Projekt

USTAWA

z dnia ........

o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów

totalitarnych 1)

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uznaje szczególne zasługi dla Polski tych wszystkich obywateli polskich, którzy walczyli o suwerenność i niepodległość Ojczyzny, nie szczędząc życia i zdrowia na polach walki zbrojnej - w formacjach Wojska Polskiego, armii sojuszniczych, a także w podziemnych organizacjach niepodległościowych, w działalności cywilnej i opozycyjnej - z narażeniem na represje.

Sejm stwierdza, że władze III Rzeszy Niemieckiej, Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i komunistyczny aparat władzy w Polsce są winne cierpień zadanych wielu obywatelom Państwa Polskiego ze względów narodowościowych, politycznych i religijnych. Spowodowały one śmierć wielu milionów, a dla wielu stały się przyczyną trwałej utraty zdrowia.

Uczestnikom walk o suwerenność i niepodległość Polski oraz ofiarom represji systemów totalitarnych należy się głęboki szacunek wszystkich rodaków oraz szczególna troska i opieka ze strony instytucji państwowych, jednostek samorządu terytorialnego i organizacji społecznych.

Dla oddania należnej czci, szacunku i sprawiedliwości wszystkim tym pokoleniom, które walczyły i działały na rzecz wolnej i suwerennej Polski w czasie I i II wojny światowej oraz w okresie sprawowania w Polsce władzy przez komunistów, przyczyniając się do odzyskania przez nasz Kraj niepodległości;

oddając hołd wszystkim tym, którzy na różnych frontach walczyli o wolną Polskę, a którzy po zakończeniu wojny, wierni swym ideałom, pozostali na obczyźnie nie mogąc powrócić do zniewolonej Ojczyzny;

oddając hołd żołnierzom polskim, którzy po zakończeniu wojny pozostali na ziemiach należących w przeszłości do Państwa Polskiego, by dalej służyć sprawie Narodu Polskiego;

1) Niniejszą ustawą zmienia się ustawę z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, ustawę z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, ustawę z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, ustawę z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawę z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego, ustawę z dnia 4 września 1998 r. o działach administracji rządowej, ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustawę z dnia 24 lipca 1999 r. o szczególnych zasadach, warunkach i trybie mianowania na wyższe stopnie wojskowe żołnierzy uczestniczących w walkach o wolność i niepodległość Polski podczas II wojny światowej i w okresie powojennym, ustawę z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych, ustawę z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, ustawę z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ustawę z dnia 3 czerwca 2005 r. o wyłączeniu bezprawności posiadania bez wymaganego pozwolenia lub rejestracji broni lub amunicji przez osoby walczące o suwerenność i niepodległość Polski, ustawę z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych, ustawę z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych.

1

uznając, że bohaterska walka zbrojna i cywilna Polaków o wolność podczas II wojny światowej miała swoją kontynuację w szerokim oporze społecznym wobec dyktatury komunistycznej, bohaterskich wystąpieniach wolnościowych w latach 1956, 1968, 1970, 1976 i 1980, szczególnie zaś w działalności opozycyjnej, mającej swe uwieńczenie w ruchu „Solidarność”, który doprowadził ostatecznie do odzyskania przez Polskę niepodległości, przyczyniając się do upadku komunizmu w Europie i na świecie;

uznając, że wyżej wymienione formy działalności były realizacją Testamentu Polski Walczącej;

uznając za symboliczne objęcie jednym aktem prawnym zaangażowanych w walkę o niepodległość Ojczyzny oraz ofiar represji systemów totalitarnych,

Sejm uchwala, co następuje:

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1. Ustawa reguluje zasady przyznawania uprawnień:1) kombatantom;

2) uczestnikom walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz ofiarom represji systemów totalitarnych , zwanymi dalej „innymi osobami uprawnionymi”

- jeżeli posiadają obywatelstwo polskie lub posiadały je w okresie prowadzenia działalności kombatanckiej, walki cywilnej, działalności opozycyjnej, bądź w okresie podlegania represjom systemów totalitarnych. 2. Uprawnienia przysługujące kombatantom i innym osobom uprawnionym obejmują:

1) uprawnienia pracownicze;2) uprawnienia emerytalne;3) pomoc socjalną i inne uprawnienia.

3. Uprawnienia nie przysługują osobie, która: 1) w okresie wojny 1939-1945 kolaborowała z hitlerowskim okupantem; 2) pełniła służbę w armii niemieckiej lub zadeklarowała odstępstwo od narodowości

polskiej, jeżeli do końca wojny nie brała udziału w walce o niepodległość Polski; 3) w latach 1939-1941 kolaborowała z radzieckimi władzami okupacyjnymi; 4) w okresie od września 1939 r. do końca 1956 r. służyła w NKWD lub jego formacjach

albo w innych organach represji ZSRR działających przeciwko Narodowi i Państwu Polskiemu;

5) w latach 1944-1956:a) była zatrudniona, pełniła służbę lub funkcję w strukturach Urzędów Bezpieczeństwa,

Służby Bezpieczeństwa i Informacji Wojskowej, a także nadzorujących je komórkach jednostek zwierzchnich związanych ze stosowaniem represji wobec osób działających na rzecz suwerenności i niepodległości Państwa Polskiego, chyba, że przedłoży dowody, że do wymienionych organów została skierowana przez organizacje niepodległościowe lub była przez te organizacje zwerbowana w celu udzielenia im pomocy,

b) była zatrudniona, pełniła służbę lub funkcję w jednostkach organizacyjnych lub na stanowiskach związanych ze stosowaniem represji wobec osób podejrzanych lub skazanych za działalność podjętą na rzecz suwerenności i niepodległości Państwa Polskiego:- w organach prokuratury i prokuraturze wojskowej,- w sądownictwie powszechnym lub wojskowym,

2

- w służbie więziennej,chyba, że przedłoży dowody, że do wymienionych służb i organów została

skierowana przez organizacje niepodległościowe lub była przez te organizacje zwerbowana w celu udzielenia im pomocy,

c) była zatrudniona, pełniła służbę lub funkcję w aparacie bezpieczeństwa publicznego poza strukturami Urzędów Bezpieczeństwa, Służby Bezpieczeństwa lub Informacji Wojskowej, jeżeli podczas i w związku z tą działalnością wykonywała zadania śledcze lub operacyjne związane bezpośrednio ze zwalczaniem organizacji oraz osób działających na rzecz suwerenności i niepodległości Państwa Polskiego,

d) była funkcjonariuszem organów bądź jednostek organizacyjnych Polskiej Partii Robotniczej lub Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, do których właściwości rzeczowej, terenowej i centralnej, należał nadzór nad instytucjami, o których mowa w lit. a i b, bądź nad zadaniami, o których mowa w lit. c;

6) uchybiła godności obywatela polskiego, wykorzystując władzę otrzymaną od instytucji stosujących represje do ciemiężenia współwięźniów;

7) uchybiła godności obywatela polskiego, donosząc władzom komunistycznym o żołnierzach podziemia, legionistach, organizacjach podziemnych, partyzanckich, a także osobom, o których mowa w art. 3, 5 i 6;

8) dopuściła się zabójstwa lub innej zbrodni wobec osób cywilnych w okresie do dnia 31 grudnia 1956 r., w związku z działalnością kombatancką, za co została skazana prawomocnym wyrokiem sądu;

9) pełniąc w latach 1944 – 1956 służbę wojskową brała udział w zwalczaniu organizacji oraz osób działających na rzecz suwerenności i niepodległości Państwa Polskiego;

10) dopuściła się zbrodni, określonych w art. 2 i 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424, Nr 83, poz. 561 i Nr 85, poz. 571);

11) była współpracownikiem organów bezpieczeństwa państwa w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425, Nr 83, poz. 561 i Nr 85, poz. 571).

Art. 2. 1. Kombatantami są osoby, które prowadziły działalność kombatancką polegającą na: 1) pełnieniu służby wojskowej w Wojsku Polskim, w polskich formacjach wojskowych

przy armiach sojuszniczych lub przy Armii Czerwonej podczas działań wojennych prowadzonych na wszystkich frontach II wojny światowej;

2) uczestniczeniu, w ramach polskich formacji i organizacji wojskowych w I wojnie światowej, w powstaniach narodowych i walkach o odzyskanie lub utrzymanie terytoriów Państwa Polskiego;

3) pełnieniu w okresie wojny 1939-1945, służby w polskich podziemnych formacjach i organizacjach, w tym w działających w ramach tych organizacji oddziałach partyzanckich, których cele nie były wymierzone w suwerenność, niepodległość i integralność terytorialną Państwa Polskiego;

4) pełnieniu w okresie wojny 1939-1945, służby wojskowej w armiach sojuszniczych, a także w innych niż polskie formacjach i organizacjach antyhitlerowskiego ruchu oporu które nie prowadziły działań przeciwko ludności polskiej i polskim podziemnym formacjom wojskowym lub organizacjom niepodległościowym;

5) pełnieniu służby w polskich podziemnych formacjach wojskowych lub organizacjach niepodległościowych na terytorium Państwa Polskiego w jego granicach sprzed dnia 1 września 1939 r. oraz w granicach powojennych w okresie od wkroczenia armii Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) do końca 1956 r., jeżeli były

3

to formacje lub organizacje stawiające sobie za cel niepodległość i suwerenność Państwa Polskiego;

6) uczestniczeniu w walkach, w ramach służby w Wojsku Polskim lub Służbie Ochrony Kolei, z oddziałami Ukraińskiej Powstańczej Armii oraz grupami Wehrwolfu;

7) uczestniczeniu w latach 1944-1945 w obronie ludności polskiej przed ukraińskimi nacjonalistami w ramach tzw. Niszczycielskich Batalionach („Istriebitielnych Batalionach") na dawnych ziemiach Państwa Polskiego w województwach: lwowskim, stanisławowskim, tarnopolskim i wołyńskim;8) zaokrętowaniu w charakterze członków załóg na statku bandery polskiej lub bandery sojuszniczej, przeznaczonym do działań wojennych w okresie wojny 1939-1945 ;9) uczestniczeniu we wrześniu 1939 r. w walkach o zachowanie suwerenności i niepodległości Państwa Polskiego w zmilitaryzowanych służbach państwowych;10) zbrojnym uczestniczeniu w walkach z oddziałami wojska i funkcjonariuszami aparatu bezpieczeństwa, w trakcie wystąpienia o wolność i suwerenność Państwa Polskiego w Poznaniu w czerwcu 1956 r., skutkującym zatrzymaniem przez organy bezpieczeństwa.

Art. 3. Uczestnikami walki cywilnej lat 1914 – 1945, zwanymi dalej „uczestnikami

walki cywilnej”, są osoby, które prowadziły działalność polegającą na:1) pełnieniu funkcji cywilnych we władzach powstań narodowych oraz w administracji

podziemnego Państwa Polskiego w okresie wojny 1939-1945;2) prowadzeniu w okresie wojny 1939-1945 zorganizowanego i profesjonalnego tajnego

nauczania dzieci i młodzieży;3) dawaniu schronienia osobom narodowości żydowskiej lub innym osobom, za których

ukrywanie w okresie wojny 1939-1945, ze względu na ich narodowość lub działalność na rzecz suwerenności i niepodległości Państwa Polskiego - groziła kara śmierci;

4) uczestniczeniu w latach 1914-1945 w walkach o polskość i wolność narodową Śląska, Wielkopolski, Ziemi Lubuskiej, Gdańska, Pomorza i Ziemi Kaszubskiej oraz Warmii i Mazur, a także innych ziem zagarniętych przez zaborców.

Art. 4. 1. Do okresów działalności kombatanckiej, o której mowa w art. 2, lub walki cywilnej, o której mowa w art. 3, zalicza się również okres przebywania:

1) w niewoli lub obozach internowanych oraz w obozach podległych Głównemu Zarządowi do Spraw Jeńców Wojennych i Internowanych (GUPWI) Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (NKWD), a od marca 1946 r. Ministerstwu Spraw Wewnętrznych (MWD) Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) i obozach podległych Wydziałowi Obozów Kontrolno-Filtracyjnych NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR, spowodowanego działalnością kombatancką, o której mowa w art. 2;

2) w hitlerowskich więzieniach, obozach koncentracyjnych i ośrodkach zagłady oraz w innych miejscach odosobnienia, w których warunki pobytu nie różniły się od warunków w obozach koncentracyjnych, a osoby tam osadzone pozostawały w dyspozycji hitlerowskich władz bezpieczeństwa, a także w więzieniach i poprawczych obozach pracy oraz poprawczych koloniach pracy podległych Głównemu Zarządowi Obozów i Kolonii Poprawczych (GUŁag) NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR, a także w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski - spowodowanego działalnością, o której mowa w art. 2 i 3.

2. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, miejsca odosobnienia, w których warunki pobytu nie różniły się od warunków w obozach koncentracyjnych, a osoby tam osadzone pozostawały w dyspozycji hitlerowskich władz

4

bezpieczeństwa, a także więzienia, poprawcze obozy pracy, poprawcze kolonie pracy i obozy NKWD lub będące pod nadzorem NKWD, w których były osadzone osoby narodowości polskiej lub obywatele polscy innych narodowości mając na uwadze rzetelne sporządzenie wykazu tych miejsc.

Art. 5. 1. Działaczami opozycji wobec dyktatury komunistycznej, zwanymi dalej „działaczami opozycji”, są:

1) osoby będące przez co najmniej 12 miesięcy aktywnymi członkami nielegalnych organizacji istniejących w okresie od dnia 31 grudnia 1956 r. do dnia 4 czerwca 1989 r., których cele zmierzały do odzyskania niepodległości, suwerenności i respektowania praw człowieka;

2) osoby, które w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 4 czerwca 1989 r. prowadziły w sposób zorganizowany, systematyczną, inną niż kombatancka, trwającą co najmniej 12 miesięcy, zagrożoną odpowiedzialnością karną, działalność na rzecz odzyskania niepodległości, suwerenności i respektowania praw człowieka.

2. Za organizacje, o których mowa w ust. 1 pkt 1, nie uznaje się organizacji niezależnego ruchu związkowego i niezależnego ruchu studenckiego w okresie od dnia 31 sierpnia 1980 r. do dnia ich rejestracji przed dniem 13 grudnia 1981 r.

3. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych organizacje istniejące w okresie od dnia 31 grudnia 1956 r. do dnia 4 czerwca 1989 r., których cele zmierzały do odzyskania niepodległości, suwerenności i respektowania praw człowieka, mając na uwadze rzetelne sporządzenie wykazu tych organizacji.

Art. 6. 1. Za ofiary represji systemów totalitarnych uznaje się: 1) osoby, które w okresie wojny 1939 – 1945 i w okresie powojennym przebywały:

a) z przyczyn politycznych, narodowościowych, religijnych i rasowych:- w hitlerowskich więzieniach, obozach koncentracyjnych i ośrodkach zagłady,- w innych miejscach odosobnienia, w których warunki pobytu nie różniły się od

warunków w obozach koncentracyjnych, a osoby tam osadzone pozostawały w dyspozycji hitlerowskich władz bezpieczeństwa,

- w innych miejscach odosobnienia, w których pobyt dzieci do lat 14 miał charakter eksterminacyjny, a osoby tam osadzone pozostawały w dyspozycji hitlerowskich władz bezpieczeństwa,

b) z przyczyn narodowościowych i rasowych w gettach,c) z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych:

- w więzieniach oraz poprawczych obozach pracy i poprawczych koloniach pracy podległych Głównemu Zarządowi Obozów i Kolonii Poprawczych (Gułag) NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR,

- na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR,d) w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Państwa Polskiego na

mocy wyroków wydanych w latach 1944-1989, na podstawie przepisów wydanych przez władze polskie, przez sądy powszechne, wojskowe i specjalne albo w latach 1944-1989 bez wyroku, jednorazowo na okres dłuższy niż 48 godzin - za działalność polityczną bądź religijną, inną niż kombatancka, związaną z walką o suwerenność, niepodległość i respektowanie praw człowieka,

e) w ośrodkach internowania na podstawie art. 42 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. Nr 29, poz. 154, z 1982 r. Nr 3, poz. 18 oraz z 1989 r. Nr 34, poz. 178) za działalność związkową lub polityczną związaną z walką o niepodległość i suwerenność;

5

2) osoby, które jako dzieci zostały odebrane rodzicom, w celu poddania eksterminacji lub w celu przymusowego wynarodowienia;3) osoby, które brały udział w latach 1956 – 1989 w zbiorowych wystąpieniach wolnościowych na rzecz odzyskania przez Państwo Polskie suwerenności, niepodległości i respektowania praw człowieka i w związku z tym, na skutek działania wojska, milicji i innych funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa, poniosły śmierć, doznały uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia na okres dłuższy niż siedem dni;4) żołnierzy zastępczej służby wojskowej, którzy w latach 1949-1959 byli przymusowo zatrudniani w kopalniach węgla, kamieniołomach oraz w zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranowych;5) żołnierzy z poboru w 1949 r., którzy byli wcieleni do ponadkontyngentowych brygad „Służba Polsce" i przymusowo zatrudnianych w kopalniach węgla i kamieniołomach;6) żołnierzy przymusowo zatrudnianych w batalionach budowlanych w latach 1949-1959;7) osoby, które w latach 1956 – 1989 brały udział w zbiorowych wystąpieniach wolnościowych na rzecz odzyskania przez Polskę suwerenności, niepodległości i respektowania praw człowieka i w związku z tym zostały zwolnione dyscyplinarnie z pracy.

2. Za ofiary represji systemów totalitarnych nie uważa się żołnierzy Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Wojsk Ochrony Pogranicza odkomenderowanych w 1956 roku do kopalń węgla bez selekcjonowania politycznego określonego kategorią zastępczej służby wojskowej oraz żołnierzy, którzy w ramach werbunku ochotniczego zawarli umowę o pracę w górnictwie węglowym.3. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych:

1) miejsca odosobnienia, w których warunki pobytu nie różniły się od warunków w obozach koncentracyjnych, a osoby tam osadzone pozostawały w dyspozycji hitlerowskich władz bezpieczeństwa;

2) miejsca odosobnienia, w których pobyt dzieci do lat 14 miał charakter eksterminacyjny, a osoby tam osadzone pozostawały w dyspozycji hitlerowskich władz bezpieczeństwa;

3) więzienia, poprawcze obozy pracy i poprawcze kolonie pracy podległe Głównemu Zarządowi Obozów i Kolonii Poprawczych NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR,mając na uwadze rzetelne sporządzenie wykazu tych miejsc.

Art. 7. Okresy prowadzenia działalności i podlegania represjom, o których mowa w art. 2 – 5, oraz art. 6 ust. 1, ustala się w miesiącach. W przypadku braku danych do ustalenia takiego okresu, przyjmuje się okres w wymiarze 1 miesiąca.

Rozdział 2

Uprawnienia pracownicze

Art. 8. 1. Okresy prowadzenia działalności i podlegania represjom, o których mowa w art. 2 - 5, oraz w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3-7 zalicza się, na wniosek kombatanta i innej osoby uprawnionej, do okresu zatrudnienia, od którego zależy przyznanie lub wysokość świadczeń przysługujących pracownikom od pracodawcy.

2. W razie zbiegu okresów prowadzenia działalności i podlegania represjom z innymi okresami, które na mocy odrębnych przepisów umożliwiają przyznanie lub wpływają na

6

wysokość świadczeń przysługujących pracownikom od pracodawcy, zaliczeniu podlega tylko jeden okres, dłuższy lub wybrany przez kombatanta lub inną osobę uprawnioną.

Art. 9. 1. Pozostającym w zatrudnieniu kombatantom i innym osobom uprawnionym zwiększa się przysługujący im urlop wypoczynkowy o 5 dni roboczych.

2. Zwiększenie to nie przysługuje, jeżeli kombatant lub inna osoba uprawniona korzysta z urlopu w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych w ciągu roku.

Art. 10. 1. Rozwiązanie stosunku pracy z kombatantem i inną osobą uprawnioną w okresie 2 lat przed osiągnięciem wieku uprawniającego do wcześniejszego przejścia na emeryturę, o którym mowa w art. 13, może nastąpić po uprzednim uzyskaniu zgody starosty.

2. Nie jest wymagana zgoda starosty w przypadku kombatantów i innych osób uprawnionych:

1) zajmujących kierownicze stanowiska obsadzane w drodze powołania;2) które spełniają warunki wymagane do uzyskania emerytury;3) z którymi zostaje rozwiązany stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Rozdział 3

Uprawnienia emerytalne

Art. 11. 1. Ofiarom represji systemów totalitarnych, które stały się niezdolne do pracy w związku z pobytem w miejscach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, przysługują świadczenia pieniężne i inne uprawnienia przewidziane w przepisach ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych i ich rodzin (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 87, z późn. zm.2)), z wyłączeniem uprawnienia określonego w art. 23b tej ustawy.

2. Uprawnienia określone w Rozdziale 3 ustawy, o której mowa w ust. 1, na zasadach określonych w tej ustawie, przysługują członkom rodzin pozostałym po osobach, o których mowa w ust. 1, pobierających w chwili śmierci rentę z tytułu niezdolności do pracy.

3. Świadczenia pieniężne i inne uprawnienia przewidziane w przepisach ustawy, o której mowa w ust. 1, na zasadach określonych w tej ustawie przysługują, również żołnierzom, którzy stali się niezdolni do pracy w związku z zatrudnieniem, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4-6.

4. Za niezdolność do pracy pozostającą w związku z pobytem w miejscach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, lub zatrudnieniem, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4-6, uważa się niezdolność do pracy będącą następstwem zranień, kontuzji bądź innych obrażeń lub chorób powstałych w związku z tym pobytem lub zatrudnieniem.

5. Związek zranień, kontuzji bądź innych obrażeń lub chorób z pobytem w miejscach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, a także związek niezdolności do pracy z takim pobytem, ustala lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub komisja lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

6. Związek zranień, kontuzji bądź innych obrażeń lub chorób z zatrudnieniem w miejscach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4-6, ustala wojskowa komisja lekarska.

2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 181, poz. 1515, z 2003 r. Nr 56, poz. 498 i Nr 210, poz. 2036, z 2004 r. Nr 121, poz. 1264, Nr 191, poz. 1954, Nr 210, poz. 2135 i Nr 281, poz. 2779, z 2005 r. Nr 10, poz. 65 oraz z 2007 r. Nr 82, poz. 559.

7

7. Stopnień niezdolności do pracy, datę jej powstania oraz związek niezdolności do pracy z zatrudnieniem w miejscach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4-6, ustala lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub komisja lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej.

8. Dokumentem potwierdzającym uprawnienia do świadczeń pieniężnych i innych uprawnień, o których mowa w ust. 1 i 3, jest legitymacja osoby represjonowanej wystawiona przez organ rentowy.

9. Legitymacja osoby represjonowanej podlega z dniem śmierci ofiary represji systemów totalitarnych anulowaniu przez organ rentowy.

10. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, tryb wydawania i anulowania legitymacji osoby represjonowanej, dokumenty wymagane do wydania legitymacji osoby represjonowanej oraz wzór legitymacji osoby represjonowanej, kierując się koniecznością zapewnienia sprawnego postępowania przy wydawaniu legitymacji osób represjonowanych.

Art. 12. Okresy prowadzenia działalności i podlegania represjom, o których mowa w art. 2 – 5 oraz w art. 6 ust. 1, zalicza się w wymiarze podwójnym do okresu, od którego zależy przyznanie emerytury lub renty, na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.3)).

Art. 13. 1. Kombatanci i inne osoby uprawnione mogą, na swój wniosek, przejść na emeryturę po osiągnięciu 55 lat przez kobietę i 60 lat przez mężczyznę, jeżeli mają okres składkowy i nieskładkowy wymagany do uzyskania emerytury.

2. Przepis stosuje się odpowiednio do osób, o których mowa w ust. 1, nabywających prawo do emerytury z innych tytułów niż zatrudnienie.

3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się do osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r.

Art. 14. 1. Kombatantom, uczestnikom walki cywilnej oraz ofiarom represji systemów totalitarnych, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 7, pobierającym emeryturę lub rentę albo uposażenie w stanie spoczynku bądź uposażenie rodzinne, przysługuje dodatek kombatancki, w wysokości 153,19 zł miesięcznie.

2. Dodatek kombatancki przysługuje również kombatantom, uczestnikom walki cywilnej oraz ofiarom represji systemów totalitarnych, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 7, którzy łącznie spełniają następujące warunki: 1) nie posiadają prawa do świadczeń rentowych lub emerytalnych ani prawa do

uposażenia w stanie spoczynku albo uposażenia rodzinnego; 2) nie osiągają dochodów z tytułu pracy, pozarolniczej działalności gospodarczej

podlegającej ubezpieczeniu społecznemu lub z tytułu rolniczej działalności podlegającej obowiązkowemu ubezpieczeniu rolników;

3) osiągnęły wiek 55 lat kobiety i 60 lat mężczyźni.3. W razie zbiegu prawa do kilku świadczeń o charakterze emerytalno-rentowym,

przysługuje tylko jeden dodatek kombatancki.4. W razie zbiegu prawa do uposażenia w stanie spoczynku albo uposażenia

rodzinnego z prawem do świadczeń o charakterze emerytalnym lub rentowym, ust. 3 stosuje się odpowiednio.

3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252, Nr 121, poz. 1264, Nr 144, poz. 1530, Nr 191, poz. 1954, Nr 210, poz. 2135 i Nr 236, poz. 2355, z 2005 r. Nr 167, poz. 1397 i Nr 169, poz. 1412 i 1421, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 208, poz. 1534 oraz z 2007 r. Nr 17, poz. 95 i Nr 82, poz. 558.

8

5. Osobie uprawnionej jednocześnie do dodatku kombatanckiego, dodatku z tytułu tajnego nauczania na podstawie odrębnych przepisów, a także dodatku z tytułu pracy przymusowej po dniu 1 września 1939 r., określonego w przepisach ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25, z późn. zm.4)), przysługuje tylko jeden z tych dodatków - wyższy lub wybrany przez zainteresowanego.

6. Kwota dodatku kombatanckiego ulega podwyższeniu przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent - od miesiąca, w którym jest przeprowadzona waloryzacja.

7. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski", co najmniej na 12 dni roboczych przed najbliższym terminem waloryzacji, należną od tego terminu kwotę dodatku kombatanckiego.

Art. 15. 1. Kombatantom, uczestnikom walki cywilnej oraz ofiarom represji systemów totalitarnych z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 7, którzy nie mają prawa do emerytury lub renty i nie posiadają niezbędnych środków utrzymania, może być przyznana w drodze wyjątku: 1) emerytura, jeżeli osiągnęli wiek: 55 lat kobieta i 60 lat mężczyzna; 2) renta z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli została stwierdzona u nich całkowita

niezdolność do pracy.2. Przepis ust. 1, stosuje się odpowiednio do członków rodzin pozostałych po

kombatantach, uczestnikach walki cywilnej oraz ofiarach represji systemów totalitarnych, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 7, jeżeli spełniają warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej.

3. Emerytury i renty, o których mowa w ust. 1 i 2, przyznaje się odpowiednio w wysokości najniższej emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej, określonej w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

4. Do emerytur i rent, o których mowa: 1) w ust. 1 - przysługuje dodatek pielęgnacyjny i dodatek kombatancki; 2) w ust. 2 - przysługuje dodatek pielęgnacyjny i dodatek dla sieroty zupełnej, na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

5. W razie śmierci osób, o których mowa w ust. 1 i 2, przysługuje zasiłek pogrzebowy.6. Świadczenia, o których mowa w ust. 1 i 2, przyznaje Prezes Zakładu Ubezpieczeń

Społecznych.

Art. 16. 1. Do ustalania wysokości świadczeń, o których mowa w art. 14 i 15, oraz w innych sprawach nieuregulowanych w ustawie, mają odpowiednio zastosowanie przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania w sprawach, o których mowa w art. 14 i 15, mając na uwadze prawidłowość postępowania przy ustalaniu prawa do dodatku kombatanckiego oraz przyznawanych w drodze wyjątku świadczeń emerytalno-rentowych.

4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 756, z 1999 r. Nr 60, poz. 636, z 2001 r. Nr 73, poz. 764, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, z 2003 r. Nr 45, poz. 391, Nr 228, poz. 2255 i Nr 229, poz. 2273, z 2004 r. Nr 91, poz. 873, Nr 146, poz. 1546 i Nr 236, poz. 2355, z 2005 r. Nr 94, poz. 788, Nr 132, poz. 1110, Nr 150, poz. 1248 i Nr 163, poz. 1362, z 2006 r. Nr 75, poz. 519, Nr 170, poz. 1217 i Nr 195, poz. 1437 oraz z 2007 r. Nr 64, poz. 427, Nr 115, poz. 791 i Nr 115, poz. 791.

9

Rozdział 4

Pomoc socjalna i inne uprawnienia

Art. 17. Kombatanci i inne osoby uprawnione, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 7, korzystają z pierwszeństwa do opieki środowiskowej w miejscu zamieszkania, w uzyskaniu miejsc w domach pomocy społecznej, w szczególności w domach przeznaczonych dla kombatantów.

Art. 18. 1. Kombatantom i innym osobom uprawnionym, znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej oraz w związku z zaistnieniem zdarzeń losowych może być przyznana pomoc pieniężna.

2. Pomoc pieniężna może być również przyznana na częściowe pokrycie kosztów zakupu wózka inwalidzkiego, sprzętu rehabilitacyjnego, przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych, dostosowanie pomieszczeń mieszkalnych do rodzaju inwalidztwa oraz opłacanie pomocy pielęgnacyjnej.

3. Pomoc pieniężną w pierwszej kolejności przyznaje się osobom, wymagającym takiej pomocy, które ukończyły siedemdziesiąt lat.

4. Pomoc pieniężna przysługuje również wdowom lub wdowcom - emerytom, rencistom lub inwalidom, pozostałym po kombatantach, uczestnikach walki cywilnej oraz ofiarach represji systemów totalitarnych.

5. Pomoc pieniężna może być przyznana, jeżeli: 1) dochód osoby samotnie gospodarującej, nie przekracza kwoty odpowiadającej 250

% kryterium dochodowego, określonego w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.1)), zwanej dalej ustawą o pomocy społecznej;

2) dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 250 % kryterium dochodowego, określonego w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej;

3) zachodzi konieczność zakupu sprzętu rehabilitacyjnego ułatwiającego życie osobie całkowicie niezdolnej do pracy i do samodzielnej egzystencji - 400% kryterium dochodowego, określonego w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej;

4) osoba pobiera rentę z tytułu inwalidztwa wojennego - 400% kryterium dochodowego, określonego w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej.

6. Pomoc pieniężna jest przyznawana w formie: 1) pomocy doraźnej - jednorazowej:a) w przypadku trudnej sytuacji materialnej, także w razie zaistnienia zdarzeń

losowych - do wysokości 200 % kryterium dochodowego, określonego w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej,

b) na częściowe pokrycie kosztów zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych ułatwiających pracę i życie - do wysokości 400% kryterium dochodowego, określonego w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej,

2) pomocy okresowej - do wysokości 150% kryterium dochodowego, określonego w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej, miesięcznie, w szczególności na:

a) zaspokojenie potrzeb bytowych i ochronę zdrowia w przypadku długotrwałej choroby powodującej wzrost kosztów utrzymania, zakupu leków, środków opatrunkowych oraz dojazdów do zakładów opieki zdrowotnej na zabiegi medyczne i rehabilitacyjne,

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 94, poz. 788, Nr 164, poz. 1366, Nr 179, poz. 1487 i Nr 180, poz. 1493, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 249, poz. 1831 i Nr 251, poz. 1844 oraz z 2007 r. Nr 35, poz. 219, Nr 36, poz. 226, Nr 48, poz. 320 i Nr 120, poz. 818.

10

b) usługi pielęgnacyjne niezbędne ze względu na wiek i stan zdrowia,c) opłacenie lektora dla ociemniałych kombatantów będących inwalidami wojennymi,

którzy wykonują pracę zawodową lub społeczną.7. Okresową pomoc pieniężną wypłaca się do czasu ustania przyczyn, które stanowiły

podstawę jej przyznania, jednak nie dłużej niż do końca terminu określonego w decyzji przyznającej tą pomoc.

Art. 19. 1. Pomoc pieniężna, o której mowa w art. 18 ust. 1 i 2, może być przyznana na wniosek kombatanta, innej osoby uprawnionej, wdowy lub wdowca - emeryta, rencisty lub inwalidy, pozostałym po kombatantach, uczestnikach walki cywilnej oraz ofiarach represji systemów totalitarnych ich przedstawiciela ustawowego lub innej osoby, za ich zgodą.

2. Wniosek o przyznanie pomocy pieniężnej składa się u kierownika ośrodka pomocy społecznej działającego z upoważnienia rady gminy, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osób, o których mowa w art. 18 ust. 1 i 4. W przypadkach osób pobierających rentę inwalidy wojennego wniosek składa się w Związku Inwalidów Wojennych RP lub Związku Ociemniałych Żołnierzy RP.

3. Wniosek powinien wskazywać cel, na który pomoc pieniężna będzie przeznaczona.4. Do wniosku dołącza się:1) kserokopię zaświadczenia o przyznaniu uprawnień kombatanckich lub

zaświadczenia o uprawnieniach wdowy lub wdowca pozostającego po kombatancie uczestniku walki cywilnej oraz ofierze represji systemów totalitarnych;

2) zgodę osoby, o której mowa w ust. 1;3) dokumenty potwierdzające sytuację rodzinną i materialną oraz stan zdrowia, a w

szczególności: 1) kserokopię orzeczenia o inwalidztwie, o niezdolności do pracy lub o

niepełnosprawności albo stopniu niepełnosprawności; 2) dowód wypłaty emerytury lub renty; 3) kserokopię nakazu płatniczego podatku rolnego oraz zaświadczenie z urzędu

gminy o ogólnej wielkości gospodarstwa rolnego w hektarach przeliczeniowych; 4) zaświadczenie o uczęszczaniu do szkoły lub szkoły wyższej oraz o

otrzymywanym stypendium; 5) zaświadczenie pracodawcy o wysokości wynagrodzenia za pracę;6) zaświadczenie powiatowego urzędu pracy o braku możliwości zatrudnienia,

wysokości pobieranego zasiłku lub o braku uprawnień do zasiłku;7) oświadczenie o wysokości dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej.

5. Kserokopie potwierdza za zgodność z oryginałem notariusz, instytucja, która wydała dokument lub przyjmujący wniosek, pracownik ośrodka pomocy społecznej lub związków, o których mowa w ust. 2.

6. Do postępowania w sprawie pomocy pieniężnej stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego(Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.2)).

Art. 20. 1. Działaczom opozycji oraz osobom, które w latach 1956 – 1989 brały udział w zbiorowych wystąpieniach wolnościowych na rzecz odzyskania przez Polskę suwerenności, niepodległości i respektowania praw człowieka i w związku z tym zostały zwolnione dyscyplinarnie z pracy przysługuje świadczenie specjalne, w wysokości 400 zł miesięcznie, jeżeli:

2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169, poz. 1387, z 2003 r. Nr 130, poz. 1188 i Nr 170, poz. 1660, z 2004 r. Nr 162, poz. 1692 oraz z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682 i Nr 181, poz. 1524.

11

1) dochód osoby samotnie gospodarującej, nie przekracza kwoty odpowiadającej 150 % kryterium dochodowego, określonego w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej; 2) dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty odpowiadającej 150 % kryterium dochodowego, określonego w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej.

2. Świadczenie specjalne jest przyznawane na wniosek osoby, o której mowa w ust. 1, jej przedstawiciela ustawowego lub innej osoby, za zgodą tej osoby składany w ośrodku pomocy społecznej właściwym ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby.

3. Do wniosku dołącza się kserokopię zaświadczenia Kierownika Urzędu, potwierdzające prowadzenie działalności opozycyjnej lub zwolnienie z pracy z przyczyn politycznych, o których mowa w art. 5 i art. 6 ust. 1 pkt 7. Przepis art. 19 ust. 5 stosuje się odpowiednio.

4. Świadczenie specjalne przyznawane jest na okres 12 miesięcy, począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek.

5. Kwota świadczenia specjalnego ulega podwyższeniu przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent - od miesiąca, w którym jest przeprowadzona waloryzacja.

6. Do postępowania w sprawie świadczenia specjalnego stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego.

Art. 21. Do spraw związanych z przyznawaniem pomocy pieniężnej, na zasadach o których mowa w art. 18 oraz świadczenia specjalnego, stosuje się odpowiednio przepisy art. 6 pkt 3, 10, 14, 16, art. 8 ust. 3 – 13, art. 10 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 12 – 13, art. 100, art. 101 ust. 2, 3, 6 i 7, art. 104, art. 105, art. 107, art. 109, art. 110 ust. 7 i 8 ustawy, z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

Art. 22. 1. Kombatantom, innym osobom uprawnionym oraz wdowom lub wdowcom - emerytom, rencistom lub inwalidom, pozostałym po kombatantach, uczestnikach walki cywilnej oraz ofiarach represji systemów totalitarnych, na ich wniosek, w szczególnie uzasadnionych przypadkach Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, zwany dalej „Kierownikiem Urzędu” może przyznać pomoc pieniężną na innych warunkach, niż określone w art. 18 ust. 5 i 6.

2. Do wniosku o przyznanie pomocy pieniężnej dołącza się stanowisko kierownika ośrodka pomocy społecznej, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osób, o których mowa w ust. 1, zwanego dalej "kierownikiem".

3. Stanowisko kierownika powinno zawierać informacje o sytuacji rodzinnej, materialnej oraz o pomocy udzielanej osobom, o których mowa w ust. 1, przez ośrodek pomocy społecznej, a także opinię co do zasadności przyznania pomocy pieniężnej.

4. W przypadku złożenia wniosku bez stanowiska, Kierownik Urzędu występuje do kierownika o jego przesłanie.

5. Kierownik jest zobowiązany przekazać stanowisko Kierownikowi Urzędu w terminie 30 dni od dnia otrzymania wystąpienia.

6. O przyznaniu pomocy pieniężnej Kierownik Urzędu informuje kierownika.7. Przepisów ust. 2-6 nie stosuje się do wniosków składanych przez osoby zamieszkałe

poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.8. Do postępowania w sprawie pomocy stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca

1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego.

Art. 23. 1. Ofiarom represji systemów totalitarnych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, przymusowo zatrudnianym w zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranowych przysługuje jednorazowo odszkodowanie w wysokości:

12

1) 22.200 zł - jeżeli orzeczono na stałe inwalidztwo I grupy lub całkowitą niezdolność do pracy oraz do samodzielnej egzystencji;

2) 15.850 zł - jeżeli orzeczono na stałe inwalidztwo II grupy lub całkowitą niezdolność do pracy;

3) 9.510 zł - w pozostałych przypadkach.2. Jednorazowe odszkodowanie przyznaje i wypłaca na wniosek ofiary represji systemów

totalitarnych Biuro Roszczeń Byłych Pracowników Zakładów Produkcji Rud Uranu Państwowej Agencji Atomistyki.

3. Do wniosku dołącza się kserokopię zaświadczenia Kierownika Urzędu, potwierdzające rodzaj i okres przymusowego zatrudnienia w ramach zastępczej służby wojskowej, w latach 1949 – 1959, w kopalniach węgla, kamieniołomach oraz w zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranowych. Przepis art. 19 ust. 5 stosuje się odpowiednio.

Art. 24. 1. Kombatantom, uczestnikom walki cywilnej oraz ofiarom represji systemów totalitarnych, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 7, przysługuje ulga taryfowa w wysokości 50% przy przejazdach środkami komunikacji miejskiej.

2. Kombatantom, uczestnikom walki cywilnej oraz ofiarom represji systemów totalitarnych, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 7, będącymi emerytami, rencistami, osobami niezdolnymi do pracy lub pobierającymi uposażenie w stanie spoczynku albo uposażenie rodzinne przysługuje:1)ulga w wysokości 49% w komunikacji krajowej przy przejazdach środkami publicznego

transportu zbiorowego kolejowego w:a) 1 i 2 klasie pociągów osobowych i pospiesznych oraz transportu autobusowego w

komunikacji zwykłej i przyspieszonej - na podstawie biletów jednorazowych,b) 2 klasie pociągów innych niż osobowe i pospieszne - na podstawie biletów

jednorazowych;2)dodatek kompensacyjny w wysokości 15% dodatku kombatanckiego miesięcznie;3)ryczałt energetyczny w wysokości 111,48 zł. miesięcznie;

3. Kombatantom, uczestnikom walki cywilnej oraz ofiarom represji systemów totalitarnych, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 7, które łącznie spełniają następujące warunki: 1) nie posiadają prawa do żadnych świadczeń rentowych lub emerytalnych ani prawa do

uposażenia w stanie spoczynku albo uposażenia rodzinnego, 2) nie osiągają dochodów z tytułu pracy, pozarolniczej działalności gospodarczej

podlegającej ubezpieczeniu społecznemu lub z tytułu rolniczej działalności gospodarczej podlegającej obowiązkowemu ubezpieczeniu rolników,

3) osiągnęły wiek 55 lat kobiety i 60 lat mężczyźni,przysługują świadczenia, o których mowa w ust. 2.

4. Działaczom opozycji oraz osobom, które w latach 1956 – 1989 brały udział w zbiorowych wystąpieniach wolnościowych na rzecz odzyskania przez Polskę suwerenności, niepodległości i respektowania praw człowieka i w związku z tym zostały zwolnione dyscyplinarnie z pracy pobierającym świadczenie specjalne przysługuje:

1) ulga taryfowa w wysokości 50% przy przejazdach środkami komunikacji miejskiej;

2) ulga w wysokości 49% w komunikacji krajowej przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w:a) 1 i 2 klasie pociągów osobowych i pospiesznych oraz transportu autobusowego w

komunikacji zwykłej i przyspieszonej - na podstawie biletów jednorazowych,b) 2 klasie pociągów innych niż osobowe i pospieszne - na podstawie biletów

jednorazowych.

13

5. Wdowom lub wdowcom pozostałym po kombatantach, uczestnikach walki cywilnej oraz ofiarach represji systemów totalitarnych, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 7, którzy są emerytami, rencistami lub pobierają uposażenie w stanie spoczynku albo uposażenie rodzinne przysługuje:

1) ulga w wysokości 37% w komunikacji krajowej przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w:a) 1 i 2 klasie pociągów osobowych i pospiesznych oraz transportu autobusowego w

komunikacji zwykłej i przyspieszonej - na podstawie biletów jednorazowych,b) 2 klasie pociągów innych niż osobowe i pospieszne - na podstawie biletów

jednorazowych;2) dodatek kompensacyjny w wysokości 15% dodatku kombatanckiego miesięcznie;3) ryczałt energetyczny w wysokości 111,48 zł. Miesięcznie.

6. Kwota ryczałtu energetycznego ulega podwyższeniu przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent - od miesiąca, w którym jest przeprowadzona waloryzacja.

7. Osoba uprawniona do ulgowego przejazdu w 2 klasie pociągów innych niż osobowe i pospieszne - na podstawie biletów jednorazowych korzystająca z przejazdu w klasie 1, zobowiązana jest do uiszczenia dopłaty w wysokości stanowiącej różnicę między należnością za pełnopłatny przejazd w klasie 1, a należnością za pełnopłatny przejazd w klasie 2.

8. W przypadku zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia emerytalnego lub rentowego przysługuje jeden dodatek kompensacyjny i jeden ryczałt energetyczny.

9. Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów w komunikacji krajowej środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego, mając na uwadze sprawną i rzetelną weryfikację uprawnień do korzystania ze zniżek komunikacyjnych.

Art. 25. 1. Dodatek kombatancki, ryczałt energetyczny oraz dodatek kompensacyjny osobom, o których mowa w art. 14 ust. 2 wypłaca, na ich wniosek, kwartalnie w trzecim miesiącu kwartału terenowa jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwa ze względu na miejsce zamieszkania tych osób.

2. Wniosek powinien zawierać:1) imię i nazwisko,2) datę urodzenia,3) adres zamieszkania,4) numer ewidencyjny PESEL w przypadku osoby posiadającej obywatelstwo polskie, 5) adres lub konto bankowe, na które ma być doręczana lub dokonywana wypłata,6) oświadczenie o niepobieraniu z innego organu emerytalno-rentowego lub z innej

terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:a) emerytury lub renty,b) dodatku kompensacyjnego oraz ryczałtu energetycznego,c) świadczenia pieniężnego przysługującego na podstawie odrębnych przepisów z tytułu

pracy przymusowej lub innych represji,7) oświadczenie o nieosiąganiu dochodów z tytułu pracy, pozarolniczej działalności

gospodarczej podlegającej ubezpieczeniu społecznemu lub z tytułu rolniczej działalności podlegającej obowiązkowemu ubezpieczeniu rolników.4. Do wniosku dołącza się kserokopię zaświadczenia Kierownika Urzędu,

potwierdzające nabycie prawa do dodatku kombatanckiego, ryczałtu energetycznego oraz dodatku kompensacyjnego. Przepis art. 19 ust. 5 stosuje się odpowiednio.

Art. 26. 1. Wnioski o nadanie odznaczeń upamiętniających:

14

1) działalność na rzecz niepodległości i suwerenności Państwa Polskiego;2) zasługi osób, które z narażeniem życia, zdrowia lub wolności ukrywały i ratowały

osoby ścigane przez okupacyjne władze niemieckie lub sowieckie, a także przez polskie władze okresu powojennego do 1989 r. z powodu ich działalności na rzecz suwerenności i niepodległości Polski oraz z przyczyn narodowościowych, religijnych i rasowych;

3) zasługi osób, które brały udział we wszelkich formach oporu społecznego wobec dyktatury komunistycznej, także innych niż działalność określona w art. 6,

przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, z własnej inicjatywy lub na wniosek stowarzyszeń zrzeszających kombatantów, uczestników walki cywilnej, działaczy opozycji i ofiar represji systemów totalitarnych Minister Obrony Narodowej lub Kierownik Urzędu na zasadach określonych w obowiązujących przepisach.

2. Przepis ust. 1 nie narusza uprawnień ministra właściwego do spraw zagranicznych do przedstawiania wniosków o nadanie tych odznaczeń.

Art. 27. Dzień 1 września jest Dniem Weterana.

Rozdział 5

Podmioty realizujące zadania

Art. 28. Zadania określone w ustawie realizują:1) Kierownik Urzędu przy pomocy Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych;2) wojewoda;3) powiat;4) gmina;5) Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz inne organy emerytalno – rentowe;6) Związek Inwalidów Wojennych RP oraz Związek Ociemniałych Żołnierzy RP.

Art. 29. 1. Kierownik Urzędu jest centralnym organem administracji rządowej.2. Nadzór nad kierownikiem Urzędu sprawuje minister właściwy do spraw

zabezpieczenia społecznego.3. Kierownika Urzędu powołuje Prezes Rady Ministrów, spośród osób należących do

państwowego zasobu kadrowego, na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Prezes Rady Ministrów odwołuje kierownika urzędu.

4. Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi organizację Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, mając na uwadze konieczność zapewnienia sprawnej i kompetentnej realizacji zadań na rzecz kombatantów i innych osób uprawnionych.

Art. 30.1. Przy Kierowniku Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych działa Rada do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, zwana dalej "Radą", jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach objętych działaniem Kierownika Urzędu.

2. Członkowie Rady są powoływani przez Kierownika Urzędu spośród kandydatów przedstawionych przez stowarzyszenia i organizacje kombatantów, uczestników walki cywilnej, działaczy opozycji oraz ofiar represji systemów totalitarnych.

3. Kadencja Rady trwa 4 lata.4. Kierownik Urzędu może odwołać członka Rady w trakcie trwania kadencji po

zasięgnięciu opinii Rady.

15

5. W przypadku odwołania bądź śmierci członka Rady, Kierownik Urzędu, w trybie określonym w ust. 2, powołuje na jego miejsce nowego członka Rady.

6. W skład Rady wchodzi 16 członków, którzy pełnią swoją funkcję społecznie.7. Kierownik Urzędu określi, w drodze zarządzenia, organizację i tryb pracy Rady.

Art. 31. Do zadań Kierownika Urzędu należy w szczególności:1) współdziałanie z organami administracji rządowej i organami samorządu terytorialnego, organizacjami społecznymi, stowarzyszeniami kombatantów i osób represjonowanych w celu organizowania pomocy socjalnej oraz opieki zdrowotnej dla kombatantów i innych osób uprawnionych oraz członków ich rodzin;2) organizowanie współpracy zagranicznej z rządowymi organami do spraw kombatantów i ofiar wojny, organizacjami kombatanckimi za granicą oraz uczestniczenie w pracach międzynarodowych organizacji kombatanckich;3) prowadzenie badań socjologicznych w środowiskach kombatanckich; 4) podejmowanie inicjatyw związanych z kultywowaniem i upowszechnianiem tradycji walk o niepodległość i suwerenność Państwa Polskiego oraz pamięci o ofiarach wojny i okresu powojennego;5) ustalanie i weryfikacja uprawnień oraz wydawanie odpowiednich zaświadczeń osobom, którym przyznane zostały uprawnienia;6) współuczestniczenie w przygotowywaniu projektów aktów normatywnych w sprawach dotyczących kombatantów i innych osób uprawnionych;7) podział środków na pomoc pieniężną.

Art. 32. 1. Do zadań wojewody należy w szczególności realizacja działań zmierzających do integracji środowisk kombatantów i innych osób uprawnionych i koordynacji ich działań.

2. Wojewoda współdziała przy realizacji swoich zadań z organizacjami społecznymi oraz stowarzyszeniami zrzeszającymi kombatantów i inne osoby uprawnione.

3. Do wypełniania zadań określonych w ust. 1 wojewoda może, w porozumieniu z Kierownikiem Urzędu, powołać pełnomocnika lub radę złożoną z przedstawicieli wojewódzkich środowisk kombatanckich.

Art. 33. 1. Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiaty należy: 1) realizacja zadań w zakresie opieki zdrowotnej i usług opiekuńczych dla kombatantów,

uczestników walki cywilnej i ofiar represji systemów totalitarnych, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 7;

2) organizacja na terenie powiatu obchodu rocznic w celu upamiętnienia walki o niepodległość Państwa Polskiego oraz uczczenia pamięci ofiar wojny i okresu powojennego,

3) pomoc w przygotowywaniu wniosków o przyznanie w drodze wyjątku emerytur i rent,8) analiza sytuacji życiowej kombatantów i innych osób uprawnionych oraz podejmowanie w tym zakresie stosownych inicjatyw.2. Powiat współdziała przy realizacji swoich zadań z organizacjami społecznymi oraz

stowarzyszeniami zrzeszającymi kombatantów i inne osoby uprawnione.

Art. 34. Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminy należy ustalanie prawa oraz wypłata pomocy pieniężnej, o której mowa w art. 18 oraz świadczenia specjalnego, o którym mowa w art. 20.

16

Art. 35. Do zadań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz innych organów emerytalno – rentowych należy ustalenie prawa i wypłata dodatku kombatanckiego, ryczałtu energetycznego oraz dodatku kompensacyjnego.

Art. 36. Do zadań Związku Inwalidów Wojennych RP oraz Związku Ociemniałych Żołnierzy RP należy ustalanie prawa oraz wypłata pomocy pieniężnej, o której mowa w art. 18, osobom pobierającym rentę inwalidy wojennego.

Art. 37. Na wniosek osoby zainteresowanej:1) prezes sądu okręgowego potwierdza okoliczność, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1

lit. d;2) Prezes Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi

Polskiemu potwierdza okoliczności, o których mowa:a) w art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. d, w przypadku osadzenia bez wyroku w więzieniu lub innym

miejscu odosobnienia na terytorium Polski jednorazowo na okres dłuższy niż 48 godzin,

b) w art. 5 ust. 1,c) w art. 6 ust. 1 pkt 2 i 7.

Rozdział 6

Zasady orzekania o uprawnieniach

Art. 38. Uprawnienia określone w ustawie przysługują kombatantowi i innej osobie uprawnionej, która uzyska decyzję potwierdzającą działalność określoną w art. 2 i 3 lub okoliczności, o których mowa w art. 4-6.

2. Wniosek o potwierdzenie działalności lub okoliczności, o których mowa w ust. 1, składa się u Kierownika Urzędu.

3. Do wniosku dołącza się opinię stowarzyszenia właściwego dla określonego rodzaju działalności lub represji.

4. Stowarzyszenie zobowiązane jest wydać opinię bez względu na fakt członkowstwa kombatanta lub innej osoby uprawnionej w tym stowarzyszeniu.

5. Kierownik Urzędu po potwierdzeniu działalności lub okoliczności, o których mowa w ust. 1, wydaje odpowiednie zaświadczenie.

6. Opinia nie jest wymagana w przypadku gdy wydawane są decyzje i zaświadczenia potwierdzające uprawnienia wdów lub wdowców - emerytów, rencistów lub inwalidów, pozostałych po kombatantach, uczestnikach walki cywilnej oraz ofiarach represji systemów totalitarnych a zmarły małżonek (małżonka) posiadał potwierdzone uprawnienia.

7. W postępowaniu w sprawach osób, o których mowa w ust. 6, Kierownik Urzędu nie jest związany rozstrzygnięciem w sprawie małżonka lub małżonki tej osoby.

8. Do postępowania stosuje się przepisy ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego.

9. W przypadku, kiedy wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane Kierownikowi Urzędu, nie mają zastosowania terminy określone w przepisie art. 146 § 1 ustawy- Kodeks postępowania administracyjnego.

Rozdział 7

17

Źródła i sposób finansowania niektórych świadczeń

Art. 39. 1. Wydatki na:1) pomoc pieniężną oraz świadczenie specjalne, wraz z kosztami ich obsługi, które mogą

wynosić do 5 % otrzymanej dotacji na te świadczenia;2) dodatek kombatancki, ryczałt energetyczny, dodatek kompensacyjny, wraz z

odsetkami za opóźnienie w ustaleniu prawa do nich lub ich wypłaty oraz koszty obsługi;

3) upamiętnianie i popularyzowanie historii walki o niepodległość i suwerenność, a także represji wojennych oraz okresu powojennego, w tym na działalność dokumentacyjną i wydawniczą

są realizowane ze środków budżetu państwa.2. Środki przeznaczone na pomoc pieniężną realizowaną przez kierownika ośrodka

pomocy społecznej, Kierownik Urzędu przekazuje na rachunki budżetów gmin. Pierwsza rata jest przekazywana do dnia 15 lutego każdego roku.

3. Środki na upamiętnianie i popularyzowanie historii walk o niepodległość i suwerenność, a także represji wojennych oraz okresu powojennego, przez działalność dokumentacyjną i wydawniczą, mogą otrzymywać także, na podstawie umów zawartych z dysponentem części budżetowej - Kierownikiem Urzędu - podmioty inne niż określone w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.3) ).

4. Do wyłaniania podmiotów, o których mowa w ust. 3, stosuje się odpowiednio przepisy działu II rozdziału 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:1) tryb przekazywania środków finansowych na wypłatę świadczenia specjalnego i pomocy

pieniężnej;2) sposób sporządzania sprawozdań rzeczowo-finansowych o zadaniach z zakresu

świadczeń specjalnych zrealizowanych ze środków budżetu państwa, uwzględniając w szczególności terminy i sposoby ich przedstawiania oraz wzory tych sprawozdań.

Art. 40. Dodatek kombatancki, ryczałt energetyczny, dodatek kompensacyjny przysługujące osobom otrzymującym uposażenie w stanie spoczynku albo uposażenie rodzinne, wypłacają ze środków budżetu państwa jednostki wypłacające te uposażenia. Jeżeli jednak osoby te są uprawnione także do pobierania świadczenia o charakterze rentowym, świadczenia wypłaca właściwy organ rentowy.

Rozdział 8

Przepisy zmieniające, przejściowe i końcowe

3) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 116, poz. 1203 i Nr 210, poz. 2135, z 2005 r. Nr 155, poz. 1298, Nr 169, poz. 1420, Nr 175, poz. 1462 i Nr 249, poz. 2104 oraz z 2006 r. Nr 94, poz. 651

18

Art. 41. W ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 87 z późn. zm. 4)) wprowadza się następujące zmiany: 1) po art. 6 dodaje się art. 6a w brzmieniu:

„Art. 6a. Inwalidą wojennym jest również osoba, która została zaliczona do jednej

z grup inwalidów wskutek inwalidztwa powstałego w związku z działaniami wojennymi lub mającymi charakter wojennych, w czasie pełnienia służby w polskich podziemnych formacjach wojskowych lub organizacjach niepodległościowych na terytorium Państwa Polskiego, w jego granicach sprzed dnia 1 września 1939 r. oraz w granicach powojennych, w okresie od wkroczenia armii Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich do końca 1956 r., jeżeli były to formacje lub organizacje stawiające sobie za cel niepodległość i suwerenność Państwa Polskiego.”;

2) w art. 7 pkt 5 otrzymuje brzmienie:

„5) w związku z udziałem w ruchu podziemnym lub partyzanckim oraz pobytem w niewoli, w obozach koncentracyjnych, na zesłaniach i deportacjach lub w więzieniach za udział w tym ruchu.”;

3) w art. 20 ust. 2 otrzymuje brzmienie:„2. Do okresów zatrudnienia, od których zależy przyznanie lub wysokość wszelkich świadczeń przysługujących pracownikom od pracodawcy, zalicza się również okresy służby i działalności, o których mowa w art. 6a i 8.”;

4) w art. 24 w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

„1) osobach służących w formacjach i organizacjach wymienionych w art. 6 i 6a, którzy polegli w walce z wrogiem lub zmarli wskutek następstw zranień, kontuzji i innych obrażeń lub chorób doznanych w okolicznościach określonych w art. 7,”.

Art. 42. W ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U z 1998 r. Nr 7, poz. 25, z późn. zm.5 )) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 25 w ust. 2a pkt 2 otrzymuje brzmienie:„2) działalności kombatanckiej, opozycyjnej, uczestnictwa w walce cywilnej i podlegania represjom, o których mowa w ustawie z dnia o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych (Dz. U. Nr…, poz… ),”;

2) w art. 33 ust. 4 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 181, poz. 1515, z 2003 r. Nr 56, poz. 498 i Nr 210, poz. 2036, z 2004 r. Nr 121, poz. 1264, Nr 191, poz. 1954, Nr 210, poz. 2135 i Nr 281, poz. 2779, z 2005 r. Nr 10, poz. 65 oraz z 2007 r. Nr 82, poz. 559.

5) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 756, z 1999 r. Nr 60, poz. 636, z 2001 r. Nr 73, poz. 764, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, z 2003 r. Nr 45, poz. 391, Nr 228, poz. 2255 i Nr 229, poz. 2273, z 2004 r. Nr 91, poz. 873, Nr 146, poz. 1546 i Nr 236, poz. 2355, z 2005 r. Nr 94, poz. 788, Nr 132, poz. 1110, Nr 150, poz. 1248 i Nr 163, poz. 1362, z 2006 r. Nr 75, poz. 519, Nr 170, poz. 1217 i Nr 195, poz. poz. 1437 oraz z 2007 r. Nr 64, poz. 427 i Nr 115, poz. 791.

19

„2) renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej pobytem w miejscach, o których mowa w art. 4 i 6 ust. 1 pkt 1 i 4-6 ustawy z dnia o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych(Dz. U. Nr…, poz… ),”.

Art. 43. W ustawie z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149, z późn. zm.6 )) w art. 8 ust. 2a otrzymuje brzmienie:

„2a.Uprawnienia określone w ust. 1 przysługują również osobom represjonowanym przez

radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organy pozasądowe, działające na obecnym terytorium Polski w okresie od dnia 1 lipca 1944 r. do dnia 31 grudnia 1956 r. oraz na terytorium Polski w granicach ustalonych w Traktacie Ryskim, w okresie od dnia 1 stycznia 1944 r. do dnia 31 grudnia 1956 r., za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego lub z powodu takiej działalności. Żądanie odszkodowania i zadośćuczynienia należy zgłosić w sądzie okręgowym, w którego okręgu zamieszkuje osoba składająca żądanie, a w przypadku, gdy osoba składająca żądanie nie zamieszkuje na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, żądanie należy zgłosić w Sądzie Okręgowym w Warszawie; sądy te są właściwe do rozpoznania sprawy. Przepis art. 1 ust. 3 stosuje się odpowiednio, zaś przepisy art. 9-11 nie mają zastosowania.”.

Art. 44. W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.7) ) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 5a w pkt 22 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 23 w brzmieniu:„23) ustawie o kombatantach - rozumie się przez to ustawę z dnia..... o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych (Dz. U. Nr..., poz…).”;

2) w art. 21 w ust. 1: a) pkt 25 otrzymuje brzmienie:

6) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1993 r. Nr 36, poz. 159, z 1995 r. Nr 28, poz. 143, z 1998 r. Nr 97, poz. 604, z 2002 r. Nr 240, poz. 2055 oraz z 2005 r. Nr 273, poz. 2703.7) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2000 r. Nr 22, poz. 270, Nr 60, poz. 703, Nr 70, poz. 816, Nr 104, poz. 1104, Nr 117, poz. 1228 i Nr 122, poz. 1324, z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 8, poz. 64, Nr 52, poz. 539, Nr 73, poz. 764, Nr 74, poz. 784, Nr 88, poz. 961, Nr 89, poz. 968, Nr 102, poz. 1117, Nr 106, poz. 1150, Nr 110, poz. 1190, Nr 125, poz. 1363 i 1370 i Nr 134, poz. 1509, z 2002 r. Nr 19, poz. 199, Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676, Nr 78, poz. 715, Nr 89, poz. 804, Nr 135, poz. 1146, Nr 141, poz. 1182, Nr 169, poz. 1384, Nr 181, poz. 1515, Nr 200, poz. 1679 i Nr 240, poz. 2058, z 2003 r. Nr 7, poz. 79, Nr 45, poz. 391, Nr 65, poz. 595, Nr 84, poz. 774, Nr 90, poz. 844, Nr 96, poz. 874, Nr 122, poz. 1143, Nr 135, poz. 1268, Nr 137, poz. 1302, Nr 166, poz. 1608, Nr 202, poz. 1956, Nr 222, poz. 2201, Nr 223, poz. 2217 i Nr 228, poz. 2255, z 2004 r. Nr 29, poz. 257, Nr 54, poz. 535, Nr 93, poz. 894, Nr 99, poz. 1001, Nr 109, poz. 1163, Nr 116, poz. 1203, 1205 i 1207, Nr 120, poz. 1252, Nr 123, poz. 1291, Nr 162, poz. 1691, Nr 210, poz. 2135, Nr 263, poz. 2619 i Nr 281, poz. 2779 i 2781, z 2005 r. Nr 25, poz. 202, Nr 30, poz. 262, Nr 85, poz. 725, Nr 86, poz. 732, Nr 90, poz. 757, Nr 102, poz. 852, Nr 143, poz. 1199 i 1202, Nr 155, poz. 1298, Nr 164, poz. 1365 i 1366, Nr 169, poz. 1418 i 1420, Nr 177, poz. 1468, Nr 179, poz. 1484, Nr 180, poz. 1495 i Nr 183, poz. 1538,z 2006 r. Nr 46, poz. 328, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 107, poz. 723, Nr 136, poz. 970, Nr 157, poz. 1119, Nr 183, poz. 1353 i 1354, Nr 217, poz. 1588, Nr 226, poz. 1657 i Nr 249, poz. 1824 oraz z 2007 r. Nr 35, poz. 219, Nr 99, poz. 658 i Nr 115, poz. 791 i 793.

20

„25) ryczałt energetyczny przyznany na podstawie przepisów ustawy o kombatantach,”,

b) pkt 25a otrzymuje brzmienie:„25a) dodatek kompensacyjny przyznany na podstawie przepisów ustawy

o kombatantach,”,c) po pkt 25b dodaje się pkt 25c w brzmieniu: „25c) świadczenie specjalne przyznane na podstawie przepisów ustawy

o kombatantach,”,d) w pkt 27 uchyla się lit. b),e) po pkt 27 dodaje się pkt 27a w brzmieniu:„27a) pieniężną przyznaną na podstawie przepisów ustawy o kombatantach,”,f) uchyla się pkt 63.

Art. 45. W ustawie z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2002 r. Nr 175, poz. 1440, z późn. zm.8)) w art. 7 w ust. 2 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

„2) ustawa z dnia o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych (Dz. U. Nr…, poz… ),”.

Art. 46. W ustawie z dnia 4 września 1998 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437) w art. 31 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego sprawuje nadzór nad Kierownikiem Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.”.

Art. 47. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.9 )) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 5 w ust. 3 pkt 1 otrzymuje brzmienie:„1) działalności kombatanckiej, opozycyjnej, uczestnictwa w walce cywilnej i podlegania represjom, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5,”;

2) w art. 6 w ust. 1 pkt 5 otrzymuje brzmienie:„5) działalności kombatanckiej, opozycyjnej, uczestnictwa w walce cywilnej i podlegania represjom, o których mowa w przepisach ustawy z dnia....... o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych,(Dz.U. Nr…, poz…)”;

3) w art. 30 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

8

912) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 137, poz. 1304, Nr 149, poz. 1452 i Nr 203, poz. 1966, z 2005 r. Nr 90, poz. 756 i Nr 180, poz. 1497, z 2006 r. Nr 141, poz. 1011, Nr 249, poz. 1824 oraz z 2007 r. Nr 82, poz. 558.) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252, Nr 121, poz. 1264, Nr 191, poz. 1954, Nr 210, poz. 2135 i Nr 236, poz. 2355, z 2005 r. Nr 167, poz. 1397 i Nr 169, poz. 1412 i 1421, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 208, poz. 1534 oraz z 2007 r. Nr 17, poz. 95.

21

„1) inwalidami wojennymi i wojskowymi, a także kombatantami, uczestnikami walki cywilnej, działaczami opozycji wobec dyktatury komunistycznej lub niektórymi ofiarami represji systemów totalitarnych;”;

4) w art. 96 w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:„2) renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej pobytem w miejscach, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy z dnia o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych;”;

5) w art. 117 ust. 4 otrzymuje brzmienie:„4. Okresy, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10 i art. 7 pkt 4, mogą być udowodnione dokumentami lub zeznaniami świadków. Oceny tych dokumentów i zeznań dokonuje, w drodze decyzji, Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych zgodnie z przepisami ustawy o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych.”.

Art. 48. W ustawie z dnia 24 lipca 1999 r. o szczególnych zasadach, warunkach i trybie mianowania na wyższe stopnie wojskowe żołnierzy uczestniczących w walkach o wolność i niepodległość Polski podczas II wojny światowej i w okresie powojennym (Dz. U. Nr 72, poz. 804) w art. 2 ust. 2 pkt 2 otrzymuje brzmienie:

„2) osoby wymienione w art. 1 ust. 3 ustawy z dnia o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych (Dz. U. Nr…, poz…),”.

Art. 49. W ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 71, poz. 734, z późn. zm.10 )) w art. 3 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Za dochód uważa się wszelkie przychody po odliczeniu kosztów ich uzyskania oraz po odliczeniu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, chyba że zostały już zaliczone do kosztów uzyskania przychodu. Do dochodu nie wlicza się świadczeń pomocy materialnej dla uczniów, dodatków dla sierot zupełnych, jednorazowych zapomóg z tytułu urodzenia się dziecka, dodatku z tytułu urodzenia dziecka, pomocy w zakresie dożywiania, zasiłków pielęgnacyjnych, zasiłków okresowych z pomocy społecznej, jednorazowych świadczeń pieniężnych i świadczeń w naturze z pomocy społecznej, dodatku mieszkaniowego oraz dodatku pieniężnego, o którym mowa w przepisach o dodatku pieniężnym dla niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadczenie przedemerytalne albo zasiłek przedemerytalny, a także specjalnego świadczenia socjalnego, o którym mowa w art. 21 ustawy z dnia o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych (Dz.U. ).

10) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 216, poz. 1826, z 2003 r. Nr 203, poz. 1966, z 2004 r. Nr 240, poz. 2406, z 2006 r. Nr 64, poz. 447, Nr 84, poz. 587, Nr 208, poz. 1535 oraz z 2007 r. Nr 35, poz. 219.

22

Art. 50. W ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.11 )) w art. 3:

1) w pkt 1 w lit. c:– tiret trzecie uchyla się,– tiret czwarte otrzymuje brzmienie:"- dodatek kombatancki, ryczałt energetyczny, dodatek kompensacyjny i świadczenie

specjalne określone w ustawie z dnia o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych (Dz.U. Nr…, poz…),",

2) pkt 5 otrzymuje brzmienie:„5) emeryturach i rentach - oznacza to emerytury i renty inwalidzkie oraz renty z

tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowe określone w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, o ubezpieczeniu społecznym rolników, o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych, a także uposażenia w stanie spoczynku określone w przepisach prawa o ustroju sądów powszechnych, przepisach o prokuraturze oraz w przepisach o Sądzie Najwyższym, a także renty szkoleniowe i renty z tytułu niezdolności do pracy określone w przepisach o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, renty z tytułu niezdolności do pracy określone w przepisach o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach, a także renty strukturalne określone w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich;”.

Art. 51. W ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, z późn. zm.12)) w art. 5:

1) pkt 7 otrzymuje brzmienie:„7) kombatant - osobę, o której mowa w art. 2, 3 i 6 ust. 1 pkt 1-6 ustawy z dnia o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych (Dz. U. Nr…, poz…),”,

2) pkt 22 otrzymuje brzmienie:„22) osoba represjonowana - osobę, o której mowa w art. 11 ust. 1 i 3 ustawy z dnia o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945,

11) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 711 i Nr 222, poz. 1630 oraz z 2007 r. Nr 64, poz. 427, Nr 105, poz. 720 i Nr 109, poz. 747.12) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 94, poz. 788, Nr 132, poz. 1110, Nr 138, poz. 1154, Nr 157, poz. 1314, Nr 164, poz. 1366, Nr 169, poz. 1411 i Nr 179, poz. 1485 oraz z 2006 r. Nr 75, poz. 519, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 143, poz. 1030, Nr 170, poz. 1217, Nr 191, poz. 1410, Nr 227, poz. 1658, Nr 249, poz. 1824 i Nr 64, poz. 427 oraz z 2007 r. Nr 64, poz. 433, Nr 82, poz. 559 i Nr 115, poz. 793.

23

działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych,”;

Art. 52. W ustawie z dnia 3 czerwca 2005 r. o wyłączeniu bezprawności posiadania bez wymaganego pozwolenia lub rejestracji broni lub amunicji przez osoby walczące o suwerenność i niepodległość Polski (Dz. U. Nr 143, poz. 1198) w art. 1:

1) ust. 1 otrzymuje brzmienie:„Ustawę stosuje się do osób, które weszły w posiadanie broni lub amunicji w związku ze swoim udziałem w walce o suwerenność i niepodległość Polski, jeżeli udział ten jest określony jako podstawa do nabycia uprawnień kombatanckich w rozumieniu przepisów ustawy z dnia o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych (Dz. U. Nr…, poz…),”,

2) ust. 3 otrzymuje brzmienie:„Ustawy nie stosuje się do osób, które dopuściły się któregokolwiek z czynów określonych w art. 1 ust. 3 ustawy z dnia o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych.”.

Art. 53. W ustawie z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz. U. Nr 143, poz. 1027) w art. 8 w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie:

„3) kombatantom i innym osobom, do których stosuje się przepisy ustawy z dnia o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych,”.

Art. 54. W ustawie z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych (Dz. U. Nr 249, poz. 1824) w art. 8:

1) pkt 1 otrzymuje brzmienie:„1) dodatku kombatanckiego określonego w przepisach ustawy z dnia o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych(Dz. U. Nr…, poz…),”,

2) uchyla się pkt 4.

Art. 55. 1. Osoby, które uzyskały uprawnienia kombatanckie na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowują te uprawnienia, z wyjątkiem osób:

1) wymienionych w art. 1 w ust. 3;2) które na mocy dotychczasowych przepisów uzyskały uprawnienia kombatanckie

wyłącznie z tytułu działalności w latach 1944-1956 w charakterze „uczestników walk o ustanowienie i utrwalenie władzy ludowej" lub innych tytułów niż wymienione w art. 2 - 3 oraz w art. 6 ust. 1 pkt 1-6.

2. Decyzje w sprawie pozbawienia uprawnień są wydawane z urzędu lub na wniosek stowarzyszeń kombatanckich, Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu albo ministrów właściwych do spraw: sprawiedliwości, obrony narodowej lub wewnętrznych, a także w wyniku weryfikacji.

3. O decyzji, o której mowa w ust. 2, Kierownik Urzędu zawiadamia niezwłocznie właściwy organ rentowy.

4. Do postępowania stosuje się przepisy ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego, z zastrzeżeniem art. 38 ust. 9 niniejszej ustawy.

24

Art. 56. 1. Tracą moc zaświadczenia i legitymacje o uprawnieniach kombatanckich wystawione przez podmioty inne niż Kierownik Urzędu lub w okresie od 24 stycznia 1991 r. do 1 sierpnia 1991 r. Minister Pracy i Polityki Socjalnej.

2. Uprawnienia nadane przez Związek Bojowników o Wolność i Demokrację oraz uprawnienia nadane po dniu 31 grudnia 1998 r. przez Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej podlegają weryfikacji.

3. Osoby pobierające do dnia wejścia w życie ustawy dodatek kombatancki lub dodatek kompensacyjny, na podstawie innych dokumentów niż wydane przez:

1) Kierownika Urzędu;2) Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, w okresie od dnia 24 stycznia 1991 r. do dnia 1 sierpnia 1991 r., zobowiązane są, w terminie 6 miesięcy od wejścia w życie niniejszej ustawy, przedstawić we właściwym organie rentowym zaświadczenie o uprawnieniach wydane przez Kierownika Urzędu.

4. Osobom, które nie dopełnią obowiązku, o którym mowa w ust. 2, zawiesza się wypłatę świadczeń, chyba, że przed upływem terminu określonego w ust. 2, złożą w Urzędzie do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wniosek o wydanie zaświadczenia o uprawnieniach.

5. W przypadku złożenia w Urzędzie wniosku o wydanie zaświadczenia o uprawnieniach, wypłatę zawieszonych świadczeń wznawia się, z wyrównaniem za okres zawieszenia.

6. O złożeniu wniosków, o których mowa w ust. 4 i 5, Kierownik Urzędu zawiadamia niezwłocznie właściwy organ rentowy.

Art. 57. Osoby pozbawione uprawnień kombatanckich, tracą uprawnienia wynikające z ustawy, z wyjątkiem uprawnień, o których mowa w art. 11, z tym, że osobom, które w dniu wejścia w życie ustawy pobierały emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinne, zamiast tych świadczeń przyznaje się: 1) świadczenia na zasadach ogólnych, określonych w przepisach o emeryturach i rentach

z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub w innych przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym;

2) świadczenia w kwocie najniższej, jeżeli nie spełniają warunków do przyznania świadczeń, o których mowa w pkt 1; przepisy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stosuje się odpowiednio.

Art. 58. Odszkodowanie, o którym mowa w art. 23, nie przysługuje osobom, które uzyskały odszkodowanie na podstawie przepisów o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych.

Art. 59. 1. Osobom, które do dnia wejścia w życie ustawy pobierały świadczenie pieniężne, o którym mowa w ustawie z dnia 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych (Dz. U. z 2001 r. Nr 60, poz. 622, z późn. zm.13) ) organy rentowe wypłacające im dotychczas to świadczenie, przyznają i wypłacają od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy dodatek kombatancki.

13) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 89, poz. 968 i Nr 154, poz. 1788, z 2004 r. Nr 121, poz. 1264 oraz z 2005 r. Nr 85, poz. 725.

25

2. Osobom, które do dnia wejścia w życie ustawy pobierały ryczałt energetyczny na podstawie ustawy, o której mowa w ust. 1, organy rentowe, wypłacające im dotychczas to świadczenie, przyznają i wypłacają, od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, ryczałt energetyczny i dodatek kompensacyjny.

3. Świadczenia, o których mowa w ust. 1 i 2, wypłaca się:1) osobie pobierającej emeryturę lub rentę – wraz z emerytura lub rentą;2) osobie:

a) mającej ustalone prawo do emerytury lub renty, których wypłata została zawieszona,

b) niemającej ustalonego prawa do emerytury lub renty,c) pobierającej świadczenie o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych,- kwartalnie, w trzecim miesiącu kwartału.

4. Osobom, które do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy pobierały świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego, przyznaje się i wypłaca od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy dodatek kombatancki.

5. Kierownik Urzędu wszczyna z urzędu postępowanie wyjaśniające w sprawie ustalenia, czy w stosunku do osób, o których mowa w ust. 1 lub w stosunku do zmarłych małżonków tych osób pobierających ryczałt energetyczny, nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 1 ust. 3.

6. Do postępowania wyjaśniającego stosuje się odpowiednio przepisy art. 55 ust. 1 pkt 1 i ust. 3.

7. Organ rentowy wypłacający świadczenie pieniężne lub ryczałt energetyczny na podstawie ustawy, o której mowa w ust. 1, przekaże Kierownikowi Urzędu, w terminie 60 dni od wejścia w życie ustawy, informacje dotyczące osób, którym wypłaca świadczenia.

8. Informacje, o których mowa w ust. 7, powinny zawierać:1) w przypadku osób pobierających przed wejściem w życie ustawy świadczenie pieniężne i ryczałt energetyczny: imię i nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL, adres zamieszkania tej osoby;

2) w przypadku osób pobierających przed wejściem w życie ustawy tylko ryczałt energetyczny:

a) imię i nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL, adres zamieszkania tej osoby,b) imię i nazwisko, datę urodzenia, numer PESEL osoby, będącej ofiarą represji

systemów totalitarnych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 – 6.

Art. 60. Osoby, które do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nabyły prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze określonym w art. 10 ustawy, o której mowa w art. 65, zachowują to prawo.

Art. 61. 1. Osobom, którym od dnia 15 listopada 2002 r. do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy wydano legitymację osoby represjonowanej, o której mowa w art. 12 ust.5 ustawy, o której mowa w art. 65, a które spełniają warunki określone w art. 6 - 8 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych, organy rentowe, w terminie 6 miesięcy od wejścia w życie niniejszej ustawy, z urzędu wydają książki inwalidów wojennych.

2. Podstawą przyznania renty inwalidy wojennego dla osób, o których mowa w ust. 1, jest orzeczenie wydane do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy, o której mowa w art. 65.

Art. 62. Sprawy wszczęte na podstawie dotychczasowych przepisów, a niezakończone do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, podlegają rozpatrzeniu zgodnie z przepisami tej ustawy.

26

Art. 63. Dotychczasowe przepisy wykonawcze, wydane na podstawie art. 7 ust. 4, art. 9 ust. 2, art. 12 ust. 7, art. 17 ust. 2, art. 19 ust. 5, art. 20 ust. 5a, art. 201 ust. 3 oraz art. 25 ust. 6 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371, z późn. zm.18)), zachowują moc do czasu wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 4 ust. 2, art. 5 ust. 3, art. 6 ust. 3, art. 11 ust. 10, art. 16 ust. 2, art. 24 ust. 9, art. 29 ust. 4 oraz art. 39 ust. 5 niniejszej ustawy, jednak nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

Art. 64. Ilekroć przepisy odrębnych ustaw odwołują się do przepisów lub ustawy wymienionej w art. 65, należy przez to rozumieć odpowiednio przepisy niniejszej ustawy lub niniejszą ustawę.

Art. 65. Traci moc ustawa z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.

Art. 66. Traci moc ustawa z dnia 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych.

Art. 67. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

UZASADNIENIE

Projekt ustawy o uprawnieniach kombatantów, uczestników walki cywilnej lat 1914

– 1945, działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej oraz niektórych ofiar represji

systemów totalitarnych został opracowany na bazie ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o

kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu

powojennego. Liczne zmiany dokonane w obecnie funkcjonujących przepisach nie pozwalają

ograniczyć się jedynie do nowelizacji obowiązującej ustawy: zmienia się jej tytuł, preambuła

oraz wprowadzane są istotne zmiany w zakresie podmiotowym i przedmiotowym.

Przedkładany projekt zmierza do osiągnięcia kilku celów.

Przede wszystkim zakłada znaczne poszerzenie kręgu beneficjentów w stosunku do

obecnie obowiązującej ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami

represji wojennych i okresu powojennego, poprzez objęcie przepisami nowej ustawy osób

walczących o niepodległość i suwerenność Polski oraz represjonowanych z powodów

politycznych w latach 1939 - 1989.

18) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 181, poz. 1515, z 2004 r. Nr 281, poz. 2779, z 2005 r. Nr 163, poz. 1362, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 oraz z 2007 r. Nr 99, poz. 658.

27

Ponadto celem projektu ustawy jest oczyszczenie prawa kombatanckiego

z przepisów pozwalających zachować honorowe przywileje kombatanckie osobom

zaangażowanym w tłumienie niepodległościowych aspiracji Narodu Polskiego.

Projekt wprowadza jednoznaczne pojęcia: kombatantów, uczestników walki cywilnej

lat 1914-1945, ofiar represji systemów totalitarnych oraz działaczy opozycji wobec dyktatury

komunistycznej.

Istniejącą w obecnie obowiązującej ustawie grupę kombatantów proponuje się

poszerzyć o osoby, które z bronią w ręku walczyły z komunistami w Poznaniu w 1956 r.

i w związku z tym zostały zatrzymane (aresztowane) przez organy bezpieczeństwa. Poza tym,

za kombatantów proponuje się uznać marynarzy służących na statkach przeznaczonych do

działań wojennych (obecnie działalność taka określana jest jako „równorzędna

z kombatancką”).

Modyfikacja niektórych przepisów obecnego art. 1 ustawy kombatanckiej ma

doprowadzić również do sytuacji, w której osoba służąca wyłącznie w Armii Czerwonej lub

polskiej organizacji podziemnej, której cele były wymierzone w suwerenność, niepodległość

i integralność RP, nie będzie mogła uzyskać statusu kombatanta. Taka bowiem działalność –

niezwiązana z walką o niepodległość Polski – nie powinna być honorowana specjalnymi

przywilejami.

Jednak osoby, które uzyskały uprawnienia na mocy przepisów art. 1 ustawy

kombatanckiej w jego dotychczasowym brzmieniu, zachowają prawo do pobieranych

dotychczas świadczeń i przywilejów.

Jako uczestników walki cywilnej lat 1914 – 1945 proponuje się uznać osoby, które

walkę o niepodległość realizowały w formach cywilnych. Do tej kategorii wchodziłyby

osoby, które prowadziły działalność określoną w obowiązującej ustawie kombatanckiej jako

„równorzędna z kombatancką”.

Grupę więźniów reżimów nazistowskiego i komunistycznego, określaną obecnie

w ustawie kombatanckiej jako „osoby represjonowane” proponuje się określić jako „ofiary

represji systemów totalitarnych”. Oprócz tych, którzy dzisiaj są uznawani za osoby

represjonowane w rozumieniu ustawy kombatanckiej, za ofiary represji systemów

totalitarnych byłyby uznane: osoby przebywające w więzieniach i innych miejscach

odosobnienia w latach 1957 – 1989 r. (przy czym za represję w rozumieniu ustawy nie byłoby

uznane zatrzymanie na czas do 48 godzin), osoby internowane w stanie wojennym oraz

osoby, które na skutek udziału w wystąpieniach wolnościowych lat 1957 – 1989 poniosły

śmierć lub doznały rozstroju zdrowia na czas powyżej 7 dni (obecnie podobny przepis

28

obejmuje tylko wystąpienia w czerwcu 1956 w Poznaniu oraz w grudniu 1970 r. na

Wybrzeżu).

Do ofiar represji systemów totalitarnych proponuje się zaliczyć też tzw. żołnierzy-

górników (osoby pracujące przymusowo w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach

wydobywających rudy uranowe), przymusowo pracujących żołnierzy batalionów

budowlanych i osoby wcielone do ponadkontyngentowych brygad Służby Polsce. Obecnie

osoby te są beneficjentami ustawy z dnia 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym

i uprawnieniach przysługującym żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo

zatrudnionym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach

budowlanych (Dz. U. z 2001 r. Nr 60, poz. 622, z późn. zm.). Ponieważ uznano, iż ich

represje miały charakter polityczny, zatem niewskazane jest różnicowanie ich w prawach

z innymi osobami represjonowanymi po 1944 r. z powodów politycznych.

Ofiary represji systemów totalitarnych korzystałyby z tych samych przywilejów,

z których korzystają dzisiaj. Również z takich przywilejów korzystaliby nowi beneficjenci

ustawy zaliczeni do tej kategorii, z wyłączeniem osób zwolnionych z pracy za udział

w zbiorowych wystąpieniach wolnościowych na rzecz odzyskania przez Polskę suwerenności,

niepodległości i respektowania praw człowieka. Osoby te zaliczone zostałyby do ofiar represji

systemów totalitarnych, jednak miałyby mniejsze uprawnienia niż inne osoby z tej grupy. Ich

uprawnienia byłyby analogiczne jak działaczy opozycji.

Nową kategorią beneficjentów projektowanej ustawy są działacze opozycji wobec

dyktatury komunistycznej.

Za takich uznani byliby członkowie nielegalnych organizacji z lat 1956 – 1989, które

zmierzały do odzyskania niepodległości, suwerenności i respektowania praw człowieka. Do

działaczy opozycji nie byłyby jednak zaliczane osoby działające w Solidarności czy NZS od

momentu powstania tych organizacji do grudnia 1981 r. (mimo, że przez część tego okresu –

do czasu ich zarejestrowania - były to organizacje formalnie nielegalne).

Działaczami opozycji będą również osoby, które w latach 1944 – 1989 prowadziły

w sposób zorganizowany, systematyczną, inną niż kombatancka, zagrożoną

odpowiedzialnością karną działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości,

suwerenności i respektowania praw człowieka.

Fakt prowadzenia takiej działalności, a także fakt braku współpracy takich osób

z organami bezpieczeństwa, stwierdzałby Prezes IPN, co stanowiłoby podstawę do wydania

stosownej decyzji przez Kierownika UdSKiOR. Okres takiej działalności powinien wynosić

co najmniej 12 miesięcy.

29

Działacze opozycji wobec dyktatury komunistycznej korzystaliby z uprawnień

niepieniężnych w takim zakresie, jaki dzisiaj przysługuje innym beneficjentom ustawy

kombatanckiej. Do nich, a także do ofiar represji w postaci zwolnienia z pracy, kierowane jest

tzw. świadczenie specjalne. Jednak z tego świadczenia osoby te będą mogły korzystać tylko

wówczas, kiedy ich dochody będą niższe niż 526,50 zł na osobę w rodzinie (715,50 zł

w przypadku osób samotnie gospodarujących; wartości te stanowią 150% odpowiednich

kryteriów z pomocy społecznej).

Nowa ustawa w stosunku do obowiązującej ustawy wprowadza do przepisów

o uprawnieniach pracowniczych, emerytalno - rentowych, dotyczących ochrony zdrowia,

pomocy socjalnej i innych uprawnień, następujące zmiany:

1. Proponuje się zmniejszenie dodatkowego wymiaru urlopu wypoczynkowego dla osób

uprawnionych z 10 dni do 5. Przepis ten, w odniesieniu do obecnych beneficjentów ustawy

kombatanckiej, jest w dużej mierze martwy. Pozostawienie go w dotychczasowym kształcie,

wobec rozszerzenia katalogu adresatów ustawy o nowe kategorie beneficjentów, będących

jeszcze aktywnych zawodowo, mogłoby być zbyt dużym obciążeniem dla pracodawców.

Jednak osoby wciąż aktywne zawodowo, które nabyły prawo do zwiększenia urlopu o 10 dni

na mocy obecnych przepisów, zachowają to prawo.

2. Nowe rozwiązania umożliwią uzyskanie uprawnień przysługujących inwalidom

wojennym przez osoby, które w wyniku pobytu z powodów politycznych w więzieniach

i w innych miejscach odosobnienia w latach 1957 – 1989 zostały inwalidami (takie prawo

mają obecnie tylko osoby więzione z powodów politycznych do 1956 r.).

3. Nowe rozwiązania usuwają lukę prawną pozwalającą pobierać zarówno dodatek

kombatancki, jak i dodatek za pracę przymusową w czasie II wojny światowej przyznawany

na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Tymczasem w innych aktach

prawnych przyznającym ofiarom represji wojennych lub powojennych, a także cywilnym

niewidomym ofiarom wojny specjalne dodatki, jest zasadą, że nie można ich łączyć

z dodatkiem przyznawanym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu

społecznym rolników.

4. Wprowadza się nowe świadczenie, które umożliwi działaczom opozycji i ofiarom

represji w postaci zwolnienia z pracy z przyczyn politycznych, których dochody są poniżej

150 % kryterium dochodowego określonego w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy

społecznej (Dz. U z 2004 r. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.), uzyskanie specjalnego świadczenia

pieniężnego. Przepis ten jest bezpośrednią realizacją uchwały Sejmu z dnia 6 kwietnia 2006 r.

Świadczenie to będzie przyznawane na jeden rok przez organy gminy w wysokości 400 zł

30

miesięcznie. Przy przyznawaniu świadczenia zastosowanie będą miały przepisy ustawy

o pomocy społecznej.

5. Proponuje się podwyższenie kombatantom zniżki na przejazdy publicznym transportem

zbiorowym kolejowym i autobusowym z 37 % do 49 %. Natomiast bez zmian pozostaje

wysokość ulg dla inwalidów wojennych i wojskowych, którym – zgodnie z ustawą z dnia

29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych i ich rodzin - przysługuje

ulga w komunikacji krajowej przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego

w wysokości 37%. Projektowane rozwiązanie jednakże nie będzie kolidowało jednakże ze

wskazanymi przepisami o ustawy zaopatrzeniu inwalidów wojennych [...], ponieważ każdy

inwalida wojenny jest kombatantem, a tym samym będzie mógł korzystać ze zniżki dla

kombatantów w wysokości 49 %. Jednocześnie należy podkreślić, że kombatanci uprawnieni

byli do 50 % ulgi do 2002 r.

Projekt zakłada, że osoby, które w ramach służby wojskowej lub służby w

formacjach bezpieczeństwa (KBW) zwalczały organizacje oraz osoby działające na rzecz

suwerenności i niepodległości RP nie będą posiadały uprawnień przewidzianych w ustawie.

Uprawnień tych nie będą mogły posiadać również osoby, które dopuściły się zbrodni

komunistycznej przewidzianej w ustawie o IPN oraz tajni współpracownicy aparatu

bezpieczeństwa. Te przepisy nie miałyby jednak zastosowania do osób, które przeszły już

proces weryfikacji uprawnień w latach 1991 – 2006 (ochrona praw nabytych).

Dodatkowo Kierownikowi Urzędu przyznaje się prawo pozbawiania uprawnień

kombatanckich osób, w przypadku których pojawią się nowe dowody świadczące

o zbrodniczej działalności danej osoby, np. w komunistycznym aparacie bezpieczeństwa,

w sytuacji gdy upłynął już 5 letni okres od wydania decyzji w kwestii uprawnień (dotychczas

upływ tego terminu uniemożliwiał pozbawienie takich osób uprawnień).

Decyzję Kierownika osoba zainteresowana ma prawo zaskarżyć do sądu, przy czym projekt

zakłada odejście od obowiązujących dotychczas wyjątkowych w prawie rozwiązań,

pozwalających odebrać uprawnienia kombatanckie dopiero po uprawomocnieniu się

decyzji. Proponuje się uregulowanie tej kwestii na zasadach powszechnie

obowiązujących.

Unieważnienie legitymacji i zaświadczeń o uprawnieniach kombatanckich innych niż te

wydane przez UdSKiOR zapobiegnie wyłudzaniu różnych świadczeń przez osoby, które

nie zwróciły legitymacji po pozbawieniu ich uprawnień.

31

Zmiany w ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych

i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 87, z późn. zm.) zakładają

bezpośrednie ujęcie w niej „żołnierzy drugiej konspiracji”, którzy zostali inwalidami

w wyniku walki z wrogiem lub wskutek pobytu w więzieniu. Rozwiązanie to wykluczy

możliwość niekorzystnej dla tej grupy osób interpretacji przepisów, skutkującej

odmawianiem im statusu inwalidy wojennego.

Zmiany w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników

wynikają z proponowanej w projekcie ustawy zmiany nazwy oraz podmiotów uprawnionych.

Zmiany w ustawie z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń

wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa

Polskiego (Dz. U. Nr 34, poz. 149, z późn. zm.) umożliwią członkom rodzin pozostałych po

kombatantach zamęczonych w sowieckich łagrach uzyskanie stosownych odszkodowań.

Dotychczasowe przepisy, które eliminują z grona beneficjentów ustawy członków rodzin

kombatantów zamęczonych w sowieckich łagrach, w sytuacji gdy odszkodowanie mogą

otrzymać członkowie rodzin kombatantów, którym łagry udało się przeżyć – jest głęboko

niesprawiedliwa i sprzeczna z celem ustawy.

Zmiany w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób

fizycznych są dostosowane do zakresu podmiotowego i przedmiotowego projektowanej

ustawy. Proponowane w projekcie ustawy świadczenie specjalne powinno być, podobnie jak

jest to ze wszystkimi świadczeniami socjalnymi, których przyznanie jest uzależnione od

osiąganego dochodu, zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Dotyczy to m.

in. świadczeń rodzinnych, świadczeń z pomocy społecznej, dodatków mieszkaniowych,

a także dotychczas realizowanej pomocy na rzecz kombatantów.

Na podstawie zmian w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych

specjalne świadczenie socjalne nie jest wliczane do dochodu w rozumieniu przepisów

ustawy o dodatkach mieszkaniowych.

Zmiany w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej

finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, z późn. zm.) zakładają

dostosowanie zawartych w ustawie definicji kombatanta i osoby represjonowanej.

Zmiany w ustawach:

3) z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego;

4)-z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych;

5)z dnia 4 września 1998 r. o działach administracji rządowej;

32

6) -z dnia 24 lipca 1999 r. o szczególnych zasadach, warunkach i trybie mianowania na

wyższe stopnie wojskowe żołnierzy uczestniczących w walkach o wolność

i niepodległość Polski podczas II wojny światowej i w okresie powojennym;

7) z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych;

8) z dnia 3 czerwca 2005 r. o wyłączeniu bezprawności posiadania bez wymaganego

pozwolenia lub rejestracji broni lub amunicji przez osoby walczące o suwerenność

i niepodległość Polski;

9) z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych;

10)z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach

przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych

mają na celu dostosowanie obowiązujących przepisów do nowych regulacji. Zmiany te mają

charakter głównie redakcyjny.

Przepisy art. 59 projektu ustawy przewidują, że osoby pobierające do dnia wejścia

w życie ustawy świadczenia płacone przez organy rentowe na podstawie uchylanej ustawy

o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby

wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud

uranu i batalionach budowlanych będą „automatycznie” otrzymywać świadczenia

przewidziane dla nich w ustawie kombatanckiej. Równolegle Kierownik Urzędu będzie badał,

czy w stosunku do takich osób nie zachodzą – określone w art. 1 ust. 3 projektu ustawy -

przesłanki uniemożliwiające im posiadanie statusu beneficjenta ustawy.

Z kolei przepisy art. 56 projektu ustawy umożliwiają zawieszanie wypłacania

świadczeń dla osób, których uprawnienia kombatanckie – nadane w PRL - nie zostały

zweryfikowane po 1991 r., jeżeli nie zgłoszą się w sprawie weryfikacji w terminie 6 miesięcy

od dnia wejścia w życie ustawy. W sytuacji, kiedy osoba zgłosi się do Urzędu, umożliwiając

przeprowadzenie weryfikacji jej uprawnień – nastąpi natychmiastowe wznowienie

wypłacania świadczeń.

Przepis art. 61 umożliwi wydanie książki inwalidy wojennego tym wszystkim, którzy

spełniają warunki do uznania ich za inwalidów wojennych, a którym dotychczas wydano

tzw. legitymacje osoby represjonowanej. Takie osoby nie będą musiały więc stawać

przed wojskową komisja lekarską, a podstawą przyznania im rent inwalidzkich o

symbolu WZIW będzie orzeczenie lekarza ZUS. Wymiany tych legitymacji ZUS

powinien dokonać

w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

33

Proponowane w projekcie ustawy rozwiązania będą miały pozytywny efekt społeczny -

przyczynią się do poczucia sprawiedliwości społecznej.

Proponuje się, aby projektowana ustawa weszła w życie po upływie 30 dni od dnia

ogłoszenia. Jednocześnie proponuje się, aby akty wykonawcze, wydane na podstawie ustawy

z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami

represji wojennych i okresu powojennego, niesprzeczne z projektowanymi przepisami,

zachowały swoją ważność do dnia wydania nowych, ale nie dłużej niż przez rok od dnia

wejścia w życie ustawy.

Rozwiązania obciążające budżet:

3 zaliczenie do ofiar represji systemów totalitarnych osób internowanych w stanie

wojennym.

Internowanych było 9736 osób, z czego ok. 10 % wyemigrowało, a ok. 5 % zostało

tajnymi współpracownikami SB. Biorąc pod uwagę również śmiertelność, należy

zakładać liczbę ewentualnych uprawnionych na ok. 8 tys.

Maksymalne obciążenie budżetu państwa z tytułu wypłat dodatku kombatanckiego,

ryczałtu energetycznego i dodatku kompensacyjnego - 27 mln zł. Suma ta będzie jednak

niższa (zwłaszcza w pierwszych latach ustawy), gdyż:

d. część osób internowanych (należy założyć, że jest to znaczna część) jest

jeszcze aktywna zawodowo, a wspomniane wyżej świadczenia mogą

otrzymywać tylko emeryci lub renciści,

e. część internowanych (przypuszczalnie niezbyt znaczna) zmarła i ich prawa

przejdą na wdowy – jednak nie wszystkie z nich są obecnie emerytkami lub

rencistkami;

6 zaliczenie do ofiar innych więźniów politycznych z lat 1957 – 1989.

Wg szacunków IPN w Polsce w latach 1957 – 1989 wydano 30.000 orzeczeń

w sprawach politycznych. Jednak część z nich była uniewinniających lub wymierzano

kary w zawieszeniu. Dlatego liczbę beneficjentów tego rozwiązania należy szacować

na maksymalnie 20.000 osób, co obciąży budżet kwotą ok. 67 mln zł;

7 zaliczenie do ofiar represji systemów totalitarnych żołnierzy-górników, żołnierzy

batalionów budowlanych i brygad ponadkontygentowych Służby Polsce.

34

Zrównanie świadczeń dla tych osób, do poziomu świadczeń przysługujących osobom

represjonowanym, oznacza wydatek ok. 33,2 mln zł;

8 koszty świadczenia specjalnego dla osób zaangażowanych w działalność

niepodległościową w latach 1944 – 1989 lub osób represjonowanych przez

zwolnienie z pracy w wyniku wystąpień wolnościowych (które znajdują się obecnie

w bardzo trudnych warunkach materialnych).

Potencjalna liczba beneficjentów – ok. 45 % z ok.75.000 osób, czyli ok. 34 tys. osób.

Roczne wydatki związane z wypłatą tego świadczenia nie będą wyższe niż

ok. 162 mln zł;

9 koszt przyznania świadczeń osobom kontuzjowanym w wystąpieniach

wolnościowych (Czerwiec 76, stan wojenny – Kopalnia „Wujek”, Lubin 1982) –

ok. 1 mln zł (300 osób);

10 koszt zwiększonej z 37% do 49% ulgi na PKP dla beneficjentów ustawy-

ok. 11 mln zł;

11 szacuje się, że wydatki Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne kombatantów wzrosną o około 3 tys. zł

w skali roku (będzie to dotyczyło ok. 10 osób).Obecnie wydatki na powyższy cel

wynoszą około 10 tys. zł rocznie;

h) szacuje się, że liczba inwalidów wojennych wzrośnie o około 600 osób. Objęcie

uprawnieniami tej grupy osób spowoduje wzrost wydatków o:

- około 2.140 tys. zł na refundację leków dla inwalidów wojennych ze środków NFZ,

- około 4.440 tys. zł ze środków będących w dyspozycji ZUS (renta);

i) zwolnienie korzystających z opłat radiowo-telewizyjnych spowoduje spadek

przychodów odpowiednich instytucji (Telewizja Polska S.A., Polskie Radio S.A.)

o około 120 tys. zł rocznie;

2) rozszerzenie kręgu osób, którym może być na wniosek przyznana doraźna lub okresowa

pomoc pieniężna, nie będzie miało skutków finansowych dla budżetu państwa. Co roku w

budżecie państwa wydzielana jest pula pieniędzy przeznaczona

na ten cel – wysokość pomocy nadal będzie zależeć od liczby złożonych wniosków;

3) brak jest możliwości oszacowania kosztów, jakie poniesie budżet państwa w związku

z nadaniem uprawnień osobistych (niepieniężnych) osobom zaliczonym do działaczy

opozycji wobec dyktatury komunistycznej;

4) skutki finansowe wynikające z proponowanego w art. 25 rozszerzenia kręgu osób

uprawnionych do ulg na przejazdy kolejowe zostały uwzględnione w kwocie 11 mln zł

35

(punkt 3 tabeli). Natomiast brak jest możliwości oszacowania skutków finansowych

zwiększenia ulg biletowych w komunikacji autobusowej zwykłej i przyśpieszonej

ze względu na brak zagregowanych w skali kraju informacji na temat korzystania

z ulg w przejazdach autobusowych;

5) brak jest możliwości oszacowania skutków finansowych dla NFZ z tytułu finansowania

bezpłatnego zaopatrzenia w wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi i w

środki pomocnicze przeznaczone dla rozszerzonego kręgu osób będących inwalidami

wojennymi ze względu na brak informacji o liczbie osób, które spełniałyby warunki

przyznania takiej pomocy;

6) w kwocie 2.140 tys. (punkt 5 tabeli) zostały uwzględnione skutki finansowe dla NFZ

wynikające z rozszerzenia kręgu posiadających uprawnienia inwalidów wojennych

(bezpłatne leki);

7) w kwocie 128.200 tys. (punkt 1 tabeli) zostały uwzględnione skutki finansowe dla

organów emerytalno- rentowych z tytułu uprawnień dla wdów po osobach zaliczonych do

rozszerzonej grupy beneficjentów objętych uprawnieniami kombatanckimi (dodatek

kombatancki, dodatek kompensacyjny, ryczałt energetyczny);

p) do oszacowania skutków finansowych wejścia w życie nowelizacji ustawy o uznaniu

za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na

rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego byłyby niezbędne dane na temat liczby

osób niezamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które dodatkowo

uzyskają prawo do odszkodowania. Osoby te, nie będąc uprawnionymi do

odszkodowania na gruncie obecnie obowiązującej ustawy, w dużej części w ogóle nie

kierowały spraw do sądów. Łączna kwota odszkodowań w 2006 r. zasądzonych na

rzecz 511 osób wynosiła 12.910.833,00 zł. Oznacza to, że średnia wysokość

zasądzonego odszkodowania w 2006 r. wynosiła około 25.266,00 zł. Można więc

przyjąć, iż średnia liczba w skali kraju wynosiła 40 oddalonych powództw, co

w przybliżeniu daje łączną kwotę niezasądzonych odszkodowań na poziomie

1.010.640 zł (40x25.266,00 zł). Wobec braku nawet prognozowanej liczby osób, które

dodatkowo uzyskają prawo do odszkodowania, taką kwotę należy przyjąć jako

minimalne skutki finansowe nowelizowanej ustawy o uznaniu za nieważne [...].

Szczegółowa kalkulacja zidentyfikowanych skutków finansowych projektu zmian do ustawy o kombatantach została przedstawiona w tabeli.

36

Rozwiązania generujące oszczędności budżetowe:

Pozbawienie uprawnień ok. 1000 osób (500 kombatantów i 500 wdów), które uniknęły

weryfikacji po 1991 roku – 2,5 mln zł.

Szczegółową kalkulację zidentyfikowanych dodatkowych (w stosunku do obecnie

ponoszonych) skutków finansowych dla poszczególnych podmiotów realizujących ustawę,

przedstawia poniższa tabela:

Rodzaje

Szacunek dodatkowych wydatków (w tysiącach złotych)ZUS KRUS inne organy

emerytalno-rentowe

budżety wojewodów

NFZ Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowa-nych

budżet ministra właściwe-go do spraw transpor-tu

budżetMinistra Sprawiedliwości

Razem

1. Uprawnienia kombatanckie dla rozszerzonej grupy beneficjentów (walczący w Poznaniu w 1956 r., ofiary represji)¹

101000 23 100 4 100 128 200

2. Świadczenie specjalne (działalność niepodległościowa, zwolnieni z pracy)²

162 000 162 000

3. Zwiększenie ulgi na przejazdy kolejowe(z 37% na 49%) dla kombatantów

11 00011 000

4. Uprawnienia inwalidów wojennych dla rozszerzonej grupy

4 440 2140 6 580

5. Ulga paszportowa dla rozszerzonej grupy korzystającej z uprawnień kombatanckich

53(zmniejsz-nie dochodów)

6. Opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne dla rozszerzonego kręgu osób uprawnionych

3 3

7. Prawo do odszkodowań dla członków rodzin pozostałych po kombatantach zamęczonych w sowieckich łagrach

1.010,640 1.010,640

7. Koszty administracyjne³

1 800 1 800

RAZEM 105440 23 100 4 100 162 000 2140 1 803 11000 1.010,640 310.593,6401 szacunek na podstawie danych zawartych w Założeniach nowelizacji prawa kombatanckiego oraz struktury wypłacanych emerytur i rent w poszczególnych organach emerytalno rentowych. W powyższym wierszu do

37

rozszerzonej grupy beneficjentów objętych uprawnieniami kombatanckimi (dodatek kombatancki, dodatek kompensacyjny, ryczałt energetyczny) zaliczono:

3) osoby internowane w stanie wojennym (ok. 8 tys. beneficjentów, roczne wydatki ok. 27 mln zł);4) inni więźniowie polityczni z lat 1957-1989 będący ofiarami represji (ok. 20 tys. beneficjentów, roczne

wydatki ok. 67 mln zł);5) osoby kontuzjowane w wystąpieniach wolnościowych- Czerwiec 76, stan wojenny- Kopalnia „Wujek”,

Lubin 1982 (ok. 300 beneficjentów, roczne wydatki ok. 1 mln zł);6) żołnierzy-górników, żołnierzy batalionów budowlanych i SP (zamiana świadczenia pieniężnego dla

żołnierzy-górników na dodatek kombatancki, dodatek kompensacyjny), ok. 36 tys. beneficjentów, roczne wydatki ok. 33,2 mln zł oraz

wdowy po wymienionych grupach osób.

2 szacunek na podstawie danych badania budżetów gospodarstw domowych w zakresie grup dochodowych oraz danych zawartych w Założeniach nowelizacji prawa kombatanckiego (75 tys. nowych uprawnionych). Oszacowano, że z grupy 75 tys. nowych uprawnionych ok. 34 tys. może spełnić 150% kryterium dochodowego z ustawy o pomocy społecznej). W powyższym wierszu do grupy beneficjentów objętych uprawnieniem do świadczenia specjalnego zaliczono:

4. osoby zaangażowane w działalności niepodległościową w latach 1944-1989;5. zwolnieni z pracy w wyniku wystąpień niepodległościowych.

3 założono, iż nowe zadania będą wymagać zwiększenia zatrudnienia o 30 etatów.Koszty wynagrodzenia brutto:30 etatów x 2 850 zł = 85 500 zł (miesięcznie) x 12 m-cy = 1 026 000 zł (rocznie)Pochodne od wynagrodzeń:85 500 zł x 18,69 % = 15 980 zł (miesięcznie) x 12 m-cy = 191 760 zł (rocznie)Wydatki bieżące pozapłacowe:Średni koszt na 1 zatrudnionego 15 200 zł x 30 osób = 456 000 złWydatki majątkowe:Zakup 30 zestawów komputerowych x 3 600 zł = 108 000 złRazem koszty zwiększenia zatrudnienia o 30 etatów – 1 781 760 zł (w skali roku)

Koszty przedstawionych wyżej propozycji szacuje się łącznie na ok. 310 mln zł.

Przedmiot regulacji niniejszej ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

38