sociais relacionados cos personaxes dunha lectura nin co contexto histórico no que se inspiran.

Le esforzándose na comprensión do relato e responde preguntas sobre os sucesos de valor histórico, os grupos sociais e as actitudes que encarnan ou simbolizan os personaxes de forma moi breve e esquemática.

Le de forma comprensiva e responde preguntas sobre os sucesos de valor histórico, os grupos sociais e as actitudes que encarnan ou simbolizan os personaxes de forma adecuada.

Le de forma comprensiva, responde preguntas sobre os sucesos de valor histórico, os grupos sociais e as actitudes que encarnan ou simbolizan os personaxes con corrección e detalle e expresa algunha valoración ou opinión persoal sobre o texto proposto.

T. 13

P. 275 A. 04




3.2.1.35 Entende o tema e a mensaxe dun texto literario con valor ou implicacións históricas ofrecendo detalles sobre o seu argumento e os seus personaxes a partir da resposta a un cuestionario e outras actividades de comprensión.

Le prestando unha atención intermitente, ten unha idea xeral do sentido global do texto narrativo e identifica os personaxes e algunhas das súas accións.

Le con atención, recoñece as accións que realizan os personaxes, o sentido xeral do texto e a maioría dos detalles da súa trama argumental a partir dun cuestionario.

Le con atención, recoñece as accións que realizan os personaxes, a mensaxe ou contido do relato e os detalles da súa trama argumental a partir dun cuestionario.

Le con afición, analiza os personaxes e as súas accións en profundidade e entende o tema e os detalles da trama argumental do texto.

T. 13

P. 275 A. 05




3.2.2.35 Entende o tema e a mensaxe dun texto literario con valor ou implicacións históricas ofrecendo detalles sobre o seu argumento e os seus personaxes a partir da resposta a un cuestionario e outras actividades de comprensión.

Le prestando unha atención intermitente, ten unha idea xeral do sentido global do texto narrativo e identifica os personaxes e algunhas das súas accións.

Le con atención, recoñece as accións que realizan os personaxes, o sentido xeral do texto e a maioría dos detalles da súa trama argumental a partir dun cuestionario.

Le con atención, recoñece as accións que realizan os personaxes, a mensaxe ou contido do relato e os detalles da súa trama argumental a partir dun cuestionario.

Le con afición, analiza os personaxes e as súas accións en profundidade e entende o tema e os detalles da trama argumental do texto.

T. 13

P. 275 A. 05



292




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.36 Analiza, valora e expresa opinións sobre un texto literario e as súas implicacións históricas.

Amosa pouco interese pola lectura e ten dificultades para articular enunciados e textos completos nos que explique unha opinión persoal de forma comprensible e razoada.

Amosa interese pola lectura e expresa opinións persoais empregando frases inconexas e sinalando brevemente algunha relación do texto literario cos contidos históricos traballados no tema.

Amosa interese pola literatura e expresa opinións persoais sobre unha lectura cun léxico e un uso da linguaxe adecuados relacionando de forma clara e correcta o texto literario cos contidos históricos traballados no tema.

Amosa interese e afición pola literatura e expresa opinións persoais elaborando textos orais estruturados, empregando argumentos para xustificar as súas opinións e relacionando de forma clara e correcta o texto literario cos contidos históricos traballados no tema.

T. 13

P. 275 A. 07




3.2.2.36 Analiza, valora e expresa opinións sobre un texto literario e as súas implicacións históricas.

Amosa pouco interese pola lectura e ten dificultades para articular enunciados e textos completos nos que explique unha opinión persoal de forma comprensible e razoada.

Amosa interese pola lectura e expresa opinións persoais empregando frases inconexas e sinalando brevemente algunha relación do texto literario cos contidos históricos traballados no tema.

Amosa interese pola literatura e expresa opinións persoais sobre unha lectura cun léxico e un uso da linguaxe adecuados relacionando de forma clara e correcta o texto literario cos contidos históricos traballados no tema.

Amosa interese e afición pola literatura e expresa opinións persoais elaborando textos orais estruturados, empregando argumentos para xustificar as súas opinións e relacionando de forma clara e correcta o texto literario cos contidos históricos traballados no tema.

T. 13

P. 275 A. 07



293




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.37 Analiza unha película históricaa partir da resposta a un cuestionario sobre as súas características e o seu contexto cultural.

Completa a ficha técnica da película e contesta parcialmente ou con erros algunhas preguntas propostas e amosa un baixo grao de comprensión do contexto histórico que describe a película analizada.

Completa a ficha técnica da película, contesta con respostas concisas a preguntas directas sobre o argumento da película e explica de forma incompleta o contexto histórico que describe a película analizada.

Completa a ficha técnica da película, contesta a preguntas directas sobre o argumento da película e explica de forma adecuada o contexto histórico que describe a película analizada identificando os personaxes históricos que aparecen nela.

Completa a ficha técnica da película, contesta a preguntas directas sobre o argumento da película e explica de forma detallada o contexto histórico que describe a película analizada describindo os personaxes históricos que aparecen nela e extraendo conclusións propias sobre a análise realizada.

T. 13





3.2.2.37 Analiza unha película histórica a partir da resposta a un cuestionario sobre as súas características e o seu contexto cultural.

Completa a ficha técnica da película e contesta parcialmente ou con erros algunhas preguntas propostas e amosa un baixo grao de comprensión do contexto histórico que describe a película analizada.

Completa a ficha técnica da película, contesta con respostas concisas a preguntas directas sobre o argumento da película e explica de forma incompleta o contexto histórico que describe a película analizada.

Completa a ficha técnica da película, contesta a preguntas directas sobre o argumento da película e explica de forma adecuada o contexto histórico que describe a película analizada identificando aos personaxes históricos que aparecen nela.

Completa a ficha técnica da película, contesta a preguntas directas sobre o argumento da película e explica de forma detallada o contexto histórico que describe a película analizada describindo aos personaxes históricos que aparecen nela e extraendo conclusións propias sobre a análise realizada.

T. 13




294




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.38 Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica nas cidades españolas do século XVII e explica as causas polas que algunhas cidades perderon poboación e outras a gañaron.

Observa un gráfico sobre a evolución demográfica nas cidades españolas do século XVII e recoñece o tema do que trata sen interpretar nin comprender con claridade a información que expón o gráfico.

Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica nas cidades españolas do século XVII e interprétao adecuadamente sinalando que cidades incrementan a súa poboación e en cales descende durante o período sinalado.

Analiza e interpreta adecuadamente un gráfico sobre a evolución demográfica nas cidades españolas do século XVII, sinala que cidades incrementan a súa poboación e en cales descende durante o período sinalado e enumera as causas de tales descensos e aumentos de poboación nas cidades analizadas.

Analiza e interpreta con detalle e precisión un gráfico sobre a evolución demográfica nas cidades españolas do século XVII, sinala que cidades incrementan a súa poboación e en cales descende durante o período sinalado, enumera as causas de tales descensos e aumentos de poboación nas cidades analizadas e elabora hipóteses ou extrae conclusións a partir do gráfico.

T. 13


Aprender a aprender



3.2.2.38 Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica nas cidades españolas do século XVII e explica as causas polas que algunhas cidades perderon poboación e outras a gañaron.

Observa un gráfico sobre a evolución demográfica nas cidades españolas do século XVII e recoñece o tema do que trata sen interpretar nin comprender con claridade a información que expón o gráfico.

Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica nas cidades españolas do século XVII e interprétao adecuadamente sinalando que cidades incrementan a súa poboación e en cales descende durante o período sinalado.

Analiza e interpreta adecuadamente un gráfico sobre a evolución demográfica nas cidades españolas do século XVII, sinala que cidades incrementan a súa poboación e en cales descende durante o período sinalado e enumera as causas de tales descensos e aumentos de poboación nas cidades analizadas.

Analiza e interpreta con detalle e precisión un gráfico sobre a evolución demográfica nas cidades españolas do século XVII, sinala que cidades incrementan a súa poboación e en cales descende durante o período sinalado, enumera as causas de tales descensos e aumentos de poboación nas cidades analizadas e elabora hipóteses ou extrae conclusións a partir do gráfico.

T. 13


Aprender a aprender


295




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.39 Analiza un mapa e describe a partir do seu estudo as perdas territoriais en Europa do imperio hispánico durante o século XVII e identifica os territorios que perdeu España en cada un dos tratados de paz firmados neste período.

Sinala que a monarquía hispánica perde territorios no século XVII sen identificar claramente os territorios perdidos en cada un dos tratados de paz firmados neste período.

Recoñece de forma aproximada os territorios que perde a monarquía hispánica no século XVII e identifica de forma inexacta ou aproximada algúns dos territorios que perdeu España en varios dos tratados de paz firmados neste período.

Recoñece os territorios que perde a monarquía hispánica no século XVII, identifica todos os tratados firmados e sinala de forma aproximada os territorios que España perdeu trala firma de cada un dos tratados sinalados.

Recoñece os territorios que perde a monarquía hispánica no século XVII, identifica todos os tratados firmados e describe con detalle e precisión os territorios que España perdeu trala firma de cada un dos tratados sinalados.

T. 13

P. 277 A. 02 Espazo e tempo

Aprender a aprender



3.2.2.39 Analiza un mapa e describe a partir do seu estudo as perdas territoriais en Europa do imperio hispánico durante o século XVII e identifica os territorios que perdeu España en cada un dos tratados de paz firmados neste período.

Sinala que a monarquía hispánica perde territorios no século XVII sen identificar claramente os territorios perdidos en cada un dos tratados de paz firmados neste período.

Recoñece de forma aproximada os territorios que perde a monarquía hispánica no século XVII e identifica de forma inexacta ou aproximada algúns dos territorios que perdeu España en varios dos tratados de paz firmados neste período.

Recoñece os territorios que perde a monarquía hispánica no século XVII, identifica todos os tratados firmados e sinala de forma aproximada os territorios que España perdeu trala firma de cada un dos tratados sinalados.

Recoñece os territorios que perde a monarquía hispánica no século XVII, identifica todos os tratados firmados e describe con detalle e precisión os territorios que España perdeu trala firma de cada un dos tratados sinalados.

T. 13


Aprender a aprender



3.3.2.1 Elabora un eixe cronolóxico que comprenda os diferentes reinados da monarquía hispánica no século XVII e algúns sucesos clave nacionais e internacionais deste período.

Ten dificultades para elaborar un eixe cronolóxico que comprenda os diferentes reinados da monarquía hispánica no século XVII e algúns sucesos clave deste período incluso con axuda docente.

Elabora con erros un eixe cronolóxico que comprende comprenda os diferentes reinados da monarquía hispánica no século XVII e algúns sucesos clave deste período.

Elabora un eixe cronolóxico de forma correcta pero no que falta algún dato relevante sobre os diferentes reinados da monarquía hispánica no século XVII e algúns sucesos clave deste período.

Elabora perfectamente un eixe cronolóxico que comprende os diferentes reinados da monarquía hispánica no século XVII e algúns sucesos clave deste período.

T. 13

P. 277 A. 03 Cronoloxía

Aprender a aprender


296




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.1.1.14 Axúdase dun texto histórico como fonte de coñecemento para analizar e describir as causas e as consecuencias do abandono das actividades produtivas nos reinos hispánicos durante o século XVII.





T. 13

P. 277 A. 04

Aprender a aprender



3.2.1.40 Busca información sobre unha serie de pinturas e describe con detalle os sucesos históricos que representan relacionando o tema das pinturas cos contidos traballados no libro de texto.

Localiza información na Internet sobre as obras propostas e sinala o autor, o título e o suceso histórico representado na obra sen describilo nin analizalo.

Localiza información na Internet sobre as obras propostas, sinala o autor e o título e explica de forma concisa que suceso histórico se representa.

Localiza información na Internet sobre as obras propostas, sinala o autor e o título, explica adecuadamente que suceso histórico se representa e extrae algunha conclusión ou algún coñecemento novo sobre este suceso a partir da observación da pintura.

Localiza información na Internet sobre as obras propostas, sinala o autor e o título, explica con detalle que suceso histórico se representa e extrae diversas conclusións ou amplía coñecementos novos sobre este suceso a partir da observación da pintura.

T. 13


Aprender a aprender



3.2.2.40 Busca información sobre unha serie de pinturas e describe con detalle os sucesos históricos que representan relacionando o tema das pinturas cos contidos traballados no libro de texto.

Localiza información na Internet sobre as obras propostas e sinala o autor, o título e o suceso histórico representado na obra sen describilo nin analizalo.

Localiza información na Internet sobre as obras propostas, sinala o autor e o título e explica de forma concisa que suceso histórico se representa.

Localiza información na Internet sobre as obras propostas, sinala o autor e o título, explica adecuadamente que suceso histórico se representa e extrae algunha conclusión ou algún coñecemento novo sobre este suceso a partir da observación da pintura.

Localiza información na Internet sobre as obras propostas, sinala o autor e o título, explica con detalle que suceso histórico se representa e extrae diversas conclusións ou amplía coñecementos novos sobre este suceso a partir da observación da pintura.

T. 13


Aprender a aprender


297




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.41 Realiza unha investigación sobre a crise económica de 2008 e elabora un informe no que se compara esta crise coa que padeceu o país durante o século XVII.


Localiza a información de forma autónoma e elabora un informe incompleto que responde só algunhas das cuestións propostas sobre a crise de 2008.

Localiza a información de forma autónoma e elabora un informe que responde as cuestións propostas sobre a crise de 2008 con explicacións breves e realiza comparacións pertinentes entre esta crise e a que padeceu España no século XVII.

Localiza a información de forma autónoma e elabora un informe que responde as cuestións propostas con explicacións moi detalladas e precisas sobre a crise de 2008 e compara de forma exhaustiva esta crise coa que padeceu España durante o século XVII.

T. 13





3.2.2.41 Realiza unha investigación sobre a crise económica de 2008 e elabora un informe no que se compara esta crise coa que padeceu o país durante o século XVII.


Localiza a información de forma autónoma e elabora un informe incompleto que da resposta só a algunhas das cuestións propostas sobre a crise de 2008.

Localiza a información de forma autónoma e elabora un informe que da resposta as cuestións propostas sobre a crise de 2008 con explicacións breves e realiza comparacións pertinentes entre esta crise e a que padeceu España no século XVII.

Localiza a información de forma autónoma e elabora un informe que da resposta as cuestións propostas con explicacións moi detalladas e precisas sobre a crise de 2008 e compara de forma exhaustiva esta crise coa que padeceu España durante o século XVII.

T. 13




298




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.1.1.15 Analiza un gráfico sobre a poboación europea no século XVII e explica por que os datos deste gráfico se corresponden cun período de crise demográfica.

Observa un gráfico sobre a evolución demográfica da poboación europea no século XVII sen chegar a alcanzar conclusións sobre nin a comprender claramente os datos expostos no gráfico.

Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica da poboación europea no século XVII e sinala os descensos da poboación que aparecen representados no gráfico relacionándoos coa existencia dunha crise demográfica.

Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica da poboación europea no século XVII, sinala os descensos da poboación que aparecen representados no gráfico explicando por que se corresponden cunha crise demográfica e sinala as causas desta crise.

Analiza un gráfico sobre a evolución demográfica da poboación europea no século XVII, sinala os descensos da poboación que aparecen representados no gráfico explicando por que se corresponden cunha crise demográfica e describe con detalle as causas desta crise.

T. 14

P. 283 A. 01




3.13.1.11 Redacta un texto explicativo detallado caracterizando os conflitos relixiosos na Europa do século XVII.

Esboza unha explicación incompleta e pouco detallada sobre os conflitos relixiosos na Europa do século XVII sinalando de forma imprecisa as orixes ou causas destes conflitos.

Identifica e describe brevemente e con corrección os conflitos relixiosos na Europa do século XVII explicando de forma concisa as orixes ou causas destes conflitos.

Identifica e describe adecuadamente os conflitos relixiosos na Europa do século XVII diferenciando e explicando as principais causas e factores que deron orixe a estes conflitos e sinalando cal destes enfrontamentos foi o máis grave.

Identifica e describe con detalle os conflitos relixiosos na Europa do século XVII diferenciando e analizando as principais causas e factores que deron orixe a estes conflitos e explicando brevemente e de forma razoada cal destes enfrontamentos foi o máis grave.

T. 14

P. 283 A. 02



299




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.1.1.16 Redacta unha explicación na que describe a crise do sistema gremial e a aparición de novas formas de produción no século XVII.

Esboza unha explicación incompleta e pouco detallada sobre a crise do sistema gremial e sinala que no século VXII apareceron novas formas de produción.

Describe brevemente e con corrección a crise do sistema gremial e a aparición de novas formas de produción no século XVII.

Describe adecuadamente a crise do sistema gremial e a aparición de novas formas de produción no século XVII sinalando as causas de ambos os dous fenómenos económicos.

Describe con certo grao de detalle a crise do sistema gremial e a aparición de novas formas de produción no século XVII explicando con detemento as causas de ambos os dous fenómenos económicos.

T. 14

P. 283 A. 05

Aprender a aprender



3.1.1.17 Reflexiona e argumenta unha opinión razoada sobre o significado e sentido completo da afirmación "o século XVII foi unha época de crise".

Amosa escaso interese no tema de reflexión proposto e da respostas concisas sen argumentar nin explicar adecuadamente as súas opinións.

Esboza unha explicación incompleta e pouco argumentada sobre o significado do enunciado proposto e entende o termo crise unicamente como algo negativo.

Elabora unha explicación correctamente argumentada e razoada sobre o significado do enunciado proposto e entende o dobre sentido do termo crise como época de recesión e como momento de cambio.

Elabora unha explicación ben argumentada e razoada sobre o significado do enunciado proposto a partir da comprensión e análise do dobre sentido do termo crise como época de recesión e como momento de cambio.

T. 14

P. 283 A. 06

Aprender a aprender


300




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.10.1.4 Describe a organización e o funcionamento do goberno absolutista a partir da interpretación dun esquema.

Identifica que o rei concentra todos os poderes na monarquía absolutista e describe estes poderes de forma confusa ou con incorreccións sen chegar a comprender a orixe divina das atribucións do monarca.

Identifica que o rei concentra todos os poderes na monarquía absolutista e describe brevemente estes poderes sinalando a orixe supostamente divina do poder do rei e establecendo con claridade que o seu poder sobre todos os seus súbditos era absoluto.

Identifica que o rei concentra todos os poderes na monarquía absolutista e describe estes poderes explicando que a monarquía absolutista recibe o seu nome do poder absoluto que o monarca ten sobre os seus súbditos e sinalando a orixe supostamente divina do rei.

Identifica que o rei concentra todos os poderes na monarquía absolutista, describe estes poderes explicando que a monarquía absolutista recibe o seu nome do poder absoluto que o monarca ten sobre os seus súbditos e caracteriza o dereito divino, o centralismo e o carácter hereditario da monarquía como eixes deste sistema político.

T. 14

P. 285 A. 01

Aprender a aprender



3.10.1.5 Axúdase dun fragmento dun discurso de Luís XIV como fonte de coñecemento histórico para analizar e describir os poderes que concentraba o rei na monarquía absolutista.

Recoñece vagamente o tema do texto proposto sen chegar a alcanzar unha comprensión clara do seu contido nin a relacionalo co estudado no tema do libro correspondente.

Le comprensivamente o texto proposto, entende de forma aproximada o seu contido e esboza unha explicación sobre os poderes que concentraba o rei na monarquía absolutista.

Le un texto histórico de forma comprensiva e relaciona o tema do fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema describindo de forma adecuada os poderes que concentraba o rei na monarquía absolutista.

Le un texto histórico de forma comprensiva, relaciona o tema do fragmento con algúns contidos ou coñecementos previos desenvoltos no tema describindo de forma adecuada os poderes que concentraba o rei na monarquía absolutista e realiza valoracións ou extrae conclusións sobre o texto analizado.

T. 14

P. 285 A. 02



301




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.1.1.18 Describe en que consiste o mercantilismo explicando que era segundo esta teoría económica o que constituía a riqueza dun país.

Elabora unha explicación incompleta e pouco detallada sobre as características e as propostas básicas do mercantilismo e sinala de forma inconexa a importancia de posuír metais preciosos para un país.

Describe brevemente e con corrección as características e as propostas básicas do mercantilismo sinalando a importancia de posuír metais preciosos para un país e a relevancia do desenvolvemento da produción agrícola e manufactureira como medio para lograr adquirir metais preciosos.

Describe as características e as propostas básicas do mercantilismo, explica os motivos polos que é importante posuír metais preciosos para un país segundo esta teoría e comenta a relevancia do desenvolvemento da produción agrícola e manufactureira como medio para lograr adquirir metais preciosos.

Analiza as características e as propostas básicas do mercantilismo, explica os motivos polos que é importante posuír metais preciosos para un país segundo esta teoría, comenta a relevancia do desenvolvemento da produción agrícola e manufactureira como medio para lograr adquirir metais preciosos e realiza valoracións ou expresa opinións sobre esta teoría económica.

T. 14

P. 285 A. 04




3.10.1.6 Identifica as características do absolutismo e da monarquía autoritaria describindo con detalle as súas diferenzas.

Amosa desconocimiento ou dificultades para caracterizar a monarquía autoritaria e o absolutismo sen chegar a sinalar ningún trazo destes sistemas de goberno.

Sinala algunhas características relevantes do absolutismo e da monarquía autoritaria sen chegar a describilas nin a comparar ambos os dous sistemas de goberno.

Describe de forma adecuada as características do absolutismo e da monarquía autoritaria e cita ou explica brevemente as súas diferenzas máis relevantes.

Describe de forma detallada as características do absolutismo e da monarquía autoritaria e explica de forma razoada as súas diferenzas máis relevantes.

T. 14

P. 285 A. 06

Aprender a aprender


302




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE





ou procura de


data na que se

produciu a voda de

Luís XIV coa infanta

María Teresa de

Austria e relaciónao

con algúns datos do

libro que propón unha

actividade.


Localiza de forma autónoma a data na que casou Luís XIV sen chegar a identificar quen é a infanta María Teresa nin a relacionar este dato con outros contidos do tema.

Localiza de forma autónoma a data na que casou Luís XIV e recoñece e explica brevemente quen era a infanta María Teresa.

Localiza de forma autónoma a data na que casou Luís XIV, recoñece quen é a infanta María Teresa e relaciona estes datos coa data na que realizó unha viaxe unha das damas de acompañamento de María Teresa..

T. 14

P. 287 A. 01

Dixital





ou procura de


data na que se

produciu a voda de

Luís XIV coa infanta

María Teresa de

Austria e relaciónao

con algúns datos do

libro que propón unha

actividade.


Localiza de forma autónoma a data na que se casó Luís XIV sen chegar a identificar quen é a infanta María Teresa nin a relacionar este dato con outros contidos do tema.

Localiza de forma autónoma a data na que se casó Luís XIV e recoñece e explica brevemente quen era a infanta María Teresa.

Localiza de forma autónoma a data na que se casó Luís XIV, recoñece quen é a infanta María Teresa e relaciona estes datos coa data na que realizó unha viaxe unha das damas de acompañamento de María Teresa..

T. 14

P. 287 A. 01

Dixital



3.10.1.7 Describe como era a vida palaciá na corte de Luís XIV e explica o papel que tiña o protocolo na vida cotiá da realeza cortesá.

Sinala de forma illada e inconexa algún trazo da vida cortesá en época de Luís XIV.

Describe brevemente e con corrección como era a vida cortesá en época de Luís XIV e indica o protocolo que seguía algunha actividade da vida cotiá palaciá.

Describe con certo grao de detalle como era a vida cortesá en época de Luís XIV e explica o protocolo que seguían algunhas actividades da vida cotiá palaciá.

Describe con precisión e detalle como era a vida cortesá en época de Luís XIV e explica o protocolo que seguían as actividades máis importantes da vida cotiá palaciá.

T. 14

P. 287 A. 03



303




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.10.1.8 Recrea nunha carta simulada a celebración dunha recepción en Versalles comentando o ambiente, as comidas e os personaxes desta recepción.

Redacta un texto sobre a celebración dunha recepción en Versalles pouco estruturado e detallado amosando unha baixa comprensión ou coñecemento deste aspecto da vida na Corte de Luís XIV.

Redacta un texto breve e incompleto sobre a celebración dunha recepción en Versalles amosando un coñecemento adecuado deste aspecto da vida cotiá na Corte de Luís XIV.

Redacta un texto dunha extensión media sobre a celebración dunha recepción en Versalles amosando un bo coñecemento deste aspecto da vida cotiá na Corte de Luís XIV.

Redacta un texto extenso sobre a celebración dunha recepción en Versalles amosando un coñecemento exhaustivo deste aspecto da vida cotiá na Corte de Luís XIV.

T. 14

P. 287 A. 05




3.10.1.9 Caracteriza o hábeas corpus, a súa importancia xurídica e política así como a súa vixencia na actualidade a partir da análise dun texto histórico no que establece esta institución xurídica.

Entende de forma imprecisa ou inexacta que é o hábeas corpus relacionándoo coa protección dos individuos contra as detencións arbitrarias.

Establece con claridade que o hábeas ten como obxectivo protexer os individuos contra as detencións arbitrarias e sinala a súa importancia como parte fundamental dun sistema político parlamentario.

Establece con claridade que o hábeas ten como obxectivo protexer os individuos contra as detencións arbitrarias, explica a súa importancia como parte fundamental dun sistema político parlamentario e explica a súa vixencia nos sistemas democráticos actuais.

Establece con claridade que o hábeas ten como obxectivo protexer os individuos contra as detencións arbitrarias, explica a súa importancia como parte fundamental dun sistema político parlamentario contrastándolo cos sistemas políticos absolutistas e explica a necesidade de respectar o hábeas corpus como base dos sistemas democráticos actuais.

T. 14

P. 288 A. 01

Dixital


304




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.10.1.10 Redacta un texto explicativo detallado describindo a revolución de 1642 en Inglaterra e a instauración dun sistema republicano sinalando as causas da súa desaparición en 1660.

Sinala de forma imprecisa algúns feitos relacionados coa primeira revolución na Inglaterra do século XVII e ten dificultades para determinar con claridade as causas da proclamación da República en 1649.

Identifica e describe brevemente e con corrección os feitos relacionados coa primeira revolución na Inglaterra do século XVII e explica de forma concisa as causas da proclamación da República de 1649.

Identifica e describe adecuadamente os feitos relacionados coa primeira revolución na Inglaterra do século XVII diferenciando e explicando as principais causas e factores que deron orixe a estes conflitos e sinalando cal destes enfrontamentos foi o máis grave a proclamación da República de 1649 e sinalando as causas da desaparición do réxime republicano.

Identifica e describe con detalle os feitos relacionados coa primeira revolución na Inglaterra do século XVII diferenciando e explicando as principais causas e factores que deron orixe a estes conflitos e sinalando cal destes enfrontamentos foi o máis grave a proclamación da República de 1649 e describindo adecuadamente as causas da desaparición do réxime republicano.

T. 14

P. 289 A. 02

Sociais e cívicas



3.10.1.11 Describe como o Parlamento inglés limitaba o poder real no século XVII a partir da interpretación dun esquema e comenta por que o sistema político inglés non é unha monarquía absolutista.

Identifica as institucións do sistema político inglés e ten dificultades para comprender como o Parlamento limita o poder do rei no sistema político inglés.

Identifica as institucións do sistema político inglés, sinala que o Parlamento controla ao Goberno elixido polo rei e comenta as diferenzas entre o sistema político inglés e a monarquía absolutista.

Describe de forma adecuada o funcionamento das institucións do sistema político inglés explicando o seu funcionamento e o control que exerce o Parlamento sobre o rei e o seu goberno e describe adecuadamente as diferenzas entre o sistema político inglés e a monarquía absolutista.

Describe de forma detallada o funcionamento das institucións do sistema político inglés explicando o seu funcionamento e o control que exerce o Parlamento sobre o rei e o seu goberno e compra de forma exhaustiva as diferenzas existentes entre o sistema político inglés e a monarquía absolutista.

T. 14

P. 289 A. 06

Sociais e cívicas


305




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.10.1.12 Explica se, segundo os parámetros actuais, o primeiro Parlamento inglés pode ser considerado ou non un sistema totalmente democrático e argumenta a resposta.

Amosa escaso interese na actividade proposta e non chega a explicitar ningunha opinión ou razoamento sobre a cuestión proposta.

Explica se o primeiro Parlamento inglés pode ser considerado ou non como un sistema totalmente democrático argumentando a súa resposta de forma pouco clara ou confusa

Explica se o primeiro Parlamento inglés pode ser considerado ou non como un sistema totalmente democrático e argumenta breve e correctamente a súa resposta.

Explica se o primeiro Parlamento inglés pode ser considerado ou non como un sistema totalmente democrático, argumenta correctamente a súa resposta, e extrae conclusións ou realiza valoracións ao respecto.

T. 14

P. 289 A. 07




3.13.1.12 Identifica a divisións relixiosas existentes na Europa do século XVII e expresa unha opinión persoal sobre como está división relixiosa contribuíu á existencia de conflitos en Europa.

Identifica de forma incompleta as principais relixións existentes na Europa do século XVII sen chegar a establecer ningún tipo de relación ente esta división relixiosa e a existencia de conflitos en Europa.

Describe de forma moi concisa as divisións relixiosas existentes na Europa do século XVII e sinala que esta división relixiosa favoreceu a existencia de conflitos sen xustificar nin argumentar o seu afirmación.

Describe adecuadamente as divisións relixiosas existentes na Europa do século XVII e explica de forma breve e argumentos simples como esta división relixiosa favoreceu a existencia de conflitos.

Describe adecuadamente as divisións relixiosas existentes na Europa do século XVII e explica con precisión e argumentos elaborados como esta división relixiosa favoreceu a existencia de conflitos.

T. 14

P. 291 A. 01




3.13.1.13 Recoñece e describe as concepcións do poder político e da economía que se enfrontaron no século XVII analizando as causas deste enfrontamento.

Amosa dificultades de comprensión dos contidos do tema e non é capaz de sinalar con claridade as concepcións do poder político e da economía que se produciron no século XVII.

Sinala o enfrontamento existente entre os Estados-nación e os imperios, por unha parte, e entre a burguesía e a aristocracia sen detallar as súas causas.

Describe brevemente o enfrontamento existente entre os Estados-nación e os imperios, por unha parte, e entre a burguesía e a aristocracia amosando unha comprensión adecuada de ambos os dous enfrontamentos.

Describe con certo grao de detalle o enfrontamento existente entre os Estados-nación e os imperios, por unha parte, e entre a burguesía e a aristocracia amosando unha comprensión precisa de ambos os dous enfrontamentos.

T. 14

P. 291 A. 03

Aprender a aprender


306




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.13.1.14 Explica as consecuencias que supuxo a Paz de Westfalia respecto ao mapa político de Europa e a concepción da liberdade relixiosa.

Describe de forma imprecisa e sen empregar o léxico adecuado algún dos cambios que se produciu no mapa político de Europa trala Paz de Westfalia.

Describe, empregando un léxico adecuado, os cambios máis relevantes do mapa político de Europa trala Paz de Westfalia e sinala que tras este acordo se produciu un progreso da idea de liberdade e tolerancia relixiosa.

Explica adecuadamente os cambios máis relevantes do mapa político de Europa trala Paz de Westfalia, comenta brevemente o predomino dos Estados-nación e das monarquías absolutistas e sinala que tras este acordo se produciu un progreso da idea de liberdade e tolerancia relixiosa.

Explica, de forma precisa, detallada e empregando o léxico adecuado, os cambios máis relevantes do mapa político de Europa trala Paz de Westfalia, describe con detalle o predomino dos Estados-nación e das monarquías absolutistas e comenta como tras este acordo se produciu un progreso da idea de liberdade e tolerancia relixiosa.

T. 14

P. 291 A. 04

Aprender a aprender



3.13.1.15 Analiza un mapa histórico sobre a división relixiosa da Europa do século XVII e axúdase del para caracterizar o desenvolvemento e as causas do conflito iniciado en Bohemia en 1618.

Recoñece de forma moi vaga o tema do mapa e necesita soporte docente ou dun compañeiro para interpretar o mapa e realizar as actividades propostas.

Interpreta o mapa sobre a división relixiosa da Europa do século XVII sinalando algunha das áreas de influencia das diferentes relixións neste período e as causas do conflito iniciado en Bohemia en 1618.

Interpreta o mapa sobre a división relixiosa da Europa do século XVII sinalando as áreas de influencia das diferentes relixións neste período, describe as causas do conflito iniciado en Bohemia en 1618 e esboza unha breve explicación sobre o desenvolvemento do conflito.

Interpreta o mapa sobre a división relixiosa da Europa do século XVII sinalando as áreas de influencia das diferentes relixións neste período, caracteriza as causas do conflito iniciado en Bohemia en 1618 e explicación con detalle o desenvolvemento do conflito e e a súa posterior retomación.

T. 14

P. 293 A. 01



307




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.13.1.16 Redacta un texto explicativo detallado no que describe a guerra entre Francia e os Habsburgo e as súas causas.

Esboza unha explicación incompleta e pouco detallada sobre a guerra entre Francia e os Habsburgo sinalando de forma errónea ou imprecisa causas deste conflito.

Identifica e describe brevemente a guerra entre Francia e os Habsburgo sinalando de forma concisa a orixe político deste enfrontamento e establecendo que a intervención de Francia no conflito non foi por motivos políticos.

Identifica e describe adecuadamente a guerra entre Francia e os Habsburgo explicando a orixe política deste enfrontamento e establecendo que a intervención de Francia no conflito non foi por motivos políticos.

Identifica e describe con detalle a guerra entre Francia e os Habsburgo, explica a orixe político deste enfrontamento, establece que a intervención de Francia no conflito non foi por motivos políticos e sinala como concluíu o conflito.

T. 14

P. 293 A. 03




3.13.1.17 Caracteriza con detalle as causas que fixeron da guerra dos Trinta Anos unha guerra tan prolongada e explica as consecuencias do conflito sobre a poboación europea.

Sinala que a guerra durou trinta anos e que lle afectou negativamente á poboación sen achegar máis datos nin describir as consecuencias do conflito.

Indica que a guerra foi moi prolongada debido á gran cantidade de recursos que se empregaron nela e explica brevemente como empobreceu a poboación europea e as finanzas dos Estados en conflito.

Indica que a guerra foi moi prolongada debido á gran cantidade de recursos que se empregaron nela, describe brevemente cales foron os custos da guerra e caracteriza como empobreceu a poboación europea e as finanzas dos Estados en conflito.

Comenta que a guerra foi moi prolongada debido á gran cantidade de recursos que se empregaron nela, describe cales foron os custos da guerra e caracteriza como empobreceu a poboación europea e as finanzas dos Estados en conflito e como paralizou o conxunto da economía europea.

T. 14

P. 293 A. 04

Aprender a aprender


308




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.10.1.13 Interpreta e compara dos textos de Bossuet e Locke como fonte de coñecemento histórico para analizar e caracterizar o absolutismo e o liberalismo.

Identifica os textos como históricos e recoñece que tratan de dos sistemas políticos diferenciados sen chegar a alcanzar unha comprensión clara da información exposto nos textos sobre o liberalismo e o absolutismo.

Explica brevemente o contido dos textos propostos, identifica os sistemas políticos descritos en cada texto e esboza unha explicación sobre as características de cada sistema político descrito nos textos sen establecer con claridade as diferenzas entre absolutismo e liberalismo.

Explica adecuadamente o contido dos textos propostos, identifica os sistemas políticos descritos en cada texto, explica correctamente as características de cada sistema político descrito nos textos e realiza unha comparación entre ambos os dous textos establecendo con claridade as diferenzas entre absolutismo e liberalismo.

Explica con certo grao de detalle o contido dos textos propostos, identifica os sistemas políticos descritos en cada texto, explica detidamente as características de cada sistema político descrito nos textos e realiza unha comparación entre ambos os dous textos establecendo con claridade as diferenzas entre absolutismo e liberalismo e realizando valoracións persoais sobre ambos os dous textos.

T. 14


Aprender a aprender



3.3.2.2 Elabora un eixe cronolóxico que comprenda as diferentes etapas e algúns sucesos clave da Europa do século XVII.

Ten dificultades para elaborar un eixe cronolóxico que comprenda as diferentes etapas e sucesos clave da Europa do século XVII incluso con axuda docente.

Elabora con erros un eixe cronolóxico que comprende as diferentes etapas e sucesos clave da Europa do século XVII.

Elabora un eixe cronolóxico de forma correcta pero no que falta algún dato sobre as diferentes etapas e sucesos clave da Europa do século XVII.

Elabora perfectamente un eixe cronolóxico que comprende as diferentes etapas e sucesos clave da Europa do século XVII.

T. 14


Aprender a aprender


309




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.1.1.19 Elabora unha narración na que describe a vida cotiá nun palacio nobiliario do século XVII axudándose da análise pautada dunha ilustración dun palacio e dos contidos do tema.

Cita algún trazo ou aspecto dun palacio nobiliario do século XVII e da vida cotiá nel de forma imprecisa e sen chegar a elaborar un texto narrativo.

Elabora un texto narrativo breve no que explica de forma incompleta diferentes aspectos dun palacio nobiliario do século XVII e da vida cotiá nel.

Elabora un texto narrativo dunha extensión media no que explica de forma adecuada os principais aspectos dun palacio nobiliario do século XVII e da vida cotiá nel.

Elabora un texto narrativo extenso no que explica de forma precisa e detallada os principais aspectos dun palacio nobiliario do século XVII e da vida cotiá nel.

T. 14

P. 295 A. 02 Relato histórico




3.2.1.43 Planifica, prepara e estrutura a información obtida sobre os pais peregrinos dos Estados Unidos e o día de Acción de Grazas para redactar correctamente textos sobre estas cuestións.

Elabora informes de documentos ou textos sinxelos adaptados polo docente ás capacidades do alumno e ten dificultades para entender o contido ou o léxico de textos históricos.


Realiza procuras de información sobre cuestións ou contidos sinxelos de carácter científico, histórico e sintetiza a información obtida seguindo un guión previamente establecido.

Busca información sobre cuestións ou contidos científicos, históricos que teñen certa complexidade seguindo un guión previamente establecido.

T. 14





3.2.2.43 Planifica, prepara e estrutura a información obtida sobre os pais peregrinos de Estados Unidos e o día de Acción de Grazas para redactar correctamente textos sobre estas cuestións.

Elabora informes de documentos ou textos sinxelos adaptados polo docente ás capacidades do alumno e ten dificultades para entender o contido ou o léxico de textos históricos.


Realiza procuras de información sobre cuestións ou contidos sinxelos de carácter científico, histórico e sintetiza a información obtida seguindo un guión previamente establecido.

Busca información sobre cuestións ou contidos científicos, históricos que teñen certa complexidade seguindo un guión previamente establecido.

T. 14




310




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.8.1.24 Describe con detalle a galería dos espellos do palacio de Versalles a partir da resposta a un completo cuestionario sobre as súas características arquitectónicas e os seus usos.

Identifica a galería dos espellos como unha estancia do palacio de Versalles e sinala de forma inconexa algunha das súas características arquitectónicas.

Identifica a galería dos espellos como unha estancia do palacio de Versalles e describe brevemente o seu aspecto e as súas características propias do estilo barroco.

Identifica a galería dos espellos como unha estancia do palacio de Versalles, sinala a función para a que se empregaba, describe o seu aspecto e caracteriza adecuadamente os elementos ou trazos propios do estilo barroco desta obra.

Identifica a galería dos espellos como unha estancia do palacio de Versalles, sinala a función para a que se empregaba, caracteriza con detalle os elementos ou trazos propios do estilo barroco desta obra e realiza algunha valoración ou expresa opinións persoais sobre esta estancia.

T. 14

P. 296 A. 04 A arte no seu contexto




3.1.1.20 Reflexiona sobre a necesidade ou non de realizar unha declaración de guerra en determinados contextos e participa nun debate sobre esta cuestión empregando argumentos e razoamentos lóxicos para explicar ou expresar o seu posicionamento.

Amosa pouco interese no tema de debate proposto e contesta de forma moi breve preguntas concretas do docente ou doutros compañeiros sobre determinados aspectos do tema de debate proposto.

Intervén no debate, se esfuerza en reflexionar sobre a cuestión proposta e emprega razoamentos lóxicos ou argumentos válidos para opinar sobre o tema de debate proposto a partir das pautas establecidas na actividade.

Intervén no debate, reflexiona sobre a cuestión proposta, emprega razoamentos lóxicos ou argumentos sólidos para opinar sobre o tema de debate proposto a partir das pautas establecidas na actividade e complementa as súas intervencións con contidos do libro ou coñecementos previos.

Intervén no debate, reflexiona sobre a cuestión proposta, emprega razoamentos lóxicos ou argumentos sólidos para opinar sobre o tema de debate proposto a partir das pautas establecidas na actividade, complementa as súas intervencións con contidos do libro ou coñecementos previos e realiza achegas propia elaborando as súas propias conclusións.

T. 14




311




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.1.1.21 Explica o cambio na mentalidade científica do século XVII detallando os principais trazos e as súas diferenzas máis destacadas en relación á mentalidade científica de épocas anteriores.

Enumera algún trazo da mentalidade científica do século XVII de forma inconexa e amosa un baixo grao de coñecemento e comprensión esta nova forma de entender a ciencia.

Explica brevemente e de forma incompleta a maioría dos trazos, ideais e características da mentalidade científica do século XVII e sinala algunhas diferenzas en relación á mentalidade científica de épocas anteriores..

Explica adecuadamente todos ou a maioría dos trazos, ideais e características do relevantes do pensamento humanista.

Explica de forma detallada os trazos, ideais e características do relevantes do pensamento humanista achegando exemplos e argumentando as súas afirmacións.

T. 15

P. 301 A. 01




3.1.1.22 Identifica en que consiste o método científico ou hipotético dedutivo desenvolto no século XVII e describe os pasos que se seguen neste método.

Enumera algún dos pasos que se seguen o método científico ou hipotético dedutivo.

Enumera varios dos pasos que se seguen no método científico ou hipotético dedutivo.

Enumera varios dos pasos que se seguen no método científico ou hipotético dedutivo e descríbeos utilizando termos sinxelos.

Identifica en que consiste o método científico ou hipotético dedutivo e describe utilizando o vocabulario científico adecuado os pasos que se seguen nesta metodoloxía.

T. 15

P. 301 A. 02




3.1.1.23 Recoñece os campos da ciencia nos que se realizaron avances durante o século XVII e enuncia os principais progresos que se levaron a cabo en cada campo científico.

Enuncia de forma illada algúns campos da ciencia nos que se produciron progresos durante o século XVII sen explicar nin sinalar exemplos deste progreso.

Enuncia de forma incompleta os campos da ciencia nos que se produciron progresos durante o século XVII e ocasionalmente sinala exemplos dos avances científicos da época.

Enuncia os campos da ciencia nos que se produciron progresos durante o século XVII e sinala exemplos dos avances científicos da época en cada un dos campos da ciencia sinalados.

Enuncia os campos da ciencia nos que se produciron progresos durante o século XVII, sinala exemplos dos avances científicos da época en cada un dos campos da ciencia sinalados e explica brevemente en que consistiu este progreso e quen foi o seu autor.

T. 15

P. 301 A. 04



312




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.1.1.24 Explica de forma razoada e argumentada por que se considera que no século XVII se produciu unha revolución científica.

Sabe que no século XVII se produciu unha revolución científica sen achegar explicacións sobre que consideramos como revolución científica nin por que neste período se produciu unha revolución científica.

Sinala de forma concisa e pouco argumentada que o século XVII foi unha época na que se produciu unha revolución científica debido ao gran número de descubrimentos e avances científicos que se produciron neste período.

Explica que o século XVII foi unha época na que se produciu unha revolución científica debido ao gran número de descubrimentos e avances científicos que se produciron neste período e apóiase en argumentos e exemplos que reforzan as súas explicacións sobre esta cuestión.

Explica que o século XVII foi unha época na que se produciu unha revolución científica debido ao gran número de descubrimentos e avances científicos que se produciron neste período, apóiase en argumentos e exemplos que reforzan as súas explicacións sobre esta cuestión e realiza comparacións con outros períodos de avance científico.

T. 15

P. 301 A. 05




3.2.1.44 Describe detalladamente a revolución copernicana analizando as diferenzas entre a súa concepción do Universo e a de Ptolomeo a partir do estudo de ilustracións e un texto expositivo.

Indica de forma descontextualizada que Copérnico concebía o universo de forma diferente a Ptolomeo e amosa unha baixa comprensión das diferenzas entre o xeocentrismo de Ptolomeo e o heliocentrismo de Copérnico.

Sinala que a concepción do Universo de Ptolomeo era xeocentrista e a de Copérnico heliocentrista e esboza unha breve explicación sobre as diferenzas entre ambas as dúas concepcións do Universo.

Explica que a concepción do Universo de Ptolomeo era xeocentrista e a de Copérnico heliocentrista, compara adecuadamente ambas as dúas concepcións do Universo e describe brevemente as teorías de Copérnico.

Explica que a concepción do Universo de Ptolomeo era xeocentrista e a de Copérnico heliocentrista, compara con detalle ambas as dúas concepcións do Universo, describe as teorías de Copérnico e esboza unha breve reflexión sobre as repercusións culturais e científicas do modelo heliocentrista.

T. 15

P. 303 A. 02

Competencia matemáticas e competencias básicas en ciencia e en tecnoloxía


313




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.44 Describe detalladamente a revolución copernicana analizando as diferenzas entre a súa concepción do Universo e a de Ptolomeo a partir do estudo de ilustracións e un texto expositivo.

Indica de forma descontextualizada que Copérnico concebía o universo de forma diferente a Ptolomeo e amosa unha baixa comprensión das diferenzas entre o xeocentrismo de Ptolomeo e o heliocentrismo de Copérnico.

Sinala que a concepción do Universo de Ptolomeo era xeocentrista e a de Copérnico heliocentrista e esboza unha breve explicación sobre as diferenzas entre ambas as dúas concepcións do Universo.

Explica que a concepción do Universo de Ptolomeo era xeocentrista e a de Copérnico heliocentrista, compara adecuadamente ambas as dúas concepcións do Universo e describe brevemente as teorías de Copérnico.

Explica que a concepción do Universo de Ptolomeo era xeocentrista e a de Copérnico heliocentrista, compara con detalle ambas as dúas concepcións do Universo, describe as teorías de Copérnico e esboza unha breve reflexión sobre as repercusións culturais e científicas do modelo heliocentrista.

T. 15

P. 303 A. 02

Competencia matemáticas e competencias básicas en ciencia e en tecnoloxía



3.1.1.25 Redacta un texto explicativo detallado caracterizando as teorías científicas, os descubrimentos e os inventos de Galileo Galilei.

Esboza unha explicación incompleta e pouco detallada sobre as teorías científicas de Galileo Galilei sinalando de forma imprecisa algún dos seus descubrimentos ou inventos.

Describe brevemente e con corrección as teorías científicas de Galileo Galilei explicando de forma concisa algúns dos seus descubrimentos ou inventos.

Describe adecuadamente as teorías científicas de Galileo Galilei identificando e explicando os seus descubrimentos ou inventos máis relevantes.

Describe con detalle as teorías científicas de Galileo Galilei identificando e explicando os seus descubrimentos ou inventos máis relevantes e valorando a súa importancia científica e cultural.

T. 15

P. 303 A. 04



314




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.1.1.26 Explica o proceso de condena e abxuración de Galileo polo que o científico foi obrigado a negar a validez dos seus propios descubrimentos a partir dun cuestionario.

Identifica de forma vaga e inexacta en que consistiu o proceso ao que foi sometido Galileo sen chegar a comprender as causas da oposición Igrexa a Galileo e os motivos da súa condena.

Sinala os motivos polos que a Igrexa someteu a xuízo a Galileo e esboza unha explicación breve sobre a abxuración de Galileo.

Explica adecuadamente os motivos polos que a Igrexa someteu a xuízo a Galileo e esboza unha explicación breve sobre a acusación de herexía, a condena e a abxuración de Galileo.

Explica con certo grao de detalle os motivos polos que a Igrexa someteu a xuízo a Galileo e explica detidamente a acusación de herexía, a condena e a abxuración de Galileo enriquecendo a súa explicación con opinións ou achegas propias.

T. 15

P. 303 A. 06

Aprender a aprender



3.2.1.45 Recorre a diferentes fontes, pinturas e textos, para obter información e reflexionar sobre o episodio da condena e abxuración de Galileo tras expor as súas teorías científicas.

Explica de forma incompleta ou errónea en que consistiu o episodio da condena e abxuración de Galileo e ten dificultades para comprender o suceso e as súas repercusións.

Explica de forma aproximada en que consistiu o episodio da condena e abxuración de Galileo e interpreta con axuda ou pautas do docente a pintura e os textos propostos para ofrecer algún detalle ou reflexión sobre a cuestión proposta.

Explica de forma adecuada en que consistiu o episodio da condena e abxuración de Galileo e interpreta e axúdase da pintura e os textos propostos para esbozar algunha explicación ou opinión sobre os motivos da abxuración de Galileo.

en que consistiu o episodio da condena e abxuración de Galileo e interpreta e axúdase da pintura e os textos propostos para analizar e expor de forma razoada e argumentada cales foron os motivos da abxuración de Galileo.

T. 15

P. 303 A. 07

Aprender a aprender


315




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.2.45 Recorre a diferentes fontes, pinturas e textos, para obter información e reflexionar sobre o episodio da condena e abxuración de Galileo tras expor as súas teorías científicas.

Explica de forma incompleta ou errónea en que consistiu o episodio da condena e abxuración de Galileo e ten dificultades para comprender o suceso e as súas repercusións.

Explica de forma aproximada en que consistiu o episodio da condena e abxuración de Galileo e interpreta con axuda ou pautas do docente a pintura e os textos propostos para ofrecer algún detalle ou reflexión sobre a cuestión proposta.

Explica de forma adecuada en que consistiu o episodio da condena e abxuración de Galileo e interpreta e axúdase da pintura e os textos propostos para esbozar algunha explicación ou opinión sobre os motivos da abxuración de Galileo.

en que consistiu o episodio da condena e abxuración de Galileo e interpreta e axúdase da pintura e os textos propostos para analizar e expor de forma razoada e argumentada cales foron os motivos da abxuración de Galileo.

T. 15

P. 303 A. 07

Aprender a aprender



3.1.1.27 Expón unha opinión persoal argumentada sobre a compatibilidade dos argumentos empregados pola Igrexa para condenar a Galileo Galilei co pensamento científico.

Segue pautas ou responde preguntas directas do docente sobre o tema de reflexión proposto e amosa dificultades para reflexionar de forma autónoma ou expresar opinións sobre a cuestión proposta.

Sinala algunha opinión ou idea propia sobre a compatibilidade dos argumentos empregados pola Igrexa para condenar a Galileo Galilei co pensamento científico e necesita axuda docente ocasional para elaborar unha argumentación elaborada sobre a cuestión proposta.

Expón opinións propias argumentadas de forma adecuada e con autonomía sobre a compatibilidade dos argumentos empregados pola Igrexa para condenar a Galileo Galilei co pensamento científico.

Expón opinións propias argumentadas de forma eficaz e con autonomía sobre a compatibilidade dos argumentos empregados pola Igrexa para condenar a Galileo Galilei co pensamento científico amosando un elevado coñecemento do tema proposto e un bo dominio da linguaxe.

T. 15

P. 303 A. 08



316




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.9.1.5 Redacta unha explicación detallando os principais trazos da arte barroca a partir dos contidos do tema e da realización dunha comparación coa arte renacentista.

Enumera algún trazo da arte barroca de forma inconexa e amosa un baixo grao de coñecemento do Barroco e das súas diferenzas con respecto á arte renacentista.

Explica brevemente e de forma incompleta a maioría dos trazos e características da arte barroca e sinala algunha diferenza con respecto á arte renacentista.

Explica adecuadamente todos ou a maioría dos trazos e características relevantes da arte barroca e describe brevemente as principais diferenzas ente a arte barroca e a arte renacentista.

Explica de forma detallada os trazos e características do relevantes da arte barroca e describe as principais diferenzas ente a arte barroca e a arte renacentista achegando exemplos e argumentando as súas afirmacións.

T. 15

P. 305 A. 01




3.9.1.6 Establece unha relación clara entre as características da arte barroca co contexto histórico no que xurdiu e coa súa función de promover as ideas da Contrarreforma.

Repite de forma inconexa frases que aparecen no libro de texto sobre o Barroco e a Contrarreforma sen comprender nin explicar claramente a relación entre ambos os dous.

Sinala de forma illada algunha características da arte barroca e a súa relación coa Contrarreforma amosando unha baixa comprensión do tema tratado.

Explica brevemente e de forma adecuada a relación da arte barroca coa Contrarreforma describindo a súa función relixiosa e os recursos artísticos que emprega para isto.

Explica con detalle e corrección a relación da arte barroca coa Contrarreforma describindo a súa función relixiosa e analizando e valorando os recursos artísticos que emprega para isto.

T. 15

P. 305 A. 02




3.9.1.7 Describe os significados e usos actuais do termo "barroco" apoiando as súas explicacións con exemplos.

Busca información sobre o termo barroco en dicionarios ou na Internet e copia as súas acepcións ou usos actuais sen comprender con claridade o significado dalgúns deles incluso con axuda docente.

Describe o significado actual varios usos ou acepcións actuais do termo barroco de forma esquemática ou incompleta e comprende de forma aproximada o seu significado.

Describe correctamente os principais usos ou acepcións actuais do termo barroco e expón algúns exemplos do uso de diversas acepcións actuais deste termo.

Describe correctamente e con detalle os principais usos ou acepcións actuais do termo barroco e expón exemplos do uso de cada unha das acepcións actuais deste termo.

T. 15

P. 305 A. 04



317




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.9.1.8 Caracteriza os principais trazos da arquitectura barroca.

Enumera algún trazo da arquitectura barroco de forma inconexa e amosa un baixo grao de coñecemento deste estilo arquitectónico.

Explica brevemente e de forma incompleta a maioría dos trazos e características da arquitectura barroca e sinala algúns dos seus principais elementos arquitectónicos.

Explica adecuadamente todos ou a maioría dos trazos e características relevantes da arquitectura barroca e describe brevemente os seus principais elementos arquitectónicos.

Explica de forma detallada os trazos e características do relevantes da arquitectura barroca e describe con certo grao de detalle, e achegando algún exemplo, os seus principais elementos arquitectónicos.

T. 15

P. 307 A. 02




3.9.1.9 Realiza unha procura de información na Internet ou outras fontes para localizar unha fotografía da fachada de San Carlo alle Quatro Fontane comentando a imaxe obtida e comparándola cun debuxo da igrexa barroca arquetípica.

Necesita pautas ou axuda docente para localizar a información na Internet ou outras fontes e para interpretar e comentar a fotografía da fachada de San Carlo alle Quatro Fontane.

Localiza de forma autónoma a imaxe proposta na Internet ou outras fontes e describe de forma imprecisa ou con erros as características da fachada de San Carlo alle Quatro Fontane sen comparar a imaxe co debuxo da igrexa barroca arquetípica.

Localiza de forma autónoma a imaxe proposta na Internet ou outras fontes e describe adecuadamente as características da fachada de San Carlo alle Quatro Fontane sinalando algunhas semellanzas e diferenzas entre San Carlo e o debuxo da igrexa barroca arquetípica.

Localiza de forma autónoma a imaxe proposta na Internet ou outras fontes e describe con detalle as características da fachada de San Carlo alle Quatro Fontane realizando unha comparación exhaustiva entre San Carlo alle Quatro Fontane e o debuxo da igrexa barroca arquetípica.

T. 15

P. 307 A. 03

Dixital



3.9.1.10 Redacta unha explicación detallando os principais trazos da escultura barroca a partir dos contidos do tema e da realización dunha comparación coa escultura renacentista.

Enumera algún trazo da escultura barroca de forma inconexa e amosa un baixo grao de coñecemento deste estilo escultórico e das súas diferenzas con respecto á escultura renacentista.

Explica brevemente e de forma incompleta a maioría dos trazos e características da escultura barroca e sinala algunha diferenza con respecto á escultura renacentista.

Explica adecuadamente todos ou a maioría dos trazos e características relevantes da escultura barroca e describe brevemente as principais diferenzas ente a escultura barroca e a escultura renacentista.

Explica de forma detallada os trazos e características do relevantes da escultura barroca e describe as principais diferenzas ente a escultura barroca e a escultura renacentista achegando exemplos e argumentando as súas afirmacións.

T. 15

P. 307 A. 04

Aprender a aprender


318




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.8.1.25 Describe a

influencia do

manierismo na

escultura barroca

sinalando os puntos

comúns entre ambos

os dous estilos

escultóricos.

Sinala de forma inconexa algún dos trazos que comparten o manierismo e a escultura barroca.

Sinala os principais trazos ou intereses que comparten o manierismo e a escultura barroca sen detallar ou explicar as súas afirmacións.

Describe de forma breve e con corrección os principais trazos ou intereses que comparten o manierismo e a escultura barroca axudándose de forma ocasional en esculturas representadas no libro a modo de exemplo.

Describe con detalle e corrección os principais trazos ou intereses que comparten o manierismo e a escultura barroca apoiando as súas opinións ou afirmacións con exemplos ou argumentos sólidos a partir de exemplos extraídos de esculturas representadas no libro.

T. 15

P. 307 A. 06

Aprender a aprender



3.12.3.17 Recrea nun texto breve e con axuda dun cuestionario a realización dunha viaxe a América dun sacerdote español no século XVII.

Redacta un texto sobre a realización dunha viaxe a América dun sacerdote español no século XVII pouco estruturado e sen responder algunhas das preguntas propostas na actividade.

Redacta correctamente un texto breve no que responde de forma imprecisa as preguntas propostas na actividade sobre a realización dunha viaxe a América dun sacerdote español no século XVII.

Redacta correctamente un texto dunha extensión media no que responde de forma adecuada as preguntas propostas na actividade sobre a realización dunha viaxe a América dun sacerdote español no século XVII.

Redacta correctamente un texto extenso sobre a realización dunha viaxe a América dun sacerdote español no século XVII respondiendo a todas as cuestións propostas na actividade e amosando un coñecemento exhaustivo do tema proposto.

T. 15

P. 309 A. 01



319




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.9.1.11 Describe as principais preocupacións e trazos comúns dos pintores do Barroco e identifica estas características nunha pintura de Caravaggio.

Sinala algunha das preocupacións dos pintores barrocos sen contextualizala no estilo pictórico nin describila.

Identifica e describe brevemente algunhas das principais preocupacións e trazos comúns dos pintores do Barroco.

Identifica e describe adecuadamente as principais preocupacións e trazos comúns dos pintores do Barroco sinalado a presenza dalgúns destes trazos nunha pintura de Caravaggio.

Identifica e describe con detalle as principais preocupacións e trazos comúns dos pintores do Barroco identificando e describindo os trazos pictóricos barrocos presentes nunha pintura de Caravaggio.

T. 15

P. 311 A. 01




3.9.1.13 Describe con detalle a pintura holandesa do século XVII a partir da resposta a un cuestionario.

Contesta parcialmente ou con erros as preguntas propostas e amosa un baixo grao de coñecemento da pintura holandesa do século XVII.

Contesta con respostas concisas que extrae ou copia do libro de texto sen explicar nin argumentar as súas respostas.

Contesta adecuadamente as preguntas propostas na actividade xustificando ou argumentando de forma adecuada as súas respostas.

Contesta con precisión e con detalle as preguntas propostas na actividade xustificando ou argumentando de forma precisa as súas respostas e achegando exemplos para isto.

T. 15

P. 311 A. 03




3.9.1.12 Caracteriza os principais recursos técnicos empregados na pintura barroca para crear a terceira dimensión describindo como se empregan estes recursos técnicos nunha serie de pinturas.

Cita o nome dalgúns recursos técnicos empregados na pintura barroca sen describilos nin explicar como se empregan nas obras pictóricas propostas para crear a terceira dimensión.

Describe de forma concisa algúns recursos técnicos empregados na pintura barroca para crear a terceira dimensión e sinala algunhas obras pictóricas nas que se empregan estes recursos sen detallar de que forma se empregan.

Describe de forma adecuada os recursos técnicos empregados na pintura barroca para crear a terceira dimensión e describe brevemente como se empregan estes recursos nunha serie de obras pictóricas.

Describe detalladamente os recursos técnicos empregados na pintura barroca para crear a terceira dimensión e describe de forma exhaustiva como se empregan estes recursos nunha serie de obras pictóricas realizando valoracións ou achegas propias sobre as pinturas analizadas.

T. 15

P. 311 A. 04

Aprender a aprender


320




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.8.1.26 Caracteriza a pintura As Meninas de Velázqueza partir da resposta a un cuestionario sobre as súas características e o seu contexto cultural.

Recoñece a obra de arte proposta e sinala de forma inconexa algunha característica da escea que representa ou dos personaxes que aparecen na obra.

Recoñece a obra de arte proposta, describe brevemente a escea representada identificando os personaxes da pintura e esboza unha explicación incompleta sobre os recursos pictóricos que emprega o autor para conferir realismo e profundidade á súa obra.

Recoñece a obra de arte proposta, describe adecuadamente a escea representada identificando os personaxes da pintura e describe con claridade os recursos pictóricos que emprega o autor para conferir realismo e profundidade á súa obra.

Recoñece a obra de arte proposta, describe con detalle a escea representada identificando os personaxes da pintura e establece con claridade os recursos pictóricos que emprega o autor para conferir realismo e profundidade á súa obra e realiza algunha valoración sobre a relación de Velázquez coa monarquía hispánica a partir da obra proposta.

T. 15

P. 312 A. FichaArt




3.9.1.14 Describe os temas que trata a pintura barroca española e os recursos que emprega para amosar a realidade social da súa época.

Enumera algún dos temas que trata a pintura barroca española de forma inconexa e amosa un baixo grao de coñecemento deste estilo pictórico.

Explica brevemente e de forma incompleta os temas que trata a pintura barroca española e sinala algúns dos recursos que emprega para amosar a realidade social da súa época.

Explica adecuadamente os temas que trata a pintura barroca española e describe brevemente algúns dos recursos que emprega para amosar a realidade social da súa época.

Explica de forma detallada os temas que trata a pintura barroca española e describe con certo grao de detalle algúns dos recursos que emprega para amosar a realidade social da súa época achegando exemplos para isto.

T. 15

P. 313 A. 01



321




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.9.1.15 Describe o estilo pictórico de Velázquez sinalando os trazos que o caracterizan e o distinguen como o grande artista do Século de Ouro a través da información dunha páxina web.

Recoñece de forma imprecisa que Velázquez ten un estilo propio e diferenciado sen sinalar ou expor os trazos ou características estilísticas propias deste artista.

Cita algúns trazos estilísticos propios de Velázquez e comenta brevemente que este artista está considerado como o grande artista do Século de Ouro da pintura española.

Describe de forma sucinta algúns trazos estilísticos propios de Velázquez e comenta a partir da súa análise que este artista está considerado como o grande artista do Século de Ouro da pintura española.

Describe con detalle os principais trazos estilísticos propios do Velázquez, os exemplifica a partir da análise dalgunha das súas obras e comenta a partir da súa análise que este artista está considerado como o grande artista do Século de Ouro da pintura española

T. 15

P. 313 A. 03




3.8.1.27 Describe con detalle a pintura Interior da igrexa de San Odulfo Assendelf a partir da compleción dunha ficha artística sobre as súas características.





T. 15


Aprender a aprender


322




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.9.1.16 Identifica e diferenza nunha listaxe características da arte barroca e da arte renacentista sinalando unha obra de arte que caracterice cada un dos trazos da arte barroca e renacentista identificados.

Sinala características como propias da arte barroca e da arte renacentista de forma case aleatoria e con numerosos erros.

Sinala características como propias da arte barroca e da arte renacentista de forma razoada e comete algúns erros na clasificación de trazos como propios do Barroco ou do Renacemento.

Sinala características como propias da arte barroca e da arte renacentista correctamente ou con moi poucos erros e ocasionalmente sinala unha obra de arte que caracteriza algúns dos trazos da arte barroca e renacentista sinalados.

Sinala características como propias da arte barroca e da arte renacentista correctamente sinalando unha obra de arte que caracterice cada un dos trazos da arte barroca e renacentista identificados.

T. 15





3.8.1.28 Realiza unha análise detallada e exhaustiva dunha obra de arte aplicando un amplo conxunto de pautas e indicacións.





T. 15

P. 315 A. 02 A arte no seu contexto



323




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.2.1.46 Axúdase dun texto de Galileo como fonte de coñecemento histórico para analizar a concepción que tiña Galileo da ciencia e contrastala coa concepción aristotélica da ciencia que se mantiña en época de Galilei.

Identifica un texto como histórico e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a alcanzar unha comprensión clara do seu contido nin das concepcións da ciencia que aparecen nel.

Identifica un texto como histórico, comprende de forma aproximada o seu contido e sinala de forma imprecisa algunhas características da concepción que tiña Galileo da ciencia e da idea aristotélica da ciencia.

Le o texto histórico proposto de forma comprensiva e explica de forma aproximada as principais características da concepción que tiña Galileo da ciencia e da idea aristotélica da ciencia apoiándose para isto en frases do texto analizado.

Le o texto histórico proposto de forma comprensiva, explica adecuadamente as principais características da concepción que tiña Galileo da ciencia e da idea aristotélica da ciencia apoiándose para isto en frases do texto analizado e extrae conclusións propias que comunica de forma argumentada.

T. 15





3.2.2.46 Axúdase dun texto de Galileo como fonte de coñecemento histórico para analizar a concepción que tiña Galileo da ciencia e contrastala coa concepción aristotélica da ciencia que se mantiña en época de Galilei.

Identifica un texto como histórico e recoñece vagamente o seu tema sen chegar a alcanzar unha comprensión clara do seu contido nin das concepcións da ciencia que aparecen nel.

Identifica un texto como histórico, comprende de forma aproximada o seu contido e sinala de forma imprecisa algunhas características da concepción que tiña Galileo da ciencia e da idea aristotélica da ciencia.

Le o texto histórico proposto de forma comprensiva e explica de forma aproximada as principais características da concepción que tiña Galileo da ciencia e da idea aristotélica da ciencia apoiándose para isto en frases do texto analizado.

Le o texto histórico proposto de forma comprensiva, explica adecuadamente as principais características da concepción que tiña Galileo da ciencia e da idea aristotélica da ciencia apoiándose para isto en frases do texto analizado e extrae conclusións propias que comunica de forma argumentada.

T. 15




324




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE





ou procura de

información sobre o

calendario Xuliano e a

súa reforma en 1582 e

responde

adecuadamente un

cuestionario coa

información obtida.

Realiza procuras de información de forma autónoma ou con pouca axuda e necesita pautas ou orientacións para interpretar correctamente a información obtida e responder as preguntas propostas incluso con axuda docente.

Realiza procuras de información de forma autónoma, comprende a información obtida e responde con autonomía, de forma breve e con algúns erros as preguntas propostas na actividade.

Realiza procuras de información de forma autónoma, comprende a información obtida e responde correctamente, con autonomía e de forma breve as preguntas propostas na actividade.

Realiza procuras de información de forma autónoma, comprende a información obtida e responde correctamente, con autonomía e de forma detallada as preguntas propostas na actividade.

T. 15

P. 315 A. 04 Pasado e presente






ou procura de

información sobre o

calendario Xuliano e a

súa reforma en 1582 e

responde

adecuadamente un

cuestionario coa

información obtida.

Realiza procuras de información de forma autónoma ou con pouca axuda e necesita pautas ou orientacións para interpretar correctamente a información obtida e responder as preguntas propostas incluso con axuda docente.

Realiza procuras de información de forma autónoma, comprende a información obtida e responde con autonomía, de forma breve e con algúns erros as preguntas propostas na actividade.

Realiza procuras de información de forma autónoma, comprende a información obtida e responde correctamente, con autonomía e de forma breve as preguntas propostas na actividade.

Realiza procuras de información de forma autónoma, comprende a información obtida e responde correctamente, con autonomía e de forma detallada as preguntas propostas na actividade.

T. 15





3.1.1.28 Completa unha táboa clasificando unha serie de enunciados segundo correspondan ao pensamento da Antigüidade clásica, ao pensamento medieval dominado pola Igrexa ou ao pensamento científico dos séculos XVI e XVII.

Completa unha táboa sobre diferentes concepcións da ciencia ou o coñecemento de forma pouco razoada e cometendo numerosos erros incluso con axuda docente.

Completa unha táboa sobre diferentes concepcións da ciencia ou o coñecemento con algún erro ocasional.

Completa correctamente diferentes concepcións da ciencia ou o coñecemento con algún erro ocasional.

Completa correctamente unha táboa sobre diferentes concepcións da ciencia ou o coñecemento sen consultar o libro nin outras fontes.

T. 15


Aprender a aprender


325




LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

ACTIVI-

DADES

COMPETENC.

CLAVE



3.12.3.18 Analiza e caracteriza a integración das sociedades indíxenas americanas en ritos e crenzas católicas a partir do estudo de diversos tipos de fontes de información.

Indica de forma descontextualizada que as sociedades indíxenas americanas integraron ritos e crenzas católicas na súa cultura sen ofrecer ningún tipo de explicación ao respecto.

Describe de forma concisa a integración das sociedades indíxenas americanas en ritos e crenzas católicas apoiándose de forma ocasional no comentario dunha pintura e na información que ofrece unha páxina web.

Describe adecuadamente a integración das sociedades indíxenas americanas en ritos e crenzas católicas xustificando e argumentando as súas respostas con axuda da información obtida da análise dunha pintura e dunha páxina web.

Describe con detalle a integración das sociedades indíxenas americanas en ritos e crenzas católicas, xustifica e argumenta as súas respostas con axuda da información obtida da análise dunha pintura e dunha páxina web e realiza achegas ou expón opinións persoais sobre o tema proposto.

T. 15





3.8.1.29 Interpreta a información dunha páxina web para elaborar unha guía visual sobre diferentes obras ou itinerarios da Roma barroca.

Elabora unha guía visual sobre diferentes obras ou itinerarios da Roma barroca cunha presentación inadecuada e amosando unha información incompleta e con incorreccións sobre as obras elixidas.

Elabora unha guía visual sobre diferentes obras ou itinerarios da Roma barroca cunha presentación adecuada e amosando unha información correcta e moi breve sobre as obras elixidas.

Elabora unha guía visual sobre diferentes obras ou itinerarios da Roma barroca cunha boa presentación na que se combinan de forma adecuada textos e imaxes e amosando unha información bastante completa sobre as obras elixidas.

Elabora unha guía visual sobre diferentes obras ou itinerarios da Roma barroca cunha boa presentación na que se combinan de forma creativa textos e imaxes amosando unha información moi detallada e precisa sobre as obras elixidas.

T. 15



4. METODOLOXÍA DIDÁCTICA, MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS


Dado que o centro participa no plan “Abalar” os alumnos dispoñen de cadanseu ordenador para traballar na aula.


326

MATERIAIS ESCRITOS Libro de texto (Xeografía e Historia. 3º ESO, ed. Vicens-Vives), material variado de consulta, diccionarios, Atlas, biografías), MATERIAL DIXITAL: edición dixital do libro Xeografía e Historia 3º eso de Vicens - Vives MATERIAL GRÁFICO (mapas murais, xeográficos, históricos e temáticos, mapas topográficos, planos, fotografías), MATERIAL AUDIOVISUAL (vídeo, transparencias didácticas e diapositivas), GLOBO TERRÁQUEO, XOGOS DE SIMULACIÓN E PRENSA. PLAN LECTOR: BILBAO, J., Leonardo da Vinci el inventor, Colección Rompecabezas. O alumnado lerá esta obra durante o segundo trimestre do curso.

5. ELEMENTOS TRANSVERSAIS

Tal como se recolle no artigo 6 da Lomce, en Educación Secundaria Obrigatoria, a comprensión lectora, a expresión oral e escrita a comunicación audiovisual, as tecnoloxías da información e comunicación, o emprendemento e a educación cívica e constitucional traballaranse en todas as unidades do temario. Dentro do Plan Lector do centro, os alumnos de terceiro lerán o libro de J. Bilbao, Leonardo da Vinci el inventor, da colección Rompecabezas, realizando despois unha proba sobre os contidos do mesmo. Ao longo do curso proporanse ao alumnado outras obras relacionadas coas Unidades Didácticas, sen prexuízo da realización das actividades recollidas no Plano Lector Anual (PAL) do centro.








A avaliación será continua e formativa , tratando de atender a todo o proceso de ensino aprendizaxe, coa observación e seguimento do alumno:

- Recollida periódica do caderno.

- Actividades realizadas en clase ou na casa que @ profesor@ recollerá para avaliar ar de maneira individualizada: exercicios, resumes, esquemas e mapas conceptuais

- Exposicións orais, traballos, informes..

- Traballos en grupo


327



1 por unidade. Na 3ª avaliación farase tamén un control de lectura dos libros propostos.




SI

NON

NO

TA ( %

)

1.- Nota controis e probas obxectivas: media aritmética segundo o nº de probas. Ata 7 puntos . Incluirá algunha actividade práctica do tipo...






• Realización de tarefas para casa (deberes), actitude, interese traballo diario… ata 1,5 puntos.


NOTA FINAL XUÑO

A media aritmética entre as tres avaliacións. Realizarase un exame final para aqueles alumnos que non obtiveran a cualificación de aprobado nalgunha das avaliacións sempre que teñan unha media superior a 3 en todo o curso.



328


6.4. ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DO ALUMNADO COA MATERIA PENDENTE


No departamento elabóranse cadernos para entregárllelos ós alumnos con pendentes. O profesor reúnese periodicamente cos alumnos para corrixir os cadernos antes da avaliación.

Trimestralmente haberá un exame de recuperación sobre a materia que traballaron no caderno.






Programa a materia tendo en conta o tempo disponible para o seu desenvolvemento




Plantea situacións que introducen a unidade (lecturas, debates, diálogos…)






329






INDICADORES DE LOGRO PARA VALORAR PROGRAMACION VALORACION PROPOSTAS DE MELLORA









En vistas da anomalía xerada o curso anterior pola interrupción do ensino de forma presencial o equipo docente terá en conta una serie de medidas/actuacións no caso de ser necesarias para a adaptación dos alumnos aos contidos e metodoloxía do curso actual. É dicir, teranse en conta as posibles carencias ou obxectivos non acadados na segunda metade do curso anterior pola crise sanitaria en curso. Co fin de garantir a continuidade do proceso de ensino o equipo docente determinará que contidos e competencias esenciais se deben reforzar para levar a cabo a transición entre os dous anos de forma flexible e progresiva e de ser o caso, que o alumno recupere as aprendizaxes imprescindibles non adquiridas no curso 2019/2020 O plan de reforzo desenvolverase mediante axustes curriculares, se for preciso, segundo as necesidades, durante o primeiro trimestre do curso 2020/2021.


330

Constarán as adaptacións necesarias que a docencia non presencial puidese requerir, identificando de forma expresa aqueles aprendizaxes imprescindíbeis para a adquisición das competencias clave, así como o deseño de tarefas globais e as estratexias e instrumentos de avaliación máis adecuados para a consecución deste obxectivo.


ANEXO REFERIDO ÁS POSIBLES SITUACIÓNS EXCEPCIONAIS COAS QUE NOS POIDAMOS ATOPAR NESTE CURSO, DEBIDO AO COVID-19, E QUE PODEN AFECTAR ÁS AVALIACIÓNS, E AO DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA SEGUIR AS ENSINANZAS DE XEITO TELEMÁTICO



ENSINO IMPARTIDO EN SITUACIÓN DE TELE-ENSINO OU SIMILAR

Na Situación de Tele-ensino ou Similar a ponderación das tarefas realizadas, será dun 60%. Neste sentido valorarase a corrección de cada tarefa que terá que ser entregada en prazo e forma. No caso de detectarse plaxio a cualificación da mesma será de cero. No caso das probas, poderán ser realizadas mediante cuestionarios na Aula Virtual, cabendo tamén a posibilidade de realización de probas individuais ou colectivas mediante sistemas de video-conferencia. De novo, no caso de detectar plaxio, axudas externas e similares, a cualificación da proba será de cero puntos. Estas pautas de avaliación funcionan de xeito orientador sendo o docente ou a docente, o último responsable da aplicación das mesmas. Neste sentido cómpre destacar o carácter flexible dos procedementos mencionados nos que o docente deberá ter en conta a situación de cada alumno e alumna, co fin de propor un método de avaliación que se axuste ás súas condicións (especialmente nos casos de ensino semipresencial e totalmente telemático). Así mesmo, no caso de aqueles alumnos enfermos, a entrega de tarefas e realización de probas quedará posposta até a súa recuperación. Aqueles que teñan que permanecer na súa casa debido, por exemplo, a unha sospeita de contacto cun positivo, procurarase manter o ritmo de traballo mediante a entrega de tarefas por vía telemática, con independencia do escenario no que ocorra esta situación. No caso das probas, a poder ser, daráselle prioridade ás presenciais. O docente ou a docente, valorará a necesidade de realización dunha proba extraordinaria por vía telemática, se así o considera. Os exames extraordinarios, celebraranse en setembro, agás para o 2º de Bacharelato, que terían que ser en xuño, se a situación é a de Presencialidade. Estas probas serán presenciais sempre que a situación o permita, e poderá ser complementada coa entrega dun boletín de tarefas para seren traballadas ao longo do verán (no caso de ter que ir a setembro). De non poder realizarse estas probas de xeito presencial por mor da situación sanitaria, poderanse realizar por vídeo conferencia individual nalgún dos sistemas dispoñibles, e/ou a través de formularios na Aula Virtual.



331










SI

X

NON

N

OTA

( % )










332

NOTA FINAL XUÑO


SOBRE O DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA SEGUIR AS ENSINANZAS TELEMÁTICAS

Debido ás mencionadas circunstancias, nesta convocatoria extraordinaria será fundamental a flexibilidade, tanto para axustar a ponderación da proba e tarefas complementarias como no relativo á proba de recuperación. Do mesmo xeito que co resto das probas realizadas ao longo do curso, en caso de detectarse plaxio, suplantación da personalidade ou calquera tipo de axuda externa, a cualificación de ditas probas será de cero puntos. Ante a situación de inicio de curso, cómpre contar con información precisa sobre aqueles alumnos e alumnas nos que a fenda dixital é determinante (xa sexa por non contar con medios ou ben por non dispor dos espazos e/ou apoios suficientes para un seguimento óptimo do ensino en liña), e neste caso, será fundamental a flexibilización dos contidos e esixencias por parte do profesorado, entendendo que nunha situación de semi-presencialidade ou ensino telemático, as necesidades educativas deste tipo de alumnado será diferente. No caso do alumnado dentro dalgunha destas circunstancias, o seguimento da súa participación basearase na obrigada asistencia ás video-conferencias, entrega en tempo e forma de traballos e fluidez no contacto co profesorado a través das distintas vías existentes (as propias video-conferencias, chats, foros,… etc.). O docente comunicará á persoa Titora, a situación de abandono por parte do alumnado, así como á propia familia, a través dos recursos disponíbles: (Correo electrónico, Aula Virtual, Departamento de Orientación, …etc), co fin de correxir a situación e entendendo que a o seguimento das clases independentemente da canle das mesmas e a participación, son ítems avaliables imprescindíbles para a superación da materia A tal efecto facilitaránselle fichas de traballo relacionadas coa materia, Mapas, Esquemas para elaborar ou ben para rematar de cumprimentar, … etc; para poderen ser recollidos ou entregalos, debidamente cumprimentados, nas dependencias do Centro, habilitadas a tal efecto. Neste caso, os requisitos esixidos e explicitados polo Departamento de Xeografía e Historia -no referente á avaliación- poderían verse modificados, logo de escoitar o sentir do Departamento de Orientación e as opinión dos profesores e profesoras da Xunta de Avaliación; chegado o caso.


333



CURSO 2020-2021


334

1. Introdución………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……... 4

2. Obxectivos do curso………………………………………………………………………………………………………………….................................................................................................................... 5

3. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. Relación dos estándares de aprendizaxe avaliables da materia que forman parte dos perfís competenciais…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….…………… 7

4. Concreción para cada estándar de aprendizaxe de: temporalización e grao mínimo de consecución para superar a materia………………………………..………... 26

5. Metodoloxía

didàctica............................................................................................................................. ...............................................................................................................................................103

6. Materiais e recursos

didácticos..................................................................................................................................................................................................................................................... 103

7. Procedemento para a avaliación

7.1. Avaliación inicial………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………. 103

7.2. Avaliación continua e instrumentos de avaliación…………………………………………………………………………………………………..…………………………………….……… 104

7.3. Avaliación extraordinaria………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………….….. 105

8. Elementos transversais…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………………… 106

9. Medidas de atención á diversidade…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 107

10. Actividades de seguimento, recuperación e avaliación das materias pendentes………………………………………………………………………………………………………………………... 108

11. Actividades complementarias e extraescolares…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 109

12. Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente programación didáctica…………………………………………………………………………….. 109

13. Indicadores de logro para avaliar a programación didáctica………………………………………………………………………………………………………………………………………. 110

14. Anexo COVID……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………111


335


336

1.INTRODUCIÓN



O aporte da Xeografía e Historia ao desenvolvemento das competencias chave é moi relevante. Deste xeito poderiamos dicir que a través da materia desenvólvense competencias que na práctica funcionan como propias (as Competencias sociais e cívicas en relación con contidos propios tanto da Historia como da Xeografía e a Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía en Xeografía); a Competencia de conciencia e expresións culturais ten unha presenza destacada pola relación que o estudo das manifestacións artísticas e a evolución do pensamento e da cultura teñen na Historia, e de maneira específica, na Historia da Arte. A importancia que a materia ten para o desenvolvemento da Competencia sentido da iniciativa e espírito emprendedor evidénciase na dimensión conceptual de dita competencia posta en relación con coñecementos de xeografía e historia económica, pero tamén na dimensión máis procedemental dela. O desenvolvemento das competencias de Comunicación lingüística, Dixital e de Aprender a aprender impregnan todo o currículo da Xeografía e Historia pois presentan unha dimensión instrumental que nos obriga a telas presentes ao longo dos catro cursos da ESO.



337

2.OBXECTIVOS DO CURSO

1. Analizar a Europa do século XVIII: unha poboación en lixeiro incremento demográfico, unha economía de base agraria, unha sociedade estamental, o absolutismo monárquico e a arte rococó.

2. Recoñecer as causas da Guerra de Sucesión, a configuración das alianzas de ambos bandos e a configuración política que supuxo a aprobación dos decretos de Nova Planta.

3. Entender o significado político dos Borbóns na España do século XVIII: As reformas de Felipe V, Fernando VI e Carlos III.

4. Analizar as particularidades artísticas, políticas, económicas, demográficas, urbanísticas e sociais de Galicia no século XVIII.

5. Coñecer o pensamento ilustrado europeo nas súas vertentes económicas e políticas e identificar os principais pensadores coas súas achegas, analizando a súa repercusión en España e máis concretamente en Galicia.

6. Comprender a ruptura histórica que representou a Revolución Francesa analizando as novidades políticas que achegou e recoñecer as causas e as ideas que conduciron á Restauración europea.

7. Coñecer e diferenciar as revolucións liberais ocorridas no século XIX identificando os conceptos de nacionalismo e liberalismo, prestándolle especial atención á súa influencia nos procesos de unificación alemán e italiano e de independencia grega e belga.

8. Coñecer as bases da revolución industrial, as novas fontes de enerxía, os sectores industriais, a revolución dos transportes, a nova sociedade industrial, a organización do movemento obreiro e as novas ideoloxías: marxismo, anarquismo e internacionalismo.

9. Analizar o desenvolvemento político de España, en xeral e de Galicia en particular durante o século XIX: a crise do Antigo Réxime, a restauración do absolutismo, a independencia das colonias americanas, a revolución liberal, o Sexenio Democrático e a Restauración.

10. Recoñecer as transformacións demográficas, urbanísticas, económicas e sociais do século XIX en España, coa irrupción da industrialización, prestándolle unha atención especial a Galicia.

11. Analizar as particularidades artísticas, políticas, económicas e sociais de Galicia do século XIX.

12. Explicar as causas da expansión colonial europea e detallar a organización e extensión dos grandes imperios coloniais.

13. Coñecer as principais correntes artísticas e culturais do século XIX en Europa diferenciando os principais autores e obras máis significativas do período.

14. Explicar as causas da Primeira Guerra Mundial, as fases do conflito bélico e as consecuencias da conflagración armada en Europa.

15. Coñecer as características principais do período de entreguerras: a Revolución rusa e a formación da URSS baixo o mandato de Lenin e a posterior ditadura de Stalin, o crac do 29 e a Gran Depresión e o ascenso dos totalitarismos en Europa: o fascismo italiano e o nazismo alemán.

16. Explicar as causas e as consecuencias da Segunda Guerra Mundial, así como o desenvolvemento das principais operacións militares e o Holocausto da poboación xudía, executado polo goberno nazi.


338

17. Coñecer a historia española desde o desastre do 98, a crise da restauración, a II República e a Guerra Civil, prestándolle especial atención a Galicia.

18. Identificar os aspectos máis significativos do mundo bipolar, os principais conflitos da Guerra Fría e as características de cada un dos bloques: o capitalista e o comunista.

19. Coñecer as causas da crise e afundimento do comunismo e a consecuente desaparición do sistema de bloques.

20. Analizar a evolución dos aspectos económicos, urbanísticos, políticos, sociais e culturais do réxime franquista en España, prestándolle especial atención a Galicia.

21. Coñecer o proceso de transición cara á democracia, iniciado coa morte de Franco, prestándolle especial atención a Galicia.

22. Identificar os principios que rexen a Constitución española de 1978 na forma de goberno do estado español, a súa organización estatal e valorala como garante das liberdades individuais e colectivas.

23. Recoñecer os distintos gobernos democráticos españois e as súas principais liñas de actuación desde a transición até a actualidade prestándolle unha especial atención á evolución política, demográfica e económica en Galicia.

24. Coñecer as características do mundo actual, incidindo especialmente na nova orde política internacional, a economía globalizada, a emerxencia de novas potencias económicas, a crise económica de 2008, os principais conflitos violentos e a sociedade do século XXI.

25. Identificar as principais correntes artísticas do século XX no mundo prestándolle atención á contribución española ás artes figurativas durante este século, tanto en pintura, escultura como arquitectura, e á contribución de Galicia.

26. Recoñecer as actitudes e situacións discriminatorias que tiveron lugar ao longo da historia por razóns de raza, sexo, relixión ou calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social, e amosar unha actitude solidaria cos individuos e colectividades que foron obxecto desta discriminación.

27. Recoñecer os mecanismos esenciais que rexen o funcionamento dos feitos sociais e económicos dentro da estrutura da nosa sociedade e, deste xeito, comprender e saber analizar os problemas máis apremiantes das sociedades contemporáneas (a inmigración, a globalización, as desigualdades socioeconómicas, a crise económica, etc.).

28. Obter e relacionar información de fontes de diverso tipo e saber manexar e interpretar correctamente diversos instrumentos de traballo como as gráficas, os mapas, etc.

29. Sensibilizarse cos principais problemas do mundo actual (o desigual acceso aos recursos, a globalización, a pervivencia de réximes autoritarios e ditatoriais, os conflitos políticos, etc.), entendéndoos como unha problemática na que todos estamos implicados e da que todos somos responsables

30. Valorar a diversidade cultural no mundo, en España e en Galicia, e ser respectuosos e tolerantes coas actitudes, crenzas e formas de vida de persoas ou grupos que pertencen a sociedades ou culturas diferentes á propia.

31. Apreciar los derechos y libertades de las personas como un logro irrenunciable de la humanidad, denunciar las actitudes discriminatorias e injustas y mostrarse solidario con quienes estén privados de sus derechos o de los recursos económicos necesarios


339

3. CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE. RELACIÓN DOS ESTÁNDARES DE AOPRENDIZAXE AVALIABLES DA MATERIA QUE FORMAN PARTE DOS PERFÍS COMPETENCIAIS

PRIMEIRO TRIMESTRE

TEMA 1 : O SÉCULO XVIII EN EUROPA ATA 1789

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

CONTIDOS

– A crise do Antigo Réxime no século XVIII.

– A economía do Antigo Réxime: rural e señorial.

– A sociedade estamental.

– A monarquía absoluta de dereito divino.

– Os factores do cambio: a Ilustración, o crecemento económico e o Terceiro Estado.

– O crecemento económico e desenvolvemento burgués.

– O comercio colonial: o intercambio de produtos manufacturados por materias primas.

– O comercio triangular, o tráfico de escravos e as grandes rutas comerciais.

– O pensamento dla Ilustración como oposición ao Antigo Réxime.

– O Despotismo Ilustrado.

– As novas ideas dos ilustrados a nivel social, económico e político.

– O inicio da ciencia moderna, o desenvolvemento da técnica e os seus representantes.

– A difusión do saber e a creación da Enciclopedia


1. Explicar as características do Antigo Réxime nos seus sentidos político, social e económico

2. Expor os principais cambios que introduciu a Ilustración na mentalidade da época e a súa repercusión a todos os niveis


• Describe as características do Antigo Réxime e identifica as causas da súa crise debido aos cambios sucedidos ao longo do século XVIII. Comunicación Lingüística - Aprender a Aprender.

• Expón o desenvolvemento das actividades económicas que se produciu no século XVIII e o papel que xogou a burguesía nel. Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas.

• Explica en que consistiu a Ilustración e como as súas ideas promoveron un cambio de mentalidade na época. Aprender a Aprender - Comunicación Lingüística - Conciencia e Expresións Culturais- C. Dixital.

• Desenvolve a influencia das ideas ilustradas na España do século XVIII, e concretamente en Galicia, a nivel político, social e cultural. Aprender a Aprender - Com. Lingüística - Sent. de Inic. e Esp. Emprendedor.


340

por Diderot e D’Alembert.

– A monarquía borbónica en España tras a Guerra de Sucesión.

– A unificación de Aragón e Castela: os Decretos de Nova Planta.

– A reorganización administrativa para implantar o absolutismo.

– A Ilustración en España: a cuestión agraria, o reformismo e o crecemento do século XVIII.

– Galicia no século XVIII: política, economía, demografía, sociedade e cultura.

– A monarquía parlamentaria en Inglaterra: as revolucións ocorridas no século XVII e a monarquía con dereitos limitados.

– A república americana: a independencia dos EUA.

– A Constitución americana.

– Observación de mapas, esquemas, táboas e eixes cronolóxicos para profundar no tema en cuestión.

Análise e comentario de obras artísticas da época pertencentes aos estilos rococó e neoclásico.

3. Identificar os principais feitos das revolucións que tiveron lugar en Inglaterra e nos Estados Unidos.

4. Analizar e comentar diversas obras artísticas dos séculos XVII e XVIII e recoñecer o estilo ao que pertencen

• Describe os procesos de cambio a nivel político que se deron tanto en Inglaterra como nos EUA e que serviron de precedente á Revolución Francesa. Aprender a Aprender - Comunicación Lingüística - C. Dixital

• Explica as características do Rococó e do Neoclasicismo e compáraos. C. Dig. - Apr. a Apr. - Conc. e Exp. Cult.


341

TEMA 2 . A ERA DAS REVOLUCIÓNS LIBERAIS

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

CONTIDOS

– As causas da Revolución francesa.

– O impacto da Ilustración e da Revolución americana.

– A crise social, económica e financeira.

– O papel fundamental do Terceiro Estado.

– O descontento da burguesía.

– O nacemento da Asemblea Nacional.

– As etapas da Revolución: monarquía

constitucional, república social e república conservadora.

– A Convención xirondina e a Convención xacobina.

– A República social: a figura de Robespierre e a política do Terror.

– A República conservadora: o Directorio.

– impulso das mulleres na Revolución: Olimpia de Gouges e a declaración de dereitos da muller.

– A época do Consulado.

– A figura de Napoleón Bonaparte.

– O Imperio napoleónico: coroación, auxe e declive.

– Causas da derrota de Napoleón: abdicación e desterro a Santa Helena.


1. Explicar as condicións políticas, sociais,

económicas e culturais que favoreceron o

estalido da Revolución en Francia.

2. Expoñer os feitos que se desencadearon na

Revolución francesa e ser capaz de situalos na

etapa que lles corresponde

3. Coñecer algúns dos seus personaxes máis

destacados na época da Revolución e seguinte e explicar a súa importancia e influencia


• Expón o contexto no que se produciu a Revolución francesa: influencias, situación social, económica e cultural, causas e consecuencias. Dixital - Aprender a Aprender - Sociais e Cívicas - Sent. Inic. e Esp. Empr.

• Diferencia as etapas nas que se dividiu a Revolución e describe as características de cada unha delas. C. Dixital - Aprender a Aprender - Comunicación Lingüística - Sociais e Cívicas.

• Desenvolve a figura da muller na época revolucionaria e a influencia que exerceu Olimpia de Gouges na sociedade do momento. Comunicación Lingüística - Aprender a Aprender - C. Sociais e Cívicas - C. Dixital.

• Explica a figura de Napoleón e o seu goberno como culminación dos ideais moderados que inspiraron nun momento determinado a


342

– A herdanza da Revolución francesa: as bases da democracia, a vida política e a prensa, a liberalización da economía, e a ensinanza e cultura públicas.

– Os conflitos entre absolutismo e liberalismo.

– O Congreso de Viena como intento de restauración do absolutismo.

– A creación da Santa Alianza.

– O liberalismo e nacionalismo como as grandes forzas de oposición ao absolutismo.

– As revolucións liberais do século XIX: 1830 e 1848.

– A independencia de Grecia e Bélxica.

– As unificacións de Italia e Alemaña.

– Aproximación á época a través da observación de imaxes e debuxos.

– Análise e comentario de textos relativos á época en cuestión.

– Elaboración de táboas e esquemas con información referida ao período histórico traballado.

– O reflexo do fin do Antigo Résime na arte: o Romanticismo, o Realismo e o Modernismo.

4. Desenvolver os sucesos posteriores á Revolución fran-cesa, a orixe dos cales se acha nos ideais que ela promoveu.

5. Analizar e comentar diversas obras artísticas dos séculos XVII e XVIII e recoñecer o estilo ao que pertencen.

Revolución francesa. Aprender a Aprender - Comunicación Lingüística - C. Dixital.

• Comenta os constantes conflitos que tiveron lugar no século XIX entre absolutismo e liberalismo: o Congreso de Viena e as revolucións de 1830 e 1848. Sociais e Cívicas - Aprender a Aprender - Sentido Inic. e Esp. Emprendedor.

• Expón os novos estados que se crearon en Europa debido á expansión do nacionalismo: a independencia e a unificación. Comunicación Lingüística - Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas.

• Describe as principais características do Romanticismo, o Realismo e o Modernismo e analiza algunhas das súas obras. Conc. e Exp. Cult. - Aprender a Aprender


343

TEMA 3. A REVOLUCIÓN INDUSTRIAL

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

• h

CONTIDOS

– Os factores que impulsaron a

industrialización.

– As revolucións paralelas á Revolución Industrial.

– O sistema fabril de produción.

– As transformacións da agricultura e a nova estrutura das propiedade.

– Os cambios no sistema de cultivo e a introdución de novas máquinas.

– O aumento da produción como causa da supervivencia dunha maior parte de poboación.

– James Watt, a máquina de vapor e a súa aplicación na industria.

– A locomotora, o ferrocarril e as súas vantaxes.

– O desenvolvemento da industria: a industria téxtil, a siderurxia e a minaría do carbón e do ferro.

– Análise de gráficos, esquemas, táboas e mapas que recollen información sobre o tema referido.


1. Explicar os sucesos e transformacións máis

relevantes que tiveron lugar durante a Revolución Industrial e o seu encadeamento causal

2.


• Analiza os factores que posibilitaron que se dese a Pri-meira Revolución Industrial. Comunicación Lingüística - Aprender a Aprender.

• Enumera as innovacións que supuxo a Revolución Industrial e as vantaxes que supoñen. Comunicación Lingüística - Aprender a Aprender - Sentido de Iniciativa e Esp. Emprendedor


344

– A economía de mercado e a expansión comercial.

– A revolución demográfica e a expansión das cidades.

– O desenvolvementismo do capitalismo e a importancia de Adam Smith.

– O capitalismo industrial e o crecemento das finanzas.

– A oposición entre librecambismo e proteccionismo.

– A expansión desigual do proceso industrializador.

– A nova organización social de clases: burguesía e proletariado.

– As características da burguesía e do proletariado.

– Os novos movementos sociais nacidos das duras condicións de traballo e da miseria.

– O ludismo e as asociacións obreiras.

– Os pensadores contra as inxustizas do capitalismo: socialismo utópico, marxismo, anarquismo e catolicismo.

– As diferenzas entre marxismo e anarquismo.

– As internacionais obreiras.

– A relación entre o pasado, o presente e o futuro a tra-vés da Historia.


3. Analizar a influencia que exerceu a Revolución Industrial e a súa influencia a nivel persoal, económico, demográfico e social.

4. Expor o cambio de mentalidade que supuxo a Revolución Industrial e a consecuente aparición de diversas ideoloxías.

5. Recoñecer que o xeito no que se dispoñen as cousas no presente depende dos feitos que sucederon no pasado e inflúe nas posibilidades do futuro.

• Analiza diversas fontes nas que se amosa o xeito de vida que se derivou da industrialización das cidades da época. Sociais e Cívicas - Comunicación Lingüística.

• Explica os cambios que se deron a nivel demográfico, económico e social a partir da Revolución Industrial e as súas consecuencias. Sociais e Cívicas - Aprender a Aprender - Comunicación Lingüística.

• Describe as distintas ideoloxías que naceron a raíz dos cambios que se produciron na sociedade. Conciencia e Expresiones Culturais - Comunicación Lingüística.

• Valora como algúns acontecementos do pasado, como a Revolución Industial, seguen tendo unha repercusión na


345

actualidade. Aprender a Aprender - Sentido de Iniciativa e Espírito Emprendedor.

TEMA 4. A ESPAÑA DO SÉCULO XIX: A CONSTRUCCIÓN DO RÉXIME LIBERAl OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

• h

CONTIDOS

– A implantación do liberalismo en España.

– A Guerra da Independencia e o intento de instaurar un réxime constitucional.

– A alteración do libre xogo político entre moderados e progresistas.

– A crise da monarquía de Carlos IV e a invasión napoleónica.

– O levantamento do 2 de maio de 1808 e o inicio da Guerra da Independencia: fases e desenvolvemento.

– As Cortes de Cádiz e a Constitución de 1812.

– regreso de Fernando VII: o Sexenio Absolutista.

– O Trienio Liberal, de 1820 a 1823.

– A última década do reinado de Fernando VII:


1. Explicar as relacións que se estableceron entre España e Francia desde a Revolución Francesa, facendo fincapé na Guerra da Independencia

2. Describir os feitos máis relevantes dos reinados de Fer-nando VII e Isabel II e explicar os principais conflitos aos que


• Desenvolve o proceso de implantación do liberalismo en España e o cambio que supuxo respecto ao sistema político anterior. Comunicación Lingüística - Aprender a Aprender.

• Describe a Guerra da Independencia, as súas causas, o seu desenvolvemento e as súas consecuencias. Comunicación Lingüística - Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas.

• Detalla as fases do conflito entre liberais e absolutistas durante o reinado de Fernando VII e explica as causas do proceso de independencia das colonias americanas.


346

a Década Ominosa.

– O movemento de independencia das colonias en América e a caída de España como potencia colonial.

– O xurdimento do carlismo á morte de Fernando VII: a elección entre Carlos María Isidro ou Isabel.

– As guerras carlistas e a Revolta dos Matiners.

– A construción do Estado liberal a mans de Isabel II.

– A rexencia de María Cristina e de Espartero.

– A Década Moderada baixo o mando de Narváez.

– O Bienio Progresista a mans do xeneral O’Donnell.

– A degradación do réxime isabelino.

– O Sexenio Democrático: a “Gloriosa Revolución” e o Goberno provisional.

– A monarquía de Amadeo de Saboia e a Primeira República.

– Galicia na política española do século XIX.

– A Restauración borbónica: o reinado de Alfonso XII.

– O sistema de Antonio Cánovas del Castillo: a alternancia no poder dos partidos Conservador e Liberal.

– O caciquismo e o falseamento electoral.

– O xurdimento dos nacionalismos en Cataluña, o País Vasco e Galicia.

– A crise de 1898: a independencia de Cuba, Filipinas e Porto Rico.

tiveron que lles facer fronte.

3. Explicar o sistema político da Restauración como intento de establecer unha monarquía constitucional, garante da orde social.

Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas.

• Expón o ideario carlista e identifica os conflitos que tive-ron lugar pola oposición absolutismo-liberalismo. Comu-nicación Lingüística - Aprender a Aprender.

• Resume as etapas da evolución política do reinado de Isabel II, describe o Sexenio Democrático e relata os sucesos máis relevantes. Comunicación Lingüística - Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas.

• Define a grandes trazos en que consistiu a

Restauración, os seus obxectivos e as súas

características. Comunicación Lingüística -


• Describe as principais características da pintura

de Goya: etapas e obras principais. Conciencia e


347

– O precursor da arte contemporánea: Francisco de Go-ya. Pintor de Corte e pintor costumista.

– O cronista da crise do Antigo Réxime.

4. Analizar e comentar diversas obras artísticas dos séculos XVII e XIX e recoñecer o estilo ao que pertencen.

Expresións Cul-turais - C. Dixital.

TEMA 5. INDUSTRIALIZACIÓN E CAMBIO SOCIAL NA ESPAÑA DO SÉCULO XIX

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

• h

CONTIDOS

– Os problemas aos que se enfrontou a

Revolución Industrial en España: o compoñente agrario, a difícil articulación do mercado e o proteccionismo, o déficit da facenda e a escasez de capital.

– A idea de atraso relativo.

– O crecemento demográfico e a emigración.

– A transformación agrícola.

– A reforma agraria liberal e as desamortizacións.

– Os inicios da industrialización española.

– A industria téxtil algodoneira en Cataluña e a industria siderúrxica no País Vasco.

– A explotación mineira española.


1. Desenvolver o proceso de industrialización de

España, os cambios que supuxo para a sociedade

e as limitacións coas que se encontrou.


• Explica as dificultades coas que se encontrou a Revolución Industrial en España e valora o seu carácter de éxito ou fracaso. Aprender a Aprender - Sentido de Iniciativa e Esp. Emprendedor.

• Expón o proceso de cambio que tivo lugar en España a raíz da súa parcial industrialización e compárao correctamente co resto dos países. Aprender a Aprender - Sociales e Cívicas.

• Describe os cambios sociais que tiveron lugar en España, e concretamente en


348

– O proceso de substitución na banca e nas finanzas.

– Os efectos da construción do ferrocarril: vantaxes e inconvenientes.

– O cambio social: dunha sociedade estamental a unha sociedade de clases.

– O predominio das clases populares e o nacemento do proletariado industrial.

– A Institución Libre de Ensinanza.

– Observación de mapas, esquemas, gráficos e debuxos para unha maior visualización do período referido.

– Análise dun ensanche urbano a través dun plano de A Coruña do século XIX.

– As primeiras asociacións obreiras en contra das duras condicións de vida.

– As revoltas campesiñas como consecuencia da reforma agraria liberal.

– A creación da Federación Española da Primeira Internacional: marxismo e anarquismo.

– A economía e a sociedade galegas no século XIX.

– A arte do século XIX en España: o intento de recuperar a tradición clásica grecorromana e as novas tendencias da sociedade liberal.

– A arquitectura modernista: Antoni Gaudí

2. Expor o nacemento da conciencia colectiva a raíz

dunha serie de inxustizas relativas ás condicións

laborais

3. Analizar e comentar diversas obras artísticas dos

séculos XIX e recoñecer o estilo ao que pertence

Galicia, durante o século XIX e as súas limitacións. Aprender a Aprender - Sentido de Inic. e Esp. Emprendedor – Sociais

• Analiza as orixes do movemento obreiro en

España a causa das duras condicións de traballo

ás que estaban expostos. Sentido de Inic. e Esp.

Emprendedor – Sociais e Cívicas

• Describe as principais características do

Neoclasicismo, o Barroco, o Realismo e o

Modernismo españois. Aprender a Aprender -

Conc. e Exp. Culturais - Sent. Inic. e Esp.

Emprendedor.


349

– O limitado avance da educación: a reforma educativa de Moyano e a comparación coa educación actual 4. Recoñecer que o xeito no que se dispoñen as

cousas no presente depende dos feitos que

sucederon no pasado e inflúe nas posibilidades

do futuro.

• Compara unha lei educativa do pasado, a Lei

Moyano, coa educación actual. Sent. Inic. e Esp.

Emprendedor.


350

SEGUNDO TRIMESTRE TEMA 6. A ÉPOCA DO IMPERIALISMO

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

• h

CONTIDOS

– A Segunda Revolución Industrial.

– Frederick Taylor e a organización científica do traballo.

– A fábrica de automóbiles Ford e o fordismo.

– A banca e a concentración empresarial.

– O dominio do comercio e as finanzas internacionais.

– A explosión demográfica europea.

– As viaxes transoceánicas.

– A diversidade entre a emigración europea: emigrantes pobres e elites coloniais.

– A exploración e a conquista de Europa polo mundo

– As causas da expansión imperialista: os intereses económicos, o aumento da poboación europea, o desexo de ampliar as


1. Expor a relevancia da Segunda Revolución

Industrial e os beneficios que supuxo para a sociedade

2. Describir en que consistiu o imperialismo, as súas causas e as razóns ás que se apela para

xustificalo


• Explica os cambios que produciu a Segunda Revolución Industrial nos distintos países. Comp. Sociais e Cívicas - Aprender a Aprender - Comp. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

• Expón as consecuencias que tivo a Segunda

Revolución Industrial a nivel demográfico e os avances que supuxo en canto á calidade

de vida dos individuos. Aprender a Aprender - C. Lingüística - C. Dixital.

• Enumera as causas do imperialismo e recoñece a vonta-de de expansión nas diferentes potencias a través de diversas fontes. Com. Lingüística - Aprender a


351

zonas de influencia e as concepcións ra-cistas e nacionalistas.

– Os enfrontamentos entre as potencias coloniais: o imperialismo.

– A organización, a explotación das colonias e os seus distintos tipos.

– Os avances na investigación científica e tecnolóxica: a medicina, a información e a comunicación, os medios de transporte e as transformacións que ocorreron na vida cotiá.

– Os imperios coloniales: o Reino Unido, Francia, os Estados Unidos e Xapón.

– Observación de mapas, debuxos e esquemas, e análise de textos para profundar na época estudada.

– As consecuencias do imperialismo para os pobos colonizados: modificación do territorio, impacto demográfico e económico, colonización cultural e desarticulación das sociedades tradicionais

3. Identificar as potencias imperialistas e a repartición de poder económico e político no mundo.

4. Explicar en que consistía o colonialismo e as súas consencuencias

Aprender.

• Identifica as potencias imperialistas e as súas liñas de expansión na procura de novos

territorios. Aprender a Aprender - C. Dixital.

• Describe as consecuencias que tivo a colonización tanto para as potencias colonizadoras como para os territorios colonizados. Aprender a Aprender - Com. Lingüística - C. Dixital.


352

– A revolución artística de principios do século XX.

– O Impresionismo, o Posimpresionismo e os seus máximos representantes.

– A arquitectura do ferro e do aceiro.

– A influencia da arte asiática e africana na arte occidental.

– As pinturas xaponesas e a súa influencia en artistas da vangarda europea: o xaponismo.

– A estética africana e a súa repercusión nos artistas europeos.

– – Comentario de obras artísticas propias das correntes de finais do século XIX e principios do século XX.

5. Analizar e comentar diversas obras artísticas dos séculos XIX e XX e recoñecer o estilo ao

que pertencen.

• Expón as principais características, artistas e obras do Impresionismo e do Postimpresionismo, e o envorcamento que se deu na arquitectura coa introdución de novos materiais construtivos. Conciencia e Exp. Culturais- Co-m. Lingüística - C. Dixital.

• Compara movementos artísticos asiáticos e africanos e recoñece a súa influencia nas

vangardas artísticas. Conciencia e Exp. Cult. - Aprender a Apr. - C. Ling.

TEMA 7. A PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL E A REVOLUCIÓN RUSA

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

• h

CONTIDOS

– As causas da Primeira Guerra Mundial: os

enfrontamentos coloniais, o nacionalismo, os conflitos balcánicos, as alianzas militares e tamén a carreira armamen-tística.

– O estalido da guerra e o seu desenvolvemento: guerra de movementos e guerra de trincheiras.

– A definitiva mundialización do conflito coa


1. Coñecer as causas que levaron á Primeira

Guerra Mundial, as características principais e os grandes acontecementos que ocorreron

no seu desenvolvemento.


• Explica o contexto que favoreceu que tivese

lugar a Primeira Guerra Mundial. Sociais e Cívicas - Aprender a Aprender - Com. Lingüística.

• Expón as fases e os sucesos máis significativos no de-senvolvemento da Gran Guerra. Sociais e Cívicas - Aprender a


353

entrada do-sEUA na guerra e o seu final.

– A realidade da guerra: o sufrimento humano e a vida diaria na trincheira.

– O novo concepto de guerra: unha guerra total.

– A implicación da poboación civil, a propaganda e o control da opinión.

– A economía ao servizo da guerra.

– O papel das mulleres na Primeira Guerra Mundial.

– Compleción dun mapa conceptual a modo de resumo da información do tema.

– Observación de mapas, debuxos, gráficos, imaxes e táboas con datos relevantes para o período estudado.

–

– A Revolución rusa: contexto, causas e consecuencias.

– A caída do tsarismo logo da revolución de febreiro de 1917.

– A suba ao poder dos bolxeviques na revolución de outubro.

– A Guerra civil e a formación da URSS.

– Comentario dun cartel de propaganda política.

– A situación de Europa ao terminar a guerra: o desastre demográfico e económico.

– A organización da paz: o Tratado de Versalles e a Sociedade de Nacións.

– O novo mapa europeo conformado tras os tratados de paz.

2. Esquematizar a orixe, o desenvolvemento e as conse-cuencias da Revolución Rusa, e establecer as relacións pertinentes coa Gran Guerra

3. Expor todas as consecuencias posibles da

Primeira Guerra Mundial.

Aprender - Com. Lingüística.

• Describe as características da Primeira Guerra Mundial e define por que se recolle baixo o concepto de “guerra total”. Sociais e Cívicas - Aprender a Aprender - Com. Lingüística

• Expón a situación na que se achaba Rusia para que se desencadease unha Revolución e

como influíu esta no desenvolvemento da Guerra. C. Dixital – Sociais e Cívicas - Aprender a Aprender - Com. Lingüística.

• Enumera as consecuencias da Guerra a

distintos niveis: demográfico, económico, social e político. Sociais e Cívicas - Aprender a

Aprender - Conc. e Exp. Cult


354

– nacemento das vangardas artísticas como cuestionamento da arte do pasado.

– O fauvismo e os seus máximos representantes: Matisse, Derain e Vlaminck.

– O expresionismo e os seus grupos principais: Die Brücke e Der Blaue Reiter.

– O cubismo e as súas etapas: a fase analítica e a fase sintética.

– O futurismo e a pintura metafísica.

– – Análise e comentario de textos e obras de arte relativos á época tratada.

4. Analizar e comentar diversas obras artísticas

do século XX e recoñecer o estilo ao que pertencen.

• Analiza as Primeiras vangardas como

cuestionamento da arte do pasado e rexeitamento da imitación da realidade. Conc. e Exp. Culturais - C. Lingüística

TEMA 8. O PERIODO DE ENTREGUERRAS

OBXECTIVOS

• b

• e

• f

• g

• h

CONTIDOS

– Os problemas que desembocaron nunha nova Guerra Mundial: desequilibrios económicos mundiais, efectos da Revolución rusa e crises das democracias.

– Os Estados Unidos e os seus “felices anos vinte”. As contradicións da prosperidade e a posterior crise.

– Roosevelt e o New Deal.

– A arte do período de entreguerras: as correntes de protesta.

– O dadaísmo e o seu máximo representante: Marcel Duchamp.

– As correntes da abstracción: o construtivismo, o suprematismo e o


1. Expor as consecuencias que tivo a Primeira

Guerra Mundial nas distintas potencias que

participaron nela, profundando no caso de EUA.

2. Analizar as correntes artísticas de protesta

que naceron durante o período de

entreguerras e comenta algunha das súas obras.


• Describe a situación de posguerra en Europa

e no resto das potencias participantes na Primeira Guerra Mundial. Sociais e Cívicas - C. Lingüística.

• Explica o proceso de crecemento que se deu en

EUA tras a Guerra e as causas do seu posterior

declive. Comp. Aprender a Aprender – Sociais e

Cívicas - C. Lingüística.

• Describe as características do dadaísmo, as correntes da abstracción, o surrealismo e a nova obxectividade. Conciencia e Exp.

Culturais - C. Dixital.


355

neoplasticismo.

– O surrealismo e as súas dúas vertentes: a automatista e a onírica.

– A nova obxectividade e os seus principais expoñentes: Georg Grosz e Otto D

– crack do 29 como exemplo de crise da economía capitalista: ciclo de prosperidade, burbulla especulativa, crise bolsista e crise económica.

– A mundialización da crise.

– Observación de mapas, debuxos, fotografías, gráficos e esquemas para unha maior comprensión do período en cuestión.

– fascismo italiano como consecuencia da Gran Guerra.

– A situación de Italia na posguerra.

– Benito Mussolini e o ascenso ao poder.

– As características e os principios ideolóxicos do fascismo.

– A Alemaña da posguerra.

– Adolf Hitler e a aparición do Partido Nazi.

– A chegada de Hitler ao poder e o réxime nazi como sistema totalitario.

– Os principios ideolóxicos do nazismo.

– A Unión Soviética e a ditadura estalinista.

– A chegada ao poder de Stalin tras a Revolución rusa.

– As directrices da política stalinista.

– A imposición do poder absoluto de Stalin na URSS.

– – Análise e comentario de textos

3. Describir as causas e o alcance da crise financeira de 1929.

4. Explicar os diversos factores polos que se fixo posible o auxe dos totalitarismos en Europa e describir tres casos concretos: os

fascismos de Italia e Alemaña, e o goberno stalinista en Rusia.

• Analiza o alcance da crise financeira de 1929 e a súa vinculación co tipo de sistema económico capitalista. C. Dixital - Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas.

• Expón as causas polas que se deu o auxe do fascismo en Italia e os seus principios ideolóxicos. Sociais e Cívicas - Sentido de Iniciativa e Esp. Emprendedor - Conc. e Exp. Culturais.

• Explica como e por que se produciu o ascenso do nazismo en Alemaña e as súas principais características. Comunicación Lingüística – Sociais e Cívicas - Conc. e Exp. Culturais - C. Dixital.

• Describe a chegada ao poder de Stalin na

Unión Soviética e o carácter da súa ditadura, e argumenta por que se considera como un réxime totalitario. Sociais e Cívicas - Com.

Lingüística.


356

sobre a época traballada.

TEMA 9. ESPAÑA NO PRIMEIRO TERZO DO SÉCULO XX (1902-1939)

OBXECTIVOS

• c

• g

• h

• l

• n

• ñ

CONTIDOS

– As causas da crise do sistema da Restauración: a insuficiencia das reformas, o fortalecemnto da oposición, a semana tráxica e a crise de 1917.

– O problema de Marrocos tras a ocupación do Rif, a crise social e as súas causas.

– O golpe de Estado militar dirixido por Primo de Rivera e a instauración da ditadura.

– A crise económica e o derrubamento da ditadura.

– A proclamación da Segunda República española.

– O goberno provisional, as Cortes Constituíntes e a Constitución republicana de 1931.

– O recoñecemento do dereito ao sufraxio feminino en España.

– As reformas que emprendeu a República: territorial, do exército e separación Igrexa -


1. Explicar o declive da Restauración e a posterior imposición da ditadura a mans de Primo de Rivera

2. Expor as características da Segunda República e as súas principais reformas


• Expón os factores que levaron á crise ao sistema da Restauración. Aprender a Aprender - C. Lingüística.

• Explica as causas polas que se impuxo a ditadura

de Primo de Rivera e a súa posterior crise. C.

Dixital - Sociais e Cívicas.

• Describe o proceso que se levou a cabo ata a proclamación da Segunda República española tras as eleccións de 1931. Aprender a Aprender - C. Lingüística.

• Enumera as reformas que emprendeu a

República en distintos ámbitos como o militar, o

relixioso, o territorial, ol agrario e o educativo, e

define as reaccións que xerou. C. Dixital – Sociais

e Cívicas - Aprender a Aprender - C. Lingüística -


357

Estado.

– A importancia da reforma agraria.

– A oposición ao goberno republicano-socialista: os afectados polas reformas e os sectores de esquerda.

– A igualdade entre homes e mulleres como un dos obxectivos da Segunda República.

– A escola republicana e a Institución Libre de Ensinanza.

– A reforma das escolas de maxisterio: unha educación pública e laica.

– A incorporación ao proxecto cultural da República.

– A dimisión de Azaña, a convocatoria de eleccións por Alcalá Zamora e o Bienio Conservador.

– A Fronte Popular e o goberno dos republicanos de Azaña.

– Galicia entre os anos 1898 e 1939.

– A oposición á Fronte Popular e o enfrontamento entre dereitas e esquerdas.

– O inicio da Guerra Civil e o seu contexto internacional.

– A guerra na República e a revolución social.

– A creación dunha ditadura con Francisco Franco como líder.

– As fases militares da Guerra Civil.

– Os apoios internacionais a ambos bandos.

– Galicia entre os anos 1898 e 1939.

– Observación de mapas, esquemas e imaxes que permiten unha maior comprensión do tema estudado.

– Os desastres da guerra: sufrimento,

3. Describir as causas e o desenvolvemento da Guerra Civil española.

4. Expor a situación de posguerra española.

Sent. Inic. e Esp. Emprendedo

• Explica a situación política tras o levantamento de Casas Viejas e identifica o ambiente de tensión previo ao estalido da Guerra Civil. Sociais e Cívicas.

• Desenvolve as causas da Guerra Civil española e cita os sucesos principais que tiveron lugar até chegar ao seu fin. C. Lingüística – Sociais e Cívicas - Aprender a Aprender.

• Describe os desastres da guerra e as súas

consecuencias a distintos niveis. C. Dixital - Soc. e

Cív. - C. Ling.


358

persecución e represión, e consecuencias.

TEMA 10. A SEGUNDA GUERRA MUNDIAL

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

• l

CONTIDOS

– As causas da Segunda Guerra Mundial: a política expansionista dos totalitarismos, as agresións bélicas a outros países, a debilidade das democracias e a formación das alianzas.

– O desenvolvemento da guerra: as vitorias do Eixe e as ofensivas aliadas.

– O fin da guerra no Pacífico co estalido da bomba atómica en Hiroshima e Nagasaki.

– O alcance mundial da Segunda Guerra Mundial: unha “guerra total”.

– A poboación e a economía ao servizo da guerra.

– A mobilización das conciencias por medio dos medios de comunicación de masas.

– A implicación das mulleres na guerra.

– O dominio político de Alemaña sobre os países europeos ocupados.

– A explotación económica como obxectivo da ocupación dos países sometidos por


1. Coñecer as causas, as características e os principais feitos que aconteceron durante a Segunda Guerra Mundial


• Contextualiza o estalido da Segunda Guerra Mundial e establece unha das súas causas no ocorrido durante a Primeira Guerra Mundial. Aprender a Aprender - C. Lingüística.

• Describe o desenvolvemento da guerra, facendo referencia ás distintas alianzas que se formaron. Aprender a Aprender - C. Dixital.

• Expón as características da guerra en canto ao seu alcance e métodos de propagación. Sociais e Cívicas - Aprender a Aprender - C. Dixital.

• Coñece a situación de represión que se deu durante a Segunda Guerra Mundial, as

causas e os seus princpais afectados. Aprender a Aprender - C. Dixital.


359

Alemaña.

– A violencia contra a poboación la civil.

– Os gobernos colaboracionistas e os resistentes.

– O Holocausto xudeu como evidencia do racismo, o autoritarismo e a xenofobia do réxime nazi.

– A deportación aos campos de concentración: o exterminio como “solución final”.

– Análise e comentario de textos relativos ao contexto no que se desencadeou a Segunda Guerra Mundial.

– Busca de información na Internet sobre algunha cuestión relacionada co tema TRATADO

– As consecuencias da guerra: as perdas humanas e económicas, e o impacto moral.

– Os xuízos de Núremberg como tribunal en defensa da condea dos crimes contra a humanidade.

– As conferencias de Paz e a repartición de Europa.

– Observación de imaxes, mapas, esquemas e táboas referidas ao período estudado.

– A fundación da ONU en substitución da Sociedade de Nacións.

– A aprobación da Declaración Universal de Dereitos Humanos.

– Os órganos de goberno da ONU: a Asemblea Xeral, o Consello de Seguridade e a Secretaría Xeral.

– O labor da ONU e o seu papel na

2. Desenvolver os efectos que supuxo a Segunda Guerra Mundial a distintos niveis.

3. Recoñecer que el xeito no que se dispoñen as cousas no presente depende dos feitos que sucederon no pasado e inflúe nas

posibilidades do futuro

• Relata as consecuencias que tivo a Segunda Guerra Mundial nas potencias participantes.

Sociais e Cívicas - Aprender a Aprender

• Explica a orixe da ONU e sopesa como unha

Europa en guerra durante o século XX pode chegar posteriormente a unha unión

económica e política. C. Dixital - C.

Lingüística.


360

actualidade.

TERCEIRO TRIMESTRE TEMA 11. GUERRA FRÍA E DESCOLONIZACIÓN

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

• l

CONTIDOS

– A división do mundo en dous bloques antagónicos: URSS e EUA.

– A desconfianza entre os aliados.

– A rivalidade entre dous sistemas contrapostos: socialismo e capitalismo.

– A consolidación dos dous bloques tras a doutrina Truman.

– O plan Marshall como intento de frear a expansión comunista.

– Os diferentes sistemas de alianza: o pacto Atlántico e a OTAN, e o COMECON e o Pacto de Varsovia.

– A declaración Balfour, a inmigración xudía e a creación do Estado de Israel.

– As posicións israelí e palestina e as guerras árabe-israelís: causas, desenvolvemento e consecuencias.


1. Explicar as consecuencias da Segunda Guerra

Mundial a distintos niveis


CLAVE

• Coñece a situación da posguerra mundial e

describe a división do mundo en dous grandes bloques separados por un “telón de aceiro”. Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas.

• Expón en que consistiu o conflito en Oriente Próximo e atribúe a súa orixe a unha vontade de compensación polo Holocausto xudeu. Aprender a Aprender - C. Dixital – Sociais e Cívicas


361

– proceso descolonizador: contexto, causas, etapas e consecuencias.

– A dependencia económica tras a descolonización e a necesidade do neocolonialismo.

– A Conferencia Internacional de Bandung: a vontade neutralista e o afastamento da política de bloques.

– – O concepto de Terceiro Mundo e a súa dependencia comercial, tecnolóxica e financeira.

2. Relatar os feitos principais da descolonización de posguerra no século XX.

• Explica como se desenvolveu o proceso descolonizador e describe os seus feitos máis relevantes. Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas.

TEMA 12.CAPITALISMO E COMUNISMO. DOUS SISTEMAS ENFRONTADOS

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

• l

CONTIDOS – reflexo da oposición entre os dous bloques

na arte: o Pop Art e o realismo socialista.

– liderado dos EUA sobre os países do mundo capitalista e da URSS sobre os países comunistas.

– A prosperidade dos países de economía capitalista.

– EUA, Europa e Xapón como líderes do crecemento.

– A crise económica desencadeada polo petróleo: contexto, causas e consecuencias

– A implantación do Estado de benestar e os seus piares.

– A loita pola igualdade e a paridade das


1. Analizar e comentar diversas obras artísticas do século XX e recoñecer o estilo ao que pertencen

2. Explicar as consecuencias da Segunda Guerra

Mundial a distintos niveis.

3. Definir o Estado de Benestar e analizar os seus proles e as súas contras.


Explica as características do Pop Art e do realismo socialista e analiza algunhas obras. Conc. e Exp. Cult.

Describe a situación política e económica das grandes potencias hexemónicas despois da Segunda Guerra Mundial e compáraas entre si. Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas

Explica en que consiste o Estado de Benestar e os


362

mulleres: a situación da muller nas leis e os costumes, a educación e o traballo e na política e a toma de decisións.

– O teito de cristal como obstáculo para a igualdade entre homes e mulleres.

– A influencia do bloque comunista nas democracias populares de Europa Oriental.

– O inmobilismo político da URSS.

– Observación dun mapa no que se reflicte a expansión mundial do comunismo.

– O estancamento económico da URSS e o descontento social como factores relevantes na crise do mundo soviético.

– O proxecto reformista da perestroika e os seus campos de actuación: económico, político, territorial e de política internacional.

– A creación do Consello de Europa, o Convenio Europeo de Dereitos Humanos e a Comunidade Europea do Carbón e do Aceiro.

– O Tratado de Roma e a institución da Comunidade Económica Europea e a Comunidade Europea da Enerxía Atómica

4. Describir a nova situación da URSS: o auxe e o derru-bamento.

5. Recoñecer que o xeito no que se dispoñen as cousas no presente depende dos feitos que

sucederon no pasado e inflúe nas posibilidades do futuro

avances que promoveu en Europa. Aprender a Aprender - C. Dixital – Sociais e Cívicas.

Expón a evolución do bloque comunista tras a Guerra Fría: a expansión mundial e o seu posterior declive. Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas

Relata as razóns polas que se procurou avanzar cara a unha colaboración entre estados europeos e sopesa como se pode chegar a ela tras un período de guerra. C. Dixital - C. Lingüística.

TEMA 13. A DITADURA FRANQUISTA (1939-1975)


363

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

• l

CONTIDOS

– A ditadura militar de Francisco Franco.

– Os apoios de Franco en contra da República.

– A represión á oposición.

– O apoio franquista ás potencias do Eixe: ol envío da División Azul.

– Os efectos da Guerra Civil.

– A política económica baseada na autarquía e na intervención do Estado.

– O fracaso da autarquía e o colapso económico.

– As cartillas de racionamento, o mercado negro e o estraperlo.

– O papel da muller durante o franquismo.

– A Sección Feminina e a súa función.

– A desigualdade xurídica e social entre home e muller.

– A defensa dos dereitos femininos e a incorporación á loita antifranquista.

– O fracaso da autarquía e a reorientación política e económica.

– A estabilización e os plans de desenvolvemento propostos polos tecnócratas.

– A crise final do franquismo: a crise internacional de 1973, a violencia política e o conflito do Sáhara.

– O franquismo en Galicia.

– Compleción dun mapa conceptual a modo de resumo do tema estudado.

– Contrastación de fontes históricas co fin de valorar a súa fiabilidade.

– Procura de información na Rede.

– Observación e comentario de imaxes, esquemas, textos e gráficos relativos ao


1. Analizar as características do franquismo e a súa

evolución no tempo, tendo en conta as

transformacións políticas, sociais e económicas

que promoveu


• Explica as bases do réxime franquista e os seus principios ideolóxicos. Aprender a Aprender - C. Lingüística.

• Expón a situación de posguerra en España, retamente en Galicia, e o intento de restitución da economía por parte do franquismo. C. Lingüística – Sociais e Cívicas.

• Describe a situación da muller durante o franquismo. Aprender a Aprender - C. Lingüística – Sociais e Cívicas.

• Desenvolve os cambios que se deron no réxime, o

seu crecemento económico e demográfico e as

súas conse-cuencias, e a súa posterior crise.

Aprender a Aprender - C. Lingüística.


364

período en cuestión.

– A situación dos opositores ao réxime: ou o exilio ou a resistencia.

– A creación dos maquis e a súa clandestinidade.

– O fortalecemento da oposición ao réxime.

– A Lei de Amnistía e a Lei de Memoria Histórica.

– O crecemento económico entre os anos 1960 e 1973.

– O impacto do crecemento económico na sociedade española: crecemento demográfico, migracións exteriores, éxodo rural, mellora das condicións de vida e mo-dernización social.

2. Explicar a situación do bando republicano despois

da Guerra Civil e o desenvolvemento dos

movementos de oposición ao franquismo

3. Expor o crecemento económico que se deu na

sociedade española a partir de 1960 e o impacto

que tivo nela.

• Explica o destino dos exiliados por causa da

opresión franquista e como naceron e se

desenvolveron os mo-vementos de oposicón.

Sociais e Cívicas - C. Dixital - Aprender a Aprender.

• Explica o destino dos exiliados por causa da

opresión franquista e como naceron e se

desenvolveron os mo-vementos de oposicón.

Sociais e Cívicas - C. Dixital - Aprender a Aprender.

TEMA 14. TRANSICIÓN E DEMOCRACIA EN ESPAÑA


365

OBXECTIVOS

• a

• c

• d

• g

• h

• l

CONTIDOS

– As correntes artísticas do século XX en

España e a súa relación coas vangardas.

– A arte do século XX en Galicia.

– Análise de obras artísticas da época


1. Analizar e comentar diversas obras artísticas do

século XX en España e recoñecer o estilo ao que

pertencen


• Explica as características máis destacadas das

correntes artísticas do século XX en España e,

concretamente, en Galicia, e coñece os seus

artistas máis representativos. Conciencia e

Expresións Culturais

– A construción do Estado do benestar en España e os seus piares. Debilidade e crise en 2008.

– As transformacións económicas e demográficas a partir de 1985.

2. Comprender o concepto de crise económica e

recoñecer a súa repercusión mundial nun caso

concreto

• Expón as características do Estado de benestar en

España, analiza como desembocou na crise

económica de 2008 e compáraa coa crise

enerxética de 1973. Aprender a Aprender – Sociais

e Cívicas.

– A morte de Franco e a vontade de cambio político por parte de Juan Carlos I.

– A disputa entre inmobilistas e aperturistas por conseguir o poder.

– A organización da oposición a favor da democratización do réxime: a Xunta Democrática e a Plataforma Democrática.

– O fin do illamento internacional tras o derrubamento do franquismo.

– A dimisión de Arias Navarro

–

3. Expor as causas da fin do franquismo e coñecer a

situa-ción na que se achaba España nese

momento

•

• Describe a situación de España tras a morte de

Franco e o proceso de cambio que se iniciou nese

momento. Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas

•


366

– A Lei de Reforma Política e a legalización dos partidos políticos.

– A celebración das primeiras eleccións democráticas en España.

– A vitoria da UCD e a investidura de Adolfo Suárez como presidente: goberno, medidas e crises.

– O novo Estado xurdido da Constitución de 1978: a monarquía constitucional parlamentaria.

– Os fundamentos da Constitución e a creación do Estado das Autonomías.

– Os factores que promoveron a consecución da democracia en España: a loita polas liberdades políticas, o compromiso da Igrexa, as mobilizacións feministas e as asociacións cívicas e veciñais.

– Os gobernos da democracia a partir de 1982: o bipartidismo PP-PSOE.

– O nacemento dunha nova correlación de forzas: Podemos e Ciudadanos.

– O ingreso de España na CEE e a OTAN.

– Galicia en democracia.

4. Explicar o cambio que experimentou España

durante a época da Transición a distintos niveis:

político, social e económico

• Enumera os principais fitos que deron lugar ao cambio da sociedade e a política españolas durante a Transición. Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas.

• Relata como as mobilizacións sociais contribuíron ao establecemento da democracia e o papel que desempeñó cada un dos sectores da sociedade. Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas.

• Explica os cambios que experimentou España na

época da Transición a nivel económico e político.

Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas - C.

Lingüística

TEMA 15. O MUNDO ACTUAL

OBXECTIVOS

• g

• l

• n

• ñ

CONTIDOS – cambio na xeopolítica mundial a partir de

1990.

– A crise en Europa Oriental: o fin dos réximes comunistas e a convocatoria de eleccións libres.

– A caída do muro de Berlín e a reunificación de Alemaña.

CRITERIOS DE AVALAICIÓN

1. Coñecer as causas e consecuencias inmediatas do

derrubamento da URSS e outros réximes

soviéticos


• Analiza diversos aspectos dos cambios producidos

tras o derrubamento da URSS. Comunicación

Lingüística - Aprender a Aprender.


367

– A desaparición da URSS, a desintegración do bloque comunista e a proclamación dos EUA como única superpotencia.

– camiño cara a un mundo multipolar: as intervencións da UE, India, Brasil, China e a nova Rusia.

– O xurdimento do nacionalismo tras a época comunista e a creación de novos Estados e fronteiras en Europa.

– A construción da Unión Europea: o tratado de Maastrich e as sucesivas incorporacións.

– As políticas da Unión Europea.

– A crise de 2008 como crise do modelo de benestar: do ámbito financeiro ao ámbito económico.

– A inestabilidade do mundo actual: o

fundamentalismo islámico e o problema do terrorismo. A realidade do mundo árabe e de África.

– A diversidade de realidades dentro da hexemonía dun único modelo social e económico.

– Os conflitos do século XXI en América, Europa, Oriente Próximo, Asia, África Subsahariana e o norte de África. O novo tipo de violencia e a destrución de pobos e cidades.

– A globalización: definición, causas e características. A interdependencia entre os países do mundo e o aumento da

2. Interpretar procesos a medio prazo de cambios

económicos, sociais e políticos de ámbito

mundial.

3. Entender a evolución da construción da Unión

Europea e a implantación do Estado de benestar.

4. Definir en que consiste a globalizaci identificar

algúns dos seus factores

5. Identificar os cambios máis relevantes que supuxo

• Interpreta o renacemento e o declive das nacións

no novo mapa político europeo desa época.


• Discute sobre a construción da Unión Europea e do seu futuro. Aprender a Aprender - C. Lingüística.

• Comprende os proles e os contras do Estado do

benestar e explica as causas e as consecuencias

da súa crise. Aprender a Aprender – Sociais e

Cívicas.

• Expón algúns dos conflitos que teñen lugar hoxe en día a pesar do proceso de globalización. Aprender a Aprender – Sociais e Cívicas.

• Describe o proceso de globalización e sinala as

súas repercusións a nivel social e económico.

Com. Lingüística - Aprender a Aprender – Sociais e

Cívicas.


368

desigualdade a pesar da homoxeneización

– A revolución tecnolóxica concebida como Terceira Revolución Industrial. A Tecnoloxía da información e as innovacións nas formas de comunicación.

– A arte no mundo actual: a arte dixital, a videoarte e as súas correntes.

– A necesidade dun desenvolvemento sostible para previr os riscos ambientais. Os esforzos por protexer o planeta: conferencias, protocolos e cumios.

– – As evidencias do cambio climático: o efecto invernadoiro e o desxeo do Ártico

a revolución tecnolóxica

6. Recoñecer que o xeito no que se dispoñen as

cousas no presente depende dos feitos que

sucederon no pasado e inflúe nas posibilidades do

futuro.

• Expón a revolución que supuxo a aparición da

Internet e compáraa coas dúas revolucións

tecnolóxicas anteriores. Com. Lingüística -

Aprender a Aprender - C. Dixital.

• Valora as consecuencias do quentamento global e

formula, aínda coas dificultades que se presentan,

algunhas medidas ao respecto para previr o seu

aumento no futuro. Sociais e Cívicas - C.

Lingüística - C. Dixital.

5. CONCRECIÓN PARA CADA ESTÁNDAR DE APRENDIZAXE DE: TEMPORALIZACIÓN E GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN PARA SUPERAR A MATERIA..

PRIMEIRO TRIMESTRE



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

Bloque 1 Crit. Aval. B1.1. Explicar as características do Antigo Réxime nos seus sentidos político, social e económico. Est. Apr. XHB1.1.2. Distingue conceptos históricos como Antigo Réxime e Ilustración.

Logro non alcanzado. Logro básico. Logro medio. Logro avanzado. T. 01



Bloque 1 Crit. Aval. B1.2. Coñecer o alcance da Ilustración como novo movemento cultural e social en Europa e en América.

Est. Apr. XHB1.2.1. Describe as características da cultura da Ilustración e as implicacións que ten nalgunhas monarquías.



369



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS



Bloque 1 Crit. Aval. B1.1. Explicar as características do Antigo Réxime nos seus sentidos político, social e económico.

Est. Apr. XHB1.1.1. Establece, a través da análise de textos, a diferenza entre o Absolutismo e o Parlamentarismo.


Bloque 2 Crit. Aval. B2.2. Identificar os principais feitos das revolucións liberais burguesas en Europa e América nos séculos XVIII e XIX.

Est. Apr. XHB2.2.2. Redacta unha narrativa sintética cos principais feitos dalgunha das revolucións burguesas do século XVIII, acudindo a explicacións causais, e indica os proles e os contras.





Bloque 1 Crit. Aval. B1.3. Coñecer os avances da Revolución Científica desde os séculos XVII e XVIII.

Est. Apr. XHB1.3.1. Aprecia os avances científicos e a súa aplicación á vida diaria, e contextualiza o papel dos científicos na súa propia época.


Bloque 1 Crit. Aval. B1.3. Coñecer os avances da Revolución Científica desde os séculos XVII e XVIII.

Est. Apr. XHB1.3.2. Comprende as implicacións do empiricismo e o método científico nunha variedade de áreas.






370



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS



















Bloque 4 Crit. Aval. B4.5. Relacionar movementos culturais como o romanticismo, en distintas áreas, e recoñecer a orixinalidade de movementos artísticos como o impresionismo, o expresionismo e outros "ismos" en Europa.

Est. Apr. XHB4.5.1. Comenta analiticamente cadros, esculturas e exemplos arquitectónicos da arte do século XIX.



371



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




















372



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS


















373



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

















Est. Apr. XHB2.2.3. Discute as implicacións da violencia empregando diversos tipos de fontes.



374



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS














Est. Apr. XHB2.2.3. Discute as implicacións da violencia empregando diversos tipos de fontes.


Bloque 2 Crit. Aval. B2.1. Comprender o alcance e as limitacións dos procesos revolucionarios dos séculos XVIII e XIX.

Est. Apr. XHB2.1.1. Sopesa as razóns dos revolucionarios para actuar como o fixeron.



375



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS





Est. Apr. XHB2.1.2. Recoñece, mediante a análise de fontes de diversas épocas, o valor destas non só como información senón tamén como evidencia para os/as historiadores/as.



Est. Apr. XHB2.2.1. Redacta unha narrativa sintética cos principais feitos dalgunha das revolucións burguesas da primeira metade do século XIX, acudindo a explicacións causais, e sinala os proles e os contras.












376



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




















377



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




















378



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

Bloque 3 Crit. Aval. B3.2. Analizar as vantaxes e os inconvenientes de ser un país pioneiro nos cambios.

Est. Apr. XHB3.2.1. Compara o proceso de industrialización en Inglaterra e nos países nórdicos.



Est. Apr. XHB3.2.1. Analiza e compara a industrialización de diferentes países de Europa, América e Asia, nas súas distintas escalas temporais e xeográficas.



Est. Apr. XHB10.1.3. Compara (nun aspecto ou en varios) as revolucións industriais do século XIX coa revolución tecnolóxica de finais do século XX e principio do XXI.


Bloque 3 Crit. Aval. B3.1. Describir os feitos salientables da Revolución Industrial e o seu encadeamento causal.

Est. Apr. XHB3.1.1. Analiza os proles e os contras da primeira Revolución Industrial en Inglaterra.















379



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS










Bloque 3 Crit. Aval. B3.3. Entender o concepto de progreso, e os sacrificios e os avances que leva consigo.

Est. Apr. XHB3.3.1. Explica a situación laboral feminina e infantil nas cidades industriais.












380



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS


























381



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS


























382



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




















383



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




















384



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




















385



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




















386



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

















387



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




















388



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

Bloque 3 Crit. Aval. B3.4. Analizar a evolución dos cambios económicos en España e en Galicia, a raíz da industrialización parcial do país.

Est. Apr. XHB3.4.1. Especifica algunhas repercusións políticas como consecuencia dos cambios económicos en España.





















389



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS























390



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




















391



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS










SEGUNDO TRIMESTRE

Bloque 4 Crit. Aval. B4.1. Identificar as potencias imperialistas e a repartición de poder económico e político no mundo no derradeiro cuarto do século XIX e no principio do XX.

Est. Apr. XHB4.1.1. Explica razoadamente que o concepto imperialismo reflicte unha realidade que influirá na xeopolítica mundial e nas relacións económicas transnacionais.









392



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS





Est. Apr. XHB4.1.2. Elabora discusións sobre eurocentrismo e a globalización.








Bloque 4 Crit. Aval. B4.2. Establecer xerarquías causais (aspecto e escala temporal) da evolución do imperialismo.

Est. Apr. XHB4.2.1. Sabe recoñecer cadeas e interconexións causais entre colonialismo, imperialismo e a Gran Guerra de 1914.









393



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




















394



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS


Est. Apr. XHB4.5.2. Compara movementos artísticos europeos e asiáticos.














Bloque 10 Crit. Aval. B10.4. Utilizar o vocabulario histórico e artístico con precisión, inseríndoo no contexto adecuado.

Est. Apr. XHB10.4.1. Utiliza con fluidez e precisión o vocabulario histórico e artístico necesario.



395



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

Bloque 3 Crit. Aval. B3.5. Coñecer os principais avances científicos e tecnolóxicos do século XIX, e a súa relación coas

revolucións industriais.

Est. Apr. XHB3.5.1. Elabora un eixe cronolóxico, diacrónico e sincrónico, cos principais avances científicos e tecnolóxicos do século XIX.


















396



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS
















Bloque 4 Crit. Aval. B4.3. Coñecer os principais acontecementos da Gran Guerra, as súas interconexións coa Revolución Rusa e as consecuencias dos tratados de Versalles.

Est. Apr. XHB4.3.1. Diferencia os acontecementos dos procesos, nunha explicación histórica, da I Guerra Mundial.



397



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS










Bloque 6 Crit. Aval. B6.1. Coñecer as causas da II Guerra Mundial.

Est. Apr. XHB6.1.1. Recoñece a xerarquía causal (diferente importancia dunhas causas ou outras segundo as narrativas).


Bloque 4 Crit. Aval. B4.4. Esquematizar a orixe, o desenvolvemento e as consecuencias da Revolución Rusa.

Est. Apr. XHB4.4.1. Contrasta algunhas interpretacións do alcance da Revolución Rusa na súa época e na actualidade.












398



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS





Est. Apr. XHB4.3.3. Describe a derrota de Alemaña desde a súa propia perspectiva e desde a dos aliados.



Est. Apr. XHB4.3.2. Analiza o novo mapa político de Europa.















399



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS







Bloque 10 Crit. Aval. B10.2. Explicar as características de cada tempo histórico e certos acontecementos que determinaron cambios fundamentais norumbo da historia, diferenciando períodos que facilitan o seu estudo e a súa interpretación.









Bloque 5 Crit. Aval. B5.1. Coñecer e comprender os acontecementos, os feitos e os procesos máis importantes do período de entreguerras, e a súa conexión co presente, e estudar a xerarquía causal nas explicacións históricas sobre esta época.

Est. Apr. XHB5.1.1. Analiza interpretacións diversas de fontes históricas e historiográficas de distinta procedencia.



400



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS





Est. Apr. XHB5.1.2. Relaciona algunhas cuestións concretas do pasado co presente e as posibilidades do futuro, como o alcance das crises financeiras de 1929 e de 2008.


Bloque 7 Crit. Aval. B7.2. Comprender o concepto de crise económica e a súa repercusión mundial nun caso concreto.

Est. Apr. XHB7.2.1. Compara a crise enerxética de 1973 coa financeira de 2008.





Bloque 5 Crit. Aval. B5.2. Analizar as causas do auxe dos fascismos en Europa.

Est. Apr. XHB5.2.1. Explica diversos factores que fixeron posible o auxe do fascismo en Europa.






401



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS























402



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




















403



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS










Bloque 5 Crit. Aval. B5.3. Coñecer as tensións que levaron en España á proclamación da II República e ao estoupido da Guerra Civil.

Est. Apr. XHB5.3.2. Explica as causas da Guerra Civil española no contexto europeo e internacional.












404



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS


Est. Apr. XHB5.3.1. Explica as principais reformas durante a II República española, e reaccións a elas.






Est. Apr. XHB5.1.3. Discute as circunstancias da loita polo sufraxio da muller.












405



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




















406



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS













Bloque 7 Crit. Aval. B7.3. Explicar as causas de que se establecera unha ditadura en España tras a Guerra Civil, e como foi evolucionando esa ditadura desde 1939 a 1975.

Est. Apr. XHB7.3.1. Coñece a situación da posguerra e a represión en España, así como as fases da ditadura de Franco.






407



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

Bloque 10 Crit. Aval. B10.2. Explicar as características de cada tempo histórico e certos acontecementos que determinaron cambios fundamentais norumbo da historia, diferenciando períodos que facilitan o seu estudo e a súa interpretación.



















408



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS














Est. Apr. XHB4.3.2. Analiza o novo mapa político de Europa.


Bloque 6 Crit. Aval. B6.2. Coñecer os principais feitos da II Guerra Mundial, diferenciar as escalas xeográficas nesta guerra (europea e mundial) e entender o concepto de guerra total.

Est. Apr. XHB6.2.3. Elabora unha narrativa explicativa das causas e as consecuencias da II Guerra Mundial, a distintos niveis temporais e xeográficos.



409



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS





Est. Apr. XHB6.2.1. Sitúa nun mapa as fases do conflito.















410



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS













Bloque 6 Crit. Aval. B6.3. Entender o contexto en que se desenvolveu o Holocausto na guerra europea e as súas consecuencias.

Est. Apr. XHB6.3.1. Recoñece a significación do Holocausto na historia mundial.






411



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS





Est. Apr. XHB6.2.2. Dá unha interpretación de por que rematou antes a guerra europea que a mundial.



Est. Apr. XHB10.1.2. Sopesa como unha Europa en guerra durante o século XX pode chegar a unha unión económica e política no século XXI.












412



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS













TERCEIRO TRIMESTRE





413



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS













Bloque 6 Crit. Aval. B6.4. Comprender o concepto de Guerra Fría no contexto de despois de 1945, e as relacións entre os dous bloques, os EEUU e a URSS.

Est. Apr. XHB6.4.2. Describe as consecuencias da guerra de Vietnam.



Est. Apr. XHB6.4.1. Utilizando fontes históricas e historiográficas, explica algúns dos conflitos enmarcados na época da Guerra Fría.



414



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




Bloque 8 Crit. Aval. B8.1. Interpretar procesos a medio prazo de cambios económicos, sociais e políticos a nivel mundial.

Est. Apr. XHB8.1.1. Interpreta o renacemento e o declive das nacións no novo mapa político europeo desa época.





Bloque 6 Crit. Aval. B6.5. Organizar os feitos máis importantes da descolonización de posguerra no século XX e comprender os límites da descolonización e da independencia nun mundo desigual.

Est. Apr. XHB6.5.1. Describe os feitos relevantes do proceso descolonizador.









415



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS








Est. Apr. XHB6.5.2. Distingue entre contextos diferentes do mesmo proceso, por exemplo, África subsahariana (anos 50 e 60) e a India (1947).












416



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS











Est. Apr. XHB6.4.1. Utilizando fontes históricas e historiográficas, explica algúns dos conflitos enmarcados na época da Guerra Fría.






417



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




















418



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

Bloque 7 Crit. Aval. B7.1. Entender os avances económicos dos réximes soviéticos e os perigos do seu illamento interno, así como os avances económicos do "Welfare State" en Europa.

Est. Apr. XHB7.1.1. Explica os avances dos réximes soviéticos e do "Welfare State" en Europa.












Est. Apr. XHB7.1.2. Recoñece os cambios sociais derivados da incorporación da muller ao traballo asalariado.









419



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS










Bloque 8 Crit. Aval. B8.2. Coñecer as causas e as consecuencias inmediatas do colapso da URSS e outros réximes socialistas.

Est. Apr. XHB8.2.1. Analiza aspectos políticos, económicos e culturais dos cambios producidos tralo colapso da URSS.












420



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

Bloque 9 Crit. Aval. B9.2. Identificar algúns dos cambios fundamentais que supón a Revolución Tecnolóxica.

Est. Apr. XHB9.2.1. Analiza algunhas ideas de progreso e retroceso na implantación das recentes tecnoloxías da información e da comunicación, a distintos niveis xeográficos.


















421



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS























422



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS














Est. Apr. XHB8.1.2. Comprende os proles e contras do estado do benestar.





Bloque 8 Crit. Aval. B8.3. Coñecer os principais feitos que conduciron ao cambio político e social en España despois de 1975, e sopesar distintas interpretacións sobre ese proceso.

Est. Apr. XHB8.3.1. Compara interpretacións sobre a Transición española nos anos setenta do século XX e na actualidade.



423



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS


Est. Apr. XHB7.3.2. Discute como se entende en España e en Europa o concepto de memoria histórica.





















424



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS











Est. Apr. XHB8.3.2. Enumera e describe algúns dos principais fitos que deron lugar ao cambio na sociedade española da transición: coroación de Xoán Carlos I, lei para a reforma política de 1976, lei de am nistía de 1977, apertura de Cortes Constituíntes, aprobación da Constitución de 1978, primeiras eleccións xerais, creación do Estado das autonomías, etc.






425



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS














426



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

















427



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

















428



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

















429



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

















430



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS


Est. Apr. XHB8.3.3. Analiza o problema do terrorismo en España durante esta etapa (ETA, GRAPO, Terra Lliure, etc.): a xénese e a historia das organizacións terroristas, a aparición dos primeiros movementos asociativos en defensa das vítimas, etc.


















431



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




Bloque 8 Crit. Aval. B8.4. Entender a evolución da construción da Unión Europea.

Est. Apr. XHB8.4.1. Discute sobre a construción da Unión Europea e do seu futuro.

















Bloque 9 Crit. Aval. B9.1. Definir a globalización e identificar algúns dos seus factores.

Est. Apr. XHB9.1.1. Procura na prensa novas dalgún sector con relacións globalizadas, e elabora argumentos a favor e en contra.



432



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS




Bloque 9 Crit. Aval. B9.3. Recoñecer o impacto destes cambios a nivel local, autonómico, estatal e global, prevendo posibles escenarios máis e menos desexables de cuestións ambientais transnacionais, e discutir as novas realidades do espazo globalizado.

Est. Apr. XHB9.3.1. Crea contidos que inclúen recursos como textos, mapas e gráficos, para presentar algún aspecto conflitivo das condicións sociais do proceso de globalización.


















433



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS

















Est. Apr. XHB9.1.2. Elabora discusións sobre o eurocentrismo e a globalización.

Logro non alcanzado. Logro básico. Logro medio. Logro avanzado. T. 15D


434



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS














Est. Apr. XHB10.1.1. Formula posibles beneficios e desvantaxes para as sociedades humanas e para o medio natural dalgunhas consecuencias do quecemento global, como o desxeamento do Báltico.



435



INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 1

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 2

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 3

INDICADOR DE

LOGRO – NIVEL 4

TE-

MAS







5. METODOLOXÍA DIDÁCTICA

O tratamento metodolóxico da materia debe axustarse ao nivel competencial inicial do alumnado, partindo cando cumpra de aprendizaxes máis simples,

respectando distintos ritmos e estilos de aprendizaxe que teñan en conta a atención á diversidade. A Xeografía e Historia permite desenvolver metodoloxías

activas, nas que o traballo individual e cooperativo e a aprendizaxe por proxectos estean permanentemente presentes, con elaboración de diferentes tipos

de materiais, integrando de forma especial as TIC e cun enfoque orientado á realización de tarefas e resolución de problemas. É moi importante ter

presente o papel do docente como orientador, promotor e facilitador do desenvolvemento competencial do alumnado e non esquecer a adecuada

coordinación entre os docentes.


436

6. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS


MATERIAIS ESCRITOS Libro de texto (Xeografía e Historia. 4º ESO, ed. Vicens-Vives), material variado de consulta, diccionario, biografías), MATERIAL DIXITAL: edición dixital do libro Xeografía e Historia 4º eso de Vicens - vives MATERIAL GRÁFICO (mapas murais, xeográficos, históricos e temáticos, mapas topográficos, planos, fotografías), MATERIAL AUDIOVISUAL (vídeo, transparencias didácticas e diapositivas), XOGOS DE SIMULACIÓN E PRENSA. -PLAN LECTOR: Lectura dun libro durante o segundo e terceiro trimestre. (A maiores adicaranse un mínimo de 3 horas da materia durante o curso destinadas a levar a cabo lecturas pautadas de carácter lúdico as cales poden ser avaliables, pero ao marxe de esta programación) Estas horas de lectura computan para o plan 32 horas de lectura o cal se coordina en conxunto co resto de materias-docentes)



Actividades de Avaliación Inicial. Actividades deseñadas para avaliar os coñecementos previos do alumnado antes de iniciar o estudo de cada un dos temas.

Actividades de Reforzo e Ampliación. Actividades de reforzo e outra de ampliación permiten consolidar os coñecementos dos contidos do tema e ampliar algúns aspectos importantes.


Actividades de Avaliacións Trimestrais e Finais de curso. Estas actividades permitirán tanto realizar Avaliacións de conxunto cando o docente o considere conveniente como dispor de Probas de Recuperación para o alumnado que non superara a Avaliación continua.


437



Ao comezo de cada curso e coa finalidade de adecuar as ensinanzas da materia ao alumnado e facilitar a progresión satisfactoria do seu proceso de aprendizaxe, @ profes@ realizará unha avaliación inicial, incidindo na obtención de información sobre os coñecementos previos do alumnado na materia e o grao de desenvolvemento das competencias básicas.






- Recollida periódica do caderno. (Imprescindible obter 1 sobre dous para facer media co exáme)

- Actividades realizadas en clase ou na casa que o profesor@ recollerá para avaliar de maneira individualizada: exercicios, resumes, esquemas e mapas conceptuais

- Exposicións orais, traballos, informes…

- Traballos en grupo (non de forma física polas restriccións sanitaria)



2 por avaliación. Na 3ª avaliación farase tamén un control de lectura dos libros propostos.


- Mes de xaneiro: proba de recuperación da 1ª avaliación.


438

- Mes de abril: proba de recuperación da 2ª avaliación. - Mes de xuño: proba de recuperación da 3ª avaliación e avaliación final.


SI

NON

NO

TA ( %

)









NOTA FINAL XUÑO



Os alumnos que non acadasen a cualificación de aprobado no mes de xuño, presentaranse na convocatoria extraordinaria de setembro. O exame de

setembro versará sobre os temas explicados na aula e presentará unha estructura idéntica a das probas realizadas ao longo do curso.

O alumno deberá entregar ó profesor as actividades que este lle entregou en xuño, debidamente realizadas. Neste caso valorarase o caderno con 1 punto

que se sumará ó resultado do exame.


439

8.ELEMENTOS TRANSVERSAIS

A relación existente entre os contidos da materia de Ciencias Sociais de 4º de ESO e os temas transversais especificados no currículo desta etapa educativa é

o seguinte:

Educación para os dereitos humanos e a paz

Análise dos conflitos bélicos e étnicos como feitos que deben ser evitados.

- Estudo das transformacións e tensións nas relacións internacionais.

- Estudo das organizacións supranacionais e das non gobernamentais na defensa da paz e a cooperación cos pobos máis desfavorecidos.

- Elaboración de xuízos críticos sobre os acontecementos políticos, económicos e sociais do mundo contemporáneo.

- Estudo da formación da democracia como forma de goberno en moitos países europeos durante o século XIX.

- Valoración da importancia dos dereitos humanos e da igualdade entre as persoas.

Educación moral e cívica

- Estudo dos problemas morais do noso tempo: carreira armamentista, desigualdades norte-sur, emigración, racismo, etc.

- Toma de conciencia dos proxectos éticos contemporáneos: dereitos humanos, pacifismo, feminismo, ecoloxismo, etc.

- Elaboración de informes e participación en debates sobre cuestións problemáticas da vida cotiá que levan consigo posicións éticas diferenciadas: situacións

de marxinalidade, violencia social, drogodependencia, etc.

- Análise dos novos valores das sociedades postindustriais e da súa repercusión na calidade de vida.

- Busca de actitudes cívicas e democráticas ante o coñecemento de situacións sociais conflitivas.

Educación para a igualdade entre os sexos

- Estudo da loita da muller polos seus dereitos: voto, educación, traballo remunerado, etc.

- Elaboración de análises críticas sobre a igualdade entre todos os seres humanos.

- Análise de fontes históricas sobre actuacións de homes e mulleres nos acontecementos do mundo contemporáneo: revolución francesa, revolución

industrial, guerras mundiais, investigación científica, actuacións políticas, etc. 217

- Elaboración de xuízos críticos sobre a marxinación da muller nalgunhas sociedades actuais.

Educación ambiental

- Realización de debates en torno ás circunstancias e consecuencias ambientais que poden derivarse dalgúns acontecementos políticos, económicos ou

científicos: conflitos bélicos, explotación abusiva de recursos naturais, etc.

Educación multicultural


440

- Estudo da historia de sociedades non occidentais en Asia, o mundo islámico, África e América Latina.

- Realización de sinxelas investigacións sobre temas políticos e sociais referidos a estes pobos.

- Elaboración de xuízos críticos ante feitos sociais de discriminación: os refuxiados, a inmigración, o integrismo relixioso, os conflitos étnicos, etc.

- Análise crítica sobre o colonialismo e as súas repercusións actuais na pobreza dos países subdesenvolvidos.

- Desenvolvemento de actitudes cívicas de tolerancia e respecto cara a manifestacións culturais distintas das occidentais.

Educación europea

- Estudo do proceso de formación da Unión Europea.

- Coñecemento das institucións da Unión Europea.

- Busca de elementos da historia, comúns aos países da Unión Europea, como xeradores da cidadanía europea.


Na programación tratamos de evitar o escollo que supón a lóxica diversidade en ritmos de aprendizaxe, motivación e coñecementos previos. Para elo

aplicaranse distintos tipos de medidas, segundo as necesidades:

MEDIDAS XERAIS

Atención á diversidade na programación.

• Destinadas a tódolos alumnos e alumnas; formalizaranse en catro niveis: na programación, na metodoloxía, nos materiais utilizados e nos agrupamentos na

aula. Os alumnos e alumnas non teñen un nivel de coñecementos homoxéneos nin as mesmas capacidades,, o que provoca diferencias para entende-los

conceptos e dificultades para realizar actividades procedimentais, Por isto a programación está deseñada intentando asegurar un nivel mínimo para todos e,

o mesmo tempo, para que o alumnado máis aventaxado poidan ampliar os seus coñecementos


441

Atención á diversidade na metodoloxía

• As actividades de cada unidade tamén han de reflectir esta diversidade. Unhas actividades repasan e reconducen aqueles conceptos previos mal aprendidos

ou esquecidos. As actividades de aplicación intentarán fixa-los conceptos básicos e exercita-los procedementos propios da Historia integrando os

coñecementos de tódalas unidades e destas cos coñecementos anteriores dos /as alumnos/as, permitindo unha avaliación adaptada a todos. As actividades

de reforzo han de permitir corrixi-los contidos básicos mal aprendidos e as actividades de ampliación darán a posibilidade a alumnos/as con menos

dificultades de aplicar procedementos máis complexos. Atención á diversidade nos materiais utilizados

• Como material esencial utilizarase o libro de texto base, material bibliográfico recomendado en cada unidade, ademais das propostas co material

complementario que entregue o/a profesor/a dentro da súa programación de aula. Un material esencial para o tratamento da diversidade é o que nos

aportan as TICs (programas de aprendixase interactivo, webquest, xogos de simulación, análise de mapas históricos, interpretación de imaxes, ..) dos que

seleccionaremos aqueles que nos axuden a acadar os obxectivos propostos.en función das necesidades dos nosos alumnos/as. Atención a diversidade nos

agrupamentos

:• Os agrupamentos, o ser flexibles, permite refacelos en calquera momento do proceso atendendo as necesidades en función do rendemento ou

capacidades dos seus compoñentes..

MEDIDAS ESPECÍFICAS

Unha vez detectadas necesidades educativas especiais, adoptaranse as actuacións necesarias, tanto de carácter pedagóxico, curricular e organizativo, como

as relativas á utilización dos recursos específicos que difiren dos habituais. Medidas de reforzo educativo realizadas polo docente tendo en conta aspectos

non prescritos do currículo (organización dos contidos, instrumentos de avaliación, agrupamentos específicos…). Adaptacións curriculares individualizadas

(ACI) Serán elaboradas en colaboración co Departamento de Orientación tomando en consideración as características concretas do alumno afectado. Tamén

se intentará dar resposta individualizada ós posibles casos que presentan sobredotación intelectual e aqueles que procedan de minorías étnicas e /ou

culturais. Os recursos nestes casos para unha atención individualizada serán: Humanos: membros do Departamento de Orientación e Titor/a. Materiais: son

interesantes, aparte dos que sexan aportados polo Departamento de Orientación, os ofrecidos polo CNICE http://www.cnice.mecd.es/ materiais educativos

Aínda que non hai alumnos con NEE, que necesiten unha ACI nin tampouco apoio por parte do PT, se temos que contemplar tamen unha serie de medidas

para atender fundamentalmente a aquel alumnado que se poida incorporar ó Centro durante o curso procedente doutros países. Neste senso facilitaremos a

súa integración buscando material escolar en castelán para que poidan ir tomando contacto pouco a pouco coa nova realidade lingüística que se van atopar.

Isto farémolo mediante as seguintes actuacións: – Libro de texto da edición en castelán. – Textos e actividades, que non estean no libro de texto, en castelán.

– Redacción de exames en castelán.


442

10. ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DAS MATERIAS PENDENTES


No departamento elabóranse cuadernillos para entregárllelos ós alumnos con pendentes. O profesor reúnese periódicamente cos alumnos para corrixir os cadernos antes da avaliación.

Trimestralmente haberá un exame de recuperación sobre a materia que traballaron no cuadernillo.



- Conmemoración do día da muller – 8 marzo





Programa a materia tendo en conta o tempo disponible para o seu desenvollvemento




Plantexa situacións que introducen a unidade (lecturas, debates, diálogos…)





ASPECTO QUE SE AVALÍA: SEGUIMENTO E AVALIACIÓN DO PROCESO DE ENSINO-APRENDIZAXE


443













Organízanse periodicamente reunións de departamento para analizar o seguimento da programación


444

SITUACIÓN DE TRANSICIÓN ENTRE O CURSO 2019/20 E O 2020/21

En vistas da anomalía xerada o curso anterior pola interrupción do ensino de forma presencial o equipo docente terá en conta una serie de medidas/actuación no caso de ser necesarias para a adaptación dos alumnos os contados e metodoloxía do curso actual. E decir, terase en conta as posibles carencias ou obxectivos non acadados na segunda metade do curso anterior pola crise sanitaria que se produxo. Co fin de garantir a continuidade do proceso de ensino o equipo docente determinará que contidos e competencias esenciais se deben reforzar para levar a cabo a transición entre os dous anos de forma flexible e progresiva e de ser o caso, que o alumno recupere as aprendizaxes imprescidibles non adquiridas no curso 2019/2020 O plan de reforzo desenvolverase mediante axustes curriculares, si é preciso, segundo as necesidades, durante o primeiro trimestre do curso 2020/2021 Constarán as adaptacións necesarias que a docencia non presencial puidese requirir, identificando de forma expresa aqueles aprendizaxes imprescindíbeis para a adquisición das competencias clave, así como o deseño de tarefas globais e as estratexias e instrumentos de avaliación máis adecuados para a consecución deste obxectivo. Tendo en conta os informes sobre os contidos non adquiridos por parte do alumnado que este curso està en 4º ESO detallase a continuación cales son os contidos a reforzar para este curso:

TEMA 15. A CIENCIA E A ARTE DO BARROCO (3ºESO)

OBXECTIVOS

• g

• l

• n

• ñ

CONTIDOS

– A ciencia no século XVII: os novos métodos de

investigación e as académicas científicas.

– Comprensión da nova mentalidade científica xurdida

no século XVII.

– Análise dun esquema sobre a orixe do método

científico.

– Identificación dos principais descubrimentos científicos

dos séculos XVI e XVII.

– A revolución copoernicana.

– O heliocentrismo de Galileo Galilei.

– A condena a Galileo e a súa abxuración das súas teorías

científicas.








• Comprender o espírito e as bases da ciencia moderna do

século XVII e coñecer os científicos máis relevantes deste

período e as súas teorías científicas.

• Describir as características do Barroco, identificando as

obras e autores máis relevantes deste movemento

artístico e cultural.




occiental. C. Matemática, Cienc. Tecnol. - Aprender a

Apr.


coñecemento histórico e interprétaas para ampliar

coñecementos históricos. C. Matemática, Cienc. Tecn. -

Aprender a Apr.

• Describe as características xerais do pensamento

científico do século XVII. C. Com. Lingüística - Conc. e

Exp. Cult - Aprender a Aprender – Sociais e cívicas.

• Coñece as características e peculiaridades da arte do


445

– Lectura e interpretación de textos históricos sobre o

proceso a Galileo.

– O espírito do Barroco: nova estética e difusión das

ideas da Contrarreforma.

– Comparación e diferenciación das características entre

a arte barroca e a renacentista.

– Comprensión da relación entre a arte barroca e as

monarquías absolutistas.

– A arquitectura e a escultura barrocas.

– As peculiaridades da arquitectura e a escultura

barrocas en España.

– Descrición dos elementos arquitectónicos dunha igrexa

barroca.

– O Barroco americano.

– Busca de información na Internet sobre as misións

xesuitas ou franciscanas no século XVII.

– Características xerais da pintura do Barroco.

– A pintura dos países católicos: as escolas italiana,

francesa e flamenga.

– O gran século da pintura holandesa.

– Observación e interpretación de pinturas do Barroco.

– O Século de Ouro da pintura española: Velázquez,

Zurbarán, Murillo e Ribera.

– Elaboración dunha ficha sobre as Meninas de

Velázquez.

– Identificación das etapas e das obras de Diego

Velázquez.

– Análise pautada dunha pintura como fonte de


– Visita virtual á Roma do Barroco.

Barroco diferenciándoo doutros movementos artísticos.

Conc. e Exp. Cult - Aprender a Apr. – Sociais e cívicas.

• Analiza diferentes obras de arte barroca relacionándoas

coas características do Barroco e os recursos técnicos

que emprega. Conc. e Exp. Cult - Aprender a Aprender–

Sociais e cívicas.


446

SITUACIÓNS EXCEPCIONAIS, QUE SE PUIDESEN DERIVAR DO COVID-19, NO SEU CASO ANEXO REFERIDO ÁS POSIBLES SITUACIÓNS EXCEPCIONAIS COAS QUE NOS POIDAMOS ATOPAR NESTE CURSO, DEBIDO AO COVID-19, E QUE PODEN AFECTAR

ÁS AVALIACIÓNS, E AO DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA SEGUIR AS ENSINANZAS DE XEITO TELEMÁTICO ENSINO IMPARTIDO EN SITUACIÓN DE SEMIPRESENCIALIDADE A Situación de Semipresencialidade, entendida coma unha combinación entre ensino presencial e telemático. Se é posible a realización das probas será presencial e contarán cun peso dun 60% sobre a nota final. As restantes tarefas suporán, un 40% do total da nota. Neste sentido cabe sinalar o necesario cumprimento dos prazos de entrega establecidos, así como a participación obrigatoria nas videoconferencias e proxectos organizados de xeito telemático. No caso das tarefas, aquelas nas que se detecte plaxio terán unha cualificación de cero puntos. ENSINO IMPARTIDO EN SITUACIÓN DE TELEENSINO OU SIMILAR Na Situación de Telensino ou Similar a ponderación das tarefas realizadas, será dun 60%. Neste sentido valorarase a correción de cada tarefa que terá que ser entregada en prazo e forma. No caso de detectarse plaxio a cualificación da mesma será de cero. No caso das probas, poderán ser realizadas mediante cuestionarios na Aula Virtual, cabendo tamén a posibilidade de realización de probas individuais ou colectivas mediante sistemas de videoconferencia. De novo, no caso de detectar plaxio, axudas externas e similares, a cualificación da proba será de cero puntos. Estas pautas de avaliación funcionan de xeito orientador sendo o docente ou a docente, o último responsable da aplicación das mesmas. Neste sentido cómpre destacar o carácter flexible dos procedementos mencionados nos que o docente deberá ter en conta a situación de cada alumno e alumna, co fin de propor un método de avaliación que se axuste ás súas condicións (especialmente nos casos de ensino semipresencial e totalmente telemático). Así mesmo, no caso de aqueles alumnos enfermos, a entrega de tarefas e realización de probas quedará posposta até a súa recuperación. Aqueles que teñan que permanecer na súa casa debido, por exemplo, a unha sospeita de contacto cun positivo, procurarase manter o ritmo de traballo mediante a entrega de tarefas por vía telemática, con independencia do escenario no que ocurra esta situación. No caso das probas, a poder ser, daráselle prioridade ás presenciais. O docente ou a docente, valorará a necesidade de realización dunha proba extraordinaria por vía telemática, se así o considera. Os exames extraordinarios, celebraranse en setembro, agás para o 2º de Bacharelato, que terían que ser en xuño, se a situación é a de Presencialidade. Estas probas serán presenciais sempre que a situación o permita, e poderá ser complementada coa entrega dun boletín de tarefas para seren traballadas ao longo do verán (no caso de ter que ir a setembro). De non podérense realizar estas probas de xeito presencial por mor da situación sanitaria, poderanse realizar por vídeo conferencia individual nalgún dos sistemas disponibles, e/ou a través de formularios na Aula Virtual


447



- Valoración periódica do caderno d eforma telemática. (Imprescindible ter todas as actividades realizadas)

- Actividades encargadas e dirixidas que o profesor avaliará de maneira individualizada: exercicios, resumes, esquemas e mapas conceptuais, traballos, informes…







SI

X

NON

NO

TA ( %

)







• Realización de tarefas para casa, actitude, interese traballo semanal… ata 2 puntos.



448

NOTA FINAL XUÑO


SOBRE O DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA SEGUIR AS ENSINANZAS TELEMÁTICAS Debido ás mencionadas circunstancias, nesta convocatoria extraordinaria será fundamental a flexibilidade, tanto para axustar a ponderación da proba e tarefas complementarias como no relativo á proba de recuperación. Do mesmo xeito que co resto das probas realizadas ao longo do curso, en caso de detectarse plaxio, suplantación da personalidade ou calquera tipo de axuda externa, a cualificación de ditas probas será de cero puntos. Ante a situación de inicio de curso, cómpre contar con información precisa sobre aqueles alumnos e alumnas nos que a fenda dixital é determinante (xa sexa por non contar con medios ou ben por non dispor dos espazos e/ou apoios suficientes para un seguimento óptimo do ensino en liña), e neste caso, será fundamental a flexibilización dos contidos e esixencias por parte do profesorado, entendendo que nunha situación de semipresencialidade ou ensino telemático, as necesidades educativas deste tipo de alumnado será diferente. No caso do alumnado dentro dalgunha destas circunstancias, o seguimento da súa participación basearase na obrigada asistencia ás video-conferencias, entrega en tempo en forma de traballos e fluidez no contacto co profesorado a través das distintas vías existentes (as propias videoconferencias, chats, foros… etc). O docente comunicará á persoa Titora, a situación de abandono por parte do alumnado, así como á propia familia, a través dos recursos disponíbles: (Correo electrónico, Aula Virtual, Departamento de Orientación, …etc), co fin de correxir a situación e entendendo que a o seguimento das clases independentemente da canle das mesmas e a participación, son ítems avaliables imprescindíbles para a superación da materia A tal efecto facilitaránselle fichas de traballo relacionadas coa materia, Mapas, Esquemas para elaborar ou ben para rematar de cumprimentar, … etc; para poderen ser recollidos ou entregalos, debidamente cumprimentados, nas dependencias do Centro, habilitadas a tal efecto. Neste caso, os requisitos esixidos e explicitados polo Departamento de Xeografía e Historia -no referente á avaliación- poderían verse modificados, logo de escoitar o sentir do Departamento de Orientación e as opinión dos profesores e profesoras da Xunta de Avaliación; chegado o caso.


449

PROGRAMACION DIDACTICA DE HISTORIA DO MUNDO CONTEMPORANEO

1º CURSO DE BACHARELATO

DEPARTAMENTO DE XEOGRAFIA E HISTORIA

CURSO 2020/21


450

Índice

1. Introdución e contextualización………………………………………………………………………………………………………………………………..3

2. Os obxectivos xerais do Bacharelato e as competencias clave en relación coa Historia do Mundo Contemporáneo….4

3. Unidades didácticas da proposta curricular………………………………………………………………………………………………………………..6

3.1 Vinculación entre obxectivos, contidos, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe, competencias clave

e carga horaria…………………….………………………………………………………………………………………………………………………………6

3.2 Grao mínimo de consecución dos estándares de aprendizaxe, instrumentos de avaliación e criterios de

cualificación………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...40

4. A metodoloxía didáctica. Materiais e recursos didácticos………………………………………………………………………………………45

5. Procedemento para a avaliación inicial………………………………………………………………………………………………………………….47

6. Procedemento de avaliación continua……………………………………………………………………………………………………………………47

7. Procedemento de avaliación extraordinaria…………………………………………………………………………………………………………..48

8. Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente……………………………………………………………48

9. Indicadores de logro para avaliar a programación didáctica…………………………………………………………………………………..49

10. Situación de Transición....................... ............................................................ ............................................................49

11. Anexo Covid.................................................................................................................................................................50


451

1.INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACION Un dos obxectivos fundamentais da materia de Historia do Mundo Contemporáneo é o coñecemento e a comprensión dos feitos e procesos históricos desenvolvidos desde finais do século XVIII, coñecemento que se considera básico para entender o presente e a sociedade actual, xa que tanto un coma a outra forman parte dun proceso inacabado que se configura con elementos herdados do pasado. No tratamento desta materia resulta de vital importancia o manexo de moi diferentes fontes de información, destacando as fontes primarias como fonte de coñecemento que o alumnado debe analizar e comentar para construír a súa propia visión dos feitos e procesos históricos. Complemento de gran interese con tamén as fontes documentais audiovisuais e cinematográficas para complementar a visión de períodos históricos ou feitos máis puntuais. As unidades didácticas están organizadas en tres grandes bloques cronolóxicos 1750-1914, 1914-1945 e 1945 á actualidade. A carga horaria é maior para as unidades posteriores á Segunda Guerra Mundial para que se poidan tratar con maior profundidade os temas máis directamente relacionados coa actualidade.


452

2.OS OBXECTIVOS XERAIS DO BACHARELATO E AS COMPETENCIAS CLAVE EN RELACIÓN COA HISTORIA DO MUNDO CONTEMPORÁNEO

Con respecto aos obxectivos xerais do Bacharelato, a materia de Historia do Mundo Contemporáneo debe contribuír a desenvolver no alumnado, dun modo específico e prioritario, as capacidades que lle permitan:

a.Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unha conciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e do Estatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente a corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a sustentabilidade. b.Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais. c.Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención especial ás persoas con discapacidade. d.Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. e. Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega. f. Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da comunicación. h. Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social.

En menor medida, de forma menos intensa, tamén os seguintes:

l.Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial referencia ao territorio galego. n. Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontes de formación e enriquecemento cultural.

En canto ás competencias clave, nesta materia trabállanse, de forma permanente, as seguintes:

CSC. Competencia social e cívica. CCL. Competencia en comunicación lingüística. CAA. Competencia de aprender a aprender.

E de forma máis esporádica ou puntual, en función dos contidos traballados, as restantes:


453

CD. Competencia dixital. CMCCT. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía. CCEC.Conciencia e expresións culturais. CSIEE. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.


454

3.UNIDADES DIDÁCTICAS DA PROPOSTA CURRICULAR. 3.1 VINCULACION ENTRE OBXECTIVOS, CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE, COMPETENCIAS CLAVE E CARGA

HORARIA

REVOLUCIÓN E CAMBIO NO SÉCULO XIX

As bases do mundo contemporáneo

1. Capitalismo e revolución industrial Presentación

− Desde finais do século XVIII e ao longo do XIX iniciouse, en gran parte de Europa occidental, un período de intensos cambios que deron como resultado unha transformación total das estruturas económicas vixentes.

− Este proceso, que se iniciou en Inglaterra, sucédese sen cortes e de modo progresivo, estendéndose ao resto do continente europeo e chega ata os nosos días.

− O conxunto destes cambios tiveron lugar no marco dunha teoría económica que potenciou o papel do capital sobre os restantes factores que configuran o sistema económico. O capitalismo irase desenvolvendo a partir dos postulados do liberalismo, especialmente os relacionados coa liberdade económica como principio básico do desenvolvemento.

− Estes cambios de carácter económico non se deron de forma illada senón que teñen relación con profundas alteracións noutros aspectos da vida dos europeos do século XIX, destacando os cambios na demografía e na política.

Carga Horaria: 8 sesións.

OBXECTIVOS CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE COMP. CLAVE a b c d e h

1.1. O capitalismo:

− Orixe e evolución.

− Trazos básicos.

➢ 1.1. Coñecer e valorar os elementos básicos do capitalismo como o sistema económico que se desenvolve a partir dos postulados do liberalismo e que facilitou as grandes transformacións económicas que marcaron a fin do Antigo Réxime.

➢ 1.1.1. Identifica e caracteriza os trazos básicos do capitalismo do século XIX.

➢ 1.1.2. Analiza e comenta textos, gráficos e estatísticas relacionados coas características do capitalismo do século XIX.

➢ 1.1.3. Obtén, selecciona e elabora información a partir de diferentes fontes documentais e gráficas relacionadas cos inicios do capitalismo actual.

➢ 1.1.4. Elabora mapas conceptuais nos que relaciona os trazos básicos do capitalismo do

CSC CCL CAA

CMCCT CSIEE

CD


455

século XIX. ➢ 1.1.5. Relacionar fontes de información diversa

como explicativas de procesos históricos complexos.

a b c d e h

1.2. A renovación das estruturas agrarias:

− A agricultura no Antigo Réxime.

− Cambios técnicos e novos sistemas de cultivo.

− O novo modelo agrario.

➢ 1.2. Identificar as principais características da revolución agraria iniciadas a finais do século XVIII e valorar os cambios con respecto á agricultura e gandería do Antigo Réxime.

➢ 1.2.1. Explica as principais transformacións do Antigo Réxime que afectaron ás estruturas agrarias.

➢ 1.2.2. Analiza e comenta textos, gráficos, imaxes e estatísticas relacionados coas transformacións agrarias do século XIX.

➢ 1.2.3. Sitúa no tempo e no espazo os principais acontecementos e procesos relacionados coas transformacións agrarias de finais do Antigo Réxime.

➢ 1.2.4. Define conceptos relacionados cos cambios agrarios iniciados a finais do século XVIII.

➢ 1.2.5. Compara as medidas establecidas en Inglaterra e España para transformar o réxime de propiedade da terra.

CSC CCL CAA

CMCCT CD

a b c d e h l n p

1.3. A revolución industrial:

− Revolución industrial e industrialización.

− A primeira revolución industrial.

− A segunda revolución industrial.

− Consecuencias da revolución industrial.

➢ 1.3. Describir as fases da revolución industrial do século XIX, as súas características e as principais consecuencias económicas e sociais.

➢ 1.3.1. Identifica as causas da primeira revolución industrial.

➢ 1.3.2. Valora os condicionantes que explican que Inglaterra fose pioneira da revolución industrial.

➢ 1.3.3. Describe os sectores punteiros da primeira revolución industrial e as novidades que introduce a segunda.

➢ 1.3.4. Comenta mapas que expliquen a evolución da expansión dos transportes terrestres.

➢ 1.3.5. Analiza e comenta textos, gráficos e estatísticas relacionados coas dúas primeiras fases da revolución industrial.

➢ 1.3.6. Analiza os sectores innovadores da industrialización galega.

➢ 1.3.7. Obtén, selecciona e elabora información a partir de diferentes fontes documentais e gráficas referidas á revolución industrial.

➢ 1.3.8. Describe os sectores innovadores da industrialización galega.

➢ 1.3.9. Valora o impacto da revolución industrial na literatura e na pintura.

CSC CCL CAA CD

CMCCT CCEC


456

a b c d e h

1.4. A revolución demográfica:

− Cambio do réxime demográfico.

− Éxodo rural e crecemento das cidades.

➢ 1.4. Definir as características do novo réxime demográfico e as consecuencias do crecemento da poboación.

➢ 1.4.1. Explica as razóns do crecemento demográfico do século XIX e as súas consecuencias.

➢ 1.4.2. Analiza e comenta textos, gráficos e estatísticas relacionados cos cambios na demografía.

➢ 1.4.3. Obtén, selecciona e elabora información a partir de diferentes fontes documentais e gráficas referidas aos cambios no réxime demográfico.

➢ 1.4.4. Valora o impacto da revolución demográfica na literatura e nas artes plásticas.

CSC CCL CAA CD

CCEC


457

2. As revolucións liberais Presentación

− Paralelamente aos procesos de cambio económico e demográfico, tivo lugar a revolución política liberal que puxo fin ao Antigo Réxime.

− A principal protagonista e beneficiaria desta transformación foi a burguesía que, enriquecida pola actividade comercial e industrial, asumiu os postulados ideolóxicos formulados polos pensadores liberais e, mediante un proceso revolucionario, logrou a superación das vellas estruturas políticas e económicas que impedían o seu desenvolvemento e freaban os seus desexos de participar na vida política.

− Os cambios iniciáronse en EE UU en 1776 e continuaron en Francia en 1789. O seu éxito tivo unha fonda repercusión no resto do continente europeo.

− A pesar da resistencia sistemática que exerceron as forzas conservadoras, dispostas a defender os seus privilexios e a obstaculizar as conquistas populares, en Europa occidental conseguiron triunfar os principios liberais.

− Paralelamente ao procesos revolucionarios liberais tivo lugar o desenvolvemento da ideoloxía nacionalista.


OBXECTIVOS CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE COMP. CLAVE a b c d e g h

2.1. Absolutismo, liberalismo e nacionalismo: fundamentos teóricos

− O poder político no Antigo Réxime.

− Liberalismo.

− Nacionalismo.

➢ 2.1. Identificar as características dos sistemas políticos de finais do século XVIII, destacando as achegas dos precursores e a actuación da burguesía para levalas á práctica.

➢ 2.1.1. Identifica os elementos característicos dos sistemas políticos europeos do século XIX. ➢ 2.1.2. Emprega correctamente a terminoloxía especifica relacionada cos sistemas políticos. ➢ 2.1.3. Recoñece no sistema liberal as bases dos sistemas democráticos. ➢ 2.1.4. Obtén, selecciona e elabora información a partir de diferentes fontes documentais e gráficas referidas aos sistemas políticos do século XIX. ➢ 2.1.5. Analiza e comenta textos seleccionados para identificar os fundamentos teóricos da ideoloxía absolutista, liberal e nacionalista. ➢ 2.1.6. Explica os elementos básicos dos sistemas políticos a través dun mapa conceptual.

CSC CCL CAA CD

a 2.2. A revolución liberal. 1776- ➢ 2.2. Valorar o proceso de ➢ 2.2.1. Describe as causas e o CSC


458

b c d e g h l n

1814:

− Independencia e revolución en EEUU.

− A Revolución francesa.

− A revolución liberal española.

independencia dos EE UU como expresión da primeira revolución liberal, explicar as causas da Revolución francesa recoñecendo os trazos máis significativos das súas fases e identificar os trazos da política exterior e interior do Imperio napoleónico.

desenvolvemento da independencia de Estados Unidos valorando a elaboración da nova documentación liberal do novo goberno.

➢ 2.2.2. Explica as causas da Revolución francesa e as fases do seu desenvolvemento.

➢ 2.2.3. Analiza e valora as ideas liberais na nova documentación elaborada polos revolucionarios franceses.

➢ 2.2.4. Recoñece nos acontecementos revolucionarios de finais do século XVIII e primeira metade do XIX as bases dos sistemas democráticos.

➢ 2.2.5. Identifica nun mapa histórico a extensión do imperio napoleónico.

➢ 2.2.6. Valora os inicios da revolución liberal en España e as súas consecuencias para as colonias americanas.

➢ 2.2.7. Recoñece o impacto da revolución liberal na literatura e nas artes plásticas.

CCL CAA CD

CCEC


459

a b c d e g h l n

2.3. Restauración absolutista e vagas revolucionarias. 1815-1848:

− A Restauración absolutista.

− As revolucións liberais de 1820, 1830 e 1848.

2.3. Explicar os principios da Restauración absolutista e identificar os principais acontecementos das ondas revolucionarias liberais de 1820, 1830 e 1848.

➢ 2.3.1. Analiza as ideas defendidas e as conclusións do Congreso de Viena relacionándoas coas súas consecuencias.

➢ 2.3.2. Compara as causas e os desenvolvemento das revolucións de 1820, 1830 e 1848.

➢ 2.3.3. Identifica nun mapa histórico as novas fronteiras europeas xurdidas do Congreso de Viena.

➢ 2.3.4. Obtén, selecciona e elabora información a partir de diferentes fontes documentais e gráficas referidas á Restauración absolutista e vagas revolucionarias da primeira metade do século XIX.

➢ 2.3.5. Analiza e comenta textos seleccionados para identificar os fundamentos teóricos da ideoloxía absolutista, liberal e nacionalista.

➢ 2.3.6. Valora o impacto da reacción absolutista na literatura e nas artes plásticas.

CSC CCL CAA CD

CCEC


460

3. As transformacións sociais Presentación

− No século XIX foise configurando unha nova sociedade: a sociedade de clases. Aínda que xuridicamente igualitaria, economicamente presentaba grandes diferenzas entre a burguesía e o proletariado.

− A difícil situación laboral e social da clase obreira provocou unha reacción de loita permanente para acadar unhas cotas de maior benestar e seguridade.

− As formas de loita inicial foron de tipo espontáneo, pero a medida que a industrialización se xeneralizaba tamén se organizaba o movemento obreiro ata conseguir a súa internacionalización.

− As reivindicacións obreiras provocaron que os gobernos, que nun principio non interviñan nos asuntos económicos, acaben por establecer unha lexislación laboral que evite os abusos iniciais por parte dos patróns.

− As reivindicacións proletarias estiveron estimuladas por dúas correntes de pensamento opostas nos seus principios, aínda que coincidentes no seu obxectivo final: o socialismo marxista e o anarquismo.


OBXECTIVOS CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE COMP. CLAVE a b c d e g h n

3.1. A nova sociedade de clases:

− Criterios de organización social.

− Dominio social da burguesía.

− Nacemento do proletariado.

➢ 3.1. Identificar os trazos da nova sociedade de clases dominada pola burguesía.

➢ 3.1.1. Describe os trazos que caracterizan a sociedade estamental e a de clases.

➢ 3.1.2. Confecciona mapas conceptuais para relacionar aspectos relevantes das transformacións sociais.

➢ 3.1.3. Analiza as razón do apoio burgués á nova sociedade de clases.

➢ 3.1.4. Valora o impacto do dominio burgués na literatura e nas artes plásticas.

CSC CCL CAA CD

CCEC

a b c d e g h

3.2. O desenvolvemento do proletariado como clase social:

− Ludismo.

− Cartismo.

− Sindicalismo.

➢ 3.2. Comprender que os cambios sociais están intimamente relacionados coas transformacións económicas, políticas e ideolóxicas.

➢ 3.2.1. Extrae información de diferentes fontes de información e analiza as condicións de vida do proletariado do século XIX.

➢ 3.2.2. Describe a orixe e o desenvolvemento do proletariado.

➢ 3.2.3. Elabora cadros cronolóxicos que permiten a análise da sincronía dos

CSC CCL CAA

CMCCT CD


461

cambios políticos e socioeconómicos. ➢ 3.2.4. Toma conciencia de que as

desigualdades constitúen fontes de tensión social.

➢ 3.2.5. Comenta os trazos das primeiras formas de protesta proletaria organizada a partir de fontes documentais.

a b c d e g h

3.3. O pensamento socialista e anarquista:

− Socialismo utópico.

− Marxismo.

− Anarquismo.

➢ 3.3. Coñecer as correntes de pensamento que pretenden mellorar a situación dos obreiros no século XIX.

➢ 3.3.1. Compara os trazos básicos das correntes de pensamento social da época da revolución industrial: socialismo utópico, socialismo científico e anarquismo.

➢ 3.3.2. Comenta, de forma crítica e a partir da documentación axeitada, a repercusión das novas ideoloxías nos movementos sociais.

CSC CCL CAA CD

a b c d e g h

3.4. O internacionalismo proletario:

− A Primeira Internacional. Enfrontamento Marx-Bakunin.

− A Segunda Internacional. Formación dos partidos socialistas.

➢ 3.4. Describir a evolución dos métodos de loita do proletariado e valorar o proceso de internacionalización das organizacións obreiras.

➢ 3.4.1. Distingue a explica as características dos tipos de asociacionismo obreiro.

➢ 3.4.2. Explica a evolución dos métodos de loita do proletariado e valora o proceso de internacionalización das organizacións obreiras.

➢ 3.4.3. Analiza e utiliza de forma crítica, a partir de material histórico diverso que reflicta algún conflito social, relacionándoo coa actualidade e tomando en consideración aqueles antecedentes históricos relevantes para a comprensión do mesmo.

➢ 3.4.4. Elabora un eixe do tempo no que se reflictan os datos máis destacados dos procesos de cambios políticos, sociais e económicos que marcaron para Europa a fin do Antigo Réxime e o nacemento da sociedade actual.

CSC CCL CAA CD

CMCCT


462

4. Potencias burguesas e novos Estados Presentación

− A mediados do século XIX, na maioría dos Estados de Europa occidental, triunfaran os movementos liberais e existían Estados controlados pola burguesía.

− Nalgúns países, especialmente en Gran Bretaña e Francia, o réxime político avanzou cara á democracia, ao tempo que as mulleres iniciaban a loita por conseguir os dereitos políticos en igualdade cos homes.

− En Europa central tiveron lugar dous procesos nacionalistas que deron lugar ao nacemento de dous novos Estados: Italia e Alemaña.

− Os movementos nacionalistas puxeron en perigo a unidade do Imperio austro-húngaro e deron orixe a novos Estados que alcanzaron a súa independencia loitando contra o dominio turco na área balcánica.


OBXECTIVOS CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE COMP. CLAVE a b c d e g h n

4.1. O Estado burgués:

− Predominio da monarquía constitucional.

− O camiño cara á democracia.

− A loita polos dereitos políticos das mulleres.

➢ 4.1. Identificar os trazos do Estado burgués e analizar os obxectivos do movemento sufraxista.

➢ 4.1.1. Identifica e explica as bases da organización do Estado burgués.

➢ 4.1.2. Valora a expansión das institucións liberais como base das actuais sociedades democráticas.

➢ 4.1.3. Analiza e valora os obxectivos e a evolución do movemento sufraxista.

➢ 4.1.4. Obtén información de fontes iconográficas de época relacionadas coa expansión dos dereitos políticos nas sociedades de Europa occidental.

CSC CCL CAA CD

CCEC

a b c d e g h

4.2. As potencias burguesas. Gran Bretaña e Francia:

− A Inglaterra vitoriana.

− A cuestión irlandesa.

− Segundo Imperio francés.

− A Terceira república en Francia.

➢ 4.2. Describir os trazos políticos e sociais das principais potencias burguesas europeas: Gran Bretaña e Francia.

➢ 4.2.1. Coñece as bases do sistema bipartidista inglés.

➢ 4.2.2. Describe a evolución do proceso de independencia irlandés.

➢ 4.2.3. Analiza gráficas e textos relativos á época vitoriana, Segundo imperio e Terceira república francesa.

➢ 4.2.4. Elabora un eixe cronolóxico cos principais acontecementos políticos da segunda metade do século XIX en Francia e Gran Bretaña.

CSC CCL CAA

CMCCT


463

a b c d e g h

4.3. Os novos Estados. Italia e Alemaña:

− A unificación italiana.

− O novo reino de Italia.

− A unificación alemá.

− O Segundo Imperio alemán.

− Os sistemas bismarkianos.

➢ 4.3. Coñecer o proceso de unificación de Italia e Alemaña.

➢ 4.3.1. Analiza as causas e describe o desenvolvemento do proceso de formación de Italia e Alemaña.

➢ 4.3.2. Busca, selección e tratamento de información procedente de diversas fontes de información relacionada cos movementos nacionalistas europeos do século XIX.

➢ 4.3.3. Manexa cadros cronolóxicos que permiten a análise da sincronía dos cambios políticos e socioeconómicos.

➢ 4.3.4. Analiza mapas relacionados co proceso de formación do novo Estado alemán e italiano.

➢ 4.3.5. Identifica as relacións existentes entre os factores económicos, políticos, sociais e culturais nos procesos nacionalistas europeos.

➢ 4.3.6. Valora o papel de pensadores e artistas na formación da conciencia nacionalista.

CSC CCL CAA CD

CCEC


464

a b c d e g h

4.4. A Europa danubiana e balcánica:

− O imperio austrohúngaro. A monarquía dual e a cuestión das nacionalidades.

− A formación dos novos Estados na Europa balcánica.

− Crises e guerras balcánicas.

➢ 4.4. Describir a evolución política dos países da área danubiana e balcánica.

➢ 4.4.1. Sitúa no tempo e no espazo os principais acontecementos e procesos relacionados coa unidade.

➢ 4.4.2. Analiza mapas relacionados coa evolución das fronteiras na Europa danubiana e balcánica

➢ 4.4.3. Valora a complexidade étnica, relixiosa e cultural da zona como xeradora de tensións

➢ 4.4.4. Utiliza fontes e material histórico diverso que reflicta algún conflito nacionalista, relacionándoo coa actualidade e tomando en consideración aqueles antecedentes históricos relevantes para a comprensión do mesmo.

➢ 4.4.5. Elabora un eixe cronolóxico cos feitos que explican a evolución política dos Estados da área danubiana e balcánica.

➢ 4..4.6. Confecciona un mapa conceptual para relacionar as causas, evolución e consecuencias de procesos nacionalistas.

CSC CCL CAA CD

CMCCT

5. Expansión colonial e imperialismo Presentación

− Durante o século XIX tivo lugar un dos procesos de maior transcendencia na configuración do mundo contemporáneo: a formación dos imperios coloniais.

− O imperialismo de XIX tiña numerosos obxectivos e motivacións, pero destacaba a cuestión económica.

− Entre estas potencias industriais estableceuse unha carreira para ser as primeiras e dominar zonas fóra de Europa. O dominio destas zonas viuse favorecido pola renovación técnica dos transportes.

− A expansión europea polo mundo trouxo consecuencias positivas, especialmente para os europeos, e negativas, sobre todo para a poboación dos territorios colonizados e incluso para a propia Europa, xa que orixinará fortes tensións que serán unha das causas determinantes da Gran Guerra.



465


5.1. Expansión territorial, colonialismo e imperialismo:

− Colonialismo.

− Imperialismo.

➢ 5.1. Diferenciar os conceptos básicos relacionados coa expansión territorial dos Estados.

➢ 5.1.1. Distingue e usa correctamente os conceptos básicos relacionados coa expansión territorial dos Estados.

➢ 5.1.2. Coñece as grandes etapas da evolución do imperialismo.

CSC CCL CAA

a b c d e g h

5.2. Imperialismo e desenvolvemento capitalista:

− O imperialismo e os factores económicos.

− O imperialismo e os factores político-ideolóxicos.

− O imperialismo e os factores demográficos e sociais.

➢ 5.2. Coñecer e valorar as principais causas da formación dos imperios coloniais do século XIX.

➢ 5.2.1. Identifica as principais razóns da formación dos imperios coloniais do século XIX.

➢ 5.2.2. Debate, con documentación adecuada, sobre os argumentos que esgrimían defensores e detractores do imperialismo.

➢ 5.2.3. Mostra unha actitude crítica ante a loita polo control de recursos, de espazos e de sociedades por parte doutros Estados.

➢ 5.2.4. Identifica situacións de desigualdade provocadas polo afán de dominio económico e político.

➢ 5.2.5. Valora o dereito dos pobos, a exercer a súa soberanía e a desenvolver a súa cultura, sen prexuízo dos dereitos e das liberdades dos demais.

CSC CCL CAA

CSIEE

a b c d e g h n

5.3. O reparto do mundo:

− Intereses e zonas de influencia das potencias imperialistas.

− Incidencia da colonización nos territorios dominados.

➢ 5.3. Describir a expansión imperialista dos países europeos e valorar a incidencia da colonización nos territorios dominados.

➢ 5.3.1. Analiza e comenta mapas históricos relacionados coa expansión imperialista do século XIX.

➢ 5.3.2. Compara mapas históricos e identifica os países actuais que formaron parte dos diferentes imperios coloniais.

➢ 5.3.3. Analiza diversos mapas históricos e extrae conclusións sobre o trazado das fronteiras e de cómo estas responden a convencionalismos que as veces resultan arbitrarios.

➢ 5.3.4. Valora o labor científico de determinados científicos e institucións que exploraron territorios descoñecidos ata eses momentos, contribuíndo así a que a humanidade tivese unha descrición máis completa e real do planeta no que vive.

CSC CCL CAA CD

CCEC


466

➢ 5.3.5. Manifesta unha actitude crítica ante a crenza de sociedades superiores e inferiores que poden ser dominadas.

➢ 5.3.6. Valora a influencia das artes plásticas dos pobos dominados nas correntes artísticas europeas de comezos do século XX.

a b c d e g h

5.4. A política imperialista dos Estados Unidos e Xapón:

− Estados Unidos. Da doutrina Monroe ao big stick

− Xapón. Revolución Meijí e expansión colonial

➢ 5.4. Coñecer a evolución da política imperialista de EE UU e os trazos e consecuencias da revolución Meijí de Xapón.

➢ 5.4.1. Analiza e comenta mapas históricos relacionados coa expansión territorial norteamericana e xaponesa.

➢ 5.4.2. Valora os profundos cambios provocados en Xapón pola revolución Meijí.

➢ 5.4.3. Busca información e elabora un informe sobre as consecuencias da expansión colonial xaponesa.

CSC CCL CAA CD

a b c d e h

5.5. Rivalidades imperialistas e tensións prebélicas:

− Rivalidade franco-alemá.

− Rivalidades coloniais e comerciais.

➢ 5.5. Explicar as rivalidades imperialistas e a súa relación co inicio da Gran Guerra.

➢ 5.5.1. Elabora un cadro sinóptico sobre as alianzas e tensións entre Estados en vésperas da Gran Guerra.

➢ 5.5.2. Comprende que as tensións que se crean no reparto do mundo constitúen a antesala dos grandes conflitos bélicos do século XX.

CSC CCL CAA


467

A ÉPOCA DOS GRANDES CONFLITOS MUNDIAIS: 1914-1945

As grandes crises de transición ao mundo actual

6. A Gran Guerra Presentación

− Europa iniciou o século XX nun clima de múltiples tensións (rivalidades territoriais e comerciais, bipolarización diplomática, carreira de armamentos...) entre os seus principais Estados que tivo como consecuencia o inicio do maior conflito coñecido ata ese momento: a Gran Guerra de 1914.

− Tras a finalización da guerra reorganizouse o mapa de Europa.

− As condicións do Tratado de Versalles crearon un clima de rébancha que se converteu nunha das causas dun novo conflito mundial en 1939.



6.1. O camiño cara á guerra:

− Sistemas de alianzas e Paz Armada.

− As tensións nacionalistas. − O clima prebélico.

➢ 6.1. Comparar sinteticamente os distintos sistemas de alianzas do período da Paz Armada e valorar a suma de causas como detonantes da Gran Guerra.

➢ 6.1.1. Describe os principais sistemas de alianzas durante a Paz Armada.

➢ 6.1.2. Identifica a interconexión das causas que provocaron a explosión da Gran Guerra.

➢ 6.1.3. Analiza e comenta documentos escritos e gráficos relacionados co clima prebélico.

CSC CCL CAA

a b c d e g h

6.2. As magnitudes do conflito:

− A extensión xeográfica.

− A duración temporal. Fases da guerra.

− As novas formas de guerra.

➢ 6.2. Describir os acontecementos que desencadearon o inicio da Gran Guerra, as fases da súa evolución e as novas formas de guerra.

➢ 6.2.1. Compara os plans de guerra dos Estados Maiores de Francia e Alemaña.

➢ 6.2.2. Reflicte sobre mapas os países dos bandos enfrontados.

➢ 6.2.3. Elabora un eixe do tempo sobre a evolución da Gran Guerra.

➢ 6.2.4. Analiza e comenta as diferentes fases da guerra a partir de documentación escrita, gráfica e cartográfica.

➢ 6.2.5. Valora a significación da crise de 1917 no desenvolvemento da guerra.

➢ 6.2.6. Comenta información audiovisual localizada na Internet sobre as trincheiras.

CSC CCL CAA CD

CMCCT

a b c

6.3. A organización da paz e a Sociedade de Nacións:

➢ 6.3. Identificar os tratados de paz da Gran Guerra e vinculalos co xurdimento da Sociedade de Nacións.

➢ 6.3.1. Explica os tratados de paz que puxeron fin á Gran Guerra, especialmente o de Versalles.

➢ 6.3.2. Comenta as condicións que o Tratado de

CSC CCL CAA


468

d e h

− Os tratados de paz. − A Sociedade de Nacións.

Versalles impuxo a Alemaña. ➢ 6.3.3. Analiza os obxetivos da Sociedade de

Nacións a partir do documento fundacional.

a b c d e g h

6.4. As consecuencias da guerra:

− Consecuencias socioeconómicas.

− Consecuencias políticas.

➢ 6.4. Analizar as consecuencias máis destacadas de orde social, económico e político ao finalizar a Guerra de 1914-1918.

➢ 6.4.1. Extrae conclusións, a partir de diversas fontes documentais, sobre as consecuencias da Gran Guerra.

➢ 6.4.2. Identifica os cambios territoriais e políticos que se produciron en Europa tras a finalización do conflito a través de mapas históricos.

➢ 6.4.3. Comenta de forma crítica sobre as consecuencias desta guerra que supuxo a fin da hexemonía de Europa no mundo.

CSC CCL CAA CD


469

7. A Revolución rusa e o Estado soviético Presentación

− No ano 1917 triunfou a Revolución soviética, un dos acontecementos contemporáneos de maior transcendencia polas súas fondas repercusións internacionais posteriores.

− Esta Revolución puxo fin ao poder autocrático dos tsares, iniciando e consolidando un novo modelo de Estado: o Estado soviético.

− A consolidación da Revolución soviética provocou fortes resistencias entre as masas campesiñas e as forzas conservadoras, tanto nacionais como estranxeiras.

− Os acontecementos revolucionarios soviéticos tiveron gran influencia na evolución dos partidos socialistas europeos e no nacemento dos partidos comunistas.


OBXECTIVOS CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE COMP. CLAVE

a b c d e h

7.1. A crise do tsarismo:

− Problemas da Rusia tsarista.

− A revolución de 1905.

➢ 7.1. Identificar os principais problemas da Rusia tsarista e a súa incidencia como desencadeante da revolución de 1905.

➢ 7.1.1. Identifica e explica a situación económica, social e política da Rusia tsarista.

➢ 7.1.2. Describe as causas e desenvolvemento da revolución de 1905 e as súas consecuencias.

➢ 7.1.3. Valora o nacemento dos soviets como elementos revolucionarios.

CSC CCL CAA

a b c d e g h

7.2. 1917: da caída do tsarismo ao poder dos soviets:

− Febreiro: a fin da autocracia.

− O programa bolxevique: as propostas de Lenin.

− Outubro: o triunfo da revolución bolxevique.

➢ 7.2. Esquematizar o desenvolvemento da revolución soviética recoñecendo as súas etapas e os principais protagonistas e describir as súas consecuencias.

➢ 7.2.1. Coñece e valora as fases da revolución soviética e 1917.

➢ 7.2.2. Compara as consecuencias da revolución de febreiro e de outubro.

➢ 7.2.3. Extrae as ideas básicas do programa bolxevique a partir de fontes documentais.

➢ 7.2.4. Analiza imaxes e documentos audiovisuais consultables na rede relacionados coa revolución bolxevique.

➢ 7.2.5. Elabora breves informes sobre as biografías dos principais protagonistas da revolución consultado Internet.

CSC CCL CAA CD


470

a b c d e g h n

7.3. O nacemento do réxime soviético. A época de Lenin:

− Os problemas bélicos.

− As medidas económicas.

− A construción do Estado soviético.

− A Terceira Internacional.

➢ 7.3. Valorar as dificultades de asentamento do novo Estado soviético e os acordos tomados na Terceira Internacional.

➢ 7.3.1. Identifica os principais problemas do novo Estado soviético e as solucións dadas polo goberno de Lenin.

➢ 7.3.2. Analiza os obxectivos da Terceira Internacional a partir do documento fundacional.

➢ 7.3.3. Coñece o impacto do triunfo soviético nos movementos revolucionarios europeos da época.

➢ 7.3.4. Valora o papel das artes gráficas como medio de propaganda política.

CSC CCL CAA CD

CCEC

a b c d e g h

7.4. A consolidación do Estado soviético. A era de Stalin:

− Planificación económica.

− Reestruturación do Estado: a Constitución de 1936.

− Burocratización.

− Control político e ideolóxico.

− Culto á personalidade.

➢ 7.4. Coñecer os trazos básicos da URSS da época de Stalin.

➢ 7.4.1. Analiza os efectos da planificación stalinista a través de estatísticas e gráficas.

➢ 7.4.2. Coñece os aspectos básicos da Constitución de 1936.

➢ 7.4.3. Analiza o funcionamento do Estado soviético da época de Stalin.

➢ 7.4.4. Explica as características da URSS de Stalin.

CSC CCL CAA

CMCCT


471

8. Reconstrución, prosperidade e crise Presentación

− A economía mundial pasou, no período de entreguerras, por tres fases ben diferenciadas: a reconstrución que seguiu á fin da Gran Guerra, os anos de prosperidade e os da crise económica.

− Europa perdeu a súa hexemonía económica fronte aos EE UU, que xa se viñan consolidando como unha potencia económica.

− A década de 1920 foi, nalgúns países, unha época de forte crecemento económico: os felices anos vinte.

− A crise económica de 1929, que se iniciou nos EE UU, provocou unha fonda depresión económica mundial e a maior das crises do sistema capitalista.

− A busca de solucións para superar a crise provocaron a fin do liberalismo clásico e un forte deterioro das relacións internacionais. As solucións propostas polos Estados fascistas conducirán ao mundo a unha nova guerra mundial.


OBXECTIVOS CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE COMP. CLAVE a b c d e n

8.1. Reconstrución e prosperidade nos anos vinte:

− As dificultades de Europa nos anos vinte.

− EE UU: hexemonía e sociedade de consumo.

➢ 8.1. Recoñecer as características dos anos vinte e as diferenzas entre os países europeos de EE UU.

➢ 8.1.1. Describe os condicionantes das relacións internacionais dos anos vinte

➢ 8.1.2. Explica as características económicas, sociais e políticas dos anos vinte e marca as diferenzas entre Europa e EE UU.

➢ 8.1.3. Compara datos estatísticos do crecemento económico dos EE UU nos anos vinte.

➢ 8.1.4. Localiza, analiza e comenta imaxes de libros e da Internet relacionadas cos “felices anos vinte”.

CSC CCL CAA CD

CMCCT CCEC

a b c d e g h

8.2. A crise económica de 1929:

− Antecedentes da crise.

− O crac da Bolsa de Nova York.

➢ 8.2. Coñecer o mecanismo de funcionamento da Bolsa e os acontecementos que desencadearon o crac da de Nova York en 1929.

➢ 8.2.1. Sintetiza as causas da crise da Bolsa neoiorquina de 1929.

➢ 8.2.2. Ordena de forma cronolóxica, con apoio da documentación necesaria, feitos e de procesos significativos deste período, identificando os personaxes que foron relevantes e establecendo relacións entre a acción individual e as mentalidades e comportamentos colectivos.

➢ 8.2.3. Analiza datos económicos relacionados coa Bolsa de Wall Street.

➢ 8.2.4. Distingue entre causas de longa e curta

CSC CCL CAA

CMCCT


472

duración, así como das consecuencias a curto e longo prazo.

a b c d e g h n

8.3. A Gran Depresión dos anos trinta:

− As manifestación da depresión.

− As teorías de Keynes.

− O New Deal norteamericano.

− A autarquía dos Estados fascistas.

➢ 8.3. Explicar a Gran Depresión describindo as súas manifestacións e as propostas de solución máis destacadas.

➢ 8.3.1. Explica gráficas relacionadas coa crise económica de 1929.

➢ 8.3.2. Identifica as principais propostas de solución á Gran Depresión.

➢ 8.3.3. Elabora breves informes sobre as biografías de Roosevelt e Keynes consultado Internet.

➢ 8.3.4. Comprende que as medidas tomadas para solucionar a crise supuxeron a fin do liberalismo clásico e o inicio dun intenso intervencionismo estatal nas economías capitalistas.

➢ 8.3.5. Mostra unha actitude crítica ante as circunstancias que xeran problemas e desigualdades sociais.

➢ 8.3.6. Valora o impacto da Gran Depresión nas manifestacións artísticas.

CSC CCL CAA CD

CMCCT CCEC


473

9. Democracias e fascismos Presentación

− A crise económica e social dos anos vinte provocou gran inestabilidade política e social nos países democráticos europeos no período de entreguerras.

− Este contexto socioeconómico foi determinante para o auxe dos réximes fascistas en toda Europa.

− En moitos países europeos, no período de entreguerras, establecéronse réximes políticos autoritarios ou totalitarios.

− Os modelos ideolóxicos e políticos partiron da Italia de Mussolini e da Alemaña de Hitler.

− A posta en práctica dos principios fascistas complicaron as relacións internacionais e acabaron por provocar unha segunda guerra mundial.



a b c d e h

9.1. A crise da democracia en Europa:

− Exacerbación do nacionalismo.

− Crecemento do militarismo.

− Descomposición do sistema parlamentario tradicional.

− Aparición de novas forzas políticas.

− As crises económicas e o incremento das tensións sociais.

➢ 9.1. Identificar os trazos que caracterizan a crise dos sistemas democráticos en Europa nos anos vinte.

➢ 9.1.1. Sintetiza os trazos da crise da democracia na Europa dos anos vinte.

➢ 9.1.2. Analiza as causas que poden levar ao establecemento de réximes políticos de tipo autoritario e/ou ditatorial, concretando o estudio ao período de entreguerras en Europa.

➢ 9.1.3. Extrae información de textos e imaxes relacionadas coa expansión dos sistemas ditatoriais na Europa dos anos vinte.

CSC CCL CAA

a b c d e h

9.2. Os sistemas fascistas:

− Totalitarismo, fascismo e sistemas autoritarios.

− Características comúns dos sistemas fascistas.

➢ 9.2. Coñecer os fundamentos ideolóxicos e os trazos comúns dos fascismos.

➢ 9.2.1. Sintetiza os postulados ideolóxicos dos sistemas fascistas.

➢ 9.2.2. Recoñece a transcendencia dos fascismos europeos como ideoloxías que conduciron ao desencadeamento de conflitos mundiais.

➢ 9.2.3. Diferenza a existencia de matices ideolóxicos entre os distintos réximes

CSC CCL CAA


474

considerados como fascistas, destacando o modelo italiano e alemán.

➢ 9.2.4. Valora a democracia ante calquera forma de violación da mesma, rexeitando calquera tipo de discriminación en razón de raza, sexo, nacionalidade, crenzas ou ideoloxía.

➢ 9.2.5. Mostra solidariedade cos pobos que atravesan situacións de autoritarismo político e privacións de dereitos e de liberdades.

a b c d e h n

9.3. A Italia fascista:

− O ascenso fascista ao poder.

− A organización do Estado fascista.

− Política exterior e fin do fascismo.

➢ 9.3. Analizar o proceso de ascenso fascista en Italia e a aplicación dos seus postulados na organización do novo Estado fascista dirixido por Mussolini.

➢ 9.3.1. Describe o proceso de ascenso de Mussolini ao poder en Italia.

➢ 9.3.2. Analiza e comenta a organización do Estado corporativo italiano a partir de documentos e gráficas.

➢ 9.3.3. Valora imaxe de propaganda como elemento de control ideolóxico das ditaduras.

➢ 9.3.4. Selecciona e comenta imaxes e material cinematográfico localizado na rede relacionado co Estado fascista italiano.

CSC CCL CAA CD

CCEC

a b c d e h n

9.4. A Alemaña nazi:

− Ascenso dos nazis ao poder.

− Hitler no poder: a ditadura nazi.

➢ 9.4. Analizar o proceso de ascenso nazi en Alemaña e a aplicación dos seus na ditadura de Hitler.

➢ 9.4.1. Describe o proceso de ascenso de Hitler e o partido nazi en A Alemaña.

➢ 9.4.2. Analiza e comenta o antisemitismo nazi como un dos trazos característicos desta ditadura.

➢ 9.4.3. Relaciona aspectos económicos da Alemaña nazi a partir de datos estatísticos.

➢ 9.4.4. Relaciona fontes de información diversa como explicativas de procesos históricos complexos.

➢ 9.4.5. Selecciona e comenta imaxes e material cinematográfico localizado na rede relacionado co Estado nazi alemán.

➢ 9.4.6. Valora a estética nazi na arte.

CSC CCL CAA CD

CMCCT CCEC


475

10. A Segunda Guerra Mundial Presentación

− A crise económica de 1929 orixinou unha ruptura do espírito de distensión entre os países que se iniciara en Locarno.

− O éxito dos fascismos, favorecido polas promesas de solucións eficaces e rápidas para superar a crise, coa súa política expansionista e militarista, levou de novo ao mundo a outra guerra mundial.

− Nesta nova guerra confluíron varios conflitos que progresivamente se unificaron debido ás alianzas dos contendentes.

− O escenario desta Segunda Guerra Mundial ampliouse, abranguendo desde Europa a África e Asia e do Mediterráneo ao Pacífico.

− Nesta terrible guerra foron perfeccionadas as armas e as estratexias xa coñecidas, aparecendo outras máis destrutivas e perigosas.

− Ao remate desta guerra creouse un organismo internacional, a ONU, para velar pola paz e evitar novos conflitos armados.



10.1. As relacións internacionais nos anos trinta:

− Fracaso da Sociedade de Nacións e da seguridade colectiva.

− Nova política de alianzas e formación do Eixe.

− As agresións alemás.

➢ 10.1. Comprender as relacións internacionais dos anos trinta e as agresións dos Estados fascistas como principais causas da Segunda Guerra Mundial.

➢ 10.1.1. Analiza as relacións internacionais a partir de diferentes fontes textuais e gráficas.

➢ 10.1.2. Identifica e explica as causas desencadeantes da Segunda Guerra Mundial a partir de diversas fontes históricas.

CSC CCL CAA

a b c d e h

10.2. A Segunda Guerra Mundial:

− As fases da guerra.

− As novas formas de guerra e as súas consecuencias.

➢ 10.2. Establecer as etapas do desenvolvemento da guerra e valorar as novas formas de guerra, destacando a significación do holocausto nazi.

➢ 10.2.1. Explica as etapas da Segunda Guerra Mundial e a súa evolución.

➢ 10.2.2. Valora a significación do holocausto na historia mundial.

➢ 10.2.3. Elabora breves informes biográficos sobre personaxes destacados da contenda mundial a partir de información obtida na Internet.

➢ 10.2.4. Mostra actitude razoada sobre o abuso que se fixo de determinados inventos

CSC CCL CAA CD

CMCCT CCEC


476

científicos e tecnolóxicos. ➢ 10.2.5. Analiza material documental de época

e de recreacións da aspectos concretos da guerra.

a b c d e h

10.3. A organización de paz e as Nacións Unidas:

− A organización da paz.

− As nacións Unidas.

➢ 10.3. Expoñer o proceso de organización da paz tras a fin da Segunda Guerra Mundial e da formación da ONU.

➢ 10.3.1. Comenta o deseño da nova orde mundial que se fixo en Ialta e en Potsdam.

➢ 10.3.2. Valora a Organización das Nacións Unidas como organismo encargado de velar pola paz mundial.

➢ 10.3.3. Mostra actitudes de rexeitamento do emprego da violencia e a guerra como medio para conseguir o control de recursos humanos, económicos e espaciais.

➢ 10.3.4. Analiza o abuso que se fixo de determinados inventos científicos e tecnolóxicos.

CSC CCL CAA


477

O MUNDO ACTUAL: DA FIN DA SEGUNDA GUERRA MUNDIAL Á ACTUALIDADE

Cambio e continuidade no panorama mundial

11. Guerra Fría e política de bloques Presentación

− O remate da Segunda Guerra Mundial significou a fin das hostilidades bélicas pero non unha auténtica paz. Os países que formaron a coalición antifascista volveron ás posicións de enfrontamento previo á guerra.

− Este enfrontamento deu lugar á formación de dous bloques económicos, políticos, militares e ideolóxicos ben diferenciados: o capitalista e o comunista.

− Entre os dous bloques desencadeouse unha guerra encuberta, a Guerra Fría, con puntos de tensión moi fortes.

− Pero o temor ao estalido doutra guerra favoreceu a política de distensión e de coexistencia pacífica.

− Na década de 1980 as transformacións políticas do bloque socialista abriron o camiño para a superación definitiva da Guerra Fría tras a crise do socialismo real e a desaparición da URSS.



a b c d e h

11.1. Guerra Fría e bipolarización:

− Características da Guerra Fría.

− Fases da Guerra Fría.

➢ 11.1. Comprender que a fin da Segunda Guerra Mundial deu paso a unha nova etapa na que se reestruturaron as alianzas entre Estados e que a maioría dos países independentes quedaron aliñados en dous bloques antagónicos.

➢ 11.1.1. Define os trazos xerais da Guerra Fría. ➢ 11.1.2. Describe as fases da evolución da Guerra

Fría. ➢ 11.1.3. Elabora un eixe cronolóxico do período da

Guerra Fría e sitúa nel os principais acontecementos.

CSC CCL CAA

a b c d e h

11.2. A formación dos bloques

− O bloque occidental ou capitalista.

− O Bloque oriental ou comunista.

➢ 11.2. Sintetizar os trazos ideolóxicos, políticos e militares dos dous bloques enfrontados durante a Guerra Fría.

➢ 11.2.1. Analiza os trazos ideolóxicos, políticos e militares dos bloques da Guerra Fría a partir de diferentes fontes documentais.

➢ 11.2.2. Compara as diferenzas entre o mundo capitalista e o socialista.

➢ 11.2.3. Localiza nun mapa histórico os principais países de cada un dos bloques.

➢ 11.2.4. Selecciona símbolos e imaxes que se identifican co bloque capitalista e co socialista.

CSC CCL CAA CD

CCEC


478

a b c d e h

11.3. Fase álxida da Guerra Fría.1947-1962:

− Os conflitos máis destacados.

➢ 11.3. Describir os principais conflitos da época.

➢ 11.3.1. Identifica, explica e sitúa nun mapa histórico os principais conflitos da fase álxida da Guerra Fría.

➢ 11.3.2. Valora o conflito dos mísiles de Cuba como o máis significativo dos conflitos da época.

➢ 11.3.3. Identifica o muro de Berlín como o símbolo dun mundo dividido.

CSC CCL CAA

a b c d e h

11.4. Coexistencia pacífica e distensión. 1962-1985:

− Factores que favorecen a distensión.

− Carreira de armamentos e conferencias de seguridade e cooperación.

− Os focos de tensión.

➢ 11.4. Comprender e valorar os factores que contribuíron á evolución da Guerra Fría e describir os principais focos de tensión da etapa.

➢ 11.4.1. Identifica e sitúa no tempo os factores que máis contribuíron á superación da tensión do mundo en bloques.

➢ 11.4.2. Analiza as consecuencias das conferencias de seguridade e cooperación de finais da Guerra Fría.

➢ 11.4.3. Valora o papel dos líderes nos cambios producidos na superación do mundo en bloques a través da elaboración de breves sínteses biográficas.

CSC CCL CAA CD

a b c d e h

11.5. A fin da Guerra Fría e a desaparición da URSS.1985-1991

➢ 11.5. Identificar as razóns que acabaron por provocar a crise do socialismo real e a desaparición da URSS.

➢ 11.5.1. Valora os cambios producidos no bloque socialista que provocaron a fin da Guerra Fría.

➢ 11.5.2. Analiza e comenta os cambios que deron fin á Guerra Fría a partir de documentación histórica.

CSC CCL CAA


479

12. Democracias liberais e mundo de benestar Presentación

− Entre 1945 e 1991 distínguense dúas áreas con sistemas políticos e económicos antagónicos: democracias liberais fronte a democracias populares, capitalismo fronte a socialismo.

− O mundo capitalista occidental presenta unha evolución económica expansionista ata 1973 seguida doutra de estancamento e recesión.

− No terreo político, o mundo occidental reforzou o sistema democrático e, en paralelo aos conflitos sociais tradicionais, xurdiron outros movementos sociais que reclamaban maiores cotas de dereitos de liberdade e autonomía.



a b c d e h

12.1. A consolidación da democracia liberal

➢ 12.1. Analizar a evolución e consolidación da democracia liberal nos países do bloque capitalista.

➢ 12.1.1. Describe as características das democracias liberais da segunda metade do século XX.

➢ 12.1.2. Analiza documentos significativos definidores das principais opcións políticas dos países capitalistas do período da Guerra Fría.

CSC CCL CAA

a b c d e h

12.2. Desenvolvemento capitalista e terceira revolución industrial

− Trazos característicos.

− Fases e características do desenvolvemento económico capitalista.

➢ 12.2. Analizar a evolución da economía capitalista durante a Guerra Fría.

➢ 12.2.1. Identifica e define as fases do desenvolvemento capitalista durante a segunda metade do século XX a partir de documentos e gráficas.

➢ 12.2.2. Caracteriza os elementos constitutivos máis destacados da terceira revolución industrial.

➢ 12.2.3. Identifica razoadamente as características e símbolos do Estado do Benestar.

CSC CCL CAA

CMCCT

a b c d e h

12.3. Os novos movementos sociais e de protesta no mundo do benestar:

− A loita pola igualdade nos dereitos civís das minorías.

➢ 12.3. Identificar e caracterizar os novos movementos sociais e de protesta que tiveron lugar en países do bloque capitalista durante a segunda metade do século XX.

➢ 12.3.1. Describe e valora os movementos sociais e de protesta máis destacados que tiveron lugar nos países capitalistas durante a época da Guerra Fría.

➢ 12.3.2. Extrae conclusións críticas ante as necesidades de consumo que suscita a sociedade actual.

CSC CCL CAA


480

− A rebeldía xuvenil.

− A revolta estudantil.

− Os movementos alternativos.

➢ 12.3.3. Manifesta sensibilidade ante os problemas sociais derivados de situacións de desigualdade.


481

13. Democracias populares e países non aliñados Presentación

− Tras a finalización da Segunda Guerra Mundial, a URSS pasou a se converter na cabeza do bloque socialista.

− Fronte á democracia liberal e o capitalismo, o bloque liderado pola URSS impuxo a democracia popular e o sistema socialista.

− Os problemas políticos, económicos e sociais propiciaron a descomposición do sistema, que culminou coa caída do muro de Berlín en 1989 e a desaparición da URRS e do bloque socialista en 1991.

− A descolonización foi un dos procesos máis significativos das décadas centrais do século XX.

− Moitos dos novos países loitaron para ocupar un posto no concerto internacional á marxe dos bloques (países non aliñados).

− A pesar da súa independencia política, os novos países seguiron supeditados aos intereses das antigas metrópoles (neoimperialismo).



13.1. Democracias populares e socialismo real:

− Características das democracias populares.

− A disidencia de Iugoslavia e China.

− Problemas de bloque socialista. 1950-1980.

− A crise do socialismo real.

➢ 13.1. Identificar os trazos das democracias populares, destacando o papel do socialismo soviético e da disidencia chinesa e iugoslava.

➢ 13.1.1. Describe os trazos políticos das democracias populares.

➢ 13.1.2. Explica os trazos básicos da economía socialista a partir de gráficas.

➢ 13.1.3. Analiza os casos da disidencia iugoslava e chinesa a partir de diversas fontes documentais.

➢ 13.1.4. Elabora un cadro sinóptico sobre a situación política das repúblicas es soviéticas

➢ 13.1.5. Sintetiza o proceso das revolucións democráticas en Europa oriental e central.

➢ 13.1.6. Coñece os elementos que explican a crise de socialismo real e a nova orde mundial xurdida tras a desaparición da URSS e a caída dos réxime socialista de Europa do leste.

➢ 13.1.7. Compara mapas políticos da Europa do leste desde os anos oitenta ata a actualidade

CSC CCL CAA

CMCCT


482

a b c d e h

13.2. Descolonización e Terceiro Mundo:

− Factores da descolonización.

− O marco cronolóxico da descolonización.

− As vías da independencia.

− O Terceiro Mundo.

− Non aliñamento e cooperación.

➢ 13.2. Describir as liñas básicas do proceso de descolonización e caracterizar os trazos básicos do Terceiro Mundo.

➢ 13.2.1. Identifica os principais factores da descolonización e as principais vías utilizadas para conseguir a independencia.

➢ 13.2.2. Enumera as etapas do proceso descolonizador.

➢ 13.2.3. Elabora un eixe cronolóxico no que sitúa as datas de independencia dos novos Estados xurdidos en África e Asia como consecuencia do proceso descolonizador.

➢ 13.2.4. Describe e analiza os trazos do Terceiro Mundo

➢ 13.2.5. Coñece e valora as dificultades dos países do Terceiro Mundo que lle impiden saír do subdesenvolvemento.

➢ 13.2.6. Analiza razoadamente os desequilibrios existentes entre países e as dificultades polas que atravesa o mundo do subdesenvolvemento.

➢ 13.2.7. Localiza en mapas as zonas afectadas pola descolonización.

CSC CCL CAA CD

a b c d e h

13.3. América Latina

− Repúblicas oligárquicas e transformacións liberais.

− Populismo e industrialización.

− Revolución socialista e reacción conservadora.

− Democratización e dificultades económicas.

➢ 13.3. Caracterizar a evolución política, económica e social de América Latina no século XX.

➢ 13.3.1. Diferenza e define os diferentes sistemas políticos das principais repúblicas hispanoamericanas e a súa evolución no século XX.

➢ 13.3.2. Identifica as principais realizacións e dificultades de América Latina durante a segunda metade do século XX.

➢ 13.3.3. Describe o principais movementos políticos, sociais e culturais actuais de Latino América consultando Internet.

➢ 13.3.4. Analiza os problemas económicos de América Latina a partir de datos estatísticos.

CSC CCL CAA CD

CMCCT


483

14. Globalización e diversidade cultural Presentación

− A caída do emblemático muro de Berlín en 1989 e a desaparición da URSS en 1991 marcan o inicio do novo século XXI desde o punto de vista histórico.

− Nos inicios desde novo século, o capitalismo e a democracia convértense nos referentes dun mundo globalizado dominado polas grandes potencias industriais, especialmente por EE UU.

− A globalización non afecta a todos os países por igual, acentuando, en moitos casos, os desequilibrios existentes anteriormente.

− Neste mundo da globalización individualízase, con características propias o mundo islámico.



14.1. Globalización e desigualdade:

− O triunfo mundial do capitalismo.

− Globalización e interdependencia económica.

− Movementos alter e antiglobalización.

− Sociedades posindustriais e novas formas de exclusión social.

− A crise económica mundial.

➢ 14.1. Identificar as características básicas do triunfo mundial do capitalismo, así como os movementos contrarios e alternativos á globalización.

➢ 14.1.1. Describe das características do capitalismo actual.

➢ 14.1.2. Analiza as características da globalización describindo a influencia sobre os medios de comunicación e o impacto que os medios científicos e tecnolóxicos teñen na sociedade actual.

➢ 14.1.3. Define os trazos do subdesenvolvemento nun mundo globalizado.

➢ 14.1.4. Analiza e valora os movementos contrarios e alternativos á globalización.

➢ 14.1.5. Analiza e comenta a orixe, desenvolvemento e consecuencias da crise económica mundial a partir de documentos escritos e gráficas.

➢ 14.1.6. Establece relacións entre os procesos migratorios e globalización a partir de fontes históricas.

CSC CCL CAA

CMCCT CSIEE

a b c d

14.2. A configuración xeopolítica do mundo actual:

− Supremacía dos EE UU.

➢ 14.2. Identificar e describir as características da configuración xeopolítica do mundo actual, destacando o papel das vellas e

➢ 14.2.1. Valora o papel de EE UU no contexto mundial.

➢ 14.2.2. Describe os principais cambios ocorridos en Rusia tras a desaparición da

CSC CCL CAA CD


484

e h

− A transformación de Rusia.

− A nova OTAN.

− A desintegración de Iugoslavia.

− As guerras balcánicas.

− As guerras de África.

− A nova potencia mundial: China.

as novas potencias. URSS. ➢ 14.2.3. Analiza o desenvolvemento

económico de China e as súas características a partir de datos estatísticos e textuais.

➢ 14.2.4. Localiza en mapas e analiza as principais zonas de conflito bélico no mundo actual.

➢ 14.2.5. Elabora un informe sobre un aspecto concreto relacionado coa violación dos dereitos humanos na actualidade a partir de información na rede e material videográfico.

➢ 14.2.6. Extrae conclusións sobre aspectos do mundo actual que lle resultan de especial relevancia a partir de imaxes e material videográfico.

CMCCT

a b c d e h

14.3. A Unión Europea:

− As orixes da Europa comunitaria.

− A construción da Comunidade Económica.

− A U.E. e a súa ampliación.

− As institucións europeas.

− Tratados de funcionamento da U.E.

➢ 14.3. Coñecer e valorar o proceso de integración europea e o papel das súas institucións.

➢ 14.3.1. Explica o proceso de constitución da U.E. enumerando os fitos máis destacados.

➢ 14.3.2. Identifica os retos e problemas actuais da UE a partir de fontes xornalísticas.

➢ 14.3.3. Elabora un eixe cronolóxico sobre o proceso de formación da Unión Europea.

➢ 14.3.4. Localiza sobre un mapa político os países membros da Europa Comunitaria diferenciando por cores a data da súa incorporación.

CSC CCL CAA

CMCCT

a b c d e h

14.4. O mundo islámico:

− Relixión e política no Islam.

− O fundamentalismo islámico.

− O terrorismo yihadista.

− Guerras e conflitos en Oriente Medio.

➢ 14.4. Describir a evolución do mundo islámico na actualidade caracterizando os seus trazos económicos, políticos, relixiosos e sociais.

➢ 14.4.1. Localiza nun mapa os países de maioría musulmá.

➢ 14.4.2. Explica os trazos económicos, políticos, sociais e relixiosos do mundo islámico actual.

➢ 14.4.3. Relaciona características do mundo islámico e a súa incidencia na tensión e conflitividade mundial. Realiza unha busca guiada en Internet sobre as ameazas e as accións terroristas yihadistas.

➢ 14.4.4. Describe as características da ameaza terrorista islamita e os seus efectos sobre a vida cotiá das zonas máis afectadas.

CSC CCL CAA CD


485

➢ 14.4.5. Elabora un breve informe sobre os atentados do 11-S de 2001 e Nova York e/ou de Atocha en Madrid de 2004 consultando Internet.

➢ 14.4.6. Valora a necesidade de ter un coñecemento histórico axeitado para poder comprender mellor os distintos problemas que nos afectan na actualidade.

3.2 GRAO MINIMO DE CONSECUCION DOS ESTANDARES DE APRENDIZAXE, INSTRUMENTOS DE AVALIACION E CRITERIOS DE CUALIFICACION

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE GRAO MINIMO DE CONSECUCION DOS ESTANDARES DE APRENDIZAXE

1 (INSUFICIENTE) 2 (SUFICIENTE) 3 (BEN) 4 (NOTABLE) 5 (SOBRESAINTE) ➢ 1.1. Sitúa acontecementos e

procesos no tempo (diacronía) e ao tempo (sincronía).

➢ 1..2. Elabora eixes cronolóxicos nos que sitúa acontecementos e procesos históricos.

➢ 1.3. Comprende o carácter sincrónico dos cambios políticos e socioeconómicos.

➢ 1.4. Distingue entre causas de longa e curta duración, así como as consecuencias a curto e longo prazo.

-Non é capaz de elaborar e manexar cadros cronolóxicos situando correctamente acontecementos ou procesos históricos. - Non é capaz de manexar fontes ou elaborar esquemas ou informes sobre o carácter sincrónicos dalgúns cambios políticos e socioeconómicos. -Non é capaz de distinguir entre causas de longa e curta duración, así

-Elabora e manexa cadros cronoloxicos nos que sitúa correctamente o 70% dos acontecementos ou procesos históricos propostos. -Manexa axeitadamente fontes ou elabora esquemas ou informes sobre o carácter sincrónico dalgúns cambios políticos e socioeconómicos. -Manexa axeitadamente fontes ou elabora esquemas ou informes nos que e

-Elabora e manexa cadros cronolóxicos nos que sitúa correctamente o 80% dos acontecementos ou procesos históricos propostos. -Manexa fontes ou elabora esquemas ou informes con certa fluidez sobre o carácter sincrónico dalgúns cambios políticos e socioeconómicos. -Manexa fontes ou elabora esquemas ou informes con certa fluidez nos que e

-Elabora e manexa cadros cronolóxicos nos que sitúa correctamente o 90% dos acontecementos ou procesos históricos propostos. -Manexa fontes ou elabora esquemas ou informes con moita fluidez sobre o carácter sincrónico dalgúns cambios políticos e socioeconómicos. -Manexa fontes ou elabora esquemas ou informes exhaustivos nos que e capaz de diferenciar e expoñer de xeito pormenorizado as causas de longa e curta duración

-Elabora e manexa cadros cronolóxicos nos que sitúa correctamente o 100% dos acontecementos ou procesos históricos propostos. -Manexa fontes ou elabora esquemas ou informes con moita fluidez establecendo comparacións entre o carácter sincrónico dalgúns cambios políticos e socioeconómicos. -Manexa fontes ou elabora esquemas ou informes exhaustivos nos que e capaz de diferenciar


486

como as consecuencias a curto e longo prazo

capaz de diferenciar de xeito sinxelo as causas de longa e curta duración así como as consecuencias a curto e longo prazo.

capaz de diferenciar e expoñer de xeito máis elaborado as causas de longa e curta duración así como as consecuencias a curto e longo prazo.

así como as consecuencias a curto e longo prazo.

e expoñer de xeito pormenorizado as causas de longa e curta duración así como as consecuencias a curto e longo prazo, establecendo as relacións entre as mesmas.

➢ 2.1. Analiza e comenta textos, mapas, gráficos, estatísticas e imaxes.

➢ 2.2. Elabora resumos, esquemas, mapas conceptuais, informes e sínteses..

➢ 2.3. Relaciona fontes de información diversa como explicativas de procesos históricos complexos.

.

-Non é capaz de abordar de xeito correcto o comentario de fontes históricas. -Non é capaz de elaborar resumos, esquemas, mapas conceptuais, informes, etc sobre algúns dos aspectos historicos estudados na aula. Falta boa parte da información requerida porque un ou varios temas non están tratados. A información presentada ten pouco ou nada que ver coa

-Elabora un comentario identificando o tipo de fonte e a autoría da mesma, explica brevemente o contexto histórico, extrae ideas básicas e ideas secundarias e plantexa un comentario sinxelo pero sen erros sobre o proceso ou acontecemento histórico descrito. -A resposta inclúe unha parte substancial da información requerida, pero non esta ben organizada. Trátanse todalas temáticas pero de xeito moi sinxelo. So ofrece resposta para as preguntas máis importantes pero non ofrece detalles ou exemplos

-Elabora un comentario identificando o tipo de fonte e a autoría da mesma, explica o contexto histórico, extrae ideas básicas e ideas secundarias e plantexa un comentario máis elaborado sobre o proceso ou acontecemento histórico descrito. - Na respsta trátanse tódalas temáticas requeridas, algunhas de xeito sinxelo pero noutros casos máis detalladamente e en párrafos máis amplos. A resposta está correctamente redactada.

-Elabora un comentario identificando o tipo de fonte e a autoría da mesma, explica máis exhaustivamente o contexto histórico no que se insire , extrae as ideas básicas e ideas secundarias relacionándoas entre si e plantexa un comentario ben elaborado no que demostra capacidade para relacionar novos conceptos con outros xa traballados e mostra unha axeitada comprensión dos procesos ou acontecementos históricos descritos. -A resposta inclúe tódalas temáticas

-Elabora un comentario identificando o tipo de fonte e a autoría da mesma, explica de xeito exhaustivo o contexto histórico no que se insire , extrae as ideas básicas e ideas secundarias relacionándoas entre si e plantexa un comentario ben elaborado no que demostra capacidade para relacionar novos conceptos con outros xa traballados, reflexa un alto grado de comprensión dos procesos ou acontecementos históricos descritos e amosa mesmo a súa capacidade crítica coa


487

pregunta formulada.

(Parrafos de unha ou dúas oracións). Presenta problemas de redacción.

requeridas, a maioría de xeito pormenorizado, so algunhas cuestións de carácter secundario se presentan de xeito sinxelo sen abundar en detalles ou explicacións. Presenta unha boa redacción.

interpretación histórica plantexada. -A resposta inclúe todas as temáticas requeridas de xeito pormenorizado. A información está moi ben estructurada, desenvólvense tanto as ideas principais coma as secundarias, interrelacionándoas entre si. Os párrafos están moi ben redactados e sen erros ortográficos.

➢ 3.1. Define termos e conceptos específicos de cada unidade.

➢ 3.2. Emprega correctamente o vocabulario específico.

-Non entende o concepto a definir. A idea principal non está clara ou figura de forma moi imprecisa e a resposta semella unha recopilación desordenada de información.

-Reflexa un entendemento moi limitado do concepto a definir. A idea principal queda recollida no texto pero falta información de apoio. As oracións están ben construidas pero son moi sinxelas.

-Reflexa un entendemento sustancial do concepto a definir. A idea principal é clara pero a información secundaria e de carárcter xeral. Emprégase correctamente o vocabulario específico da materia e a información preséntase de forma clara e organizada.

-Reflexa un elevado grado de entendemento do concepto a definir. Exprésase con claridade a idea principal e respáldase con outras informacións de carácter detallado. O texto emprega axeitadamente o vocabulario específico da materia e está ben

-Reflexa un completo entendemento do concepto a definir. Destácase a idea principal e respáldase con abundante información histórica detallada de xeito claro e ben enfocado. A información preséntase ordenada e obsérvase unha


488

construido e estructurado

excelente comprensión e manexo do vocabulario específico da materia.

Os instrumentos de avaliación máis adecuados dentro desta planificación son: ➢ A observación, que nos permitirá seguir o ritmo da clase en canto á adquisición dos contidos conceptuais e dos procedementos e tamén

dos actitudinais tanto no que se refire ao interese pola materia como ás actitudes sociais máis relevantes, tales como a convivencia, a

tolerancia, a solidariedade e a participación crítica.

➢ As probas que teñen o mesmo carácter que as actividades de desenvolvemento das U.D. e polo tanto adoptarán formulacións semellantes.

Realizaranse dous exames por avaliación e a nota resultará da media aritmética entre os dous. Para obtela cualificación de aprobado é

preciso obter unha media de 5, sendo imprescindible que en ningunha das probas se obteña unha nota inferior a 3.

Os exames ou traballos sobre libros e películas, en caso de realizarse, suporán o 10% da nota da avaliación. Na segunda avaliación será de lectura obrigatoria a obra de Erich María Remarcque titulada Sin novedad en el frente ou outra obra de temática similiar proposta polo alumnado

No seguinte cadro inclúese de xeito detallado os instrumentos de avaliación que se empregarán nesta materia así coma os criterios de cualificación:

INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN E CRITERIOS DE CUALIFICACION

Avaliación 3 Nº de exames por avaliación 1

Exame de recuperacións SI X NON

Valoración normas de expresión CCP SI X NON

Nota (%)

Exame 70 Actividades 2 Actitude 1 5

Outros criterios

NOTA FINAL XUÑO

Nota media aritmética das tres avaliacións.


489

ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN

Para aqueles alumnos que non acadaran a cualificación de aprobado realizarase un exame de recuperación unha vez rematada cada unha das avaliacións. En caso de non acadar a cualificación de aprobado nos exames de recuperación, realizarase un exame final no mes de xuño.

4. A METODOLOXÍA DIDÁCTICA. MATERIAIS E RECURSOS DIDACTICOS

A metodoloxía didáctica empregada para desenvolver esta materia debe favorecer o traballo individual e en grupo, o pensamento autónomo, crítico e rigoroso, o uso de técnicas e hábitos de investigación, a capacidade do alumnado de aprender por si mesmo e a transferencia e a aplicación do aprendido. Ademais, preténdese exercitar ao alumnado nos procedementos habituais do historiador: natureza, tipoloxía e importancia das distintas clases de fontes, análise e utilización crítica das mesmas, contraste de interpretacións historiográficas e utilización de información procedente dos medios de comunicación de masas para achegarse ao coñecemento da realidade actual.

As tecnoloxías da información e da comunicación deben ser utilizadas como unha ferramenta necesaria para a aprendizaxe, tanto polo seu carácter imprescindible na educación superior como pola súa utilidade e relevancia para a vida cotiá e a inserción laboral.

A natureza específica da historia -multiplicidade de factores que interveñen nunha realidade humana, cambio permanente mais non uniforme nin no tempo nin no espazo e irrepetibilidade dos feitos- condúcenos a que nesta disciplina, en canto materia de ensinanza-aprendizaxe, debamos ter en conta as seguintes consideracións didácticas:

✓ A forma de acceder ao coñecemento histórico non é uniforme dentro da propia disciplina. Inflúen a parcela espacial e cronolóxica que se

considere. Non nos acercamos cos mesmos medios ao coñecemento histórico máis afastado no tempo e no espazo que a unha época próxima.

Polo tanto, os medios que se utilicen non deben ser idénticos ao longo de todo o desenvolvemento da materia.

✓ Na clase de Historia fanse comentarios sobre valores e sobre actitudes e ao facelo transmítense mensaxes. Isto fai o seu estudio vulnerable a

interferencias políticas e a que, con frecuencia, se confundan consideracións de orde política e ideolóxica con consideracións de tipo

educativo. Polo que se procurará tratar os temas de estudio con obxectividade e non emitir xuízos de valor.

✓ A motivación é un aspecto importante para acadar unha ensinanza eficaz. Para promover que sexa positiva, é necesario que os temas de

estudio conecten directamente cos intereses do alumnado. O emprego de medios audiovisuais, o achegamento a problemas do seu contorno,

as saídas programadas, etc. constitúen estratexias motivadoras e atractivas.


490

✓ Partindo destas consideracións as distintas Unidades Didácticas deben enfocarse non como un conxunto de feitos illados, senón como un

conxunto de procesos e de problemas nos que se analicen as súas causas e as súas consecuencias e as relacións existentes entre elas. Para isto,

os medios non son só materiais ( fontes e instrumentos), senón tamén conceptuais e de léxico propio desta disciplina que hai que adquirir

comprensivamente.

✓ Na ensinanza da Historia, e en función dos contidos a tratar, empregaremos distintas estratexias metodolóxicas. A exposición do profesor/a

será necesaria, sobre todo, ao tratar contidos conceptuais de maior complexidade porque lle permitirá ao alumnado un mellor acceso a eles.

Para outros contidos, as estratexias de descubrimento ou de indagación, mediante materiais que se lle proporcionen, tamén serán necesarias

porque o alumnado, ao indagar en diversas fontes, constrúen ao seu propio coñecemento en lugar de recibir a información xa elaborada.

✓ O plan de traballo dunha clase variará segundo os temas a tratar:

➢ Para a ensinanza de parcelas máis antigas que é difícil que o alumnado se sitúe, ou para aspectos da Historia que, polo seu afastamento

espazo-temporal, non teñen unha repercusión recoñecible no contorno, sería:

A presentación dos problemas por parte do profesor/a. A consideración conxunta profesorado-alumnado das distintas alternativas posibles de interpretación. O acordo sobre a natureza e sobre as causas do proceso histórico en cuestión. A ilustración e comprobación das conclusións con exemplos concretos, sempre que sexan procesos xerais.

➢ Para abordar os aspectos relacionados co mundo actual e para o estudo de aspectos da historia máis próxima, a vía sería partir do concreto

para chegar ao abstracto e, apoiándose en datos do contorno próximo, inducir a curiosidade de por que é así e ir relacionando a historia

local cos seus condicionantes externos para intentar alcanzar unha comprensión de estruturas e de procesos máis amplos, pois non se

pode entender o medio no que se desenvolve o alumnado desconectado das súas referencias máis xerais.

➢ Materiais e recursos didácticos:

➢ Libro de texto: X. Alfeirán Rodríguez e A. Romero Masiá, Historia do Mundo Contemporáneo, Baía Edicions. ➢ Libro de Lectura. ➢ Material elaborado pola profesora: documentos, esquemas, gráficas... ➢ Material audiovisual: DVD (películas, documentais…), videos... ➢ Material en soporte informático.


491

➢ Mapas xeográficos e históricos. ➢ -PLAN LECTOR: Lectura dun libro durante o segundo e terceiro trimestre.

5. PROCEDEMENTO PARA A AVALIACION INICIAL Realizarase unha proba de avaliación inicial ao comezo do curso para comprobar se a programación se axusta ao nivel dos estudiantes. Ademais a primeira das actividades de cada unha das Unidades Didácticas actuará de ámbito motivador para o tema das mesmas e para que o alumnado manifeste as súas opinións e sexan conscientes do que coñecen e do que descoñecen. Así o profesor/a estará en condicións de axustar a proposta de actividades, incorporando as conclusións desta primeira sesión. A presentación pode ser distinta en cada caso: enquisa, visualización dun fragmento dun vídeo, observación de gráficos, comparación de debuxos, pinturas, fotografías etc.

6. PROCEDEMENTO DE AVALIACION CONTINUA Das actividades de desenvolvemento das Unidades obterase información para a avaliación en tres niveis:

➢ Traballo individual, no que se terán en conta aspectos como:

− A capacidade de descrición, de relación e de análise dos conceptos históricos.

− A expresión e a comprensión dos mesmos tanto de forma oral como escrita.

− Os conceptos específicos das U.D.

− O desenvolvemento de actitudes cara á materia.

➢ O funcionamento da clase. Neste caso os datos para a avaliación derivan dos dous niveis anteriores e proporcionan unha información xeral

importante tanto para o profesorado como para os titores.

7. PROCEDEMENTO DE AVALIACION EXTAORDINARIA Os alumnos que non acadasen a cualificación de aprobado no mes de xuño, presentaranse na convocatoria extraordinaria de setembro. O exame de setembro versará sobre os temas explicados na aula e presentará unha estructura idéntica a das probas realizadas ao longo do curso.


492

8. INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO E A PRACTICA DOCENTE ASPECTO QUE SE AVALIA: PLANIFICACION

INDICADORES VALORACION PROPOSTAS DE MELLORA

1. Programa a materia tendo en conta os estándares de aprendizaxe previstos nas leis educativas

2. Programa a materia tendo en conta o tempo disponible para o seu desenvolvemento

ASPECTO QUE SE AVALIA: MOTIVACION DO ALUMNADO


1. Proporciona un plan de traballo ao principio de cada unidade

2. Plantexa situacións que introduzan a unidade (lecturas, debates, diálogos…)

ASPECTO QUE SE AVALIA: DESENVOLVEMENTO DO ENSINO


1. Resume as ideas fundamentais discutidas antes de pasar a unha nova unidade ou tema con mapas conceptuais, esquemas…

2. Cando introduce conceptos novos, relaciónaos, se é posible cos xa coñecidos; intercala preguntas aclaratorias; pon exemplos…

ASPECTO QUE SE AVALIA: SEGUIMENTO E AVALIACION DO PROCESO DE ENSINO-APRENDIZAXE


1. Realiza a avaliación inicial a principio de curso para axustar a programación ao nivel dos estudantes

2. Detecta os coñecementos previos de cada unidade didáctica


493

9. INDICADORES DE LOGRO PARA VALORAR A PROGRAMACION DOCENTE INDICADORES DE LOGRO PARA VALORAR PROGRAMACION VALORACION PROPOSTAS DE MELLORA








10.SITUACIÓN DE TRANSICIÓN ENTRE O CURSO 2019/20 E O 2020/21

En vistas da anomalía xerada o curso anterior pola interrupción do ensino de forma presencial o equipo docente terá en conta una serie de medidas/actuación no caso de ser necesarias para a adaptación dos alumnos os contados e metodoloxía do curso actual. E decir, terase en conta as posibles carencias ou obxectivos non acadados na segunda metade do curso anterior pola crise sanitaria que se produxo. Co fin de garantir a continuidade do proceso de ensino o equipo docente determinará que contidos e competencias esenciais se deben reforzar para levar a cabo a transición entre os dous anos de forma flexible e progresiva e de ser o caso, que o alumno recupere as aprendizaxes imprescidibles non adquiridas no curso 2019/2020 O plan de reforzo desenvolverase mediante axustes curriculares, si é preciso, segundo as necesidades, durante o primeiro trimestre do curso 2020/2021 Constarán as adaptacións necesarias que a docencia non presencial puidese requirir, identificando de forma expresa aqueles aprendizaxes imprescindíbeis para a adquisición das competencias clave, así como o deseño de tarefas globais e as estratexias e instrumentos de avaliación máis adecuados para a consecución deste obxectivo.


494


ÁS AVALIACIÓNS, E AO DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA SEGUIR AS ENSINANZAS DE XEITO TELEMÁTICO ENSINO IMPARTIDO EN SITUACIÓN DE SEMIPRESENCIALIDADE A Situación de Semipresencialidade, entendida coma unha combinación entre ensino presencial e telemático. Se é posible a realización das probas será presencial e contarán cun peso dun 60% sobre a nota final. As restantes tarefas suporán, un 40% do total da nota. Neste sentido cabe sinalar o necesario cumprimento dos prazos de entrega establecidos, así como a participación obrigatoria nas videoconferencias e proxectos organizados de xeito telemático. No caso das tarefas, aquelas nas que se detecte plaxio terán unha cualificación de cero puntos. ENSINO IMPARTIDO EN SITUACIÓN DE TELEENSINO OU SIMILAR Na Situación de Telensino ou Similar a ponderación das tarefas realizadas, será dun 60%. Neste sentido valorarase a correción de cada tarefa que terá que ser entregada en prazo e forma. No caso de detectarse plaxio a cualificación da mesma será de cero. No caso das probas, poderán ser realizadas mediante cuestionarios na Aula Virtual, cabendo tamén a posibilidade de realización de probas individuais ou colectivas mediante sistemas de videoconferencia. De novo, no caso de detectar plaxio, axudas externas e similares, a cualificación da proba será de cero puntos. Estas pautas de avaliación funcionan de xeito orientador sendo o docente ou a docente, o último responsable da aplicación das mesmas. Neste sentido cómpre destacar o carácter flexible dos procedementos mencionados nos que o docente deberá ter en conta a situación de cada alumno e alumna, co fin de propor un método de avaliación que se axuste ás súas condicións (especialmente nos casos de ensino semipresencial e totalmente telemático). Así mesmo, no caso de aqueles alumnos enfermos, a entrega de tarefas e realización de probas quedará posposta até a súa recuperación. Aqueles que teñan que permanecer na súa casa debido, por exemplo, a unha sospeita de contacto cun positivo, procurarase manter o ritmo de traballo mediante a entrega de tarefas por vía telemática, con independencia do escenario no que ocurra esta situación. No caso das probas, a poder ser, daráselle prioridade ás presenciais. O docente ou a docente, valorará a necesidade de realización dunha proba extraordinaria por vía telemática, se así o considera. Os exames extraordinarios, celebraranse en setembro, agás para o 2º de Bacharelato, que terían que ser en xuño, se a situación é a de Presencialidade. Estas probas serán presenciais sempre que a situación o permita, e poderá ser complementada coa entrega dun boletín de tarefas para seren traballadas ao longo do verán (no caso de ter que ir a setembro). De non podérense realizar estas probas de xeito presencial por mor da situación sanitaria, poderanse realizar por vídeo conferencia individual nalgún dos sistemas disponibles, e/ou a través de formularios na Aula Virtual


495



- Actividades encargadas e dirixidas que o profesor avaliará de maneira individualizada: exercicios, resumes, esquemas e mapas conceptuais, traballos, informes…







SI

X

NON

NO

TA ( %

)







• Realización de tarefas para casa, actitude, interese traballo semanal… ata 2 puntos.



496

NOTA FINAL XUÑO


SOBRE O DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA SEGUIR AS ENSINANZAS TELEMÁTICAS Debido ás mencionadas circunstancias, nesta convocatoria extraordinaria será fundamental a flexibilidade, tanto para axustar a ponderación da proba e tarefas complementarias como no relativo á proba de recuperación. Do mesmo xeito que co resto das probas realizadas ao longo do curso, en caso de detectarse plaxio, suplantación da personalidade ou calquera tipo de axuda externa, a cualificación de ditas probas será de cero puntos. Ante a situación de inicio de curso, cómpre contar con información precisa sobre aqueles alumnos e alumnas nos que a fenda dixital é determinante (xa sexa por non contar con medios ou ben por non dispor dos espazos e/ou apoios suficientes para un seguimento óptimo do ensino en liña), e neste caso, será fundamental a flexibilización dos contidos e esixencias por parte do profesorado, entendendo que nunha situación de semipresencialidade ou ensino telemático, as necesidades educativas deste tipo de alumnado será diferente. No caso do alumnado dentro dalgunha destas circunstancias, o seguimento da súa participación basearase na obrigada asistencia ás video-conferencias, entrega en tempo en forma de traballos e fluidez no contacto co profesorado a través das distintas vías existentes (as propias videoconferencias, chats, foros,… etc). O docente comunicará á persoa Titora, a situación de abandono por parte do alumnado, así como á propia familia, a través dos recursos disponíbles: (Correo electrónico, Aula Virtual, Departamento de Orientación, …etc), co fin de correxir a situación e entendendo que a o seguimento das clases independentemente da canle das mesmas e a participación, son ítems avaliables imprescindíbles para a superación da materia A tal efecto facilitaránselle fichas de traballo relacionadas coa materia, Mapas, Esquemas para elaborar ou ben para rematar de cumprimentar, … etc; para poderen ser recollidos ou entregalos, debidamente cumprimentados, nas dependencias do Centro, habilitadas a tal efecto. Neste caso, os requisitos esixidos e explicitados polo Departamento de Xeografía e Historia -no referente á avaliación- poderían verse modificados, logo de escoitar o sentir do Departamento de Orientación e as opinión dos profesores e profesoras da Xunta de Avaliación; chegado o caso.


497

PROGRAMACION DIDACTICA DE HISTORIA DA ARTE


DEPARTAMENTO DE XEOGRAFIA E HISTORIA

CURSO 2020-21


498

Índice

3. Introdución e contextualización………………………………………………………………………………………………………………………………..3

4. Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. Vinculación entre obxectivos, contidos, criterios de avaliación, estándares de

aprendizaxe, competencias clave e temporalización……………………………………….…………..........................................…..…4

5. Grao mínimo de consecución dos estándares de aprendizaxe, instrumentos de avaliación e criterios de

cualificación……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…....26

6. A metodoloxía didáctica. Materiais e recursos didácticos…………………………………………………………………………….…….……28

7. Criterios sobre a avaliación, a cualificación e a promoción do alumnado ……………………………………………………..……31

8. Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente……………………………………………………………31

9. Organización dos procedementos que lle permitan ao alumnado acreditar os coñecementos necesarios.Orientados á

ABAU……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….33

10. Contidos transversais………………………………………………………………………………………………………………………………………………34

11. Indicadores de logro para avaliar a programación didáctica…………………………………………………………………..………………..36

10. Situación de Transición....................... ............................................................ ............................................................37 11. Anexo Covid.................................................................................................................................. ...............................38


499

1.INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACION Historia da Arte ten por obxecto de estudo a obra de arte como produto resultante da intelixencia, da creatividade e da actuación humanas, que se manifestaron de xeito diferente nas diversas sociedades e culturas ao longo do tempo.

O estudo da historia da arte débelle achegar ao alumnado os coñecementos necesarios para a análise, a interpretación e a valoración da arte a través da linguaxe das formas e do pensamento visual. A obra de arte, xunto con outras fontes de coñecemento histórico, constitúe un valioso testemuño para coñecer a mentalidade, a cultura e a evolución das sociedades: é, daquela, imprescindible estudala no seu contexto histórico, social e cultural, incidindo á vez no feito de que as obras artísticas poden perdurar a través do tempo con usos e funcións sociais diferentes en cada época. Tampouco hai que esquecer que na sociedade actual, altamente tecnificada, o ámbito das artes plásticas tradicionais se viu agrandado coa achega doutras manifestacións procedentes das novas tecnoloxías e dos medios de comunicación visual, de maneira que o universo da imaxe forma parte da nosa realidade cotiá.

Proponse unha selección que permita unha aproximación xeral ao desenvolvemento da arte occidental, desde o nacemento do clasicismo na antigüidade grecorromana ata a arte contemporánea. Neste sentido, resulta preferible centrar o estudo nas características esenciais dos períodos, estilos ou correntes máis significativos da arte occidental, así como na súa evolución, a través da análise dun número limitado de obras representativas ou nomeadamente salientables, aínda que iso obrigue a renunciar de antemán a certos/as artistas e obras de interese indiscutible.

A complexidade dos factores que interveñen na creación da obra de arte e a especificidade de cada linguaxe artística esixen utilizar un método de análise que integre distintas perspectivas, entre as que poden sinalarse, polo menos, a formal, a sociolóxica e a iconolóxica. A perspectiva formal oriéntase a ver, recoñecer e valorar a materialidade das formas artísticas como unha linguaxe específica, a descubrir os seus procesos e as técnicas de creación, a función ou as funcións para as que foron creadas, así como as concepcións estéticas que manifestan. A perspectiva sociolóxica aborda a relación entre os/as artistas e a os/as clientes, as persoas destinatarias da obra, as formas de patrocinio, a consideración social do/da artista, ou a demanda e o consumo de arte. Canto á perspectiva iconolóxica, parte da análise iconográfica para indagar no significado último que o/a autor/a da obra pretende transmitir.

O coñecemento da historia da arte consolida nos alumnos e nas alumnas certos valores e actitudes fundamentais, como a tolerancia e o respecto polos valores e as crenzas das demais persoas, a capacidade de satisfacción ante a contemplación da arte, o respecto pola creación artística, aínda que non exento de espírito crítico, e de forma moi especial a valoración do patrimonio artístico e a responsabilidade da súa conservación, xa que se trata dun legado que se lles debe transmitir ás xeracións futuras. A materia é, xa que logo, rica en achegas ao coñecemento competencial. A competencia clave de conciencia e expresións culturais recibe un tratamento moi específico, relacionado cos contidos que son propios da historia da arte. A competencia social e cidadá desenvólvese tamén en tanto que a arte reflicte as ideoloxías, as estruturas económicas e políticas e as formas de organización social que conforman as sociedades. Ademais, as competencias lingüística, dixital e de aprender a aprender están presentes de maneira constante na súa vertente máis instrumental, e deben impregnar todo o que sexa posible o desenvolvemento curricular da materia. A competencia clave de sentido de iniciativa e espírito emprendedor debe estar moi presente nas vertentes máis actitudinais e procedementais da materia.

O tratamento metodolóxico da materia débese axustar ao nivel competencial inicial do alumnado, respectando os distintos ritmos e estilos de aprendizaxe e tendo en conta a atención á diversidade. Historia da Arte permite desenvolver metodoloxías activas, nas que o traballo individual e cooperativo estean permanentemente presentes, con elaboración de diferentes tipos de materiais, e integrando de xeito especial as TIC.


500

2. CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE. VINCULACIÓN ENTRE OBXECTIVOS, CONTIDOS,

CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE, COMPETENCIAS CLAVE E TEMPORALIZACIÓN

PRIMEIRO TRIMESTRE

Historia da Arte. 2º de bacharelato

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave

Bloque 1. Raíces da arte europea: o legado da arte clásica

▪ n ▪ B1.1. Grecia, creadora da linguaxe clásica: principais manifestacións.

▪ B1.1. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte grega, en relación co seu contexto histórico e cultural.

▪ HAB1.1.1. Explica as características esenciais da arte grega e a súa evolución no tempo a partir de fontes históricas ou historiográficas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB1.1.2. Define o concepto de orde arquitectónica e compara as tres ordes da arquitectura grega.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB1.1.3. Describe os tipos de templo grego, con referencia ás características arquitectónicas e a decoración escultórica.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB1.1.4. Describe as características do teatro grego e a función das súas partes.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB1.1.5. Explica a evolución da figura humana masculina na escultura grega a partir do "Kouros" de Anavysos, o "Doríforo" (Policleto) e o "Apoxiomenos" (Lisipo).

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B1.2. A función social da arte en Grecia. ▪ B1.2. Explicar a función social da arte grega, especificando o papel desempeñado polos/as clientes e artistas, e as relacións entre eles.

▪ HAB1.2.1. Especifica quen eran os/as principais clientes da arte grega, e a consideración social da arte e dos/das artistas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC


501



▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ B1.3. Comentario de obras de arte: Grecia. ▪ B1.3. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte grega, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB1.3.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas gregas: Partenón, Tribuna das Cariátides do Erecteion, templo de Atenea Niké e teatro de Epidauro.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB1.3.2. Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas gregas: Kouros de Anavysos, Auriga de Delfos, Discóbolo (Mirón), Doríforo (Policleto), unha metopa do Partenón (Fidias), Hermes con Dioniso neno (Praxíteles), Apoxiomenos (Lisipo), Vitoria de Samotracia, Venus de Milo e friso do altar de Zeus en Pérgamo (detalle de Atenea e Gea).

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n

▪ p

▪ B1.4. Visión do clasicismo en Roma. A arte na Hispania romana e na Gallaecia.

▪ B1.4. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte romana, en relación co seu contexto histórico e cultural.

▪ HAB1.4.1. Explica as características esenciais da arte romana e a súa evolución no tempo a partir de fontes históricas ou historiográficas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB1.4.2. Especifica as achegas da arquitectura romana en relación coa grega.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB1.4.3. Describe as características e funcións dos principais tipos de edificio romanos.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB1.4.4. Compara o templo e o teatro romanos cos respectivos gregos.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB1.4.5. Explica os trazos principais da cidade romana a partir de fontes históricas ou historiográficas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB1.4.6. Especifica as innovacións da escultura romana en relación coa grega.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB1.4.7. Describe as características xerais dos ▪ CCEC


502



mosaicos e a pintura en Roma a partir dunha fonte histórica ou historiográfica.

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B1.5. Función social da arte en Roma. ▪ B1.5. Explicar a función social da arte romana, especificando o papel desempeñado polos/as clientes e artistas, e as relacións entre eles.

▪ HAB1.5.1. Especifica quen eran os/as principais clientes da arte romana, e a consideración social da arte e dos/das artistas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ B1.6. Comentario de obras de arte: Roma. ▪ B1.6. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte romana, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB1.6.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas romanas: Maison Carrée de Nimes, Panteón de Roma, teatro de Mérida, Coliseo de Roma, basílica de Maxencio e Constantino en Roma, ponte de Alcántara, acueduto de Segovia, arco de Tito en Roma e columna de Traxano en Roma.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB1.6.2. Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas romanas: Augusto de Prima Porta, estatua ecuestre de Marco Aurelio, relevo do Arco de Tito (detalle dos soldados co candelabro e outros obxectos do Templo de Xerusalén) e relevo da columna de Traxano.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ d

▪ e

▪ g

▪ m

▪ n

▪ B1.7. Traballo de investigación sobre historia da arte.

▪ B1.7. Realizar e expor, individualmente ou en grupo, traballos de investigación, utilizando tanto medios tradicionais como as novas tecnoloxías.

▪ HAB1.7.1. Realiza un traballo de investigación sobre Fidias.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CD

▪ CSIEE

▪ HAB1.7.2. Realiza un traballo de investigación sobre o debate acerca da autoría grega ou romana do grupo escultórico de "Laocoonte e os seus fillos".

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CD

▪ CSIEE

▪ h

▪ n

▪ p

▪ B1.8. Conservación do patrimonio: arte grecorromana

▪ B1.8. Respectar as creacións artísticas da Antigüidade grecorromana, valorando a súa calidade en relación coa súa época e a súa importancia como patrimonio escaso e

▪ HAB1.8.1. Confecciona un catálogo, con breves comentarios, das obras máis salientables da arte antiga que se conservan en Galicia.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA


503



insubstituíble que cómpre conservar. ▪ CSIEE

Bloque 2. Nacemento da tradición artística occidental: a arte medieval

▪ n ▪ B2.1. Achega cristiá na arquitectura e na iconografía.

▪ B2.1. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte paleocristiá, en relación co seu contexto histórico e cultural.

▪ HAB2.1.1. Explica as características esenciais da arte paleocristiá e a súa evolución no tempo a partir de fontes históricas ou historiográficas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.1.2. Describe a orixe, a características e a función da basílica paleocristiá.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ HAB2.1.3. Describe as características e función dos baptisterios, mausoleos e "martiria" paleocristiáns, e as súas partes.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB2.1.4. Explica a evolución da pintura e o mosaico na arte paleocristiá, con especial referencia á iconografía.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B2.2. Arte bizantina. ▪ B2.2. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte bizantina, en relación co seu contexto histórico e cultural.

▪ HAB2.2.1. Explica as características esenciais da arte bizantina a partir de fontes históricas ou historiográficas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.2.2. Explica a arquitectura bizantina a través da igrexa de Santa Sofía de Constantinopla.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.2.3. Describe as características do mosaico bizantino e dos temas iconográficos do Pantocrátor e a Virxe e a Déesis, así como a súa influencia na arte occidental.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ B2.3. Comentario de obras de arte bizantina ▪ B2.3. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte bizantina, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB2.3.1. Identifica, analiza e comenta o mosaico do Cortexo da emperatriz Teodora en San Vital de Rávena.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA


504



▪ n

▪ p

▪ B2.4. Arte prerrománica. ▪ B2.4. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte prerrománica, relacionando cada un dos seus estilos cos seus respectivos contextos históricos e culturais.

▪ HAB2.4.1. Define o concepto de arte prerrománica e especifica as súas manifestacións en España e en Galicia.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB2.4.2. Identifica e clasifica razoadamente no seu estilo as seguintes obras: San Pedro da Nave (Zamora), Santa María do Naranco (Oviedo), San Miguel da Escalada (León), Santa Comba de Bande e San Miguel de Celanova (Ourense).

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B2.5. Configuración e desenvolvemento da arte románica. Igrexas e mosteiros. Iconografía románica.

▪ B2.5. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte románica, en relación co seu contexto histórico e cultural.

▪ HAB2.5.1. Describe as características xerais da arte románica a partir de fontes históricas ou historiográficas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.5.2. Describe as características e as función das igrexas e dos mosteiros na arte románica.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ HAB2.5.3. Explica as características da escultura e a pintura románicas, con especial referencia á iconografía.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ n ▪ B2.6. Función social da arte románica. ▪ B2.6. Explicar a función social da arte románica, especificando o papel de clientes e artistas, e as relacións entre eles.

▪ HAB2.6.1. Especifica as relacións entre artistas e clientes da arte románica.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ B2.7. Comentario de obras de arte románica. ▪ B2.7. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte románica, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB2.7.1. Identifica, analiza e comenta as esculturas románicas do Xuízo Final no tímpano de Santa Fe de Conques (Francia).

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B2.8. Achega do Gótico: expresión dunha cultura urbana. A catedral e a arquitectura civil. Modalidades escultóricas. Pintura italiana e flamenga, orixe da pintura moderna.

▪ B2.8, Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte gótica, en relación co seu contexto histórico e cultural.

▪ HAB2.8.1. Describe as características xerais da arte gótica a partir de fontes históricas ou historiográficas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.8.2. Describe as características e a evolución da arquitectura gótica e especifica os

▪ CCEC

▪ CCL


505



cambios introducidos respecto á románica. ▪ CAA

▪ HAB2.8.3. Describe as características e a evolución da escultura gótica, e especifica as súas diferenzas tipolóxicas, formais e iconográficas respecto á escultura románica.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.8.4. Recoñece e explica as innovacións da pintura de Giotto e do Trecento italiano respecto á pintura románica e bizantina.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.8.5. Explica as innovacións da pintura flamenga do século XV e cita algunhas obras dos seus principais representantes.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B2.9. Función social da arte gótica. ▪ B2.9. Explicar a función social da arte gótica, especificando o papel desempeñado por clientes e artistas, e as relacións entre eles.

▪ HAB2.9.1. Especifica as relacións entre artistas e clientes da arte gótica, e a súa variación respecto ao románico.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ CAA

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ B2.10. Comentario de obras de arte gótica. ▪ B2.10. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte gótica, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB2.10.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas góticas: fachada occidental da catedral de Reims, interior da planta superior da Sainte Chapelle de París.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.10.2. Identifica, analiza e comenta o grupo da Anunciación e a Visitación da catedral de Reims.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.10.3. Identifica, analiza e comenta as seguintes pinturas góticas: escena de "A fuxida a Exipto", de Giotto, na Capela Scrovegni de Padua, "Matrimonio Arnolfini", de Jan Van Eyck, "O descendemento da cruz", de Roger van der Weyden, e o "Xardín das Delicias, de Hieronymus Bosch.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B2.11. O peculiar desenvolvemento artístico da ▪ B2.11. Recoñecer e explicar as concepcións ▪ HAB2.11.1. Explica as características e evolución ▪ CCEC


506



▪ p Península Ibérica. Arte hispanomusulmá. O Románico no Camiño de Santiago. O Gótico e a súa longa duración.

estéticas e as características esenciais da arte románica e gótica española e hispano-musulmá, relacionando cada un dos seus estilos cos seus respectivos contextos históricos e culturais.

da arte románica e gótica en España. ▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.11.2. Explica as características xerais da arte islámica a partir de fontes históricas ou historiográficas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.11.3. Describe os trazos esenciais da mesquita e o pazo islámico.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ HAB2.11.4. Explica a evolución da arte hispanomusulmá.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.11.5. Explica as características da arte mudéxar e especifica, con exemplos de obras concretas, as diferenzas entre o mudéxar popular e o cortesán.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ p

▪ B2.12. Comentario de obras de arte medieval española.

▪ B2.12. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte medieval española, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB2.12.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas románicas: San Vicente de Cardona (Barcelona), San Martín de Frómista e a catedral de Santiago de Compostela.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.12.2. Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas románicas: "A dúbida de San Tomé", no ángulo do claustro de San Domingos de Silos (Burgos), "Última cea" do capitel historiado do claustro de San Xoán da Peña (Huesca) e fachada de Praterías e Pórtico da Gloria da catedral de Santiago.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.12.3. Identifica, analiza e comenta as seguintes pinturas murais románicas: bóveda da Anunciación aos pastores no Panteón Real de San Isidoro de León, e ábsida de San Clemente de Tahull (Lleida).

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA


507



▪ HAB2.12.4. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas góticas: fachada occidental e interior da catedral de León, interior da catedral de Barcelona, e interior da igrexa de San Xoán dos Reis, de Toledo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.12.5. Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas góticas: tímpano da Portada do Sarmental da catedral de Burgos, e retablo de Gil de Siloé, na Cartuxa de Miraflores (Burgos).

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB2.12.6. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras hispanomusulmás: Mesquita de Córdoba, Aljafería de Zaragoza, Giralda de Sevilla e Alhambra de Granada.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ d

▪ e

▪ g

▪ m

▪ n

▪ B2.13. Traballo de investigación sobre historia da arte.


▪ HAB2.13.1. Realiza un traballo de investigación sobre o tratamento iconográfico e o significado da visión apocalíptica de Cristo e o Xuízo Final na arte medieval.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CD

▪ CSIEE

▪ h

▪ n

▪ p

▪ B2.14. Conservación do patrimonio: arte medieval.

▪ B2.14. Respectar as creacións da arte medieval, valorando a súa calidade en relación coa súa época e a súa importancia como patrimonio que hai que conservar.

▪ HAB2.14.1. Explica a importancia da arte románica no Camiño de Santiago.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ HAB2.14.2. Confecciona un catálogo, con breves comentarios, das obras máis salientables de arte medieval que se conservan en Galicia.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CSIEE

SEGUNDO TRIMESTRE


508



Bloque 3. Desenvolvemento e evolución da arte europea no mundo moderno

▪ n ▪ B3.1. Renacemento. Patróns e artistas. Orixe e desenvolvemento da nova linguaxe en arquitectura, escultura e pintura. Achegas de grandes artistas do Renacemento italiano.

▪ B3.1. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte do Renacemento, en relación co seu contexto histórico e cultural.

▪ HAB3.1.1. Explica as características esenciais do Renacemento italiano e a súa periodización a partir de fontes históricas ou historiográficas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.1.2. Especifica as características da arquitectura renacentista italiana e explica a súa evolución, desde o Quattrocento ao manierismo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.1.3. Especifica as características da escultura renacentista italiana e explica a súa evolución, desde o Quattrocento ao manierismo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.1.4. Especifica as características da pintura renacentista italiana e explica a súa evolución, desde o Quattrocento ao manierismo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.1.5. Compara a pintura italiana do Quattrocento coa dos pintores góticos flamengos contemporáneos.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.1.6. Explica a peculiaridade da pintura veneciana do Cinquecento e cita os artistas máis representativos.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B3.2. Función social da arte no Renacemento ▪ B3.2. Explicar a función social da arte especificando o papel desempeñado por patróns, academias, clientes e artistas, e as relacións entre eles.

▪ HAB3.2.1. Describe a práctica do patrocinio no Renacemento italiano e as novas reivindicacións dos artistas en relación co seu recoñecemento social e a natureza do seu labor.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ d

▪ e

▪ m

▪ B3.3. Comentario de obras de arte: arte do Renacemento.

▪ B3.3. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte do Renacemento, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural,

▪ HAB3.3.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas do Renacemento italiano: cúpula de Santa María das Flores e interior da igrexa de San Lorenzo,

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA


509



▪ n sociolóxico e histórico). ambas en Florencia e de Brunelleschi; pazo Médici-Riccardi en Florencia, de Michelozzo; fachada de Santa María Novella e do pazo Rucellai, ambos en Florencia e de Alberti; templo de San Pietro in Montorio en Roma, de Bramante; cúpula e proxecto de planta de San Pedro do Vaticano, de Michelangelo; Il Gesù en Roma, de Giacomo della Porta e Vignola; Villa Capra (Villa Rotonda) en Vicenza, de Palladio.

▪ HAB3.3.2. Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas do Renacemento italiano: primeiro panel da "Porta do Paraíso" (da creación do mundo á expulsión do Paraíso), de Ghiberti; "Gattamelata", de Donatello; "Piedade" do Vaticano, "David", "Moisés" e as tumbas mediceas, de Michelangelo; "O rapto das sabinas", de Giambologna.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.3.3. Identifica, analiza e comenta as seguintes pinturas do Renacemento italiano: "O tributo da moeda" e A "Trindade", de Masaccio; "Anunciación" do Convento de San Marcos en Florencia, de Fra Angelico; "Madonna do Duque de Urbino", de Piero della Francesca; "A Virxe das rochas", "A última cea" e "A Gioconda", de Leonardo da Vinci; "A Escola de Atenas" de Rafael; a bóveda e o "Xuízo Final" da Capela Sixtina, de Michelangelo; "A tempestade", de Giorgione; "Venus de Urbino" e "Carlos V en Mühlberg", de Tiziano; "O lavatorio", de Tintoretto; "As vodas de Caná", de Veronés.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B3.4. A recepción da estética renacentista na Península Ibérica.

▪ B3.4. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte española do Renacemento, en relación co seu contexto histórico e cultural.

▪ HAB3.4.1. Especifica as características peculiares do Renacemento español en comparación co italiano.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.4.2. Describe a evolución da arquitectura renacentista española.

▪ CCEC

▪ CCL


510



▪ CAA

▪ HAB3.4.3. Explica a peculiaridade da escultura renacentista española.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.4.4. Explica as características da pintura de El Greco a través dalgunhas das súas obras máis representativas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ B3.5. Comentario de obras de arte: arte española do Renacemento.

▪ B3.5. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte española do Renacemento, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB3.5.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas do Renacemento español: fachada da Universidade de Salamanca; pazo de Carlos V na Alhambra de Granada, de Pedro Machuca; mosteiro de San Lorenzo de El Escorial, de Juan de Herrera.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.5.2. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras escultóricas do Renacemento español: "Sacrificio de Isaac" do retablo de San Bieito de Valladolid, de Alonso Berruguete; "Santo enterro", de Juan de Juni.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.5.3. Identifica, analiza e comenta as seguintes pinturas de El Greco: "O expolio", "A Santa Liga" ou "Adoración do nome de Xesús", "O martirio de San Mauricio", "O enterro do Señor de Orgaz", "A adoración dos pastores", "O cabaleiro da man no peito".

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B3.6. Unidade e diversidade do Barroco. Linguaxe artística ao servizo do poder civil e eclesiástico. Urbanismo barroco. Igrexas e pazos. Principais tendencias.

▪ B3.6. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte do Barroco, en relación co seu contexto histórico e cultural.

▪ HAB3.6.1. Explica as características esenciais do Barroco.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB3.6.2. Especifica as diferenzas entre a concepción barroca da arte e a renacentista.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.6.3. Compara a arquitectura barroca coa renacentista.

▪ CCEC

▪ CCL


511



▪ CAA

▪ HAB3.6.4. Explica as características xerais do urbanismo barroco.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB3.6.5. Compara a escultura barroca coa renacentista a través da representación de "David" por Michelangelo e por Bernini.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.6.6. Describe as características xerais da pintura barroca e especifica as diferenzas entre a Europa católica e a protestante.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CSC

▪ HAB3.6.7. Distingue e caracteriza as grandes tendencias da pintura barroca en Italia e os seus principais representantes.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.6.8. Especifica as peculiaridades da pintura barroca flamenga e holandesa.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B3.7. Función social da arte no Barroco. ▪ B3.7. Explicar a función social da arte especificando o papel desempeñado por patróns, academias, clientes e artistas, e as relacións entre eles.

▪ HAB3.7.1. Describe o papel desempeñado no século XVIII polas academias en toda Europa e, en particular, polo Salón de París.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ B3.8. Comentario de obras de arte: arte do Barroco.

▪ B3.8. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte do Barroco, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB3.8.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas do Barroco europeo do século XVII: fachada de San Pedro do Vaticano, de Carlo Maderno; columnata da praza de San Pedro do Vaticano, de Bernini; San Carlos das Catro Fontes en Roma, de Borromini; Pazo de Versalles, de Le Vau, J.H. Mansart e Le Nôtre.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.8.2. Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas de Bernini: "David",

▪ CCEC

▪ CCL


512



"Apolo" e "Dafne", "A éxtase de Santa Teresa", "Cátedra de San Pedro".

▪ CAA

▪ HAB3.8.3. Identifica, analiza e comenta as seguintes pinturas do Barroco europeo do século XVII: "Vocación de San Mateo" e "Morte da Virxe", de Caravaggio; "Triunfo de Baco e Ariadna", na bóveda do pazo Farnese de Roma, de Annibale Carracci; "Adoración do nome de Xesús", bóveda de Il Gesù en Roma, de Gaulli (Il Baciccia); "Adoración dos Magos", "As tres Grazas" e "O xardín do Amor", de Rubens; "A lección de anatomía do doutor Tulpy", "A rolda nocturna", de Rembrandt.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B3.9. Barroco hispánico. Urbanismo e arquitectura. Imaxinaría barroca. Achega da pintura española: grandes figuras do Século de Ouro.

▪ B3.9. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte española do Barroco, en relación co seu contexto histórico e cultural.

▪ HAB3.9.1. Explica as características do urbanismo barroco en España e a evolución da arquitectura española durante o século XVII.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.9.2. Explica as características da imaxinaría barroca española do século XVII e compara a escola castelá coa andaluza.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.9.3. Explica as características xerais da pintura española do século XVII.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB3.9.4. Describe as características e evolución da pintura de Velázquez a través dalgunhas das súas obras máis significativas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ B3.10. Comentario de obras de arte: arte española do Barroco.

▪ B3.10. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte española do Barroco, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB3.10.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas do Barroco español do século XVII: Praza Maior de Madrid, de Xoán Gómez de Mora; Retablo de Santo Estevo de Salamanca, de Churriguera.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.10.2. Identifica, analiza e comenta as seguintes esculturas do Barroco español do século XVII: "Piedad", de Gregorio Fernández;

▪ CCEC

▪ CCL


513



"Inmaculada do facistol", de Alonso Cano; "Magdalena penitente", de Pedro de Mena.

▪ CAA

▪ HAB3.10.3. Identifica, analiza e comenta as seguintes pinturas españolas do Barroco español do século XVII: "Martirio de San Filipe", "O soño de Xacob" e "O zambro", de Ribera; "Bodegón" do Museo do Prado, de Zurbarán; "O augador de Sevilla, "Os borrachos", "A fragua de Vulcano", "A rendición de Breda", "O Príncipe Baltasar Carlos a cabalo", "A Venus do espello", "As meninas" e "As fiandeiras", de Velázquez; "A Sagrada Familia do paxariño", "A Inmaculada de El Escorial", "Os nenos da concha" e "Nenos xogando aos dados", de Murillo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B3.11. Século XVIII. Mantemento do Barroco. Refinamento rococó. Neoclasicismo e Romanticismo.

▪ B3.11. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arte do século XVIII, relacionando cada un dos seus estilos cos seus respectivos contextos históricos e culturais.

▪ HAB3.11.1. Explica o século XVIII como época de coexistencia de vellos e novos estilos artísticos nun contexto histórico de cambios profundos.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CSC

▪ HAB3.11.2. Compara o Barroco tardío e o Rococó, e especifica a diferente concepción da vida e a arte que encerran.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CSC

▪ HAB3.11.3. Explica as razóns do xurdimento do Neoclasicismo e as súas características xerais en arquitectura, escultura e pintura.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ HAB3.11.4. Comenta a escultura neoclásica a través da obra de Canova.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.11.5. Especifica as posibles coincidencias entre o Neoclasicismo e o Romanticismo na pintura de David.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA


514



▪ HAB3.11.6. Distingue entre a corrente tradicional e a clasicista da arquitectura barroca española do século XVIII.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.11.7. Explica a figura de Salzillo como derradeiro representante da imaxinaría relixiosa española en madeira policromada.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ p

▪ B3.12. Comentario de obras de arte: arte do século XVIII.

▪ B3.12. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte do século XVIII, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB3.12.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas do século XVIII: fachada do Hospicio de San Fernando de Madrid, de Pedro de Ribera; fachada do Obradoiro da catedral de Santiago de Compostela, de Casas e Novoa; Pazo Real de Madrid, de Juvara e Sacchetti; Panteón de París, de Soufflot; Museo do Prado en Madrid, de Juan de Villanueva.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.12.2. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras escultóricas do século XVIII: "A oración no horto", de Salzillo; "Eros e Psique" e "Paulina Bonaparte", de Canova.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB3.12.3. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras de David: "O xuramento dos Horacios" e "A morte de Marat".

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ d

▪ e

▪ g

▪ m

▪ n

▪ B3.13. Traballo de investigación en historia da arte.


▪ HAB3.13.1. Realiza un traballo de investigación sobre o proceso de construción da nova basílica de San Pedro do Vaticano ao longo dos séculos XVI e XVII.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CD

▪ CSIEE

▪ h

▪ n

▪ p

▪ B3.14. Conservación do patrimonio: arte moderna.

▪ B3.14. Respectar as creacións da arte da Idade Moderna, valorando a súa calidade en relación coa súa época e a súa importancia como patrimonio que hai que conservar.

▪ HAB3.14.1. Confecciona un catálogo, con breves comentarios, das obras máis salientables da arte dos séculos XVI ao XVIII que se conservan en Galicia.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CSIEE


515



TERCEIRO TRIMESTRE

Bloque 4. O século XIX: a arte dun mundo en transformación

▪ n ▪ B4.1. A figura de Goya. ▪ B4.1. Analizar a obra de Goya e identificar nela os trazos propios das correntes da súa época e os que anticipan diversas vangardas posteriores.

▪ HAB4.1.1. Analiza a evolución da obra de Goya como pintor e gravador, desde a súa chegada á Corte ata o seu exilio final en Bordeos.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB4.1.2. Compara a visión de Goya nas series de gravados "Os caprichos" e "Os disparates ou proverbios".

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ B4.2. Comentario de obras de arte: Goya. ▪ B4.2. Clasificar, analizar e comentar obras significativas de Goya, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB4.2.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras de Goya: "O parasol", "A familia de Carlos IV", "O 2 de maio de 1808 en Madrid" ("A loita cos mamelucos"), "Os fusilamentos do 3 de maio de 1808"; desastre nº 15 ("E non hai remedio") da serie "Os desastres da guerra"; "Saturno devorando un fillo" e "A leiteira de Bordeos".

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B4.3. A Revolución Industrial e o impacto dos novos materiais na arquitectura. Do Historicismo ao Modernismo. A Escola de Chicago. Nacemento do urbanismo moderno.

▪ B4.3. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arquitectura do século XIX, relacionando cada un dos seus estilos cos seus respectivos contextos históricos e culturais.

▪ HAB4.3.1. Describe as características e a evolución da arquitectura do ferro no século XIX, en relación cos avances e as necesidades da revolución industrial.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CSC

▪ CMCCT

▪ HAB4.3.2. Explica as diferenzas entre enxeñeiros e arquitectos na primeira metade do século XIX.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB4.3.3. Explica as características do neoclasicismo arquitectónico durante o Imperio

▪ CCEC

▪ CCL


516



de Napoleón.

▪ HAB4.3.4. Explica as características do historicismo en arquitectura e a súa evolución cara ao eclecticismo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB4.3.5. Explica as características e principais tendencias da arquitectura modernista.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB4.3.6. Especifica as achegas da Escola de Chicago á arquitectura.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB4.3.7. Describe as características e os obxectivos das remodelacións urbanas de París, Barcelona e Madrid na segunda metade do século XIX.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ B4.4. Comentario de obras de arte: arquitectura do século XIX.

▪ B4.4. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arquitectura do século XIX, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB4.4.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas: templo da Madalena en París, de Vignon; Parlamento de Londres, de Barry e Pugin; Auditorio de Chicago, de Sullivan e Adler; torre Eiffel de París; templo da Sagrada Familia en Barcelona, de Gaudí.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B4.5. Evolución da pintura: Romanticismo, Realismo, Impresionismo e Simbolismo. Os postimpresionistas, xerme das vangardas pictóricas do século XX.

▪ B4.5. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da pintura do século XIX, relacionando cada un dos seus estilos cos seus respectivos contextos históricos e culturais.

▪ HAB4.5.1. Describe as características do Romanticismo na pintura e distingue entre o romanticismo da liña de Ingres e o romanticismo da cor de Gericault e Delacroix.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB4.5.2. Compara as visións románticas da paisaxe en Constable e Turner.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB4.5.3. Explica o Realismo e a súa aparición no contexto dos cambios sociais e culturais de mediados do século XIX.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC


517



▪ HAB4.5.4. Compara o Realismo co Romanticismo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB4.5.5. Describe as características xerais do Impresionismo e o Neoimpresionismo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB4.5.6. Define o concepto de postimpresionismo e especifica as achegas de Cézanne e Van Gogh como precursores das grandes correntes artísticas do século XX.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB4.5.7. Explica o Simbolismo de finais do século XIX como reacción fronte ao Realismo e ao Impresionismo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B4.6. Función social da arte no século XIX. ▪ B4.6. Explicar a evolución cara á independencia dos artistas respecto aos clientes, especificando o papel desempeñado polas academias, os salóns, as galerías privadas e os marchantes.

▪ HAB4.6.1. Explica os cambios que se producen no século XIX nas relacións entre artistas e clientes, referidos á pintura.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ B4.7. Comentario de obras de arte: o século XIX. ▪ B4.7. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da pintura do século XIX, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB4.7.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes pinturas do século XIX: "O baño turco", de Ingres; "A balsa da Medusa", de Gericault; "A liberdade guiando o pobo", de Delacroix; "O carro de feo", de Constable; "Chuvia, vapor e velocidade", de Turner; "O enterro de Ornans", de Courbet; "O ánxelus", de Millet; "Almorzo sobre a herba", de Manet; "Impresión, sol nacente" e a serie sobre a Catedral de Ruán, de Monet; "Le Moulin de la Galette", de Renoir; "Unha tarde de domingo na Grande Jatte", de Seurat; "Xogadores de cartas" e "Mazás e laranxas", de Cézanne; "A noite estrelada" e "O segador", de Van Gogh; "Visión despois do sermón" e "O mercado" ("Ta matete"), de Gauguin.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B4.8. Escultura: mantemento do clasicismo. ▪ B4.8. Recoñecer e explicar as concepcións ▪ HAB4.8.1. Relaciona a produción e o ▪ CCEC


518



Rodin. estéticas e as características esenciais da escultura do século XIX, relacionando cada un dos seus estilos cos seus respectivos contextos históricos e culturais.

academicismo dominante na escultura do século XIX coas transformacións levadas a cabo nas cidades (monumentos conmemorativos en prazas, parques e avenidas, e esculturas funerarias nos novos cemiterios).

▪ CCL

▪ CAA

▪ CSC

▪ HAB4.8.2. Explica as características da renovación escultórica emprendida por Rodin.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ B4.9. Comentario de obras de arte: século XIX. ▪ B4.9. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da escultura do século XIX, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB4.9.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras de Rodin: "O pensador" e "Os burgueses de Calais".

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ d

▪ e

▪ g

▪ m

▪ n

▪ B4.10. Traballo de investigación en historia da arte.


▪ HAB4.10.1. Realiza un traballo de investigación sobre as exposicións universais do século XIX e a súa importancia desde o punto de vista arquitectónico.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CD

▪ CSIEE

▪ HAB4.10.2. Realiza un traballo de investigación sobre a influencia da fotografía e o gravado xaponés no desenvolvemento do Impresionismo, con referencias a obras concretas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CD

▪ CSIEE

▪ h

▪ n

▪ p

▪ B4.11. Conservación do patrimonio: arte do século XIX.

▪ B4.11. Respectar as creacións da arte do século XIX, valorando a súa calidade en relación coa súa época e a súa importancia como patrimonio que hai que conservar.

▪ HAB4.11.1. Confecciona un catálogo, con breves comentarios, das obras máis salientables da arte do século XIX que se conservan en Galicia.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CSIEE

Bloque 5. A ruptura da tradición: a arte na primeira metade do século XX

▪ n ▪ B5.1. O fenómeno das vangardas nas artes plásticas: Fauvismo, Cubismo, Futurismo, Expresionismo, pintura abstracta, Dadaísmo e

▪ B5.1. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais das vangardas artísticas das artes plásticas na primeira metade do século XX, relacionando

▪ HAB5.1.1. Define o concepto de vangarda artística en relación co acelerado ritmo de cambios na sociedade da época e a liberdade creativa dos/das artistas iniciada na centuria

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC


519



Surrealismo. cada unha delas cos seus respectivos contextos históricos e culturais.

anterior.

▪ HAB5.1.2. Describe a orixe e as características do Fauvismo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB5.1.3. Describe o proceso de xestación e as características do Cubismo, distinguindo entre o Cubismo analítico e o sintético.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CSC

▪ HAB5.1.4. Describe o ideario e os principios do futurismo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB5.1.5. Identifica os antecedentes do expresionismo no século XIX, explica as súas características xerais e especifica as diferenzas entre os grupos alemáns "A ponte" e "O xinete azul".

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB5.1.6. Describe o proceso de xestación e as características da pintura abstracta, distingue a vertente cromática e a xeométrica, e especifica algunhas das súas correntes máis significativas, como o Suprematismo ruso ou o Neoplasticismo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB5.1.7. Describe as características do Dadaísmo como actitude provocadora nun contexto de crise.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ HAB5.1.8. Explica a orixe, as características e os obxectivos do Surrealismo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB5.1.9. Explica a importancia dos pintores españois Picasso, Miró e Dalí no desenvolvemento das vangardas artísticas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB5.1.10. Explica a renovación temática, técnica e formal da escultura na primeira

▪ CCEC


520



metade do século XX, distinguindo as obras relacionadas coas vangardas pictóricas e as que utilizan recursos ou linguaxes independentes.

▪ CCL

▪ CAA

▪ n

▪ e

▪ B5.2. Comentario de obras de arte: a plástica na primeira metade do século XX.

▪ B5.2. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da plástica da primeira metade do século XX, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB5.2.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras: "A alegría de vivir", de Matisse; "As señoritas de Aviñón", "Retrato de Ambroise Vollard", "Natureza morta con cadeira de reixa de cana" e "Guernica", de Picasso; "A cidade que emerxe", de Boccioni; "O berro", de Munch; "A rúa", de Kirchner; "Lírica" e "Sobre branco II", de Kandinsky; "Cadrado negro", de Malevich; "Composición II", de Mondrian; "L.H.O.O.Q.", de Duchamp; "O elefante das Celebes", de Ernst; "A chave dos campos", de Magritte; "O entroido de Arlequín" e "Mulleres e paxaros á luz da lúa", de Miró; "O xogo lúgubre" e "A persistencia da memoria", de Dalí.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB5.2.2. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras escultóricas: "O profeta", de Gargallo; "Formas únicas de continuidade no espazo", de Boccioni; "Fonte", de Duchamp; "Muller peiteándose ante un espello", de Xulio González; "Mademoiselle Pogany I", de Brancusi; "Lagosta, nasa e cola de peixe", de Calder; "Figura reclinada", de Henry Moore.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ n ▪ B5.3. Renovación da linguaxe arquitectónica: o funcionalismo do Movemento Moderno e a arquitectura orgánica.

▪ B5.3. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arquitectura da primeira metade do século XX, relacionando cada unha delas cos seus respectivos contextos históricos e culturais.

▪ HAB5.3.1. Explica o proceso de configuración e os trazos esenciais do Movemento Moderno en arquitectura.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB5.3.2. Especifica as achegas da arquitectura orgánica ao Movemento Moderno.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ e

▪ n

▪ B5.4. Comentario de obras de arte: arquitectura da primeira metade do século XX.

▪ B5.4. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arquitectura da primeira metade do século XX, aplicando un método que

▪ HAB5.4.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras arquitectónicas: edificio da Bauhaus en Dessau (Alemaña), de Gropius;

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA


521



abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

pavillón de Alemaña en Barcelona, de Mies van der Rohe; Vila Saboia en Poissy (Francia), de Le Corbusier; casa Kaufman (Casa da Cascada), de Frank Lloyd Wright.

▪ d

▪ e

▪ g

▪ m

▪ n

▪ B5.5. Traballo de investigación en Historia da Arte.

▪ B5.5. Realizar e expor, individualmente ou en grupo, traballos de investigación, utilizando tanto medios tradicionais coma as novas tecnoloxías.

▪ HAB5.5.1. Realiza un traballo de investigación sobre o Grupo de Artistas e Técnicos Españois Para o Progreso da Arquitectura Contemporánea (GATEPAC).

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CD

▪ CSIEE

▪ d

▪ h

▪ m

▪ n

▪ p

▪ B5.6. Conservación do patrimonio: arte do século XX.

▪ B5.6. Respectar as manifestacións da arte da primeira metade do século XX, valorando a súa importancia como expresión da profunda renovación da linguaxe artística na que se sustenta a liberdade creativa actual.

▪ HAB5.6.1. Selecciona unha obra arquitectónica, unha escultura ou unha pintura da primeira metade do século XX, das existentes en Galicia, e xustifica a súa elección.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CSIEE

Bloque 6. A universalización da arte desde a segunda metade do século XX

▪ n ▪ B6.1. Predominio do Movemento Moderno ou Estilo Internacional en arquitectura. A arquitectura á marxe do estilo internacional: High Tech, arquitectura Posmoderna e Deconstrución.

▪ B6.1. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais da arquitectura desde a segunda metade do século XX, enmarcándoa nas novas relacións entre clientes, artistas e público que caracterizan ao mundo actual.

▪ HAB6.1.1. Explica o papel desempeñado no proceso de universalización da arte polos medios de comunicación de masas e as exposicións e feiras internacionais de arte.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ HAB6.1.2. Explica as razóns do mantemento e a difusión internacional do Movemento Moderno en arquitectura.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB6.1.3. Distingue e describe as características doutras tendencias arquitectónicas á marxe do Movemento Moderno ou Estilo Internacional, en particular a High Tech, a posmoderna e a deconstrución.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ d

▪ e

▪ m

▪ n

▪ B6.2. Comentario de obras de arte: arquitectura desde a segunda metade do século XX.

▪ B6.2. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arquitectura desde a segunda metade do século XX, aplicando un método que abranga diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

▪ HAB6.2.1. Identifica, analiza e comenta as seguintes obras: "Unité d’habitation" en Marsella, de Le Corbusier; edificio Seagram en Nova York, de M. van der Rohe e Philip Johnson; o museo Guggenheim de Nova York, de F. Lloyd

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA


522



Wright; a Casa da Ópera de Sydney, de J. Utzon; o centro Pompidou de París, de R. Piano e R. Rogers; o AT & T Building de Nova York, de Philip Johnson; o museo Guggenheim de Bilbao, de F. O. Gehry.

▪ n ▪ B6.3. Artes plásticas: das segundas vangardas á posmodernidade.

▪ B6.3. Recoñecer e explicar as concepcións estéticas e as características esenciais das artes plásticas desde a segunda metade do século XX, no marco das novas relacións entre clientes, artistas e público que caracterizan o mundo actual.

▪ HAB6.3.1. Explica e compara o Informalismo europeo e o Expresionismo abstracto norteamericano.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB6.3.2. Explica a abstracción postpictórica. ▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB6.3.3. Explica o Minimalismo. ▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB6.3.4. Explica a arte cinética e a Op-Art. ▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB6.3.5. Explica a arte conceptual. ▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB6.3.6. Explica a Arte Povera. ▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB6.3.7. Distingue e explica algunhas das principais correntes figurativas: Pop-Art, Nova Figuración, Hiperrealismo.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ HAB6.3.8. Explica en que consisten as seguintes manifestacións de arte non duradeira: Happening, Body Art e Land Art.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB6.3.9. Describe os formulacións xerais da posmodernidade, referida ás artes plásticas.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ d

▪ e

▪ B6.4. Comentario de obras de arte: a arte desde a segunda metade do século XX.

▪ B6.4. Clasificar, analizar e comentar obras significativas da arte desde a segunda metade do século XX, aplicando un método que abranga

▪ HAB6.4.1. Identifica o autor e a corrente artística (non necesariamente o título), e analiza e comenta as seguintes obras: "Pintura" (Museo

▪ CCEC

▪ CCL


523



▪ m

▪ n

diferentes enfoques (técnico, formal, semántico, cultural, sociolóxico e histórico).

Nacional Centro de Arte Reina Sofía de Madrid), de Tapies; "Grito nº 7", de Antonio Saura; "One: number 31, 1950", de J. Pollock; "Ctesiphon III", de F. Stella; "Equivalente VIII", de Carl André; "Vega 200", de Vasarely; "Unha e tres cadeiras", de J. Kosuth; "Iglú con árbore", de Mario Merz; "Marilyn Monroe" (serigrafía de 1967), de A. Warhol; "O Papa que berra" (estudo a partir do retrato do Papa Inocencio X), de Francis Bacon; "A Gran Vía madrileña en 1974", de Antonio López.

▪ CAA

▪ n ▪ B6.5. Novos sistemas visuais: fotografía, cine e televisión, cartelismo e cómic. Combinación de linguaxes expresivas.

▪ B6.5. Explicar o desenvolvemento e a extensión dos novos sistemas visuais, como a fotografía, o cine, a televisión,o cartelismo ou o cómic, especificando o modo en que combinan diversas linguaxes expresivas.

▪ HAB6.5.1. Explica brevemente o desenvolvemento dos novos sistemas visuais e as características da súa linguaxe expresiva: fotografía, cartel, cine, cómic, producións televisivas, videoarte e arte por computador.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ i

▪ n

▪ B6.6. Impacto das novas tecnoloxías na difusión e na creación artística.

▪ B6.6. Describir as posibilidades que abriron as novas tecnoloxías, e explicar os seus efectos tanto para a creación artística como para a difusión da arte.

▪ HAB6.6.1. Especifica as posibilidades que ofrecen as novas tecnoloxías para a creación artística e para a difusión da arte.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CMCCT

▪ CD

▪ n ▪ B6.7. Arte e cultura visual de masas. ▪ B6.7. Identificar a presenza da arte na vida cotiá, e distinguir os ámbitos en que se manifesta.

▪ HAB6.7.1. Define o concepto de cultura visual de masas, e describe os seus trazos esenciais.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ HAB6.7.2. Identifica a arte nos diferentes ámbitos da vida cotiá.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CSC

▪ h

▪ n

▪ p

▪ B6.8. O patrimonio artístico como riqueza cultural. A preocupación pola súa conservación. A UNESCO.

▪ B6.8. Respectar as manifestacións da arte de todos os tempos, valorándoas como patrimonio cultural herdado que se debe conservar e transmitir ás xeracións futuras, e explicar que é o Patrimonio Mundial da UNESCO, así como a súa orixe e a súa finalidade.

▪ HAB6.8.1. Explica a orixe do Patrimonio Mundial da UNESCO e os seus obxectivos.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ HAB6.8.2. Realiza un traballo de investigación relacionado cos bens artísticos de España e de Galicia inscritos no catálogo do Patrimonio Mundial da UNESCO.

▪ CCEC

▪ CCL

▪ CAA

▪ CD


524



▪ CSIEE

Bloque 7. O vocabulario artístico

▪ e

▪ n

▪ B7.1. Vocabulario artístico. ▪ B7.1. Utilizar a terminoloxía específica da arte nas exposicións orais e escritas, denominando con precisión os elementos e as técnicas principais.

▪ HAB7.1.1. Utiliza con corrección a terminoloxía específica das artes en exposicións orais e escritas.

▪ CCEC

▪ CCL

3. INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN E CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

Os instrumentos de avaliación máis adecuados dentro desta planificación son: ➢ A observación, que nos permitirá seguir o ritmo da clase en canto á adquisición dos contidos conceptuais e dos procedementos e tamén

dos actitudinais tanto no que se refire ao interese pola materia como ás actitudes sociais máis relevantes, tales como a convivencia, a


➢ As probas que teñen o mesmo carácter que as actividades de desenvolvemento das U.D. e polo tanto adoptarán formulacións semellantes.

Realizaranse dous exames por avaliación e a nota resultará da media aritmética entre os dous. Para obtela cualificación de aprobado é

preciso obter unha media de 5, sendo imprescindible que en ningunha das probas se obteña unha nota inferior a 3.



Avaliación 3 Nº de exames por avaliación 1



Nota (%)

Exame 60 Actividades na aula 40 Actitude 5

Outros criterios


525

NOTA FINAL XUÑO



Para aqueles alumnos que non acadaran a cualificación de aprobado realizarase un exame de recuperación unha vez rematada cada unha das avaliacións. En caso de non acadar a cualificación de aprobado nos exames de recuperación, realizarase un exame final no mes de xuño.

4 . A METODOLOXÍA DIDÁCTICA. MATERIAIS E RECURSOS DIDACTICOS

A metodoloxía didáctica empregada para desenvolver esta materia debe favorecer o traballo individual e en grupo, o pensamento autónomo, crítico e rigoroso, o uso de técnicas e hábitos de investigación, a capacidade do alumnado de aprender por si mesmo e a transferencia e a aplicación do aprendido. Ademais, preténdese exercitar ao alumnado nos procedementos habituais do historiador: natureza, tipoloxía e importancia das distintas clases de fontes históricas, análise e utilización crítica das mesmas, contraste de interpretacións historiográficas e utilización de información procedente dos medios de comunicación de masas para achegarse ao coñecemento da realidade actual.


A natureza específica da historia da arte -multiplicidade de factores que interveñen nunha realidade humana, cambio permanente mais non uniforme nin no tempo nin no espazo e irrepetibilidade dos feitos- condúcenos a que nesta disciplina, en canto materia de ensinanza-aprendizaxe, debamos ter en conta as seguintes consideracións didácticas:

✓ A forma de acceder ao coñecemento histórico non é uniforme dentro da propia disciplina. Inflúen a parcela espacial e cronolóxica que se

considere. Non nos acercamos cos mesmos medios ao coñecemento histórico máis afastado no tempo e no espazo que a unha época próxima.

Polo tanto, os medios que se utilicen non deben ser idénticos ao longo de todo o desenvolvemento da materia.

✓ Na clase de Historia fanse comentarios sobre valores e sobre actitudes e ao facelo transmítense mensaxes. Isto fai o seu estudio vulnerable a

interferencias políticas e a que, con frecuencia, se confundan consideracións de orde política e ideolóxica con consideracións de tipo

educativo. Polo que se procurará tratar os temas de estudio con obxectividade e non emitir xuízos de valor.


526

✓ A motivación é un aspecto importante para acadar unha ensinanza eficaz. Para promover que sexa positiva, é necesario que os temas de

estudio conecten directamente cos intereses do alumnado. O emprego de medios audiovisuais, o achegamento a problemas do seu contorno,

as saídas programadas, etc. constitúen estratexias motivadoras e atractivas.

✓ Partindo destas consideracións as distintas Unidades Didácticas deben enfocarse non como un conxunto de feitos illados, senón como un

conxunto de procesos e de problemas nos que se analicen as súas causas e as súas consecuencias e as relacións existentes entre elas. Para isto,

os medios non son só materiais ( fontes e instrumentos), senón tamén conceptuais e de léxico propio desta disciplina que hai que adquirir

comprensivamente.

✓ Na ensinanza da Historia, e en función dos contidos a tratar, empregaremos distintas estratexias metodolóxicas. A exposición do profesor/a

será necesaria, sobre todo, ao tratar contidos conceptuais de maior complexidade porque lle permitirá ao alumnado un mellor acceso a eles.

Para outros contidos, as estratexias de descubrimento ou de indagación, mediante materiais que se lle proporcionen, tamén serán necesarias

porque o alumnado, ao indagar en diversas fontes, constrúen ao seu propio coñecemento en lugar de recibir a información xa elaborada.

✓ O plan de traballo dunha clase variará segundo os temas a tratar:

➢ Para a ensinanza de parcelas máis antigas que é difícil que o alumnado se sitúe, ou para aspectos da Historia que, polo seu afastamento

espazo-temporal, non teñen unha repercusión recoñecible no contorno, sería:


➢ Para abordar os aspectos relacionados co mundo actual e para o estudo de aspectos da historia máis próxima, a vía sería partir do concreto

para chegar ao abstracto e, apoiándose en datos do contorno próximo, inducir a curiosidade de por que é así e ir relacionando a historia

local cos seus condicionantes externos para intentar alcanzar unha comprensión de estruturas e de procesos máis amplos, pois non se

pode entender o medio no que se desenvolve o alumnado desconectado das súas referencias máis xerais.

➢ A primeira das actividades de cada unha das Unidades Didácticas actuará de ámbito motivador para o tema das mesmas e para que o

alumnado manifeste as súas opinións e sexan conscientes do que coñecen e do que descoñecen. Así o profesor/a estará en condicións de


527

axustar a proposta de actividades, incorporando as conclusións desta primeira sesión. A presentación pode ser distinta en cada caso:

enquisa, visualización dun fragmento dun vídeo, observación de gráficos, comparación de debuxos, pinturas, fotografías, etc.

✓ Das actividades de desenvolvemento das Unidades obterase información para a avaliación en tres niveis:

➢ Traballo individual, no que se terán en conta aspectos como:

-A capacidade de descrición, de relación e de análise dos conceptos históricos. -A expresión e a comprensión dos mesmos tanto de forma oral como escrita. - Os conceptos específicos da U.D. - O desenvolvemento de actitudes cara á materia.

➢ O funcionamento da clase. Neste caso os datos para a avaliación derivan dos dous niveis anteriores e proporcionan unha información xeral

importante tanto para o profesorado como para os titores.

✓ Os instrumentos de avaliación máis adecuados dentro desta planificación son:

➢ A observación, que nos permitirá seguir o ritmo da clase en canto á adquisición dos contidos conceptuais e dos procedementos e, sobre

todo, dos actitudinais tanto no que se refire ao interese pola materia como ás actitudes sociais máis relevantes, tales como a convivencia, a


➢ As probas, que teñen o mesmo carácter que as actividades de desenvolvemento das U.D. e polo tanto adoptarán formulacións

semellantes, reflectirán unicamente os contidos traballados e estableceranse nun contexto de negociación das mesmas co alumnado a

quen van orientadas. Así que calquera das actividades que se presentan é susceptible de ser, ao mesmo tempo, actividade de aprendizaxe

e de avaliación.

➢ Os traballos de clase e os traballos voluntarios permiten un seguimento do nivel de organización que van acadando os alumnos/as: busca

de fontes, organización dun guión, planificación dos pasos a seguir, corrección do emprego de información gráfica ou estatística, etc.

Débense alternar os traballos escritos con outros de exposición oral e en formatos dixitais.


528

➢ Materiais e recursos didácticos:

➢ Apuntamentos elaborados polo profesor. ➢ Blog da profesora: APRENDO CIENCIAS SOCIAIS. ➢ Material elaborado pola profesora: documentos, esquemas, gráficas... ➢ Material audiovisual: DVD (películas, documentais…), videos... ➢ Material en soporte informático. ➢ Mapas xeográficos e históricos.

5.CRITERIOS SOBRE A AVALIACIÓN, A CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN DO ALUMNADO

A materia de Hª da arte DE 2º DE Bacharelato está moi orientada á preparación das probas ABAU. Tendo isto en conta, seguiremos uns criterios de cualificación similares aos suxeridos pola CIUG. Haberá 2 exames por avaliación que constarán de dúas partes:

1. Dúas láminas para comentar.

• apartado de identificación será puntuado con 0,5 ptos

• apartado de descrición será puntuado con 0,5 ptos

• apartado de contexto histórico será puntuado con 1 ptos

• apartado do comentario será puntuado con 2 ptos

2. Cuestión sobre vocabulario: 4 termos cualificados con 0,5 ptos. Cada un


529

6. ORGANIZACIÓN DOS PROCEDEMENTOS QUE LLE PERMITAN AO ALUMNADO ACREDITAR OS COÑECEMENTOS

NECESARIOS.ORIENTADOS Á ABAU Obras nas que se debe facer especial incidencia. Bloque 1 Raíces da arte europea: o legado clásico O Partenón O Templo da Niké Aptera O Erecteion, pola parte de la tribuna de las Cariátides. O Discóbolo de Mirón O Doríforo de Policleto Métopas da Centauromaquia do Partenon Hermes de Olimpia (Hermes con Dionisios) de Praxiteles O Apoxiomenos de Lisipo O Panteón de Roma O Coliseo O Arco de Triunfo de Tito Acueduto de Segovia Teatro de Mérida Bloque 2 Nacemento de la tradición artística occidental: a arte medieval Arte bizantina Santa Sofía de Constantinopla. Arte prerrománica. Na súa clasificación aceptárase o termo xeral de “arte prerrománica”, pero tamén podemos acoutar máis o seu estilo utilizando as denominación tradicionais de arte visigoda, arte asturiana e arte mozárabe. Neste último caso tendo en conta que o termino e tan so unha etiqueta para clasificar un estilo epocal, aqueles de vós que prefirades outras denominacións para este estilo podédelo chamar tamén “arte da repoboación” ou sinxelamente “arte do século X”) Santa Comba de Bande (coma exemplo de arte visigoda en vez de san Pedro de Nave que aparece no programa, aplicando o 30% de excepcionalidade que nos permite o programa tendo en conta a necesidade de axustar o programa a arte da contorna) Santa María do Naranco (asturiano) San Miguel de Celanova (coma exemplo de arte “mozárabe” en vez de san San Miguel da Escalada que aparece no programa, aplicando o 30% de excepcionalidade que nos permite o programa tendo en conta a necesidade de axustar o programa a arte da contorna) Arte románica Na clasificación aceptarase o termino xeral de arte románica, pero tamén pódese acoutar máis o estilo con os cualificativos correspondentes de arte románica plena o arte románica final. Inclusive no pórtico de Gloria se aceptará o término de “arte protogótica” (aínda que non se recomenda) Arquitectura do interior da Catedral de Santiago Esculturas de Praterías (coma exemplo de románico pleno, en vez de os exemplos propostos no programa de Silos e Conques (aplicando o 30% de excepcionalidade que nos permite o programa tendo en conta a necesidade de axustar o programa a arte da contorna) O Pórtico da Gloria Interior do Mosteiro de Oseira (aplicando o 30% de excepcionalidade que nos permite o programa tendo en conta a necesidade de axustar o programa a arte da contorna, porque nos facilita analizar a importancia que a orde do Císter tivo en Galicia). A Catedral de Reims (fachada Occidental) A Catedral de León Anunciación de Reims Visitación de Reims Giotto. Capella dos Scrovegni: A fuxida a Exipto e O pranto ante Cristo Morto Van Eyck : O matrimonio Arnolfini O Xardin das Delicias do Bosco Bloque 3. Desenvolvemento e evolución da arte europea na no mundo moderno Brunelleschi: Santa María dei Fiori, Basílica de San Lourenzo. Michelozo: Palacio Medici‐Ricardi Bramante: San Pietro in Montorio Cúpula de San Pedro do Vaticano de Miguel Anxo Giacomo della Porta e Vignola: El Gesú de Roma de Vignola. Palladio Vila Capra (Villa Rotonda) en Vicenza. Juan de Herrera: O Escorial Donatello: David e o Gattamelata Miguel Anxo. David. Moisés, Esculturas das tumbas dos Medicis. Piedade do Vaticano Masaccio: O Tributo Leonardo: A Virxe das Rocas, A Gioconda. Rafael:. A Escola de Atenas . A bóveda da Capela Sixtina de Miguel Anxo. Tiziano: O retrato de Carlos V na batalla de Mühlberg, A Venus de Urbino. O Greco: O martirio de san Mauricio, O enterro do Señor de Orgaz. A adoración dos Pastores. Fachada de San Pedro do Vaticano de Maderno Praza do Vaticano de Bernini San Carlos das catro fontes de Borromini Andrade: Torre do Reloxo da Catedral de Santiago (aplicando o 30% de excepcionalidade que nos permite o programa tendo en conta a necesidade de axustar o programa a arte da contorna) Fernando de Casas: Fachada do Obradoiro Simón Rodríguez: Fachada de Santa Clara de Santiago (aplicando o 30% de excepcionalidade que nos permite o programa tendo en conta a necesidade de axustar o programa a arte da contorna). Bernini: A Transververación de Santa Tareixa. Apolo e Dafne Gregorio Fernández: A Piedade Caravaggio: A vocación de san Mateo Velázquez: O aguador de Sevilla. A fragua de Vulcano. A rendición de Breda. As Meninas. Bloque IV. O século XIX: a arte nun mundo en transformación Goya: O quitasol, A familia de Carlos IV, O dous de Maio (A carga dos Mamelucos). Os fusilamentos do 3 de Maio. O Saturno devorando ao seu fillo. Manet: O almorzo campestre Monet: Impresión, sol nacente. A serie da catedral de Rouen Cezanne: Natureza morta con tarteira (Colección Sr. y Sra. Lacomte, París 1879‐1882. Búscase na Internet pondo en Google: “Still Life with Compotier+Cezanne). Os xogadores de cartas. Van Gogh: A noite estrelada Gauguin: Despois do sermón y O Mercado Seurat: A tarde de domingo na Grande Jatte . Bloque 5: A ruptura ca tradición: A arte na primeira metade do século XX Bloque 6: A Universalización da arte desde a segunda metade do século XX O grito de Munch Kiechner, A rúa Matisse: A Alegría de Vivir Kandinsky: “Primeira acuarela abstracta” Picasso: As señoritas de Avignon. O retrato de Ambroise Vilard . Naturaleza Muerta con silla de rexilla, O Guernica Mondrian: Táboa número 1 Marcel Duchamp: A fonte e L.H.O.O.Q. A persistencia da memoria de Dalí Magritte: A chave dos campos Miró: O carnaval de arlequín y mujeres y pájaros a luz da luna. Wright: A casa da fervenza (Casa Kauffman). Museo Guggenheim de Nova


530

York Mies van der Rohe: Pabellón de Alemania en Barcelona Segram Building en Nova York Le Corbusier: A casa Saboya Pollok: Uno: Número 31 (1950, MOMA) Tapies: Pintura (1955, Museo Nacional de arte Reina Sofía) Carl André: Equivalente VIII (exemplo de minimalismo) J. Kosuth: Una y tres sillas (exemplo de arte conceptual) Warhol: Marilyn Monroe (pop art)


ASPECTO QUE SE AVALIA: PLANIFICACION


1. Programa a materia tendo en conta os estándares de aprendizaxe previstos nas leis educativas








1. Resume as ideas fundamentais discutidas antes de pasar a unha nova unidade ou tema con mapas conceptuais, esquemas…

2. Cando introduce conceptos novos, relaciónaos, se é posible cos xa coñecidos; intercala preguntas aclaratorias; pon exemplos…

ASPECTO QUE SE AVALIA: SEGUIMENTO E AVALIACION DO PROCESO DE ENSINO-APRENDIZAXE


1. Realiza a avaliación inicial a principio de curso para axustar a programación ao nivel dos estudantes



531

8.ELEMENTOS TRANSVERSAIS A relación existente entre os contidos da materia de Ciencias Sociais de 4º de ESO e os temas transversais especificados no currículo desta etapa educativa é o seguinte: Educación para os dereitos humanos e a paz – Análise dos conflitos bélicos e étnicos como feitos que deben ser evitados. - Estudo das transformacións e tensións nas relacións internacionais. - Estudo das organizacións supranacionais e das non gobernamentais na defensa da paz e a cooperación cos pobos máis desfavorecidos. - Elaboración de xuízos críticos sobre os acontecementos políticos, económicos e sociais do mundo contemporáneo. - Estudo da formación da democracia como forma de goberno en moitos países europeos durante o século XIX. - Valoración da importancia dos dereitos humanos e da igualdade entre as persoas. Educación moral e cívica - Estudo dos problemas morais do noso tempo: carreira armamentista, desigualdades norte-sur, emigración, racismo, etc. - Toma de conciencia dos proxectos éticos contemporáneos: dereitos humanos, pacifismo, feminismo, ecoloxismo, etc. - Elaboración de informes e participación en debates sobre cuestións problemáticas da vida cotiá que levan consigo posicións éticas diferenciadas: situacións de marxinalidade, violencia social, drogodependencia, etc. - Análise dos novos valores das sociedades postindustriais e da súa repercusión na calidade de vida. - Busca de actitudes cívicas e democráticas ante o coñecemento de situacións sociais conflitivas. Educación para a igualdade entre os sexos - Estudo da loita da muller polos seus dereitos: voto, educación, traballo remunerado, etc. - Elaboración de análises críticas sobre a igualdade entre todos os seres humanos. - Análise de fontes históricas sobre actuacións de homes e mulleres nos acontecementos do mundo contemporáneo: revolución francesa, revolución industrial, guerras mundiais, investigación científica, actuacións políticas, etc. 217 - Elaboración de xuízos críticos sobre a marxinación da muller nalgunhas sociedades actuais. Educación ambiental - Realización de debates en torno ás circunstancias e consecuencias ambientais que poden derivarse dalgúns acontecementos políticos, económicos ou científicos: conflitos bélicos, explotación abusiva de recursos naturais, etc. Educación multicultural - Estudo da historia de sociedades non occidentais en Asia, o mundo islámico, África e América Latina. - Realización de sinxelas investigacións sobre temas políticos e sociais referidos a estes pobos. - Elaboración de xuízos críticos ante feitos sociais de discriminación: os refuxiados, a inmigración, o integrismo relixioso, os conflitos étnicos, etc. - Análise crítica sobre o colonialismo e as súas repercusións actuais na pobreza dos países subdesenvolvidos.


532

- Desenvolvemento de actitudes cívicas de tolerancia e respecto cara a manifestacións culturais distintas das occidentais. Educación europea - Estudo do proceso de formación da Unión Europea. - Coñecemento das institucións da Unión Europea. - Busca de elementos da historia, comúns aos países da Unión Europea, como xeradores da cidadanía europea.

9. INDICADORES DE LOGRO PARA VALORAR A PROGRAMACION DOCENTE INDICADORES DE LOGRO PARA VALORAR PROGRAMACION VALORACION PROPOSTAS DE MELLORA









533


En vistas da anomalía xerada o curso anterior pola interrupción do ensino de forma presencial o equipo docente terá en conta una serie de medidas/actuación no caso de ser necesarias para a adaptación dos alumnos os contados e metodoloxía do curso actual. E decir, terase en conta as posibles carencias ou obxectivos non acadados na segunda metade do curso anterior pola crise sanitaria que se produxo. Co fin de garantir a continuidade do proceso de ensino o equipo docente determinará que contidos e competencias esenciais se deben reforzar para levar a cabo a transición entre os dous anos de forma flexible e progresiva e de ser o caso, que o alumno recupere as aprendizaxes imprescidibles non adquiridas no curso 2019/2020 O plan de reforzo desenvolverase mediante axustes curriculares, si é preciso, segundo as necesidades, durante o primeiro trimestre do curso 2020/2021 Constarán as adaptacións necesarias que a docencia non presencial puidese requirir, identificando de forma expresa aqueles aprendizaxes imprescindíbeis para a adquisición das competencias clave, así como o deseño de tarefas globais e as estratexias e instrumentos de avaliación máis adecuados para a consecución deste obxectivo.


ÁS AVALIACIÓNS, E AO DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA SEGUIR AS ENSINANZAS DE XEITO TELEMÁTICO ENSINO IMPARTIDO EN SITUACIÓN DE SEMIPRESENCIALIDADE A Situación de Semipresencialidade, entendida coma unha combinación entre ensino presencial e telemático. Se é posible a realización das probas será presencial e contarán cun peso dun 60% sobre a nota final. As restantes tarefas suporán, un 40% do total da nota. Neste sentido cabe sinalar o necesario cumprimento dos prazos de entrega establecidos, así como a participación obrigatoria nas videoconferencias e proxectos organizados de xeito telemático. No caso das tarefas, aquelas nas que se detecte plaxio terán unha cualificación de cero puntos. ENSINO IMPARTIDO EN SITUACIÓN DE TELEENSINO OU SIMILAR Na Situación de Telensino ou Similar a ponderación das tarefas realizadas, será dun 60%. Neste sentido valorarase a correción de cada tarefa que terá que ser entregada en prazo e forma. No caso de detectarse plaxio a cualificación da mesma será de cero. No caso das probas, poderán ser realizadas mediante cuestionarios na Aula Virtual, cabendo tamén a posibilidade de realización de probas individuais ou colectivas mediante sistemas de videoconferencia. De novo, no caso de detectar plaxio, axudas externas e similares, a cualificación da proba será de cero puntos.


534

Estas pautas de avaliación funcionan de xeito orientador sendo o docente ou a docente, o último responsable da aplicación das mesmas. Neste sentido cómpre destacar o carácter flexible dos procedementos mencionados nos que o docente deberá ter en conta a situación de cada alumno e alumna, co fin de propor un método de avaliación que se axuste ás súas condicións (especialmente nos casos de ensino semipresencial e totalmente telemático). Así mesmo, no caso de aqueles alumnos enfermos, a entrega de tarefas e realización de probas quedará posposta até a súa recuperación. Aqueles que teñan que permanecer na súa casa debido, por exemplo, a unha sospeita de contacto cun positivo, procurarase manter o ritmo de traballo mediante a entrega de tarefas por vía telemática, con independencia do escenario no que ocurra esta situación. No caso das probas, a poder ser, daráselle prioridade ás presenciais. O docente ou a docente, valorará a necesidade de realización dunha proba extraordinaria por vía telemática, se así o considera. Os exames extraordinarios, celebraranse en setembro, agás para o 2º de Bacharelato, que terían que ser en xuño, se a situación é a de Presencialidade. Estas probas serán presenciais sempre que a situación o permita, e poderá ser complementada coa entrega dun boletín de tarefas para seren traballadas ao longo do verán (no caso de ter que ir a setembro). De non podérense realizar estas probas de xeito presencial por mor da situación sanitaria, poderanse realizar por vídeo conferencia individual nalgún dos sistemas disponibles, e/ou a través de formularios na Aula Virtual



- Actividades encargadas e dirixidas que o profesor avaliará de maneira individualizada: exercicios, comentarios de obras, resumes, esquemas e mapas conceptuais, traballos, informes…







SI

X

NON


535

NO

TA ( %

)









NOTA FINAL XUÑO


SOBRE O DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA SEGUIR AS ENSINANZAS TELEMÁTICAS Debido ás mencionadas circunstancias, nesta convocatoria extraordinaria será fundamental a flexibilidade, tanto para axustar a ponderación da proba e tarefas complementarias como no relativo á proba de recuperación. Do mesmo xeito que co resto das probas realizadas ao longo do curso, en caso de detectarse plaxio, suplantación da personalidade ou calquera tipo de axuda externa, a cualificación de ditas probas será de cero puntos. Ante a situación de inicio de curso, cómpre contar con información precisa sobre aqueles alumnos e alumnas nos que a fenda dixital é determinante (xa sexa por non contar con medios ou ben por non dispor dos espazos e/ou apoios suficientes para un seguimento óptimo do ensino en liña), e neste caso, será fundamental a flexibilización dos contidos e esixencias por parte do profesorado, entendendo que nunha situación de semipresencialidade ou ensino telemático, as necesidades educativas deste tipo de alumnado será diferente. No caso do alumnado dentro dalgunha destas circunstancias, o seguimento da súa participación basearase na obrigada asistencia ás video-conferencias, entrega en tempo en forma de traballos e fluidez no contacto co profesorado a través das distintas vías existentes (as propias videoconferencias, chats, foros,… etc). O docente comunicará á persoa Titora, a situación de abandono por parte do alumnado, así como á propia familia, a través dos recursos disponíbles: (Correo electrónico, Aula Virtual, Departamento de Orientación, …etc), co fin de correxir a situación e entendendo que a o seguimento das clases independentemente da canle das mesmas e a participación, son ítems avaliables imprescindíbles para a superación da materia A tal efecto facilitaránselle fichas de traballo relacionadas coa materia, Mapas, Esquemas para elaborar ou ben para rematar de cumprimentar, … etc; para poderen ser recollidos ou entregalos, debidamente cumprimentados, nas dependencias do Centro, habilitadas a tal efecto. Neste caso, os requisitos esixidos e explicitados polo Departamento de Xeografía e Historia -no referente á avaliación- poderían verse modificados, logo de escoitar o sentir do Departamento de Orientación e as opinión dos profesores e profesoras da Xunta de Avaliación; chegado o caso.


536

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA DE HISTORIA DE ESPAÑA



CURSO 2020/2021


537

Índice

• Introdución e contextualización…………………………………………..........................................................................…………………………..2

• Obxectivos xerais do Bacharelato e competencias clave en relación coa Historia de España.........................................................................3

• Contribución ao desenvolvemento das competencias clave. Vinculación entre obxectivos, contidos, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe,

competencias clave e temporalización………………..........................................………………………………….........................................……5

• Grao mínimo de consecución dos estándares de aprendizaxe, instrumentos de avaliación e criterios de cualificación………….......……...33

• A metodoloxía didáctica. Materiais e recursos didácticos…..……………………………..............................................................................….37

• Criterios sobre a avaliación, a cualificación e a promoción do alumnado……...…..................................................................................…….40

• Organización dos procedementos que lle permitan ao alumnado acreditar os coñecementos necesarios orientados á ABAU…………...…40

• Indicadores de logro para avaliar o proceso de ensino e a práctica docente……………..........................…………………...............…………41

• Contidos transversais…………................……………………………………………..........................................................................…...………42

• Actividades complementarias e extraescolares………………….............…………......................................................................................….43

• Indicadores de logro para avaliar a programación didáctica....…………………….....................................................................................…..44

• Transición (cursos 2019-20/2020-21) e excepcionalidade derivada do COVID-19..........................................................................................44


538

1. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN Un dos obxectivos fundamentais da materia de Historia de España é o coñecemento e a comprensión dos feitos e procesos históricos desenvolvidos desde a Prehistoria ata os nosos días, un marco temporal moi amplo que impide achegarse a todos eles con mesmo nivel de profundidade.

No tratamento desta materia resulta de vital importancia o manexo de moi diferentes fontes de información, destacando as primarias como fonte de coñecemento que o alumnado debe analizar e comentar para reconstruír os feitos e procesos históricos. Complemento de grande interese son tamén as fontes documentais audiovisuais e cinematográficas para complementar a visión de períodos históricos ou feitos máis puntuais.

A materia de Historia de España constitúe un destacado eixe vertebrador para o coñecemento da sociedade, xa que contempla a realidade humana e social desde unha perspectiva integradora e global, visión que se complementa coas achegas doutras disciplinas como a Historia da Arte, a Economía, a Socioloxía ou a Ecoloxía.

Neste curso trátanse aspectos históricos dos que algúns deles xa son coñecidos polo alumnado desde a Educación Secundaria e outros resultan novos. No primeiro caso trátase de afondar nos coñecementos xa adquiridos e, no segundo, en abordar novas cuestións que deben resultar de interese para a súa formación.

A Historia desenvolve múltiples competencias, unhas de forma moi específica –a competencia social e cívica- e outras que tamén están moi presentes no traballo do alumnado: a competencia en ciencia e tecnoloxía, a de conciencia e expresións culturais, a dixital, a do sentido da iniciativa e espírito emprendedor, ademais daquelas que están presentes na maioría das materias do currículo de Secundaria: comunicación lingüística e aprender a aprender. Neste sentido, procúrase que, especialmente a través do deseño dos estándares de aprendizaxe, o alumnado traballe e adquira contidos de carácter transversal directamente relacionados coas materias destas disciplinas: a comprensión lectora, a expresión escrita e oral, a educación cívica e constitucional, o traballo con TIC e o emprendemento.

2. OS OBXECTIVOS XERAIS DO BACHARELATO E AS COMPETENCIAS CLAVE EN RELACIÓN COA HISTORIA DE ESPAÑA

Con respecto aos obxectivos xerais do Bacharelato, a materia de Historia do Mundo Contemporáneo debe contribuír a desenvolver no alumnado, dun modo específico e prioritario, as capacidades que lle permitan:

a. Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unha conciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e do Estatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente a corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a sustentabilidade. b. Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais. c. Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención especial ás persoas con discapacidade. d. Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. e. Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega. f. Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da comunicación. h. Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social.

En menor medida, de forma menos intensa, tamén os seguintes:


539

l. Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial referencia ao territorio galego. n. Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontes de formación e enriquecemento cultural.

As competencias clave, nesta materia trabállanse, con diferente grao de intensidade, as seguintes:

CSC. Competencia social e cívica.

CCL. Competencia en comunicación lingüística.

CAA. Competencia de aprender a aprender.

CD. Competencia dixital.

CMCCT. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía.

CCEC. Conciencia e expresións culturais.

CSIEE. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.


540

• CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE. VINCULACIÓN ENTRE OBXECTIVOS,

CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE, COMPETENCIAS CLAVE E

TEMPORALIZACIÓN

1. Hispania e Gallaecia na antigüidade

Presentación

Nesta unidade temática trabállase:

• As orixes do poboamento peninsular e os vestixios das primeiras culturas.

• As principais culturas prerromanas de Hispania e de Gallaecia.

• O impacto da romanización na península ibérica.

• A chegada e asentamento de pobos de orixe xermánica no territorio peninsular.

Carga horaria: 4 sesións


a,b,c,d,e,h,i,m

n

p

1.1. As primeiras culturas.

- Os inicios do poboamento

peninsular

- Colonización de pobos do Mediterráneo oriental

- A Idade do Ferro

- Os pobos prerromanos

- O dominio cartaxinés

• 1.1.Comprender a dificultade de coñecer

as orixes do poboamento peninsular e

coñecer os vestixios das primeiras

culturas peninsulares.

• 1.1.1.Comprende a dificultade de

coñecer as orixes do poboamento

peninsular e os vestixios das primeiras

culturas.

• 1.1.2.Diferencia as orixes míticas das

culturas e pobos peninsulares dos

coñecementos obtidos a través de fontes

científicas e históricas.

• 1.1.3.Coñece as principais culturas

prerromanas de Hispania e de Gallaecia.

CSC

CAA

CCL

CCEC

a,b,c,d,e,h,i,m

g

n

p

1.2. A romanización

- A Hispania romana

- A Gallaecia romana

• 1.2. Valorar o impacto da romanización

na península ibérica e recoñecer algúns

dos máis destacados vestixios da

civilización romana.

• 1.2.1.Describe as etapas da conquista

romana de Hispania e Gallaecia.

• 1.2.2.Identifica e valora as

transformacións do hábitat, así como as

consecuencias económicas e sociais da

romanización.

CSC

CAA

CCL

CCEC

CD


541

• 1.2.3.Analiza e comenta o impacto

cultural da presenza de Roma en

Hispania e Gallaecia.

• 1.2.4.Selecciona algunha obra do

legado romano e comenta o seu

impacto. a,b,c,d,e,h,i,m

g

n

p

1.3. Os reinos xermánicos

- O reino dos suevos en Gallaecia

- O reino dos visigodos

• 1.3.Comprender e valorar a chegada e

asentamento de pobos de orixe

xermánica no territorio peninsular.

• 1.3.1.Identifica os principais pobos

xermánicos que penetraron en Hispania.

• 1.3.2.Analiza e comenta os trazos do

reino suevo de Gallaecia.

• 1.3.3.Explica a organización e

dificultades do reino visigodo en

Hispania.

• 1.3.4.Elabora un eixe cronolóxico no

que sitúe os principais acontecementos

comprendidos entre o inicio da

conquista romana e a fin dos reinos

xermánicos.

CSC

CAA

CCL

CCEC

CD

CMCCT


542

2. Al-Andalus e os reinos cristiáns medievais

Presentación


• As singularidades da convivencia de cristiáns e musulmáns durante a Idade Media peninsular.

• O avance e rápido dominio musulmán na península despois de 711.

• O modelo social, económico e cultural dos reinos cristiáns en contraste co modelo dos reinos e territorios musulmáns.

• O desenvolvemento económico e cultural alcanzado pola sociedade hispana de al-Andalus.

• Os vestixios máis destacados da civilización musulmá presentes na actualidade.

• A orixe, evolución e características das diferentes unidades territoriais que se foron configurando na península Ibérica.

• A especificidade do reino de Galicia durante a Idade Media.

• O Camiño de Santiago como vía cultural e artística e os estilos que se configuraron ao seu arredor: o Románico e o Gótico.



a,b,c,d,e,h,i,m

g

n

2.1.O esplendor de al-Andalus e a

formación dos reinos cristiáns

- Conquista e ocupación islámica

- Emirato e califato de Córdoba

- A orixe dos reinos cristiáns

- Reconquista e repoboación

- As campañas de Almanzor e a

fin do califato de Córdoba -A presenza musulmá en Galicia

• 2.1.Coñecer os trazos e evolución do

dominio musulmán e a orixe dos reinos

cristiáns.

• 2.1.1. Explica o inicio e evolución da

conquista musulmá da península ibérica

• 2.1.2.Caracteriza as etapas do dominio

musulmán e resume os cambios

económicos, sociais e culturais de al-

Andalus.

• 2.1.4.Comprende a orixe dos reinos

cristiáns e sintetiza a súa evolución.

• 2.1.4.Analiza a presenza musulmá en

Galicia.

• 2.1.5.Selecciona unha obra de arte

islámica e comenta os seus valores e

características.

CSC

CAA

CCL

CCEC

CD

a,b,c,d,e,h,i,m

g n

2.2.A expansión cristiá e a fin de

al-Ándalus - Taifas, parias e reinos cristiáns

- A loita contra os almorábides

- Creación da Coroa de Aragón e

independencia de Portugal

- A loita contra os almohades

• 2.2.Explicar a evolución e expansión dos

reinos cristiáns • 2.2.1.Identifica as unidades políticas

que se foron configurando no territorio

cristián reconquistado.

• 2.2.2.Explica os sistemas de

repoboación cristiá e as súas

CSC

CAA CCL

CD

CMCCT


543

- Creación da Coroa de Castela e

conquista de Andalucía e Levante

- Cartas de poboamento, doazóns

e repartimentos

- A expansión catalanoaragonesa

- O reino nazarí de Granada

consecuencias.

• 2.2.3.Analiza as consecuencias das

invasións musulmás de almorábides e

almohades.

• Representa unha liña do tempo desde

711 ata 1492 situando nunha ringleira

os principais acontecementos relativos a

al-Ándalus e noutra os relativos aos

reinos cristiáns. a,b,c,d,e,h,i,m 2.3.Sociedade e monarquía feudal

- A sociedade feudal

- A monarquía feudal

- Da ruralización ao

desenvolvemento urbano e comercial

• 2.3.Coñecer os trazos básicos da

economía, sociedade e política da época

feudal.

• 2.3.1.Identifica e caracteriza os trazos

básicos do feudalismo peninsular.

• 2.3.2.Elabora un cadro-síntese coas

características dos grupos sociais no

feudalismo.

• 2.3.3.Explica a orixe e características do

réxime señorial e da monarquía feudo-

vasalática.

• 2.3.4. Compara a organización política

da Coroa de Aragón e a de Castela ao

remate da Idade Media.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 2.4.A crise dos séculos XIV e XV

- A crise demográfica e a Peste

Negra

- Crise e recuperación económica

- Crise política e revoltas

nobiliarias

- Crise e revoltas sociais

• 2.4.Identificar os problemas políticos,

sociais e demográficos de finais da Idade

Media.

• 2.4.1.Describe as causas da crise

demográfica do século XIV e valora as


• 2.4.2.Sintetiza as crises políticas dos

reinos cristiáns e as guerras orixinadas.

• 2.4.3.Identifica os principais focos de

tensión social e describe as súas

características.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m

g

p

2.5.A Galicia medieval

- Un reino sen rei

- Os señores de Galicia

- As peregrinacións a Compostela

- Reactivación da vida urbana

- As dificultades do século XIV

- A revolta dos irmandiños

• 2.5.Sintetizar os trazos específicos da

Galicia medieval • 2.5.1.Identifica e valora a evolución

política do reino de Galicia na Idade

Media.

• 2.5.2.Explica e valora as consecuencias

da existencia dos foros.

• 2.5.3.Valora o fenómeno das

peregrinacións a Compostela.

CSC

CAA

CCL

CD

CCEC


544

• 2.5.4.Busca información para elaborar

un breve dossier sobre a revolta

irmandiña. a,b,c,d,e,h,i,m

g

n

p

2.6. O Camiño de Santiago • 2.6.Describir a orixe e evolución do

Camiño de Santiago e as manifestacións

culturais e artísticas con el vinculadas,

especialmente a arte románica e gótica.

• 2.6.1.Valora o Camiño de Santiago

como vía cultural e artística.

• 2.6.2.Describe as características dos

estilos Románico e Gótico.

• 2.6.3.Busca e selecciona unha obra

románica e outra gótica para analizar e

comentar as súas características e

diferenzas.

CSC

CAA

CCL

CD

CCEC

3. Os Reis Católicos e a Monarquía hispánica

Presentación Nesta unidade temática trabállase:

• O reinado dos Reis Católicos como o tránsito da Idade Media á Idade Contemporánea e o inicio da formación do Estado moderno, coa

transformación dos órganos de goberno e o reforzo da autoridade nos monarcas.

• O proceso de exploración e conquista das terras descubertas en América e as súas consecuencias.

• O modelo político instaurado polos monarcas Austrias na Monarquía hispánica.

• Os distintos territorios que formaron parte da Monarquía hispánica nos séculos XVI e XVII.

• A posición internacional da Monarquía hispánica, hexemónica no século XVI e de dificultades e guerras continuas no século XVII.

• O papel de Galicia na política internacional dos monarcas Austrias.

• O Humanismo renacentista e a Contrarreforma católica, así como os estilos artísticos da época. O Renacemento e o Barroco.



a,b,c,d,e,h,i,m

p

3.1. Os Reis Católicos

- Unión dinástica

- Pacificación dos reinos e

sometemento dos señores feudais

- Dominación de Galicia

- Establecemento da Inquisición e

expulsión dos xudeus

- Reorganización político

administrativa

• 3.1.Analizar o reinado dos Reis Católicos

como unha etapa de transición entre a

Idade Media e o Antigo Réxime

destacando os trazos herdados e os feitos

que marcan o camiño da modernidade.

• 3.1.1. Define o concepto de unión

dinástica e describe as características do

novo tipo de goberno establecido polos

RR CC.

• 3.1.2.Analiza a actuación dos RR CC en

relación con Galicia.

• 3.1.3.Analiza as consecuencias da

CSC

CAA

CCL


545

- Ampliación territorial

- Descubrimento de América e

reparto do mundo

- A política matrimonial e o

problema sucesorio

ampliación territorial levada a cabo

durante o seu reinado.

• 3.1.4.Valora os acontecementos de

1492 e o reparto do novo mundo con

Portugal. a,b,c,d,e,h,i,m 3.2. A Monarquía dos Austrias.

- A Monarquía hispánica. Trazos

xerais

- Carlos I e o Imperio universal

- A Monarquía católica de Filipe II

- A hexemonía dinástica de Filipe

III

- Filipe IV e a loita polo

mantemento da hexemonía

- Carlos II e o problema sucesorio

• 3.2.Coñecer os trazos xerais da

Monarquía hispánica. • 3.2.1.Describe as bases políticas,

sociais, económicas da Monarquía

hispánica nos séculos XVI e XVII.

• 3.2.2.Destaca os feitos máis salientables

dos reinados de Carlos I e Filipe II

• 3.2.3.Caracteriza os reinado de Filipe

III e Filipe IV, con especial atención ás

propostas do Conde-Duque.

• 3.2.4.Analiza a perda de hexemonía e o

sistema de Westfalia-Pirineos e o

problema sucesorio á morte de Carlos

II.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 3.3. Conquista e explotación da

América española

- A conquista da América

española

- O goberno das Indias - A explotación das Indias

- A evanxelización

• 3.3.Caracterizar as fases da conquista e

os trazos da explotación das colonias

americanas.

• 3.3.1.Elabora un eixe do tempo coas

fases da conquista americana e os feitos

máis significativos.

• 3.3.2.Explica o modelo de dominio e de

explotación e as críticas formuladas

contra ela.

• 3.3.3.Valora o intercambio Europa-

América a través da selección e

comentario dalgún dos produtos

intercambiados.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m

p

3.4. A Galicia dos Austrias

- Organización administrativa do

Reino

- Galicia e a explotación das

colonias

- Galicia e as guerras dos Austrias - Sociedade agraria e novos

cultivos

• 3.4.Coñecer os trazos e feitos máis

significativos de Galicia durante os

reinados dos monarcas da casa de

Habsburgo.

• 3.4.1.Describe a organización

administrativa do reino de Galicia.

• 3.4.2.Analiza o papel de Galicia no

contexto xeral das guerras da

Monarquía hispánica.

• 3.4.3.Valora a introdución en Galicia de

produtos americanos e os seus efectos

sobre a demografía e a sociedade.

CSC

CAA

CCL


546

a,b,c,d,e,h,i,m

g

n

p

3.5.Humanismo e Contrarreforma

- O Humanismo

- O Renacemento

- A Contrarreforma católica

- O Barroco

• 3.5.Identificar os trazos do Humanismo e

da Contrarreforma e dos estilos artísticos

do Renacemento e do Barroco.

• 3.5.1.Caracteriza o movemento do

Humanismo e da Contrarreforma no

contexto xeral da súa época.

• 3.5.2.Describe as características dos

estilos do Renacemento e do Barroco.

• 3.5.3.Busca e selecciona unha obra

renacentista e outra barroca para

analizar e comentar as súas

características e diferenzas.

CSC

CAA

CCL

CD

CCEC

• A Monarquía borbónica no Antigo Réxime

Presentación Nesta unidade temática trabállase:

7. Os trazos fundamentais que definen o Antigo Réxime hispano.

8. O modelo de organización que introduce a nova dinastía borbónica na Coroa de España.

9. O esforzo reformista iniciado polos ilustrados españois e galegos, así como as dificultades e limitacións con que se atoparon.

10. O impacto que a Revolución francesa de 1789 tivo sobre a sociedade e sobre a monarquía españolas.

11. As diferentes consecuencias que o novo modelo político centralista e uniforme tivo para os distintos reinos, señoríos e territorios peninsulares

12. A evolución da situación internacional da Monarquía borbónica española durante o século XVIII.

13. A situación de Galicia durante o século XVIII e os feitos máis destacables relacionados cos acontecementos da nova dinastía.



a,b,c,d,e,h,i,m 4.1. O Antigo Réxime

- Sistema económico

predominantemente agrario

• 4.1.Describir os trazos xerais do Antigo

Réxime.

• 4.1.1. Valora a persistencia dun sistema

económico predominantemente agrario.

CSC

CAA

CCL


547

- Réxime demográfico antigo

- Sociedade estamental

- Analfabetismo e relixiosidade

- Persistencia do réxime señorial

- Monarquía absoluta e soberanía

real

• 4.1.2.Caracteriza o Antigo Réxime

desde o punto de vista demográfico e

social.

• 4.1.3.Identifica os trazos da persistencia

do réxime señorial.

a,b,c,d,e,h,i,m 4.2.Os Borbóns e a Coroa de

España no século XVIII

- Filipe V e o centralismo

borbónico

- Fernando VI e o pacifismo - Carlos III e o reformismo

Ilustrado

- Carlos IV e o impacto da

Revolución francesa

• 4.2.Analizar os cambios no modelo de

organización política que introduce a

nova dinastía e os feitos máis destacados

do reinado dos primeiros monarcas

Borbón en España.

• 4.2.1.Analiza o cambio dinástico e as

dificultades no inicio da nova dinastía.

• 4.2.2.Describe as reformas do novo

Estado borbónico.

• 4.2.3. Destaca os feitos máis

salientables dos reinados de Filipe V e

Fernando VI.

• 4.2.4.Caracteriza o reinado de Carlos

III, con especial atención ás propostas

das reformas ilustradas e as dificultades

para levalas a cabo.

• 4.2.5.Analiza o reinado de Carlos IV

no contexto dos sucesos iniciados coa

Revolución de 1789.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m

p

4.3.A Galicia borbónica

- As realizacións dos Borbóns en

Galicia

- Galicia e as guerras dos Borbóns

- Fidalgos e comerciantes - A Ilustración en Galicia

• 4.3.Coñecer as principais realizacións

dos Borbóns en Galicia e valorar o labor

dos ilustrados galegos e das institucións

máis destacadas.

• 4.3.1.Identifica e describe as principais

realizacións dos primeiros Borbóns en

Galicia.

• 4.3.2.Comenta o papel de fidalgos e

comerciantes como grupos máis activos

da sociedade galega do século XVIII.

• 4.3.3.Identifica os principais ilustrados

galegos e as súas propostas e valora as

realizacións das principais institucións

ilustradas galegas.

CSC

CAA

CCL


548

5. Inicios e consolidación do réxime liberal

Presentación


- A natureza do cambio histórico que experimenta a sociedade e o Estado neste período.

- A situación española deses momentos en relación coa situación internacional: o Imperio de Napoleón e a Europa dos Congresos.

- Os factores que contribúen á especificidade da revolución liberal española.

- As distintas ideoloxías políticas a comezos de XIX: absolutistas, liberais e reformistas (jovellanistas, afrancesados).

- A transcendencia política e económica da independencia das colonias españolas de América.

- As ideoloxías políticas dominantes e as minoritarias do século XIX en España.

- As características do Estado liberal moderado en comparación con outros modelos de réxime representativo (progresista e democrático).



a,b,c,d,e,h,i,m

p

5.1. Crise do Antigo Réxime e

revolución liberal

- Liberalismo: principios e

institucións

- A crise da monarquía e a

invasión napoleónica

- As Cortes de Cádiz e a

Constitución de 1812

- A restauración de Fernando VII.

1814-1833

- Independencia da América española

- Carlismo fronte a liberalismo

• 5.1.Identificar os principios e institucións

do sistema liberal, coñecer o proceso da

revolución liberal no contexto da guerra

contra os franceses e as dificultades para

a súa instalación definitiva. Coñecer os

trazos do proceso de independencia das

colonias americanas.

• 5.1.1. Define os principios e

institucións característicos do

liberalismo.

• 5.1.2.Valora a crise da monarquía

española no contexto das guerras

napoleónicas.

• 5.1.3.Identifica os trazos e fases da

guerra de independencia e a súa

incidencia en Galicia.

• 5.1.4.Coñece e valora o labor das

Cortes de Cádiz.

• 5.1.5.Sintetiza as fases políticas do

reinado de Fernando VII e valora o

enfrontamento entre absolutismo e

liberalismo.

• 5.1.6.Coñece os trazos e identifica as

fases do proceso de independencia das

CSC

CAA

CCL


549

colonias americanas. a,b,c,d,e,h,i,m

p

5.2. A construción do Estado

liberal

- Liberalismo doutrinario:

moderados e progresistas

- O réxime do Estatuto Real e o triunfo liberal. 1833-1836

- O réxime progresista de 1837.

1836-1843

- O réxime moderado de 1845.

1843-1868

• 5.2.Diferenciar as correntes do

liberalismo e identificalas na súa

aplicación concreta nas diferentes etapas

do reinado de Sabela II.

• 5.2.1.Describe os trazos do réxime do

Estatuto Real e os acontecementos máis

destacados do período.

• 5.2.2.Sintetiza as fases políticas do

reinado de Sabela II e valora o

enfrontamento entre as diferentes

correntes liberais, así como as

dificultades provocadas polos carlistas..

• 5.2.3.Valora as reformas económicas e

políticas liberais en relación con

Galicia.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m

p

5.3.O Sexenio Democrático.

1868-1874

- Liberalismo democrático:

demócratas e republicanos

- A Revolución de 1868

- A Monarquía democrática de

Amadeo I. 1871-1873

- A Primeira República. 1873-

1874

- O republicanismo en Galicia

durante o Sexenio

• 5.3.Coñecer as ideoloxías políticas

protagonistas de Sexenio e a súa

actividade nas diferentes fases da etapa.

• 5.3.1.Diferencia as ideoloxías políticas

do Sexenio e as súas realizacións máis

destacadas.

• 5.3.2.Describe e valora os

acontecementos de 1868 e as súas

consecuencias.

• 5.3.3.Valora a actividade dos

republicanos galegos durante o Sexenio.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m g

5.4.O modelo de Estado na España liberal

• 5.4.Recoñecer e sintetizar as características do modelo de Estado na

España liberal.

• 5.4.1.Describe os trazos do modelo de

Estado liberal en España.

• 5.4.2. Nomea os principais partidos

políticos do período e identifica a súa

ideoloxía.

• 5.4.3.Elabora un eixe cronolóxico entre

1808 e 1874 no que sitúa os feitos máis

significativos.

CSC CAA

CCL

CCEC

CD

CMCCT

6. As transformacións socioeconómicas na España liberal

Presentación



550

• Os cambios no modelo demográfico que se producen na sociedade española do século XIX e comezos do XX, así como as causas e destinos da

emigración.

• As consecuencias da revolución agraria liberal e das desamortizacións para os distintos sectores afectados.

• As características e factores dos inicios da industrialización en España.

• Os factores que interveñen nos desequilibrios territoriais do século XIX.

• As ideoloxías de maior transcendencia no movemento obreiro e as principais organizacións.

• As causas que levan á conflitividade social tanto no campo como nas cidades.

• A orixe e características da reivindicación feminina.



a,b,c,d,e,h,i,m p

6.1. Modernización demográfica e emigración

- Permanencia e cambios no

modelo demográfico

- A emigración a América

• 6.1.Identificar os trazos dos modelos demográficos e dos movementos

migratorios do século XIX e comezos do

XX.

• 6.1.1. Caracteriza os trazos do modelo

demográfico antigo e os cambios

orixinados no mesmo ao longo do

século XIX.

• 6.1.2.Identifica as causas e as

consecuencias dos movementos

migratorios.

• 6.1.3.Valora a incidencia da emigración

en Galicia.

CSC CAA

CCL

CCEC

a,b,c,d,e,h,i,m

p

6.2. As transformacións agrarias

- As desamortizacións

- Desigual evolución da

agricultura

- A conflitividade agraria

• 6.2.Coñecer e valorar as propostas e

realizacións dos gobernos liberais

relacionadas coas transformacións

agrarias.

• 6.2.1.Identifica e comenta os obxectivos

básicos da reforma agraria liberal,

destacando as actuacións relacionadas

coa desamortización.

• 6.2.2.Recoñece e caracteriza a desigual

evolución da agricultura na España

liberal.

• 6.2.3.Caracteriza e valora a

especificidade da desamortización en

Galicia.

CSC

CAA

CCL

CCEC

a,b,c,d,e,h,i,l,m

p

6.3.Atraso e desenvolvemento

industrial

- O desenvolvemento capitalista

da España liberal

• 6.3.Caracterizar os sectores máis

destacados dos inicios da

industrialización da España liberal.

• 6.3.1.Identifica e describe os sectores

máis destacados das principais zonas

industrializadas.

CSC

CAA

CCL

CCEC


551

- A reforma agraria liberal e as

desamortizacións

- Desigual evolución da

agricultura en España

- A diversidade rexional na

industria

- O ferrocarril e a formación do

mercado interior

- A renovación das estradas e dos

portos. Correos e telecomunicacións

• 6.3.2.Valora a significación do

ferrocarril na formación do mercado

interior.

• 6.3.3. Caracteriza a evolución dos

sectores artesanais de Galicia e o papel

da industria conserveira como industria

de arrastre.

• 6.3.4. Compara o desenvolvendo

industrial español co dos países máis

avanzados de Europa.

• 6.3.5. Relaciona as dificultades do

transporte e o comercio interior cos

condicionamentos xeográficos.

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m

p

6.4.Nova sociedade de clases e

dominio burgués

- Os grupos tradicionais

- Os novos grupos

• 6.4.Comprender e valorar os novos

criterios de organización social e o papel

desempeñado polos diferentes grupos.

• 6.4.1.Identifica e valora os cambios

máis significativos que afectaron aos

grupos tradicionais: a nobreza e o clero.

• 6.4.2.Caracteriza e compara a situación

do campesiñado andaluz e galego.

• 6.4.3.Valora o papel que desempeñou a

burguesía no proceso de cambio

económico, social e cultural.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m

p

6.5.Conflitividade social e

movemento obreiro

- As condicións de vida da clase

traballadora

- A reacción contra as máquinas: o ludismo

- A protesta organizada: a folga

- Sociedades de resistencia e

sindicatos de oficios

- As novas ideoloxías obreiras

- Sindicatos e partidos obreiros

- A conflitividade urbana: os

motíns de consumos

- A resposta patronal e do Estado

• 6.5.Coñecer as ideoloxías de maior

influencia no movemento obreiro e as

principais organizacións, así como as

causas e manifestacións da

conflitividades rural e urbana.

• 6.5.1. Identifica os trazos do

anarquismo e do socialismo marxista e

as principais institucións xurdidas en

España baixo estas influencias.

• 6.5.2.Analiza e comenta a situación do

proletariado nos inicios da

industrialización.

• 6.5.3.Caracteriza a orixe e principais

manifestacións da conflitividade agraria

e urbana, destacando a situación do

campesiñado galego.

• 6.5.4.Explica a actitude das autoridades

e da patronal ante as manifestacións

obreiras.

CSC

CAA

CCL


552

a,b,c,d,e,h,i,m 6.6. A reivindicación feminina • 6.6.Recoñecer a consideración social,

xurídica e política da muller na España

liberal.

• 6.6.1.Sintetiza a condición feminina en

todos os ámbitos da España

decimonónica.

• 6.6.2.Describe a situación da muller

traballadora.

• 6.6.3.Valora os inicios da incorporación

da muller ao traballo extradoméstico.

CSC

CAA

CCL


553

7. Estado e nación na Restauración borbónica

Presentación


• O sistema político da Restauración, o seu funcionamento e a súa evolución.

• As causas que levaron á crise do sistema.

• As causas que levaron á Ditadura e a fin do sistema constitucional e liberal.

• As características da ditadura de Primo de Rivera e as súas similitudes e diferenzas co fascismo italiano.

• As críticas que os rexeneracionistas facían ao sistema político da Restauración e as propostas de reforma política, social, económica e cultural.

• A diversidade rexional e a súa evolución cara ao nacionalismo.



a,b,c,d,e,h,i,m

g

p

7.1. O Réxime da Restauración

borbónica

- O reinado de Afonso XII. 1875-

1885

- A rexencia de María Cristina de

Habsburgo. 1885-1902

- A Galicia dos caciques

• 7.1. Caracterizar o sistema político da

Restauración e o seu funcionamento.

• 7.1.1. Identifica os principios do

sistema canovista e a súa aplicación no

sistema da quenda.

• 7.1.2.Describe o sistema caciquil, con

especial referencia a Galicia.

• 7.1.3.Sintetiza os principais

acontecementos do reinado de Afonso

XII.

• 7.1.4. Representa unha liña do tempo

desde 1874 ata 1902 e sitúa nela os

principais acontecementos históricos.

CSC

CAA

CCL

CMCCT

CD

a,b,c,d,e,h,i,m 7.2.O reinado de Afonso XIII e a

crise do sistema da Restauración.

1902-1931 - Os inicios do reinado e as

propostas de reforma. 1902-1916

- A quebra do sistema da

Restauración. 1917-1923

- A ditadura de Primo de Rivera.

1923-1930

- A fin da monarquía. 1930-1931

• 7.2.Analizar as causas da quebra do

sistema político da Restauración.

• 7.2.1.Valora os acontecementos do 98 e

as súas consecuencias, destacando o

papel dos rexeneracionistas.

• 7.2.2.Coñece e analiza as causas e

acontecementos máis destacados que

provocaron a crise do sistema da

Restauración.

• 7.2.3.Analiza as forzas de oposición ao

sistema, destacando a posición de

republicanos e nacionalistas da

CSC

CAA

CCL


554

periferia.

• 7.2.4.Analiza as circunstancias que

puxeron fin á ditadura e os intentos de

proclamar a república. a,b,c,d,e,h,i,m

n

p

7.3.Nación e nacionalismos en

España

- O nacionalismo español

- Rexionalismos e nacionalismos

periféricos

- O catalanismo

- O nacionalismo vasco

- O galeguismo

• 7.3.Comprender a orixe e

desenvolvemento dos movementos de

reivindicación nacionalista.

• 7.3.1.Define os diferentes conceptos de

nación e identifica os trazos definidores

da nación española para os

conservadores e os demócratas.

• 7.3.2.Describe as tendencias políticas

máis destacadas e os procesos de

formación dos nacionalismos

periféricos en España, destacando o

caso de Galicia.

• 7.3.3.Representa unha liña do tempo

desde 1875 ata 1931 e sitúa nela os

acontecementos máis significativos.

CSC

CAA

CCL

CMCCT


555

8. Segunda República e Guerra Civil

Presentación


• As causas que levaron á proclamación da Segunda República.

• As características principais do réxime republicano, así como os distintos partidos políticos que foron protagonistas do período republicano.

• Os conflitos que se desenvolveron na España republicana e os grupos sociais afectados.

• As causas do fracaso da experiencia republicana e o seu desenlace nunha Guerra Civil.

• A evolución das operacións militares e o avance das frontes de guerra, así como os condicionamentos do seu desenlace

• O diferente desenvolvemento político e social na España republicana e na España nacional.

• A axuda estranxeira recibida en ambos bandos durante a Guerra.

• O significado deste conflito para a evolución de España, así como as súas consecuencias.



a,b,c,d,e,h,i,m

g

n

8.1. A Segunda República

- A proclamación da República

- As forzas sociais e políticas na

República

- O Bienio Reformista. Abril

1931-novembro 1933

- O Bienio de Dereitas. Novembro

1933-febreiro 1936

- A Fronte Popular. Febreiro-

xullo 1936 - A idade de prata da cultura

española. Da xeración do 98 á do

36

• 8.1.Explicar e comprender a Segunda

República como solución democrática ao

afundimento do sistema da Restauración

e diferenciar os sucesivos gobernos e as

súas actuacións e dificultades.

• 8.1.1. Explica o contexto de

proclamación da Segunda República, as

primeiras medidas tomadas polo novo

goberno e as dificultades que xurdiron.

• 8.1.2.Identifica as forzas de apoio e de

oposición á República e valora a

significación das reformas introducidas

pola nova Constitución.

• 8.1.3.Sintetiza as actuacións e

dificultades do Bienio Reformista, do

Radical-Cedista e da Fronte Popular.

• 8.1.4.Valora a Idade de Prata da cultura

e amplía información a través da

consulta da rede sobre algún aspecto

concreto.

• 8.1.5.Analiza os antecedentes da Guerra

CSC

CAA

CCL

CCEC

CD


556

Civil. a,b,c,d,e,h,i,m

g

8.2. A Guerra civil

- A sublevación militar e a

formación dos bandos

- A internacionalización do

conflito - A evolución da guerra

- A España republicana

- A España sublevada

• 8.2.Analizar a Guerra Civil, coas súas

causas, desenvolvemento e

consecuencias, diferenciando a situación

nas dúas zonas en que quedou dividida

España.

• 8.2.1.Compara a evolución política,

social e económica dos dous bandos

enfrontados.

• 8.2.2.Sintetiza as fases da Guerra desde

o punto de vista militar.

• 8.2.3.Analiza as consecuencias da

derrota republicana e da vitoria dos

sublevados.

• 8.2.4. Relaciona a Guerra Civil

española co contexto internacional.


desde 1931 ata 1939, e sitúa nela os


CSC

CAA

CCL

CD

CMCCT


557

9. España no franquismo

Presentación


▪ Os trazos ideolóxicos do franquismo e a procedencia da súa fundamentación ideolóxica.

▪ A evolución económica e social da ditadura franquista.

▪ A dualidade cultural existente na España franquista

▪ O labor da oposición á ditadura.



a,b,c,d,e,h,i,m 9.1. Bases e apoios da ditadura

franquista

- Leis Fundamentais - Franco, caudillo de España

- Un reino sen rei

- O Movemento Nacional

- Unidade da patria e centralismo

- Nacionalcatolicismo

- Sindicalismo vertical

- Limitación dos dereitos

individuais

- Subordinación da muller

- A democracia orgánica

• 9.1.Caracterizar a ideoloxía, os apoios e

as bases do réxime franquista.

• 9.1.1. Describe as bases e os apoios do

franquismo.

• 9.1.2. Analiza os principios do

Movemento Nacional como

fundamentación ideolóxica da ditadura.

• 9.1.3.Describe os trazos da democracia

orgánica.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 9.2.Unha longa posguerra. 1939-

1959 - Da amizade cos fascismos ao

illamento exterior ao

recoñecemento internacional

- Da autarquía económica aos

inicios da liberalización

- A represión dos vencidos

• 9.2.Analizar a etapa da posguerra no

contexto interior e internacional. • 9.2.1.Sintetiza a posición de España

durante a Segunda Guerra Mundial e as


• 9.2.2.Analiza as dificultades

económicas da posguerra.

• 9.2.3.Explica a situación da oposición

política durante a posguerra, tanto no

interior coma no exterior de España.

CSC

CAA CCL

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m 9.3.Desenvolvemento económico

e inmobilismo político. 1959-• 9.3.Valorar o desenvolvemento

económico dos anos 60 en contraste co • 9.3.1.Analiza e valora o Plano de CSC

CAA


558

1973

- Os Planos económicos

- Cambios sociais e forzas de

oposición

- As relacións co exterior

inmobilismo político. Estabilización e as súas consecuencias.

• 9.3.2.Comenta os cambios sociais

consecuencia do desenvolvemento

económico.

• 9.3.3.Coñece e analiza a evolución das

forzas de oposición ao franquismo.

• 9.3.4.Identifica as actuacións máis

destacadas do período desde o punto de

vista das relacións co exterior.

CCL

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m

g

9.4.A agonía do franquismo.

1973-1975

- Crise económica e política

- O incremento das forzas de

oposición - Os problemas exteriores: a

Marcha Verde

- Enfermidade e morte de Franco

• 9.4.Comprender as dificultades do

franquismo provocadas pola crise

económica, a oposición política e os

problemas exteriores.

• 9.4.1.Comprende as múltiples

dificultades do franquismo nos seus

últimos anos e identifica as máis

destacadas.

• 9.4.2.Analiza as diferentes posicións

políticas ante a morte de Franco.


desde 1939 ata 1975, e sitúa nela os


CSC

CAA

CCL

CD

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m

g

n

p

9.5.A cultura española durante o

franquismo • 9.5. Coñecer a evolución da cultura

española, dentro e fóra de España durante

a ditadura franquista.

• 9.5.1.Caracteriza a cultura española

durante o franquismo, diferenciando as

manifestacións dentro e fóra do

sistema.

• 9.5.2. Describe a diversidade cultural do

período, distinguindo as súas

manifestacións.

• 9.5.3. Procura información de interese e

elabora unha breve exposición sobre a

cultura do exilio durante o franquismo.

CSC

CAA

CCL

CD


559

10. España en democracia

Presentación


• O proceso de transición á democracia.

• A España das autonomías.

• A pluralidade e diversidade de realidades históricas que conforman a España actual.

• Os desequilibrios territoriais e os diferentes graos de desenvolvemento existentes no Estado español.

• As actuacións dos sucesivos gobernos democráticos.

• A Galicia autonómica.



a,b,c,d,e,h,i,m 10.1. A transición democrática.

1975-1977

- Proclamación e coroación do rei

Xoán Carlos I

- O primeiro goberno da

Monarquía

- Adolfo Suárez e o inicio das

reformas

• 10.1.Valorar o proceso de transición

desde a ditadura á democracia.

• 10.1.1.Coñece e valora o proceso da

transición democrática.

• 10.1.2. Explica as alternativas políticas

que se propuñan tras a morte de Franco,

e quen defendía cada unha.

• 10.1.3.Analiza as medidas adoptadas

polos primeiros gobernos da monarquía.

• 10.1.4.Valora o inicio das reformas a

partir do nomeamento de Adolfo Suárez

como presidente de Goberno.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 10.2.A Constitución de 1978

- Trazos xerais

- Dereitos e deberes

- Os poderes do Estado

• 10.2.Coñecer e valorar os trazos básicos

da actual Constitución. • 10.2.1. Explica o proceso de

elaboración da Constitución de 1978.

• 10.2.2. Analiza os principios reitores da

Constitución de 1978.

• 10.2.3.Diferencia e describe os poderes

do Estado segundo a Constitución.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 10.3.Os gobernos de UCD.

- Os gobernos de Adolfo Suárez.

1977-1981

• 10.3.Analizar a actuación dos gobernos

de Adolfo Suárez e Leopoldo Calvo

Sotelo.

• 10.3.1.Describe as principais actuacións

políticas e económicas dos gobernos da

CSC

CAA

CCL


560

- O goberno de Leopoldo Calvo

Sotelo. 1981-1982 UCD.

• 10.3.2. Identifica as dificultades dos

gobernos da UCD e a perda das

eleccións.

a,b,c,d,e,h,i,m

p

10.4.A creación do Estado das

Autonomías

• 10.4.Comprender o proceso de formación

do Estado das Autonomías, as súas

dificultades e os diferentes ritmos de

consecución da autonomía.

• 10.4.1. Define o Estado das

Autonomías dentro dun Estado de

Dereito.

• 10.4.2. Analiza e comenta a nova

organización do Estado e os inicios da

formación das actuais Comunidades

Autónomas.

CSC

CAA

CCL

a,b,c,d,e,h,i,m 10.5.Os gobernos socialistas de

Felipe González.

- Integración de España na

política internacional

- O Estado do benestar - Axuste e reactivación

económica

- O cambio sociocultural

- Escándalos e desprestixio

socialista

• 10.5.Coñecer as reformas máis

significativas dos gobernos socialistas e

valorar a consolidación do estado do

benestar.

• 10.5.1.Valora a significación do

ascenso do socialismo ao poder.

• 10.5.2.Sintetiza as reformas máis

significativas dos seus gobernos.

• 10.5.3.Valora o proceso de

incorporación de España á Europa

comunitaria.

CSC

CAA

CCL

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m 10.6.Os gobernos conservadores

de José María Aznar

- Crecemento, privatización e

moeda única

- Reformas do programa

conservador

- A guerra de Iraq e o terrorismo

de carácter xihadista

• 10.6.Describir as principais actuacións

dos gobernos do Partido Popular • 10.6.1.Identifica as reformas máis

destacadas do programa conservador.

• 10.6.2.Analiza o impacto do terrorismo

xihadista e as súas consecuencias na

política nacional.

CSC

CAA

CCL

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m 10.7.Os gobernos socialistas de José Luis Rodríguez Zapatero

- Reformas do programa socialista

- Da bonanza á crise

- Cambios sociais

- A tregua de ETA e novos

movementos sociais

• 10.7.Analizar as reformas do programa socialista.

• 10.7.1.Destaca as reformas sociais máis

significativas dos gobernos de

J.L.Rodríguez Zapatero.

• 10.7.2.Valora o impacto da crise

económica mundial de 2008.

• 10.7.3.Caracteriza a sociedade española

nos inicios do século XXI.

CSC CAA

CCL

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m 10.8.Os gobernos conservadores

de Mariano Rajoy • 10.8.Enunciar e valorar a actuación dos

gobernos conservadores do Partido • 10.8.1.Describe as actuacións máis

destacadas do novo Goberno do Partido

CSC

CAA


561

- Medidas contra a crise

- Os problemas de corrupción

- Novas forzas políticas

- Relevo na xefatura do Estado

- O novo mapa político

Popular. Popular.

• 10.8.2.Valora os problemas do Goberno

e o nacemento de novas forzas políticas.

• 10.8.3. Elabora un eixe do tempo no

que sitúa os diferentes mandatos dos

presidentes de Goberno e os feitos máis

significativos das súas actuacións.

CCL

CMCCT

a,b,c,d,e,h,i,m

g

p

10.9.A Galicia autonómica.

- Os gobernos autonómicos

- Unha poboación estancada

- Desequilibrado

desenvolvemento económico

• 10.9.Coñecer a evolución dos gobernos

autonómicos e das súas principais

actuacións.

• 10.9.1.Sintetiza as fases do proceso

preautonómico e as súas características.

• 10.9.2.Identifica os diferentes gobernos

autonómicos e os presidentes da Xunta

de Galicia e valora as súas actuacións.

• 10.9.3.Caracteriza a sociedade galega

actual desde o punto de vista

demográfico e socio-económico.

• 10.9.4. Elabora un eixe do tempo no

que sitúa os diferentes mandatos dos

presidentes autonómicos e os feitos

máis significativos das súas actuacións.

CSC

CAA

CCL

CMCCT

CD

4. GRAO MINIMO DE CONSECUCION DOS ESTANDARES DE APRENDIZAXE, INSTRUMENTOS DE AVALIACION E CRITERIOS DE CUALIFICACION

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE GRAO MINIMO DE CONSECUCION DOS ESTANDARES DE APRENDIZAXE

1

(INSUFICIENTE

)

2 (SUFICIENTE) 3 (BEN) 4 (NOTABLE) 5 (SOBRESAINTE)

• 1.1. Sitúa acontecementos e

procesos no tempo (diacronía) e ao

tempo (sincronía).

• 1..2. Elabora eixes cronolóxicos nos

que sitúa acontecementos e procesos

históricos.

• 1.3. Comprende o carácter

sincrónico dos cambios políticos e

-Non é capaz de

elaborar e manexar

cadros cronolóxicos

situando

correctamente

acontecementos ou procesos históricos.

- Non é capaz de

-Elabora e manexa

cadros cronoloxicos

nos que sitúa

correctamente o 50%

dos acontecementos ou

procesos históricos propostos.

-Manexa

-Elabora e manexa

cadros cronolóxicos

nos que sitúa

correctamente o 60%

dos acontecementos ou

procesos históricos propostos.

-Manexa fontes ou

-Elabora e manexa cadros

cronolóxicos nos que sitúa

correctamente o 80% dos

acontecementos ou

procesos históricos

propostos. -Manexa fontes ou elabora

esquemas ou informes con

-Elabora e manexa cadros

cronolóxicos nos que sitúa

correctamente o 100% dos

acontecementos ou

procesos históricos

propostos. -Manexa fontes ou elabora

esquemas ou informes con


562

socioeconómicos.

• 1.4. Distingue entre causas de longa

e curta duración, así como as

consecuencias a curto e longo prazo.

manexar fontes ou

elaborar esquemas

ou informes sobre o

carácter sincrónicos

dalgúns cambios

políticos e

socioeconómicos.

-Non é capaz de

distinguir entre

causas de longa e curta duración, así

como as

consecuencias a curto

e longo prazo

axeitadamente fontes

ou elabora esquemas

ou informes sobre o

carácter sincrónico

dalgúns cambios

políticos e

socioeconómicos.

-Manexa

axeitadamente fontes

ou elabora esquemas ou informes nos que e

capaz de diferenciar de

xeito sinxelo as causas

de longa e curta

duración así como as


e longo prazo.

elabora esquemas ou

informes con certa

fluidez sobre o carácter

sincrónico dalgúns

cambios políticos e

socioeconómicos.

-Manexa fontes ou

elabora esquemas ou

informes con certa

fluidez nos que e capaz de diferenciar e

expoñer de xeito máis

elaborado as causas de

longa e curta duración

así como as


e longo prazo.

moita fluidez sobre o

carácter sincrónico dalgúns


socioeconómicos.

-Manexa fontes ou elabora

esquemas ou informes

exhaustivos nos que e

capaz de diferenciar e

expoñer de xeito

pormenorizado as causas de longa e curta duración

así como as consecuencias

a curto e longo prazo.

moita fluidez establecendo

comparacións entre o

carácter sincrónico dalgúns


socioeconómicos.

-Manexa fontes ou elabora

esquemas ou informes

exhaustivos nos que e

capaz de diferenciar e

expoñer de xeito pormenorizado as causas

de longa e curta duración

así como as consecuencias

a curto e longo prazo,

establecendo as relacións

entre as mesmas.

• 2.1. Analiza e comenta textos, mapas, gráficos, estatísticas e imaxes.

• 2.2. Elabora resumos, esquemas, mapas conceptuais, informes e sínteses..

• 2.3. Relaciona fontes de información diversa como explicativas de procesos históricos complexos.

.

-Non é capaz de abordar de xeito correcto o comentario de fontes históricas. -Non é capaz de elaborar resumos, esquemas, mapas conceptuais, informes, etc sobre algúns dos aspectos historicos estudados na aula. Falta boa parte da información requerida

-Elabora un comentario identificando o tipo de fonte e a autoría da mesma, explica brevemente o contexto histórico, extrae ideas básicas e ideas secundarias e plantexa un comentario sinxelo pero sen erros sobre o proceso ou acontecemento histórico descrito. -A resposta inclúe unha parte substancial da información requerida, pero non esta ben organizada.

-Elabora un comentario identificando o tipo de fonte e a autoría da mesma, explica o contexto histórico, extrae ideas básicas e ideas secundarias e plantexa un comentario máis elaborado sobre o proceso ou acontecemento histórico descrito. - Na respsta trátanse tódalas temáticas requeridas, algunhas de xeito sinxelo pero noutros casos máis detalladamente e en párrafos máis

-Elabora un comentario identificando o tipo de fonte e a autoría da mesma, explica máis exhaustivamente o contexto histórico no que se insire , extrae as ideas básicas e ideas secundarias relacionándoas entre si e plantexa un comentario ben elaborado no que demostra capacidade para relacionar novos conceptos con outros xa

-Elabora un comentario identificando o tipo de fonte e a autoría da mesma, explica de xeito exhaustivo o contexto histórico no que se insire , extrae as ideas básicas e ideas secundarias relacionándoas entre si e plantexa un comentario ben elaborado no que demostra capacidade para relacionar novos conceptos con outros xa traballados, reflexa


563

porque un ou varios temas non están tratados. A información presentada ten pouco ou nada que ver coa pregunta formulada.

Trátanse todalas temáticas pero de xeito moi sinxelo. So ofrece resposta para as preguntas máis importantes pero non ofrece detalles ou exemplos (Parrafos de unha ou dúas oracións). Presenta problemas de redacción.

amplos. A resposta está correctamente redactada.

traballados e mostra unha axeitada comprensión dos procesos ou acontecementos históricos descritos. -A resposta inclúe tódalas temáticas requeridas, a maioría de xeito pormenorizado, so algunhas cuestións de carácter secundario se presentan de xeito sinxelo sen abundar en detalles ou explicacións. Presenta unha boa redacción.

un alto grado de comprensión dos procesos ou acontecementos históricos descritos e amosa mesmo a súa capacidade crítica coa interpretación histórica plantexada. -A resposta inclúe todas as temáticas requeridas de xeito pormenorizado. A información está moi ben estructurada, desenvólvense tanto as ideas principais coma as secundarias, interrelacionándoas entre si. Os parágrafos están moi ben redactados e sen erros ortográficos.

• 3.1. Define termos e conceptos específicos de cada unidade.

• 3.2. Emprega correctamente o

vocabulario específico.

-Non entende o concepto a definir. A idea principal non está clara ou figura de forma moi imprecisa e a resposta

-Reflexa un entendemento moi limitado do concepto a definir. A idea principal queda recollida no texto pero falta información de

-Reflexa un entendemento substancial do concepto a definir. A idea principal é clara pero a información secundaria e de carácter xeral.

-Reflexa un elevado grado de entendemento do concepto a definir. Exprésase con claridade a idea principal e respáldase con

-Reflexa un completo entendemento do concepto a definir. Destácase a idea principal e respáldase con abundante


564

semella unha compilación desordenada de información.

apoio. As oracións están ben construidas pero son moi sinxelas.

Emprégase correctamente o vocabulario específico da materia e a información preséntase de forma clara e organizada.

outras informacións de carácter detallado. O texto emprega axeitadamente o vocabulario específico da materia e está ben construído e estruturado

información histórica detallada de xeito claro e ben enfocado. A información preséntase de forma ordenada e detallada e obsérvase unha excelente comprensión e manexo do vocabulario específico da materia.

Os instrumentos de avaliación máis adecuados dentro desta planificación son:

• A observación, que nos permitirá seguir o ritmo da clase en canto á adquisición dos contidos conceptuais e dos procedementos e tamén dos

actitudinais tanto no que se refire ao interese pola materia como ás actitudes sociais máis relevantes, tales como a convivencia, a tolerancia, a

solidariedade e a participación crítica.

• As probas que teñen o mesmo carácter que as actividades de desenvolvemento das U.D. e polo tanto adoptarán formulacións semellantes.

Realizaranse dous exames por avaliación e a nota resultará da media aritmética entre os dous. Para obtela cualificación de aprobado é preciso obter

unha media de 5, sendo imprescindible que en ningunha das probas se obteña unha nota inferior a 3.

➢ Os exames ou traballos sobre libros e películas, en caso de realizarse, suporán un incremento de ata 0,5 da nota da avaliación (ata un máximo de

10). Na segunda avaliación será de lectura opcional a obra de Dulce Chacón titulada La voz dormida. Igualmente, se fomentará a lectura a través da

proposta de lectura de diferentes obras relacionadas coas Unidades Didácticas, sen excluír por elo o resto de iniciativas e actividades recollidas no Plano

Lector Anual (PAL) do centro.



565


Avaliación 3 Nº de exames por avaliación 1-2



Nota

(%)

Exame 70 Actividades 20 Actitude 10

5

Outros criterios

NOTA FINAL XUÑO



Para aqueles alumnos que non acadaran a cualificación de aprobado

realizarase un exame de recuperacion unha vez rematada cada unha das

avaliacións. En caso de non acadar a cualificacion de aprobado nos exames

de recuperación, realizarase un exame final no mes de xuño.


5 . A METODOLOXÍA DIDÁCTICA. MATERIAIS E RECURSOS DIDACTICOS

A metodoloxía didáctica empregada para desenvolver esta materia debe favorecer o traballo individual e en grupo (respectando en todo momento os protocolos aplicables en relación ao COVID-19), o pensamento autónomo, crítico e rigoroso, o uso de técnicas e hábitos de investigación, a capacidade do alumnado de aprender por si mesmo e a transferencia e a aplicación do aprendido. Ademais, preténdese exercitar ao alumnado nos procedementos habituais do historiador: natureza, tipoloxía e importancia das distintas clases de fontes históricas, análise e utilización crítica das mesmas, contraste de interpretacións historiográficas e utilización de información procedente dos medios de comunicación de masas para achegarse ao coñecemento da realidade actual.


A natureza específica da historia -multiplicidade de factores que interveñen nunha realidade humana, cambio permanente mais non uniforme nin no tempo nin no espazo e irrepetibilidade dos feitos- condúcenos a que nesta disciplina, en canto materia de ensinanza-aprendizaxe, debamos ter en conta as seguintes consideracións didácticas:

• A forma de acceder ao coñecemento histórico non é uniforme dentro da propia disciplina. Inflúen a parcela espacial e cronolóxica que se considere. Non nos

acercamos cos mesmos medios ao coñecemento histórico máis afastado no tempo e no espazo que a unha época próxima. Polo tanto, os medios que se

utilicen non deben ser idénticos ao longo de todo o desenvolvemento da materia.


566

• Na clase de Historia fanse comentarios sobre valores e sobre actitudes e ao facelo transmítense mensaxes. Isto fai o seu estudio vulnerable a confusións

entre os ámbitos político-ideolóxico, ético, académico-científico, etc.. Procuraranse tratar os temas de estudio coa maior obxectividade posible, diferenciando

feitos obxectivos demostrados das teorías, hipóteses ou mitos historiográficos.

• A motivación é un aspecto importante para acadar unha ensinanza eficaz. Para promover que sexa positiva, é necesario que os temas de estudio conecten

directamente cos intereses do alumnado. O emprego de medios audiovisuais, o achegamento a problemas do seu contorno, actividades motivadoras, etc.

constitúen estratexias atractivas que elevan o interese pola disciplina.

• Partindo destas consideracións as distintas Unidades Didácticas deben enfocarse non como un conxunto de feitos illados, senón como un conxunto de

procesos e de problemas nos que se analicen as súas causas e as súas consecuencias e as relacións existentes entre elas. Para isto, os medios non son só

materiais ( fontes e instrumentos), senón tamén conceptuais e de léxico propio desta disciplina que hai que adquirir comprensivamente.

• Na ensinanza da Historia, e en función dos contidos a tratar, empregaremos distintas estratexias metodolóxicas. A exposición do profesor/a será necesaria,

sobre todo, ao tratar contidos conceptuais de maior complexidade porque lle permitirá ao alumnado un mellor acceso a eles. Para outros contidos, as

estratexias de descubrimento ou de indagación, mediante materiais que se lle proporcionen, tamén serán necesarias porque o alumnado, ao indagar en

diversas fontes, constrúen ao seu propio coñecemento en lugar de recibir a información xa elaborada.

• O plan de traballo dunha clase variará segundo os temas a tratar:

• Para a ensinanza de parcelas máis antigas que é difícil que o alumnado se sitúe, ou para aspectos da Historia que, polo seu afastamento espazo-

temporal, non teñen unha repercusión recoñecible no contorno, sería:


• Para abordar os aspectos relacionados co mundo actual e para o estudo de aspectos da historia máis próxima, a vía sería partir do concreto para chegar

ao abstracto e, apoiándose en datos do contorno próximo, inducir a curiosidade de por que é así e ir relacionando a historia local cos seus

condicionantes externos para intentar alcanzar unha comprensión de estruturas e de procesos máis amplos, pois non se pode entender o medio no que

se desenvolve o alumnado desconectado das súas referencias máis xerais.

• A primeira das actividades de cada unha das Unidades Didácticas actuará de ámbito motivador para o tema das mesmas e para que o alumnado

manifeste as súas opinións e sexan conscientes do que coñecen e do que descoñecen. Así o profesor/a estará en condicións de axustar a proposta de

actividades, incorporando as conclusións desta primeira sesión. A presentación pode ser distinta en cada caso: enquisa, visualización dun fragmento

dun vídeo, observación de gráficos, comparación de debuxos, pinturas, fotografías, etc.

• Das actividades de desenvolvemento das Unidades obterase información para a avaliación en tres niveis:


567

• Traballo individual, no que se terán en conta aspectos como:

-A capacidade de descrición, de relación e de análise dos conceptos históricos. -A expresión e a comprensión dos mesmos tanto de forma oral como escrita. - Os conceptos específicos da U.D. - O desenvolvemento de actitudes cara á materia.

• O traballo en grupo, no que se fai especial fincapé porque permite unha distribución de tarefas, axuda á asunción de responsabilidades persoais e

enriquece a calidade das actividades. A actual situación excepcional derivada do COVID imporá unha serie de limitacións neste tipo de actividades, co

obxectivo do cumprimento do protocolo de protección establecido polas diferentes administracións.

• O funcionamento da clase. Neste caso os datos para a avaliación derivan dos dous niveis anteriores e proporcionan unha información xeral importante

tanto para o profesorado como para os titores.

• Os instrumentos de avaliación máis adecuados dentro desta planificación son:

• A observación, que nos permitirá seguir o ritmo da clase en canto á adquisición dos contidos conceptuais e dos procedementos e, sobre todo, dos

actitudinais tanto no que se refire ao interese pola materia como ás actitudes sociais máis relevantes, tales como a convivencia, a tolerancia, a

solidariedade e a participación crítica.

• As probas, que teñen o mesmo carácter que as actividades de desenvolvemento das U.D. e polo tanto adoptarán formulacións semellantes, reflectirán

unicamente os contidos traballados e estableceranse nun contexto de negociación das mesmas co alumnado a quen van orientadas. Así que calquera

das actividades que se presentan é susceptible de ser, ao mesmo tempo, actividade de aprendizaxe e de avaliación.

• Os traballos de clase e os traballos voluntarios permiten un seguimento do nivel de organización que van acadando os alumnos/as: busca de fontes,

organización dun guión, planificación dos pasos a seguir, corrección do emprego de información gráfica ou estatística, etc. Débense alternar os traballos

escritos con outros de exposición oral e en formatos dixitais.

• Materiais e recursos didácticos:

• Libro de texto: X. Alfeirán Rodríguez e A. Romero Masiá, Historia de España, Baía Edicions.

• Diversos blogs, webs, canles de Youtube, podcast, etc. especializadas na materia (Historia en comentarios, Facemos Historia, etc.).

• Material audiovisual: DVD (películas, documentais…), videos...

• Material en soporte informático.

• Mapas xeográficos e históricos.

6. CRITERIOS SOBRE A AVALIACIÓN, A CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN DO ALUMNADO

A materia de Hª de España DE 2º DE Bacharelato está moi orientada á preparación das probas ABAU. Tendo esto en conta, seguiremos os criterios de cualificación suxeridos pola CIUG. Haberá 1-2 exames por avaliación que constarán de tres partes:


568

• Cuestión sobre vocabulario: 4 termos cualificados con 0,5 ptos. Cada un

• Pregunta curta. De entre as propostas polo grupo de traballo . Divídense en 4 bloques, dende a prehistoria ate o S. XVIII

• Composición de textos históricos, correspondentes ós séculos XIX e XX (5 ptos).

O alumno deberá obter unha cualificación superior a 3 para poder facer a media aritmética dos dous exames. Haberá unha proba de recuperación despois de cada avaliación e unha proba de avaliación final.

7. ORGANIZACIÓN DOS PROCEDEMENTOS QUE LLE PERMITAN AO ALUMNADO ACREDITAR OS COÑECEMENTOS NECESARIOS ORIENTADOS Á ABAU

ABAU 2019. HISTORIA DE ESPAÑA 1. DEFINICIÓNS (ata 2 puntos): - Mantéñense os 49 termos da ABAU 2018 - Incorpóranse 21 termos novos ata completar os 70 previstos: Bloque 1 (Prehistoria/Historia Antiga): 7 termos Bloque 2 (Historia Medieval): 7 termos Bloque 3 (Séculos XVI-XVII): 7 termos

2. PREGUNTA A DESENVOLVER NUNHA CARA DE FOLIO (ata 3 puntos): - Desaparecen as preguntas de Historia Contemporánea - Incorpóranse 13 preguntas novas: Bloque 1 (Prehistoria/Historia Antiga): 4 preguntas Bloque 2 (Historia Medieval): 4 preguntas Bloque 3 (Séculos XVI-XVII): 5 preguntas - Redúcense e remodélanse as preguntas do século XVIII: 4 preguntas

3. COMPOSICIÓN DE TEXTO HISTÓRICO (ata 5 puntos): - Posto que a redución de contidos de Hta. Contemporánea se adiantou a ABAU 2018: - Mantéñense as composicións da ABAU 2018, aínda que se modifican tres enunciados: A Restauración (retorno da monarquía e constitución de 1876) A cuestión nacional no último terzo do século XIX As grandes reformas da II República - As composicións poderán incluír documentos de Historia de Galicia

8. INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO E A PRÁCTICA DOCENTE

ASPECTO QUE SE AVALIA: PLANIFICACION


1. Programa a materia tendo en conta os estándares de aprendizaxe previstos nas leis

educativas







569



1. Resume as ideas fundamentais discutidas antes de pasar a unha nova unidade ou tema

con mapas conceptuais, esquemas…

2. Cando introduce conceptos novos, relaciónaos, se é posible cos xa coñecidos; intercala

preguntas aclaratorias; pon exemplos…

ASPECTO QUE SE AVALIA: SEGUIMENTO E AVALIACION DO PROCESO

DE ENSINO-APRENDIZAXE


1. Realiza a avaliación inicial a principio de curso para axustar a programación ao nivel

dos estudantes


9. ELEMENTOS TRANSVERSAIS A relación existente entre os contidos da materia de Ciencias Sociais de 4º de ESO e os temas transversais especificados no currículo desta etapa educativa é o seguinte: Educación para os dereitos humanos e a paz –

Análise dos conflitos bélicos e étnicos como feitos que deben ser evitados. - Estudo das transformacións e tensións nas relacións internacionais. - Estudo das organizacións supranacionais e das non gobernamentais na defensa da paz e a cooperación cos pobos máis desfavorecidos. - Elaboración de xuízos críticos sobre os acontecementos políticos, económicos e sociais do mundo contemporáneo. - Estudo da formación da democracia como forma de goberno en moitos países europeos durante o século XIX. - Valoración da importancia dos dereitos humanos e da igualdade entre as persoas. Educación moral e cívica - Estudo dos problemas morais do noso tempo: carreira armamentista, desigualdades norte-sur, emigración, racismo, etc. - Toma de conciencia dos proxectos éticos contemporáneos: dereitos humanos, pacifismo, feminismo, ecoloxismo, etc. - Elaboración de informes e participación en debates sobre cuestións problemáticas da vida cotiá que levan consigo posicións éticas diferenciadas: situacións de marxinalidade, violencia social, drogodependencia, etc. - Análise dos novos valores das sociedades postindustriais e da súa repercusión na calidade de vida. - Busca de actitudes cívicas e democráticas ante o coñecemento de situacións sociais conflitivas. Educación para a igualdade entre os sexos - Estudo da loita da muller polos seus dereitos: voto, educación, traballo remunerado, etc. - Elaboración de análises críticas sobre a igualdade entre todos os seres humanos. - Análise de fontes históricas sobre actuacións de homes e mulleres nos acontecementos do mundo contemporáneo: revolución francesa, revolución industrial, guerras mundiais, investigación científica, actuacións políticas, etc. 217 - Elaboración de xuízos críticos sobre a marxinación da muller nalgunhas sociedades actuais. Educación ambiental


570

- Realización de debates en torno ás circunstancias e consecuencias ambientais que poden derivarse dalgúns acontecementos políticos, económicos ou científicos: conflitos bélicos, explotación abusiva de recursos naturais, etc. Educación multicultural - Estudo da historia de sociedades non occidentais en Asia, o mundo islámico, África e América Latina. - Realización de sinxelas investigacións sobre temas políticos e sociais referidos a estes pobos. - Elaboración de xuízos críticos ante feitos sociais de discriminación: os refuxiados, a inmigración, o integrismo relixioso, os conflitos étnicos, etc. - Análise crítica sobre o colonialismo e as súas repercusións actuais na pobreza dos países subdesenvolvidos. - Desenvolvemento de actitudes cívicas de tolerancia e respecto cara a manifestacións culturais distintas das occidentais. Educación europea - Estudo do proceso de formación da Unión Europea. - Coñecemento das institucións da Unión Europea. - Busca de elementos da historia, comúns aos países da Unión Europea, como xeradores da cidadanía europea.


Dependerán do establecido polas autoridades educativas e sanitarias, a dirección do centro e o departamento; en relación coa situación excepcional creada polo COVID-19.






Dou a coñecer a programación ao alumnado: obxectivos, criterios de

avaliación, metodoloxía, etc.

Introduzo dentro da programación ao longo do curso temas propostos polo

alumnado

Os materiais e recursos didácticos están adecuados ao método didáctico e

pedagóxico empregado

En que medida contribúen os métodos didácticos e pedagóxicos empregados na

mellora do clima da aula e do centro

12. SITUACIÓN DE TRANSICIÓN ENTRE O CURSO 2019/20 E O 2020/21 En vistas da anomalía xerada o curso anterior pola interrupción do ensino de forma presencial o equipo docente terá en conta una serie de medidas/actuacións no caso de ser necesarias para a adaptación dos alumnos aos contidos e metodoloxía do curso actual. É dicir, teranse en conta as posibles carencias ou obxectivos non acadados na segunda metade do curso anterior pola crise sanitaria en curso. Co fin de garantir a continuidade do proceso de ensino o equipo docente determinará que contidos e competencias esenciais se deben reforzar para levar a cabo a transición entre os dous anos de forma flexible e progresiva e de ser o caso, que o alumno recupere as aprendizaxes imprescindibles non adquiridas no curso 2019/2020

O plan de reforzo desenvolverase mediante axustes curriculares, se for preciso, segundo as necesidades, durante o primeiro trimestre do curso 2020/2021

Constarán as adaptacións necesarias que a docencia non presencial puidese precisar, identificando de forma expresa aquelas aprendizaxes imprescindíbeis para a adquisición das competencias clave, así como o deseño de tarefas globais e as estratexias e instrumentos de avaliación máis adecuados para a consecución deste obxectivo.


571


ANEXO REFERIDO ÁS POSIBLES SITUACIÓNS EXCEPCIONAIS COAS QUE NOS POIDAMOS ATOPAR NESTE CURSO, DEBIDO AO COVID-19, E QUE PODEN AFECTAR ÁS AVALIACIÓNS, E AO DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA

SEGUIR AS ENSINANZAS DE XEITO TELEMÁTICO



ENSINO IMPARTIDO EN SITUACIÓN DE TELE-ENSINO OU SIMILAR Na Situación de Tele-ensino ou Similar a ponderación das tarefas realizadas, será dun 60%. Neste sentido valorarase a corrección de cada tarefa que terá que ser entregada en prazo e forma. No caso de detectarse plaxio a cualificación da mesma será de cero. No caso das probas, poderán ser realizadas mediante cuestionarios na Aula Virtual, cabendo tamén a posibilidade de realización de probas individuais ou colectivas mediante sistemas de video-conferencia. De novo, no caso de detectar plaxio, axudas externas e similares, a cualificación da proba será de cero puntos. Estas pautas de avaliación funcionan de xeito orientador sendo o docente ou a docente, o último responsable da aplicación das mesmas. Neste sentido cómpre destacar o carácter flexible dos procedementos mencionados nos que o docente deberá ter en conta a situación de cada alumno e alumna, co fin de propor un método de avaliación que se axuste ás súas condicións (especialmente nos casos de ensino semipresencial e totalmente telemático). Así mesmo, no caso de aqueles alumnos enfermos, a entrega de tarefas e realización de probas quedará posposta até a súa recuperación. Aqueles que teñan que permanecer na súa casa debido, por exemplo, a unha sospeita de contacto cun positivo, procurarase manter o ritmo de traballo mediante a entrega de tarefas por vía telemática, con independencia do escenario no que ocorra esta situación. No caso das probas, a poder ser, daráselle prioridade ás presenciais. O docente ou a docente, valorará a necesidade de realización dunha proba extraordinaria por vía telemática, se así o considera. Os exames extraordinarios, celebraranse en setembro, agás para o 2º de Bacharelato, que terían que ser en xuño, se a situación é a de Presencialidade. Estas probas serán presenciais sempre que a situación o permita, e poderá ser complementada coa entrega dun boletín de tarefas para seren traballadas ao longo do verán (no caso de ter que ir a setembro). De non poder realizarse estas probas de xeito presencial por mor da situación sanitaria, poderanse realizar por vídeo conferencia individual nalgún dos sistemas dispoñibles, e/ou a través de formularios na Aula Virtual.

AVALIACIÓN CONTINUA E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN EN SITUACIÓNS EXCEPCIONAIS, QUE SE PUIDESEN DERIVAR DO

COVID-19, NO SEU CASO



• Actividades encargadas e dirixidas que o profesor avaliará de maneira individualizada: exercicios, resumes, esquemas e mapas conceptuais, traballos,

informes…

•


572







SI

X

NON

NO

TA

( % )








• Presentación e organización do caderno de traballo , traballos propostos pol@ profesr@ ata 1 puntos.

3. Deberán acadar unha cualificación mínima de 3 nos exames para para obter a media aritmética de 5. 3.- Aplicaranse progresivamente os criterios de avaliación dos erros de expresión (CCP)

NOTA FINAL XUÑO



573

SOBRE O DEREITO Á EDUCACIÓN PARA AQUEL ALUMNADO QUE NON POIDA SEGUIR AS ENSINANZAS TELEMÁTICAS Debido ás mencionadas circunstancias, nesta convocatoria extraordinaria será fundamental a flexibilidade, tanto para axustar a ponderación da proba e tarefas complementarias como no relativo á proba de recuperación. Do mesmo xeito que co resto das probas realizadas ao longo do curso, en caso de detectarse plaxio, suplantación da personalidade ou calquera tipo de axuda externa, a cualificación de ditas probas será de cero puntos. Ante a situación de inicio de curso, cómpre contar con información precisa sobre aqueles alumnos e alumnas nos que a fenda dixital é determinante (xa sexa por non contar con medios ou ben por non dispor dos espazos e/ou apoios suficientes para un seguimento óptimo do ensino en liña), e neste caso, será fundamental a flexibilización dos contidos e esixencias por parte do profesorado, entendendo que nunha situación de semi-presencialidade ou ensino telemático, as necesidades educativas deste tipo de alumnado será diferente. No caso do alumnado dentro dalgunha destas circunstancias, o seguimento da súa participación basearase na obrigada asistencia ás video-conferencias, entrega en tempo e forma de traballos e fluidez no contacto co profesorado a través das distintas vías existentes (as propias video-conferencias, chats, foros,… etc.). O docente comunicará á persoa Titora, a situación de abandono por parte do alumnado, así como á propia familia, a través dos recursos disponíbles: (Correo electrónico, Aula Virtual, Departamento de Orientación, …etc), co fin de correxir a situación e entendendo que a o seguimento das clases independentemente da canle das mesmas e a participación, son ítems avaliables imprescindíbles para a superación da materia A tal efecto facilitaránselle fichas de traballo relacionadas coa materia, Mapas, Esquemas para elaborar ou ben para rematar de cumprimentar, … etc; para poderen ser recollidos ou entregalos, debidamente cumprimentados, nas dependencias do Centro, habilitadas a tal efecto. Neste caso, os requisitos esixidos e explicitados polo Departamento de Xeografía e Historia -no referente á avaliación- poderían verse modificados, logo de escoitar o sentir do Departamento de Orientación e as opinión dos profesores e profesoras da Xunta de Avaliación; chegado o caso.

Asdo: ………………………………

XEF@ DO DEPARTAMENTO DE XEOGRAFÍA E HISTORIA

programaciÓn didÁctica 1º eso departamento ......tema 1 o planeta terra obxectivos • b • e...

Documents