projekt nr wnd-poig 01.01.01-00-009/09 jest współfinansowany przez unię europejską ze...
DESCRIPTION
Podsumowanie wyników ankiety Delphi oraz pozostałych badań eksperckich Dr inż. Barbara Cichy Mgr inż. Ewa Kużdżał Mgr inż. Paweł Moryc. Panel dyskusyjny: „Wstęp do scenariuszy rozwoju gospodarki odpadami nieorganicznymi w Polsce” Gliwice, 23.09.2011r. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Projekt nr WND-POIG 01.01.01-00-009/09 jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środkówEuropejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007 – 2013
Panel dyskusyjny:„Wstęp do scenariuszy rozwoju gospodarki odpadami nieorganicznymi w Polsce”
Gliwice, 23.09.2011r.
Podsumowanie wyników ankiety Delphi oraz pozostałych badań eksperckich
Dr inż. Barbara CichyMgr inż. Ewa KużdżałMgr inż. Paweł Moryc
2Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Obszar badań i wpływy
Proces foresight – opr. PBF
3Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Wytwarzane odpady nieorganiczne
Rok 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Produkcja sprzedana, mln PLN/rok w grupie: Chemikalia i wyroby chemiczne
30570 35626 38604 38604 37525 42986
Wytworzonych odpadów 0.6 w Polsce, mln Mg/rok 4,883 3,286 3,387 3,569 3,607 2,908 1,622 2,821
Fosfogips + fosfogips z popiołem i żużlem, mln Mg/r 3,977 2,597 2,654 2,836 2,839 2,143 1,051 2,177
06 05 03 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków , mln Mg/r
0,374 0,305 0,391 0,383 0,389 0,336 0,284 0,327
06 11 83 Odpadowy siarczan żelazowy, mln Mg/r
0,218 0,134 0,112 0,118 0,121 0,146 0,131 0,124
06 01 01* Kwas siarkowy i siarkawy, mln Mg/r
0,156 0,121 0,117 0,118 0,087 0,110 0,101 0,118
Odzysk odpadów 06 (ogółem), mln Mg/rok 0,669 0,562 0,508 0,503 0,788 0,670 0,517
4Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
Polityka -
ekologia
Rozszerzenie Dyrektywy IPPC- wzmocnienie roli BAT
REACH-konieczność rejestracji w systemie odpadu, który podlega odzyskowi w sposób inny niż prosty recykling
Pakiet klimatyczny- limity emisji, koszty, ograniczenia
Ocena oddziaływania technologii na środowisko- koszty i zalety
Skutki przemieszczania zanieczyszczeń pomiędzy komponentami środowiska
Interwencje gospodarcze: dopłaty/opłaty środowiskowe
Polityka rolna (nawożenie, uprawy ekologiczne, dopłaty)
Otoczenie
ekonomiczne
Kryzys światowy/cykle koniunkturalne
Dynamika popytu na produkty nieorganiczne
Ceny rynkowe/koszty- konkurencyjność
Ceny paliw i energii (gaz)
Konkurencja poza unijna
Otoczenie
społeczne
Akceptacja uciążliwości przemysłu- miejsca pracy a czystość ekologiczna najbliższej okolicy
Gospodarka odpadowa na poziomie lokalnym i samorządowym
Świadomość ekologiczna pracowników i mieszkańców
Akceptacja dla zakładów/procesów odzysku i unieszkodliwiania odpadów w pobliżu miejsca zatrudnienia
Rynek Rynek surowców mineralnych
Rynek nawozowy, podaż popyt, okresowość
Rynek bazowy chemikaliów nieorganicznych
Import/eksport technologii nieorganicznych
Powiązania międzybranżowe
5Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
Odpady jako produk
ty
Fosfogips- największy obecnie odpad nieorganiczny (tonażowo)
Słabo zbywalne produkty około sodowe
Siarczan żelazawy/odpady z produkcji bieli tytanowej
Odpadowy kwas siarkowy
Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków przemysłu chemicznego
Dynamika i zmiany struktury wagowej powyższych odpadów
Fosfogips- największy obecnie odpad nieorganiczny (tonażowo)
Technologie
Kwas fosforowy i skoncentrowane nawozy fosforowe i NPK
Soda
Biel tytanowa
Kwas siarkowy, w tym pometalurgiczny
Pozostałe technologie nieorganiczne
Badania i
rozwójBadania związane z procesami odzysku i unieszkodliwiania odpadów
Utylizacja odpadów i rekultywacja terenów
Nowoczesne techniki separacji (np. nanofiltracja, techniki membranowe)
Badania związane z komplementarnymi produktami, procesami i schematami zużycia
Biotechnologie produktów nieorganicznych
Nanotechnologie
Badania nad zwiększaniem przyswajalności składników nawozowych
Zamienniki funkcjonalne (inne związki do tych samych zastosowań)
Technologie wyspecjalizowanych produktów niskotonażowych o wysokiej wartości dodanej
Badania związane ze zmniejszeniem oddziaływania na środowisko istniejących procesów produkcyjnych
6Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Eksperci zewnętrzniZgłosiło się 101 ekspertów. Do rundy I przystąpiło 84 ekspertów.
I rundę zakończyło 72 ekspertów (co stanowiło 86% przystępujących do ankiety)Do drugiej rundy wybrano 42, z czego 38 ekspertów (90%) zakończyło ją.
7Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Eksperci wg płci
Eksperci wg wieku
Eksperci wg działalności
I runda II rundaK
40%
M60%
K32%
M68%
do 30 lat 10%
31 – 40 29%
41 – 50 14%
powyżej 50 lat
43%
bd 4%
do 30 lat 8%
31 – 40 29%
41 – 50 11%
powyżej 50 lat
50%
bd 3%
Adm. Państw.4%
Adm. Samor
z.7%
Biznes i gosp.32%
Media 1%
Nauka 47%
Org. Pozarząd.8% Adm. Samorz.
3%
Biznes i gosp.39%
Nauka 47%
Org. Pozarząd.11%
8Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
OBSZAR/Y DZIAŁAŃ EKSPERTA ZWIĄZANY/E Z TEMATEM PROJEKTU
I runda II runda
Technologia i inżynieria chemiczna
40 (56%) 26 (68%)
Technologie środowiskowe 28 (39%) 14 (37%)Pozostałe działy techniki 4 (6%) 0 (0%)Chemia 25 (35%) 17 (45%)Ekonomia i gospodarka 5 (7%) 2 (5%)Organizacja i zarządzanie w biznesie
5 (7%) 2 (5%)
Ochrona środowiska/przyrody 39 (54%) 20 (53%)Nauczanie 6 (8%) 4 (11%)Inne 11 (15%) 4 (11%)
9Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Ocena kompetencji ekspertów: samoocena i weryfikacja samooceny
10Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
11Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Ocena kompetencji ekspertów: samoocena i weryfikacja samooceny
Ocena znormowana:
X to wartość, którą należy znormalizowaćµ średniaσ odchylenie standardoweNormowano w dziedzinach ekspertów I rundy; wtedy średnia ocena w grupie normowanej =0
Dla ekspertów wybranych do II rundy:
127 -0,7520227 -0,9989599 0,5103079 0,4491153 -0,2891636 0,56299581 -0,284255658 -0,4583498 -0,1464013 -0,055253 0,913996815 1,76739054 0,5103079 1,3473459 0,65719 0,56299581 0,919650658 0,720263975 0,8118619 1,93388176 0,08098706 -0,0768431 -0,4565913 -0,449115 -2,1818708 -0,5629958 -0,284255658 -0,4583498 -0,1464013 -0,05525104 1,747006571 1,76739054 0,5103079 0,4491153 0,65719 0,56299581 0,919650658 0,720263975 -0,1464013 0,93931468 -0,7520227 -0,9989599 -1,4234904 -1,347346 0,65719 1,68898744 0,919650658 1,898877751 0,8118619 -0,055257 0,913996815 -0,0768431 0,5103079 0,4491153 -0,2891636 -0,5629958 -0,284255658 -0,4583498 0,8118619 0,93931463 -1,58503245 -1,9210767 -1,4234904 -0,449115 -0,2891636 0,56299581 -0,284255658 0,720263975 -0,1464013 -0,0552573 0,913996815 -0,0768431 1,477207 0,4491153 0,65719 0,56299581 0,919650658 -0,4583498 0,8118619 0,9393149 1,747006571 1,76739054 0,5103079 -0,449115 0,65719 0,56299581 0,919650658 0,720263975 0,8118619 0,93931464 0,08098706 -0,0768431 -1,4234904 -1,347346 1,60354361 0,56299581 -0,284255658 -0,4583498 -1,1046645 -1,0498211 0,913996815 0,84527374 0,5103079 1,3473459 -0,2891636 0,56299581 0,919650658 0,720263975 1,7701251 0,93931412 0,913996815 0,84527374 -0,4565913 -1,347346 0,65719 -0,5629958 -0,284255658 -1,63696358 -1,1046645 -2,0443914 -1,58503245 -0,9989599 -1,4234904 -1,347346 -0,2891636 -0,5629958 -1,488161973 -1,63696358 -1,1046645 -0,0552515 0,08098706 0,84527374 -0,4565913 0,4491153 0,65719 0,56299581 -0,284255658 0,720263975 0,8118619 -0,0552593 0,08098706 1,76739054 -0,4565913 0,4491153 0,65719 1,68898744 -0,284255658 -1,63696358 -0,1464013 0,93931489 0,913996815 0,84527374 1,477207 1,3473459 1,60354361 1,68898744 0,919650658 0,720263975 0,8118619 -0,0552519 0,913996815 -0,0768431 1,477207 1,3473459 -0,2891636 0,56299581 -0,284255658 -0,4583498 0,8118619 0,93931421 1,747006571 0,84527374 1,477207 1,3473459 1,60354361 1,68898744 0,919650658 0,720263975 1,7701251 0,93931470 -1,58503245 -1,9210767 -0,4565913 -0,449115 -1,2355172 -1,6889874 2,123556973 1,898877751 -0,1464013 -0,0552525 1,747006571 1,76739054 2,4441061 2,2455765 0,65719 0,56299581 2,123556973 1,898877751 1,7701251 1,93388184 0,913996815 -0,9989599 0,5103079 -0,449115 -0,2891636 -0,5629958 -0,284255658 0,720263975 -0,1464013 0,939314129 -0,7520227 -0,0768431 -1,4234904 -1,347346 0,65719 0,56299581 0,919650658 0,720263975 -0,1464013 0,93931426 0,913996815 0,84527374 0,5103079 1,3473459 0,65719 0,56299581 0,919650658 -0,4583498 0,8118619 0,93931430 0,913996815 1,76739054 1,477207 1,3473459 1,60354361 0,56299581 -0,284255658 0,720263975 1,7701251 1,93388131 1,747006571 0,84527374 1,477207 1,3473459 -1,2355172 -2,8149791 0,919650658 0,720263975 -0,1464013 -0,0552533 0,08098706 -0,0768431 1,477207 -0,449115 0,65719 -0,5629958 0,919650658 0,720263975 -1,1046645 -1,0498253 0,08098706 -0,0768431 0,5103079 -0,449115 1,60354361 0,56299581 -0,284255658 -0,4583498 -0,1464013 -1,0498280 0,08098706 -0,0768431 0,5103079 0,4491153 -0,2891636 -0,5629958 -1,488161973 -1,63696358 -0,1464013 -1,0498235 0,913996815 0,84527374 1,477207 1,3473459 0,65719 0,56299581 -1,488161973 -0,4583498 0,8118619 -0,0552554 1,747006571 1,76739054 0,5103079 2,2455765 0,65719 1,68898744 0,919650658 1,898877751 0,8118619 1,93388171 -1,58503245 -0,9989599 1,477207 0,4491153 0,65719 1,68898744 0,919650658 0,720263975 -0,1464013 -0,0552542 0,08098706 0,84527374 0,5103079 0,4491153 -0,2891636 -0,5629958 0,919650658 -0,4583498 0,8118619 -0,0552544 0,08098706 -0,0768431 0,5103079 0,4491153 -0,2891636 -0,5629958 -0,284255658 0,720263975 0,8118619 -0,05525105 0,913996815 0,84527374 0,5103079 0,4491153 -0,2891636 -1,6889874 -0,284255658 -0,4583498 1,7701251 1,93388145 -0,7520227 -0,9989599 -0,4565913 -1,347346 -0,2891636 -0,5629958 -0,284255658 -0,4583498 -1,1046645 -1,0498246 1,747006571 0,84527374 0,5103079 0,4491153 0,65719 0,56299581 -0,284255658 0,720263975 1,7701251 0,93931447 0,08098706 0,84527374 -0,4565913 -1,347346 -0,2891636 0,56299581 -0,284255658 0,720263975 -0,1464013 -0,0552577 1,747006571 1,76739054 1,477207 1,3473459 0,65719 0,56299581 2,123556973 1,898877751 1,7701251 1,933881
Śednia ocen
ekspertów 0,432 0,360 0,383 0,284 0,284 0,237 0,286 0,255 0,408 0,390
ocena znormalizowana
ocena znormalizo
wana
ocena znormalizowana
ocena znormalizowa
na
Badania społeczno-ekol - teoria
ocena znormalizowa
na
ocena znormalizowa
na
ocena znormalizow
ana
ocena znormalizowan
a
ocena znormalizowa
na
Badania i rozwój - praktyka
Badania i rozwój - teoriaId
eksperta
Technologia chemiczna -
praktyka
Technologia
chemiczna - teoria
Ekonomika - praktyka
Ekonomika - teoria
ocena znormalizowana
Ochrona i inżynieria
środowiska - praktyka
Ochrona i inżynieria
środowiska - teoria
Badania społeczno-ekol -
praktyka
127 -0,7520227 -0,9989599 0,5103079 0,4491153 -0,2891636 0,56299581 -0,284255658 -0,4583498 -0,1464013 -0,055253 0,913996815 1,76739054 0,5103079 1,3473459 0,65719 0,56299581 0,919650658 0,720263975 0,8118619 1,93388176 0,08098706 -0,0768431 -0,4565913 -0,449115 -2,1818708 -0,5629958 -0,284255658 -0,4583498 -0,1464013 -0,05525104 1,747006571 1,76739054 0,5103079 0,4491153 0,65719 0,56299581 0,919650658 0,720263975 -0,1464013 0,93931468 -0,7520227 -0,9989599 -1,4234904 -1,347346 0,65719 1,68898744 0,919650658 1,898877751 0,8118619 -0,055257 0,913996815 -0,0768431 0,5103079 0,4491153 -0,2891636 -0,5629958 -0,284255658 -0,4583498 0,8118619 0,93931463 -1,58503245 -1,9210767 -1,4234904 -0,449115 -0,2891636 0,56299581 -0,284255658 0,720263975 -0,1464013 -0,0552573 0,913996815 -0,0768431 1,477207 0,4491153 0,65719 0,56299581 0,919650658 -0,4583498 0,8118619 0,9393149 1,747006571 1,76739054 0,5103079 -0,449115 0,65719 0,56299581 0,919650658 0,720263975 0,8118619 0,93931464 0,08098706 -0,0768431 -1,4234904 -1,347346 1,60354361 0,56299581 -0,284255658 -0,4583498 -1,1046645 -1,0498211 0,913996815 0,84527374 0,5103079 1,3473459 -0,2891636 0,56299581 0,919650658 0,720263975 1,7701251 0,93931412 0,913996815 0,84527374 -0,4565913 -1,347346 0,65719 -0,5629958 -0,284255658 -1,63696358 -1,1046645 -2,0443914 -1,58503245 -0,9989599 -1,4234904 -1,347346 -0,2891636 -0,5629958 -1,488161973 -1,63696358 -1,1046645 -0,0552515 0,08098706 0,84527374 -0,4565913 0,4491153 0,65719 0,56299581 -0,284255658 0,720263975 0,8118619 -0,0552593 0,08098706 1,76739054 -0,4565913 0,4491153 0,65719 1,68898744 -0,284255658 -1,63696358 -0,1464013 0,93931489 0,913996815 0,84527374 1,477207 1,3473459 1,60354361 1,68898744 0,919650658 0,720263975 0,8118619 -0,0552519 0,913996815 -0,0768431 1,477207 1,3473459 -0,2891636 0,56299581 -0,284255658 -0,4583498 0,8118619 0,93931421 1,747006571 0,84527374 1,477207 1,3473459 1,60354361 1,68898744 0,919650658 0,720263975 1,7701251 0,93931470 -1,58503245 -1,9210767 -0,4565913 -0,449115 -1,2355172 -1,6889874 2,123556973 1,898877751 -0,1464013 -0,0552525 1,747006571 1,76739054 2,4441061 2,2455765 0,65719 0,56299581 2,123556973 1,898877751 1,7701251 1,93388184 0,913996815 -0,9989599 0,5103079 -0,449115 -0,2891636 -0,5629958 -0,284255658 0,720263975 -0,1464013 0,939314129 -0,7520227 -0,0768431 -1,4234904 -1,347346 0,65719 0,56299581 0,919650658 0,720263975 -0,1464013 0,93931426 0,913996815 0,84527374 0,5103079 1,3473459 0,65719 0,56299581 0,919650658 -0,4583498 0,8118619 0,93931430 0,913996815 1,76739054 1,477207 1,3473459 1,60354361 0,56299581 -0,284255658 0,720263975 1,7701251 1,93388131 1,747006571 0,84527374 1,477207 1,3473459 -1,2355172 -2,8149791 0,919650658 0,720263975 -0,1464013 -0,0552533 0,08098706 -0,0768431 1,477207 -0,449115 0,65719 -0,5629958 0,919650658 0,720263975 -1,1046645 -1,0498253 0,08098706 -0,0768431 0,5103079 -0,449115 1,60354361 0,56299581 -0,284255658 -0,4583498 -0,1464013 -1,0498280 0,08098706 -0,0768431 0,5103079 0,4491153 -0,2891636 -0,5629958 -1,488161973 -1,63696358 -0,1464013 -1,0498235 0,913996815 0,84527374 1,477207 1,3473459 0,65719 0,56299581 -1,488161973 -0,4583498 0,8118619 -0,0552554 1,747006571 1,76739054 0,5103079 2,2455765 0,65719 1,68898744 0,919650658 1,898877751 0,8118619 1,93388171 -1,58503245 -0,9989599 1,477207 0,4491153 0,65719 1,68898744 0,919650658 0,720263975 -0,1464013 -0,0552542 0,08098706 0,84527374 0,5103079 0,4491153 -0,2891636 -0,5629958 0,919650658 -0,4583498 0,8118619 -0,0552544 0,08098706 -0,0768431 0,5103079 0,4491153 -0,2891636 -0,5629958 -0,284255658 0,720263975 0,8118619 -0,05525105 0,913996815 0,84527374 0,5103079 0,4491153 -0,2891636 -1,6889874 -0,284255658 -0,4583498 1,7701251 1,93388145 -0,7520227 -0,9989599 -0,4565913 -1,347346 -0,2891636 -0,5629958 -0,284255658 -0,4583498 -1,1046645 -1,0498246 1,747006571 0,84527374 0,5103079 0,4491153 0,65719 0,56299581 -0,284255658 0,720263975 1,7701251 0,93931447 0,08098706 0,84527374 -0,4565913 -1,347346 -0,2891636 0,56299581 -0,284255658 0,720263975 -0,1464013 -0,0552577 1,747006571 1,76739054 1,477207 1,3473459 0,65719 0,56299581 2,123556973 1,898877751 1,7701251 1,933881
Śednia ocen
ekspertów 0,432 0,360 0,383 0,284 0,284 0,237 0,286 0,255 0,408 0,390
ocena znormalizowana
ocena znormalizo
wana
ocena znormalizowana
ocena znormalizowa
na
Badania społeczno-ekol - teoria
ocena znormalizowa
na
ocena znormalizowa
na
ocena znormalizow
ana
ocena znormalizowan
a
ocena znormalizowa
na
Badania i rozwój - praktyka
Badania i rozwój - teoriaId
eksperta
Technologia chemiczna -
praktyka
Technologia
chemiczna - teoria
Ekonomika - praktyka
Ekonomika - teoria
ocena znormalizowana
Ochrona i inżynieria
środowiska - praktyka
Ochrona i inżynieria
środowiska - teoria
Badania społeczno-ekol -
praktyka
12
Runda I – teza 3Czy zwiększenie roli BAT będzie miało negatywny wpływ na polski przemysł chemiczny?
TAK RACZEJ TAK NIE MAM ZDANIA RACZEJ NIE NIE
21% 17% 14% 31% 18%
TAK RACZEJ TAK NIE MAM ZDANIA RACZEJ NIE NIE
18% 29% 26% 24% 3%
Runda II – teza 3Czy wzmocnienie roli dokumentów referencyjnych BREF w postaci tzw. konkluzji BAT uchwalanych przez KE, a stanowiących podstawę prawną do wydania pozwolenia zintegrowanego, będzie miało negatywny wpływ na polski przemysł chemiczny?
12Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Polityka i ekologia
1313Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Runda II – teza 3zaostrzenie roli BAT spowoduje w Polsce (wybierz jedną lub więcej odpowiedzi):
do 2020 2020-2030 >2030
42% 52% 6%
Polityka i ekologia
Inwestycje modernizacyjne w zakresie aparatury i opomiarowania instalacji 21%
Zwiększenie zapotrzebowania na usługi badawcze i projektowe od polskich podmiotów gospodarczych/naukowych
21%
Zamknięcie wielu instalacji z powodu nieopłacalności 20%
Rozwój badań nad technikami i technologiami spełniającymi ostre wymagania emisyjne 18%
Zakup nowych technologii/linii technologicznych za granicą 15%
Upadłość wielu zakładów chemicznych 5%
Runda II- teza 3W jakim horyzoncie czasowym będzie widoczny wskazany wyżej przez Pana/Panią wpływ na przemysł chemiczny spowodowany zaostrzeniem dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń?
1414Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Polityka i ekologia
Runda I (teza 6), Runda II (teza 16)Który z wymienionych czynników w największym stopniu wpłynie na poprawę jakości środowiska (w kontekście gospodarki odpadami 06)?
Czynnik I runda II runda
Eliminacja lub modernizacja przestarzałych technologii
15% 59%
Podniesienie opłat środowiskowych 68 % 18%
Zaostrzenie granicznych limitów emisji i uwolnień
11% 16%
Inne, jakie? 5 % 7%
1515Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Otoczenie ekonomiczne
Runda II (teza 13)Jaki wpływ na gospodarkę kraju może mieć okresowe występowanie nadmiaru kwasu siarkowego wytwarzanego przy produkcji metali nieżelaznych. Sytuacja taka wystąpić może na przykład z powodu zmniejszenia produkcji nawozów fosforowych w Polsce.
Jaki inny? • Ja bym się cieszył !! Tańszy kwas oznacza niższe koszty produkcji koagulantów i
niektórych nawozów• Możliwe są np. scenariusze obejmujące dalsze ograniczenie produkcji kwasu siarkowego w
innych technologiach• w przyszłości będzie zapotrzebowanie na nawozy siarkowe
Czynnik II runda
Konieczność pracy instalacji w warunkach nieoptymalnych, co powoduje szybsze jej zużycie
24%
Wzrost ilości odpadów stałych 25,8%
Konieczność poszukiwania innych zewnętrznych rynków zbytu poza Europą bez względu na koszty,
45,5%
inny 4,5%
16Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Runda I (teza 6), Runda II (teza 16)Jakie problemy gospodarki odpadami nieorganicznymi przemysłu chemicznego są najbardziej uciążliwe dla lokalnych społeczności?
Otoczenie społeczne
Czynnik I runda II runda
Szkody środowiskowe 43 % 25%
Obniżenie wartości gruntu w pobliżu lokalizacji składowiska
13 % 25%
Zagrożenie dla zdrowia 32 % 19%
Transport odpadów 4 % 15%
Uciążliwość zapachowa 3 % 14%
Trudno powiedzieć 3 % 1%
Inne 1 % 1%
1717Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Runda II (teza14)Jaki poziom wzrostu kosztów wymienionych produktów Pana/Pani zdaniem są w stanie zaakceptować konsumenci ze względu na stosowanie rozwiązań proekologicznych, w tym związanych z rezygnacją z technologii wykorzystujących produkty nieorganiczne przemysłu chemicznego?
ProduktWzrost ceny o:
0% 3% 5% 10%
Produkty żywnościowe 18 47 26 9
Produkty odzieżowe 8 39 32 21
Środki czystości 10 40 45 5
Produkty kosmetyczne 8 24 42 26
Otoczenie społeczne
1818Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Runda I (teza 10) Czy uważa Pan/Pani, że zagospodarowanie całego lub większości (powyżej 50%) „świeżego" fosfogipsu powstającego w procesie wytwarzania kwasu fosforowego jest w Polsce realne?
TAK RACZEJ TAK NIE MAM ZDANIA RACZEJ NIE NIE
6% 19% 35% 28% 13%Odpady jako produkty
Runda I (teza 10) W jakim horyzoncie czasowym może nastąpić zagospodarowanie większości fosfogipsu (z procesu - nie ze składowiska) w Polsce?
do 2020 2020-2030 >2030
33% 61% 6%
1919Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Odpady jako produkty
Runda II (teza 5)W jakim horyzoncie czasowym Pana/Pani zdaniem zostanie wdrożona w Polsce chociaż jedna technologia wykorzystująca składowisko jako podstawowe źródło surowcowe?
do 2020 2020-2030 >2030
26% 40% 34%
Runda II (teza 5)Czy Pana/Pani zdaniem znane są technologie – rozwiązania techniczno-ekonomiczne, które pozwoliłyby wykorzystać obecnie istniejące składowiska odpadów nieorganicznych, np. fosfogipsu, odpadów pochromowych itd. jako źródło surowcowe zastępujące tradycyjne surowce mineralne?
TAK RACZEJ TAK NIE MAM ZDANIA RACZEJ NIE NIE
11% 29% 24% 26% 10%
20Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Runda I (teza 7), runda II ( teza 6)Czy Pana/Pani zdaniem w Polsce należy utrzymać produkcję kwasu fosforowego ekstrakcyjnego (przynajmniej do 2030r)?
Technologie
Odpowiedzi I runda II runda
TAK 22% 32%
RACZEJ TAK 22% 58%
NIE MAM ZDANIA 42% 8%
RACZEJ NIE 11% 0%
NIE 3% 2%
21Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Runda I (teza 7)Jakie względy gospodarcze decydują o podtrzymaniu produkcji kwasu fosforowego w Polsce? (można wybrać więcej niż jedną odpowiedź)
.
Rynek
Import kwasu lub nawozów uzależnia rynek nawozowy i rolny od czynników zewnętrznych 41%
Istnieje infrastruktura przemysłowa, którą trzeba wykorzystać 26%
Koszty likwidacji instalacji kwasu, utrzymania składowiska odpadów, zmiany profilu produktowego są za dużym obciążeniem dla przemysłu
17%
Produkcja jest dochodowa 9%
Inne. Jakie są inne istotne czynniki gospodarcze? 7%
22Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Runda II (teza 6)Jakie byłyby skutki zatrzymania krajowej produkcji kwasu fosforowego ekstrakcyjnego? Proszę wybrać jedną lub więcej odpowiedzi.
Rynek
Wzrosną ceny nawozów 28%
Konieczność importu kwasu 28%
Konieczność importu nawozów fosforowych i złożonych 16%
Gospodarka żywnościowa będzie zależna od zagranicznych dostaw i cen nawozów 11%
W kraju będą produkowane tylko proste nawozy fosforowe 8%
Polskie spółki nawozowe zainwestują w produkcję kwasu fosforowego za granicą, w miejscu eksploatacji fosforytów
7%
Rynek żywnościowy nie odczuje różnicy 2%
23Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Runda I (teza 15)w warunkach Polski byłoby realne wdrożenie „czystszej” technologii produkcji węglanu sodu z importowanej i drogiej sody naturalnej (trony)?
TAK RACZEJ TAK NIE MAM ZDANIA RACZEJ NIE NIE
6% 19% 46% 25% 4%
Runda II (teza 9)Czy jest możliwe w Polsce w perspektywie do 2030 roku zastąpienie dobrze prosperujących zakładów, produkujących sodę metodą Solvay’a, nisko odpadową produkcją sody z importowanej trony (sody mineralnej Na3(CO3)(HCO3)•2H2O)?
TAK RACZEJ TAK NIE MAM ZDANIA RACZEJ NIE NIE
3% 2% 29% 37% 29%
Technologie
2424Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Runda II (teza 15)Czy nawozy o przedłużonym działaniu posiadające właściwość wydłużonego czasu uwalniania składników aktywnych dla roślin, przy jednoczesnym ograniczonym ich uwalnianiu do środowiska znajdą zastosowanie w rolnictwie wielkotonażowym w perspektywie do 2030 roku?
TAK RACZEJ TAK NIE MAM ZDANIA RACZEJ NIE NIE
26% 47% 5% 16% 5%
Badania i rozwój
Runda I (teza 30)Czy w Polsce nastąpi taki rozwój biotechnologii, że w istotny sposób wpłynie na popyt na nawozy i na zmianę struktury popytu?
TAK RACZEJ TAK NIE MAM ZDANIA RACZEJ NIE NIE
15% 31% 32% 18% 4%
25Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Runda I (teza 31)Czy w przewidywanej przyszłości (do 2030 roku) technologie wytwarzania nanozwiązków nieorganicznych będą istotnym kierunkiem rozwoju technologii chemicznych w Polsce?
TAK RACZEJ TAK NIE MAM ZDANIA RACZEJ NIE NIE
15% 28% 39% 17% 1%
Badania i rozwój
Runda I (teza 12)Czy fosfor z alternatywnych źródeł - surowce biologiczne - może znaleźć istotne gospodarczo zastosowanie w Polsce (do 2030r)?
TAK RACZEJ TAK NIE MAM ZDANIA RACZEJ NIE NIE
18% 38% 32% 7% 6%
26Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Runda I (teza 31)Czy obawy o zdrowie ludzi i bezpieczeństwo środowiska związane z przenikaniem nanocząstek do żywych organizmów spowoduje ograniczenia dla rozwoju nanotechnologii?
TAK RACZEJ TAK NIE MAM ZDANIA RACZEJ NIE NIE
16% 32% 29% 13% 10%
Runda II (teza 10)Czy zidentyfikowane realne ryzyko wolnych nanocząsteczek mogących wpływać szkodliwie na środowisko i człowieka może zahamować rozwój nanotechnologii?
TAK RACZEJ TAK NIE MAM ZDANIA RACZEJ NIE NIE
5% 42% 8% 40% 5%
Badania i rozwój
27Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Polityka i ekologia
Odpady z grupy 06 stanowią niewielki udział w grupie odpadów przemysłowych. Ponad 80% masy odpadów z tej grupy to fosfogipsy o bardzo niskiej stawce opłaty za składowanie.. ……….………należy przewidywać znaczny spadek ilości składowanego fosfogipsu spowodowany zmniejszając się produkcją kwasu fosforowego i to może mieć największy wpływ na globalną ilość odpadów z grupy 06.
Uważam, że system/rozporządzenie REACH nie przyczyni się istotnie do zarządzania chemikaliami, ani odpadami jest regulacją nadmiernie zbiurokratyzowaną, kosztowną i niekorzystnie dyskryminującą europejski przemysł chemiczny w świecie.
Ciekawsze uzasadnienia ekspertów
28Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Otoczenie ekonomiczne
To co nie będzie opłacalne nie znajdzie zastosowania rynkowego. Uregulowania prawne mogą dodatkowo wpływać niekorzystnie na opłacalność np. poprzez konieczność wykonywania dodatkowych kosztownych analiz.
Działania proekologiczne przedsiębiorstw powinny być objęte precyzyjnym systemem podatkowym, pozwalającym na kompensację wyższych kosztów. Moim zdaniem ulgi podatkowe powinny być wprowadzone w każdym kierunku wykorzystania odzyskanych odpadów. Zwiększyłoby to bardzo stopień odzysku. Surowce krajowe (zazwyczaj) nie są podatne na zawirowania polityczne; pewność dostawy jest większa, poza tym uważam, że takie działania powodują zwiększenie PKB.
29Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Otoczenie społeczne
Zachęty w postaci ulg podatkowych, dotacji pozwoliłyby zakładom na działania związane z prowadzeniem badań (lub ich zlecaniem) w kierunku modernizacji technologii, poprawy jakości wytwarzanych produktów, ograniczenia ujemnego wpływu procesów na Środowisko. Nagrody, wyróżnienia poprawiają wizerunek zakładów wśród społeczeństwa. Podobnie odpowiednio prowadzone kampanie medialne wskazujące na odpowiedzialność i troskę zakładów w odniesieniu do środowiska. mieszkańców trzeba czymś przekupić np. nowe miejsca pracy, komunikacjaKonsultacje społeczne w połączeniu z działaniami kompensacyjnymi powinny przynieść pożądane efekty.
mam następujące doświadczenia: w miejscowości Przemyśl zaplanowano budowę składowiska odpadów - postępowanie prowadzone było ponad 10 lat z uwagi na protesty mieszkańców. W wyniku porozumienia społecznego, jakim było wybudowanie drogi, oświetlenia oraz kanalizacji dla mieszkańców sąsiednich terenów udało się inwestycję zrealizować
30Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Rynek
Polska posiada dobre warunki do rozwijania gospodarstw ekologicznych stosujących nawozy naturalne. Rynek europejski ekologicznej żywności rozwija się i jest to ogromna szansa zwłaszcza dla małych i średnich gospodarstw. Uważam, że ten kierunek umożliwia zmniejszenie bezrobocia i powrót do czasów, kiedy każdy kawałek ziemi był wykorzystany. Przy rosnących cenach żywności byle jakiej, możemy mieć zdrową i własną zmniejszając pogłowie zwierząt hodowlanych nie widzących nigdy trawy i słońca. Jakość surowca na ogół przekłada się i na jakość wyrobu finalnego, jak i niewysokie koszty produkcji (niepowiększane o koszt dodatkowych operacji - selekcji, oczyszczania). A to wprost odpowiada za cenę / zysk.Przyzwyczajenia technologiczne można zmienić - to rola decydentów, wynika także z ogólnego postępu [exemplum: piszę te słowa przy świetle lampy POWER LED, a lekcje odrabiałem przy lampie naftowej!]. W roztropnym wykorzystaniu odpadów należy oczywiście brać pod uwagę i dostępność i warunki lokalne.
31Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Odpady jako produkty
Jeśli dostępne są surowce o wysokiej jakości i umiarkowanej cenie, to często bardziej opłacalne jest wykorzystanie tych surowców. Konieczne są zatem zachęty do stosowania surowców odpadowych w procesach produkcyjnych.
Fosfogips o wyższej czystości powinien być wykorzystywany w budownictwie. Gorsze rodzaje fosfogipsu w budownictwie drogowym i górnictwie. Do 20% fosfogipsu można zagospodarować w przemyśle nawozowym do nowych asortymentów nawozów. Istnieje wiele technologii (działających na świecie) w których fosfogips stosowany jest jako surowiec. W Polsce nie są one stosowane ze względów ekonomicznych. Z fosfogipsu można :1. Wyprodukować siarczan amonu i kredę nawozową - niezbędne jednak są wysokie nakłady: na instalację a ponadto koszty produkcji są wyższe niż w przypadku siarczanu amonu produkowanego jako produkt uboczny przy produkcji kaprolaktamu. Aby możliwe było wdrożenie takiej produkcji potrzebne jest wsparcie Państwa w dofinansowaniu takiej produkcji. 2. Możliwa jest produkcja kwasu siarkowego i wapna palonego (proces podobny jak dawna produkcja kwasu siarkowego w Wizowie). W przypadku tej technologii koszt kwasu siarkowego będzie również wyższy niż w przypadku produkcji go z siarki płynnej. Kilka takich fabryk działa w Chinach, gdzie siarka płynna jest znacznie droższa niż w Polsce. Taka technologia pozwala praktycznie na zamknięcie bilansu siarki przy produkcji kwasu fosforowego. 3. Istnieją jeszcze inne technologie takie jak wykorzystanie fosfogipsu do produkcji kruszywa drogowego, czy do produkcji nawozów wieloskładnikowych lub wapniowo magnezowo siarkowych, jednak one nie pozwolą na zagospodarowanie całości fosfogipsu.
32Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Odpady jako produkty
Uważam, że należy podjąć wszelkie próby zagospodarowania tego odpadu (chlorku wapnia) wszędzie tam, gdzie istnieje zapotrzebowanie na wapń, czyli zarówno do nawożenia roślin jak i w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym. Ponadto, należałoby wykorzystać także zdolność chlorku wapnia do skracania czasu wiązania betonu, a także brak właściwości korozyjnych w stosunku do betonu. Warto również wykorzystać także fakt, że chlorek wapnia, wykazuje większą retencję niż chlorki metali jednowartościowych. Chlorek wapnia dłużej jest zatrzymywany w glebie niż chlorki jednowartościowych metali i nie przedostaje się do wód powierzchniowych.
33Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Technologie
W przeszłości pojawiały się różne koncepcje tzw. "bezodpadowej" produkcji sody, żadna z nich nie znalazła praktycznego zastosowania. …teoretycznie zmniejszenie ilości odpadów jest zawsze możliwe, zadaniem specjalistów jest taki dobór surowców by zmniejszyć ilość odpadów. W odniesieniu do bieli tytanowej…... Zastępując metodę siarczanową metodą chlorkową unika się powstawania odpadowego siarczanu(VI) żelaza(II) i pohydrolitycznego kwasu siarkowego. W metodzie chlorkowej stosuje się bogaty w tytan surowiec i proces ma inny przebieg (proces wysokotemperaturowy). Ale i tu są odpady - chlorki zanieczyszczeń występujących w surowcu i mamy do czynienia z emisją toksycznych gazów.
34Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Technologie
Wykorzystanie kwasu pohydrolitycznego (siarkowego) do produkcji nawozów w postaci siarczanu amonowego ma pełne uzasadnienie. Drugi kierunek, czyli wykorzystanie tego kwasu do rozkładu surowca fosforowego może być ograniczone ze względu na jakość uzyskiwanego kwasu fosforowego, zatem pierwszy sposób wykorzystania można byłoby zintensyfikować. ……..przede wszystkim modernizacje technologii już obecnych i prace badawczo-rozwojowe. …..przy produkcji bieli tytanowej wytwarzany jest produkt uboczny - siarczan żelaza(II). Znajduje on zastosowanie w przemyśle chemicznym jako związek redukujący, np. do neutralizacji roztworów cyjanków, w przemyśle cementowym służy jako reduktor chromu sześciowartościowego. Od wielu lat stosowany jest do produkcji koagulantów do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków, jak również do produkcji pigmentów żelazowych. W rolnictwie stosowany jest jako mikroelement i składnik mieszanek nawozowych. Przemysł paszowy wykorzystuje go jako składnik dodatków paszowych..
35Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Badania i rozwój
Kadra i instytucje naukowe podlegają wielorakim działaniom administracyjnym, bez jasno sprecyzowanego kierunku rozwoju. Działania te - wyglądające na przypadkowe i tylko administracyjne - nie sprzyjają nobilitacji kadry. Brak gospodarczej strategii rozwoju Polski, ani samodzielnej (polskiej) strategii badań (sposobu i kierunków) skutkują niepodejmowaniem, albo tylko przypadkowym zainteresowaniem, badań nad określonymi technologiami.
…….przeznaczenie środków na badania pozwoli na rozwój bazy naukowej, możliwości wymiany doświadczeń i wdrożenia. Resztę trzeba wypracować, co jest możliwe tylko przy pomocy dodatkowych środków finansowych.
36Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Badania i rozwój
Najlepsze nawozy to wysoko przyswajalne, ale z otoczką zapewniająca uwalnianie przez cały okres wegetacji. Sypanie nawozów tzw. częściowo rozłożone fosforyty, mielone fosforyty to marnotrawienie drogiego surowca.
W zastosowaniach rolniczych (nawozowych) fosfogips zachowuje się w sposób bardzo podobny do innych materiałów gipsowych. W przypadkach, gdy zastosowanie wymaga wysiewania gipsu na powierzchnię, fosfogips ma przewagę nad innymi rodzajami gipsu ze względu na szybsze rozpuszczanie w wodzie.
37Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Badania i rozwój
.Wprowadzenie cząstek nano-TiO2 do użytku powszechnego wymaga badań nad ich wpływem na zdrowie człowieka jak i na środowisko. Pojawiają się bowiem doniesienia o ich kancerogennym działaniu. Konieczne jest więc wprowadzenie ram prawnych, które mogą pomóc w rozwoju technologii, przy równoczesnym ograniczaniu ryzyka dla zdrowia człowieka i środowiska naturalnego związanego z wytwarzaniem i stosowaniem cząstek nano-TiO2. Potwierdzenie doniesień o szkodliwym działaniu (nanocząstek) wpłynie na poszukiwanie rozwiązań alternatywnych, ograniczenie zastosowania będzie uzależnione od stopnia uświadomienia odbiorców. Równocześnie ograniczenie produkcji będzie uzależnione od konkurencyjności metod alternatywnych, szczególnie pod względem ceny.
Nanozwiązki największe znaczenie będą miały jako surowiec do produkcji nanokompozytów polimerowych, ceramicznych i metalowych. Ostatnio stwierdzono że takie kompozyty mogą być stosowane jako implanty , a więc zastosowanie w medycynie w przemyśle sportowym, lotniczym, rozwinięta powierzchnia pozwala na zastosowanie ich jako adsorbentów gazów i do magazynowania np. wodoru. Więc potencjalne możliwości są ogromne. Konkretne zastosowania wymagają przeprowadzenia badań naukowych i aplikacyjnych.
38Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Badania i rozwój
…….. pozytywne wyniki badań mają szanse na wdrożenie również w zależności od polityki w zakresie opłat za składowanie odpadów - duży wzrost tych opłat może zmienić zupełnie spojrzenie na rentowność procesów odzysku różnych odpadów.
Niska kultura techniczna i zacofanie w edukacji ekologicznej, totalne lekceważenie obowiązującego prawa, nie mówiąc juz o dobrych obyczajach, dają efekt w postaci bezkarności, co tworzy dodatnie sprzężenie zwrotne, a do czego to prowadzi, aż strach myśleć…….
39Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
W ankiecie SWOTC wzięło udział 25 ekspertów.
Liczba wypełnionych ankiet dla każdej z technologii:
W – słabe strony (Weaknesses)
T – zagrożenia(Threats)
S – silne strony (Strengths)
O – szanse(Opportunities)
C – wyzwania (Challenges)
-Kwas fosforowy 19
Kwas siarkowy 21
Soda 17
Biel tytanowa 16
Gips z odsiarczania spalin 19
40Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Technologia kwasu fosforowego19 osób POZYTYWNE NEGATYWNE
WEWNĘTRZNE S W
ZEWNĘTRZNE O T
C
- Wieloletnie doświadczenie techn.- Ustalona marka producentów/zaufanie odbiorców;- Ustabilizowana pozycja na rynku krajowym;- Stały i przewidywalny rynek zbytu;- Własne lub tanie i dostępne zaplecze badawczo rozwojowe;
1510
10
9 7
- Konieczność składowania lub unieszkodliwiania powstającego odpadu- Brak krajowego surowca- Brak opłacalnej technologii/procesu odzysku odpadów- Szkodliwe oddziaływanie na środowisko;- Sezonowość na rynku produktu
14
1413
9 8
- Zaostrzenie prawa środow. w UE- Coraz mniej dostępnych obszarów na składowanie odpadów- Monopolizacja (ograniczenie) dostępu do zagranicznych surowców mineralnych- Wzrost kosztów środowiskowych- Zaostrzenie kryteriów emisji z instalacji (nowe BAT)
10 9
8
8 8
- Nowe, innowacyjne technologie- Dostępny krajowy potencjał badawczo-wdrożeniowy związany z technologią- Koniunktura popytu na bazowe chemikalia spowodowana zmianami na rynku produktów rynkowych- Nowe instalacje produkcyjne o niższym reżimie środowiskowym poza Europą- Wdrażanie nowych BAT
10 8
5
4 4
- Konkurencja krajów rozwijających się (Azja, Rosja, Ameryka Południowa)- Polityka gospodarcza Państwa, w tym wysokość podatków (VAT)- Koniunktura popytu na bazowe chemikalia spowodowana zmianami na rynku- Monopolizacja (ograniczenie) dostępu do zagranicznych surowców mineralnych
8653
41Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Technologia kwasu siarkowego21 osób POZYTYWNE NEGATYWNE
WEWNĘTRZNE S W
ZEWNĘTRZNE O T
C
- Wieloletnie doświadczenie techn.- Dostępność surowców na rynku lokalnym- Ustabilizowana pozycja na rynku krajowym;- Stały i przewidywalny rynek zbytu;- Proces/technologia bezodpadowa
1716
10
8 7
- Techniczne zużywanie się istniejących instalacji- Wysokie koszty dostosowania instalacji do nowych standardów emisyjnych- Szkodliwe oddziaływanie na środowisko- Brak środków na wdrażanie procesów innowacyjnych- Wysokie koszty/opłaty środowiskowe
17
12
7 6 6
- Zaostrzenie kryteriów emisji z instalacji (nowe BAT)- Zaostrzenie prawa środow. w UE- Konkurencja krajów rozwijających się (Azja, Rosja, Ameryka Południowa)- Ingerencje organów UE w gospodarkę- Nowe instalacje produkcyjne o
niższym reżimie środowiskowym poza Europą
10 9 6 6 5
- Nowe, innowacyjne technologie- Dostępny krajowy potencjał badawczo-wdrożeniowy związany z technologią- Koniunktura popytu na bazowe chemikalia spowodowana zmianami na rynku produktów rynkowych- Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa- Wdrażanie nowych BAT
1010
8
3 3
- Zaostrzenie prawa środowiskowego w UE- Zaostrzenie kryteriów emisji z instalacji (nowe BAT)- Konkurencja krajów rozwijających się (Azja, Rosja, Ameryka Południowa)- Koszt transportu surowców
4444
42Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Technologia sody17 osób POZYTYWNE NEGATYWNE
WEWNĘTRZNE S W
ZEWNĘTRZNE O T
C
- Wieloletnie doświadczenie techn.- Ustabilizowana pozycja na rynku
krajowym;- Dostępność surowców na rynku
lokalnym- Lokalizacja zakładów w pobliżu
źródeł surowcowych;- Stały i przewidywalny rynek zbytu
1412
11
8 7
- Konieczność składowania lub unieszkodliwiania powstającego odpadu- Szkodliwe oddziaływanie na środowisko- Brak opłacalnej technologii / procesu odzysku odpadów- Techniczne zużywanie się istniejących instalacji- Wysokie koszty/opłaty środowiskowe
13
11 9 7 6
- Zaostrzenie prawa środow. w UE- Coraz mniej dostępnych obszarów na
składowanie odpadów- Wzrost kosztów środowiskowych- Konkurencja krajów rozwijających się
(Azja, Rosja, Ameryka Południowa)- Nowe instalacje produkcyjne o
niższym reżimie środowiskowym poza Europą
1210 7 5 5
- Nowe, innowacyjne technologie- Dostępny krajowy potencjał
badawczo-wdrożeniowy związany z technologią
- Wdrażanie nowych BAT- Koniunktura popytu na bazowe chemikalia spowodowana zmianami na rynku produktów rynkowych- Monopolizacja (ograniczenie) dostępu do zagranicznych surowców mineralnych
9 6
5 3 3
- Nowe, innowacyjne technologie- Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa- Rozporządzenia REACH i jego skutki- Ingerencje organów UE w gospodarkę
3333
43Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Technologia bieli tytanowej16 osób POZYTYWNE NEGATYWNE
WEWNĘTRZNE S W
ZEWNĘTRZNE O T
C
- Ustabilizowana pozycja na rynku krajowym;
- Wieloletnie doświadczenie techn.- Stały i przewidywalny rynek zbytu- Rozwinięta infrastruktura krajowych
odbiorców produktu technologii- Wykształcona i stabilna kadra
13
1211 8 7
- Brak krajowego surowca- Wysokie koszty/opłaty środowiskowe- Konieczność składowania lub unieszkodliwiania powstającego odpadu- Szkodliwe oddziaływanie na środowisko- Proces/y jednostkowe technologii wymagają zmian
9 7 6 5 5
- Konkurencja krajów rozwijających się (Azja, Rosja, Ameryka Południowa)- Zaostrzenie kryteriów emisji z
instalacji (nowe BAT)- Wzrost kosztów środowiskowych- Wdrażanie nowych BAT- Nowe instalacje produkcyjne o
niższym reżimie środowiskowym poza Europą
8
7 5 4 4
- Nowe, innowacyjne technologie- Dostępny krajowy potencjał
badawczo-wdrożeniowy związany z technologią
- Wdrażanie nowych BAT- Koniunktura popytu na bazowe chemikalia spowodowana zmianami na rynku produktów rynkowych- Monopolizacja podstawowych technologii
10 6
4 3 3
- Nowe, innowacyjne technologie- Ingerencje organów UE w gospodarkę- Zaostrzenie prawa środowiskowego w UE- Nowe instalacje produkcyjne o niższym reżimie środowiskowym poza Europą
4432
44Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Gips z odsiarczania spalin19 osób POZYTYWNE NEGATYWNE
WEWNĘTRZNE S W
ZEWNĘTRZNE O T
C
- Dostępność surowców na rynku lokalnym
- Ustabilizowana pozycja produktu na rynku krajowym
- Stały i przewidywalny rynek zbytu- Proces/technologia bezodpadowa- Rozwinięta infrastruktura krajowych
odbiorców produktu technologii
10
9
8 7 6
- Wysokie koszty/opłaty środowiskowe- Jakość produktu gorsza od dostępnych na rynku- Brak środków na wdrażanie procesów innowacyjnych- Techniczne zużywanie się istniejących
instalacji- Sezonowość na rynku produktu
9 8 5 5
4
- Zaostrzenie kryteriów emisji z instalacji (nowe BAT)
- Rynek mediów energetycznych - koniunktura
- Zaostrzenie prawa środow. w UE- Coraz mniej dostępnych obszarów
na składowanie odpadów- Nowe instalacje produkcyjne o
niższym reżimie środowiskowym poza Europą
10
5 5 4 4
- Nowe, innowacyjne technologie- Dostępny krajowy potencjał
badawczo-wdrożeniowy związany z technologią
- Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa
- Wdrażanie nowych BAT- Zaostrzenie kryteriów emisji z instalacji (nowe BAT)
10 6
6 5 3
- Wzrost kosztów środowiskowych- Nowe, innowacyjne technologie- Rynek paliw i mediów energetycznych- Rozporządzenia REACH i jego skutki
5332
45Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Panel młodych ekspertów
Studenci i młodzi pracownicy naukowi Politechniki Śląskiej po wysłuchaniu prelekcji oceniali wpływ 13 czynników zewnętrznych na rozwój przemysłu chemicznego i gospodarki odpadami nieorganicznymi w Polsce.W panelu wzięło udział 41 osób w tym 8 pracowników projektu. Formularz eksperta projektu wypełniło 25 osób. Ankietę wypełniło 30 osób.
studenci44%
inżynierowie28%
mgr inż.16%
dr inż.8%
dr hab. inż.4%
46Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Wpływ wybranych czynników na przemysł i środowisko
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
67
27
0
3040
30
93
20
45
80
60 59
0
10
2793
5037
37
0
7310
0
20
3
83
3
30
0
10
07
0 3
31
13 17
0
720 17
7 1023 27
7 314
7 3
38
10
pozytywny [%] negatywny [%] brak wpływu [%] trudno powiedzieć [%]
1Rozszerzenie Dyrektywy I- (IED) wzmocnienie roli BAT
2
REACH-konieczność rejestracji w systemie odpadu, który podlega odzyskowi w sposób inny niż prosty recykling
3Pakiet klimatyczny-limity emisji, koszty, ograniczenia
4Interwencje gospodarcze: dopłaty/opłaty środowiskowe
5Nowe instalacje produkcyjne o niższym reżimie środowiskowym poza Europą,
6
Nowe regulacje prawne dotyczące odpadów, status odpadu, produktu uboczny, utrata statutu
7 Dynamika popytu na produkty nieorganiczne
8 Ceny paliw i energii (gaz)
9Społeczna odpowiedzialność biznesu (np. „Odpowiedzialność i Troska”)
10Wykorzystanie składowisk odpadów do pozyskania surowców
11 Edukacja ekologiczna społeczeństwa
12 Rozwój sektora B+R w Polsce
13Polityka eliminująca produkcję wysokoodpadowych chemikaliów - zakup za granicą Wpływ na rozwój przemysłu chemicznego
47Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Wpływ wybranych czynników na przemysł i środowisko 1Rozszerzenie Dyrektywy IPPC - wzmocnienie roli BAT
2
REACH-konieczność rejestracji w systemie odpadu, który podlega odzyskowi w sposób inny niż prosty recykling
3Pakiet klimatyczny-limity emisji, koszty, ograniczenia
4Interwencje gospodarcze: dopłaty/opłaty środowiskowe
5Nowe instalacje produkcyjne o niższym reżimie środowiskowym poza Europą,
6
Nowe regulacje prawne dotyczące odpadów, status odpadu, produktu uboczny, utrata statutu
7 Dynamika popytu na produkty nieorganiczne
8 Ceny paliw i energii (gaz)
9Społeczna odpowiedzialność biznesu (np. „Odpowiedzialność i Troska”)
10Wykorzystanie składowisk odpadów do pozyskania surowców
11 Edukacja ekologiczna społeczeństwa
12 Rozwój sektora B+R w Polsce
12
Polityka eliminująca produkcję wysokoodpadowych chemikaliów - zakup za granicą
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 12
93
8070
63
23
67
3
33
66
93 90
66
80
0
0
03
73
0
70
27
0
30
3
10
3
13
13 17
0
10
1330
24
0 10
0
0
3 717 17
3
2313
10 103
0
31
10
pozytywny [%] negatywny [%] brak wpływu [%] trudno powiedzieć [%]
Wpływ na jakość środowiska
48Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Wpływ wybranych czynników na przemysł i środowisko. 1Rozszerzenie Dyrektywy IPPC - wzmocnienie roli BAT
2
REACH-konieczność rejestracji w systemie odpadu, który podlega odzyskowi w sposób inny niż prosty recykling
3Pakiet klimatyczny-limity emisji, koszty, ograniczenia
4Interwencje gospodarcze: dopłaty/opłaty środowiskowe
5Nowe instalacje produkcyjne o niższym reżimie środowiskowym poza Europą,
6
Nowe regulacje prawne dotyczące odpadów, status odpadu, produktu uboczny, utrata statutu
7 Dynamika popytu na produkty nieorganiczne
8 Ceny paliw i energii (gaz)
9Społeczna odpowiedzialność biznesu (np. „Odpowiedzialność i Troska”)
10Wykorzystanie składowisk odpadów do pozyskania surowców
11 Edukacja ekologiczna społeczeństwa
12 Rozwój sektora B+R w Polsce
13
Polityka eliminująca produkcję wysokoodpadowych chemikaliów - zakup za granicą
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 130
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
4757 57
33
20
47
177
8373
83
24
63
0
010
0
43
3
13 37
0
3
10
0
33727
30
43
23
37
57
43
710
0
38
13
17 17
3
2313 13 13 13 11
137
38
20
pozytywny [%] negatywny [%] brak wpływu [%] trudno powiedzieć [%]
Wpływ na społeczną akceptację przemysłu
49Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Wpływ wybranych czynników na przemysł i środowisko. 1Rozszerzenie Dyrektywy IPPC - wzmocnienie roli BAT
2
REACH-konieczność rejestracji w systemie odpadu, który podlega odzyskowi w sposób inny niż prosty recykling
3Pakiet klimatyczny-limity emisji, koszty, ograniczenia
4Interwencje gospodarcze: dopłaty/opłaty środowiskowe
5Nowe instalacje produkcyjne o niższym reżimie środowiskowym poza Europą,
6
Nowe regulacje prawne dotyczące odpadów, status odpadu, produktu uboczny, utrata statutu
7 Dynamika popytu na produkty nieorganiczne
8 Ceny paliw i energii (gaz)
9Społeczna odpowiedzialność biznesu (np. „Odpowiedzialność i Troska”)
10Wykorzystanie składowisk odpadów do pozyskania surowców
11 Edukacja ekologiczna społeczeństwa
12 Rozwój sektora B+R w Polsce
13
Polityka eliminująca produkcję wysokoodpadowych chemikaliów - zakup za granicą
Wpływ na gospodarkę odpadami
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
67
90
5059
17
67
23 20
47
93
4752 50
3
0
273
50
3
53
30
0
3
00
20
10
017
7
17 77
30
7
0
40
3
7
2010 7
31
1723
17 20
47
313
45
23
pozytywny [%] negatywny [%] brak wpływu [%] trudno powiedzieć [%]
50Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Wnioski z paneliPanel dyskusyjny w Ustroniu, dnia 21.10.2010r.
1. Nie należy oczekiwać intensywnego rozwoju przemysłu chemii nieorganicznej i nawozów mineralnych w Polsce w latach 2010-2030. Wynika to z następujących przyczyn:
a) Intensywnie rozwija się produkcja nieorganiczna w krajach azjatyckich, gdzie koszty pracy i koszty środowiskowe są nieporównywalnie mniejsze (Chiny, Korea)
b) Zarysowują się ograniczenia eksportu (np. nawozy) do krajów europejskich spowodowane konkurencja krajów azjatyckich
c) Legislacja chemiczna i środowiskowa Unii Europejskiej jest bardzo restrykcyjnad) Odpady przemysłowe nieorganiczne są głównie składowane, w zbyt małym stopniu podlegają
procesom odzyskue) Przemysł chemiczny odbierany jest przez społeczeństwo przede wszystkim jako czynnik szkodliwy
dla ludzi i środowisk.2. Nie można dopuścić do całkowitej likwidacji tego przemysłu w Polsce, gdyż warunkuje on rozwój i
utrzymanie innych gałęzi przemysłu, w tym w szczególności rolnictwa, przemysłu szklarskiego itp.3. Technologie chemiczne, w tym nieorganiczne, pełnią w gospodarce bardzo pożyteczną rolę, gdyż mogą
być wykorzystane jako technologie sanitarne wykorzystujące odpady innych przemysłów . Przykładem mogą być instalacje kwasu siarkowego w przemyśle metali nieżelaznych, dzięki którym uciążliwość tego przemysłu dla środowiska jest znacznie zminimalizowana.
51Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Wnioski z paneliPanel dyskusyjny w Ustroniu, dnia 21.10.2010r.
4. Jest bardzo prawdopodobne, że w perspektywie do 2030 roku zniknie wytarzanie największego ilościowo odpadu nieorganicznego, jakim jest fosfogips powstający w technologii ekstrakcyjnego kwasu fosforowego na skutek zastąpienia importu fosforytów importem kwasu fosforowego.
5. Nie należy wiązać zbyt wielkich nadziei ze znaczącym rozwojem biotechnologii i nanaotechnologii w przemyśle nieorganicznym, zwłaszcza przed rokiem 2020. Nie należy jednak rezygnować z prowadzenia a nawet intensyfikacji badań w tych kierunkach.
6. Należy kontynuować w skali kraju dokładną identyfikację odpadów i ich losów, zwłaszcza niebezpiecznych i zwłaszcza wytwarzanych w małych i średnich przedsiębiorstwach.
7. Należy zintensyfikować utylizację i odzysk odpadów na składowiskach już zamkniętych, w tym z powodu likwidacji zakładów przemysłowych.
8. Badania przemysłowe w zakresie technologii bezodpadowych i niskoodpadowych, minimalizacji odpadów i emisji oraz zagospodarowania wytwarzanych odpadów powinny być zintensyfikowane, aby przemysł nieorganiczny i nawozowy mógł nadal funkcjonować w zgodzie z nowymi przepisami prawnymi Unii Europejskiej, które wejdą w życie w latach 2010-2020.
52Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Wnioski z paneliPanel technologiczny – Ustroń Jaszowiec, dnia 02.03.2011r.
Technologie chemiczne, w tym nieorganiczne, pełnią w gospodarce bardzo pożyteczną rolę, gdyż warunkują rozwój i utrzymanie innych gałęzi przemysłu, w tym szczególnie rolnictwa, przemysłu szklarskiego itp. a także pełnią rolę technologii sanitarnych, wykorzystując odpady z innych przemysłów. Przykładem mogą być instalacje kwasu siarkowego w przemyśle metali nieżelaznych, dzięki którym uciążliwość tego przemysłu dla środowiska jest znacząco zminimalizowana. Warto zwrócić uwagę, że chociaż składowiska odpadów nieorganicznych rodzą sprzeciw ekologów i mieszkańców okolicznych terenów, to jednak gromadzenie w jednym miejscu, w dużych ilościach, segregowanych odpadów przemysłu nieorganicznego może być rozwiązaniem optymalnym, gdyż stanowi łatwe źródło surowcowe dla innych technologii. Rezygnacja z wielu produkcji generujących odpady jest też rozwiązaniem niekorzystnym społecznie. Na przykład produkcja kwasu fosforowego, generująca największy ilościowo odpad nieorganiczny – fosfogips, jest podstawą produkcji nawozów fosforowych w Polsce. Zaniechanie własnej produkcji kwasu fosforowego spowoduje uzależnienie rynku nawozowego w Polsce od produktów spoza Unii Europejskiej i zagraża pośrednio rynkowi żywności. Biorąc pod uwagę, że większość odpadów nieorganicznych to są odpady bezpieczne, lepiej je gromadzić pracując jednocześnie nad narodową strategią ich zagospodarowania, niż wygaszać produkcje generujące odpady.
53Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Wypowiedzi z paneliPanel młodych ekspertów – Gliwice, dnia 02.06.2011r.
Przemysł chemiczny jest postrzegany społecznie tylko jako szkodliwy dla zdrowia i środowiska , a nie jako branża niezbędna dla gospodarki. Dobrze by było, gdyby przebijały się przez media rzetelne opinie podparte badaniami na tematy dotyczące technologii chemicznych i gospodarki odpadami. Najważniejsze jest aby dotrzeć do ludzi prostym językiem ale z rzetelnymi informacjami. Bardzo istotna jest edukacja.
Problemem są składowiska odpadów po zlikwidowanych zakładach chemicznych. Niestety o tym problemie ekolodzy i społeczeństwo wydają się zapominać , a zagospodarowanie takiego składowiska przez władze samorządowe jest ogromnym wyzwaniem ekonomicznym.
54Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Najciekawsze cytaty z dyskusji panelowych„…… biorąc pod uwagę, ze większość odpadów nieorganicznych to odpady bezpieczne, lepiej je gromadzić pracując jednocześnie nad narodową strategią ich zagospodarowania, niż wygaszać produkcje generujące odpady”
„…albo będziemy produkować nawozy i je mieć, albo zatrzymamy produkcję i pojawi się w Polsce problem z dostępnością nawozów…”
„…rezygnacja z wielu procesów produkcyjnych generujących odpady jest rozwiązaniem niekorzystnym także w aspekcie społecznym”
„nie mamy się czego wstydzić, posiadamy technologie kwasu siarkowego, które wyprzedzają przepisy BAT…”
Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego - foresight technologiczny
Dziękuję za uwagę
Projekt nr WND-POIG 01.01.01-00-009/09 jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środkówEuropejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007 –
2013
Panel dyskusyjny:„Wstęp do scenariuszy rozwoju gospodarki odpadami nieorganicznymi w Polsce”
Gliwice, 23.09.2011r.