programma regioamsterdam smart mobility€¦ · 3.1 de toegevoegde waarde van het mra-programma...
TRANSCRIPT
2 3
Een dagje naar Amsterdam
Het plan is om met het hele gezin in de ochtend
lekker door het centrum te slenteren en daarna
een spannende wedstrijd te kijken in het stadion.
Een half uur voor vertrek open je de reisapp waarop
je kiest voor de snelste reistijd.
Met je digitale pas check je voor het hele gezin in
bij de onbemande bus die je naar het station brengt.
Onderweg verschijnt er op je telefoon een melding:
wegens drukte op het spoor is je route aangepast.
Het is sneller om in de bus te blijven zitten tot het
volgende station. Even later check je met dezelfde
pas in bij de trein. Ontspannen leun je achterover.
Over een half uur lekker aan de koffie op een
terrasje in Amsterdam. En over een paar uur zal
het reisadvies naar het stadion vanzelf op je
telefoon verschijnen.
2022
4 5
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
Voorwoord
Technologische ontwikkelingen maken ons leven steeds gemakkelijker. We betalen eenvoudig
contactloos, onze smartphones bieden honderden diensten, er zijn auto’s die zelf kunnen
parkeren en intelligente stoplichten zorgen voor een betere afwikkeling van het verkeer.
Daar draait het om bij Smart Mobility: innovaties en mogelijkheden van slimme techniek
en data optimaal benutten voor onze regio. Slimme mobiliteitsoplossingen voor bewoners,
bezoekers en leveranciers. Reizen wordt aangenaam verblijven.
Als kloppend economisch hart van Nederland weten we dat we blijven groeien. Deze groei
leidt tot meer mobiliteit in, naar en tussen de steden en de vele dorpen in de aantrekkelijke
groene omgeving van de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Dit zal effect hebben op de
beschikbare ruimte. Slimme oplossingen in de gehele vervoerketen kunnen bijdragen aan de
leefbaarheid, duurzaamheid, veiligheid en bereikbaarheid van onze regio.
Om de technologie ook echt succesvol voor ons te laten werken, is samenwerking tussen
overheden, marktpartijen, gebruikersgroepen en kennisinstituten essentieel. Daarvoor is
inzicht nodig in wat er speelt op het gebied van Smart Mobility, zowel in onze regio als elders
in Nederland en in de wereld.
In het MRA-programma Smart Mobility zorgen we voor dit overzicht en bundelen we
strategieën, kennis en voorwaarden voor samenwerking. Succesvolle pilots worden
opgeschaald tot volwaardige toepassingen binnen de Metropoolregio Amsterdam. We geven
innovaties en technologische ontwikkelingen voor mobiliteit een podium en zetten Smart
Mobility-toepassingen gericht in voor het bereiken van onze doelstellingen, waarbij we waken
voor ongewenste ontwikkelingen.
Met het MRA-programma Smart Mobility willen we de mobiliteit binnen de Metropoolregio
Amsterdam slimmer en toekomstbestendiger maken. Dat is goed voor de inwoners, de
bezoekers én het bedrijfsleven als economische motor van de regio. Hoe onze regio er over
twintig of dertig jaar uitziet? Aan die toekomst bouwen we slim en actief samen.
Mede namens het Bestuurlijk Platform Mobiliteit (provincie Noord-Holland, provincie
Flevoland, gemeente Amsterdam, gemeente Almere, Vervoerregio Amsterdam en
RWS West-Nederland Noord),
Derk Reneman,
Portefeuillehouder Verkeer, Vervoerregio Amsterdam
6 7
InhoudInleiding 7
De metropoolregio Amsterdam | Een kenschets 8
Smart Mobility | Een kenschets 9
Deel 1 | De contouren van het programma1 Ambities en uitdagingen voor de Metropoolregio Amsterdam 12
1.1 Leefbaarheid, economische en sociale ontwikkeling en duurzaamheid 12
1.2 Uitdagingen voor de MRA op het gebied van mobiliteit 13
2 De potentie van Smart Mobility 16
2.1 Smart Mobility ondersteunt de ambities van de MRA 19
2.2 Het beheersen van risico’s die gepaard kunnen gaan met Smart Mobility 20
3 Ambities, doelen en aanpak van het programma 22
3.1 De toegevoegde waarde van het MRA-programma Smart Mobility 2018 - 2022 22
3.2 Smart Mobility als antwoord op uitdagingen op het gebied van mobiliteit 23
3.3 Het programma als aanjager van de toepassing van Smart Mobility binnen de MRA 27
3.4 Slim samenwerken en leren door samen te doen 28
Deel 2 | Routekaarten4. Vier thema’s uitgewerkt in routekaarten 32
Data | Routekaart 33
Fysieke en digitale infrastructuur | Routekaart 36
Voertuigtechnologie | Routekaart 40
Mobility as a Service | Routekaart 44
Deel 3 | De organisatie van het programma 5. De inrichting van de programmaorganisatie 50
5.1 Missie en visie 50
5.2 Samen werken aan de uitvoering 51
5.3 Werkwijze voor slim samenwerken 55
6. Financiën 58
InleidingSmart Mobility heeft veel potentie voor de verdere ontwikkeling van de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Nieuwe technologieën zullen de manier waarop wij onszelf en onze goederen verplaatsen drastisch veranderen. Innovaties bieden kansen, maar brengen ook risico’s met zich mee. Een goede samenwerking binnen én buiten de regio is daarom onontbeerlijk. Dit programmaplan beschrijft de aanpak van het Smart Mobility-programma van de MRA en legt een strategie neer voor de samenwerking op MRA-niveau.
Het MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
komt voort uit de Ruimtelijk-Economische Actie-
Agenda 2016 – 2020 en de Strategische Visie
Mobiliteit van de MRA. De inzet op Smart Mobility
is ingegeven door de constatering dat traditionele
bereikbaarheidsoplossingen alleen – denk aan
capaciteitsuitbreiding van de weg of het spoor – niet
langer voldoende effectief en efficiënt zijn. Smart
Mobility omvat bovendien mogelijkheden om het reizen
makkelijker en prettiger te maken voor de gebruiker. Dit
programma biedt kansen om verschillende uitdagingen
binnen de MRA het hoofd te bieden en ambities te
verwezenlijken. Bovendien geeft het houvast bij de inzet
van technologische ontwikkelingen en innovaties op het
gebied van mobiliteit én het beheersbaar houden van
eventuele risico’s die hiermee samenhangen.
De MRA-partners zijn met elkaar van start gegaan om
de uitdagingen en ambities van de MRA te verbinden
aan de kansen die Smart Mobility biedt. Hiervoor is
een werkgroep gevormd met vertegenwoordigers
van de provincies Noord-Holland en Flevoland,
Rijkswaterstaat (West-Nederland Noord), de gemeenten
Amsterdam, Almere, Haarlem en Haarlemmermeer en
de Amsterdam Economic Board, onder voorzitterschap
van de Vervoerregio Amsterdam. Het resultaat van
deze samenwerking is belegd in dit Smart Mobility-
programma voor de MRA. Diverse onderdelen ervan
zijn door een klankbordgroep met vertegenwoordigers
van overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen
aangescherpt en aangevuld.
Het programma heeft betrekking op de periode
2018 – 2022. Omdat de ontwikkelingen op het
gebied van Smart Mobility snel gaan – en we hier
voortdurend op willen kunnen inspelen – is gekozen
voor een adaptieve programmavorm. We toetsen
de doelen en acties en stellen deze bij op basis van
nieuwe ontwikkelingen en inzichten. We volgen de
Smart Mobility-ontwikkelingen op de voet, verbinden
initiatieven aan elkaar, gaan met elkaar leren door te
doen en zorgen voor een omgeving waarin we fouten
mogen maken.
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
8 9
De Metropoolregio Amsterdam (MRA) is de sterkste
economische regio in Nederland en heeft ook
internationaal een stevige positie. Ze wordt gevormd
door 36 overheden: 33 gemeenten, de provincies Noord-
Holland en Flevoland en de Vervoerregio Amsterdam.
Ook Rijkswaterstaat is betrokken. Het gebied is zeer
divers met historische maar ook nieuwe steden, duinen,
zee en landelijke gebieden. De regio beschikt verder
over twee luchthavens, een zeehaven, de Zuidas als het
financiële centrum van Nederland en de bloemenveiling
van Aalsmeer. Binnen de MRA onderscheiden we een
aantal typen gebieden (zie de kaart) met elk hun eigen
kenmerken en opgaven. In hoofdstuk 1 komen deze
verder aan bod.
De samenwerking binnen de Metropoolregio
Amsterdam zorgt voor economische schaalvergroting
en diversificatie, en daarmee ook voor meer
zichtbaarheid op het internationale speelveld.
Er is ook meer en betere afstemming onderling,
waardoor de regio een hogere kwaliteit levert en meer
keuzemogelijkheden biedt op het gebied van werk,
wonen en vrije tijd. In dit samenwerkingsverband, dat
al sinds 2000 bestaat, werken de partijen op informele
en vrijwillige basis aan een gemeenschappelijk belang,
ieder vanuit eigen ervaring en kunde.
Er bestaat geen eenduidige definitie van Smart Mobility.
In dit programmaplan definiëren we het begrip breed
als: de digitalisering van mobiliteit. De technologische
ontwikkelingen en innovaties op het gebied van
mobiliteit gaan snel, vooral door de enorme toename
in mogelijkheden op het gebied van ICT, (open) data
en telecommunicatie. Voertuigen worden slimmer
en kunnen steeds meer zelf. Men kan voertuigen,
apparaten en de omgeving met elkaar verbinden en
ook de mogelijkheden voor het inwinnen en gebruiken
van data nemen een grote vlucht. Belangrijke
thema’s binnen Smart Mobility zijn het slim gebruik
maken van data (zoals Internet of Things), slimme
voertuigtechnologie (denk aan zelfrijdende voertuigen),
slimme concepten voor een meer servicegerichte,
integrale benadering van mobiliteit (Mobility as a
Service) én een slimme inrichting van de fysieke en
digitale infrastructuur (de hardware).
Al deze technologische ontwikkelingen hebben een
grote invloed op de manier waarop wij onszelf en
onze goederen in de toekomst zullen verplaatsen.
Bestaande bedrijven maar ook nieuwe spelers, zoals
app-bouwers en deelauto-aanbieders, springen hierop
in en werken aan innovaties op mobiliteitsgebied. Zowel
binnen als buiten de MRA lopen er veel experimenten,
onderzoeken en projecten, maar er is nog weinig
samenhang en uitwisseling.
Ook zijn er nog veel onzekerheden over de
levensvatbaarheid van de verschillende technieken,
de snelheid van de uitrol én de invloed van de
ontwikkelingen en innovaties op de rol en de werkwijze
van de overheid. Bovendien is de acceptatie door de
gebruiker een nog vrij onbekend gebied. Gezien de
vele onzekerheden is een adaptieve benadering bij
het programmeren van de inzet voor Smart Mobility
wenselijk.
De Metropoolregio Amsterdam | Een kenschets
Smart Mobility | Een kenschets
MRA in cijfers (bron: EVMRA 2017)
Inwoners 2,45 miljoen
Woningen 1,1 miljoen
Bedrijven 255 duizend
Banen 1,4 miljoen
Inkomende forenzen 341 duizend/jaar
Hotelovernachtingen 14,1 miljoen/jaar
+ + +
SMART MOBILITY
FYSIEKE EN DIGITALE
INFRASTRUCTUUR
DATA
VOERTUIG-TECHNOLOGIE
MOBILITY AS A SERVICE
MOBILITY AS A SERVICE
VOERTUIG-TECHNOLOGIEDATA
FYSIEKE EN DIGITALE INFRASTRUCTUUR
Metropolitaan
centrumstedelijk gebied
Centrumstedelijk gebied
Stedelijk woon- en werkgebied
Landelijk wonen en recreëren
Mainports en Greenport
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
12 13
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
1Ambities en uitdagingen voor de Metropoolregio Amsterdam
Het gaat voorspoedig met de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Als economische motor en het belangrijkste stedelijke gebied in Nederland, behoort de MRA tot de top 5 van stedelijke regio’s in Europa.
Dankzij hoogwaardige voorzieningen, een uitstekende
leefbaarheid en goede verbindingen met de rest
van het land én de wereld, zijn de steden en dorpen
aantrekkelijk voor inwoners, bezoekers en bedrijven.
Woningen worden bijgebouwd, het toerisme neemt
al jaren sterk toe en bedrijven blijven zich vestigen.
De nabijheid van ruimte en groen buiten de stad zijn
van grote waarde. Bovendien is de transitie naar een
duurzamere en meer wendbare metropoolregio met
een schonere economie in volle gang; dit leidt tot
kansen voor innovaties, bedrijvigheid en een verbeterde
leefbaarheid. Al deze ontwikkelingen hebben hun
weerslag op de mobiliteit in de regio.
Door de groei van de Metropoolregio Amsterdam komt
de bereikbaarheid steeds meer onder druk te staan.
Nieuwe mobiliteitsoplossingen moeten de leefbaarheid,
economische en sociale ontwikkeling en duurzaamheid
van de regio versterken.
In de Ruimtelijk-Economische Actie-Agenda 2016-2020
voor de MRA is het creëren van betere verbindingen
aangemerkt als één van de geambieerde ontwikkel-
richtingen voor het gebied. Bij het ‘verbinden,
verknopen, verduurzamen en veraangenamen’ van de
regio is bereikbaarheid een belangrijk aspect.
1.1 Leefbaarheid, economische en sociale ontwikkeling en duurzaamheidOm binnen de MRA richting te geven aan de mobiliteit
van de toekomst is de Strategische Visie Mobiliteit
opgesteld. Deze visie benoemt drie samenhangende
ambities waaraan mobiliteit een bijdrage zou moeten
leveren: leefbaarheid, economische en sociale
ontwikkeling en duurzaamheid. Op het gebied van
economische en sociale ontwikkeling wil de regio de
komende jaren concurrerend en innovatief blijven
en iedereen gelijke kansen bieden. De zorg voor het
welzijn van bewoners en bezoekers en het bieden van
aantrekkelijke plekken voor activiteiten dragen bij aan
de leefbaarheid van de regio. Daarnaast zet de MRA
in op duurzaamheid door zo efficiënt mogelijk gebruik
te maken van grondstoffen, zorg te dragen voor een
schoner en hernieuwbaar energie- en materiaalgebruik
en hierbij ook te kijken naar de lange termijn.
1.2 Uitdagingen voor de MRA op het gebied van mobiliteitDe hierboven beschreven ambities schetsen een kader
voor toekomstige ontwikkelingen binnen de MRA op
het gebied van mobiliteit. De aantrekkingskracht van de
regio zorgt echter ook voor uitdagingen. De Nationale
Markt- en Capaciteitsanalyse 2017 (NMCA) bevestigt
opnieuw dat de bereikbaarheid in, van en naar de MRA,
zowel per auto als per openbaar vervoer, ook op termijn
onder druk blijft staan. Dit werkt door op zaken als
(verkeers-)veiligheid, het leefmilieu en duurzaamheid,
de kwaliteit van de openbare ruimte én de economische
en sociale ontwikkeling. De uitdagingen verschillen per
type gebied binnen de MRA (zie pagina 8 voor een kaart
van de gebieden) en zijn hieronder toegelicht.
Uitdagingen in het metropolitaan en centrum-
stedelijk gebied
Volgens de laatste prognoses groeit het aantal
inwoners in de MRA tussen nu en 2040 met zeventien
procent. Ook wordt een forse toename van het inter-
nationale toerisme verwacht. De steden groeien hierbij
het snelst. De magneetwerking van de stad voor
bewoners, bezoekers en bedrijven heeft consequenties:
naast allerlei ruimtelijke, sociale en economische
uitdagingen gaat de groeiende populariteit van de stad
ook gepaard met toenemende mobiliteit. Het tempo
waarin wordt geïnvesteerd in de bereikbaarheid blijft
achter bij dat van de woningbouw.
In 2040 worden de jaarlijkse kosten als gevolg
van de filedruk in de regio Amsterdam geschat
op 260 miljoen euro (hoog scenario NMCA). De
mobiliteitstoename leidt echter niet alleen tot
files; ook logistieke problemen, de parkeerdruk en
onveilige verkeerssituaties nemen toe. De leefkwaliteit
verslechtert door onder meer een teruglopende
luchtkwaliteit en druk op de openbare ruimte. Verder
ontstaan er nieuwe uitdagingen bij de bevoorrading in
het centrum van steden, omdat deze gebieden steeds
Inzoomend op het verkeers- en
vervoerssysteem ziet de MRA de
toekomst in 2040 als volgt:
• Goede bereikbaarheid met minder ruimtebeslag en hinder
Door nieuwe technieken, zoals de
introductie van stillere auto’s en
autodeelconcepten, is het mogelijk
om de bereikbaarheid te verbeteren
zonder dat dit ten koste gaat van de
leefbaarheid.
• Reizen wordt aangenaam verblijven
Altijd online betekent dat we overal
kunnen werken of communiceren
met anderen. Reistijd wordt daarmee
een vorm van verblijven. Daar hoort
een aantrekkelijk voertuig bij dat
past bij de activiteit, en een zorgeloze
overstap tussen verschillende
vervoerswijzen. De beleving en
behoeften van de reiziger staan
voorop.
• Een systeem dat iedereen kansen biedt om mee te doen
Nieuwe technologie biedt kansen
om een mobiliteitssysteem te
ontwikkelen dat voor iedereen
toegankelijk is. Nieuwe vormen
van vervoer, zoals de steeds verder
geautomatiseerde auto en de e-bike,
en het delen van vervoermiddelen
maken reizen steeds toegankelijker
voor diverse doelgroepen.
LEEFBAARHEID
ECONOMISCHE EN SOCIALE
ONTWIKKELINGDUURZAAMHEID
14 15
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
meer autovrij worden gemaakt. De aantrekkelijkheid en
leefbaarheid van de steden voor bewoners, bezoekers
en bedrijven staat door dit alles behoorlijk onder druk.
Uitdagingen in het landelijk gebied
Hoewel er in het grootste deel van de MRA sprake is
van bevolkingsgroei, zijn er ook landelijke gebieden
met specifieke uitdagingen. Net als in andere
buitengebieden in Nederland is de groei in bepaalde
delen van de MRA tot stilstand gekomen. Met de
stagnatie van het inwonersaantal vertrekt ook een deel
van de voorzieningen, zoals het openbaar vervoer. Dit
maakt het landelijk gebied minder goed bereikbaar
en daarmee steeds minder aantrekkelijk voor nieuwe
inwoners. Aan de andere kant trekken de grote
groengebieden en grootschalige evenementen in de
buitengebieden veel bezoekers. Zij komen vooral op
de fiets en ook steeds meer met het openbaar vervoer.
De bestaande ov- en fietsnetwerken zijn niet op deze
veranderende vraag berekend.
zorgen op de lange termijn weliswaar voor verbetering,
maar vormen een uitdaging op de korte termijn. De
bereikbaarheid van knooppunt Schiphol Plaza en de
aansluiting van luchthaven Lelystad op de snelweg en
openbaar vervoer krijgen hierbij prioriteit. Er worden
veel studies en verkenningen gedaan naar knelpunten
en mogelijke oplossingen.
Uitdagingen in het stedelijk woon- en werkgebied
In een aantal steden, zoals Almere en Lelystad,
nam de woningvraag de afgelopen jaren af. Door
een toenemende druk en oplopende prijzen op
de woningmarkt van Amsterdam en Haarlem, zal
de vraag naar huisvesting in deze gebieden weer
toenemen. Om de aantrekkelijkheid van het stedelijk
woon- en werkgebied te stimuleren, en daarmee de
druk op het metropolitane gebied te verlichten, is een
goede bereikbaarheid van grote steden als Almere en
Lelystad van groot belang. In de kleinere steden is veel
ruimte voor wonen, bedrijven en andere functies. Het
aantrekken van innovatieve bedrijven en het maken
van ruimte voor experimenten, biedt kansen voor de
ontwikkeling van het gebied, maar hiervoor moet het
wel goed ontsloten zijn.
2017: In het dorp | Naar het werk
Het is zeven uur ’s ochtends als je naar buiten
stapt en de vogels vrolijk fluiten. Je pakt je
fiets uit de schuur om naar de dichtstbijzijnde
bushalte te fietsen. De bus vertrekt maar twee
keer per uur, dus je mag hem echt niet missen.
In de bus is het rustig; je kunt even je ogen
dichtdoen totdat je bij het kleine stationnetje
arriveert. De stoptrein neemt je mee naar het
grotere station, waar je overstapt op een intercity.
Dit keer verliep je reis zonder vertragingen en kon
je alle aansluitingen halen. Zal het vanavond net
zo goed gaan?
2017: Zakenreis | Naar Schiphol
Je vlucht vertrekt over twee uur. Snel stap
je in je leaseauto om naar de luchthaven te
rijden. Als het verkeer op de A10 maar niet stil
staat! Na wat licht oponthoud rijd je net op
tijd de parkeergarage vlak naast de terminal
binnen. Dat gaat prima zo. Binnenkort worden
er tijdens de grote verbouwing van Schiphol
parkeerplaatsen gesloten en verplaatst.
Waarschijnlijk moet je dan wat meer tijd
uittrekken om op tijd te komen.
ECONOMISCHE EN SOCIALE
ONTWIKKELING
DEMOBILITEITNEEMT TOE
LEEFMILLIEU EN DUURZAAMHEID
VERKEERS-VELIGHEID
KWALITEIT OPENBARE
RUIMTE2017: In de stad | Naar het café
Op een warme zomerdag trek je de voordeur
achter je dicht. In de verte klinkt muziek. Op
weg naar het terras racet een scooter rakelings
langs je heen, direct gevolgd door een grote
groep fietsers. Net als je het smalle fietspad
wilt oversteken, komt een e-bike met een
noodvaart aangefietst. Toeristen maken foto’s
van de eeuwenoude gebouwen, maar het
straatje verliest wel wat van zijn charme door
de concurrentie tussen bestuurders van allerlei
soorten voertuigen. Het eeuwige getoeter van
de auto’s, allemaal met één inzittende, hoor je
al lang niet meer. Als je het café binnen loopt
en je vrienden je begroeten met een grote
glimlach, valt je blik nog net op een krantenkop:
‘Luchtkwaliteit binnenstad ondermaats’.
Uitdagingen in de main- en greenports
Door de economische groei neemt het aantal reizen
en transportbewegingen toe. Hierdoor staat de
bereikbaarheid van de haven, Schiphol en Greenport
Aalsmeer onder druk. Schiphol verwacht ook voor
de komende jaren nog een flinke groei. In 2019 is
de uitbreiding van Lelystad Airport gerealiseerd en
komt hier meer vliegverkeer, mede om de druk op het
Amsterdamse vliegveld te verlichten. Het vliegveld van
Lelystad is geen overstapluchthaven, maar zal relatief
meer herkomst/bestemming-reizigers ontvangen, met
meer vervoer van en naar de luchthaven tot gevolg.
Beide luchthavens moeten landzijdig goed bereikbaar
blijven voor reizigers en het goederenvervoer. Rondom
Schiphol neemt de druk op de bereikbaarheid toe.
De bouwwerkzaamheden bij Schiphol en de
capaciteitsvergrotingen van het spoor en de rijkswegen
16 17
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
Technologische ontwikkelingen zullen een grote invloed hebben op de manier waarop wij onszelf en onze goederen in de toekomst verplaatsen. Het is daarom van belang om de kansen én de uitdagingen van Smart Mobility goed te monitoren.
Binnen Smart Mobility onderscheiden we een aantal
belangrijke thema’s. In de eerste plaats vervullen
data een almaar grotere rol bij het slim organiseren
van mobiliteit. Data zijn steeds meer beschikbaar
en de mogelijkheden om deze in te zetten bij allerlei
toepassingen nemen verder toe. Deze toepassingen zijn
vooral gericht op de volgende onderwerpen:
• de digitale en fysieke infrastructuur als basisnetwerk
voor mobiliteit;
• voertuigtechnologie waarmee mobiliteit op het
netwerk plaatsvindt;
• de mobiliteitsdiensten waarmee mobiliteit slim wordt
georganiseerd (Mobility as a Service).
De vier thema’s binnen Smart Mobility zijn weergegeven
in het figuur hiernaast. Zowel binnen als buiten de MRA
vinden al veel experimenten, onderzoeken en projecten
plaats binnen een of meerdere van deze thema’s.
Ondanks de samenwerking binnen de regio op vele
vlakken, ontbreekt de samenhang en uitwisseling op
het gebied van Smart Mobility nog grotendeels.
2 De potentie van Smart Mobility
DATA
FYSIEKE EN DIGITALE INFRASTRUCTUUR
MOBILITEITS-DIENSTEN
VOERTUIG-TECHNOLOGIE
MOBILITY AS A SERVICE
BETALEN
PLANNEN
RESERVEREN
NAVIGEREN
Ondanks de samenwerking binnen de regio op vele vlakken, ontbreekt de samenhang en uitwisseling op het gebied van Smart Mobility nog grotendeels.
VOERTUIGTECHNOLOGIE
FYSIEKE EN DIGITALE INFRASTRUCTUUR
DATA
18 19
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
Voertuigtechnologie | In steeds meer
voertuigen zijn slimme systemen ingebouwd
om de gebruiker te ondersteunen.
Naast navigatiesystemen zijn er ook
rijtaakondersteunende functies, zoals
bijvoorbeeld adaptive cruise control. Bovendien
groeien de mogelijkheden voor volledig
automatisch (zelfrijdend) vervoer. Daarbij zijn
voertuigen steeds vaker verbonden: onderling,
met het wegdek of met verkeerssystemen.
Mobility as a Service (MaaS) | Mobility as a
Service staat voor een transitie in mobiliteit,
waarbij de consument mobiliteit inkoopt in
plaats van investeert in eigen transportmiddelen.
Het biedt de mogelijkheid om gebruik te maken
van een vervoersmiddel dat op dat moment de
voorkeur geniet, zoals bijvoorbeeld een deelauto.
Nieuwe services zullen een combinatie vormen
tussen openbaar vervoer, vraaggestuurd vervoer
en privé-voertuigen.
2.1 Smart Mobility ondersteunt de ambities van de MRASmart Mobility-toepassingen hebben veel potentie
voor het waarmaken van de in hoofdstuk 1 beschreven
ambities van de MRA. Ook kunnen ze antwoorden
bieden op de uitdagingen waar we in de MRA samen
voor staan. Technologische innovaties en nieuwe
vormen voor het organiseren van mobiliteit doen in
toenemende mate hun intrede. Slimmer omgaan
met mobiliteit kan bijdragen aan een betere spreiding
van het verkeer over de dag én over het netwerk.
Onbemande voertuigen of mobiliteit op afroep, zoals
deeltaxi’s, bieden mogelijkheden voor de onrendabele
ov-voorzieningen in het landelijk gebied. Realtime
reisinformatie en een geïntegreerd financieel
en modaliteitssysteem zorgen voor de beste en
makkelijkste keuze qua vervoersmiddel op dat moment.
Smart Mobility biedt antwoorden voor opgaven op het gebied van:
• Bereikbaarheid | Verbeteren van de
doorstroming, sneller laten verlopen
van de last mile, vergroten van de
keuzevrijheid en reismogelijkheden.
• Verkeersveiligheid | Verbeteren van
de veiligheid door nieuwe technieken
in het voertuig en op de weg.
• Reiscomfort, gemak en
toegankelijkheid | Realtime
reisinformatie en reisadviezen,
verbeteren van de betrouwbaarheid,
betaalbaarheid en beleving van
mobiliteit.
• Duurzaamheid en leefklimaat |
Verminderen van de uitstoot van
CO2 en fijnstof, sneller laten verlopen
van de last mile, de parkeerdruk
beter verdelen, schone concepten
van slimme mobiliteit uitrollen
(denk bijvoorbeeld aan elektrische
deelauto’s).
• Innovatief vestigingsklimaat |
Bedrijvigheid aantrekken door het
omarmen van Smart Mobility en
innovatie.
Slimmer omgaan met mobiliteit kan bijdragen aan een betere spreiding van het verkeer.
Data | Door het inwinnen van data kunnen we
onze mobiliteit steeds slimmer inrichten en
afstemmen op de gebruiker (door te koppelen,
te voorspellen en zelf 'te laten denken'). Data
vormen een belangrijk onderdeel van alle
Smart Mobility-toepassingen. Ontwikkelingen
in voertuigtechnologie, (digitale) infrastructuur
en Mobility as a Service staan of vallen bij de
beschikbaarheid en de kwaliteit ervan. Daarnaast
genereren de meeste toepassingen vaak ook zelf
data.
Infrastructuur | Zowel Mobility as a Service-
concepten als voertuigtechnologie hebben
invloed op en zijn afhankelijk van de
infrastructuur. Denk aan speciale belijning voor
Lane Keeping Assist-systemen of sensoren die
geautomatiseerde voertuigen ondersteunen.
Ook komen er steeds meer nieuwe vormen van
infrastructuur. Enkele voorbeelden zijn light rails,
smart lanes en fietssnelwegen, 5G-netwerken,
slimme verkeerscentrales, interactieve
verkeersregelinstallaties (iVRI’s) en beacon-
netwerken.
Voorbeelden van Smart Mobility-oplossingen
2022: Grote stad | Naar kantoor
Vanmiddag heb je een afspraak op het kantoor
op de Zuidas. Het regent, dus fietsen naar het
station is niet echt aanlokkelijk. Op je telefoon
check je wat de beste optie is. Dit blijkt de
deelauto te zijn; je bestelt je favoriet en betaalt.
Na een ochtend alleen heb je wel behoefte aan
een praatje, dus je neemt een collega mee die
volgens de app dezelfde kant op moet. Samen
rijden jullie via een goed begaanbare snelweg
naar het kantoor in het zuiden van de stad. Als de
zon aan het eind van de middag weer schijnt, is
de terugtocht met de e-bike heerlijk ontspannend.
20 21
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
2.2 Het beheersen van risico’s die gepaard kunnen gaan met Smart MobilitySmart Mobility biedt kansen, maar er kunnen zich
ook risico’s voordoen. Omdat technologische
ontwikkelingen nieuw zijn en snel gaan, is het lastig
om op voorhand in te schatten waar ze precies toe
zullen leiden en hoe gebruikers ze zullen oppakken.
Zo kan (gedeeltelijk) zelfrijdend vervoer zonder
interventies van de overheid zorgen voor het vastlopen
van het verkeer. Mobility as a Service kan voor meer
(vervuilend) autoverkeer zorgen door gebruikers, die
nu geen auto tot hun beschikking hebben, toegang te
geven tot autohuur- of autodeelconcepten. Mobility
as a Service-concepten kunnen ook ingrijpen op de
bestaande marktposities van mobiliteitsaanbieders
en monopolieposities in de hand werken. De komende
jaren zal er sprake zijn van gemengde vormen van
mobiliteitsoplossingen met verschillende systemen en
snelheden op de weg. Dit kan gepaard gaan met risico’s
voor de verkeersveiligheid.
Dit zijn enkele voorbeelden van risico’s die zich
voor kunnen doen bij de inzet van Smart Mobility-
toepassingen. Natuurlijk is het ook mogelijk dat de
ontwikkelingen helemaal niet zo snel gaan als we nu
inschatten; de daarmee gepaard gaande effecten
zullen dan ook (grotendeels) uitblijven. Het blijft echter
belangrijk om - naast de kansen - ook de risico’s in
beeld te blijven houden om de potentie van Smart
Mobility beheerst in te kunnen zetten voor de MRA.
Innovatie zorgt voor kansen, maar ook voor onzekerheid.
2022: In het dorp | Een dagje uit
Met het hele gezin ga je een dagje uit naar
Amsterdam. Het plan is om in de ochtend lekker
door het centrum te slenteren en ‘s middags een
spannende wedstrijd te kijken in het stadion. Een
half uur voor vertrek open je de app waarop je
kiest voor de snelste reistijd. Met je digitale pas
check je voor het hele gezin in bij de onbemande
bus die je naar het station brengt. Onderweg
verschijnt er op je telefoon een melding: wegens
2022: Kleine stad | Naar Schiphol
Al weken kijk je uit naar deze reis. De spanning is
inmiddels aardig opgelopen en het uitzwaaicomité
komt massaal naar Schiphol. Zou iedereen er
wel op tijd zijn en elkaar ook kunnen vinden?
Gelukkig rijdt het verkeer lekker door sinds de
verkeerslichten interactief geworden zijn. De
lichten anticiperen nu op de drukte en het verkeer.
Het display in het dashboard van je auto toont
aanwijzingen voor de snelste route. Als je Schiphol
binnenrijdt, word je meteen verwezen naar de
parkeergarage. Al snel verschijnt een onbemande
bus om je op te pikken en naar de juiste terminal
te brengen. Je smartphone heeft de informatie
over je locatie en vertrekhal al verzonden. Tien
minuten later ben je omringd door familie en
vrienden. Een fijn begin van je reis. drukte op het spoor is je route aangepast. Het
is sneller om even te blijven zitten in de bus tot
het volgende station. Even later check je met
dezelfde pas in bij de trein. Ontspannen leun je
achterover. Over een half uur lekker aan de koffie
op een terrasje in Amsterdam. En over een paar
uur zal het reisadvies naar het stadion vanzelf op
je telefoon verschijnen.
Metropolitaan
centrumstedelijk gebied
Centrumstedelijk gebied
Stedelijk woon- en werkgebied
Landelijk wonen en recreëren
Mainports en Greenport
Metropolitaan |
Centrumstedelijk gebied
Kansen: Verbeteren van de doorstroming | versnellen van de last mile | verminderen van de parkeerdruk | vergroten van keuzemogelijkheden | verminderen van de uitstoot van CO2 en fijnstof Risico's: Meer (vervuilend) autoverkeer | vastlopend verkeer | afgenomen verkeersveiligheid | tempo van investeringen blijft achter bij tempo van verstedelijking
Landelijk wonen
en recreëren
Kansen: Verkorten van de reistijd |verbeteren van de betrouwbaarheid van reisadviezen en modaliteiten | rendabele ov-oplossingenRisico's: Duurdere en verslechterde mobiliteitsconcepten/-middelen
Stedelijk woon-
en werkgebied
Kansen: Aantrekken van innovatieve bedrijven | verbeteren van verkeersveiligheid en betrouwbaarheid | verkorten van de reistijd Risico's: Afgenomen verkeersveiligheid | geen economische effecten
Mainports en
Greenport
Kansen: Kunnen garanderen van bereik-baarheid | verbeteren van de beleving | uitrol van schone vervoersconcepten Risico's: Vastlopend verkeer | duurdere en verslechterde mobiliteitsconcepten/-middelen
Kansen en risico's per gebiedstype
22 23
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
Het programma gaat de implementatie van Smart Mobility-toepassingen aanjagen en de samenwerking tussen de verschillende partijen stimuleren. Om richting te geven aan dit proces zijn zeven ambities en vier thema’s als aandachtsgebieden geformuleerd.
3.1 De toegevoegde waarde van het MRA-programma Smart Mobility 2018 - 2022De potentie van Smart Mobility en de urgentie om
grip te houden op de ontwikkelingen, heeft een aantal
partijen ertoe aangezet om actie te ondernemen (zie
hiernaast). Binnen de MRA is er echter niet voldoende
samenhang tussen de verschillende projecten en
programma’s. Ook ontbreekt het overzicht. Hierdoor
is er te weinig (kennis)uitwisseling en effectieve
samenwerking. Daarnaast is het voor kleinere
gemeenten niet altijd haalbaar om zelfstandig met
Smart Mobility-toepassingen aan de slag te gaan.
Het bundelen en uitwisselen van kennis en middelen
op MRA-niveau kan voor versnelling en efficiëntie
zorgen. Het MRA-programma Smart Mobility 2018 - 2022
steekt daarom veel energie in het vormgeven van die
samenwerking en bouwt verder op wat er momenteel al
op het gebied van Smart Mobility gebeurt.
3.2 Smart Mobility als antwoord op uitdagingen op het gebied van mobiliteit Met het oog op de uitdagingen en ambities van de
Metropoolregio Amsterdam op het gebied van mobiliteit
en de potentie van Smart Mobility, zijn de onderstaande
zeven ambities voor het programma geformuleerd.
Smart Mobility biedt antwoorden op de uitdagingen
bij de bereikbaarheid van de verschillende gebieden
binnen de metropoolregio. Ook kan het een bijdrage
leveren aan het verwezenlijken van de MRA-ambities
op het vlak van economische en sociale ontwikkeling,
leefkwaliteit en duurzaamheid. In de toekomst zijn
zowel de stedelijke gebieden als de buitengebieden van
de MRA goed bereikbaar en functioneert het netwerk
van wegen en openbaar vervoer goed. Dit zorgt ervoor
dat de MRA een sociaal en economisch krachtige regio
blijft die aantrekkelijk is voor bewoners, bezoekers en
bedrijven én waarin goede stappen voor verduurzaming
zijn gezet.
3 Ambities, doelen en aanpak van het programma
Aansluiten op andere programma’s en trajecten
Het MRA-programma Smart Mobility staat niet
op zichzelf. De ontwikkelingen vinden plaats
in een internationale context. Ook in ons land
gebeurt er veel. Zo werkt Rijkswaterstaat aan
een landelijk programma. Verschillende regio’s,
zoals de Metropoolregio Rotterdam Den Haag en
de provincies Noord-Brabant en Limburg (Smart
Wayz), zijn druk bezig met onderzoek naar de
toepassingen van Smart Mobility. Binnen de MRA
hebben de provincies Flevoland en Noord-Holland
samen met de Amsterdam Economic Board en de
gemeente Amsterdam een eigen Smart Mobility-
programma. Marktpartijen als Connexxion, Uber
en Amsterdam ArenA onderzoeken en testen
alternatieve vormen van mobiliteitsconcepten
en -diensten. Vanuit het MRA-programma Smart
Mobility houden we met al deze organisaties
contact. We volgen de ontwikkelingen, leren van
elkaar, vormen allianties waar mogelijk en werken
samen daar waar dit effectief is.
Daarnaast zijn er binnen de MRA ook
programma’s die raken aan Smart Mobility,
zoals Bereikbaarheid in, van en naar de MRA
met het onderdeel Stedelijke Bereikbaarheid, het
programma Slimme en Duurzame mobiliteit en
MRA Elektrisch en Duurzaam. Vanuit het Smart
Mobility-programma van de MRA is er contact
met deze programma’s en initiatieven. We zoeken
hierbij naar aansluiting, verbinding en uitwisseling.
Binnen de MRA willen we met Smart Mobility
bijdragen aan de volgende ambities:
1 De gebruiker staat centraal
Smart Mobility-toepassingen bieden mogelijkheden
om vervoer steeds meer af te stemmen op de vraag
van de gebruiker. Denk bijvoorbeeld aan multimodale
apps die op basis van je agenda reisadviezen geven,
of de ontwikkeling van zelfrijdend vervoer. In de
toekomst levert Smart Mobility een concrete bijdrage
aan het gemak en het reiscomfort van gebruikers
in de regio, onder andere door het verhogen van de
betrouwbaarheid van de reistijd. Ook zullen bewoners,
bezoekers en vervoerders Smart Mobility-toepassingen
hebben omarmd om goedkoper en efficiënter hun
reisdoel te bereiken, mede doordat deze specifiek
op hun behoeften zijn afgestemd. Op het gebied van
privacy en cybersecurity hebben de inwoners van de
MRA vertrouwen in het gebruik van de beschikbare
mobiliteitsdiensten.
2 Smart Mobility: business as usual
In de toekomst zijn Smart Mobility-toepassingen
vanzelfsprekend voor gebruikers én voor organisaties
die werken in het mobiliteitsdomein of beleidsvelden
die hieraan raken. Binnen deze organisaties is Smart
Mobility ingeburgerd in de verschillende disciplines,
programma’s en projecten. Bij de vorming van
een nieuw programma voor verkeersveiligheid of
een gebiedsontwikkeling worden Smart Mobility-
toepassingen voortaan een geïntegreerd onderdeel. Bij
het duurzaam bereikbaar houden van de regio denken
we altijd eerst na over de mogelijkheden die nieuwe
technieken kunnen bieden voor bestaande knelpunten,
in plaats van meteen met reguliere oplossingen aan de
slag te gaan.
In de toekomst zijn zowel de stedelijke gebieden als de buitengebieden van de MRA goed bereikbaar en functioneert het netwerk van wegen en openbaar vervoer goed.
24 25
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
4 Een adequaat ontsloten stedelijk woon- en
werkgebied en landelijk gebied
In de toekomst zijn de landelijke gebieden
adequater ontsloten voor de gebruikers en zijn er
goede verbindingen met de stad dankzij rendabele
vervoersconcepten. Toeristen weten hun weg te vinden
naar en in het landelijk gebied. Dat hebben we voor
elkaar gekregen door gebruik te maken van slimme
mobiliteitsoplossingen, zoals het testen van zelfrijdend
vervoer (zoals de WEpods op bepaalde verbindingen),
het uitrollen van Mobility as a Service-concepten en het
delen van de hiervoor opgedane kennis.
5 Een verkeersveilige regio
Hoewel we nog voor een uitdaging staan om de
veiligheid te garanderen, biedt Smart Mobility goede
kansen om de wegen in de toekomst veiliger te maken
voor de gebruiker. De invoering van nieuwe systemen
en technologie en het gebruik van smartphones
in het verkeer zorgen in eerste instantie mogelijk
juist voor uitdagingen voor de veiligheid. Maar de
verbetering van technologie levert ook een bijdrage
aan de verkeersveiligheid. Door het inwinnen en
uitwisselen van data tussen voertuigen en het wegdek,
kunnen intelligente systemen ervoor zorgen dat
auto’s zelf afremmen of dat bestuurders gevaarlijke
knooppunten vermijden. Het aan elkaar koppelen van
voertuigtechnologie, Internet of Things en informatie
over gedrag speelt hierin een sleutelrol. Door de inzet
van nieuwe technieken in het voertuig en op de weg is
de MRA uiteindelijk één van de meest verkeersveilige
regio’s van Europa.
6 Een innovatief vestigingsklimaat voor de
mobiliteitssector
In de toekomst heeft de MRA een aantrekkelijk
vestigingsklimaat voor innovatieve bedrijven en
instellingen in de mobiliteitssector. Dit wordt
gestimuleerd door slimme samenwerking en partijen
die elkaar opzoeken en aanvullen. De MRA vertelt
als regio één verhaal, wat zorgt voor een duidelijke
propositie. De metropoolregio staat bekend om haar
gastvrije houding tegenover mobiliteit en innovatie.
Dit uit zich zowel in het beschikbare aanbod van
mobiliteitsdiensten, als in het openstaan voor de
ideeën en concepten van marktpartijen om nieuwe
diensten en samenwerkingsverbanden in de regio te
lanceren. Hiermee levert de MRA, samen met andere
Nederlandse regio’s die werken aan Smart Mobility-
toepassingen, een volwaardige bijdrage aan de positie
van ons land als koploper op het gebied van Smart
Mobility in de wereld.
7 Een duurzame en schone leefomgeving
In de toekomst leveren Smart Mobility-concepten
een bijdrage aan een schonere leefomgeving
voor de gebruiker en een verminderd gebruik van
niet-hernieuwbare grondstoffen. Door de inzet
van deelconcepten en mobiliteit op maat is het
gemakkelijker om voor andere vormen van mobiliteit te
kiezen die beter zijn voor het milieu. Zo kan bijvoorbeeld
het aantal personen per voertuig omhoog. Bovendien
zorgen de nieuwste technieken ervoor dat voertuigen
steeds zuiniger rijden en de doorstroming optimaal
verloopt, waardoor de uitstoot van schadelijke
stoffen zoveel mogelijk beperkt blijft. We kiezen in het
programma altijd voor de schoonste of duurzaamste
optie en leggen de verbinding met de ambitie
van de Amsterdam Economic Board (emissievrij
stedelijk vervoer in de MRA in 2025) en met andere
programma’s, zoals Amsterdam Elektrisch en MRA
Elektrisch.
3 Goed bereikbare en aantrekkelijke steden
In de toekomst zijn de steden binnen de MRA beter
bereikbaar voor de gebruiker. Met behulp van Smart
Mobility dragen we bij aan een slimmere spreiding
over het netwerk en de dag. Realtime data van en voor
gebruikers zorgen voor het juiste reisadvies op het
juiste moment. Initiatieven als Mobility as a Service,
de inzet van geautomatiseerd vervoer en oplossingen
als hubs voor goederenvervoer zijn ontwikkeld, getest
en opgeschaald. We hebben met Smart Mobility-
toepassingen stappen gezet die bijdragen aan een
vermindering van het aantal autoritten en het aantal
auto’s dat in de steden wordt geparkeerd. Steden,
main- en greenports zijn aantrekkelijk voor bedrijven,
met name in de goederensector en de logistiek door het
ontstaan van logistieke hubs en snelle verbindingen.
Realtime data van én voor gebruikers zorgen voor het juiste reisadvies op het juiste moment.
Door de inzet van deelconcepten en mobiliteit op maat is het gemakkelijker om voor andere vormen van mobiliteit te kiezen die beter zijn voor het milieu.
26 27
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
INFRA-STRUCTUUR
MOBILITY AS A SERVICE
VOERTUIG-TECHNOLOGIE
3.3 Het programma als aanjager van de toepassing van Smart Mobility binnen de MRA Om bovenstaande ambities te verwezenlijken gaan
overheden, bedrijfsleven en kennisinstituten binnen
de MRA de komende jaren samen aan de slag om
Smart Mobility-toepassingen te verkennen en toe te
passen in de praktijk. De kracht van de MRA ligt in de
enorme hoeveelheid kennis en kunde die bij alle partijen
gezamenlijk aanwezig is. Daarom gaan we van elkaar
en met elkaar leren.
Omdat er al veel initiatieven zijn maar de onderlinge
samenhang ontbreekt, is het primaire programmadoel
het aanjagen van de toepassingen van Smart Mobility.
Dit doen we op de vier meest kansrijke gebieden (zie
illustratie hiernaast). Aanjagen houdt in dat we niet een
groot aantal projecten zelf gaan opstarten, maar vooral
agenderen wat er nodig is, partijen stimuleren om
hiermee aan de slag te gaan, de samenhang stimuleren
en bewaken, en zorgen voor monitoring en evaluatie.
Binnen het Smart Mobility-programma voor de MRA
onderscheiden we een aantal thema’s waarvoor we
potentie zien en constateren dat acties gewenst zijn.
Deze thema’s overlappen en doorkruisen elkaar; het
programma zorgt ervoor dat de initiatieven die op
deze verschillende aandachtsgebieden worden
ontplooid, elkaar versterken en aanvullen, in plaats
van tegenwerken of langs elkaar heen lopen (zie
deel 3 van dit programmaplan voor de inrichting van
de programmaorganisatie).
In de periode 2018 - 2022 zet het MRA-programma
in op het aanjagen van Smart Mobility-toepassingen
op de volgende thema’s:
• Data
• Fysieke en digitale infrastructuur
• Voertuigtechnologie
• Mobility as a Service
Het programma als aanjager van
de toepassing van Smart Mobility
binnen de MRA
Data zijn essentieel voor de andere drie aandachts-
gebieden van Smart Mobility; alle Smart Mobility-
toepassingen hebben hier mee te maken. De
toepassingen zijn van data afhankelijk en generen
ook vaak zelf data. Op het gebied van kwaliteit,
beschikbaarheid en veiligheid zijn er echter nog een
aantal uitdagingen. Daarom is het aanjagen van een
goed en verantwoord gebruik van data als basis voor
Smart Mobility-toepassingen een apart doel binnen dit
programma.
3.4 Slim samenwerken en leren door samen te doenAanjagen betekent het verder brengen van ontwikke-
lingen op de vier genoemde gebieden. Hiervoor is
het belangrijk dat we inventariseren wat er op dit
moment al is aan projecten, programma’s, pilots,
overlegtafels en studies. Vervolgens scheppen we de
juiste voorwaarden zodat partijen de uitkomsten goed
monitoren en informatie kunnen delen, succesvolle
pilots kunnen opschalen of een samenwerking aangaan
om onderdelen die nog niet aan bod komen verder op te
pakken. Het programma vormt hierbij hét netwerk dat
zich inzet om díe voorwaarden te scheppen die Smart
Mobility binnen de MRA mogelijk moeten maken. Vanuit
één centraal punt krijgen deze voorwaarden vorm en
borgen we de kennisuitwisseling, samenwerking en
de kaders voor de uitvoering. Dit noemen we ‘Slim
Samenwerken’.
Naast het scheppen van voorwaarden om partijen
succesvol samen te laten werken, richt het programma
zich ook op de praktijk. We gaan aan de slag met
het aanmoedigen en volgen van concrete cases.
Het programma biedt vraaggerichte denkkracht
en ondersteuning om mogelijkheden voor Smart
Mobility-toepassingen te verkennen en te realiseren.
Door partijen te verbinden, creëren we mogelijkheden
om samen te leren over de inhoud van én over de
DATA
FYSIEKE EN DIGITALE INFRASTRUCTUUR
MOBILITEITS-DIENSTEN
VOERTUIG-TECHNOLOGIE
AANJAGEN VAN DE TOEPASSING VAN SMART MOBILITY
28 29
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
INFRA-STRUCTUUR
MOBILITY AS A SERVICE
VOERTUIG-TECHNOLOGIE
DATA
FYSIEKE EN DIGITALE INFRASTRUCTUUR
MOBILITEITS-DIENSTEN
VOERTUIG-TECHNOLOGIE
AANJAGEN VAN DE TOEPASSING VAN SMART MOBILITY
samenwerking bij Smart Mobility in de praktijk. Zo
signaleren we barrières waar we in de praktijk tegen-
aan lopen.
Het programma heeft een adaptief karakter omdat
er veel onzekerheden zijn over de digitalisering van
mobiliteit, de rol van de overheid en marktpartijen en
de mogelijke kansen en risico’s. Daarnaast gaan de
ontwikkelingen bijzonder snel en zijn er vele actoren
die hierop inspelen. Smart Mobility kan grote of kleine
gevolgen hebben. Doelen en acties moeten daarom
constant worden getoetst en bijgesteld op basis
van nieuwe ontwikkelingen en inzichten. Gezien de
onzekerheden en het innovatieve karakter van Smart
Mobility is er behoefte aan flexibiliteit bij het uitwerken
van oplossingen en het programmeren van inzet en
middelen. De voor het programma gekozen adaptieve
aanpak biedt uitkomst. Hierdoor kunnen we de
horizon stapsgewijs vooruitschuiven, keuzes maken
op het moment dat dit nodig en wenselijk is en ruimte
houden om bij te sturen. We gaan aan de slag met
experimenten en schuwen het maken van fouten niet.
We starten vanuit de breedte met het creëren van
overzicht op de vier thema’s: data, Mobility as a
Service (MaaS), digitale en fysieke infrastructuur en
voertuigtechnologie. Van daaruit ontwikkelen we een
visie en strategie voor de komende twee jaar waar
we ons in de MRA op gaan focussen. Dit is de eerste
opdracht voor het programmateam. Naast het leren
door het uitvoeren van testen, onderzoeken en pilots,
is het heel nadrukkelijk ook de bedoeling dat we inzicht
krijgen in de consequenties van de technologische
ontwikkelingen voor het beleid en de beleidscyclus.
Werkenderwijs gaan we dit samen ontdekken en
waar nodig agenderen. Om het programma nu toch
al concreter te maken zijn er per thema een aantal
mijlpalen geformuleerd. Deze zijn verder uitgewerkt in
een routekaart.
LEREN DOOR TE DOEN
VOORWAARDEN SCHEPPEN
Voorwaarden scheppen
en leren door te doen
Smart Mobility-programma in 2022 | een vooruitblik
Het MRA-programma Smart Mobility heeft
de afgelopen jaren steeds meer partijen aan
zich verbonden. Wat in 2017 begon met een
aantal teams, is inmiddels uitgegroeid tot
een community van overheden, bedrijven,
start-ups, kennisinstituten en testpanels
van gebruikers. Samen is gewerkt aan het
ontwikkelen van een visie en strategie.
Op basis hiervan worden er keuzes voor
investeringen gemaakt, zoals bijvoorbeeld
het testen van MaaS-concepten en
de inzet van voertuigtechnologie op
de Zuidas en Schiphol. Op de Floriade
in 2022 komen de meest succesvolle
concepten samen en maakt het grote
publiek kennis met innovatieve en slimme
mobiliteitsoplossingen. Inmiddels zijn ook
andere regio’s in binnen- en buitenland
aangesloten op het programma, waardoor
kennis, middelen en testruimtes zijn gedeeld
en barrières samen geslecht.
32 33
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
Data | Routekaart
Het aanjagen van de toepassingData vormen de basis voor alle Smart Mobility-
toepassingen. Zowel voertuigtechnologie, Mobility as
a Service als (digitale) infrastructuur steunen op de
beschikbaarheid en de kwaliteit ervan. Data helpen
om het gedrag van de gebruiker beter te begrijpen en
daar de toepassingen op af te stemmen. Er valt echter
nog veel te verbeteren op dit gebied. Zo levert het
afstemmen van vraag en aanbod organisatorische én
technische uitdagingen op rondom zaken als inwinning,
toegankelijkheid, interoperabiliteit, kwaliteit, privacy,
standaarden en (intellectueel) eigendom.
Omdat de beschikbaarheid en de toegankelijkheid
van data een belangrijke voorwaarde is voor Smart
Mobility-toepassingen, streven we naar een situatie
waarin zoveel mogelijk data beschikbaar zijn voor alle
samenwerkende partijen. Beschikbaar betekent ‘open
data, tenzij er goede redenen zijn om hier niet aan te
voldoen’. Met vrij toegankelijke data zijn we er echter
nog niet. Partijen kunnen deze anders interpreteren.
Data kan van slechte kwaliteit of verouderd zijn. En wie
is eigenlijk de eigenaar? Daarnaast spelen er ook een
aantal issues rondom veiligheid en privacy. Met deze
vragen gaan we in het programma aan de slag.
4 Vier thema’s uitgewerkt in routekaarten
Naast het oppakken van de inhoudelijke aandachtspunten en mijlpalen, gaan de werkgroepen ook aan de slag met onder meer:
• Trendwatching om op de hoogte
te blijven van de actuele kennis en
belangrijke ontwikkelingen op hun
aandachtsgebied.
• Het monitoren van relevante
activiteiten en initiatieven die lokaal,
regionaal, landelijk en internationaal
spelen.
• Het verwerven van inzicht in en
aansluiting op het relevante netwerk.
• Het signaleren van punten die
aandacht behoeven, het adviseren
van de partners binnen het MRA-
programma over de benodigde inzet
en het desgewenst verbinden van
relevante partijen.
• Het jaarlijks evalueren van de inzet
en behaalde resultaten; het nader
uitwerken van een jaarplan met
activiteiten voor het volgende jaar.
De vier thema’s hangen met elkaar samen en zullen
daarom ook gezamenlijk ontwikkeld worden. Het
programmateam draagt zorg voor het bundelen van
de inzichten van de vier inhoudelijke teams en het
periodiek evalueren en bijstellen van de koers van het
programma. Hierbij ontwikkelt het programmateam
onder meer een methodiek voor monitoring en
evaluatie, om zo de bereikte resultaten van het
programma inzichtelijk te maken.
In het vorige hoofdstuk zijn vier thema’s als aandachtsgebieden voor Smart Mobility benoemd: data, fysieke en digitale infrastructuur, voertuigtechnologie en Mobility as a Service. In dit hoofdstuk worden deze verder toegelicht met per thema onder meer het beoogde resultaat, de bijdragen aan de ambities van het programma en de voorziene aanpak om voorwaarden te scheppen en om samen te leren door te doen. Deze aanpak is vervolgens globaal geschetst in een routekaart.
De routekaarten zijn gemaakt op basis van de huidige
kennis en inzichten. Omdat de ontwikkelingen op het
gebied van Smart Mobility snel gaan en het programma
gekozen heeft voor een adaptieve werkvorm, zijn de
aangegeven mijlpalen indicatief. Per thema zal een
werkgroep invulling geven aan de uitvoering. De
routekaarten bieden hen houvast, maar zijn niet in
beton gegoten. Jaarlijks bekijkt het programmateam
samen met de werkgroepen welke inzet het meest
opportuun is.
Wat willen we bereiken?
Realtime multimodale data
ontsluiten en verrijken | Data is
beschikbaar, veilig, betrouwbaar
en waar mogelijk open
Voorwaarden scheppen & leren door te doenWat gaan we doen?
• We definiëren en realiseren een basisset aan
mobiliteitsdata op MRA-niveau.
• We ontwikkelen een standaardtoets op het gebied van
privacy en security.
• We vormen een visie op data (o.a. open data,
gebruiksvoorwaarden, eigenaarschap en rollen,
veiligheid en betrouwbaarheid).
• Vervolgens gaan we met deze visie aan de slag.
• Waar nodig zullen we de basisset aan data
doorontwikkelen en verder beschikbaar en
toegankelijk maken.
Hoe gaan we dat doen?
We stellen een visie op over de omgang met data
binnen de MRA. Hierbij bekijken we ook de rol van
overheid in relatie tot zaken als eigenaarschap. We
ontwikkelen een standaardscan voor privacy en
security. Tevens onderzoeken we de databehoefte.
Dit helpt ons bij het definiëren van de basisset. We
inventariseren wat er nu al is en zorgen vervolgens voor
het vullen en het up-to-date houden. Bij de inkoop van
data en het ontwikkelen van de dataset leren we van
de lessen van bestaande MRA-contracten en lopende
projecten en proeven. We nemen als programma het
initiatief bij het toegankelijk maken van data en het
versterken van de dataset. Het programma brengt
partijen bij elkaar en faciliteert het delen van data en
het opstarten van experimenten (bijvoorbeeld voor
het combineren van realtime en multimodale data).
Aangezien de ontwikkelingen op dit gebied erg snel
gaan, bewegen we mee en passen we onze acties en
doelen daarop aan.
34 35
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
Bijdragen aan de ambities van het programmaData heeft impact op alle programmaonderdelen
en draagt daarmee ook bij aan alle ambities, maar
met name aan:
De gebruiker staat centraal
Door een slim en effectief gebruik van data komen
we veel te weten over gebruikers en gedrag. Hierdoor
zijn we in staat de gebruiker beter te begrijpen en met
Smart Mobility in te zetten op het verhogen van zijn of
haar reiscomfort en behoeften. De maatregelen op het
gebied van cybersecurity en de bescherming van de
privacy bieden de reizigers vertrouwen.
Goed bereikbare en aantrekkelijke steden
De beschikbaarheid van realtime data van en voor
gebruikers zorgt voor een reisadvies op maat.
Gecombineerd met data-inwinning op het traject, leidt
dit tot een betere spreiding over de dag en het netwerk.
Een adequaat ontsloten stedelijk woon- en
werkgebied en landelijk gebied
Ook voor de gebieden buiten de stad geldt dat
dataverzameling en -deling leiden tot mobiliteit op
maat. Zo is de gebruiker, van inwoner tot toerist, in
staat zijn bestemming op een comfortabele en snelle
wijze te bereiken.
Wat gebeurt er al?
• De gemeente Amsterdam is al
gestart met diverse projecten
omtrent data. Voorbeelden zijn
DataLab en Predictive Parking.
• Data spelen een belangrijke rol bij de
Monitoring Mobiliteit van de Zuidas
en praktijkproeven van NDW op het
gebied van Floating Car Data (FCD).
• De provincie Noord-Holland is samen
met Rijkswaterstaat bezig met de
ontwikkeling van Talking Traffic en de
iCentrale.
routekaart data
2018Belangrijke ontwikkelingen: • Manifest Digital
Responsible Cities• EU-richtlijnen
Aanhaken op en gebruik maken van:NDOV / NDW / Parkeerdata / Fiets-data (in oprichting / Monitoring/Dashboard Amsterdam Bereikbaar /SimSmartMobility / Werkgroep Smits / Werkgroep Digitale en Fysieke Infrastructuur/ Ervaringen met Maas op de Zuidas
2019
2020
2021
Ontwikkelen van een standaardtoets voor privacy en security.
Definiëren en realiseren van de basisset data voor mobiliteit op MRA-niveau.
Ontwikkelen van een visie over de omgang met data en een plan van aanpak (over o.a. open data, gebruiksvoorwaarden, eigenaarschap & rollen, veiligheid & betrouwbaarheid).
Uitvoering van het plan van aanpak.
Wat hebben we bereikt?In 2022…• Is multimodale data realtime
ontsloten en verrijkt. • Is data beschikbaar, veilig,
betrouwbaar en waar mogelijk open.2022
Inventariseren van het netwerk (d.m.v. stakeholderanalyse) en de lopende projecten, onderzoeken en pilots binnen en buiten de MRA.
Doorontwikkeling van de basisset data, set is beschikbaar en toegankelijk.
36 37
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
Voorwaarden scheppen & leren door te doenWat gaan we doen?
• We onderzoeken de betekenis van Smart Mobility-
toepassingen voor assets en infrastructuur. Dit doen
we aan de hand van toekomstscenario’s. Hierover
brengen we advies uit.
• We ontwikkelen een visie op fysieke en digitale
infrastructuur (met aandacht voor zaken als het
Internet of Things. connectiviteit, beacons, zicht op de
regio).
• Vervolgens gaan we met deze visie aan de slag.
• We rollen verkeersmanagement op MRA-niveau uit.
Hoe gaan we dat doen?
Op basis van toekomstscenario’s nemen we de
bestaande infrastructuur onder de loep en toetsen we
de mate waarin deze voldoet aan de voorwaarden van
huidige en toekomstige Smart Mobility-ontwikkelingen.
Dit geeft inzicht in de benodigde aanpassingen in
bestaande beleids- en beheercycli. Verder onderzoeken
we de impact van ontwikkelingen op bestaande
systemen en processen, verkennen we de kansen
van onder andere beacon- en 5G-netwerken én geven
we advies. We gaan concreet aan de slag met het
interactief maken van VRI’s en het digitaliseren van
verkeersscenario’s binnen de MRA. Tot slot brengen
we partijen als ov-vervoerders, wegbeheerders,
netwerkbeheerders en service providers met elkaar in
contact, zodat gezamenlijk naar passende oplossingen
wordt gezocht.
Wat gebeurt er al?
• De digitale infrastructuur wordt al
op diverse manieren aangepast,
bijvoorbeeld door aanleg van
glasvezel en 5G-netwerken.
• Er vinden momenteel verschillende
pilots plaats. Denk aan de
Praktijkproef Amsterdam (PPA) op
het gebied van verkeersmanagement
en de Blauwe Golf Verbindend (een
soort groene golf op het water) door
de provincie Noord-Holland.
• Het Europese project Smart Last
Mile Commerce (SAILOR) onderzoekt
het slimmer inzetten van laad- en
loslocaties.Wat willen we bereiken?
Zicht op én bouwen aan een
toekomstbestendige fysieke &
digitale infrastructuur | 80% van
alle VRI’s zijn iVRI’s | Common
operational picture MRA | Digitale
verkeersscenario’s
Fysieke en digitale infrastructuur | Routekaart
Het aanjagen van de toepassingOnder de fysieke infrastructuur scharen we voor-
zieningen die bijdragen aan de fysieke bereikbaarheid;
denk bijvoorbeeld aan het wegennetwerk of het spoor.
De digitale infrastructuur draait om connectiviteit,
data en hardware. Zowel MaaS-concepten als
voertuigtechnologie hebben invloed op én zijn
afhankelijk van de digitale en fysieke infrastructuur.
Nieuwe vormen van infrastructuur als light rails, smart
infra en fietssnelwegen kenmerken de toekomst.
Nieuwe Smart Mobility-toepassingen en data-
uitwisseling vragen om goede ondersteunende (5G-)
netwerken, slimme verkeerscentrales, interactieve VRI’s
en beacon-netwerken om de gebruiker te bereiken.
Veel Smart Mobility-concepten hangen in grote mate
samen met de infrastructuur en vergen aanpassingen
aan zowel de fysieke als digitale infrastructuur.
Denk aan wegen met speciale belijning voor lane
keeping of sensoren die zelfrijdende voertuigen
ondersteunen of data vergaren. Daarom is het van
belang om ontwikkelingen op elkaar af te stemmen
en zoveel mogelijk gelijktijdig te onderzoeken en/of te
implementeren. Waar mogelijk kunnen we de prestaties
van het bestaande netwerk verbeteren. Op andere
plekken zullen grootschalige aanpassingen nodig
zijn, bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van nieuwe hubs
waar modaliteiten samenkomen. Investeringen op de
lange termijn zijn soms lastig te rijmen met de snelle
technologische veranderingen. Toekomstscenario’s
bieden handvatten om hier zicht op te krijgen.
Investeringen op de lange termijn zijn soms lastig te rijmen met de snelle technologische veranderingen. Toekomstscenario’s bieden handvatten om hier zicht op te krijgen.
38 39
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
Bijdragen aan de ambities van het programmaSmart Mobility: business as usual
We passen de processen van beleids- en beheercycli
voor fysieke en digitale infrastructuur aan om in te
kunnen spelen op Smart Mobility-ontwikkelingen.
Ook bij de uitvoering van projecten worden de
mogelijkheden van Smart Mobility-toepassingen
geïntegreerd.
Goed bereikbare en aantrekkelijke steden
Door het koppelen van data, voertuigtechnologie en
de wegkant(systemen) wordt communicatie en het
uitwisselen en afstemmen van gegevens mogelijk.
Door het versturen van de juiste informatie en het
gebruik van interactieve VRI’s, die zich aan de situatie
aanpassen, verbetert de doorstroming.
Een verkeersveilige regio
Interactieve VRI’s en wegkantsystemen zorgen voor
een verbeterde doorstroming en controle van onveilige
situaties. Door de infrastructuur zo in te richten dat
gebruikers de juiste informatie ontvangen, kunnen
potentieel gevaarlijke situaties voorkomen worden.
routekaart fysieke en digitale infrastructuur
2018
Aanhaken op en gebruik maken van:WOW (Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders) / DI020 (project van Amsterdam) / PPA / Dutch Smart Roads / Smart Grids-programma Amsterdam Smart City / Regionale visie op datacenters van Amsterdam Economic Board
2019
2020
2021
Inventariseren van het netwerk (d.m.v. stakeholderanalyse) en de lopende projecten, onderzoeken en pilots binnen en buiten de MRA.
Onderzoek naar de betekenis van Smart Mobility-toepassingen voor assets en infrastructuur aan de hand van toekomstscenario’s en hierover advies uitbrengen.
Ontwikkelen van een visie en een plan van aanpak voor de fysieke & digitale infrastructuur (over o.a. IoT, connectiviteit, beacons, zicht op de regio).
Uitvoering van het plan van aanpak.
Uitrollen van verkeers-management op
MRA-niveau.
Wat hebben we bereikt?In 2022… Hebben we zicht op én bouwen we aan een toekomstbestendige fysieke & digitale infrastructuur. Dan hebben we onder andere bereikt dat: • 80% van alle verkeersregelinstallaties
(VRI’s) intelligent (iVRI’s) zijn; • er zicht is op de MRA door middel van
een ‘common operational picture’;• een groot deel van de verkeers-
scenario’s is gedigitaliseerd.
2022
40 41
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
Hoe gaan we dat doen?
We gaan leren van bestaande en nieuwe proeven
met voertuigtechnologie die in Nederland of in
spiegelregio’s in het buitenland plaatsvinden. Hiervoor
bouwen we pro-actief aan een netwerk en sluiten
we aan bij relevante overleggen. Ook het ontsluiten
van de beschikbare kennis en expertise, nu nog
voornamelijk bij de automotive fabrikanten aanwezig,
is een belangrijke voorwaarde om als regio de juiste
beslissingen te nemen. De rolverdeling tussen
overheid en marktpartijen is daarom een belangrijk
aandachtspunt. Het delen van data en technieken
kan voor marktpartijen een grote barrière zijn. In
samenwerking met de betrokkenen willen we deze
kwesties identificeren en bespreekbaar maken. Met
marktpartijen ontwikkelen we pilots op gebieden die
nu nog weinig aandacht krijgen, zoals automatisch
parkeren, waarbij we succesvolle initiatieven helpen
opschalen.
Wat gebeurt er al?
• Er vinden diverse proeven met
zelfrijdend vervoer plaats, zoals
de zelfrijdende bus van Daimler
AG en Truck Platooning. Bij Truck
Platooning zijn vrachtwagens
elektronisch gekoppeld aan de
voorste truck. Deze bepaalt de
snelheid en de route.
• De provincie Noord-Holland en de
Vervoerregio Amsterdam gaan
samen een onderzoek doen naar
zelfrijdend vervoer in de regio, als
vervolg op de impactanalyse van de
gemeente Amsterdam.
• Er zijn pilots met de zelfrijdende
bussen WEpod en Flypod.
• Er loopt een haalbaarheidsonderzoek
naar een testcentrum voor
zelfrijdende voertuigen in Flevoland
(LAB-Testcentrum).
• Verschillende onderzoeken worden
gedaan naar onder andere het
openbaar vervoer van de toekomst,
de impact van zelfrijdende auto’s, en
de inzet van in-car systemen versus
wegkantsystemen.
Voertuigtechnologie | Routekaart
Aanjagen van de toepassingIn steeds meer personenauto’s en bedrijfswagens,
maar ook in het openbaar vervoer, zijn slimme
systemen ingebouwd om gebruikers te ondersteunen.
Naast in-vehicle systemen als navigatie, zijn er ook
rijtaakondersteunende functies, zoals adaptive cruise
control. Ook groeien de mogelijkheden voor volledig
automatisch en zelfrijdend vervoer. Daarbij zijn
voertuigen steeds vaker verbonden: onderling, met
het wegdek of met verkeerssystemen. De techniek
verandert snel, maar leidt niet meteen tot het gebruik
ervan. Naar verwachting zal het verkeer de komende
jaren een mengeling van nieuwe technieken en
conventionele systemen zijn.
We hebben behoefte aan inzicht in technologische
ontwikkelingen: wat komt er de komende jaren op ons
af? Welke barrières zijn er en hoe reageert de gebruiker?
Automotive fabrikanten ontwikkelen hun eigen
technieken en brengen die vervolgens op de markt. Een
goede verhouding en samenwerking tussen de overheid
en de auto-industrie is van belang om kwesties als
veiligheid en doorstroming het hoofd te bieden. Data-
uitwisseling tussen infrastructuur en voertuigen speelt
een centrale rol bij het functioneren van verschillende
technieken, waarbij eigendom van data, privacy en
cybersecurity kritische onderdelen zijn.
Voorwaarden scheppen & leren door te doenWat gaan we doen?
• Met een stakeholderanalyse brengen we het netwerk
in kaart. We inventariseren lopende projecten,
onderzoeken en pilots binnen en buiten de MRA.
• We onderzoeken de mogelijke toepassingen van
voertuigtechnologie op gebieden als duurzaamheid,
doelgroepenvervoer, logistiek, personenvervoer en ov.
• We ontwikkelen een visie en plan van aanpak voor de
toepassing van voertuigtechnologie binnen de MRA.
• Vervolgens gaan we met deze visie aan de slag.
Wat willen we bereiken?
MRA is testbed voor voertuig-
technologie | Succesvolle tests
ten behoeve van opschaling
binnen de MRA De rolverdeling tussen overheid en marktpartijen is een belangrijk aandachtspunt. Het delen van data en technieken kan voor marktpartijen een grote barrière zijn.
42 43
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
Bijdragen aan de ambities van het programmaGoed bereikbare en aantrekkelijke steden
Oplossingen als de inzet van geautomatiseerd
vervoer en de inrichting van logistieke hubs voor
goederenvervoer gaan we ontwikkelen, testen en
opschalen. Dit zal een positieve invloed hebben op
de doorstroming en daarmee de bereikbaarheid van
steden.
Een adequaat ontsloten stedelijk woon- en
werkgebied en landelijk gebied
We verbeteren de bereikbaarheid van het stedelijk
woon- en werkgebied en het landelijk gebied door de
inzet van geautomatiseerd vervoer op trajecten waar
eerder onrendabele ov-voorzieningen waren.
Een verkeersveilige regio
De verbetering van technologie levert een positieve
bijdrage aan de verkeersveiligheid. Door intelligente
systemen kunnen auto’s zelf afremmen en kunnen
bestuurders gevaarlijke knooppunten vermijden. Dit
komt de veiligheid van de regio ten goede.
Een duurzame en schone leefomgeving
De nieuwste technieken in voertuigen zorgen voor zo
zuinig mogelijk rijgedrag en een optimale doorstroming,
waardoor de uitstoot van schadelijke stoffen zoveel
mogelijk beperkt blijft.
routekaart voertuigtechnologie
2018Aanhaken op en gebruik maken van:Landelijke werkgroep ZV / Kenniskring ZV Amsterdam / Lopende tests en pilots binnen de MRA / PPA / Bestaande pilots voor begeleiding en advisering / Kennisuitwisseling met andere regio’s en op internationaal niveau / Lopende studies naar ZV / Projecten gericht op in-car ontwikkelingen met bestuurder, zoals Talking Traffic
2019
2020
2021
Inventariseren van het netwerk (d.m.v. stakeholderanalyse) en de lopende projecten, onderzoeken en pilots binnen en buiten de MRA.
Onderzoeken van mogelijke toepassingen van voertuig-technologie op gebieden als duurzaamheid, doelgroepenvervoer, logistiek, personenvervoer en OV.
Ontwikkelen van een visie en plan van aanpak voor de toepassing van voertuigtechnologie binnen de MRA.
Uitvoering van het plan van aanpak.
Wat hebben we bereikt?In 2022…• Is de MRA een testbed voor
voertuigtechnologie.• Is er zicht op succesvolle
tests ten behoeve van opschaling binnen de MRA.2022
44 45
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
Voorwaarden scheppen & leren door te doenWat gaan we doen?
• Met een stakeholderanalyse brengen we het netwerk
in kaart. We inventariseren lopende projecten,
onderzoeken en pilots binnen en buiten de MRA.
• We doen onderzoek (via het project met I&M en
de regio’s) naar rollen en taken binnen MaaS-
concepten, het delen van data en verschillende
betalingssystemen.
• We ontwikkelen een visie en plan van aanpak voor de
toepassing van Mobility as a Service binnen de MRA.
• Vervolgens gaan we met deze visie aan de slag.
Hoe gaan we dat doen?
We brengen de lopende MaaS-trajecten in beeld en
sluiten aan bij het landelijke MaaS ontwikkelingstraject,
samen met andere regio’s en het Ministerie van
Infrastructuur en Milieu. Ook dragen we bij aan het
formuleren van onderzoeksvragen voor de twee
MaaS-pilots binnen de MRA. We volgen de uitvoering
van pilots en trekken gezamenlijk lessen die we delen
binnen de MRA. Op die manier leren we al doende.
Aangezien Mobility as a Service gepaard gaat met
ontschotting van data, modaliteiten en financiële
systemen, brengen we de betrokken partijen in contact
om gezamenlijk barrières te identificeren en over
nieuwe modellen na te denken.
Wat gebeurt er al?
• Er loopt momenteel een landelijk
project van I&M met verschillende
regio’s. De gemeente Amsterdam en
de Vervoerregio Amsterdam doen
hier aan mee.
• Uitwerking van MaaS in ov-
concessie Amstelland-Meerlanden.
• De Amsterdam Economic Board
organiseert MaaS Meetups rond
relevante MaaS-ontwikkelingen
en brengt het ‘MaaS-ecosysteem’
binnen de MRA in kaart.
Mobility as a Service | Routekaart
Aanjagen van de toepassingMobility as a Service (MaaS) betreft het aanbod van
multimodale, vraaggestuurde mobiliteitsdiensten,
waarbij op maat gemaakte reismogelijkheden via
een digitaal platform met realtime informatie aan
klanten worden aangeboden, inclusief betaling en
afhandeling van transacties. MaaS sluit aan bij de
maatschappelijke ontwikkeling van bezit naar gebruik.
Het biedt reizigers de mogelijkheid om gebruik te
maken van een vervoersmiddel dat op een bepaald
moment de voorkeur geniet, zoals een deelauto. Dit
brengt belangrijke uitdagingen en vragen met zich mee.
Zo is een gedragsverandering bij de reiziger nodig: gaat
deze daadwerkelijk anders reizen? Ook zijn er fysieke
veranderingen en aanpassingen, zoals hubs voor
vervoer en parkeerplekken. Er is behoefte aan realtime
data, nodig om de juiste keuzes te maken en vraag
en aanbod op elkaar af te stemmen. Een geïntegreerd
aanbod gaat gepaard met ontzuiling van de huidige
mobiliteit, data en het financiële systeem.
Wat willen we bereiken?
Werkende MaaS-concepten binnen de
MRA op het gebied van bijvoorbeeld
doelgroepenvervoer, reizigers in de
stedelijke en landelijke gebieden
en woon-werkverkeer
Mobility as a Service is veelbelovend, er worden veel
initiatieven ontwikkeld op dit gebied. Als programma
willen we ervoor zorgen dat deze initiatieven niet bij
ideeën en proeven blijven, maar daadwerkelijk een
plek krijgen binnen de regio. De eindgebruiker staat
hier centraal. Als blijkt dat de acceptatiegraad hoog is,
heeft een concept de meeste kans van slagen. Zowel
het vervoerssysteem als het financiële systeem zullen
cruciale veranderingen ondergaan. De vraag staat
voorop, het aanbod volgt. MaaS-concepten zijn sterk
afhankelijk van data, bijvoorbeeld voor een inter-
modale reisplanner, maar generen deze zelf ook.
Hierdoor krijgen we meer inzicht in gebruikers-
profielen en gedrag.
MaaS biedt reizigers de mogelijkheid om gebruik te maken van een vervoersmiddel dat op een bepaald moment de voorkeur geniet.
46 47
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
Bijdragen aan de ambities van het programmaGoed bereikbare en aantrekkelijke steden
Met het testen en opschalen van MaaS-concepten
wordt het gebruik van vervoer belangrijker dan het bezit.
Dit zorgt voor een vermindering van het aantal auto’s,
waardoor de drukte afneemt, wat de leefbaarheid weer
ten goede komt.
Een adequaat ontsloten stedelijk woon- en
werkgebied en landelijk gebied
MaaS-concepten bieden ook oplossingen voor het
stedelijk woon- en werkgebied en het landelijk gebied.
Zo kunnen deelauto’s of deeltaxi’s onrendabele en
inefficiënte ov-voorzieningen vervangen.
Een duurzame en schone leefomgeving
MaaS-concepten zorgen voor een ontzuiling van
modaliteiten. Een mogelijk effect kan zijn dat
autobezitters gemakkelijker voor het openbaar vervoer
kiezen op bepaalde trajecten, of de auto de deur uit
doen en kiezen voor een schoon alternatief. Deze
effecten zijn echter nog onzeker.
routekaart Mobility as a Service
2018
Aanhaken op en gebruik maken van:Taskforce MaaS van Connekt / Brede MaaS overleg van I&M / Railforum / Pilots in de MRA
2019
2020
2021
Inventariseren van het netwerk (d.m.v. stakeholderanalyse) en de lopende projecten, onderzoeken en pilots binnen en buiten de MRA.
Ontwikkelen van een visie en een plan van aanpak voor de toepassing van MaaS binnen de MRA.
Uitvoering van het plan van aanpak.
Wat hebben we bereikt?In 2022… Zijn er binnen de MRA werkende MaaS-concepten op het gebied van bijvoorbeeld doelgroepenvervoer, reizigers stedelijke en landelijke gebieden en woon-werkverkeer.
2022
Onderzoek (via pilots) naar rollen en taken binnen MaaS-concepten, het delen van data en betalingssystemen.
50 51
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
5 De inrichting van de programma-organisatie
Het ontwikkelen van Smart Mobility-oplossingen door slimme samenwerking en het delen van kennis vormt de basis voor de uitvoering van het MRA-programma Smart Mobility.
We stimuleren samenwerking tussen de overheden
binnen de MRA, het bedrijfsleven én de verschillende
kennisinstellingen om zo de toepassing van Smart
Mobility binnen de Metropoolregio Amsterdam aan
te jagen. Dit doen we door samen te leren van de
ervaringen in de praktijk én door het gezamenlijk
scheppen van de benodigde voorwaarden.
Voor de uitvoering van het programma is een
uitvoeringsorganisatie nodig. In dit hoofdstuk wordt
deze organisatie toegelicht.
5.1 Missie en visieMissie | Samenwerken voor het ontwikkelen, testen
en uitrollen van Smart Mobility-toepassingen
Het Smart Mobility-programma zorgt ervoor dat
de Metropoolregio Amsterdam voorop loopt in
het ontwikkelen, testen en succesvol uitrollen van
Smart Mobility-toepassingen. Dit gebeurt door het
benutten van kansen, het creëren van allianties tussen
overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen, leren
door te doen én door het scheppen van voorwaarden
om innovaties mogelijk te maken.
Visie | Succesvol toepassen van Smart Mobility voor
gebruikers binnen de MRA
Het gaat voorspoedig met de Metropoolregio
Amsterdam. We slagen er steeds beter in om innovaties
in mobiliteit succesvol in te zetten om de ambities
voor een economisch en sociaal sterke, duurzame
en leefbare regio te verwezenlijken én de opgaven
op het gebied van mobiliteit het hoofd te bieden. We
hebben grip op de voorwaarden die nodig zijn om
Smart Mobility-toepassingen succesvol in te zetten
voor de gebruikers van de MRA (bewoners, bedrijven
én bezoekers). Om dit te bereiken creëren we overzicht
over de technologische ontwikkelingen op het gebied
van mobiliteit en inzicht in waardevolle ervaringen
die zijn opgedaan in de praktijk. Hierdoor zijn we in
staat om barrières aan te pakken die ontstaan door
bijvoorbeeld veranderende rollen in samenwerking,
nieuwe werkwijzen voor financiering en aanbesteding
en het optreden van risico’s bij de introductie van
innovatieve oplossingen voor mobiliteit.
Gedeelde waarden | De basis voor succesvolle
samenwerking
Voor het programma hebben we een aantal gedeelde
waarden geformuleerd. Deze vormen de basis voor een
succesvolle samenwerking:
• Samenwerken en leren op basis van vertrouwen
• Verantwoordelijkheid en gelijkwaardigheid
• Flexibel en wendbaar
• Innovatief en creatief
• Professioneel met respect voor expertise.
5.2 Samen werken aan de uitvoering Met de programmaorganisatie regelen we de
uitvoering van het programma. Binnen de organisatie
delen we kennis en ervaring, stemmen we prioriteiten
en activiteiten onderling af én stimuleren we allianties
voor nieuwe initiatieven. Samen leren we welke Smart
Mobility-toepassingen werken, effectief zijn en ingezet
kunnen worden binnen de MRA. Bovendien draagt
de samenwerking binnen het programma bij aan het
efficiënter en effectiever besteden van de beschikbare
middelen en capaciteit.
De programmaorganisatie maakt inzichtelijk
wat er speelt binnen en buiten de regio, volgt de
ontwikkelingen op het gebied van Smart Mobility,
signaleert en agendeert kansen en ongewenste
ontwikkelingen, neemt initiatieven voor mogelijke
testen, pilots en projecten en stimuleert de uitrol
ervan bij bewezen effect. Hiervoor regelen we
wat er nodig is: het geven van richting aan het
programma, het inrichten van de samenwerking
binnen het programma en het verrichten van
gezamenlijke activiteiten. De structuur van de
programmaorganisatie is eenvoudig van opzet en
bestaat uit vier niveaus.
Visiegroep
De visiegroep geeft richting aan de koers van het
MRA-programma en bewaakt de ambities. Op
basis van actuele inzichten én verschuivingen in
politiek-bestuurlijke accenten kunnen deze ambities
gaandeweg worden bijgestuurd. De visiegroep
ondersteunt wanneer ontwikkelingen dreigen te
stagneren. Verder vervullen de leden van de visiegroep
ook de rol van ambassadeur voor het programma; zij
dragen het denken over Smart Mobility en de geleerde
lessen uit binnen hun eigen organisatie en netwerk.
Specifieke taken van de visiegroep zijn onder meer:
• Het geven van richting aan de koers en de ambities
van het programma.
• Het helpen wanneer processen en ontwikkelingen
dreigen te stagneren.
• Het vervullen van het ambassadeurschap voor de
inzet van Smart Mobility binnen de MRA.
• Het optreden bij evenementen en bijeenkomsten.
VISI
EGR
OEP overheid
bedrijfsleven
kennisinstellingen
maatschappelijke communities
OPD
RAC
HTG
EVER
S
overheid
bedrijfsleven
kennisinstellingen
PRO
GR
AMM
ATEA
M
programmamanager
medewerker netwerk &
communicatie
medewerker kennis & leren
programma-secretaris
trekker 1 trekker 2 trekker 3 trekker 4
MOBILITY AS A
SERVICE
VOERTUIG-TECHNOLOGIE
DATA FYSIEKE EN DIGITALE INFRA-
STRUCTUUR
WER
KGR
OEP
EN
Bestuurlijk Platform Mobiliteit
Visiegroep en opdrachtgevers geven richting aan de uitvoering van het programma.
Het Bestuurlijk Platform Mobiliteit stuurt op beleidsdoelen van de overheden en keurt de jaarplannen van het programmateam goed.
Programmateam organiseert de uitvoering van het programma.
Trekkers van de werkgroepen faciliteren de samenwerking rond specifieke thema's.
Uitvoering van activiteiten door de betrokkenMRA-partners.
RIC
HTE
NIN
RIC
HTE
NVE
RR
ICH
TEN
52 53
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
De visiegroep bestaat uit prominente bestuurders uit
de overheid, het bedrijfsleven, de kennisinstellingen en
maatschappelijk betrokken communities binnen de
MRA. De visiegroep komt circa twee keer per jaar bijeen
in richtinggevende bijeenkomsten; de visie en ambities
van de bestuurders worden hierbij benut.
De politieke bestuurders van het Bestuurlijk Platform
Mobiliteit van de MRA gaan de MRA vertegenwoordigen
in de visiegroep. De kosten van het programma worden
opgebracht door de provincies Noord-Holland en
Flevoland, de gemeente Amsterdam en de Vervoerregio
Amsterdam. Het Bestuurlijk Platform Mobiliteit is
daarmee verantwoordelijk voor het sturen van het
MRA-programma op bredere regionale beleidsdoelen,
de inzet van de financiële middelen en het goedkeuren
van de door het programmateam op te leveren
jaarplannen, inclusief de planning en begroting. Het
programmateam zal halfjaarlijks rapporteren aan het
Bestuurlijk Platform Mobiliteit van de MRA over de
voortgang van het programma.
Opdrachtgevers
De opdrachtgevers van het MRA-programma zorgen
voor de door-vertaling van de door de visiegroep
meegegeven richting (op basis van bestuurlijke
ambities) naar programma-doelen. Zo nodig kunnen de
inhoudelijke focus en het tempo van het programma
worden bijgestuurd. Binnen de groep van
opdrachtgevers worden afspraken gemaakt over de
verdeling van portefeuilles/coördinatorschap voor de
vier inhoudelijke thema’s en de verdere invulling ervan.
De opdrachtgevers vormen een sturende kracht voor de
samenwerking binnen het programma en het aanjagen
van de toepassing van Smart Mobility binnen de MRA.
Net als de visiegroep fungeren ook de opdrachtgevers
als ambassadeurs om het denken over Smart Mobility
en geleerde lessen uit te dragen binnen hun eigen
organisatie en netwerk.
De groep opdrachtgevers bestaat uit
vertegenwoordigers van zowel overheid (ambtelijk),
bedrijfsleven als kennisinstellingen binnen de MRA. De
opdrachtgevers komen ongeveer een keer per maand
bijeen.
Specifieke taken van de opdrachtgevers
zijn onder meer:
• Het doorvertalen van de door de visiegroep
meegegeven visie en ambities naar de strategie
van het programma, inclusief de inhoudelijke focus,
programmadoelen en het tempo van de uitvoering.
• Het bewaken van de voortgang, kwaliteit, creativiteit,
samenwerking en het lerend vermogen tijdens
de uitvoering van het programma. Dit door onder
meer het periodiek evalueren van de inzichten uit
monitoring.
• Het waar nodig bijstellen van het programmaplan
en/of het meegeven van accenten voor de
jaarplannen van de werkgroepen.
• Het geven van richting aan het programmateam.
• Het vaststellen van de jaarplannen van de
verschillende werkgroepen ter voorbereiding op de
besluitvorming binnen de eigen organisaties.
• Het beoordelen van het conceptbudget ter
voorbereiding op de besluitvorming binnen de eigen
organisaties, inclusief het bewaken van de realisatie
van het budget.
• Het arrangeren van benodigde financiële middelen en
capaciteit.
• Het vervullen van het ambassadeurschap voor de
inzet op Smart Mobility binnen de MRA.
• Het optreden bij evenementen en bijeenkomsten.
Programmateam
Het programmateam vormt de dagelijkse leiding en
coördineert, organiseert en bewaakt de uitvoering van
het programma. Met oog op het ‘samen leren door
te doen’ en het ‘scheppen van voorwaarden’ om de
toepassing van Smart Mobility binnen de MRA aan te
jagen, richt het programmateam zich op activiteiten
als monitoren en evalueren, signaleren, agenderen,
adviseren en initiëren. Ook geeft het programmateam
handen en voeten aan het realiseren van de ambitie om
de gebruiker centraal te stellen.
Specifieke taken van het programmateam
zijn onder meer:
• Het bewaken van de voortgang én kwaliteit van de
uitvoering van het programma.
• Op programmaniveau invulling geven aan:
- monitoring en evaluatie: het ontwikkelen en
toepassen van een systematiek om de voortgang
en impact van het programma (en van lopende
initiatieven en projecten) periodiek te meten en te
kunnen verantwoorden. Ook invulling geven aan
trendwatching op het gebied van Smart Mobility-
toepassingen maakt hier deel van uit.
- signaleren: op basis van actuele inzichten uit
bijvoorbeeld monitoring, evaluatie en trendwatching,
kunnen zaken naar voren komen die aandacht
behoeven. Denk bijvoorbeeld aan het wegnemen van
barrières door het scheppen van voorwaarden.
- agenderen: zaken die aandacht behoeven, kunnen
worden geagendeerd bij de samenwerkende
partners binnen het programma, bijvoorbeeld via de
opdrachtgevers.
- adviseren: het programmateam kan de
samenwerkende partners binnen de MRA adviseren
bij de uitvoering van bijvoorbeeld testen, pilots
en projecten, mede met het oog op het delen van
kennis en het samen leren door te doen.
- initiëren: als zaken die aandacht behoeven (nog) niet
worden opgepakt door de samenwerkende partners
binnen de MRA, of als er zich kansen voordoen
voor opschaling, dan kan het programmateam ook
initiatieven nemen voor bijvoorbeeld testen, pilots,
projecten of onderzoeken.
De visiegroep en de opdrachtgevers vervullen de rol van ambassadeur voor Smart Mobility binnen hun eigen organisatie en netwerk.
Het programma-team geeft handen en voeten aan het realiseren van de ambitie om de gebruiker centraal te stellen.
54 55
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
• Het opstellen van een jaarplan voor generieke
programma-activiteiten, met - naast bovengenoemde
activiteiten - specifiek aandacht voor:
- netwerk & communicatie (denk aan netwerkvorming,
communicatie, aansluiting bij andere programma’s,
et cetera).
- kennis & leren (zoals het vormen van een
kenniscentrum voor het delen van kennis, het
adviseren en het leren van cases, et cetera).
• De coördinatie van vier werkgroepen, inclusief het
evalueren en bewaken van de (kwaliteit van de)
resultaten van deze groepen.
• Het opstellen van het conceptbudget en het beheren
van het budget.
Het programmateam zal bestaan uit:
• Een programmamanager (24 uur per week)
• Een programmasecretaris (16 - 20 uur per week)
• Een medewerker netwerk & communicatie (4 - 8 uur
per week)
• Een medewerker kennis & leren (4 - 8 uur per week)
• De vier voorzitters van de werkgroepen (ieder 12 - 16
uur per week)
Vier werkgroepen
Voor de uitvoering van het programma
zijn er vier werkgroepen die gericht
invulling geven aan het aanjagen van de
toepassing van Smart Mobility binnen
een specifiek programmaonderdeel. De
indeling van deze werkgroepen is echter
niet in beton gegoten en kan, afhankelijk
van wijzigingen in de ambities en focus
van het programma, worden gewijzigd.
De routekaarten uit deel 2 van dit
programmaplan dienen als richtlijn voor
de opdrachten. Iedere werkgroep maakt
hiervan een vertaling naar een jaarlijks
te updaten en vast te stellen jaarplan.
De voorzitters van de werkgroepen zijn
onderdeel van het programmateam en
verantwoordelijk voor de samenstelling
van de werkgroep en de jaarplannen.
Vooralsnog zijn de werkgroepen
gedefinieerd rondom de vier thema’s:
• Data
• Fysieke en digitale infrastructuur
• Voertuigtechnologie
• Mobility as a Service
In de werkgroepen werken deskundigen
uit verschillende organisaties die
binnen de MRA actief zijn (of willen zijn)
samen. Binnen de werkgroep kunnen
zij onderling activiteiten afstemmen,
lessen delen, aandachtspunten
signaleren, de benodigde gezamenlijke
inzet coördineren en verbindingen met
relevante andere partijen leggen.
Specifieke taken van de werkgroepen zijn
onder meer:
• Het bewaken van de voortgang én kwaliteit van de
uitvoering van het betreffende programmaonderdeel.
• Voor het betreffende programmaonderdeel bijdragen
aan:
- monitoring en evaluatie: het meten van de
voortgang en impact van initiatieven en projecten
en het invulling geven aan trendwatching voor
het specifieke aandachtsgebied. Ook het in kaart
brengen van het relevante speelveld – door een
netwerk- en stakeholderanalyse – maakt hier deel
van uit, evenals het houden van overzicht over
initiatieven binnen de MRA en daarbuiten (zowel
binnen Nederland als internationaal).
- signaleren: op basis van actuele inzichten kunnen
zaken worden gesignaleerd die aandacht behoeven,
bijvoorbeeld het wegnemen van barrières door het
scheppen van voorwaarden.
- agenderen: zaken die aandacht behoeven kunnen
door de werkgroep, via het programmateam en/
of de opdrachtgevers, worden geagendeerd bij de
samenwerkende partners binnen het programma.
- adviseren: door het bundelen van kennis kunnen de
werkgroepen de samenwerkende partners adviseren
bij de uitvoering van bijvoorbeeld testen, pilots en
projecten. Dit onder het motto van delen van kennis
en samen leren door te doen.
- initiëren: als zaken die aandacht behoeven (nog) niet
worden opgepakt door de samenwerkende partners
binnen de MRA, of als er zich kansen voordoen
voor opschaling, dan kan de werkgroep initiatieven
nemen voor bijvoorbeeld testen, pilots, projecten of
onderzoeken.
• Het opstellen van een jaarplan voor de inzet van de
werkgroep ten behoeve van het aanjagen van de
toepassing van Smart Mobility binnen de MRA, met
specifiek aandacht voor:
- ‘leren door samen te doen’ en
- ‘het scheppen van voorwaarden’.
5.3 Werkwijze voor slim samenwerkenOm op alle vier de gebieden (data, digitale en fysieke
infrastructuur, voertuigtechnologie en MaaS)
vooruitgang te boeken en meerwaarde te generen
ten opzicht van wat er nu al gebeurt, is slimme
samenwerking noodzakelijk. Vanuit één centraal
punt zorgen we voor kennisvergaring en -deling, het
opbouwen van een netwerk en stellen we kaders voor
de uitvoering van alle initiatieven op. We zorgen dat
partijen van elkaar leren in plaats van steeds opnieuw
het wiel uitvinden. Dat beperkt zich niet tot de MRA,
we kijken ook naar de (internationale) spiegelregio’s.
We inventariseren de behoefte aan kennis onder onze
partners in de vorm van studies, maar bijvoorbeeld
ook in windows of opportunity. Waar we kansen of
gaten zien, gaan we aan de slag: we brengen partijen
met elkaar in contact, zorgen dat initiatieven van de
grond komen, ondersteunen met kennis en middelen
waar nodig en helpen succesvolle pilots opschalen.
We stellen de gebruiker altijd voorop en zorgen voor
structurele monitoring en evaluatie, zodat we van elk
initiatief kunnen leren.
Wat willen we bereiken met slimme samenwerking?
We ontwikkelen werkenderwijs expertise op het gebied
van Smart Mobility. We vormen een actief netwerk
met een open verbinding naar de buitenwereld. We
creëren een overzicht van initiatieven, betrokkenen en
de ‘agenda voor de toekomst’. Waar we mogelijkheden
zien of signaleren dat er acties nodig zijn, jagen we
partijen aan of ondersteunen hen om ermee aan de
slag te gaan. We leveren gevraagd en ongevraagd
advies in projecten en aan bestuurders. We werken
samen op strategisch, tactisch en operationeel niveau
aan gemeenschappelijke doelen en volgens met elkaar
afgesproken spelregels. Hiervoor ontwikkelen we een
gezamenlijke systematiek om de gebruiker centraal
te stellen in alle initiatieven en om maximaal te leren
van eigen experimenten. We streven naar succesvolle
In de werk-groepen werken deskundigen uit verschillende organisaties die binnen de MRA actief zijn (of willen zijn) samen.
56 57
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
• Midden-Nederland• Smart Wayz (provincie
Noord-Brabant)• provincie Gelderland• Bereik (MRDH)AN
DER
E R
EGIO
'S
• Amsterdam ArenA• Port of Amsterdam• Schiphol• Floriade• Greenport Aalsmeer• Aanbieders mobiliteit• Bedrijven, technologie,
data en ICT
BED
RIJ
FSLE
VEN
• EU-subsidies• EU-richtlijnen• Landelijke richtlijnen en
wetgeving
(INTE
R)N
ATIO
NAL
E KA
DER
S
• Railforum• Taskforce Dutch Roads• Landelijk Verkeersmanagement
Beraad• Landelijk overleg Zelfrijdend• MaaS alliantie• MaaS NL• Connecting Mobility• COnnekt• Tafel Ruimte en Infra• Ovale tafel
DIV
ERSE
PLA
TFO
RM
S VO
OR
OVE
RLE
G E
N S
AMEN
WER
KIN
G
• Institute AMS• Hogeschool van
Amsterdam• TU Delft• TU Eindhoven
KEN
NIS
INST
ELLI
NG
EN
• Programma Smart Mobility• Provincie Flevoland • Provincie Noord-Holland• Overige gemeenten binnen de
MRA• Investeringsagenda Smart
Mobility• Vervoerregio Amsterdam• Gemeente Amsterdam• Amsterdam Economic Board• RWS• White Paper• Roadmap Duurzame Mobiliteit• Actieprogramma Smart Mobility
OVE
RH
EID
SPAR
TNER
S M
RA
• Programma Stedelijke Bereikbaarheid
• Programma Slimme en Duurzame Mobiliteit
• OV Toekomstbeeld• Amsterdam Smart City• Praktijk Proef Amsterdam (PPA)• Programma Amsterdam
Bereikbaar• MRA-Programma Logistiek• MRA-Programma Bereikbaarheid• MRA-Programma Elektrisch• MRA-Programma Duurzaam
AND
ERE
PRO
GR
AMM
A'S
publiek-private samenwerkingen om Smart Mobility
verder te brengen. Daarmee leren we met elkaar van de
inhoud, maar ook over de te vormen allianties en de rol
van de overheid.
Wat gaan we doen?
• We ontwikkelen één platform voor communicatie.
• We houden het overzicht over alle bestaande
projecten, programma’s, studies en pilots. Dit kan ook
via het doorlinken naar al bestaande overzichten.
• We doen aan trendwachting op de vier thema’s.
• We zoeken naar mogelijke allianties en
samenwerkingsvormen tussen marktpartijen,
kennisinstituten en overheden.
• We ontwikkelen een werkwijze voor het centraal
stellen van de gebruiker bij de toepassing van Smart
Mobility.
• We ontwikkelen één privacytoets voor alle Smart
Mobility projecten.
• We ontwikkelen een systematiek/proces voor het
monitoren en evalueren van alle projecten.
• We werken aan het opbouwen van een netwerk.
• We bouwen expertise op voor alle relevante gebieden.
• We ontwikkelen een communicatiestrategie.
• We helpen succesvolle pilots bij het opschalen.
Slim aansluiten bij en voortbouwen op wat er al is
Het MRA-programma Smart Mobility staat niet op
zichzelf. Veel partijen binnen de MRA zijn al aan de slag
gegaan met Smart Mobility. Ook zijn er programma’s
en trajecten die raakvlakken hebben met deze materie.
Bovendien zijn de ontwikkelingen op het gebied van
Smart Mobility ingebed in een internationale context.
Er zijn verschillende bestaande regionale en
landelijke overlegtafels (zoals de Ovale Tafel), diverse
samenwerkingsverbanden (zoals de MaaS Alliantie),
verschillende landelijke kennisbanken (zoals CWI, KIM,
NDW, NDOV, CROW-KpVV et cetera) en diverse lopende
programma’s en projecten. Tussen de verschillende
projecten en programma’s bestaat echter nog te weinig
samenhang. Ook ontbreekt het overzicht. Hierdoor
is er te weinig (kennis)uitwisseling en effectieve
samenwerking. Het MRA-programma Smart Mobility
richt zich daarom op het oplossen van deze hiaten. Een
bundeling en uitwisseling van kennis en middelen op
MRA-niveau kan voor versnelling en efficiëntie zorgen.
Ook zet het programma sterk in op het vormgeven van
samenwerking, en het voortbouwen op en uitwisselen
van wat er allemaal op Smart Mobility gebied gebeurt.
Het figuur hiernaast geeft een (niet uitputtend)
overzicht van het speelveld van het MRA-programma.
Door middel van netwerkvorming, strategische
communicatie en specifieke activiteiten in de vier
werkgroepen worden verbindingen binnen dit speelveld
gelegd en wordt er samengewerkt voor het aanjagen
van de toepassing van Smart Mobility binnen de MRA.
MRA-PROGRAMMASMART MOBILITY
INFRA-STRUCTUUR
MOBILITY AS A SERVICE
VOERTUIG-TECHNOLOGIE
58 59
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
6 Financiën
Nevenstaande tabel geeft een inschatting voor de benodigde inzet en het benodigd budget voor de eerste twee jaren. Inzet en budget worden jaarlijks geëvalueerd en opnieuw vastgesteld, mede op basis van de jaarplannen.
Bekostiging van de capaciteit, producten en middelenVoor de uitvoering van het MRA-programma gaan
we uit van een gedeelde verantwoordelijkheid van de
MRA-partners en daarmee een gezamenlijk draagvlak.
Voor de inzet van capaciteit rekenen we erop dat
personeelskosten worden gedekt door de MRA-partners
die de betreffende capaciteit leveren. De kosten voor
middelen en producten zullen gedragen worden door de
Vervoerregio Amsterdam, de provincies Noord-Holland
en Flevoland en de gemeente Amsterdam.
Post Urenraming 2018
Urenraming 2019 e.v.
Kostenraming 2018
Kostenraming 2019 e.v.
Personeel
Programmamanager 24 uur p/w 24 uur p/w € 125.000,00 € 125.000,00
Programmasecretaris 20 uur p/w 20 uur p/w € 26.000,00 € 26.000,00
Strategisch communicatieadviseur 8 uur p/w 8 uur p/w € 36.000,00 € 36.000,00
Medewerker Monitoring & Evaluatie 8 uur p/w 8 uur p/w € 36.000,00 € 36.000,00
Voorzitters (vier) 16 uur p/w 16 uur p/w € 81.000,00 € 81.000,00
Totaal uren personeel 76 uur p/w 76 uur p/w
Geschatte kosten incl. overhead € 304.000,00 € 304.000,00
Producten/ middelen
Bijeenkomsten en events (werkgroepen, programmadagen, congresbezoeken, deelname beurzen etc.)
€ 40.000,00 € 40.000,00
Onderzoeksgeld (twee onderzoeken per werkgroep per jaar) € 250.000,00 € 250.000,00
Aanjaaggeld € 250.000,00 € 400.000,00
Communicatietools (online samenwerkingstool, drukwerk, website, etc.)
€ 100.000,00 € 40.000,00
Reizen (een studiereis per jaar per werkgroep) € 50.000,00 € 50.000,00
Monitoring & Evaluatietool € 70.000,00 € 50.000,00
Onvoorziene kosten (10% totale begroting) € 70.000,00 € 70.000,00
Totaal producten/ middelen € 830.000,00 € 900.000,00
Totaal personeel/ producten/ middelen € 1.134.000,00 € 1.204.000,00
Begroting MRA-programma Smart Mobility
Bekostiging van projecten, testen, pilots en onderzoekDe uitvoering - en daarmee ook de bekostiging -
van projecten, testen, pilots en onderzoek gebeurt
in principe door de individuele partners binnen de
MRA. Om de toepassing van Smart Mobility aan te
kunnen jagen, voorziet het budget van het Smart
Mobility-programma onder meer in aanjaaggeld
en onderzoeksgeld; hiermee kunnen aankomende
initiatieven alvast van de grond worden getild en
opgestart.
60 61
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
Data | In 2022…• Is multimodale data realtime ontsloten en verrijkt. • Is data beschikbaar, veilig, betrouwbaar en waar
mogelijk open.
2022 Wat hebben we bereikt?
Vervoerstechnologie | In 2022…• Is de MRA een testbed voor voertuigtechnologie.• Is er zicht op succesvolle tests ten behoeve van
opschaling binnen de MRA
Fysieke & digitale infrastructuur | In 2022… Hebben we zicht op én bouwen we aan een toekomstbestendige fysieke & digitale infrastructuur. Dan hebben we onder andere bereikt dat: • 80% van alle verkeersregelinstallaties (VRI’s) intelligent (iVRI’s) zijn; • er zicht is op de MRA door middel van een ‘common operational picture’;• een groot deel van de verkeers-scenario’s is gedigitaliseerd.
Mobility as a Service | In 2022…Zijn er binnen de MRA werkende MaaS-concepten op het gebied van bijvoorbeeld doelgroepenvervoer, reizigers stedelijke en landelijke gebieden en woon-werkverkeer.
62 63
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022
MRA-programma Smart Mobility 2018 – 2022december 2017
Bestuurlijk opdrachtgever
Platform Mobiliteit van de Metropoolregio Amsterdam
Ambtelijk opdrachtnemer
Vervoerregio Amsterdam
Werkgroep
Vervoerregio Amsterdam
Provincie Noord-Holland
Provincie Flevoland
Rijkswaterstaat West-Nederland Noord
Gemeente Amsterdam
Gemeente Almere
Gemeente Haarlem
Gemeente Haarlemmermeer
Amsterdam Economic Board
Klankbordgroep
Amsterdam ArenA, Koninklijke Luchthaven Schiphol, Nederlandse Spoorwegen, ProRail, GVB,
Connexxion, TomTom, Connekt, Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions,
Taskforce Bereikbaarheid Zuidas, Programma Amsterdam Elektrisch, Transport en Logistiek
Nederland, Royal FloraHolland, Fenedex, Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum,
RDW, TU Eindhoven, Hogeschool van Amsterdam, TNO,
Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat, Rijkswaterstaat
Proces, tekst & redactie
Royal HaskoningDHV
Redactie
Vos|seo tekst & web
Vormgeving
Hollands Diep | Annelie Seegers, Laura Kalter