projekti pËr zhvillim profesional dhe nË karrierË tË ... qmeq usaid zpka buleti… · proekti...

PROJEKTI PËR ZHVILLIM PROFESIONAL DHE NË KARRIERË TË ARSIMTARËVE

Q

M

E

Q

ENDRA

AQEDONASE PËR

DUKIM

YTETAR

PËRMBAJTJE

Hyrje ................................ 2

Kompetenca dhe standardepër bashkëpunëtorë profesionalPse? Si? Çfarë është bërë? ................................. 4

Propozim procesi për realizimin e zhvillimitprofesional në nivel shkollor ............................. 6

Zhvillimi profesional i arsimtarëve dhe bashkëpunëtorëveprofesional ....................... 8

Skenar financiar të përpiluar për sistemin e zhvillimit profesional dhe në karrierë të arsimatrëve ................. 10

BULETINI numër 2shkurt 2014

Projekti i USAIDit për Zhvillim Profesional dhe në Karrierë të Arsimtarëveështë financuar nga Agjencia për Zhvillim Ndërkombëtar e SHBAsë (USAID),ndërsa e realizon Qendra Maqedonase për Edukim Qytetar (QMEQ), në bashkë punim me Fondacionin për Iniciativa Arsimore dhe Kulturore Hap pas Hapi, e cilaështë përfshirë në aktivitetet lidhur me përpilimin e standardeve dhe kompetencave për arsimtarë.

Qëllimi i projektit është që të sendërtojë dhe përmirësojë sistemin për zhvillimprofesional dhe në karrierë të arsimtarëve dhe në këtë mënyrë të kontribuojëpër punë më cilësore edukativearsimore të mësimdhënësve dhe të arritura mëtë larta të nxënësve në Republikën e Maqedonisë.

Projekti filloi të realizohet në dhjetor të vitit 2012 dhe do të zgjasë deri në qershor të vitit 2015.

Proekti për Zhvillim Profesional dhe në Karrierë të Arsimtarëve H rr. Kozle, 1-b, 1000 Shkup ℡ 02/3067-981 7 02/3067-985 * [email protected] ü www.mcgo.org.mk

Projekti për Zhvillim Profesional dhe në Karrierë të Arsimtarëve realizohet me mbështetje të Byrosë për Zhvillimin e Arsimit.

2PROJEKTI PËR ZHVILLIM PROFESIONAL DHE NË KARRIERË TË ARSIMTARËVE


HYRJE

Të nderuar lexues,

Në botimin e parë të Buletinitkishit mundësinë të lexoni përanalizën e politikave dhe praktikëssë zhvillimit profesional dhe nëkarrierë të arsimtarëve në Republikën e Maqedonisë, në të cilën uidentifikuan nevojat dhe u shtruanrekomandime për përmirësimin ezhvillimit profesional dhe vendosjen e një sistemi funksional përavancimin në tituj të kuadrit ed ukativoarsimor.

Gjatë periudhës së kaluar kemipunuar në realizimin e disa prejrekomandimeve që kanë rezultuarnga kjo analizë. Grupet e punës, tëpërbëra nga përfaqësues të institucioneve kryesore arsimore, përfaqësues të fakulteteve që edukoj në arsimtarë dhe bashkëpunëtorëprofesional, si dhe pjesëmarrësme përvojë nga shkollat, membështetje të Qendrës Maqedo nase për Edukim Qytetar dhe nëbashkëpunim me Fondacionin përiniciativa arsimore dhe kulturoreHap pas hapi, i përpiluan dokumentet në vijim për zhvillim profesional të kuadrit edukativoarsimor në shkolla:

l Projekt kompetencathemelore profesionale për arsimtarë;

l Projekt standarde për arsimtarmentor;

l Projekt standarde për arsimtarkëshilltar;

l Projekt kompetencathemelore profesionale përbashkëpunëtorë profesional;

l Projekt standarde për bashkëpunëtor profesionalmentor;

l Projekt standarde për bashkëpunëtor profesionalkëshilltar;

Kompetencat dhe standardet,të cilat paraqesin bazën për ndërtimin e mëtejshëm të kapacitetevetë kuadrit edukativoarsimor dhekontribuojnë në avancimin e siste mit të përgjithshëm arsimor në ni vel nacional, u miratuan nga anëtarët e Trupit Këshillëdhënës tëpro jektit1 dhe më pas u përfshinënë rregulloren përkatëse ligjore.Projektdokumentet mund t’i gjeninë adresën elektronike: http://sq.mcgo.org.mk/usaidteacherprofessionalandcareerdevelopmentproject/ nën folderin Standarde.

Gjithashtu, përpiluam Doraca kun për vëzhgimin dhe planifiki mine zhvillimit profesional të arsimta rëve dhe bashkëpunëtorëve profe

1 Trupi Këshillëdhënës i projektit për ZHPKA përbëhet nga përfaqësues i MASHi, drejtorëve të BZHAsë, ISHAsë, QSHPsë, QAPTsë dhe kryetart të SASHKut.

http://sq.mcgo.org.mk/usaid-teacher-professional-and-career-development-project/

http://sq.mcgo.org.mk/wp-content/uploads/2015/02/Projekt_Kompetencave_themelore_profesionale_p%C3%ABr_arsimtar%C3%AB.pdf

http://sq.mcgo.org.mk/wp-content/uploads/2015/02/Projekt_standarde_profesionale_p%C3%ABr_arsimtar%C3%AB-mentor.pdf

http://sq.mcgo.org.mk/wp-content/uploads/2015/02/Projekt_standarde_profesionale_p%C3%ABr_arsimatr%C3%AB_k%C3%ABshilltar%C3%AB.pdf

http://sq.mcgo.org.mk/wp-content/uploads/2015/02/Projekt_Kompetencave_themelore_p%C3%ABr_bashk%C3%ABpun%C3%ABtor%C3%AB_profesional.pdf

http://sq.mcgo.org.mk/wp-content/uploads/2015/02/Projekt_standardet_profesionale_p%C3%ABr_bashk%C3%ABpun%C3%ABtor%C3%AB_profesional-mentor.pdf

http://sq.mcgo.org.mk/wp-content/uploads/2015/02/Projekt_standardet_profesionale_p%C3%ABr_bashk%C3%ABpun%C3%ABtor%C3%AB_profesional-k%C3%ABshilltar%C3%AB.pdf



sional në shkollat fillore dhe tëmesme, i cili në projektversion pilotohet në 14 shkolla fillore dhe tëmesme, nga rreth 150 arsimtarëdhe bashkëpunëtorë profesional,me qëllim grumbullimin e informatave kthyese dhe sugjerimevepër përmirësim cilësor të dokumentit. Doracaku përmban përshkrim të procedurave dhe rolevetë organeve dhe trupave të ndry shme në shkollë, të përfshira nërealizimin e zhvillimit profesional,si dhe instrumenteve dhe tekni kave për vëzhgimin e punës sëkuadrit edukativoarsimor. Në tëpromovohet një qasje e re në zhvi llimin profesional, sipas të cilës,çdo individ merr përsipër përgje gjësinë për ndërtim të mëtejshëmtë kompetencave personale, ndërsa rol më i madh u jepet aktiveveprofesionale si formë më cilësoree mësimit kolegjial nga njëritjetri.

Qëllimi ynë kryesor është promovimi dhe shpërblimi i kuadritmë me përvojë. Grupi punues përpërpilimin e procedurave dhe instrumenteve për avancim në titujtë kuadrit edukativoarsimor, pu non në vendosjen e sistemit, proceseve dhe procedurave të pra nue shme për të gjitha palët e inte resuara në sistem. Vizioni ynë përsistemin për avancim në karrierëtë kuadrit edukativoarsimor ështëqë përmes dokumenteve të përpiluara, të identifikohet kuadri mëme përvojë në shkollë. Për të qenëfunksional, ky sistem duhet të plo

tësohet me parashikime të saktatë ngarkesës së përgjithshme tëbuxhetit si rrjedhojë e realizimit tëtij. Prandaj projekti, në bashkë punim me Ministrinë e Arsimit dheShkencës, përpilon simulime financiare për realizimin e sistemit përzhvillim profesional dhe në karrierë, me qëllim që të sigurojmë njësistem transparent, të drejtë dhetë qëndrueshëm për avancim nëtituj të arsimtarëve dhe bashkë punëtorëve profesional. Për vendosjen e një sistemi funksional dhetë qëndrueshëm për zhvillim profesional dhe në karrierë, që do tëkontribuojë për arritje më të lartatë nxënësve, është përgjegjës ku adri i përgjithshëm në shkolla, meç’rast roli i drejtorëve është veça nërisht i rëndësishëm. Për këtëqëllim, në bashkëpunim me Qend ra Shtetërore për Provime, projekti e mbështeti përpilimin e Kompetencave themelore profesionale përdrejtorë të shkollave fillore dhe tëmesme, që do të shërbejnë përzhvillimin profesional të kuad ritudhëheqës në shkolla.

Ky është vetëm një përshkrim ishkurtër i një numri të madh akti vitetesh të rëndësishme dhe inte resante që janë përfshirë në këtëprojekt, e që janë pjesë e këtij Bu letini, që ne ju ftojmë t’i lexoni.

Me respekt,

Vera Kondiq Mitkovska, Udhëheqëse e projektit

Gjatë debatit publik për kompetencat për arsimtarë, te ne filluan të arrijnë propozime për domosdoshmërinë e përpilimit të përshkrimeve të kompetencave të nevojshme edhe për bashkëpunëtorëtprofesional (pedagogë, psikologë, sociologë, defektologë dhe punëtorë social). Propozimet vinin edhenga arsimtarët edhe nga bashkëpunëtorët profesional. Arsyetimet aludonin në nevojën e përkufizimit tëqartë të obligimeve të bashkëpunëtorëve profesional. "Nëse ka kompetenca edhe për ne, të gjithë do tëmund të shohin se çfarë duhet të punojmë, e jo të nashohin si administratorë" (deklaratë e një bashkëpu në tori profesional).

4


KOMPETENCA DHE STANDARDE PËR BASHKËPUNËTORË PROFESIONALPSE? SI? ÇFARË ËSHTË BËRË?

Sfida në procesin e përpilimit. Gjatë përpilimit tëkompetencave dhe standardeve për bashkëpunëtorëprofesional ramë dakord se dokumentet duhet tëkenë strukturë të ngjashme si ato për arsimtarë: qëndrime dhe vlera profesionale nga të cilat do të udh ëhiqen, përshkrime të kompetencave sipas fushavetë punës dhe shembuj të aktiviteteve. Debatet publike që kishim me bashkëpunëtorët profesional dheme fakultetet amë, ishin orientuar drejt pyetjeve nëvijim:

(1) a duhet për çdo profil të bashkëpunëtorit profesional të përpilohen përshkrime të veçanta të kompetencave, dhe

(2) në çfarë mase kompetencat duhet t’i tejkalojnë kompetencat e përvetësuara gjatë studimeve, duke marrë parasysh atë se shumica e profileve nuk aftësohen në veçanti për punë në shkolla.

Bashkësia profesionale pranoi kompetencat dhe standardet. Në dokumentet që ishin në debat publik dhepër të cilat u mbajtën konsultime me fakultetet dhe me shoqatat rajonale të bashkëpunëtorëve profesional,u theksua se bashkëpunëtorët profesional në punë duhet të udhëhiqen nga vlerat vijuese: më i rëndësishëmpër ta është nxënësi; kanë integritet profesional; janë të besueshëm; kujdesen për të siguruar barazi, inkluziondhe drejtësi sociale; tregojnë iniciativë dhe punojnë në zhvillimin e vazhdueshëm të shkollës. Kompetencatpër të gjithë bashkëpunëtorët profesional kanë të bëjnë me: punën me nxënës, arsimtarë dhe me prindër,bashkëpunimin me bashkësinë, zhvillimin profesional dhe bashkëpunimin profesional, punën analitikehulumtuese dhe përmirësimin e strukturës shkollore, organizimin dhe klimën. Shumica e kompetencave janëtë përbashkëta për të gjitha profilet, por kemi përfshirë edhe përshkrimin e karakteristikave që dalin nga


5


puna e çdo profili, si dhe disa kompetencaspecifike për secilin nga bashkëpunëtorëtprofesio nal. Siç tha gjatë diskutimit një bash kë pu në torë profesional: "Ne punojmë nëekip dhe është mirë që kompetencat do tëkontribuojnë drejt formimit të një profili tëbashkëpunëtorit profesional që gjatë pu nës, në planë të parë, i vë nevojat e subjekteve me të cilët punojmë, por nuk u rreketpunëve për të cilat nuk është kompetent".

Kompetencat dhe Standardet për bash kë punëtorë profesionalmentor dhe bash kë punëtorë profesionalkëshilltar, krahasasaj që do të shfrytëzohen gjatë avancimitnë tituj, do të shfrytëzohen edhe për plani fi kimin dhe monitorimin e zhvillimit të tyreprofessional.

Projektkompetencat dhe projektstandardet për bashkëpunëtorët profesional,pas përfshirjes së sugjerimeve nga debatitpublik, u shqyrtuan dhe pranuan nga TrupiKëshillëdhënës i projektit. Me qëllim që tësigurohet bazë ligjore për zbatimin e tyre,Byroja për Zhvillimin e Arsimit do t'i propozojë ministrit për Arsim dhe Shkencë t’i miratojë projektkompetencat dhe projektstandardet për bashkëpunëtorët profesional.

Projekt kompetencat themelore profesionale, Projektstandardet për bashkë pu nëtor profesionalmentor; dhe Projektstandardet për bashkëpunëtor profesionalkëshilltar mund t’i gjeni në adresën elektronike në vijim: http://sq.mcgo.org.mk/usaidteacherprofessionalandcareerdevelopmentproject/ në folderin Standarde.



http://sq.mcgo.org.mk/wp-content/uploads/2015/02/Projekt_Kompetencave_themelore_profesionale_p%C3%ABr_arsimtar%C3%AB.pdf

http://sq.mcgo.org.mk/wp-content/uploads/2015/02/Projekt_standardet_profesionale_p%C3%ABr_bashk%C3%ABpun%C3%ABtor%C3%AB_profesional-mentor.pdf

http://sq.mcgo.org.mk/wp-content/uploads/2015/02/Projekt_standardet_profesionale_p%C3%ABr_bashk%C3%ABpun%C3%ABtor%C3%AB_profesional-k%C3%ABshilltar%C3%AB.pdf

6 7PROJEKTI PËR ZHVILLIM PROFESIONAL DHE NË KARRIERË TË ARSIMTARËVE


PROPOZIM PROCESI PËR REALIZIMIN E ZHVILLIMIT PROFESIONAL NË NIVEL SHKOLLOR

Vërejtje:* Në qershorë, arsimtari kryen vetëvlerësimin bazuar në kompetencat themelore profesionale, nga të cilat zgjedh numër të caktuar të kompetencave, për të cilat do të përsoset në mënyrë profesionale gjatë tërë vitit. Gjatë vetëvlerësimit arsimtari merr parasysh shënimet dhe raportet nga vëzhgimi intern dhe ekstern të cilat

i ka në dispozicion. ** Nënkupton vetënxënie përmes hulumtime veprimesh, pjesëmarrje në vebinare, trajnime online, përdorimin e literaturës profesionale. *** Zhvillim i përkrahur profesional do ti caktohet një arsimtari i cili nuk e realizon planin personal për zhvillim profesional. Në bazë të propozimit të aktivit profesional në shkollë, këtë vendim e sjell drejtori në konsultim me bashkëpunëtorët profesional.

Procesi është i paraqitur në përputhshmëri me punën e grupit për vëzhgim dhe zhvillim profesional në suaza të projektit të USAID – it për Zhvillim Profesional dhe në Karrierë të Arsimtarëve.

Vëzhgim i planifikimitdhe realizimit të aktiviteteve mësimore dhe

jashtë mësimore

Reflektim mbi punën dhe analizë

e portofolit

Vetëvlerësimi*dhe përgatitja e

Planit Personal përZhvillim Profesional

Drejtor

Korniza kohore:

Arsimtarë

Bashkëpunëtorë profesional

Aktiv profesional

Ekipi për zhvillim profesional

Byroja për Zhvillim të Arsimit

Qendra për Arsim Profesional dhe Trajnime

Inspektorati Shtetërorëi Arsimit

Qendra Shtetërore e Provimeve

Ofrues të akredituar të trajnimeve

E shqyrton dhe së bashku me arsimtarin

e finalizon Planin Personal për

Zhvillim Profesional

Përgatit Plan përZhvillim Profesional

për gjithë shkollën

E miraton planin shkollorë për

zhvillim profesional

Akrediton programe

për trajnim

Vëzhgim i planifikimitdhe realizimit

të aktiviteteve mësimore dhe

jashtë mësimore

Orë të hapura

VËZHGIM INTERN

VËZHGIM EKSTERN

Raporte nga vizitakëshillëdhënëse dhe profesionale

në orë mësimi

Raporte nga punakëshillëdhënëse dhe konsultative

Notimi individuali arsimtarit

Nxënie individuale**

Dëshmi përpërmbushjen e kompetencave

Raport për realizimin e

zhvillimt personal profesional

Cikël i ri i zhvillimit

profesional

Raport për planin e realizuar

për zhvillimprofesional

Raport vjetorë për rezultatet nga

realizimi i planit përzhvillim profesional

Informatë kthyese për realizimin e

planit personal për zhvillim profesional

Zhvillim i përkrahur

profesional***Organizon trajnime të

brendshme/diseminim

Përkrahje nga mentori/kolegjiale

Organizojnë trajnime për kuadrin edukativoarsimorë

Rezultatet e testimeve

eksterne

qershorë gusht maj qershorë


Të gjitha hulumtimet vërtetojnë ndikimin e cilësisë së arsimtarëve në tëarriturat e nxënësve. Gjithnjë e më evident është konstatimi se shkollat janëaq të mira sa edhe kuadri edukativoarsimor që punon në to. Prandaj nga arsimtarët dhe bashkëpunëtorët profesional pritet që vazhdimisht t’i përsosinkompetencat e tyre profesionale përmes zhvillimit të vazhdueshëm profesional dhe përkushtimit ndaj mësimit gjatë gjithë jetës. Në këtë kontekst,është e nevojshme që shkollat sistematikisht ta vëzhgojnë punën e arsimtarëve dhe bashkëpunëtorëve profesional, si dhe t’u sigurojnë mbështetjepër zhvillimin e tyre të vazhdueshëm profesional.

Karakteristikat e sistemit të mirë shkollor për zhvillim profesional

Sistemi i mirë shkollor për zhvillim profesional u mundëson të gjithë tëpunësuarve të marrin mbështetjen e duhur, në përputhje me nevojat e tyreindividuale, për t’u dalë në ndihmë nevojave të nxënësve. Mirëpo, përgje gjë sia për zhvillimin profesional dhe për efektet nga që dalin nga ai, ështëpërgjegjësi personale e çdo individi.

Planifikimi i zhvillimit profesional kryesisht bazohet në vetëvlerësim,përmes të cilit çdo individ identifikon anët e veta të forta dhe të dobëta, sidhe fushat për përmirësim. Kjo rezulton me nevojën që shkollat të inkurajojnë, praktikën e vetëvlerësimit objektiv dhe të sinqertë të arsimtarëve dhebashkëpu nëtorëve profesional.

Në punë rrallëherë ndodh përparim serioz që është i rastësishëm. Prandaj,planifikimi i zhvillimit profesional është i pashmangshëm, kurse qëllimithemelor i planifikimit duhet të jetë gjetja e mënyrës efektive për tejkalimine hendekut midis nivelit aktual dhe të dëshiruar të cilësisë së kuadrit edukativoarsimor.

Zhvillimi profesional është proces i vazhdueshëm i përmirësimit të cilësisësë punës të punësuarve. Në këtë proces, roli i drejtorit është vendimtar, edheatë kryesisht përmes vlerësimit përkatës të punës dhe ndarjes së drejtë tëburimeve dhe mundësive për zhvillim profesional.

Udhëzime për planifikimin e zhvillimit profesional të kuadrit edukativoarsimor

Që t’u ndihmojmë shkollave ta përmirësojnë zhvillimin profesional, projekti i USAIDit për Zhvillim Profesional dhe në Karrierë të Arsimtarëve për

ZHVILLIMI PROFESIONAL I ARSIMTARËVE DHE BASHKËPUNËTORËVE PROFESIONAL



piloi Udhëzuesin për vëzhgimin e punës dhe planifikimin e zhvillimit profesionaltë arsimtarëve dhe bashkëpunëtorëve profesional.

Udhëzuesin e përpiloi një grup i ekspertëve i përbërë nga arsimtarë,bashkëpunëtorë profesional dhe drejtorë, këshilltarë nga Byroja për Zhvi llimin e Arsimit, këshilltarë nga Qendra për Arsim Profesional dhe Trajnimdhe inspektorë nga Inspektorati Shtetëror i Arsimit.

Në të janë përfshirë udhëzime për:

l vëzgimin e punës së kuadrit edukativoarsimor;

l identifikimin e nevojave individuale për përsosje profesionale dhe planifikimin e zhvillimit profesional;

l planifikimin e zhvillimit profesional në nivel të shkollës;

l monitorimin e efekteve të zhvillimit profesional.

Gjatë përpilimit të Udhëzuesit, kujdes të veçantë i kushtuam ruajtjes sëpraktikave të mira shkollore dhe u munduam të përfshijmë praktika të rejabashkëkohore për zhvillim profesional që ekzistojnë në sistemet shumë mëtë zhvilluara arsimore. Duke marrë parasysh karakteristikat e sistemit të mirëshkollor të përmendur më sipër, risi në proces paraqet vetëvlerësimi i kompetencave profesionale, si bazë për planifikimin e zhvillimit profesional. Nëbazë të rezultateve nga vetëvlerësimi, arsimtari/bashkëpunëtori profesionalpërpilon plan personal për zhvillim profesional, që është bazë për përpilimine planit në nivel të shkollës. Risi tjetër është caktimi i zhvillimit të mbështeturprofesional për arsimtarët dhe bashkëpunëtorët profesional të cilët nuk dota realizojnë planin e tyre personal për zhvillim profesional. Kjo nënkuptoncaktimin e mentorit, i cili vitin që vijon, do ta ndihmojë arsimtarin/bashkë punë torin profesional në planifikimin dhe realizimin e planit personal përzhvillim profesional. Në Udhëzues, gjithashtu, janë dhënë shumë shembujtë formularëve që mund të përdoren nga ana e shkollave.

Pilotimi i procesit për zhvillim profesional

Me qëllim që të përputhen procedurat dhe formularët e propozuar nëUdhëzues, me nevojat dhe mundësitë e kuadrit edukativoarsimor dhe mekushtet që ekzistojnë në shkolla, 14 shkolla në Maqedoni do të pilotojnë Udhëzuesin para se të realizohet në nivel shtetërorë.

Nëse edhe ju jeni të interesuar ta pilotoni procesin e zhvillimit profesionaldhe më detajisht të njoftoheni me risitë e përshkruara në Udhëzuesin përvëzhgimin dhe planifikimin e zhvillimit profesional të arsimtarëve dhebashkëpunëtorëve profesional në shkollat fillore dhe të mesme, ju lutemitë na shkruani në adresën tonë elektronike [email protected] dhe në[email protected], e ne do t’ju dërgojmë materialet e nevojshme.


mailto:[email protected]




SKENAR FINANCIAR TË PËRPILUAR PËR SISTEMIN E ZHVILLIMIT PROFESIONAL DHE NË KARRIERË TË ARSIMATRËVE

Një nga komponentët e projektit të USAIDitpër Zhvillim Profesional dhe në Karrierë të Arsimtarëve është i orientuar drejt përpilimit të skenarëve për mjetet e nevojshme financiare që duhetsiguruar për zhvillim të papenguar profesional dhenë karrierë të arsimtarëve.

Neni 211) Arsimtarët janë të obliguar vazhdueshëm të zhvi

llohen në profesion dhe këtij procesi duhet t’i kushtojnë së paku 60 orë gjatë tre viteve shkollore.

2) Në kuadër të 60 orëve për zhvillim profesionalpërfshihen trajnimet që arsimtarët i ndjekin në dhe jashtë shkollës, prej të cilave, së paku 40 orëjanë nga pjesëmarrja në programe trajnimi tëakredituara, për të cilat mjetet sigurohen nga buxheti i Byrosë për Zhvillimin e Arsimit.

3) Akreditimin e programeve për trajnim nga para gra fi 2) i këtij neni, e bën Byroja për Zhvillimin e Arsimit, në pajtueshmëri me Ligjin e Byrosë përZhvillimin e Arsimit.

4) Çdo arsimtar në afat prej tre vitesh kalon 10 orëtrajnim për programet prioritare të përcaktuaranga ministri, për të cilat mjetet sigurohen në buxhetin e Byrosë për Zhvillim të Arsimit.

5) Çdo arsimtar në afat prej tre vitesh kalon 10 orëtrajnim për zhvillim personal profesional. Kostoja e trajnimit për zhvillim personal profesional mbulohet nga vetë arsimtari.

Burimi: Ligji për arsimtarë në shkollat fillore dhe të mesme ("Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë " nr.10/15)

Në kuadër të kësaj komponente duhet të përcaktohen burimet e ndryshme të financimit për zhvillimprofesional të arsimtarëve. Nga hulumtimi2 i reali zu ar, që ka të bëjë me financimin e zhvillimit profesio nal, është mësuar se në vitin 2013 në 19% të komunavetë përfshira në hulumtim dhe 15% të shkollave në atokomuna janë siguruar mjete financiare për zhvillimprofesional të arsimtarëve. Kjo shumë ishte pothuaj se e barabartë me shumën që siguroi shteti përmesBZHAsë për atë vit, e që ishte për të njëjtin qëllimdhe për të gjitha shkollat në të gjithë shtetin. Ky ështëtregues për ekzistimin e vetëdijes për nevojën e zhvi lli mit të vazhdueshëm profesional të arsimtarë ve memjete të siguruara nga burime të ndryshme të finan cimit.

Me qëllim që ta parashikojmë ngarkesën financiaretë buxhetit të Republikës së Maqedonisë, në bazë tëzgjidhjeve të propozuara për zhvillim profesional tëgjithë arsimtarëve, kemi përpiluar skenarë financiar.

Me qëllim që të mund të planifikohen me kohëdhe realisht mjetet e nevojshme në buxhet, të fillojnëtë zbatohen vendimet, si dhe të sigurojmë qasje tëndryshme për financimin e zhvillimit profesional tëarsimtarëve, përpiluam dy skenarë financiar:

1) Detyrimet e përcaktuara financiare të MASHit/BZHAsë dhe të komunave për të siguruar pesë (5)orë zhvillim profesional të arsimtarëve në nivel të komunave. Supozohet se me këtë model do të ndiqet

edhe përhapja e njohurive të fituara në nivel të shko llës dhe komunës, gjegjësisht, në këtë mëny rë numrii arsimtarëve të trajnuar do të rritet për disa herë.Kështu, kostoja e trajnimit për një arsimtarë do të reduktohet konsiderueshëm, e me këtë edhe ngarkesae buxhetit qendror dhe atij lokal.

2) Detyrimet e përcaktuara financiare të MASHit/BZHAsë, për të siguruar gjashtëdhjetë (60) orëzhvillim profesional për të gjithë arsimtarët dhebashkëpunëtorët profesional në RM për një periu dhëprej tre (3) vitesh. Ky model është i pranuar ngaMASHi/BZHAja dhe është përfshirë në rregullorenligjore.

2 Raport nga hulumtimi i qëndrimeve të komunave për rolin e tyre në zhvillimin profesional të arsimtarëve (QMEQ, 2014).



Të dy skenarët u diskutuan mepërfaqësues të MASHit dhe BZHAsë para se të dërgoheshin në BZHAdhe MASH për planifikim të mëtej shëm të aktiviteteve të ardhshmeqë ndërlidhen me zhvillimin profesional të arsimtarëve dhe të bash këpunëtorëve profesional.

Përveç kësaj, punonim edhe nësimulimet financiare që kanë tëbëjnë me koston e solucioneve tëndryshme për të mundësuar avan cimin e arsimtarëve në tituj. Nëbazë të hulumtimeve të deritanishme që i realizoi projekti nëbash kë punim me BZHAnë, supozohet se 1520% e arsimtarëve dot’i plotësojnë kushtet për titullinarsimtarmentor, ndërsa 57% e arsimtarëve do t’i plotësojnë kush tet për arsimtarkëshilltar, në momentin kur sistemi për avancim nëtituj do të zbatohet plotësisht (mi nimum 5 vite).

Projekti përpiloi disa modelepër avancim në titullin arsimtar–mentor, që i kanë përparësitë dhedobësitë vijuese:

1) Avancim i arsimtarëvementorë, sipas numrit të përcaktuartë arsimtarëve në nivel të shko llës: Ky është model që ekzistonnë rregulloren ligjore, ndërsa e kufizon numrin e arsimtarëve të cilëtmund të avancohen në karrierë nënivel vjetor: nga dy arsimtarë nëshkolla të vogla (deri në 50 arsimtarë) dhe tre arsimtarë në shko llate mëdha (mbi 50 arsimtarë). Mendarjen shtesë të shko llave (qëkanë deri më 10, 20,...., 150 arsim

tarë) është përcaktuar numri i arsimtarëve të cilët duhet të marrintitullin arsimtarmentor dhe ngar kesa financiare për çdo shko llë.Sipas këtij modeli, të punësuaritnë shkollat e vogla do të arrij nënumrin maksimal të arsimtarëvementor dhe arsimtarëvekëshilltarëshu më më herët sesa kolegët etyre në shkollat e më dha. Me këtërast nevojiten 15 vite për avancimnë titull në të gjitha shkollat. Kymodel ka ngritur çështjen e drejtësisë, motivimit dhe mundësive qëu ofrohen arsimtarëve që t’i plotësojnë standardet për avancim nëkarrierë. Si rezultat i kësaj u filluame zhvillimin e modelit të përshkruar më po shtë.

2) Avancim i arsimtarëve–mentorë sipas numrit të përcaktuar nënivel komunal: Është përcaktuarnumri i arsimtarëve të cilët duhettë marrin titullin arsimtarmentornë nivel shtetëror dhe ngarkesa financiare për komunat (pa marrëparasysh madhësinë e shkollës)për një periudhë prej pesë (5)vitesh, duke marrë parasysh numrin e arsimtarëve dhe numrin me sa tar të nxënësve për arsimtar.Gja të përcaktimit të numrit të arsimtarëve të cilët mund të marrintitullin "mentor" në nivel komunal,propozohet të merren para sysh:numri i shkollave, numri i nxë në sve dhe numri i arsimtarë ve, me ç‘rast ndikimin më të madh në këtëbarazi do ta ketë numri i nxënë sve, si shfrytëzues përfun dim tar tëefektit të punës së arsimtarëvementorë. Numrin e arsimtarëvemen torë për komunë çdo vit e për

cak ton MASHi, duke marrë para sysh parametrat e si për përmendur.

3) Avancimi i arsimtarëve dhebashkëpunëtorëve profesional nëtituj mentorë dhe këshilltarë sipasnumrit të përcaktuar në nivelshtetëror: Është përcaktuar numrii arsimtarëve dhe bashkëpunëtorëve profesional të cilët duhettë avancohen në tituj dhe ngarkesa financiare (pa marrë parasyshmadhësinë e shkollës) për një pe ri udhë prej pesë (5) vjetësh. Kymodel ishte më i pranueshëm përMASHin dhe është përfshirë nërregulloren ligjore.

Gjatë përpilimit të skenarëve financiar shfrytëzuam të dhëna ngafaqja e internetit të Entit Shtetërortë Statistikës dhe të dhënat që imorëm nga MASHi. Njëherëshpër punuam të dhënat e mbledhura për çdo komunë, duke shqyrtuar më shumë parametra, si p.sh.:të dhëna demo grafike për arsimtarët, shpenzi met publike për arsim, të arriturat e nxënësve në testimet ndërkombëtare TIMSS (2011,2003 dhe 1999) dhe PIRLS (2006dhe 2001), ndërsa sipas rajoneve,është përcaktuar edhe vlera mesatare e pro dhimit bruto vendor nëkrahasim me mesataren e shtetitpër periudhën 20002011, me që llim që të gjendet lidhje midis cilësisë së arsimit dhe zhvillimit eko no mik. Kjo bazë mund të paraqesëburim të shkëlqyer të të dhënave,që mund të shfrytëzohet gjatë krijimit të politikave arsimore dhezhvillimore në nivel shtetëror dhekomunal.


Ky dokument është përgatitur nga ana e Projektit për Zhvillim Profesional dhe në Karrierë tëArsimtarëve me mbështetje të popullit amerikan përmes Agjencisë së SHBAsë për ZhvillimNdërkombëtar (USAID). Mendimet, e shprehura në këtë dokument, u takojnë autorëve dhenuk i shprehin qëndrimet e Agjencisë së SHBAsë për Zhvillim Ndërkombëtar ose Qeverisë sëShteteve të Bashkuara të Amerikës.

Këshilli redaktues:Loreta Georgieva, drejtore ekzekutive e QMEQVera Kondiq Mitkovska, udhëheqëse e projektit Mitko Çeshllarov, udhëheqës i sektorit, Byroja për Zhvillim të Arsimit Aleksandar Stamboliev, koordinator për aktivitete programore dhe komunikimeGorica Mickovska, specialiste për arsimBesa Reçi, asistente e projektit

Botues: Qendra Maqedonase për Edukim Qytetar

Përktheu: Enis Misini

Dizajn: Biljana Mihajllovska

Pyetjet dhe sugjerimet tuaja lidhur me çështje për avancimin e sistemit për zhvillim profesionaldhe në karrierë, mund t’i dërgoni në [email protected].

Na n

diq

ni

në:

htt

p:/

/ww

w.m

cg

o.o

rg.m

k/u

said

-teach

er-

pro

fessio

nal-

an

d-c

are

er-

de

ve

lop

me

nt-

pro

jec

t


Q

M

E

Q

ENDRA

AQEDONASE PËR

DUKIM

YTETAR



projekti pËr zhvillim profesional dhe nË karrierË tË ... qmeq usaid zpka buleti… · proekti...

Documents