project ‘taalcompetenties vertaald. naar een doeltreffend curriculum taalvaardigheid voor alle...
TRANSCRIPT
Project ‘Taalcompetenties vertaald. Naar een doeltreffend curriculum taalvaardigheid voor alle leraren secundair onderwijs’
Presentatie op de studiedag SoE op koers!? Donderdag 13 november 2008
Inhoud Presentatie
• Opzet en inhoud van het project (A. De Vos)
• Taaltoets (S. Van Oosthuyze, J. De Keersmaeker)
• Curriculum (A. Decelle en H. Vanbrabant)
• Kijkwijzers (K. De Jonghe en M. Dehaes)
• Taal in stage (N. Kelly)
Opzet en inhoud van het project
• Project binnen de pool Brab_Ant
• Partners: KH Leuven (penvoerend), EHSAL, GroepT, KH Mechelen, CVO Antwerpen-Noord, TSM Mechelen
Inhoud Presentatie
• Opzet en inhoud van het project (A. De Vos)
• Taaltoets (S. Van Oosthuyze, J. De Keersmaeker)
• Curriculum (A. Decelle en H. Vanbrabant)
• Kijkwijzers (K. De Jonghe en M. Dehaes)
• Taal in stage (N. Kelly)
Waarom taalvaardigheid in kaart brengen?
• Didactisch argument Noodzakelijk om gericht aan tekorten te werken
(bijsturen, remediëren, verder bouwen)
• Maatschappelijk-pedagogisch argument Verzuchtingen en reële problemen omtrent
taalvaardigheid jongeren, i.h.b. van studenten die leerkracht willen worden
Hoe?• Gestandaardiseerde (genormeerde) toetsen: een greep uit het
ruime aanbod In het kleuteronderwijs: bv. INTAK of TAL(K)– In het lager onderwijs: bv. VLOT of SALTO– In het secundair onderwijs: bv. TAS(AN) of TIST– In het hoger onderwijs: ???
(http://www.cteno.be/downloads/publicaties/colpin_ea_2006_haalbaarheidsstudie_taaltoetsen_bijlagen.pdf)
• Niet-gestandaardiseerde toetsen– Persoonlijk werk door veel lectoren– Ook door deze projectgroep
Taaltoets binnen het ENW-project
• Enkele basisprincipes
• Enkele vragen en (door de werkgroep
genomen) opties
• Schriftelijke toets: items & werkwijze
• Schriftelijke toets: opvolging
Enkele basisprincipes• De toets moet:
– Basistaalvaardigheid in kaart brengen (schoolse) woordenschat, schrijf- en leesvaardigheid,
presentatievaardigheid
– Haalbaar zijn voor taallector Zoveel mogelijk automatiseren
– Informatief zijn voor zowel student als taallector • Taallector: wie heeft remediëring nodig? En voor welke aspecten?• Student: waar moet ik (zelfstandig of onder begeleiding) extra
aandacht aan besteden en hoe?
Diagnostische toets (en geen pass-failtoets)
Taaltoets: vragen en genomen opties
• Basis-taalvaardigheid’?
– ET’en secundair onderwijs
– Verwachting en ervaring taallectoren
• Maar: selectie van toetsonderdelen en –items
= voor een deel ‘willekeurig’ en/of bepaald door
voorhanden zijnde materiaal
Taaltoets: vragen en genomen opties
• Verbeterlast minimaliseren én duidelijk beeld van
elke student?
– Mondelinge toets: bij lector
– Schriftelijke toets: geautomatiseerd d.m.v.
QuestionMarkPerception
• Schrijfvaardigheid
• Leesvaardigheid: in aanmaak
Schriftelijke toets: items en werkwijze• Wat?
– Spelling (verschillende rubrieken) • Aaneenschrijven• Hoofdletters• Werkwoordspelling• Woordbeeld
– Woordniveau• Collocaties• Contaminatie• (inhoudelijk) moeilijker woorden (schooltaal)• Voegwoorden• Voorzetsels• Woordgeslacht
– Zinsniveau• Samentrekking
• Hoe?– voor iedereen, bij elk onderdeel: een 1ste batterij vragen– bij te lage score: een 2de batterij vragen– per onderdeel een score (op te vragen door de docent)
• Filmpje taaltoets
Schriftelijke toets: opvolging
• Voor sommige studenten: remediëring en een tweede maal de toets– Voor onderdelen onder 85%: monitoraten– Na enige tijd: tweede toets
• Onderdelen onder 85%: – meer doorgedreven diagnose door lector a.h.v. door hem opgestelde
toetsen – monitoraten
• Voor iedereen: lessen in OOD Taal• Vanuit de Dertien doelen in een dozijn• Vanuit de vele spreek- en schrijfopdrachten in andere vakken
De ‘service’
• Vragen over de meer technische (ICT-) kant:[email protected]
• Uitgebreidere informatie over ontwikkeling van en visie op taaltoetsZie Toledo-community ‘Taalcompetenties’
Inhoud Presentatie
• Opzet en inhoud van het project• Taaltoets• Curriculum• Kijkwijzers• Taal in stage
Diagnostische taaltoets
Diagnostische toets: voor alle eerstejaars AV en LO• Twee grote delen:
– Spreekvaardigheid– Spelling, zinsbouw, woordkeuze
• Op basis van de resultaten: remediëring afgestemd op de specifieke noden van de student
– Monitoraten– Portfolio: student bewaakt zijn eigen groei, specifiek
voor die punten waarop hij zwak scoorde op de diagnostische test
– Evaluatiefiches gebruiken in andere vakken– Evaluatie: portfolio + pc-toets
Leerlijn Taal
Kader: 13 doelen in een dozijn (Nederlandse taalunie)
Eerste jaar: • Taalvaardigheid van de student• Algemene taalvaardigheid: de 4 vaardigheden• Eindtermen secundair onderwijs• Van de 13 doelen: vooral de doelen die nog niet echt
leerkrachtspecifiek zijn• Voorbeelden, oefeningen, opdrachten: steeds link met
onderwijscontextTweede jaar:
• Taalvaardigheid van de leerkracht• Aandacht hebben voor de taal en het taalniveau van de leerlingen
Specifieke invulling eerste jaar
• Doelen Spreken• Doelen Lezen• Doelen Schrijven• Doelen Taalbeschouwing• Reflectie
Specifieke invulling eerste jaar
Doelen Spreken:• ‘Technische’ spreekvaardigheid
• Voorlezen
• Vertellen
• Instructie
• Een presentatie met PowerPoint geven
Specifieke invulling eerste jaar
Doelen Lezen:• Studievaardigheden, omgaan met
cursusteksten
• Wetenschappelijke teksten uit eigen
vakgebieden kunnen lezen
• Teksten selecteren geschikt voor
onderwijscontext
Specifieke invulling eerste jaar
Doelen Schrijven:
• Langere teksten over eigen vakgebied schrijven met
aandacht voor vaktaal en voor verschillende
doelpublieken (medestudenten, lectoren, leerlingen,
ouders, externen)
• E-mailverkeer (met studenten, lectoren, stagescholen,
ouders, externen)
Specifieke invulling eerste jaar
Doelen Taalbeschouwing:
• Passend register hanteren in elke situatie
• Tussentaal vermijden in lessituaties
• Eigen woordenschat uitbreiden
• Inzicht hebben in de manier waarop leerlingen
woordenschat verwerven
Specifieke invulling eerste jaar
Reflectie:
• ‘Iedere leerkracht is een taalleerkracht’
• Bewustwording
• Reflectie op eigen stagetraject:– ‘Welke doelen heb ik al onder de knie?’
– Waar moet ik nog aan werken?
– Concrete actiepunten
• Eerste jaar: implementatie vanuit het project
• Tweede jaar:• vervolgproject? • voorlopige uitwerking
Specifieke invulling tweede jaar
• Taalvaardigheid als leerkracht– Gepaste schriftelijke communicatie binnen en buiten de
onderwijsinstelling:
• E-mailverkeer met stagescholen, collega’s, ouders, externe
partners
– Gepaste mondelinge communicatie binnen en buiten de onderwijsinstelling:
• Probleemgesprekken, slechtnieuwsgesprekken met leerlingen
en ouders
• Debatteren over onderwijsgerelateerde onderwerpen
Specifieke invulling tweede jaar
• Aandacht voor taal en taalniveau van de leerlingen– Bewustwording van de struikelblokken van schooltaal
– Stimuleren van taalvaardigheid van leerlingen: taalaanbod, interactie, feedback
– Onderwijstaal afstemmen op het niveau van de leerlingen
• Specifieke aandacht voor taalzwakke leerlingen
– Lesmateriaal toegankelijk maken voor leerlingen
• Specifieke aandacht voor taalzwakke leerlingen
Inhoud Presentatie
• Opzet en inhoud van het project• Taaltoets• Curriculum• Kijkwijzers• Taal in stage
Curriculum
• Drie leerlijnenAlle professionele Bachelors
Taalcompetenties voor vakdidactische doelen
Taalcompetenties voor taaldoelen
Curriculum materiaal
• Inhoud cursus
• Integratie in ander vakken en stageKijkwijzers en evaluatiefiches
Kijkwijzers
• Strategisch handelen volgens OVUR
• 1 kijkwijzer per vaardigheid (spreken, luisteren, spreken, schrijven)
• Uitgelegd in het vak ‘Taalvaardigheid’, gebruikt in alle vakken
• Voorbeeld: spreken
Evaluatiefiche/ begeleidingsfiche
• Per opdracht1 kijkwijzer spreken, maar 6 evaluatiefiches
spreken• Uitgelegd in het vak ‘Taalvaardigheid’• Onderdelen
• Technische aspecten• Materiële voorbereiding• Inhoud• Structuur• Publieksgerichtheid
Technische aspecten
Inhoud Presentatie
• Opzet en inhoud van het project• Taaltoets• Curriculum• Kijkwijzers• Taal in stage
Taal in stage(evaluatie)
• Taal in stagebeoordelingsformulier:• Enkele voorbeelden• Gewicht van ‘taal’ in de totale evaluatie
• Taal in beoordeling• Tijdens stages, microteaching, presentatie• Objectieve verwachting en beoordeling?• Wie beoordeelt er de student (op taal?)• Aanbevelingen en uit te werken doelstellingen
Taal in stagebeoordelingsformulier:
• Praktijkvoorbeelden: hoe wordt taalvaardigheid beoordeeld bij de stagelopende student
Enkele voorbeelden
Enkele voorbeelden
Enkele voorbeelden
Enkele voorbeelden
Gewicht van taal in de totale evaluatie
Aandacht voor taal en taalgebruik tijdens stages is er, maar:
• Taalgebruik weegt echter gemiddeld slechts 1/10 door.• Wordt vermeld als 1 van de 10 te bespreken facetten
(doelstellingen of attitudes) van het lesgeven• Is nergens (ex- of impliciet) een breekpunt• Er kan beslist worden student met zwakke
taalvaardigheid nooit méér dan 14/20 op stage te geven (mentoren hiervan op de hoogte).
Taal in beoordeling
Tijdens stage, microteaching, klaspresentaties, ...
• Hoeveel belang er aan taalvaardigheid gehecht wordt tijdens klassikale oefeningen doorheen het jaar tijdens lessen ‘Taal’ is niet gemeten
• Hoeveel belang er aan (rijk) taalgebruik gehecht wordt tijdens lessen (vak-)didactiek is niet gemeten.
Objectieve verwachting en beoordeling?
• Wordt taalvaardigheid geëvalueerd als ‘abstracte’ vaardigheid (‘heeft oog voor gepaste expressie’) ...
• ... of als concrete deel-vaardigheden, gezien EN geoefend in de lessen Taal of (vak-) didactiek?
• Wordt er rekening gehouden met de vakken waar de student onderwijsbevoegdheid in verwerft?
Wie beoordeelt er de student (op taal)?
• Docent Taal?Vakdocent – vakmentor?
!! Leggen lat even hoog? Letten op zelfde elementen?? Hebben inzage in Taalportfolio van de student?
Belang differentiatie studenten/docenten
(LO, Technische vakken, Nederlands, ...)
Extra aandacht taalgericht vakonderwijs?!
Wie beoordeelt er de student (op taal)?
• Opmerking: grote taalvaardigheid gaat vaak samen met didactische vaardigheden.
• Wie slecht scoort op taal en communicatie, schoort veelal ook op andere gebieden slecht...
• Is taalvaardigheid grotendeels een attitude??
Aanbevelingen en uit te werken doelstellingen
Dertien doelen in een dozijn als gids voor een nieuw curriculum vak ‘Taal’:
• Moet echo krijgen in stagebeoordelingsformulieren:
– Waaraan wordt er gewerkt doorheen het jaar?– Welke norm wordt er gehanteerd?– Weet de student op tijd waar hij aan moet werken
en hoe?
Aanbevelingen en uit te werken doelstellingen
Rijk taalgebruik hanteren is een vaardigheid die niet enkel in het vak ‘Taal’ nagestreefd mag worden:
Rol vakdocenten!• Rol pedagogen!• Zo ook vakdocenten en pedagogen op zelfde
lijn krijgen wat beoordeling betreft.