ISS သည Woodrow Wilson School ၏ ျပညသ႕ေရးရာ ႏင ႏငငတကာေရးရာဌာန ႏင the Bobst Center for Peace and Justiceတ႕ ပးေပါငးေဆာငရြကသည အစအစဥျဖစသည www.princeton.edu/successfulsocieties. ေဝဖနအၾကျပေပးရန ႏင ဤ စာတမးပါ နမနာျဖစရပမား ကမညသ႔အသးျပေနသည စသညအခကအလကမားေဝမရန စာဖတသမားက ISS က - iss@princeton.edu သ႕ ဖတေခၚပါသည။ 1 

PROMOTING ACCOUNTABILITY, MONITORING SERVICES:

TEXTBOOK PROCUREMENT AND DELIVERY, PHILIPPINES, 2002 – 2005

တာဝနခမႈက အားေပးျမငတငျခငး၊ ဝနေဆာငမႈမားက ေစာငၾကညစစေဆးျခငး -

ဖလစပငႏငငမ ေကာငးသးဖတစာအပ ဝယယမႈ ႏင ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမႈ ေဆာငရြကခက၊

၂၀၀၂ - ၂၀၀၅

အကဥးခပ

၂၀၀၂ ခႏစမ ၂၀၀၅ ခႏစအထ၊ ဖလစပငႏငင ပညာေရး ဥးစးဌာန (Department of Education)

မ အႀကးတနး အရာရ တစဥး ျဖစသ Juan Miguel Luz သည ႏငင၏ အစးရေကာငးေပါငး ၄၀၀၀၀

အတြက ေကာငးသးဖတစာအပ ဝယယမႈႏင ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမႈက အခနမ ထေရာကစြာ ေဆာငရြက

ႏငေရးအတြက တစႏငငလးအတငးအတာျဖင လႈ႕ေဆာ လႈပရားမႈ တစခက ဥးေဆာငခသည။ Luz

တာဝနမယမအခနကမ အကငပကျခစားေနသည ဥးစးဌာနမ အရာရမားသည ေကာငးသး

ဖတစာအပ ကနထ႐ကစာခပမားက ၎တ႔ မကႏာသာေပးလသည၊ အရညအေသြး မျပညမေသာ

ပႏပထတေဝသမားကသာ ေရြးခယခးျမငေနချခငး ျဖစသည။ အရညအေသြး ထနးခပမႈမား

အားနညးချခငးေၾကာင ဖတစာအပမားတြင ခပလပမႈ အရညအေသြး မေကာငးျခငး၊ ပႏပ ခ႕ယြငး

ခကမားႏင စာရြကမား အျပညအစ မပါဝငျခငးတ႔ ျဖစေပၚေနခသည။ အခနဇယား အတအက

သတမတထားျခငး မရသညအတြကလညး ပႏပထတေဝသမားသည တစခါတစရတြင ဖတစာအပ

မားက စာသငႏစစတငၿပး လမားစြာ ၾကာၿပးေနာကမသာ ပ႔ေဆာငေပးႏငခသည။ တစခါတစရတြင

ပ႔ေဆာငေပးႏငျခငးပင မရခပါ။ ဝယယျခငးမသည အေရာကပ႔ေဆာငျခငးအထ လပငနးကာလ

တစခလး၏ ၾကာျမငခနမာ အမားဆး ႏစႏစ အထၾကာျမငခသည။ သတမတ ကာလထက ႏစဆ

ပမၾကာျမင ေနျခငးျဖစသည။ တာဝနစတငရယခၿပးေနာက မၾကာမတြင Luz သည ဝယယမႈႏင

ပ႔ေဆာငမႈလပငနးစဥအား ျပျပငေျပာငးလႏငရနအတြက ေကာငးသးဖတစာအပ ေရတြကစစစေရး

စမခက (Textbook Count project) က စတငခသည။ သသည အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညး

မားျဖင ပးေပါငး၍ ဥးစးဌာန၏ ေလလ/တငဒါ လပငနးစဥက ေစာငၾကပၾကည႐ႈျခငး၊ ဖတစာအပ

မား၏ အရညအေသြးက စစေဆးျခငး ႏင ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမႈမားက လကလမတသား စစေဆးျခငး

တ႔က ေဆာငရြကခပါသည။ Government Watch၊ the National Citizens Movement for Free

Elections စသည အဖြ႕အစညးမားႏင အမးသား/အမးသမးလငယကငးေထာက အဖြ႕မား

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 2  

အပါအဝငျဖင ေကာငးသးဖတစာအပမားက ေကာငးမားအေရာက ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝျခငးမားက

ေစာငၾကညမတသား စစေဆးႏငရနအတြက ေစတနာဝနထမးေပါငး ေထာငႏငခ၍ ပါဝငကညရန

လႈ႕ေဆာစညး႐းႏငခသည။ Coca-Cola ကမၸဏ ကလညး ကမၸဏ၏ ပ႔ေဆာငေရးကားမားက

အသးျပ၍ ႏငင၏ ေဝးလေခါငသေဒသမားမ ေကာငးမားသ႔ ဖတစာအပမားက ပ႔ေဆာငေပးခ

သည။ ၂၀၀၅ ခႏစ ေရာကခနတြင ေကာငးသးဖတစာအပမား၏ ေစးႏႈနး ၅၀% ကဆငးခၿပး၊

ပႏပခပလပမႈ အရညအေသြးလညး တးတကေကာငးမြနလာခသည အျပင ေစတနာဝနထမး

ေစာငၾကညသမားက ပ႔ေဆာငမႈ ၉၅% တြင အမားအယြငးမရခေၾကာငး အစရငခႏငခပါသည။

ဤျဖစရပဥပမာက အစးရဝနေဆာငမႈမားက ေစာငၾကညစစေဆးျခငးႏင ႏငငဝနထမးမားႏင

ေပးသြငးသမား (suppliers) တ႔က တာဝနခမႈ ရေစရန ေဆာငရြကရာတြင ၾကေတြ႕ရသည

စနေခၚခကမားက ေလလာတငျပထားပါသည။

ဤျဖစရပေလလာခကအား မတလ ၂၀၁၁ ခႏစတြင ဖလစပငႏငင မနလာၿမ႕၌ ေတြ႕ဆေမးျမနးခကမားက အေျချပ၍ Rushda Majeed က ေရးသားျပစခသည။ နဂးပငးအား ေဖေဖာဝါရႏင မတလ ၂၀၁၃ ခႏစတြင မနလာ၌ ေတြ႕ဆေမးျမနခကမားက အေျချပ၍ ထပမျဖညစြက ခပါသည။ ၂၀၁၃ ခႏစတြင ထတေဝပါသည။ ကမၻာဘဏ၏ အကအည ျဖင Myanmar Multi-Donor Trust Fund မ ကခကာ ျမနမာဘာသာသ႔ ျပနဆထားျခငး ျဖစသည။

နဒါနး ဖလစပငႏငင ပညာေရးဥးစးဌာန၌ ဘ႑ာ

ေရး ႏင စမေရးရာ လကေထာကအတြငးဝန အျဖစ

သးႏစၾကာ ထမးေဆာငခစဥ အခနမား အတြငးမ

၂၀၀၄ ခႏစတြင Masbate ကၽြနး ေဒသတြင

ျဖစပြားခသည ျဖစရပတစခအေၾကာငးက Juan

Miguel Luz က ျပနလညေျပာျပပါသည။ ေဝးလ

ေနရာတစခမ မလတနးေကာငးတစေကာငး သ႔ သြား

ေရာကခရာတြင သက အဆပါေကာငးမ ေကာငးအပ

ဆရာမႀကးအား “ဖတစာအပေတြ ေနာကဆးရတာ

ဘယတနး ကလ ဆရာမ” ဟ ေမးခသည။ “လြနခတ

ႏစႏစ ေလာကကပါ” ဟ ဆရာမက ျပနေျဖခသည။

ေကာငးမ ခ႐ငပညာေရး႐း သ႔ ေရာကရန ေလးနာရ

ထကမက လမးေလာကသြားရသညဟ ေကာငးအပ

ဆရာမႀကးက ရငးျပခသည။ “ဖတစာအပေတြက

ၿမ႕ေပၚေရာကေနပါၿပ။ ဒါေပမယ ေျခကငသြားၿပး

မသယႏငလ႔ပါ။ ဒမာက ေမာေတာယာဥလညး တစစး

မ မရၾကဘးေလ။ ၿမ႕ကေန စာအပေတြ သယယႏငဖ႔

အသးျပစရာ ဘာတစခမ မရဘး” ဟ ဆရာမ က

ေျပာျပခေၾကာငး Luz က ဆသည။ ခ႐ငပညာေရး႐းမ

ေဝးလနယမားသ႔ ဖတစာအပမား သယယပ႔ေဆာင

ေပးႏငေရးမာ Luz အတြက ဥးစးဌာန၌ တာဝန

ထမးေဆာငစဥတြင ၾကေတြ႕ခရသည စနေခၚမႈ

အခကအခေပါငး မားစြာအနကမ တစခသာ ျဖစပါ

သည။

ထစဥက ဖလစပငႏငငတြင မလတနးႏင

အထကတနး ေကာငးေပါငး ၄၀၀၀၀ တြင ဆရာေပါငး

၅၀၀၀၀၀ နးပါးမ ေကာငးသား ၁၈ သနးေကာက

အခမ ပညာေရး သငၾကားေပးေနခခနျဖစသည။

DepEd ဟ သၾကေသာ၊ အစးရ၏ အႀကးဆး ေအဂငစ

လညး ျဖစသည ပညာေရး ဥးစးဌာန (Department of

Education) သည ေကာငးသးဖတစာအပမား

ေရြးခယျခငး၊ ဝယယျခငးႏင ေကာငးမားအားလးသ႔

အခနမ အေရာကပ႔ေဆာင ျဖန႔ေဝျခငးမားအတြက

အဓက တာဝနရသည အစးရအဖြ႕အစညးျဖစပါ

သည။ သ႔ေသာလညး ဖတစာအပ အရညအေသြး

အကျဖတမႈ၊ ဝယယမႈ ႏင ပေဆာငမႈ လပငနးစနစမာ

ခ႕ယြငးအားနညးခကမား နက႐ႈငးစြာ ျဖစေပၚလက

ရခသည။ တငဒါေခၚယရာတြင လကသပထး ေဆာင

ရြကျခငး၊ ဖတစာအပမားတြင ပႏပ အမားအယြငးမား

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 3  

ပါဝငေနျခငး၊ ထတေဝသမားမ အခနမ ပ႔ေဆာငေပး

ႏငမႈမရျခငး သ႔မဟတ မာထားသည အေရအတြက

ထက မားစြာ ေလာနညး၍ ေပးပ႔ျခငး စသညတ႔ ျဖစ

ပါသည။

ထအခနကာလမားအတြငး ႏငင၏ ႏငငေရး

အျဖစအပကမားက DepEd အတြငးတြငလညး

အေျပာငးအလမား ျဖစေပၚလာေစခပါသည။ အကင

ပကျခစားမႈျဖင စြခကတငခထားရသည သမၼတ

Joseph Estrada သည ဆႏၵျပမႈမား ေၾကာင ၂၀၀၁

ခႏစတြင ရာထးမ ႏႈတထြကခရသည။ သ႔က

ဆကခသည သမၼတ Gloria Macapagal Arroyo က

ျပညသလထက ေခၽြးသပႏငရနႏင ပမတာဝနခမႈရ

ေသာ အစးရျဖစေစရန အတြက အစအစဥမားက

စတငေဆာငရြကခပါသည။ သမၼတတာဝနစတငရယ

ၿပး မၾကာမတြင အာ႐ယသည ဝါရငႏငငေရးသမား

တစဥးျဖစသည Raul Roco က ပညာေရးဆငရာ

အတြငးဝနအျဖစ ခန႔အပခသည။ သ႔ေသာလညး

Roco ၏ အဖြ႕သည ေကာငးသးဖတစာအပမား

အရညအေသြး အကျဖတျခငး၊ ဝယယျခငးႏင

ပ႕ေဆာငျခငးမားက ျပနလည ျပျပငဖြ႕စညးႏငမည

အစအစဥမားက ေဖာေဆာငႏငျခငးမရခပါ။ အပစ

တြငး ႏငငေရး တကခကမႈမားေၾကာင ၁၈ လ အၾကာ

တြင Roco ရာထးမ ႏႈတထြကခၿပး၊ ဂဏသတငး

ေကာၾကားသည Far Eastern တကသလ၏ ဥက႒

ျဖစသ Edilberto de Jesús က အတြငးဝနေနရာ က

ရယခပါသည။

၂၀၀၂ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင၊ အသစ

ခန႔အပခထားရေသာ အတြငးဝန de Jesús သည

လကေထာကအတြငးဝနေနရာအတြက Luz က ေရြး

ခယခပါသည။ Luz သည DepEd သ႔ ေရာကမလာမ

တြင အစးရႏင ပဂၢလက က႑ႏစခစလးတြင အေတြ႕

အၾက ကယကယျပန႔ျပန႔ ရထားသျဖစသည။

သသည သမၼတအကြႏ (၁၉၈၆ - ၉၂) လကထကတြင

ႏငငေတာ သမၼတ႐း ဝနထမး ညႊနၾကားေရးမး အျဖစ

၁၉၈၇ ခႏစတြင တာဝနထမးေဆာငေနခရာမ

ဟားဗတ တကသလရ John F. Kennedy School of

Government သ႔ ပညာေတာသငသြားေရာကခၿပး

၁၉၉၂ ခႏစတြင ျပညသ႔ေရးရာ အပခပမႈ ဘာသာရပ

ျဖင မဟာဘြ႕က ရရခသည။ ၁၉၉၃ မ ၁၉၉၅ အထ

Luz သည အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညး တစခ

ျဖစသည Philippines Business for Social Progress

အဖြ႕တြင တြဖကဒါ႐ကတာ အျဖစ လပကငခသည။

ထ႔ေနာကတြင Far East Bank and Trust Company

၏ ဒတယဥက႒ ျဖစလာခပါသည။ ထ႔ေနာက

မနလာရ စးပြားေရးႏင စမခန႔ခြမႈ ဘြ႕လြနေကာငး

တစခ ျဖစသည Asian Institute of Management

တြင စာသငၾကား ပ႔ခေနခစဥတြင de Jesús က

သ႔အား DepEd ၏ ဘ႑ာ ေရးႏင စမေရးရာ

လကေထာက အတြနးဝန အျဖစ လပကငေပးရန

ကမးလမးချခငး ျဖစသည။

လကေထာကအတြငးဝနအျဖစ တာဝနရယ

ခၿပးေနာက Luz သည ဖတစာအပမား အရညအေသြး

စစေဆးျခငး၊ ဝယယျခငးႏင ပ႔ေဆာငျခငးမားက

ျပျပင ေျပာငးလခသည။ Texbook Count ဟ ေခၚဆ

ခသည စမခကမ တစဆင Luz သည တငဒါ လပထး

လပနညးမား ပြငလငးျမငသာမႈ ရလာေစရန၊ ဖတစာ

အပမား၏ အရညအေသြး တးတကေကာငးမြနလာ

ေစရန ႏင ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမႈက ၁၀၀% အျပည ရရရန

ေဆာငရြကႏငခပါသည။ ၂၀၀၂ ခႏစမ ၂၀၀၅ ခႏစ

အၾကား၊ သ၏ ဥးေဆာငမႈေအာကတြင ပညာေရး ဥးစး

ဌာန (DepEd) ႏင မတဖက အရပဘကလမႈ

အဖြ႕အစညးမား၊ ေဒသခ ရပရြာျပညသလထ မား

သည Textbook Count စမခက ၏ တစႏစတာ

လပငနးစကဝနး က သးႏစ၊ သးႀကမ တငေအာင

(three annual cycles) ေအာငျမငစြာ ေဆာငရြက

အေကာငအထညေဖာႏင ခပါသည။

ဤျဖစရပေလလာခကသည အစးရ

ဝနေဆာငမႈမားက ေစာငၾကညစစေဆးျခငးႏင

အစးရအား တာဝနခမႈ ပမရလာေစရန အားေပး

ျမငတငျခငး အတြက ဥပမာတစခ ျဖစပါသည။

ဤျဖစရပဥပမာတြင အစးရအတြငးမ ျပျပငေျပာငးလ

ေရးသမားမားအေနျဖင ျပငပအပစမားျဖင ပးေပါငး၍

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 4  

ေပးသြငးသ (suppliers) မားအား တာဝနခေဆာင

ရြကမႈ ရလာေစရန ႏင ႏငငသားမားအတြက အေျခခ

ဝနေဆာငမႈမား ပမတးတကေကာငးမြနလာေစရန

မညသ႔ ေဆာငရြကႏငေၾကာငး ေတြ႕ျမငႏငမည

ျဖစသည။

စနေခၚမႈ (THE CHALLENGE) DepEd သ႔ ၂၀၀၂ ႏစကနပငးတြင စတင

ေရာကရလာခခနတြင Luz အေနျဖင ေကာငးသး

ဖတစာအပ ဝယယ ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝေရးႏင ပတသက

၍ အဓက အခကအခ သးခ က ရငဆငၾကေတြ႕ခရ

သည။ ပထမဥးဆးအေနျဖင ဝယယမႈအတြက

ထတေဝသမား ႏင အစးရဝနထမးမား ပးေပါငး

ၾကစည လကသပထးသည ကစၥက ကငတြယရမည

ျဖစေၾကာငး သက နားလညထားပါသည။ “ဝယယေရး

(procurement) ဆငရာ ဥပေဒ အေဟာငးန႕ အသစ

မာပါ ဝယယလသည အစးရအဖြ႕အစညးသည

တစႏငငလးသ႔ ျဖန႔ေဝသည သတငးစာတြင

ေလလ/တငဒါ ေခၚဆရမည ဆၿပး ျပ႒ာနးထား

ပါတယ။” ဟ သကေျပာသည။ “တကယလ႔ အစးရ

ေအဂငစထက တစခ႕အရာရေတြဟာ ကယ

မကႏာသာ ေပးခငတ ေပးသြငးသ(supplier) န႔

ပးေပါငးၾကစညခငတယ ဆရင မထငမရား အေသး

ဆး ေၾကညာခကေလးက ႏငငအဆင ျဖန႔ေဝမႈ

ေစာငေရ အနညးဆး သတငးစာမာ ထည တယ။

အျခား ေစးၿပင တငသြငးသ အားလး မသ ေအာင

ေၾကညာခကက လမသ၊ သမသ ထတျပနတ နညးန႕

ကယ ဥးစားေပးခငတသ ရေအာင လပတာေပါဗာ။

ၿပးေတာ သတ႔က ဥပေဒန႕ ညညႊတစြာ မနမန

ကနကန ေဆာငရြကထားတာလ႔ ေျပာပါလမမယ။

တငဒါတငရမယ ေန႕မာလညး ဝယယမႈ ဥးစားေပး

အခက အလက အေသးစတေတြ ႀကတင ရရထားတ

သတ႔စတႀကက ေပးသြငးသ(suppliers) ေတြသာ

ေရာကလာၾကပါတယ။ ကယလေတြန႕ပဆေတာ

ပြငလငးစြာေဆာငရြကရမယ တငဒါ စညးမဥးေတြ

အတငး ဟနျပ သေဘာလပတာေပါဗာ။ ဥပေဒ

ခးေဖာကတာ၊ ဥပေဒန႕ မညညႊတတာ မရဘး ဆတ

သေဘာမး ေပါ။” ဟ သက ရငးျပသည။ အျခား

လပဇာတ တစခတြငမ အကငပက အရာရမားက

တငဒါ အေသးစတ အခကအလကမားက အနးကပ

မ ေျပာငးပစခၿပး ထတျပနေၾကညာခကက အခ႕

ေသာ ေပးသြငး သ မားကသာ သေစခပါသည။ ဤသ႔

ျပလပျခငးျဖင အျခားသမားအား လအပခကျဖင

ကကညမႈ မရဟ အေၾကာငးျပ၍ အလြယတက

ဖယရားပစႏငခ သည။ တငဒါရရရနအတြက DepEd

အရာရမားအား ေပးရသညေငြမာ ေကာငးသး

ဖတစာအပ ရနပေငြမား၏ ၂၀ မ ၆၅% အထ

ရေၾကာငး ေပးသြငးသမားက ခန႔မနးေျပာဆၾကပါ

သည။ 1

ဒတယတစခမာ၊ ဥးစးဌာနတြင ဖတစာအပ

မား၏ အရညအေသြးက စစစ အကျဖတ ရနအတြက

ယၾကညစတခရသည လပငနးစဥ မရျခငး ျဖစသည။

ဖတစာအပမားမာ အခကအလက၊ သဒၵါ၊ ႏင ဘာသာ

စကား အသးအႏႈနး အမားအယြငးမား ဗရပြျဖစေနခ

ပါသည။ DepEd သည ကနထ႐ကစာခပမား

မေပးအပမတြင စာမမားက အကျဖတစစေဆးရန

အတြက ျပငပမ ကၽြမးကငပညာရငမား က ငားရမး၍

စစေဆးခေသာလညး ပႏပထတေဝသမားက

အကျဖတသ အခ႕ျဖင တက႐ကပးေပါငးၿပး အျခား

သမားအေပၚ အသာစးရေအာင လပေဆာငခၾက

သည။ ျဖစေလရသည ပစတစခမာ ပႏပထတေဝသ

မားသည DepEd မ အကျဖတစစေဆးမႈ အစညး

အေဝးမား ျပလပသည ေနရာတြင တစခနတညး

တစၿပငတညး ေဆြးေႏြးပြမား ပမန ျပလပေလရျခငး

ျဖစ သည။ ပႏပထတေဝသမားသည ဖတစာအပမား

ကလညး အရညအေသြးျပညမေအာင မျပလပၾကပါ။

ကနထ႐ကစာခပပါ လအပသည သတမတ

အရညအေသြး ထက မားစြာညေသာ စာရြကမားက

အသးျပခၾက သည။ ေကာငးသားမား ရရခေသာ

ဖတစာအပမားတြင စာမကႏာမား အျပညအစမပါဝင

ျခငး၊ ပႏပစာမား ရငးလငးျပတသားမႈ မရျခငး

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 5  

သ႔မဟတ ေလာတေလာရ ခပထားျခငး တ႔ မၾကာ

ခဏ ျဖစေနခပါသည။

တတယတစခမာ ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမႈ ျပနာ

ျဖစသည။ ဖတစာအပ ကနထ႐ကစာခပမားအရ

ပႏပထတေဝသမားက စာအပမားက ေကာငးမား

အေရာက ပ႔ေဆာငေပးရမည ျဖစသည။ သ႔ေသာ

လညး ပႏပ ထတေဝသမားအတြက ပစၥညး ပ႔ေဆာင

ေရး တာဝနယထားသည ေပးပ႔ျဖန႔ေဝေရး ကမၸဏမား

သည စာအပမားက အခနမ သ႔မဟတ အေရအတြက

မနကနစြာ ပ႔ေဆာငႏငမႈ မရ ေလာကပင ျဖစသည။

စာသငေကာငးမားသ႔ အမနတကယ ေရာကမလာဘ

ပ႔ၿပးေၾကာငး အစရငခမႈမား၊ မာၾကားထားသည အေရ

အတြကထက ေလာနညးစြာ ပ႔ျခငးမား မၾကာခဏ

ျဖစေပၚ ေနခ ေၾကာငး သရသည။ “ဖတစာအပ

သြငးတသေတြ အမားႀကးရ႕ ပ႔ေဆာငမႈ လမးေၾကာငး

ေပါငးက ေသာငးန႔ခၿပး ရေနတာဆေတာ သြငးတ

တစေယာကက ဥးစးဌာနရ႕ အတြငးလ တစခ႕န႔

ေပါငးၿပး လမဖ႔လြယပါတယ။ ဥပမာဆရင ဖတစာအပ

ေပါငး တစသနး ပ႔ရမယအစား၊ သြငးတသဟာ

စာအပ ၅၀၀၀၀၀ ပ ပႏပၿပး ပ႔တာမးေပါ။ ဒါေပမယ

တစသနး ပ႔ေပးၿပးသြားပါၿပလ႔ အစရငခၿပး တစသနး

စာ ေပးေခေငြက ယပါတယ။ လမးေၾကာငးတစခ

မကန ေစာငၾကည စစေဆး တာမး မလပဘန႕ေတာ

စာအပေပါငး တစသနးဟာ မနမနကနကနေရာကရ႕

လား ဆတာ ဘယလလပၿပး သႏငမာလဗ” ဟ Luz

က ေျပာသည။

ဖလစပငႏငငရ ျပညသ႔ဝနထမးမားက

ေလကငသငၾကားေပးသည ဘြ႕လြနေကာငးတစခ

ျဖစေသာ Ateneo School of Government ၏ လမႈ

တာဝနခမႈ အစအစဥ တစခ ျဖစသည Government

Watch သ႔မဟတ G-Watch က ၂၀၀၁ ႏင ၂၀၀၂

ခႏစတ႔တြင ေကာငးခ႐င ၃၂ ခက လႊမးျခသည

ေလလာမႈ တစခက ေဆာငရြကခသည။ G-Watch ၏

ဒါ႐ကတာေဟာငး တစဥးျဖစသ Redempto

Parafina က ၎တ႔ အဖြ႕၏ ေလလာခကတြင

ျပနာ အခကအခ ေျမာကမားစြာ ေတြ႕ရခသညဟ

ဆသည။ “ပထမဆးအေနန႕ ေကာငးသးဖတစာအပ

၄၀% ေလာကက ေရာကမလာပါဘး။ ဒတယအေနန႕

ပ႔ေဆာငမႈ အခနဇယားသတမတတာက အရမး

႐ႈပေထြးေနပါတယ။ ဘယအခနမာ ဘယေနရာက ပ႔

ရမလ ဆတ တကရငးလငးတ လမးညႊနမႈေတြ မရပါ

ဘး။ တတယအခကအေနန႔ စာအပေတြ ပ႔ေဆာငတာ

န႔ ပတသကၿပး ေကာငးအပႀကးေတြက အသေပး

အေၾကာငးၾကားတာမရပါဘး။ စတတ အခကအေနန႕

သတမတခနထက ေနာကကၿပး ပ႔ေဆာငလညးပ

ျပစဒဏ ေပးတာ တစခမ မရပါဘး။” ဟ သက

ထစဥက အေနအထားက ျပနလည ရငးျပသည။

ဥးစးဌာနသည ထတေဝသမားအား အခန

ဇယားအတငး ေဆာငရြကရန ၾကပမတေျပာဆျခငး

မရခသလ၊ ပ႔ေဆာငမႈမား ေဆာငရြကစဥ ေစာငၾကည

စစေဆး မႈလညး မလပခပါ။ ထ႔အတြကေၾကာင

ေပးသြငးသမား (suppliers) မားသည ပ႔ေဆာငမည

အခန၊ ေနရာ အား မမတ႔ ႀကကသလပင ေဆာငရြက

ေနခၾကသည။ ျဖစရပဥပမာ မားစြာအရ ပ႔ေဆာငမႈ

မားမာ တစႏစထကမကပင ေနာကကခေၾကာငး

ေတြ႕ရသည။ DepEd မ စစေဆးသမားမာ

ေကာငးမားသ႔ သြားေရာက၍ ပ႔ေဆာငမႈမား

ေရာကရမႈ ရမရ စစေဆးရန ရကေပါငး ၃၀ အခနယ

ခ ပါသည။ Luz က “ဖတစာအပေတြ ေရာကမေရာက

ေကာငးေတြမာ သြားေရာက စစေဆးဖ႔အတြက

ရကေပါငး ၃၀ အခနယေပမယ ကယတာဝနကတ

နယေျမမာ ရတ ေကာငးအားလးက ကယတငကယ

က ေရာကေအာင သြားဖ႔ မျဖစႏငတ အေျခအေန ရပါ

တယ။ ဒါအျပင သတ႔ေတြ သြားၿပး အမန တကယ

စစေဆးတအခါမာလညး ပ႔ေပးတ စာအပ အေရ

အတြကက စစေဆး မတသားႏငဖ႔က မလြယပါ ဘး။

ဘာလ႔လ ဆေတာ ဖတစာအပေတြက ေကာငးသား

ေတြဆ ျဖန႔ေဝထားႏငၿပးသား၊ အသးျပႏငၿပးသား

ျဖစေနႏငပါတယ။ အဒအခါကေတာ ေကာငးအပ

ေတြက ကယဟာက မနးဆၿပး အစရငခလကတာမး

ျဖစလာၿပး၊ စစေဆးသေတြကညး အေရအတြကက

အမနတကယ ေရတြက စစေဆးႏငျခငး မရဘန႔

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 6  

ရရေၾကာငး အတညျပ လကတာ ျဖစႏငပါတယ။”

ဟဆသည။ ျဖစခဖးသည ဥပမာတစခတြင ေဒသ႐း

တစခအတြက သတမတခထားေပးသည ဖတစာအပ

၁၀၈၄၉၆ အပတြင၊ အမနတကယပ႔ေပးထားသညမာ

၄၆၈၀၀ သာ ျဖစေသာလညး အားလးပ႔ၿပးေၾကာငး

DepEd မ စစေဆးသမားက အတညျပခၾကသည။

ထ႔အျပင စာအပ ၃၂၆၂၅ အပ သ႔မဟတ ပ႔ထားေသာ

စာအပစစေပါငး၏ သးပႏစပ ထကမကေသာ

အေရအတြကမာလညး ဥးစးဌာန၏ အရညအေသြး

သတမတခကအတငး မျပညမခပါ။ သးေထာငခန႔မာ

လညး အဝယမာယရာတြင မပါဝငသည စာအပမား

ျဖစေနခပါသည။2

ဤျပနာမားမာ ၁၉၉၀ခႏစမား ကတညး

က ျဖစပြားေနချခငးျဖစေသာလညး ထဆယစႏစ

ေႏာငးပငးမသာ အေၾကာငးအရငးမားစြာက အျခခ၍

ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက ျပညသလထ၏ ဖအား

တစရပ ျဖစေပၚလာခရပါသည။ ၁၉၉၉ ခႏစတြင

ဥးစးဌာနအတြငးမ အကငပကျခစားမႈမား အေၾကာငး

က ေဖာထတေရးသားခသည ဂာနယလစ Yvonne

T.Chua ၏ အေရးႀကးလေသာ စာအပတစအပ

ျဖစသည လယကခးဝကခရျခငး - ဖလစပင ပညာေရး၏ အကငပကျခစားမႈအား စစမး စစေဆးမႈ (Robbed: An investigation of Corruption in Philippines Education) စာအပတြင အစးရေကာငး

မား၌ ေကာငးသးဖတစာအပမား ဆးဆးဝါးဝါးပင

လအပေနခေၾကာငး မးေမာငး ထးျပခသည။ စာေရး

သက “အစးရေကာငးေပါငး ၄၀၀၀၀ စလးနးပါးတြင

ဖတစာအပ လေလာကမႈ မရသည အခကအခမာ

အေျခအေန လြနစြာ ဆးဝါးလကရၿပး ပမးမအားျဖင

ဖတစာအပတစအပက မလတနးေကာငးမားတြင

ေကာငးသား ၆ ဥးမ မေဝသး ေနရၿပး၊ အထကတနး

ေကာငးမားတြင ေကာငးသား ၈ ဥးမ မေဝ သးေနၾက

ရသည။”3 ဟ ေရးသားေဖာျပထားပါသည။ ထႏစတြင

ပင ဖလစပငမ သေတသန အဖြ႕အစညးတစခ

ျဖစသည Social Weather Stations မ ေကာကယခ

ေသာ သေဘာထားစစတမး တစခအရ ေျဖဆသမား

က ပညာေရးဥးစးဌာနအား အစးရအဖြ႕အစညး ၂၆ ခ

အနက ဆ႒မေျမာက အကငပကျခစားမႈအရဆး 4

အျဖစ အဆငသတမတခသညက ေတြ႕ရသည။

ကမာၻ႕ဘဏကသ႔ေသာ ႏငငတကာ ေအဂင

စ မားကလညး ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက အခန

ကက ပါဝင ကညေပးခၾကသည။ ၁၉၉၇ အေရ႕အာရ

ဘ႑ာေရး အၾကပအတညးအလြနတြင ကမာၻ႕ဘဏ

သည ဖလစပငအစးရ၏ လမႈေရးဝနေဆာငမႈ အသး

စရတ ေလာခထားချခငးအတြက ျဖညစြက အစားထး

ေပးႏငရန ဒဇငးေရးဆြထားသည ေထာကပေရး

အစအစဥ တစခ ျဖစေသာ ပထမအႀကမ လမႈေရး

အသးစရတ စမခန႔ခြမႈ စမခက (First Social

Expenditure Management Project) က

စတငေဆာငရြကခ သည။ ၂၀၀၂ ခႏစတြင ကမာၻ႕

ဘဏသည ဒတယအႀကမ လမႈေရး အသးစရတ

စမခန႔ခြမႈ စမခက ေအာကမ ေခးေငြ အေမရကန

ေဒၚလာ သနး ၁၀၀ က အတညျပေပးခသည။ ပထမ

အႀကမ စမခကက အေျချပ၍ ဒတယအႀကမစမခက

သည အစးရအသးစရတမားက ေလာခၿပး၊ အပခပမႈ

ျပျပငေျပာငးလေရးမားက ျမငတငေပးႏငရန ဒဇငး

ေရးဆြထားျခငးျဖစသည။ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး ႏင

လမႈဖလေရး စသည အျခခဝနေဆာငမႈမားအတြက

ပပးသည ေခးေငြတြင အစးရေကာငးမားသ႔ ေကာငး

သး ဖတစာအပေပါငး ၃၇ သနး ျဖန႔ေဝရနအတြက

ရနပေငြလညး ပါဝငပါသည။ ကမာ႔ၻဘဏ၏ လမးညႊန

သတမတခကမားအရ ႏငငတကာ ေလလယဥၿပငမႈ

အတငး ေဆာငရြကေစခၿပး၊ ဝယယမႈတြင ပြငလငး

ျမငသာမႈ ပမျဖစေပၚေရးအတြက ဖအားမား ဖနတး

ေပးႏငခ သည။

တ႔ျပနမႈတစခက မေဘာငသြငးျခငး (FRAMING

A RESPONSE) လကေထာက အတြငးဝန ျဖစလာခခနတြင

Luz သည ျမနျမနဆနဆန ေဆာငရြကႏငရန အဆင

သင ျဖစေနခပါသည။ သသည Asian Institute of

Management တြင လပကငစဥက DepEd ႏင

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 7  

ပတသကသည လြတလပေသာ ဆနးစစခကမားက

ဥးစး ေဆာငရြကခသည ျဖစရာ ဥးစးဌာန၏

အတြငးပငး ေဆာငရြကပမားက ေကာငးစြာ နားလည

ကၽြမးဝငထားၿပး ျဖစသည။ “၂၀၀၂ ခႏစ ႏစကနပငး

မာ DepEd က ကၽြနေတာတ႔ ေရာကလာေတာ၊ ၂၀၀၀

ခႏစတနးက အတြငးဝနျဖစတ Andrew Gonzales န႕

၂၀၀၂ ခႏစက ယခင အတြငးဝနေဟာငး Raul Roco

တ႔လကထကက ပညာေရးဥးစးဌာနက ေလလာဖ႔

တာဝနေပးထားတ သေတသန အဖြ႕ႏစဖြ႕က

ကၽြနေတာ ဥးေဆာငခဖးေတာ၊ အဒအကးေကးဇးက

ခစားရပါတယ။ အဒါေၾကာငမ႔ပ ကၽြနေတာတ႔က

ဘာက ရာေဖြ ၾကည႐ႈရမလ ဆတာ သေနခတအျပင၊

ဒအပခပေရးယႏရား ထမာလညး အဆကအသြယ

ေတြ ရႏငၿပးသား ျဖစခပါတယ။ တစနညးေျပာရရင

ေတာ ကၽြနေတာတ႔က ဥးစးဌာနရ႕ အတြငးပငးန႔

ပတသကတ သျမငနားလညမႈေကာ၊ လမႈအရငးအႏး

ေကာ ႏစခစလး ရထားၿပး ျဖစပါတယ။” ဟ ဆသည။

ေအာကတဘာ ၂၀၀၂ တြင၊ DepEd သည

၂၀၀၂ ႏင ၂၀၀၃ ခႏစမားအတြက ေကာငးသး

ဖတစာအပမား ဝယယရန ျပငဆငေနခခနျဖစသည။

Luz မတငမ တာဝနယခေသာ အဖြ႕က ႐းလပငနးမား

ကသာ အဓကေဆာငရြကသြားခၿပး ၂၀၀၂ ခႏစ

အတြက ဖတစာအပမားက ဝယယေပးချခငးမရေပ။

DepEd အေနျဖင ၂၀၀၃ ႏစမကနမ ဖတစာအပမား

ဝယယသးစြ ႏငျခငး မရပါက ပကဆအား ႏငငေတာ

ဘ႑ာတက သ႔ မျဖစမေန ျပနလည ေပးအပရမည

ျဖစသည။ ဥးစးဌာနသည ၂၀၀၃ ခႏစအတြကလညး

စာအပမား ဝယရမည ျဖစရာ Luz မာ ျမငမားလသည

ဝယယေရး အေျခအေနတစရပျဖစေသာ ပဆေငြ ၁.၃

ဘလယ သ႔မဟတ ထစဥက အေမရကနေဒၚလာ ၂၄

သနး ပမာဏ ရသည ဖတစာအပေပါငး ၃.၇ သနး က

ဝယယႏငရန ရငဆငၾကေတြ႕ခရပါသည။

ဝယယမႈ ျပျပငေျပာငးလေရးမာ အဖြ႕သစ

အတြက ယခငကတညးကပင ထပတနးဥးစားေပး

ကစၥ တစခ ျဖစပါသည။ ဥးစး ဌာနတြင တာဝနစမယမ

တစလအလကတညးကပင de Jesús ၊ Luz ႏင

အျခား လကေထာက အတြငးဝန ႏစဥး တ႔သည ဥးစး

ဌာနအတြက ဥးစားေပးေဆာငရြကရန အေၾကာငး

အရာ မားက ေရြးခယ သတမတခၾကသည။ Luz က

“ပဂၢလကက႑ ဘကကေန လာခတသေတြျဖစၿပး၊

DepEd အေၾကာငးက ေကာငးေကာငးသထားေတာ၊

ဒဥးစးဌာနရ႕ ျပနာေတြက ရငးလငးေဆာငရြကဖ႔

ကၽြနေတာတ႔ကယတငက စတပါဝငစားခတာပါ။

အမားအားျဖငေတာ ကယဆႏၵန႕ ကယ လပခတာလ႔

ေျပာလ႔ရပါတယ။” ဟ ေျပာသည။ ၎တ႔အဖြ႕သည

ပညာေရး အရညအေသြး တးတကရန၊ DepEd၏

လပငနးေဆာငရြကမႈမား ခ႕ထြငရန ႏင ဆရာခန႔အပ

မႈကစၥမား ျပငဆင ေဆာငရြကႏငရန တ႔အတြက

အစအစဥ တစရပက ေရးဆြခသည။ ဝယယမႈ

ျပျပငေျပာငးလေရးမာ အေရးႀကးသည အခနးက႑

တြင ရပါသည။

အဖြ႕သစသည အဓကအားျဖင လကရဝန

ထမးမားျဖငသာ ဆကလပရန ဆးျဖတခေသာလညး

Luz က ဝယယမႈဆငရာ အတငပငခအျဖစ အစးရ

ေကာငးဆရာေဟာငးတစဥးျဖစသ Aida Carpentero

က ငားရမးခ သည။ ၎မာ ဥပေဒ ဘြ႕ရတစဥးျဖစၿပး၊

ပဂၢလကက႑ဘကတြငလညး အေတြ႕အၾကေကာငး

စြာ ရထားသ ျဖစသည။ Capentero မာ ေနာကပငး

တြင ဥးစးဌာန၏ ဝယယမႈ တာဝနမားအားလးက

စမေဆာငရြကရသည ဝယယေရးဆငရာ ဝနေဆာငမႈ

ညႊနၾကားေရးမး (director of procurement

services) ျဖစလာခပါသည။

Luz က “အတြငးဝန de Jesús ကၽြနေတာက

ညႊနၾကားခတာကေတာ DepEd က အကငပကျခစား

မႈ မရေအာင န႔ ဥးစးဌာနရ႕ ရနပေငြ ၁၀၀% စလးက

စာသငခနးေတြ၊ ဆရာေတြ၊ ပရေဘာဂေတြ၊

ဖတစာအပေတြန႕ ေကာငးသးပစၥညးပစၥယေတြ အပါ

အဝင မနကနတ ရညရြယခကေတြအတြက အျပည

အဝ အသးျပ ႏငဖ႔ပ ျဖစပါတယ။” ဟ ေျပာသည။

ထညႊနၾကားခက၏ အစတအပငး တစခ အျဖစ Luz

သည ဖတစာအပမား ဝယယမႈႏင ပ႔ေဆာငမႈမား

တးတက ေကာငးမြနလာေစရန အတြက ဖတစာအပ

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 8  

စစစေရတြကေရး စမခက (Texbook Count

project) က ၂၀၀၂ ခႏစတြင စတငခပါသည။

ဝယယမႈတြင ပြငလငးျမငသာမႈ ရေစေရး

အတြက Luz သည ေလလ/တငဒါ လပငနး

စဥမားတြင ေလလာ ေစာငၾကညေပးရန လြတလပ

သည အဖြ႕မား က ဖတေခၚခသည။ သသည G-

Watch ႏင၊ အစးရ၏ ဝယယမႈမားက ေစာငၾကည

မတတမးတငသည အကငပကျခစားမႈ တကဖက

ေရး အဖြ႕ျဖစေသာ Procurement Watch အဖြ႕တ႔က

တငဒါဖြငေဖာကေရြးခယပြမားက တကေရာကေပး

ရနႏင အဆျပ ေလာကလႊာမားက အကျဖတ

ေရြးခယသည ဥးစး ဌာန၏ ေလလ/တငဒါမား ဆငရာ

ေကာမတ၏ အဆငဆင ဆးျဖတ ေဆာငရြကမႈမားက

သကေသခ ေစာငၾကညေပးရန ဖတေခၚခသည။

၂၀၀၃ ခႏစတြင ျပညေထာငစ ဝယယမႈဆငရာ ဥပေဒ

(federal procurement law) က ျပ႒ာနခၿပး၊

ဥပေဒအရ အစးရအဖြ႕အစညးမား အေနျဖင တငဒါ

ဖြငေဖာကေရြးခယျခငးႏင ကနထ႐ကစာခပ

ေဆြးေႏြးမႈမားတြင အစးမဟတေသာ အဖြ႕အစညး

မား (NGOs) က ထညသြငး ေဆာငရြကရမည

ျဖစသည။

Luz သည G-Watch ႏင အျခား အနဂအ

မားအား ဖတစာအပမားက ေကာငးမားသ႔ မေပးပ႔မ

စာအပမား၏ ႐ပပငးအရညအေသြး (physical

quality) က စစေဆးေပးရန အတြကလညး

ဖတေခၚခသည။ Textbook Count စမခက၏ ဒတယ

အဆင ျဖစသည ၂၀၀၃-၂၀၀၄ အတြငး၌ Luz သည

ဖတစာအပမားမ ပႏပအမားအယြငးမားက အဆင

ႏစဆင အကျဖတစစေဆးမႈစနစ (two-step

evaluation) ျဖင ကငတြယ ေျဖရငးခၿပး ၊ တတယ

အဆင ျဖစသည ၂၀၀၅ ခႏစတြင အဆငေလးဆင

စနစက ေဆာငရြကခသည။

ဖတစာအပမား ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝျခငးက

ျပငဆငေျပာငးလႏငရနအတြက ထတေဝသမားအား

အခနဇယားမားတတကက သတမတေပးရန လအပ

ေၾကာငး Luz က သထားပါသည။ DepEd အေနျဖင

ပႏပထတေဝသမား အားလးအတြက တညသည

ပေဆာငမႈ အခနဇယားတစခက သတမတသြားမည

ျဖစေၾကာငးက ေကာငးအပမႈဆငရာ ကနးဂဏနး

အခကအလကမား စစညးျခငး၊ ဖတစာအပမား၏

အရညအေသြးက စစေဆးျခငးႏင ေကာငးမား

အၾကား ဆကသြယညႏႈငးေပးျခငးတ႔က ေဆာငရြက

ရန တာဝနရသည သငၾကားေရး ပစၥညးမားဆငရာ

ေကာမတ အတြငးဝန႐း (instructional Materials

Committee Secretariat (IMCS)) မ ဝနထမးမားက

Luz က အေၾကာငးၾကားခပါသည။ “ထတေဝသ

တစဥးစက ကယဟာကယ ပ႔ေဆာငမႈ အခနဇယား

ေရးဆြခြင ျပမာမဟတပါဘး။ အဒအစား ေလလ/

တငဒါ ေအာငထား တ ထတေဝသေတြ အားလးဟာ

ၿမ႕ႀကးတစခ၊ ခ႐င တစခ ဒါမမဟတ ၿမ႕ငယ တစခ

အတြက တစခနတညး တညစြာ သတမတေပး

ထားတ ရကေတြ အတြငးမာ ပ႔ေပး ရမာျဖစတယ။

ထတေဝသတငးဟာ တငဒါေအာငတ အခနကေန

ေနာကဆး အရာကပ႔ရ မယ အခနအထ ရကေပါငး

၁၅၀ တညစြာ အခနရရ မာ ျဖစပါတယ။ အဒလ

သတ႔ေတြအားလးက ခ႐င၊ ၿမ႕ႀကး၊ ၿမ႕ငယေတြဆ

တစခနတညး တစေနရာတညး အတတ ပ႔ခငး တ

နညးလမးန႕ ပ႔ေဆာငမႈ အခနဇယားက ျပငဆင

ႏငခပါတယ။” ဟ ဆသည။ တစခတညးသာရမည

အခနဇယားအရ DepEd သည ေကာငးမားႏင ခ႐င

ပညာေရး ႐းမားသ႔ ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမည ေန႔ရက ႏင

အခနက အျမသရေစႏငမည ျဖစသည။

Luz သည ေကာငးမားက လကခရရသည

ဖတစာအပမား၏အရညအေသြးေကာငးမြနမႈ ရမရႏင

အေရအတြက မနကနမႈ ရမရ စစေဆးအတညျပႏင

ရနအတြက ျပငပမ ေစာငၾကညစစေဆးသမား

ထားရသြားရန ဆႏၵ ရခ သည။ “DepEd ကမဟတတ

ျပငပ ေစာငၾကညသေတြ ထားခငတယ။ ဌာနအတြငး

က လေတြဆရင ေပးသြငးသ (suppliers) ေတြက

ပးေပါငးၾကစညဖ႔ ပလြယပါတယ။ ဒါေၾကာင ျပငပ

ပဂၢလေတြပါဝငတ အဖြ႕တစဖြ႕ ဒါမမဟတ DepEd

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 9  

ဝနထမး မဟတတ သေတြ ျဖစရပါမယ။” ဟ သက

ေျပာသည။

Luz က G-Watch က အကအညေတာငးခ

ပါသည။ Parafina က G-Watch ၏ ေကာငးခ႐င ၃၂

ခ အေပၚ ေလလာခက တစခ၏ ရငးလငးတငျပပြသ႔

Luz က တကေရာကရန ဖတခသည။ “ကၽြနေတာတ႔

ရ႕ ျပျပငေျပာငးလေရး ေလလာ ႀကးပမးမႈ ေတြန႔

ပတသကၿပး ရငးလငးတငျပတာက နားေထာငေပးဖ႔

Luz က အသငေတာဆး ပဂၢလျဖစတယလ႔

ကၽြနေတာတ႔ ထငပါတယ။ သဟာ DepEd မာ လမန

ေနရာမန ရထားတာျဖစတအျပင ကၽြနေတာတ႔

အတြကလညး ပးေပါငးေဆာငရြကလ႔ရမယ ပဂၢလ

တစေယာကပါ။” ဟ Parafina ေျပာသည။ G-Watch

၏ ေလလာေတြ႕ရခကမားက သေဘာက ႏစသက

သညအတြက Luz က အဖြ႕အား ႏငငရ အထကတနး

ေကာငး ၈၀၀၀ ႏင ခ႐ငမားက တးခ ႕ၿပး ေစာငၾကည

ေပးရန တကတြနးခသည။ ထ႔အျပင အျခား

ႏငငအဆငအဖြ႕အစညးမား၊ ေဒသဆငရာ အနဂအ

မား ႏင ေဒသခ ရပရြာျပညသလထမားက စညး႐း

လႈ႕ေဆာေပးရန အတြကလညး G-Watch က

အကအညေတာငးခ သည။

အလပ အရြယအစား အရ G-Watch ၏

လအငအားႏင အျခား အရငးအျမစမားက အစြမးကန

ထတသးရမည အေနအထား ျဖစေသာလညး

တာဝနေပးခကက Parafina က လကခခပါ သည။

“ဒါက ကၽြနေတာတ႔အတြက လကလြတခလ႔မျဖစတ

အခြငအေရးပေလ” ဟ သက ေျပာသည။ “ေစာင

ၾကညေရး အလပက ပးေပါငးေဆာငရြကေပးမယ

အစးရတစရပဆတာ ကၽြနေတာတ႔အျမ လလားခတ

အရာျဖစပါ တယ။ အခ ရလာၿပေလ။ ဒါက အဆး႐ႈး

မခႏငဘး” ဟ ဆသည။ စမခကက အေကာင

အထညေဖာ ေဆာငရြကလာခၿပးေနာကပငးတြင G-

Watch သည ဗဟ ဆကသြယညႏႈငးေရး အဖြ႕အျဖစ

တာဝနယခၿပး DepEd ႏင NGOs ပးေပါငးအဖြ႕ တ႔

အၾကား ဆကသြယမႈမားက ထေရာကစြာ ေဆာငရြက

ေပးခပါသည။ ေနာကပငးႏစမားတြင G-Watch သည

အကငပကျခစားမႈ တကဖကေရးႀကးပမးခကမားက

ပပးေသာ အဖြ႕အစညး ျဖစသည Partnership for

Transparency Fund ၊ the Asia Foundation ႏင

အျခား အဖြ႕မားထမ အေသးစား ေထာကပေငြမားက

ရရခသည။

အလပစတငျခငး (GETTING DOWN TO

WORK) Luz သည DepEd မ ျပညသ႔ဝနထမးမား

အတြက ရငးလငးတကသည စႏႈနးမားႏင ေမာမနး

ခကမားက သတမတျခငးျဖင စတငေဆာငရြကခ

ရာတြင အမားအားျဖင အေရးေပၚ အစညးအေဝးက

ဝနထမးမား တကေရာကမႈရမရစစေဆးျခငး စသည

ေန႔စဥအေရးကစၥမားအေပၚ အေလးထား ေဆာငရြက

ခသည။ ဝနထမးမား၏ အမအကင၊ အေလအထမား

အားလးအေပၚ အေလးထားၾကည႐ႈမႈက သကေရာက

မႈ တစခက ျဖစေစခပါသည။ “DepEd အဖြ႕အသစ

ဟာ ေသခာေစာငၾကညစစေဆးသြားမယ။ တငးတငး

ကပကပ အေရးယေဆာငရြကသြားမယ ဆတ

သတငးေတြ ျပန႕လာတအခါမာ DepEd က ဝနထမး

ေတြက ကၽြနေတာတ႔အဖြ႕ဟာ အလပက အေလး

အနကထားၿပး ကၽြမးကငစြာ လပမယအဖြ႕လ႔

ခကျခငးပ ႐ႈျမငလာၾကၿပးေတာ သတ႔ရ႕ လပပကငပ

ေတြကလညး စၿပး ေျပာငးလလာၾကတယဗ။ အမားစ

ကေတာ စတပါလကပါ ေျပာငးလလာၾကပါတယ။

တစခ႕ကေတာလညး မခငမရ႕န႕ တရြတဆြၿပး

ပါလာတာေပါဗာ။ ဝနထမး အဖြ႕အဆငအမးအစားန႕

ဘယေလာက ေခါငးမာေပကပေနသလ ဒါမမဟတ

ပးေပါငးေဆာငရြကသလ အေပၚ မတညၿပးေတာ

ကၽြနေတာတ႔က ဆေပး၊ ဒဏေပး စနစက ကငသးရ

ပါတယ။ ဒါေပမယလညး အမားအားျဖငေတာ

အခကျပ သတငးေတြ လႊငေပးထားတာန႔တင

ဝနထမးေတြရ႕ အမအကငေတြ၊ စတသေဘာထား

ေတြဟာ ျပျပငေျပာငးလေရးဘကက ဥးတည

လာၾကတာက ေတြ႕ရပါတယ။” ဟ Luz က ေျပာျပ

သည။

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 10  

ဖတစာအပ ေရတြကစစစေရးစမခက - ၁၊ ၂၀၀၂/၂၀၀၃ - ဝယယမႈအေပၚ အာ႐စကျခငး (Textbook Count 1, 2002/2003: Focusing on procurement) ၂၀၁၁ ခႏစတြင DepEd၏ ဝယယေရး

ဆငရာ ဝနေဆာငမႈ ညႊနၾကားေရးမး Carpentero က

“ဥးစးဌာနမာ အကငပက ျခစားမႈ အဆးဝါးဆးျဖစေပၚ

ေနတ ေနရာတစခက ဝယယေရး ပါ။ အဒတနးက

ျပျပငေျပာငးလေရးတာဝနက အပခပမႈ ယႏရားက

ပေရာဖကရငနယကေအာင ေျပာငးလၿပး၊ ေန႔စဥ

လညပတေဆာငရြကလ႔ရမယ စနစေတြ၊ ဖြ႕စညး

တညေဆာကပေတြန႔ လပငနးစဥေတြ ပါဝငတ

ဘ႑ာေရးန႕ စမေရးရာ ျပျပငေျပာငးလေရး

အစအစဥေတြက ဒဇငးေရးဆြ အေကာငအထညေဖာ

ဖ႔ ျဖစပါတယ။ အဒတာဝနက ၂၀၀၂/၂၀၀၃ အတြက

ေကာငးသးဖတစာအပဝယယေရး လပငနးႀကးန႔

စတင ေဆာငရြကခပါတယ။” ဟ ေျပာျပ သည။

ဖတစာအပေရတြကစစစေရး (Textbook

Count) ပထမဆး စမ ခကအတြငး၌ Luz က ဝယယမႈ

လပငနးစဥက ပြငလငးမႈ ရလာေစမည လပငနး

အဆငမား သတမတခသည။ ပထမအဆင အျဖစ

DepEd မ ဝနထမးက တငဒါ အေသးစတအခက

အလကမားက တစႏငငလးသ႔ ျဖန႔ခသည အဓက

သတငးစာႀကး သးေစာငတြင ထညသြငး ေၾကာျငာ

ျခငးႏင ေရဒယ သတငးမားတြင ထညသြငးျခငး

တ႔ျဖင ကယကယ ျပန႔ျပန႔ ျဖန႕ေဝရပါသည။ Luz

သည တငဒါေခၚယျခငးက ဖလစပင ကမၸဏမား

အတြကသာ ကန႔သတထားချခငးအား ကမၻာဘဏ၏

လမးညႊနသတမတခကမားျဖငအည ျပငဆင၍

ႏငငတကာမ ထတေဝသမားကပါ ပါဝငလာေစရန

တးခ႕ခသည။ “ခငဗားက ႏငငတကာ ကမၸဏတစခ

က ဆရင၊ DepEd ထမာ ခငဗားရ႕ အတြငးလ မရဖ႔

မားပါတယ။” ဟ Luz ကေျပာသည။ “ဒါေၾကာငလညး

သတ႔ရ႕ ေစးႏႈနးေတြက အရငတနးက တငသြငးသ

ေတြထကစာရင ပၿပး သကသာေလ ရတယ။” ဟ

ဆသည။ စကၤာပ၊ ေတာငကရးယားႏင ထငးႏငငမား

မ ေလာကထားသမား ပါဝငလာသညႏငအတ အဆ

ေစးႏႈနးမားမာလညး သသသာသာပင ကဆငး

သြားခ ပါသည။ ကမၸဏမားက အဆေစးႏႈနးမား

အျဖစ ဖတစာအပ တစအပလင ၃၅ ပဆမ ၃၆ ပဆ

ႏႈနးမားျဖင ကမးလမးခၾကသည။ ၎သည ယခင

၂၀၀၁ ခႏစမ ပမးမ ေစးႏႈနးျဖစသည ၉၀ ပဆ၏

ထကဝကမက ေလာနညး သြားျခငးျဖစသည။

တငဒါမားက ႏဝငဘာ ၂၀၀၂ တြင ဖြင

ေဖာကသည အခါတြင၊ Luz က တကေရာကလာသ

မားမ ဖြငေဖာကစစစေရြးခယမႈက အလြယတက

ေလလာ ၾကည႐ႈႏငရနအတြက အခနးတစခ က

ျပငဆငေပးခပါသည။ ထ႔အျပငသက ဖြငေဖာကပြ

တစခလးကလညး ဗဒယ႐ကၿပး မတတမးတငထား

ခပါ သည။ အခနး၏ အေရ႕မကႏာစာဘကတြင

တငဒါ စစစ ေရြးခယေရးေကာမတ အဖြ႕ဝငမားက

ထငၿပး တငဒါေလာကလႊာမားက ဖြငေဖာကပါသည။

ေစာင ၾကညေလလာသ အနဂအအဖြ႕မား၊ ပႏပ

ထတေဝ ကယစားလယမား၊ ကမာၻ႕ဘဏ အရာရမား

ႏင အျခား တကေရာကလာသမားက အခနး၏

အျခား တစဖကတြင ထငပါသည။ ပႏပထတေဝသ

မားအား ေမးခြနးေမးျမနးခြင၊ ေျဖဆခြငေပးထားပါ

သည။ သ႔ေသာလညး ၎တ႔က ေကာမတအဖြ႕၏

စားပြ အနးသ႔ သြားေရာကခြင မျပပါ။

ေလာကထားသမား၏ စာရြက စာတမးမား

က ေကာမတက စစေဆးအတညျပၿပးေနာက၊ ေကာ

မတ အဖြ႕ဝငတစဥးက ေလာကထားသ၏ အဆျပ

ေစးႏႈနးက ေၾကညာေပးသည။ DepEd အရာရ

တစဥးက ေစးႏႈနးက စာရြကေပၚတြင မတသားၿပး

အျခားတစဥးက ကြနျပတာ စာရငးသ႔ ႐ကသြငးပါ

သည။ ထ႔ေနာက အဆေစးႏႈနးက တရားဝင

ျဖစေစရန ထတေဝသကလကမတ ေရးထးေပးသည။

ထသ႔ ေဆာငရြကၿပးစးသြားပါက DepEd အဖြ႕က

ႏႈနးထား အခကအလကစာရငး စာရြက မတက

ထတေဝသ ၄၀ ဥး ႏင အျခား တကေရာကလာသ

မားသ႔ ျဖန႔ေဝေပးပါသည။ အဆႏႈနးထားမားအား

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 11  

ေနာကတြင ထပမျပငဆငမႈ မျပႏငရန ျဖစသည။ Luz

က ေလလာေစာငၾကညသ အနဂအမားအား တငဒါ

စစစေရြးခယေရး ေကာမတမ ေအာငျမငသည

ေလာကလႊာမားက ေရြးခယေပးသည အဆငဆင

ေဆြးေႏြးဆးျဖတမႈမားကလညး တကေရာက ၾကည

႐ႈရန ဖတေခၚခသည။ လအနညး ငယ ၾကာၿပးေနာက

ကနထ႐ကစာခပမား ေပးအပ ခးျမင ျခငးကလညး

အနဂအမားက ဆကလက ေစာငၾကည မတသား

ေပးခသည။

ကနထ႐ကစာခပမား ေပးအပခးျမငျခငး

မျပမတြင Luz သည ဖတစာအပ အရညအေသြး

ဆငရာ ျပနာမားကလညး ကငတြယ ေျဖရငးခ

သည။ ဖတစာအပအရညအေသြး စစေဆး အကျဖတ

ျခငးအတြက အဓက တာဝနရေသာ IMCS သည

စာအပပါ အေၾကာငးအရာက စစေဆးၾကည႐ႈရန

အတြက single-level process ဟ ေခၚသည

အကျဖတမႈ အဆငတစဆငသာ ပါဝငသည

နညးစနစ တစခက အသးျပခသည။ IMCS မ

ဝနထမးမားသည ဘာသာရပႏင ဘာသာစကား

ကၽြမးကငသမားက စာခပျဖင ပမနငားရမး၍ ႏစရက

သ႔မဟတ သးရကၾကာသည ျပနလည သးသပပြ

(retreat) အတြငး အကျဖတစစေဆး ေစပါသည။

ထ႔ေနာက IMCS သည အကျဖတ စစေဆးသမား၏

မတခကမားႏင အၾကျပ ေထာကခခကမားက

တငဒါ စစစေရြးခယေရး ေကာမတသ႔ ေပးပ႔ပါသည။

ေကာမတက ထအခက အလကမားအား တငဒါ

ေရြးခယ ဆးျဖတရာတြင အသးျပပါသည။ Luz က

“ကၽြနေတာၾကားဖးထားတာက အရငတနးကဆရင

ပႏပ ထတေဝသေတြဟာ ဖတစာအပေတြရ႕ အရည

အေသြးအကျဖတစစေဆးပြ ျပလပတ ေနရာက

ၾကဖန အေၾကာငးျပၿပး လာေရာကေလ ရပါတယ။”

ဟ ေျပာသည။ ပႏပထတေဝသမားသည အဆပါ

အကျဖတသးသပပြ (retreat) ျပလပသည ေနရာ

ဌာနတြင အကျဖတစစေဆးသမားအေပၚ လႊမမးႏင

ရန ႀကးစားေလရပါသည။ ဤျပနာက သတထား

မသျဖင Luz က IMCS အား အကျဖတသးသပပြ

(retreat) က အေဝးတစေနရာတြင ျပလပရန

ညႊနၾကားခသည။ ထ႔အျပင အကျဖတသးသပပြ၌

လာေရာက ေစာငၾကညေလလာရန အနဂအမားက

လညး ဖတၾကားခသည။

ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမႈ လပငနးစဥက ျမငတငျခငး (Enhancing the delivery process) ဝယယေရးႏင IMCS အဖြ႕မား၏ အကအည

ျဖင Luz သည အထကတနးေကာငးမားႏင ခ႐င႐း

မားသ႔ စာအပမား ပ႔ေဆာငရန အေသးစတ အခန

ဇယား တစခက ေရးဆြခသည။ “ပ႔ေဆာငမႈေတြ အား

လးက ႀကတငခန႔မနးလ႔ရေအာင လပဖ႔လပါတယ။”

ဟ Luz က ေျပာသည။ “ဒါေၾကာင ကၽြနေတာတ႔က

ပႏပထတေဝသ၊ ေပးသြငးသ အားလးအတြက တစခ

တညးေသာ အခနဇယားက သတမတခတယ။ အဒ

လလပျခငးအားျဖင ဖတစာအပ ဝယယမႈ လပငနး

စကဝနး (procurement cycle) တစခလးက ၁၀ လ

အတြငးမာ ၿပးစးေအာင လပေဆာငႏငမာ ျဖစပါ

တယ။ လ ၂၀ မၾကာေတာပါ ဘး။ ေကာငးသးဖတစာ

အပ ဝယယျခငးဟာ ႀကးမားတ ဝယယမႈ တစချဖစၿပး

ႏစစဥ ေဆာငရြကရတ ကစၥျဖစတာေၾကာင၊ စာအပ

ဝယယပ႔ေဆာငမႈ တစႏစတာ လပငနး စကဝနး က

သးသန႔ ေရးဆြသတမတထားႏငမယဆရင အသးျပ

သေတြ ျဖစတ ေကာငးေတြန႔ ေကာငးသားေတြဟာ

ဘာက ေမာရမလ သႏငမာ ျဖစတယ။ ဆလတာက

တစႏစတာရ႕ ဘယအခနမာ သတ႔လကထ ဖတစာ

အပ အသစေတြ ေရာကလာမလ ဆတာကေပါ။

တစႏစတာ စကဝနးေတြက ထပေန မယဆရင

ဝယယမႈ လပငနးစဥမာ ပမနမဟတတ ကစၥေတြက

ဖးကြယရတာ ပလြယေစတအျပင၊ အသးျပသေတြ

ကလညး အမနတကယ ဝယပ႔တာန႔ တကယ ရရရမာ

ျဖစတ ဖတစာအပ အေရအတြကေတြန႔ ပတသကၿပး

နားလညမႈေတြ ႐ႈပေထြးေစႏငပါတယ။” ဟ ဆသည။

Luz ႏင သ၏ အဖြ႕သည ႏငငအား (၁)

Visayas၊ (၂) မနလာ ၿမ႕ေတာ၏ ေတာငဘကပငးႏင

မနလာၿမ႕ေတာ၊ (၃) မနလာၿမ႕ေတာ၏ ေျမာကဘက

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 12  

ပငး ႏင (၄) မငဒါနာအ ဟ၍ ဇန ေလးခ ခြခၿပး ဇန

တစခစ အတြငးရ ခ႐ငမားအားလးအတြက အခန

ဇယားတစခ ေရးဆြခသည။ ပႏပထတေဝသမားအား

ခ႐ငတစခသ႔ ပ႔ေဆာငရန သးရကမ ငါးရကအထ

လညးေကာငး၊ ၿမ႕တစၿမ႕သ႔ ပ႔ေဆာငရန သးရက

အျဖစ လညးေကာငး အခနသတမတေပးခသည။

ထတေဝသမားအေနျဖင ဇနတစခအတြငးမ ခ႐င

သ႔မဟတ ၿမ႕တစၿမ႕သ႔ သတမတေပးထားသည

ေန႔ရကမားထက ေစာ၍ သ႔မဟတ ေနာကက၍

ပ႔ေဆာငျခငးက ခြငမျပပါ။ Luz က “အေၾကာငး

အရငးကေတာ ေကာငးတငးမာ ေစာငၾကညသေတြ

ထားခငလ႔ပါ။ ဒါေပမယ ကၽြနေတာတ႔က ပ႔ေဆာငမႈ

က ေစာငၾကညေပးဖ႔ ေစတနာဝနထမးေတြ ခန႔အပ

မယဆရင၊ ေရာကရရမယ စာအပအေရအတြကန႔

စာအပေခါငးစဥ၊ ေပးသြငးသ (suppliers) ေတြရ႕

အမညေတြန႕ ပ႔ေဆာငရမယ ရကစြေတြ စတ အခက

အလကေတြက သတ႔ေတြက အသေပးအေၾကာငး

ၾကားထားရမာျဖစပါတယ။ ေကာငးသားမဘေတြ၊

ရပရြာ ျပညသေတြ ဒါမမဟတ အနဂအ ဝနထမးေတြ

က သတ႔ရ႕ ေကာငးေတြမာ ေရာကရလာမယ

စာအပေတြက အသင ေစာငဆငးေပးေစခငတယ

ဆရင အခ ေျပာတ အရာေတြအားလးက ပပးေပးႏငဖ႔

လအပပါ တယ။

၂၀၀၃ ခႏစ အေစာပငးတြင၊ တငဒါ စစစေရြး

ခယေရး ေကာမတက ပႏပ ထတေဝသမား အစအဖြ႕

၆ ခ က ေရြးခယခသည။ သ႔ေသာလညး ကနထ႐က

စာခပ မခပဆမတြင၊ Luz က ေရြးခယခထားရသည

ပႏပထတေဝသမားအား ပ႔ေဆာငမႈ အခနဇယားက

တငျပခၿပး၊ ၎တ႔၏ ပစၥညးပ႔ေဆာငေရး ကမၸဏမား

အေနျဖင ဇြနလမ ေအာကတဘာအထ ဖတစာအပ

မားက ပ႔ေဆာငေပးရမည ျဖစေၾကာငး အသေပးခ

သည။

ပႏပထတေဝသမားက Luz ၏ အဆျပခက

က တငးချငငးဆခၾကၿပး အခ႕ဆလ င ဥးစးဌာနအား

တရားစြဆမညဟပင ၿခမးေျခာကခၾကသည။

Carpentero က ထ အစညးအေဝးအေၾကာငးက -

“အဒမာ တကယစနေခၚမႈက ၾကရတ အခနကေတာ

လြယကရငးလငးေအာင ျပငဆငေရးဆြထားတ

ပ႔ေဆာငမႈ အစအစဥက ေပးသြငးသ (suppliers)

ေတြက မေကမခမး ေဒါသျဖစၾကတအခါမာပါ။”ဟ

ျပနလညေျပာျပ ပါသည။ သ႔ေသာလညး Luz က

အေလာမေပးဘ ပ႔ေဆာငမႈမားက သတမတ အခန

ဇယားအတငး ေဆာငရြကရမညဟ ေတာငးဆခသည

။ ပ႔ေဆာငမႈမားက စစေဆးအတညျပေပးမည

ေစာငၾကညေရး အနဂအမားအေနျဖင မညသည

အခန ေရာကမညက ေရေရရာရာ မသဘ

ေစာငၾကည ေပးႏငမညမဟတဟ သက ခခေျပာဆ

ခသည။ သက ပႏပထတေဝသမားအား စနစသစ

တြင ေငြေပးေခမႈက ပမျမနဆနစြာ ေဆာငရြကေပးႏင

မညဟလညး အာမခ ေျပာဆခသည။ ယခငက

ပ႔ေဆာငမႈမား က စစေဆးခသည ဥးစးဌာနမ စစေဆး

ေရးမးမား ကသ႔ ၾကာျမငစြာ အခနယမညမဟတဘ၊

ေစာငၾကညသမားသည ပစၥညးေပးပ႔သမားထမ

ဖတစာအပမား အေရအတြက ႏင အရညအေသြး

ျပညမ မနကနစြာ ရရပါက ေျပစာမားက ခကျခငး

လကမတ ေရးထး ေပးလကမည ျဖစသည။ DepEd

သည ယငးလကမတမားအား ပ႔ေဆာငမႈၿပးစးသည

သကေသအျဖစ လကခရယၿပး၊ ျမနျမနဆနဆန

ေငြေပးေခေပးမည ျဖစသည။ ပမျမနဆနစြာ ေငြေပး

ေခမညဟေသာ မကလးက ပႏပထတေဝသ မားက

ဆြေဆာငႏငခၿပး၊ သတမတ အခနဇယားအတငး

ေဆာငရြကေပးမညဟ ေနာကဆးတြင သေဘာ တည

ခၾကသညဟ Carpentero က ေျပာသည။

ျပငပအကအညရယျခငး (Enlisting outside help) ပ႔ေဆာငမႈမားက ေစာငၾကညရနအတြက

ေစတနာဝနထမးမား စေဆာငးႏငရနမာ Luz ၏

ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက ထပမေဆာငရြကရမည

အစအစဥ ျဖစသည။ G-Watch မ Parafina က

အနဂအ အဖြ႕အစညးအခ႕သ႔ ခဥးကပစညး႐းေနခ

စဥ တြင Luz က ႀကးမားကယျပန႔သည ေစတနာ

ဝနထမး ကြနယကျဖင ဖြ႕စညးထားသည ေရြးေကာက

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 13  

ပြ ေစာငၾကညေရး အဖြ႕ျဖစေသာ Namfrel ေခၚ

National Citizens’ Movement for Free Election

အဖြ႕သ႔ ခဥးကပရန အဆျပခသည။ ၁၉၈၃ ခႏစတြင

တညေထာငခသည Namfrel တြင ေဒသဆငရာ

အသငးအဖြ႕ ၁၀၃ ဖြ႕ပါဝငၿပး ႏငင၏ ခ႐ငေပါငး ၈၀

စလးတြင ေစတနာဝနထမး စစေပါငး ၅၀၀၀၀၀ ခန႔

ရပါ သည။ ဖလစပငႏငငရ အစးရစာသငေကာငးမား

မာ မ႐မားတညရရာ ျဖစၿပး၊ ဆရာမားကလညး မ႐

ဝနထမးအျဖစ ေဆာငရြကရသည ျဖစေသာေၾကာင

Namfrel မ ေစတနာဝနထမးမားသည ေကာငး

အမားစမ ဆရာမား သ႔မဟတ အရာရမားျဖင

ဆကသြယဆကဆမႈ ရၿပးသား ျဖစပါသည။

မတလ ၂၀၀၃ တြင Luz သည Namfrel မ

အမႈေဆာငဒါ႐ကတာ Telibert Laoc ျဖင ေတြ႕ဆခ

ၿပး Textbook Count စမခကတြင Namfrel မ ပါဝင

ေဆာငရြကေပးရန အကအည ေတာငးခသည။ “Luz

က ကၽြနေတာတ႔မာရေနတ ကြနယကႀကးဟာ

အေျခခအားသာခကတစခ ျဖစတယ ဆတာ သထား

ေတာ ကၽြနေတာဆ ခဥးကပ လာခပါတယ။” ဟ Loac

က ျပနလညေျပာျပပါသည။ Laoc အေနျဖင ဖတစာ

အပ စမခကက လကခေဆာငရြကလသညတင၊

Namfrel ၏ ေဒသဆငရာ အသငးမားမ ေခါငးေဆာင

မားအား ေရြးေကာကပြမားျဖင တက႐က သကဆငမႈ

မရသည လပငနးတစရပတြင ပါဝငလာေစရန

အတြက ဆြေဆာင စညး႐းရမညဥးမည ျဖစပါသည။

“ကၽြနေတာစာအပမား၊ ကၽြနေတာရ႕ အနာဂတ” ဟ

ေခါငးစဥေပးထားသည ေပးစာတစေစာငျဖင သက

ဤ ဖတစာအပ စမခက၏ အေရးႀကးပက ျခငေရး

သားခၿပး၊ ပါဝငကညပပးေပးရန ေမတာရပခခသည။

ေဒသဆငရာ အသငးအဖြ႕ ၆၁ ဖြ႕ ပါဝငလာခပါသည။

Namfrel ႏင အတ G-Watch သည အျခား

ေဒသဆငရာႏင ေဒသႏရအဖြ႕ ခႏစဖြ႕ တ႔ပါဝငၿပး

Textbook Count စမခက၏ ပထမႏစအတြက

အနဂအမား ပးေပါငးအဖြ႕ က ဖြ႕စညးခသည။

ကညပပးေပးမည ပးေပါငးအဖြ႕ကဖြ႕စညးၿပး

ေနာက Luz သည Texbook Count စမခကႏင

DepEd ၏ မတဖက အဖြ႕မားအား အမားျပညသ

သရေအာင ေဆာငရြကခပါသည။ ရပရြာျပညသမား

ႏင စာသငေကာငးမားအား ဖတစာအပမားက

မၾကာမ ရရေတာမည ျဖစေၾကာငး သ၏ ဝနထမးမား

က ေရဒယ သတငးမားမတဆင အသေပး အေၾကာငး

ၾကားခသည။ DepEd သည ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမႈ အခန

ဇယားအား ႏငငအဆင၊ ေဒသႏရအဆငႏင ရပရြာ

အဆင သတငးစာ ၆၀ ေစာင တြင ထညသြငး

ေၾကညာ ခသည။ အစးရစာသငေကာငးမားသ႔ ေပးပ႔

စာမားတြင IMCS မ ဝနထမးမားသည ပ႔ေဆာငမည

ရကစြမား၊ ဖတစာအပ ေခါငးစဥမား ႏင ရရမည

ဖတစာအပ အေရအတြကမား က အေသးစတ

ထညသြငး ေဖာျပခသည။ “ေနာကဆးမာေတာ

ကၽြနေတာတ႔က အထကတနးေကာငး ၃၅၀၀ န႕

ခ႐င႐း ၂၀၀၀ က စာေတြ ေပးပ႔ခရပါတယ။” ဟ Luz

က ျပနေျပာျပပါသည။

အလပတာဝနမား ရငးလငးမႈ ရေအာငလပျခငး (Clarifying roles) ေမလ ၂၀၀၃ တြင Parafina ႏင Namfrel

အဖြ႕တ႔သည ဖတစာအပ စမခက ေစာငၾကညသမား

၏ တာဝနႏင ဝတရားမားက ေရးဆြခသည။

“Namfrel ရ႕ ကၽြမးကငမႈက ကၽြနေတာတ႔အတြက

အကးရေစခပါတယ။။ သတ႔က ေအာကေျခမာ

လပငနး ဘယလ ေဆာငရြကရမယ ဆတာက

ေကာငးေကာငးသတယ ေလ။” ဟ Parafina က ေျပာ

သည။ ေစာငၾကညသမားသည ဖတစာအပမား၏

အေရအတြကႏင ႐ပပငးဆငရာ အရညအေသြး

(physical quality) ကသာ စစေဆးေပးရန ျဖစၿပး၊

စာအပမား၏ ပါဝငအေၾကာငးအရာ (content) က

ၾကညရန မလပါ။ အကယ၍ ဖတစာအပမား၏ အရည

အေသြး မေကာငးမြနပါကလညး ေစာငၾကညသမား

အေနျဖင ေပးပ႔ပစၥညးက ျငငးပယျခငး မျပရပါ။

ပ႔ေဆာငပစၥညးက စစေဆးၿပးေနာက ေစာငၾကညသ

မားက စစေဆးမႈႏင လကခရရမႈ အစရငခစာ

(Inspection and Acceptance Report) တြင

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 14  

လကမတ ေရးထးေပးၿပး၊ အမားအယြငးမား၊ ကြာဟ

ခကမားရပါက မတခကေရးသားေပးရမည ျဖစသည။

ထအစရငခစာမားသည လပငနးစဥ၏

အေရးႀကးသည အစတအပငး တစခ ျဖစလာပါသည။

သကဆငပါဝငသမားအားလးမ အစရငခစာ မတက

ရရသညအတြက နားလညမႈ လြျခငးမား ႏင ပဋပကၡ

မား ေလာကသြားခပါသည။ ေစာငၾကညသမားႏင

စာသငေကာငးအရာရမားမ အစရငခစာ တစေစာင

က လကမတေရးထးၿပးေနာကတြင ပစၥညးေပးပ႔သက

မရငးက သမးဆညးၿပး၊ ေကာငးတာဝနခအရာရႏင

ေစာငၾကညသ ေစတနာဝနထမးတစဥးမ မတ

တစေစာငစ ရရပါသည။ ထ႔ေနာက မတတစေစာငက

စာသငေကာငးမ DepEd ဗဟ႐းသ႔ ေပးပ႔ပါသည။

အစရငခစာေၾကာင “ေပးသြငးသ (supplier) ၊ ပစၥညး

ေပးပ႔သေတြအတြကက ေစာငၾကညသ အဆငသင

ရေနၿပး လကမတထးေပးမပ သတ႔အတြက အဆင

ေျပမာေလ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ အဒလကမတရမ

သာ DepEd ကေန ေပးေခေငြ ျမနျမန ရရမာ မလ႔ပါ။”

ဟ Parafina က ေျပာသည။

ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမႈမား မစတငမ G-Watch

သည ေစတနာဝနထမးမားအား အေသးစတ ညႊန

ၾကားခကမား ေပးပ႔ခသည။ Parafina သည DepEd

ႏင Namfrel ဗဟ႐းတ႔ျဖင ဆကသြယညႏႈငးၿပး

ေစတနာဝနထမးမားသ႔ စာရြကစာတမးမား ေပးပ႔ခ

ပါသည။ ေပးပ႔သည စာရြကစာတမးမားတြင ေစာင

ၾကညသမား၏ တာဝနေဖာျပခကမား၊ ပ႔ေဆာငမႈ

အခနဇယား၊ လကမတထးရမည စစေဆးမႈ ႏင

လကခရရမႈ အစရငခစာ၊ ႏင ေစတနာဝနထမးမား

အတြက သကေသခကဒျပားမား အသးသး ပါဝငပါ

သည။ Parafina က “ကၽြနေတာတ႔ယဆတာက

Namfrel ရ႕ ေဒသဆငရာ အသငးအဖြ႕ ဆကသြယ

ညႏႈငးေရးမး ေတြက ေကာငးေတြမာ တာဝနခထား

ဖ႔ ေစတနာဝနထမးေတြက သတ႔ကယတင ေရြးခယ

ဖ႔ပါ။ သတ႔လေတြဆ အခကအလကစာရြကစာတမး

ေတြ ျဖန႔ေဝတာက သတ႔ကပ လပမာပါ။” ဟ

ဆသည။

ပစၥညးသေလာင႐ စစေဆးမႈမား ေဆာငရြကျခငး (Conducting warehouse inspections) ေစတနာဝနထမးမားရရလာၿပ ျဖစသည

အတြက၊ G-Watch သည ဖတစာအပမား ပႏပ၊

ထပပးလက ရစဥတြင ကနပစၥညး သ႔ေလာင႐မား

အား စစေဆးျခငးက DepEd ျဖင ဆကသြယညႏႈငး၍

ေဆာကရြကခပါသည။ ဥးစးဌာနအရာရမား၊ G-

Watch၊ Namfrel ႏင ရပရြာ ေစတနာ ဝနထမးမား

သည ဖတစာအပမား၏ ႐ပပငးဆငရာ အရည

အေသြးက စစေဆးခၾကျခငးျဖစသည။ ေစတနာ

ဝနထမးမားက ပႏပအမားမား၊ ထပေနသည

စာမကႏာမား၊ ဗလာ ျဖစေနသည စာမကႏာမား ႏင

ပါမလာသည စာမကႏာမားက ေသခာ ၾကည႐ႈ

စစေဆးခၾကပါသည။ ထ႔ေနာက DepEd က

ပႏပထတေဝသမားအား စစေဆးေတြ႕ရသည

ခ႕ယြငးခကမားက ပ႔ေဆာငမႈ မျပမ ျပျပငရန

ညႊနၾကားခသည။

Luz က “G-Watch အဖြ႕က တတကက

လပပါတယ။ တစခါမာဆရင ပႏပထတေဝသ တစဥး

က ကၽြနေတာက လမးဖနးဆကၿပး ငႀကးခကမ နးပါး

ေျပာပါတယ။ ကမၸဏက ေဒသတစခက ပ႔ေဆာငဖ႔

ဖတစာအပ ၁၀၀၀၀၀ ပႏပ ၿပးသား ျဖစေနတအခန

မာ၊ စစေဆးေရးအဖြ႕က သတ႔စက႐က ေရာကလာၿပး

စာအပေတြက စစေဆးပါတယ။ သတ႔က စာအပေတြ

က ျမနျမနၿပးေအာင အေလာသးဆယ ခပ (binding)

ထားတာေၾကာင၊ စစေဆးသေတြက စာအပအထပ

ေတြက ဖြငၿပး စာရြကေတြက လနေလာ ၾကညတအခါ

မာ စာရြကေတြ ျပတထြက ကနပါတယ။ စာအပ

အထပေတြ တစထပၿပး တစထပ ဖြငေဖာကၾကည ၿပး

တေနာကမာ ဂေဒါငၾကမးျပင တစခလး စာအပေတြ

ကေန ျပတထြကကနတ စာရြကေတြန႔ ျပည ေနေတာ

တာေပါဗာ။ သတအတငးေပါဗာ၊ အဒ စာအပေတြ

အကနလးက လကမခခပါဘး” ဟ ေျပာျပသည။

ေနာကဆးတြင ပႏပ ထတေဝသက မပ႔ေဆာငမ

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 15  

ဖတစာအပမားက ျပနလည ျပျပငခပလပေပး

ခပါသည။

သငတနးေပးျခငးႏင ဆကသြယေဆာငရြကျခငး (Training and communicating) ၂၀၀၃ ခႏစ ေမလ ႏင ဇြနလ တ႔တြင G-

Watch သည Namfrel မ ေဒသဆငရာ အသငးအဖြ႕

အႀကးအကမားႏင အျခား မတဖက အနဂအမားအား

လပငနးႏင စပလဥး၍ ရငးလငး မတဆကပြမားက

စစဥခသည။ DepEd မ အရာရမားႏင Parafina

တ႕က ေစတနာဝနထမးမားႏင ေကာငးတာဝနခမား

အား စမခကႏငပတသကၿပး ရငးလငးတငျပရန ႏင

ေစာငၾကည၊ အစရငခမႈ ဆငရာ သငၾကားပ႔ခေပးရန

အစအစဥ ႏစႀကမခြ၍ ေဆာငရြကခသည။ ေဒသဆင

ရာ အသငးအဖြ႕ ေခါငးေဆာငမားအေနျဖင ၎တ႔

သကဆငရာ နယေျမမ ေဒသခ ေစတနာ ဝနထမးမား

အား ရရသည သတငးအခကအလကမားက ျပန

လည ျဖန႔ေဝ ေပးရမည ျဖစသည။ Parafina က သ႔

အေနျဖင ႐ႈပေထြးခကခမႈ မရသည လပထးလပနညး

မား ျဖစေစခငခသည ဟ ျပနလညေျပာျပသည။

“အစကတညးက စၿပး ကၽြနေတာတ႔က ေျပာခပါ

တယ။ ေစတနာဝနထမးေတြ ေဆာငရြကရမယ

လပငနးစဥဟာ ႐းရငးလြယကရမယလ႔။ ညႊနၾကား

ခကေတြက ဖတၾကညလက႐န႕တင လပႏငတအထ

႐းရငးလြယကရပါမယ” ဟဆသည။

Parafina က Namfrel မ ေစတနာဝနထမး

မားအား ေရာကရၿပးစးသည ပ႔ေဆာငမႈမားက ၎တ႔

၏ ႏငငလးဆငရာ ဆကသြယညႏႈငးေရးမ းမားသ႔

ဖနးျဖငျဖစေစ၊ ဖနးစာတ (text messages) ျဖင

ျဖစေစ အစရငခေစၿပး၊ စာျဖငလညး ေရးသား ေပးပ႔

ရန ညႊနၾကားခပါသည။ Namfrel မ ေစာငၾကညသ

မားသည စစေဆးမႈႏင လကခရရမႈ အစရငခစာ

(Inspection and Acceptance Report) ၏

မတမားကလညး ၎တ႔၏ ေဒသဆငရာ အသငး

အဖြ႕ အႀကးအကမားထသ႔ တငသြငးရမည ျဖစသည။

ေဒသဆငရာ အသငးမားက အဆပါမတ မားအားလး

က ၎တ႔နယေျမမားအတြငးရ ေကာငး အသးသးမ

ရယ စစညးၿပး Namfrel ဗဟ႐းသ႔ ေပးပ႔ပါသည။

ထ႔ေနာကတြင G-Watch က လကခမတမားအား

စစညး၍ ရလဒမားအား DepEd သ႔ တငျပပါသည။

ဆကသြယေဆာငရြကမႈ လမးေၾကာငးမား

က စနစတက စစဥခပါသည။ ပ႔ေဆာငရာတြင ေႏာင

ေႏးၾကန႔ၾကာမႈမားရႏငသညက ႀကတငေမာမနးထား

ၿပး G-Watch သည ပစၥညးပ႕ေဆာငေရး ကမၸဏမား

၏ ဖနးနပါတမားက Namfrel သ႔ ေပးထားခသည။

မနလာရ Namfrel အဖြ႕က ထအခကအလကမား က

ေစတနာဝနထမးမားသ႔ ဆကလက ေပးပ႔ခပါသည။

ထ႔မသာ ေစတနာ ဝနထမးမားသည မမတ႔

နယေျမသ႔ တာဝန ကသည ပစၥညးပ႔ေဆာငသမားက

တက႐က ဆကသြယညႏႈငး ႏငမည ျဖစသည။

DepEd မ IMCS အဖြ႕ကလညး ေကာငးတာဝနခ

အရာရမားသ႔ ပစၥညးပ႔ေဆာငသမား၏ ဖနးနပါတမား

က ေပးပ႔ထားခပါသည။ IMCS ၏ ညႊနၾကားမး ျဖစသ

Socorro Pilor က “သကဆငပါဝငသ အားလးန႔

ပြငလငးတ ဆကသြယမႈ လမးေၾကာငးေတြ ထားရခ

ပါတယ” ဟ ေျပာသည။

ပ႔ေဆာငမႈက ေစာငၾကညစစေဆးျခငး (Monitoring delivery) ၂၀၀၃ ခႏစ ဇြနလတြင ပစၥညးပ႔ေဆာငသ

မား (forwarders) သည ဇနေလးခ၌ အေသးဆးျဖစ

သည Visayas ေဒသသ႔ ေကာငးသးဖတစာအပမား

က ပထမဥးဆး အျဖစ စတငပ႔ေဆာငခပါသည။

ပ႔ေဆာငမႈမား ၿပးစးခၿပးေနာက DepEd အရာရမား၊

ပႏပထတေဝသမား၊ ပစၥညးပ႔ေဆာငသမား ႏင

ေစာငၾကညေရး အနဂအ အဖြ႕မားသည ပထမ အခ

ပ႔ေဆာငမႈ(first round) က ဆနးစစအကျဖတရန

ေတြ႕ဆ စညးေဝးခပါသည။ စစေဆးမႈႏင လကခရရမႈ

အစရငခစာမားမရရသည ကနဂဏနး အခက

အလကမားအရ ပ႔ေဆာငမႈ ၁၄% တြင လအပခက

မား ရေနသညက DepEd ႏင G-Watch မ

ဝနထမးမားက ေတြ႕ရခပါသည။ ေစာငၾကညသမား

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 16  

က စာမကႏာ အျပညအစ မပါဝငျခငး သ႔မဟတ

ေလာတေလာရ ခပထားျခငး တ႔က အစရငခခၾကၿပး၊

ရရရမည အေရအတြကထက ေလာနညးေနသည

ျဖစရပမားကလညး မတခကျပခကာ၊ မာၾကားမႈမရ

ေသာ အျခားစာအပမား မားယြငးေရာကရလာျခငး

မားကလညး ရာေဖြ တငျပႏငခသည။ Luz က “ပႏပ

ထတေဝသေတြက ကၽြနေတာတ႔ ေပးတ သတေပး

စကားကေတာ သတ႔န႕ သ႔တ႔ရ႕ ပ႔ေဆာငမႈေတြက

ကၽြနေတာတ႔က ေစာငၾကည ေနတယ ဆတာရယ၊

တစခခငး၊ တစခခငးမာ အမားပါသြားတာျဖစျဖစ၊

ပ႔ေဆာငမႈ တစခလး မားယြငးတာပျဖစျဖစ ဘယလ

နညးန႕ မားယြငးတာျဖစပါေစ ၁၄% ခ႕ယြငးခက

ရေနတာဟာ လကခႏငဖြယရာ မဟတဘး ဆတာ

ကေပါ။” ဟ ေျပာသည။ ပစၥညးပ႔ေဆာငသမားမ ဇန -

၄ သ႔ ပ႔ေဆာငသည အခနေရာကေသာအခါတြင

ပ႔ေဆာငမႈ အမားအယြငးမားမာ ထဇနတြင ၅.၅% သ႔

ေလာကသြားခသညဟ Luz က ဆပါသည။

ပ႔ေဆာငမႈမားအတြငး၌ ဆကသြယညႏႈငးမႈ

ဆငရာ ျပနာမား (coordination problems)

ျဖစေပၚ ခပါသည။ ျဖစရပမားစြာတြင ေစာငၾကညသ

မားသည (၁) ပ႔ေဆာငမႈမား ေနာကကေနပါက (၂)

ေကာငးစာသငခနမား ေနာကပငးတြင ျဖစပါက

သ႔မဟတ (၃) စေန၊ တနဂၤေႏြရကမားတြင ျဖစပါက

လာေရာကေလ မရခၾကသညက ေတြ႕ရသည။ တစခါ

တစရတြင ပစၥညးပ႔သမားသည ပစၥညး သြားေရာက

ပ႔ေဆာငခနတြင ေစာငၾကညသမား သ႔မဟတ

ေကာငးတာဝနခအရာရမား လာေရာကမႈမရေၾကာငး

IMCS သ႔ အသေပး အေၾကာငးၾကားခရပါသည။

IMCS က ေကာငးတာဝနခအရာရမားဘကက

ေျဖရငးခၿပး၊ ေစာငၾကညသမားျဖစပါက G-Watch က

ေျဖရငးေဆာငရြကခရပါသည။ Parafina က

“ကၽြနေတာတ႔က တတႏငသမ ဝငေရာကစြကဖကမႈ

အနညးဆးျဖစဖ႔ ဆးျဖတထားတာပါ။ အေရးကစၥေတြ

ျဖစလာရင ကငတြယေျဖရငးဖ႔ စနစတက အစအစဥ

ခထားတာလညး မရဘးေလ။ အေရးကစၥ တစခ ထပ

ျဖစမလာမခငး ဒတငးပေနၿပး ျဖစလာေတာမပ တ႔ျပန

ေဆာငရြကပါတယ။” ဟ ေျပာသည။

အခ႕ေသာ စာသငေကာငးမားတြင

ေကာငးအပႀကးမားသည ေစာငၾကညသမားအေပၚ

မယသကၤာျဖစၾကၿပး၊ ၎တ႔ လာေရာက ေစာငၾကည

စစေဆးျခငးက စတဆးမာနဆး ျဖစခၾကသည။ “စမ

ခက အေကာငအထညေဖာတ ကနဥးကာလတနးက

တစခ႕ေကာငးအပႀကးေတြဟာ စာအပ ပ႔ေဆာငမႈ

ေတြက စစေဆးတ ေနရာမာ အရပဘက လမႈ

အဖြ႕အစညး ေစတနာဝနထမးေတြပါဝငလာတာ က

သပ လကမခခငဘး ျဖစေနတယ။ သတ႔က သတ႔ရ႕

ေဆာငရြကခကက ေစာငၾကညစစေဆးခေနရတယ

လ႔ ထငျမငယဆခၾကတယ။” ဟ Pilor က ေျပာသည။

ထသ႔ေသာ အေျခအေနမားတြင IMCS သည

ေစာငၾကညသမားမာ ဖတစာအပ တငသြငးသမား

(suppliers)၏ ေဆာငရြကခကက စစေဆးအကျဖတ

ရန လာေရာကျခငးသာ ျဖစေၾကာငး ေကာငး

အာဏာပငမားအား အာမခ ေျပာဆေပးခရသည။

(Texbook Count စမခက -၂ အတြငးတြင ေကာငး

အာဏာပငမားသည စမခကျဖင အကၽြမးတဝင

ရလာခေသာေၾကာင အတကအချဖစျခငးမား ေပာက

ကြယသြားခပါသည။)

ရလဒမားက တငးတာျခငး (Measuring results) ၂၀၀၃ ခႏစ ႏဝငဘာလ သ႔ ေရာကခနတြင

G-Watch ႏင Namfrel တ႔သည ပ႔ေဆာငမႈ ေနရာ

၅၆၁၃ ခ၏ ၆၅% အတြက ေဒသခ ေစာငၾကညသမား

ေအာငျမငစြာ စစညး စညး႐း ႏငခသည။ ထေနရာ

မားတြင အထကတနးေကာငး ၃၅၃၂ ေကာငး ႏင

ခ႐င႐း ၂၀၈၁ ႐း တပါဝငပါသည။

၂၀၀၄ ခႏစ မတလတြင DepEd မ ဝနထမး

မားႏင G-Watch တ႔ ပးေပါငး၍ စမခက အကျဖတ

သးသပမႈ တစခ က ျပလပခၾကသည။ အစညးအေဝး

တြင ေစာငၾကညသမားက ေနာကအဆင ပ႔ေဆာငမႈ

မားအတြက လပငနးစဥက ပမလြယကရငးလငးေစ

မည အၾကျပ တကတြနးခကမား ေပးခၾကသည။

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 17  

DepEd ႏင G-Watch အဖြ႕တ႔သည ဖတစာအပ ကန

ကစရတ ၆၀% ကဆငးသြားခေၾကာငး၊ ေစတနာ

ဝနထမးမားက ကနပစၥညး သေလာင႐မား၌ ဖတစာ

အပ ၁၀ % က စစေဆးခေၾကာငး၊ ႏင ဝယယမႈမ

ပ႔ေဆာင ျဖန႔ေဝမႈ အထ လပငနးစကဝနးတစခလးက

၁၂ အတြငး ၿပးစးေအာင ေဆာငရြကႏငခေၾကာငး

မတသားသရခပါသည။ ေအာငျမငသည စမခက

တစခ ျဖစချခငးပင။ “ကၽြနေတာတ႔ရ႕ တငးတာတြက

ခကမႈက ႐းရငးပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔ တငးတာတ

ေအာငျမငမႈကေတာ သေဘာတ ထားခတ အတငး

အရညအေသြးျပညမတ ဖတစာအပ ေတြက စာသင

ေကာငးေတြ သ႔မဟတ ေကာငး ခ႐ငေတြဆ ၁၀၀%

ႏႈနး အေရာက ပ႔ေဆာငေပးႏငဖ႔ပါပ။ အရညအေသြး

ဆတေနရာမာ ဖတစာအပ အေရအတြက မနကနရပါ

မယ၊ စာအပေခါငးစဥအမးအစား မနကနရမယ၊

စာရြကသား အထန႕ စာရြက အရညအေသြး မနကန

ရမယ၊ ရငးလငး ေသသပတ ပႏပစာ ျဖစရမယ၊

ၿပးေတာ အရညအေသြးေကာငးၿပး ခငခေတာငတငး

တ စာအပ ခပလပမႈ ျဖစရပါမယ။ အဒလအပခက

ေတြ အားလးက ျပညမရပါမယ။ အလမ မဟတရင

ေတာ ပ႔ေဆာင ပစၥညက လကမခပါဘး။ ျပညမမႈ

မရတာ တစခခ ရေနခရင ပႏပထတေဝသက အကန

အကခၿပး ျပျပငရမာ ျဖစပါတယ” ဟ Luz က

ရငးျပသည။

ဖတစာအပ ေရတြကစစစေရး စမခက - ၂၊ ၂၀၀၃/၂၀၀၄ - စနစက ပမေကာငးမြနေအာင ျပျပင မြမးမျခငး (Textbook Count 2, 2003/2004: Polishing the system) ႏဝငဘာ ၂၀၀၃ တြင DepEd သည လာမည

ပညာေရးႏစအတြက ဝယယမႈက စတငေဆာငရြကခ

ပါသည။ ေကာငးအပႏမႈ ကနးဂဏနးအခကအလက

မားႏင အတးအေလာအတြက အရ ၁၀% တ႔က

အေျချပ ၍ IMCS က ပဆေငြ ၆၆၀ သနး သ႔မဟတ

အေမရကနေဒၚလာ ၁၂ သနး တနဖးရသည

ဖတစာအပေပါငး ၁၄ သနးက မာၾကားခသည။

၂၀၀၃ ခႏစ ဝယယမႈဆငရာ ဥပေဒအရ

DepEd ၏ တငဒါလပငနးစဥမားက ေစာငၾကညသည

အနဂအအဖြ႕အစညးမား ပမား လာခပါသည။ ဗဟ

ဆကသြယညႏႈငးေရးအဖြ႕အျဖစ ထအခနတြင

ခငခငမာမာ ရပတညေနၿပျဖစသည G-Watch သည

ေစတနာ ဝနထမးအသစမားက ဥပေဒႏငပတသက

ၿပး ပညာေပးရနႏင ၎တ႔အား တငဒါလပငနးစဥက

ထေရာကစြာ ေလလာေစာငၾကညႏငေရး သငတနး

ေပးႏငရန ဖလစပငႏငငမ ဝယယမႈ ေစာငၾကညေရး

အဖြ႕မားတြင ဥးေဆာင အဖြ႕တစခ ျဖစသည

Procurement Watch အဖြ႕ျဖင ပးေပါငးေဆာငရြကခ

ပါသည။

Textbook Count စမခက၏ ဤ ဒတယ

အဆငတြင Luz သည ဖတစာအပ အေၾကာငးအရာ

အကျဖတစစေဆးျခငး (content evaluation) အေပၚ

အထးအေလးထား ေဆာငရြကခသည။ “ကၽြနေတာ

တ႔က ဖတစာအပအေၾကာငးအရာ အကျဖတစစေဆး

တ ကစၥက စနစတကဖြ႕စညးၿပး လပခငတယ။

ဒါမသာ အဆငဆင အကျဖတစစေဆးမႈ

(multitiered) လပႏငမာပါ။” ဟ သကေျပာသည။

“မညသည အကျဖတစစေဆးသကမဆ အဆင

တစဆင (one tier) ထက ပၿပး ပါဝငခြငမျပပါဘး။”

ဟ ဆသည။ Luz သည အဆငႏစဆင အကျဖတ

စစေဆးခက (two-step evaluation) က စတင

ေဆာငရြကခၿပး၊ ထစနစတြင အထးကၽြမးကငသမား

ပါဝငသည အပစတစခက စာမမားက IMCS ၏

သင႐းညႊနးတမး လမးညႊနခကမားျဖင ကကညမႈ ရ၊

မရ ဆးျဖတေပးရၿပး၊ အျခားအပစ တစခကမ ပါဝင

အေၾကာငးအရာ၏ တကမနကနမႈႏင ဘာသာစကား

အသးအႏႈနး တ႔က စစေဆးပါသည။

ပ႔ေဆာငမႈဘကတြငလညး အေျပာငးအလ

မား ျဖစေပၚခပါသည။ Namfrel ၏ ေဒသဆငရာ

အသငးအဖြ႕ ေခါငးေဆာငမားမာ ၂၀၀၄ ခႏစ

ေရြးေကာကပြဆငရာ တာဝနမားေၾကာင ေဒသခ

ေစာငၾကညသမားအား စစညး၊ စညး႐းျခငး က ဥးစး

ေဆာငရြကေပးႏငျခငး မရေတာပါ။ ထ႔ေၾကာင

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 18  

Parafina သည အမးသားလငယကငးေထာကအဖြ႕

ႏင အမးသမးလငယကငးေထာကအဖြ႕ တ႔အား

ပ႔ေဆာငမႈမားက ေစာငၾကညေပးေစရန ခဥးကပခ

ပါသည။ Parafiana သည ကယတငလညး ကငး

ေထာကေဟာငး တစဥးအျဖစ လငယ ကငးေထာက

မားစြာက တကကြစြာ စေဆာငးေပးခသျဖစၿပး၊

ကငးေထာကအဖြ႕၏ ႏငငလးဆငရာ ေခါငးေဆာင

မားႏငလညး ရငးႏးမႈ ရသျဖစသည။ ေဒသႏရ

ေကာငစ ၁၁၅ ခ ႏင အဖြ႕ဝင ၁.၆ သနး ရေသာ

အမးသား လငယကငးေထာကအဖြ႕ မ ေကာငးသား

မားမာ ေကာငးတငးနးပါးတြင ရပါသည။ အမးသမး

လငယ ကငးေထာကအဖြ႕မာ ေဒသဆငရာ အသငး

၉၆ ခ ရၿပး အဖြ႕ဝငေပါငး တစသနးေကာ ရပါသည။

Luz က “အမးသား/အမးသမး လငယကငးေထာက

ေတြက ပါဝငကညခငးမယ စတကးစတသနးဟာ၊ G-

Watch ဘကကေန Parafina လပေပးခတာေတြထ

မာေတာ တကယထးျခားေကာငးမြနမႈ အရဆး အရာ

လ႔ ေျပာရပါမယ။ DepEd အတြကလညး အတငး

ထက အလြန အလပျဖစခတယ။ ယခငက ေစတနာ

ဝနထမး လႀကးေတြလ ဒကေလးေတြက ေကာငး က

သြားဖ႔ သတသတ အခနေပးေနစရာ မလေတာပါဘး။

သတ႔ေတြက ေကာငးေတြမာ စာသငေနတ ေကာငး

သားေတြပေလ။ သတ႔က လပခငးရမာက သတမတ

ထားတ ပ႔ေဆာငေရာကရမယ ေန႔ရကေတြမာ ကငး

ေထာက ယနေဖာငးေတြ ဝတေပးထားဖ႔ပါပ။ ဒါမသာ

ေကာငးက တာဝနခေတြက ပ႔ေဆာငမႈေတြက ေစာင

ၾကညေပးဖ႔ စာသငခနးထကေန ဘယသ႕က

ေခၚထတမလ သမာျဖစတယ” ဟ ေျပာပါသည။

ကငးေထာကအဖြ႕ ႏစခစလးက Texbook

Count စမခက - ၂ တြင ပါဝငကညေပးရန သေဘာ

တခၾကသည။ ဖလစပငႏငင အမးသား ကငးေထာက

လငယမားအဖြ႕၏ ဆကသြယေရး ဒါ႐ကတာ ျဖစသ

Nixon Canlapan က “၂၀၀၄ ခႏစမာ Parafina က

ကၽြနေတာဆလာေတြ႕ၿပး စမခကမာ ပါဝင ေပးဖ႔ ဖတ

ေခၚခပါတယ။ ဒါက ကငးေထာက လငယေတြ

အတြက တာဝနထမးေဆာငဖ႔၊ အသအျမင ကယျပန႔

ဖ႔န႕ အကငပကျခစားမႈ တကဖကေရး စမခကမာ

တစတပတစအား ပါဝငႏငဖ႔ အခြငအလမးေကာငး

တစခ လ႔ ကၽြနေတာတ႔က ျမငပါတယ။” ဟ

ေျပာသည။

အမးသမး လငယ ကငးေထာကအဖြ႕မ

အမႈေဆာင ဒါ႐ကတာ Maria Dolores Santiago က

လညး “ကၽြနမတ႔ရ႕ အမးသမးလငယ အမားစ ဟာ

အစးရေကာငးေတြက ျဖစပါတယ။ သတ႔က ဖတ

စာအပေတြ ရရေစခငတအျပင၊ ဒစမခကကေန

အကး ေကးဇး ရေစခငပါတယ။” ဟ ေျပာသည။

“DepEd ဟာ ကၽြနမတ႔၏ မဟာမတ အဖြ႕အစညးပါ။

ကၽြနမတ႔ရ႕ အကအညက လအပတ သတ႔ရ႕ စမခက

ေတြမာ ပပးကညေပးရမာက ကၽြနမတ႔ တာဝနျဖစပါ

တယ။ အမးသမးလငယကငးေထာကေတြန႕ လ

လတ၊ လႀကးပငးေခါငးေဆာငေတြက ဒ Textbook

Count စမခကမာ ပါဝငကည ေစတာက ကၽြနမတ႔ရ႕

ရပရြာ ျပညသလထအတြက ဝနေဆာငမႈေပးျခငးရ႕

အစတအပငးတစခ ပါပ။”

ညႏႈငးဆကသြယမႈမားက အဆငေျပစြာ

ေဆာငရြကေပးႏငရန၊ Parafina က ႏငငက ဇန ႏစခ

ခြခၿပး၊ တစခအား အမးသားလငယကငးေထာကမား

သ႔လညးေကာငး၊ တစခက အမးသမးလငယ ကငး

ေထာကမားသ႔လညးေကာငး အသးသး တာဝနခ

ထားေပးခသည။ ဥးေဆာငမႈ ေနရာတြင တာဝနယ

ထားျခငးမရေတာ ေသာလညး Namfrel ၏

ေဒသဆငရာ အသငးအဖြ႕ ၆၀ က ေဒသခ ေစတနာ

ဝနထမးမားအား ကည စစညး၊ စညး႐းေပးခပါသည။

Parafina သည ေဒသႏင ရပရြာ အဖြ႕ ငယ

ေလးမားကလညး စစညးခပါသည။ “တစေနရာမ

မကနေအာင လႊမးျခ ႏငဖ႔ လပါတယ။ ကၽြနေတာက

တျခားအဖြ႕ေတြကလညး စစညးခတယ။ အလပက

ဘယေလာက အတငးအတာအထ လပဖ႔ လမလ

ဆတာ က ကၽြနေတာက သထားၿပးသားပါ။ ဒါေၾကာင

အေသးစတအခကအလကေတြ ယတယ၊ အခန

ဇယား ကၾကညတယ၊ ပါဝငကညခငတ သေတြန႔

အစညးအေဝးေတြ လပရပါတယ။” ဟ ဆသည။

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 19  

၂၀၀၄ ခႏစ ႏစလယတြင G-Watch သည အနဂအ

၁၈ ဖြ႕ပါဝငသည ပးေပါငးအဖြ႕တစခ က စစညး

ခရာတြင ေကာငးသားမဘမား ႏင ရပရြာျပညသမား

ပါဝငသည ဗဟခပကငမႈ မရေသာ ကြနယကတစခ

ျဖစသည မဘ၊ ဆရာ ရပရြာ အသငး၊ rotary clubs

မား၊ ဘာသာေရး အဖြ႕အစညးမား ႏင ေကာငးမြန

သည အပခပမႈ ျဖစေပၚေရးအတြက အကဘရာ

ေဒသမ တာဝနသ ႏငငသားမား (Concerned

Citizens of Abra for Good Governance)

ကသ႔ေသာ ေဒသႏရ အဖြ႕မား ပါဝငပါသည။

ပ႔ေဆာငမႈ လပငနးစဥတြင အနညးငယမ

ေသာ အေျပာငးအလမားသာ ရခပါသည။ Parafina

က “ဒတယအႀကမ စမခကမာ ပထမအႀကမတနးက

လပခတဟာကပ ျပနလပရတာပါပ။ တစခ႕အရာေတြ

က ပေကာငးေအာင လပရတာေပါ။” ဟ ေျပာသည။

ထပမ၍ DepEd ႏင G-Watch တ႔သည ကနပစၥညး

သ႔ေလာင႐ စစေဆးမႈမားက ေဆာငရြကျခငး၊ ေစာင

ၾကညသမားက သငတနးေပးျခငး၊ လအပသည

အခကအလက စာရြက၊ စာတမးမား ပပးျခငး၊

ပ႔ေဆာငမႈဆငရာ ျပနာမားက ကငတြယ ေျဖရငး

ျခငး ႏင အၿပးသတ အကျဖတ သးသပျခငး တ႔က

ျပနလပခ ၾကပါသည။

၂၀၀၄ ခႏစ ႏဝငဘာလသ႔ ေရာကသည

အခါတြင G-Watch၊ အမးသားလငယ ကငးေထာက

မား၊ အမးသမး လငယကငးေထာကမား ႏင

Namfrel တ႔သည ပ႔ေဆာငမႈ ေနရာ ၇၆၅၆ ခ ၏ ၈၅

% တြင ေဒသခ ေစာငၾကညသ ၈၀၀၀ က

ေအာငျမငစြာ စစညး၊ စညး႐း ေဆာငရြကႏငခပါ

သည။ ေနာကပငးတြင ျပလပခသည အကျဖတ

သးသပပြတြင DepEd ႏင မတဖကအဖြ႕မားက

၎တ႔သည တစအပလင ၄၇ ပဆ ကသည ဖတစာ

အပ အေရအတြက ၁၄ သနး က ေအာငျမငစြာ ဝယယ

ေပးႏငခေၾကာငး သးသပ အကျဖတခၾကသည။

အနဂအ အဖြ႕မားသည DepEd အား ဖတစာအပ

ထတလပမႈအဆင အတြငး ေဆာငရြကသည စစေဆး

မႈ ၂၁ ခ အတြက ကည ေဆာငရြကေပးခၾကသည။5

ပ႔ေဆာငမႈမားမ အစရငခသည အမားအယြငးမား က

ပႏပထတေဝသမားက ျပျပငေပးခၾကၿပး၊ DepEd

သည အထကတနးေကာငးမားႏင ခ႐င႐းမားသ႔ ၁၂

လ အတြငး ၁၀၀% အေရာကပ႔ေဆာင ျဖန႔ေဝ

ႏငခေၾကာငး မတတမးတငႏငခပါသည။

ဖတစာအပ ေရတြကစစစေရး စမခက - ၃၊ ၂၀၀၄/၂၀၀၅ - ဖတစာအပပါ အေၾကာငးအရာ အေပၚ အေလးထား ေဆာငရြကျခငး (Textbook Count 3, 2004/2005: Focusing on content) ႏဝငဘာ ၂၀၀၄ တြင DepEd သည ပဆ ၅၅

သနး သ႔မဟတ အေမရကနေဒၚလာ ၁ သနး ပမာဏ

ရသည ဖတစာအပ ၁.၂ သနးက ဝယယမည တတယ

အႀကမ ဝယယမႈ က စတငေဆာငရြကခပါသည။ ဝယ

ယမႈ ႏင ပ႔ေဆာငမႈ ေစာငၾကညျခငးက ယခငက

Texbook Count စမခက ႏစခ ၏ ပစအတငး ေဆာင

ရြကခပါသည။ သ႔ေသာလညး Luz သည ဖတစာအပ

တြင ပါဝငသည အေၾကာငးအရာအား အကျဖတ

ဆနးစစျခငးက ထပမ ျပငဆငခသည။ သက “အဆင

ႏစဆင အကျဖတစစေဆးခက နညးလမးက ပးေပါငး

လမလညလ႔ မရေအာင အဓကဥးတညထားတာပါ။

အဆင ေလးဆင ပါဝငတ လပငနးစဥကေတာ အရည

အေသြးက အမနတကယ စစေဆးေပးႏငပါတယ။”

ဟ ဆသည။ အဆငေလးဆင နညးလမးတြင

ဘာသာရပဆငရာ အထးကၽြမးကငသမားက သင႐း

က IMCS လမးညႊနခကမားအတငး အကျဖတဆနး

စစ ပါသည။ တကသလ ပါေမာကၡမားက အခက

အလကမား၊ အယအဆမား ႏင ကနးဂဏနးမား က

စစေဆး ေပးခသည။ သငၾကားသည ေကာငးဆရာ

မားက ဖတစာအပ၏ တငျပဖြ႕စညး ထားပက

စစေဆး ၾကည႐ႈၿပး၊ ဘာသာစကား ပညာရငမားက

အဂၤလပ ႏင ဖလစပင သဒၵါ အသး မားက ျပနလည

ၾကည႐ႈ သးသပေပးခပါသည။ ၂၀၀၅ ခႏစ ႏဝငဘာ

လသ႔ ေရာကခနတြင အမးသားလငယကငးေထာက

မား၊ အမးသမးလငယ ကငးေထာကမား ႏင အျခား

အဖြ႕မားသည ပ႔ေဆာငမႈ ေနရာ ၄၈၄၄ ခ သ႔မဟတ

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 20  

ပ႔ေဆာငမႈ အားလး၏ ၆၅% က ေစာငၾကညစစေဆး

ေပးႏငခသည။ DepEd သည တစအပလင ၄၆ ပဆ

ကသငသည ဖတစာအပေပါငး ၁.၂ သနးက ေအာင

ျမငစြာ ဝယယႏငခသည။ G-Watch သည အဖြ႕

အစညး ၃၄ ခမ ေစတနာဝနထမးေပါငး ၆၀၀၀ က

စစညး၊ စညး႐းႏငခသည။ အနဂအမားသည DepEd

၏ စစေဆးမႈ ၂၅ ခ အနက ၁၉ က ကည

ေဆာငရြကေပးႏငခၿပး၊ ဖတစာအပ ၁၆၅၀၂၃ အပ

သ႔မဟတ စစေပါငး ပ႔ေဆာငအေရအတြက၏ ၁၃%

က စစေဆးေပးႏငခပါသည။ 6 DepEd သည

ပ႔ေဆာငရန ေနရာမားက ၁၂ လအတြငး ၁၀၀%

အေရာက ျဖန႔ေဝေပးႏငသည စခနက ထပမ၍

မတတမး တငႏငခပါသည။

အဟန႔အတားမားက ေကာလႊားျခငး

(OVERCOMING OBSTACLES) ပႏပထတေဝသမားအေနျဖင သြားေရာက

ရန လြယကသည ေဒသမား၊ ၿမ႕ျပေဒသမားရ

အထကတနးေကာငးမား သ႔ တက႐ကပ႔ေဆာငေပး ႏငခ ၾကေသာလညး၊ ႏငငမ ၃၇၀၀၀ နးပါးရေသာ

မလတနးေကာငးမား တစေကာငးခငးစသ႔

အေရာကပ႔ေပးရနမာ ကနကစရတ မသကသာလ

ေၾကာငး ေတြ႕ရပါသည။ ထ႔ေၾကာင ပစၥညးပ႔ေဆာင

သမားက ဖတစာအပမားအား ခ႐င႐းမားသ႔ပ႔ေဆာင

ေပးခပါသည။ ခ႐င႐းသည ဖတစာအပမားအား

မလတနးေကာငးမားသ႔ ျဖန႔ေဝရန တာဝနယရမည

ျဖစသည။

၂၀၀၄ ခႏစတြင Luz သည ပစၥညးပ႔ေဆာင

သမားမ ခ႐င႐းမားသ႔ အေရအတြက မနကနစြာ

ပ႔ေဆာငၿပး ျဖစေၾကာငး မတတမးမားတြင ေတြ႕ရ

ေသာလညး မလတနး ေကာငးမားသည ၎တ႔၏

သတမတ ခြတမး ဖတစာအပမားက ရရမႈ

မရေသးေၾကာငးက ၾကားသခရပါသည။ ဤကစၥ

အေပၚ DepEd မ စစမးစစေဆးရာတြင အဆပါ

စာအပမားအား ခ႐င႐းမား၏ စတခနးမားတြင ရေန

ေၾကာငးက ေတြ႕ခရပါသည။ ေကာငးအပမား၊ ဆရာ

မား အေနျဖင ခရးသြားလာစရတမား ကခသးစြရန

ဝနေလးေနခၾကၿပး၊ ဖတစာအပမားက တစႀကမမ ပင

သြားေရာက မယခၾကပါ။ ခ႐င႐းဝနထမးမား က

လညး ေကာငးမားသ႔ အေရာကပ႔ေပးရန စစဥ

ေဆာငရြကမႈ မရခပါ။ “ခ႐င႐းဝနထမးေတြက

‘ေကာငးေတြက အရမးေဝးတယ။ ကၽြနးေပၚမာ

ဒါမမဟတ ေတာငတနးေတြ ေပၚမာ ဒါမမဟတ ျမစ

ရ႕ အျခားတစဖကမာ ရေနၾကတာေလ။ မလတနး

ေကာငးေတြက သတ႔ ဖတစာအပေတြ လာယပါလ႔

ကၽြနေတာတ႔ ေျပာထားၿပးသားပါ။ ဒါေပမယ လာမယ

ၾကဘး။ ကၽြနေတာတ႔မာလညး သ႕တ႔ဆ အေရာကပ႔

ေပးဖ႔ ဘာအရငးအျမစမ မရဘး’ စသျဖင ေျပာၾက

ပါတယ” ဟ Luz က ျပနလည ေျပာျပပါသည။

၂၀၀၄ ခႏစ ၾသဂတလတြင၊ Luz သည

Masbate ခ႐ငအတြငးရ ေဝးလေဒသတစခမ

မလတနး ေကာငးတစခက သြားေရာကခရာတြင၊

ေကာငးသည ဖတစာအပမား မရရသညမာ ႏစႏစ

ရခၿပျဖစ ေၾကာငး သခရသည။ ထအနးပတဝနးကင

တြင ခ႐င႐းမ ဖတစာအပမားက သြားေရာက သယ

ယေပးႏငမည ေမာေတာယာဥ တစစးတစေလ မပင

မရေၾကာငး ေတြ႕ခရသည။ “အဒကစၥေျပာ ဆေနတနး

ပရေသးတယ၊ အနေရာင ထရပကား တစစး

ေမာငးဝင လာေတြ႕လကရတယဗ။ Coca-Cola

ကားပါ။ ကၽြနေတာက ေကာငးအပဆရာမႀကး က

‘ဒကားက ဘယအခနေတြ လာေလရသလ ဆရာမ’

လ႔ ေမးၾကညေတာ၊ သက ‘လတငး လာတယ

ထငတယ’ လ႔ ေျပာပါတယ” ဟ Luz က ျပနလည

ေျပာျပသည။

ျဖန႔ျဖးေရး ကြနယကမား ကယျပန႔စြာ

ရသည Coca-Cola ကမၸဏသည ခ႐င႐းမားမ

ဖတစာအပမားက ေဝးလ ခကခသည ေနရာမားရ

မလတနးေကာငးမားသ႔ အလြယတက ပ႔ေဆာင ေပး

ႏငစြမး ရေၾကာငး Luz က နားလည သေဘာေပါက

ထားပါ သည။ မနလာသ႔ ျပနေရာကလင ေရာကခငး

ပင သသည Coca-Cola ကမၸဏ၏ လမႈ အကးျပ

အဖြ႕အစညးျဖစသည Coca-Cola Foundation ၏

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 21  

ဥက႒ ျဖစသ Maria Cecilia Alcantara က ဆက

သြယခသည။ ေနာကပငး၌ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈမား

ဆကလကျပလပခၿပး Coca-Cola ၏ ေဒသဆငရာ

ျဖန႔ျဖးေရး အႀကးအကမားက ၎တ႔၏ ထရပကား

မားျဖင ဖတစာအပမားက မလတနးေကာငးမားသ႔ ပ႔

ေဆာငေပးရန သေဘာတခၾကသည။ Alcantara က

“ဒလေဆာငရြကေပးလ႔ ကၽြနမတ႔က ထပၿပး ကနက

မာလညး မဟတပါဘး။ ၿပးေတာလညး ကၽြနမတ႔က

DepEd လ အစးရ အဖြ႕အစညးေတြန႔ ပးေပါငး

ေဆာငရြကႏငဖ႔ အရမးလလားခတာပါ။” ဟ

ေျပာပါသည။

ဤပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ေကာငးစြာ

အလပျဖစခပါသည။ Textbook Count စမခက - ၃

အတြငးတြင Luz က Alcantara အား မလတနး

ေကာငးမား သ႔ ဖတစာအပမား ေပးပ႔ရန လအပေန

သည ခ႐င႐းမား စာရငးက ေပးခသည။ Coca-Cola

၏ လပငနးအဖြ႕မားက ကမၸဏ၏ ျဖန႔ျဖးေရး လမး

ေၾကာငးမား တေလာကမ ခ႐င႐း ၄၄၅ ခက

ေရြးခယခ သည။ လအနညးငယၾကာၿပးေနာက

DepEd မ အရာ ရမားက ကမၸဏအား ခ႐င႐းမား၌

ဖတစာအပမား မညသည အခနတြင သြားေရာက

သယယႏငမညက အေၾကာငးၾကားခသည။ Coca-

Cola လပငနး အဖြ႕က လညး ႐းတြငးမ ပ႔ေဆာငမႈ

အခနဇယားတြင သြား ေရာက သယယမည ႏႈးေဆာ

သတေပးခကက ထည သြငးခပါသည။ “ကၽြနမတ႔

အဆငေျပတအခနမာ စာအပေတြ သယလ႔ရၿပဆတ

အေၾကာငး လမးၿပး အသေပး႐ပါပ။ အဆငေျပတ

အခနမာ ကၽြနမတ႔ ကား ဆရာေတြက သြားသယၿပး

ေကာငးေတြက ပ႔ေပးခပါ တယ” ဟ Alcantara က

ေျပာသည။

Textbook Count စမခက - ၃ ကၿပးစးသည

အခနတြင ကမၸဏသည ခ႐င႐း ၄၄၅ တြင ပ႔ေဆာင

ျဖန႔ေဝမႈ ၁၀၀% ေဆာငရြကေပးခေၾကာငး အစရငခ

ႏငခပါသည။7

ရလဒမားက ဆနးစစ အကျဖတျခငး

(ASSESSING RESULTS) ၂၀၀၅ ခႏစ ေအာကတဘာတြင သမၼတ

အာ႐ယသည Luz က အလပသမားႏင အလပအကင

ဥးစးဌာနသ႔ ေျပာငးေရႊ႕တာဝနေပးခပါသည။ ထ

အေျပာငးအေရႊ႕မာ Textbook Count စမခကျဖင

မသကဆငသည အျခား ႏငငေရး အေၾကာငးရငးမား

ေၾကာင ျပလပချခငးျဖစၿပး၊ Luz သည ေနာက ခႏစ

လ ခန႔အၾကာတြင အစးရမ ႏႈတထြကခပါသည။

သမၼတ ထသ႔ ေပးပ႔ခသည ႏႈတထြကစာတြင DepEd

တြင ထမးေဆာငခရေသာ တာဝနက သ၏ ကၽြမးကင

မႈ အသကေမြးဝမးေကာငး ဘဝတြင “အေရးပါဆးႏင

ျဖစေျမာကမႈ အရဆး” အေတြ႕အၾကျဖစေၾကာငး

ထညသြငး ေရးသားခသညက ေတြ႕ရသည။8

Luz ၏ ဥးေဆာငမႈ ေအာကတြင Textbook

Count စမခကက သးႏစတင ေအာငျမငစြာ

ေဆာငရြကႏငခ ၿပး၊ အစးရေကာငးမားမ ေကာငး

သားေပါငး ၁၈ သနး အတြက ဖတစာအပေပါငး ၅၃

သနးက ပပးေပးႏငခပါသည။ ဖတစာအပမား၏

ပမးမ ေစးႏႈနးသည ၂၀၀၁ ခႏစတြင ၉၀ ပဆ

ရခရာမ ၂၀၀၃ ခႏစတြင ၃၇ ပဆသ႔ ထကဝကမက

ကဆငး သြားခသည။ 9 ၂၀၀၅ ခႏစတြင ျဖညစြက

သငခနးစာ လမးညႊနမားႏင ဆရာလကစြမား ထပမ

ေပါငးထည ျခငးေၾကာင ပမးမ ေစးႏႈနးမာ ၄၆ ပဆသ႔

ျပနတက လာခသည။ သ႔ေသာလညး စစေပါငး

ေစးႏႈနးမားမာ ၅၀% ကဆငးချခငးျဖစသည။ 10

DepEd က ကနပစၥညး သ႔ေလာင႐ စစေဆးမႈမားက

မၾကာခဏ ျပလပခေသာေၾကာင ပႏပ၊ ခပလပမႈ

အရညအေသြး မားတးတကေကာငးမြနလာခသည။

ပႏပထတေဝသမားသည စာအပပါ စာရြက တစ

စတရနး မတာတြင ၅၄ ဂရမ က အသးျပခရာမ ၇၀

ဂရမ စႏႈနးသ႔ ေျပာငးလခၿပး စာရြကအရညအေသြးက

ျမငတငခသညက ေတြ႕ရပါသည။ 11 ထ႔အျပင ဖတ

စာအပမား၏ အသးျပႏငသည သကတမး (shelf

life) မာ ၂၀၀၂ ခႏစ မတငမက ႏစႏစ သာရခရာမ

၂၀၀၇ ခႏစတြင ေလးႏစ သ႔မဟတ ငါးႏစအထ သက

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 22  

တမးရေၾကာငး DepEd က အစရငခ တငျပခသည။

တငဒါေခၚယမႈမသည ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမႈ အထ ဖတစာ

အပ စကဝနးတစခလး ၏ ၾကာခနက ၁၂ လ အျဖစ

၅၀% ေလာခ ႏငခပါသည။ ၂၀၁၃ ႏစကနပငး

ေရာကသည အခနတြင ပ႔ေဆာငမႈမား၏ ၉၅% မာ

မနကနတကမႈ ရခေၾကာငး G-Watch မ အစရငခ

ခသည။12 ေစာငၾကညသမားမ တငျပသည ခ႕ယြငး

ခကမားက ပႏပထတေဝသမားက ျပနလည ျပငဆင

ေဆာငရြကေပးခသျဖင Textbook Count စမခက -

၃ ၿပးဆးခနတြင ဖတစာအပမား ပ႔ေဆာငမႈ ၁၀၀%

ေအာငျမငခပါသည။ DepEd ၏ ျပျပငေျပာငးလေရး

က အေလးအနက ႀကးပမးမႈမား ႏင အနဂအမားျဖင

ပးေပါငးေဆာငရြကချခငး တ႔ေၾကာင လပငနးစဥ

အဆငမားအားလး တြင ပြငလငးျမငသာမႈ ေကာငးစြာ

ျဖစေပၚေစခပါသည။

အစးရေကာငးမားမ ရရေသာ IMCS ၏

ကနးဂဏနး အခကအလကမား အေပၚ အေျချပ၍

Carpentero က ေကာငးသားတငးတြင အဓက

ဘာသာရပေလးခ ျဖစသည အဂၤလပစာ၊ သခ ၤာ၊ သပၸ

ႏင လမႈေရး ဘာသာရပမား အတြက ဖတစာအပမား

တစအပစ ရရထားေၾကာငး ေျပာပါသည။ အခ႕ေသာ

ေကာငးမားမ ေကာငးသားမားမာ ဖတစာအပမားက

မေဝသးစြေနရဆ ျဖစသညတင၊ အျခားေသာ

ဘာသာရပမားတြငလညး ေကာငးသား - စာအပ

အခးမာ တးတကလာခသညဟ ဆသည။

အမးသား/ အမးသမးလငယ ကငးေထာကမား၏

ပါဝငမႈက ျပျပငေျပာငးလေရး ႀကးပမးခကက ပမ

ထေရာက၊ ကနျပန႕ေစခပါသည။ စမခကတြင ပါဝင

ကညချခငးျဖင ေကာငးသားမားသည မမတ႔

အသးျပသည ဖတစာအပမားအတြက ကယတင

ထညဝငသယ ပးချခငးပင ျဖစသည။ G-Watch မ

Parafina က ေဒသခ ရပရြာျပညသမားႏင ေကာငး

သားမဘမားကလညး ပါဝငကညေပးခေၾကာငး

မတခကျပ ေျပာပါသည။ ပႏပထတေဝမႈႏင

အခနဇယား ေႏာငေႏးမႈမားေၾကာင ၂၀၀၆ ခႏစ တြင

Coca-Cola ကမၸဏမ ပါဝငေဆာငရြကႏငချခငး မရ

ေသာလညး၊ ၎၏ ပါဝငမႈက အကးသကေရာကမႈ

ျဖစေပၚ ေစခပါသည။ Coca-Cola ေဖာငေဒးရငးမ

Alcantara က “ကၽြနမတ႔အတြကကေတာ ဒါဟာ

Coke အခရညက အေရာငးျမငတငေပးတ သေဘာ

မဟတပါဘး။ ပဂၢလက႑ဘကကေန မတညတ

နညးလမးတစခန႕ ကယမာ ရတ အရငးအျမစေတြ

သးၿပး ကညေပးတ သေဘာပါ” ဟ ေျပာသည။

အျခားအဖြ႕မားက Texbook Count

စမခက၏ ပစက အတယေဆာငရြကခၾကပါသည။

Namfrel က အလားတ စနစတစချဖင ကနမာေရး

ဥးစးဌာန၏ ဝယယမႈမားက ေစာငၾကညခပါသည။ G-

Watch ကလညး ထပစျဖင ေကာငးေဆာကလပေရး

စမခကမား က ေစာငၾကညခသည။ အခ႕ေသာ အဖြ႕

မားက အလားတ မဟာဗဟာမားကပင ျပညသ

ေဆာကလပေရး ဥးစးဌာန၏ ဝယယမႈမားအား ေစာင

ၾကည စစေဆးရာတြင အသးခခၾကသည။

မညသ႔ပငဆေစ Texbook Count စမခက

တြင အခကအခ ျဖစေစခသည ျပနာငယေလးမား

လညး ရခသညပင။ ပႏပမႈ ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာျခငး

မား ၊ သ႔မဟတ ေတာငကေရဖးလႊမးမႈ သ႔မဟတ

မသညးထနစြာ ရြာသြနးမႈ ကသ႔ေသာ သဘာဝ အေျခ

အေနမားက ေပးသြငးသ (suppliers) မားအား အခန

ဇယားအတငး ပ႔ေဆာငေပးႏငေရးအတြက အဟန႔

အတားျဖစေစခပါသည။ သ႔မဟတ ဖတစာအပမား

လးဝ ေရာကမလာခဘ ေဒသခ ေစတနာဝနထမးမား

က လာေရာကေစာငၾကညေနခရသည အေျခအေန

မား ျဖစသည။ အခ႕ေသာ ျဖစရပဥပမာမား၌

သတမတထားသည ပ႔ေဆာငခနတြင ေစတနာဝန

ထမးမား လာေရာကမႈ မရေသာေၾကာင ပစၥညးပ႔

ေဆာငသမားက ေစာငၾကညသမား၏ လကမတမား

က မရဘ ပ႔ေဆာင ေပးခရသည။ အျခားျဖစရပမား

တြငမ ထတလပမႈ လပငနးခြငတြင အရညအေသြး

စစေဆးေပး႐ျဖင ပႏပထတေဝသမားအား ခ႕ယြငးမႈ

မားပါေနသည ဖတစာအပမား ေပးပ႔ျခငးက

အျပညအဝ မဟန႔တားႏငခပါ။ ဤအေနအထားမာ

အထးသျဖင ႏငငတကာမ ေပးသြငးသမားတြင ပမ

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 23  

ေတြ႕ရတတပါသည။ ၎တ႕အား ပ႔ေဆာငမႈ မျပမ

တြင စစေဆးရန မျဖစႏငေသာ ေၾကာင ျဖစသည။

Luz ထြကသြားခၿပးေနာကတြင Textbook

Count စမခက ၄ ႏင ၅ က ၂၀၀၆ ႏင ၂၀၀၇ ခႏစတ႔

တြင ဆကလကေဆာငရြကခပါသည။ Parafina က

“Luz ထြကသြားေတာ ကၽြနေတာတ႔ အရမးက

စတပက လကပက ျဖစသြားပါတယ။ သက DepEd

မာ ကၽြနေတာတ႔အတြက မခအားထားရာပါ။” ဟ ေျပာ

သည။ သ႔ေသာလညး G-Watch သည ဥးစးဌာနမ

အလယအလတအဆင မနေနဂာမားျဖငလညး

ခငမာ ေကာငးမြနသည ဆကဆေရးက တညေဆာက

ႏငခသျဖင ၎တ႕အား စမခကက ဆကလက

ေဆာငရြကရန ဆြေဆာငစညး႐းခသည။ “ဒါဟာ

အေျခခ အေဆာကအအ တစခ ျဖစေပၚသြားၿပ ဆတ

သကေသပ လ႔ ကၽြနေတာတ႔ နားလညလကပါတယ။

ကယဟာကယ ဆကလကၿပးေတာ ရပတညသြား

ႏငဖ႔ Luz စတငေဆာငရြက ေပးသြားခပါတယ။

အနညးဆးေတာ ကၽြနေတာတ႔ဟာ ေနာကတစႀကမ

ဆကလက ေဆာငရြကရမာပါ။” ဟ Parafina က

ေျပာပါသည။

Textbook Count စမခက - ၅ တြင

အနဂအမား၏ အခနးက႑က ေလာခခပါသည။

IMCS က ေစတနာဝနထမးမားက တက႐က စစညး၊

စညး႐းခၿပး၊ G-Watch သည အနညးအကဥးမသာ

ပါဝငခပါသည။ Parafina က “Textbook Count

စမခက ၅ ဟာ ယခငႏစေတြရ႕ ပငမ

လကၡဏာရပေတြျဖစတ အားစကၿပး ညႏႈငးဆက

သြယေပးတာ၊ ေစတနာဝနထမးေတြက အခက

အလက စာရြကစာတမးေတြ ေပးပ႔တာ၊ ရငးလငး

မတဆကပြေတြ ျပလပတာေတြက ဆကလကၿပး

ထနးသမး ေဆာငရြကႏငချခငးမရဘး လ႔

ထငပါတယ။” ဟ ဆသည။ အနဂအမား၏ အခနး

က႑က ေလာခပစခသည အခနမာပင ၎တ႕

ကလညး ပ႔ေဆာငမႈမားအား ဆက လကေစာငၾကည

ႏင ေတာျခငး ရ၊မရ စဥးစားေနခနႏင တကဆငခ

သညဟ ဆသည။ Parafina က “ကၽြနေတာတ႔

ေျပာဆ ျဖစခတယ ‘ငါတ႔ ဒါက တစသကလး

ဆကလပသြားမာလား’ ေပါ။” ဟ ေျပာပါသည။

အရငးအျမစမား အကန႔ အသတျဖငသာ ရသည

အတြက G-Watch အေနျဖင စမခကက ဆကလက

ေဆာငရြကႏငစြမး မရေတာ ေၾကာငး သေဘာေပါက

နားလညထားခပါသည။ ဤစမခကမ အျခားေစာင

ၾကညေရး စမခကမားသ႔ ကးေျပာငးရမညလညး

ျဖစသညဟ ဆသည။ Parafina သည Textbook

Count က အမးသား/အမးသမး လငယ

ကငးေထာက အဖြ႕မားသ႔ လႊေျပာငးေပးရန စတင

ေဆြးေႏြးခပါသည။ သ႔ေသာလညး သ႔အဆျပခက

အတငး လးလးလားလားေတာ မျဖစခပါ။

IMCS မ အရာရမားက စမခကသည

DepEd မ အျမတမးေဆာငရြကသြားမည အစတ

အပငး တစခ ျဖစသညဟ ေျပာဆခသည။ ၂၀၀၇

ခႏစ ေနာကတြင ဥးစးဌာနသည အထကတနး

ေကာငးမားအတြက ဖတစာအပ အေရအတြက

အနညးငယမကသာ ဝယယခပါသည။ ထ႔ေၾကာင

IMCS သည ပ႔ေဆာငမႈမားက ေစာငၾကညရန

အတြက ေကာငးတာဝနခအရာရမားႏင အမးသား/

အမးသမး ကငးေထာကလငယမားျဖငသာ

တက႐က ဆကသြယညႏႈငး ေဆာငရြကခသည။

၂၀၁၁ ခႏစ တြင IMCS မ Pilor က “အနဂအေတြန႔

DepEd ရ႕ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက တရာဝငျဖစၿပး၊

တာဝနေတြ က လညး သတမတထားၿပး ျဖစပါတယ။

ႀကးမားတ ပ႔ေဆာငမႈ ကစၥေတြမာ အရပဘက

လမႈအဖြ႕အစညး ေတြရ႕ ပါဝငမႈက ျပနလညျဖစထြနး

လာေအာင ေဆာငရြကသြားမာပါ” ဟ ဆသည။

ပ႔ေဆာငမႈ မျပျခငး သ႔မဟတ သတမတ

အေရအတြကထက ေလာနညး၍ ပ႔ေဆာငျခငး

မားက အစရငခတငျပမႈ မရေတာေသာလညး

ျပနာတစခ ျပနလည ျဖစေပၚလာခ သညဟ

Capentero က ဆသည။ “ဟအရငတနးကလမး

ေပးသြငးသက သ႔ကယပင အခနဇယားအတငး

ပ႔ေဆာငတ အေျခအေန ျပနျဖစလာပါတယ။

အခနကာလ အတနၾကာ ရလာၿပးျဖစတ စညးကမး

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 24  

တစခ၊ သတမတထားၿပး ျဖစတ စႏႈနးတစခက

ခးေဖာကလာတာ ျဖစပါတယ။” ဟ ဆသည။

မညသ႔ပငဆေစ ဝယယမႈဆငရာ ျပျပင

ေျပာငးလမႈမားက ဆကလကေဆာငရြကေနဆ ျဖစပါ

သည။ ၂၀၀၃ခႏစ ဝယယမႈ ဥပေဒ ႏင ကကညမႈ

ရေစရန DepEd သည ဝယယမႈတြင အနဂအ

ပါဝငမႈက ထညသြငးေဆာငရြကရန အမန႔ ညႊနၾကား

ခက တစရပက ၂၀၀၇ ခႏစတြင သတမတခပါသည။

Capentero က “ဝယယမႈမႈဆငရာ ျပျပငေျပာငးလ

ေရးဟာ ပမနဆကသြားေနပါတယ။ ပၿပး စနစတက

ရလာတယလ႔ ထငပါတယ” ဟ ဆသည။ အနဂအ

အဖြ႕အစညးမားသည ဖတစာအပ ဝယယမႈ လပငနး

စဥမားအပါအဝင ဥးစးဌာန၏ ေလလ/တငဒါ လပငနး

စဥမား က ဆကလက ေစာငၾကညခၾကပါသည။

သးသပခကမား (REFLECTIONS) ၂၀၁၁ ခႏစတြင Juan Miguel Luz က

ပညာေရးဥးစးဌာန သ႔မဟတ DepEd အတြငး ျပျပင

ေျပာငးလမႈမား ေဆာငရြကချခငးက ျပနလည

သးသပေျပာဆရာ “ဖလစပငမာ ႏငငေရးအရ ခန႔အပ

တ ရာထးေတြဟာ သကတမးတၿပး၊ ခန႕မနးလ႔မရတ

ကာလ အကန႔အသတေတြရတယ။ DepEd ရ႕ ေခါငး

ေဆာငပငးကလညး အခနတအတြငး မၾကာခဏ

ေျပာငးလေနတယ။ လသစေတြဝငေရာကလာၿပး

နားလညေအာင သငယေနတနးမာပ သကတမးက

ကနသြားတယ။ ၁၉၈၆ ကေန ၂၀၁၀ အၾကားမာ

DepEd မာ ခန႔အပခရတ အတြငးဝန တစဥးရ႕ ပမးမ

သကတမးက ၂၄ လ ဝနးကငပ ရပါတယ။ ဘယလ

လပၿပး အလပျဖစမာလ။ ၂၀၀၀ ခႏစ အေစာပငးန႔

၂၀၀၂ ခႏစ ႏစလယပငးေတြမာ ပညာေရးဥးစးဌာန

အေပၚမာ တရားဝငခြငျပထားတ ေလလာမႈ ႏစခ

လပႏငခတ အခြငအေရးက ရခပါ တယ။” ဟ ဆပါ

သည။ “ဗဟ႐းရ႕ အတြငးထမာေကာ၊ ျပငပမာပါ၊

ေကာငးေတြန႔ ႐းခြေတြမာပါ ျပျပငေျပာငးလေရးက

လလားတသေတြ ရတယဆရင ျပျပငေျပာငးလေရး

ဟာ ဆကလကၿပး ျဖစတညသြားမယ အခြငအလမး

ရပါတယ။ ဒါေပမယ အဒလလေတြ မရေတာဘး

ဆရင ေနာကတကလာမယ ေခါငးေဆာငက ဒျပျပင

ေျပာငးလေရးေတြက ဆကလပမာလား၊ ေျပာငးပစ

မာလားဆတာ အာမခခက မရပါဘး။ ျပျပငေျပာငးလ

ေရးေတြက ခငမာ စနစကေအာင တညေဆာကႏငဖ႔

က DepEd မ မဟတပါဘး၊ ဖလစပငႏငငရ႕ အပခပ

ေရးယႏရားႀကး တစခလးအတြက အႀကးမားဆးန႔

အခကခဆး စနေခၚမႈပါ။” ဟ Luz က ျဖညစြက ေျပာ

ပါသည။

Government Watch အဖြ႕၏ ဒါ႐ကတာ

ေဟာငး ျဖစသ Redempto Parafina က Textbook

Count စမခကသည အစးရမဟတေသာ အဖြ႕

အစညးမားအတြက ထေတြ႕ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ပစ

သစ တစခက စတင လမးဖြင ေပးႏငခသညဟ

ဆသည။ “Textbook Count စမခကဟာ တကယ

ထးျခားေကာငးမြနတ ပါဝင ေဆာငရြကမႈ တစခ

ျဖစပါတယ။ အရပဘကလမႈ အဖြ႕အစညးေတြရ႕

ပါဝငေဆာငရြကႏငတ အေနအထားက အၾကျပ

တကတြနး ႏႈးေဆာ တာထက ပခပါတယ” ဟ သက

ေျပာ သည။ “ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ တစစတစခက

လပျပရမာ ျဖစတအတြက ဒါဟာ ထးျခားပါတယ။

ကၽြနေတာတ႔က ေစာငၾကညစစေဆးေပးရမာျဖစပါ

တယ။ ကၽြနေတာတ႔က DepEd အေပၚမာ ယၾကညမႈ

ထားေပးရပါတယ။ သတ႔ကလညး ကၽြနေတာတ႔

အေပၚမာ အလားတ ပါပ။ ဒစမခကက အစးရန႕

အရပဘက လ႔အဖြ႕အစညးၾကားမာ ေပါငးစပေဆာင

ရြကႏငတ အျခားေသာ ပစ တစခက စတငေပးခ

တာပါ။” ဟ သက သးသပပါသည။

စမခက၏ သကေရာကမႈသည အစးရအရာ

ရမားႏင အနဂအမားမ တကကြလႈပရားသမား၏

ေဘာငက ေကာလြန၍ ေရာကရခပါသည။ အမးသမး

လငယကငးေထာကအဖြ႕၏ အမႈေဆာင ဒါ႐ကတာ

Maria Dolores Satiago က “အမးသမး လငယေလး

ေတြဟာ စမခကမာ ပါဝငခရလ႔ ဝမးသာဂဏယ ေန

ၾကပါတယ” ဟ ႐းရငးစြာပင ေျပာခပါသည။

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 25  

နဂး ၂၀၀၇ မ ၂၀၁၂ ခႏစအထ DepEd သည ျပညသ႔

အဖြ႕အစညးမားျဖင ပးေပါငး၍ ဖတစာအပပ႕ေဆာင

မႈက ပမတးတကေကာငးမြနလာေစမည နညးလမး

မားက ထပမ ရာေဖြခပါသည။ အေစာပငးတြင ကင

သးခေသာ တထြငဆနးသစမႈမားမာ ဆကလက

မတညတခပါ။

ဖတစာအပ လမးခရး (Textbook Walk) ၂၀၀၇ ခႏစ၊ ဧၿပလတြင G-Watch ႏင

DepEd တ႔သည Textbook Walk ဟ ေခၚဆသည

လႈပရားမႈအစအစဥ တစခက စတငခၾကသည။

၎သည Textbook Count စမခကက

အားျဖညေပးႏငရနႏင ခ႐င႐းမားမ စာအပမားအား

မလတနး ေကာငးမားသ႔ ပ႔ေဆာငေပးႏငရနအတြက

ဒဇငးေရးဆြထားသည ႏစစဥေဆာငရြကမည

လႈပရားမႈ အစအစဥ တစခ ျဖစပါသည။

ခ႐င ၁၂ ခမ ရပရြာ ေစတနာဝနထမးမား၊

ေကာငးသားမဘမား၊ ဆရာမား ႏင ေကာငးတာဝနခ

အရာရမားသည ကေလးငယမား၏ အရညအေသြး

တးတကမႈ အတြက ေကာငးစာအပမားမာ မညမ

အေရးပါေၾကာငးက ဥးတညတငျပႏငရနအတြက

ပြေတာ တစခ စစဥကငးပခၾကသည။13 Parafina က

“မတဖကအဖြ႕ေတြျဖစတ Namfrel ၊ အမးသား /

အမးသမးလငယ ကငးေထာကအဖြ႕ေတြဆ စာေရး

ၿပး ပးေပါငးပါဝငဖ႔ ဖတေခၚခပါတယ။ ဒါေပမယ

အစအစဥက ကယဟာကယ ေရးဆြ စစဥရမာ

ျဖစပါတယ။ ဒါဟာ ရပရြာလထန႔ ပးတြ ေဆာငရြက

ခက ပါ။” ဟ ဆသည။ ခ႐ငတစခစတြင ေကာငး ၇

ေကာငးခန႔မ ပြ သ႔ တကေရာကခၾကသည။

“Texbook Walk အစအစဥဟာ ပြႀကကတတတ

ဖလစပငေတြက ေကာငးေကာငး ဆြေဆာငႏငခပါ

တယ။” ဟ Parafina က မတခကျပသည။ အခမး

အနားတြင သခငးသဆမႈႏင အက မားအျပင ကဗာ

မား ရြတဆျခငး လညး ပါဝငပါသည။ ထ႔ေနာကတြင

ေစတနာဝနထမးမား၊ ဆရာမားႏင ေကာငးအရာရ

က ခ႐ငရးမ ဖတစာအပမားက ေျခကင သ႔မဟတ

ေမာေတာဆငကယမား၊ သးဘးဆငကယမား၊ ေလ

မား၊ လညးမားျဖင သယယၿပး မလတနး ေကာငး

မားသ႔ ပ႔ေဆာငခၾကပါသည။ အခ႕ေသာ ေဒသမား

တြင လတနးမား စၿပး ဖတစာအပမားက တစဆင

ခငး သယယ ပ႔ေဆာင ေပးခၾကသည။

Textbook Walk စမခကျဖင ေစတနာဝန

ထမးမားသည ပဆ ၂.၅ သနး (US$48,000 ခန႔)

တနဖးရသည ဖတစာအပေပါငး ၆၀၀၀၀ က မလတနး

ေကာငးေပါငး ၁၁၀ သ႔ ၂၀၀၇ ခႏစတြင သယယပ႔

ေဆာင ေပးႏငခသညဟ G-Watch က ခန႔မနးခ

ပါသည။ 14 “စမခကက အရမးေအာငျမငခပါတယ။

ဘာေၾကာငလဆေတာ တစရကအတြငးမာပ စာအပ

ေတြအားလးက မလတနးေကာငးေတြဆ ပ႔ေဆာင

ေပးႏငခတယ။ ဒါအျပင ရပရြာျပညသလထ

အသအျမင ႏႈးၾကားမႈ န႔ ပါဝငေဆာငရြကမႈကလညး

ရရခပါတယ။” ဟ Parafina က ေျပာပါသည။ ပညာ

ေရးဥးစးဌာနသည စမခကက ေနာကႏစမားတြင

လညး ဆကလက ေဆာငရြကခၿပး ေဒသခ ရပရြာ

ျပညသမား ႏင ေကာငးတာဝနခအရာရမားအား

Textbook Walk အစအစဥမား ကငးပရန၊ ေစတနာ

ဝနထမးမား စစညးရနႏင ဖတစာအပမားက

မလတနး ေကာငးမားသ႔ သယယပ႔ေဆာငေပးရန

တကတြနးခသည။

တစခနတညးမာပင Textbook Count ၏

G-Watch ကသ႔ မတ ဖက အဖြ႕အစညးမားမ တဆင

ဗဟမ ဆကသြယညႏႈငး ေဆာငရြကျခငးပစက

ေလာခ ခပါသည။ G-Watch မ ဒါ႐ကတာ တစဥးျဖစ

သ Joy Aceron က အဖြ႕အစညးသည ၂၀၀၇/၂၀၀၈

ေနာကပငး၌ စမခကတြင ပါဝငျခငးက စတင၍ ေလာ

ခခၿပး ဆကသြယညႏႈငးေရး တာဝနအား DepEd က

လႊေပးခသညဟ မတခကျပ ေျပာသည။ “ကၽြနမတ႔

က Textbook Count လ စမခကေတြမာ ဆကသြယ

ညႏႈငးေရး (coordination) အလပက အျမတမးႀကး

လပမသြားႏငဘးလ႔ ေတြးခပါတယ” ဟ ဆသည။ G-

Watch ၏ ပါဝငမႈ အခနးက႑က ေလာခခသညႏင

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 26  

အတ အရပဘကလမႈ အဖြ႕အစညးမားသည ၂၀၀၂

မ ၂၀၀၇ အၾကားတြင ပါဝငေဆာငရြကခသည

အတငး အတာေလာက ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး၊

ပ႔ေဆာငမႈမားေစာငၾကညျခငးတ႔က မလပေဆာင

ေတာပါ။ အရငးအျမစမား အကန႔အသတျဖငသာ ရ

ျခငးႏင အျခားဥးစားရန ကစၥမား ရေနၾကသည

အတြက အစအစဥအား ေန႔စဥ စမခန႔ခြ ေပးမည ဗဟ

အရပဘက အဖြ႕အစညး ထပမထြကေပၚလာျခငး မရ

ခပါ။

သ႔ေသာလညး အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညး

မားသည Textbook Count ၏ ရပရြာျပညသမားမ

ေစာငၾကညစစေဆးမႈက ဆကလကတညတေစရန

ဆနးသစသည နညးလမးမားျဖင စမးသပ

ေဆာငရြကခ ၾကပါသည။ ဥပမာအားျဖင G-Watch မ

ဒါ႐ကတာ Joy Aceron က ေျပာသညမာ “ကၽြနမတ႔

အရငက လပခတ ႏငငအဆငကေန ဆကသြယ

ညႏႈငးေပးတ ပစက အစားထးမယ ေဒသႏရ

မ႑ငအဖြ႕ေတြ (local hubs) ဖြ႕ေပးေနပါတယ။

ဆကသြယ ညႏႈငးမႈ (coordination) က ေဒသႏရ

ၾကား အဆငက ခေပးလကႏငမယဆရင၊ အဒအဆင

မာ ကယရ႕အလပျဖစတယ ဆတ ownership က

တညေဆာကႏငမယ ဆရင၊ အဖြ႕ေတြပၿပး ပါဝင

ေဆာငရြကလာမယ ဆရင၊ ဒါက ရပရြာ လထ

အေျချပ ေဆာငရြကခက (community-based

action) က ေရရညတညတေအာင ထနးသမးသြား

ႏငလမမယလ႔ ကၽြနမတ႔က ထငပါတယ။” ဟ ဆပါ

သည။

ဤသ႔ေသာ ျပငဆငမႈမားႏင အတြငး ဝန႐း

မ Textbook Count က ၎၏ ပမန လပငနး

အစတအပငး တစရပအျဖစ ခငမာစနစကေစရန ၊

အဓကထား ေဆာငရြကရန ေျပာဆျခငးမား

ရေနေသာ လညး ပ႔ေဆာငမႈ ဆငရာ သတငးအခက

အလကမားမာ နယေျမအခ႕မလြ၍ ယခင

အတတကကသ႔ ဗဟ႐းႏင ခ႐ငမား၊ ေကာငးမားႏင

ျပညသ႕အဖြ႕အစညးမား အၾကား အျပနအလန

စးဆငးမႈ ေကာငးစြာ မရေတာ ပါ။

စာအပဝယယမႈ၊၂၀၁၁/၂၀၁၂ (Book Procurement, 2011/2012) ၂၀၀၉ မ ၂၀၁၁ အတြငး DepEd သည

၂၀၁၁/၂၀၁၂ ပညာသငႏစအတြက ပဆ ၁.၃

ဘလယ ပမာဏ ရသည ဖတစာအပ ၃၇ သနးက

ထပမ ဝယယခသည။ ထပပငး စမခန႔ခြမႈ တြင

အေျပာငးအလမား ျဖစေပၚချခငး၊ အခနအကန႔

အသတမား ရေနျခငးႏင ပကစးဆး႐ႈးမႈမား ျဖစေပၚ

ခသည တငဖြနး မနတငးမားေၾကာင ဥးစးဌာနသည

၂၀၀၂ မ ၂၀၀၅ အၾကားတြင ကငသးခသည ႏငင

တကာမ ပါဝငယဥၿပငသည ေလလ/တငဒါ စနစက

ဆကလက မေဆာငရြကႏငခပါ။ သတမတ အခန

ဇယား အရ DepEd သည ေနာကကလက ရေနၿပး၊

ျမနျမန ဆနဆန မေဆာငရြကႏငပါက ဝယယေရး

အတြက လာထားသည ပကဆ က လကလြတ ဆး႐ႈး

သြားႏငပါသည။ အတြငးဝန Armin Luistro ၏

ေထာကခ အတညျပခကျဖင ဝယယျခငးဆငရာ

ဝနေဆာငမႈ ဌာနသည မပငခြငမားက သကတမး

တးရနႏင စာအပမား ျပနလညပႏပရန ယခငက ေရြး

ခယခေသာ ပႏပထတေဝသမားျဖင တက႐က

စာခပ ခပဆခပါသည။

ဤဆးျဖတခကက မေကာငးသည အစဥ

အလာ တစခက ျဖစေစခပါသည။ ဥပေဒေၾကာငးအရ

ကာကြယေျပာဆႏငစရာ ရေသာလညး ဤကသ႔

တက႐ကစာခပ ခပဆမႈမာ ႏငငတကာမ အေကာငး

ဆးေသာ ဝယယမႈ စႏႈနးမားျဖင ကြလြ ေနၿပး၊

ဥးစးဌာန၏ ၂၀၀၄ ခႏစ ေကာငးသးဖတစာအပ မဝါဒ

ျဖငလညး ကကညမႈ မရပါ။ မဝါဒအရ ဥးစးဌာနအေန

ျဖင တငဒါ ယဥၿပငမႈ မတဆငသာ ဖတစာအပ ဝယ

ယရမည ျဖစသည။ 15 (ဥးစးဌာန အရာရမားက ျပန

လည သကတမးတးသည စာအပ ေခါငးစဥ ၁၈ မာ

၂၀၀၄ မဝါဒ မတငခငက စာအပမားျဖစသည ဟ

မတခက ျပပါသည) ဥးစးဌာန၏ ဝယယမႈ လပငနး

မားက ေစာငၾကညသည အရပဘက လမႈ အဖြ႕

အစညးမားက လညး လကခမႈ သပမရလ သညတင

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 27  

ေနာကဆး တြင DepEd ဆးျဖတခကအတငး လကခ

ေဆာငရြက ေပးခၾကပါသည။

ဖတစာအပ ပ႔ေဆာငျခငး၊ ၂၀၁၁/၂၀၁၂ (Textbook delivery, 2011/2012) ပ႔ေဆာငမႈမားက ႀကးၾကပသည သငၾကား

ေရး ပစၥညးမားဆငရာ ေကာမတ အတြငးဝန႐း

ညႊနၾကားေရးမး Pilor ၏ ေျပာၾကားခကအရ

ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမႈ ဘကတြင Textbook Count

စမခက ၁ မ ၅ အထ ကငသးခသည ေဆာင

ရြကပအခ႕က ယခင အတငး ကငသး ေနဆ ျဖစ

သညဟ ဆပါသည။ ဥးစးဌာနသည ေကာငးပင

ပစၥညးမားက ထနးသမးေစာငေရာကရန တာဝနရ

သည ဝနထမးမား (school property custodians)

အတြက မတဆကရငးလငးတငျပမႈ အလပ႐ ေဆြး

ေႏြးပြ တစခ က ျပလပခပါသည။ ၎တ႔သည

ေကာငးမား အတြက လာထားသည စာအပပ႔ေဆာင

မႈ မားက မတသားစစေဆးရန တာဝနရသညဝနထမး

မားလညး ျဖစပါသည။ (အရပဘကအဖြ႕အစညး

ေစာငၾကညသမားမာ ယခငႏစမား ကသ႔ အလပ႐

ေဆြးေႏြးပြ တြင အျပညအဝ ပါဝငျခငးမရေတာပါ။)

မတဆကရငးလငးပြတြင အတြငးဝန႐း အရာရမားက

တာဝနခ ဝနထမးမားအား ပ႔ေဆာငမႈမားအတြငး

ျဖစေပၚသည ျပနာမားက အစရငခ တငျပႏငရန

၂၀၀၅ ခႏစမစ၍ သးသန႔ထားရခေသာ DepEd၏

ဖနးစာတ ေပးပ႔ရမည အထးဖနးလငးသ႔ ဆကသြယ

ရန ညႊနၾကားခသည။ ထ႔အျပင ဥးစးဌာနအရာရမား

သည ပႏပထတေဝသမားကလညး ထဖနးလငးက

ပင အေရးကစၥမားအတြက အစရငခရာတြင အသးျပ

ရန တကတြနးခၿပး အလငအျမန ေျဖရငးေဆာငရြက

ေပးမညဟ ကတျပခသည။

ဥးစးဌာနသည ဖတစာအပပ႔ေဆာငမႈမားက

စစဥထားသည အတငး ျဖစေစရန ယခငအတတမ

ေဆာငရြကမႈ ပစမားအတငး လကနာကငသးခပါ

သည။ ပ႔ေဆာငမႈ အခနဇယားမားက ႏငငအဆင၊

ေဒသအဆငႏင ေဒသႏရ အဆင သတငးစာမားတြင

ထညသြငး ေၾကညာခၿပး ခ႐င႐းမားသ႔လညး ဖတစာ

အပ ခြတမးခထားမႈမားႏင ပ႔ေဆာငမည ေန႕ရကမား

ႏင ပတသက၍ တရားဝင စာမား ပ႔ေပးခသည။

ပ႔ေဆာငၿပးစးေၾကာငး အစရငချခငးႏင ေငြ

ေပးျခငးမားအတြက သငၾကားေရးပစၥညးမားဆငရာ

အတြငးဝန႐းသည ေငြမေပးေခမတြင၊ လကခရရ

ေၾကာငးေျပစာက ရရရမညျဖစသည စာအပ

အေရအတြကျဖင ကကညမႈ ရမရ ေကာငး တာဝနခ

ႀကးၾကပေရး အရာရမား စစေဆး ေစပါသည။

“ေကာငး ႀကးႀကပေရး တာဝနခေတြက သတ႔ရ႕ ဌာန

ခြဟာ ေမာမနးထားတ ဖတစာအပ အေရအတြက

ဘယေလာကက လကခရရပါတယ ဆၿပး သကေသခ

အတညျပထားတ အၿပးသတ လကခရရေၾကာငး အစ

ရငခစာတစခက ထတေပးခငးပါတယ။ အဒါ မရမခငး

ပႏပထတေဝသေတြက ေငြေပးေခမႈ မျပလပပါဘး။”

ဟ Pilor က ေျပာသည။ မဘဆရာအသငးမား

သ႔မဟတ အျခား ေဒသခ အဖြ႕အစညးမားမ ေဒသခ

ေစာငၾကညသမားကလညး ယခငက ကသ႔ပင

စစေဆးမႈ ႏင လကခရရမႈ အစအရငခစာက

အတညျပ လကမတေရးထး ေပးေနဆ ျဖစပါသည။

သ႔ေသာလညး လကခရရေၾကာငး ေျပစာမားက

စစညးျခငးႏင အစရငချခငးတ႔မာ ယခငက မခင

အရပဘကလမႈ အဖြ႕အစညးျဖစသည G-Watch ၏

ေအာကတြငကသ႔ ဗဟမ စစညး ေဆာကရြကျခငး

မဟတေတာပါ။

အတညျပ လကမတေရးထးထားသည

လကခရရမႈ ေျပစာမားက စစညးျခငးႏင ေလလာ

ဆနးစစျခငးမား အျပင ဥးစးဌာနသည ေကာငးမား

အား ဖတစာအပမား မနကနစြာ ရရေၾကာငး ေသခာ

ေစရန သြားေရာကစစေဆးမႈ မားကလညး ျပလပခ

သည ဟ Pilor က ေျပာပါသည။

ၿမ႕ဝနမား၊ ေဒသႏရ အစးရ ဌာနမား၊ ေဒသ

အဆငေအာကမ ေဒသႏရ အပခပေရးအဖြ႕မား ႏင

မဘဆရာအသငးမား ၏ ပါဝငမႈ သည ခ႐ငမားသ႔

ဖတစာအပ ပ႔ေဆာငမႈမား၌ မကႏာစာ အသစ တစခ

က ေပါငးစပေပးႏငချခငးပငျဖစသည။ DepEd ၏

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 28  

သငၾကားေရးပစၥညးမားဆငရာ အတြငးဝန႐းသည

ေဒသခ ျပညသ႕အသငးအဖြ႕မား၊ ဘာသာေရး အဖြ႕

အစညး မားအား ကယတင စစညး၊ စညး႐း၊ လႈေဆာ

ၾကၿပး ပ႔ေဆာငမႈမားတြင ပါဝငကညရန တကတြနး

ခပါသည။ ဤသ႔ ျဖစလာျခငးသညလညး ယခငက G-

Watch မ ေဆာငရြကခသညပစျဖစသည ပ႔ေဆာငမႈ

အားလးအတြက ဗဟမ စစညးၿပး တငးၾကပသည

ဆကသြယ ညႏႈငးမႈ ပစမ ခြထြကချခငး ျဖစသညဟ

ဆရမညပင။

၂၀၁၁/၂၀၁၂ ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမႈမားက အကျဖတျခငး (Assessment of the 2011/2012 deliveries) ညႊနၾကားေရးမး Pilor က ခ႐င႐းမားသ႔

၂၀၁၁/၂၀၁၂ ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမႈမားမာ ေခာေမြ႕စြာျဖင

တးတကမႈ ရခသည ဟ ဆသည။ ပႏပထတေဝသ

မားက ခ႐ငရးမားသ႔ စာအပမားက ေကာငးမြနစြာ

ပ႔ေဆာငေပးခၿပး၊ ခ႐င႐းမားသည မလတနးႏင

အထကတနး ေကာငးမားသ႔ ထပဆင ေပးပ႔ရန

တာဝနယရပါသည။ မဘဆရာ အသငးမား၊ ေဒသႏရ

အစးရဌာနမား၊ ရပရပျပညသလထ အေျချပ အဖြ႕

အစညးမား ႏင အမးသားလငယ ကငးေထာကမား

တ႔သည ယခငကကသ႔ပင ခ႐ငရ ပ႔ေဆာငျဖန႔ေဝမႈ

မား က ေစာငၾကည စစေဆးၿပး လကခရရေၾကာငး

ေျပစာမားတြင အတညျပ လကမတေရးထး ေပးခၾက

သည။ အတြငးဝန႐းသည ခ႐င႐းမားသ႔ ပ႔ေဆာငမႈ

မား၌ လအပခက၊ ခ႕ယြငးခကမား ရေနေၾကာငး

အသေပးတငျပခကမားက လကခ ရရျခငး မရခပါ။

အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားႏင ဥးစး

ဌာနတ႔သည DepEd အေနျဖင ၎၏ ရညမနးခက

ျဖစသည ၂၀၁၁/၂၀၁၂ ခႏစတြင သပၸ၊ သခၤာ၊

ဖလစပငစာ ႏင သမငးဘာသာ ရပမားအတြက

ဖတစာအပ - ေကာငးသား အခး ၁ : ၁ ျပညမ ရရမႈ

ရ၊မရ အေပၚတြင သေဘာတညမႈ မရရခၾကပါ။ Pilor

က ဥးစးဌာနအေနျဖင ဥးတညရညမနးခကျဖစသည

၁ း ၁ ရရေရးအတြက ခ႐င႐းမားသ႔ လေလာကစြာ

ေပးပ႔ခေသာလညး တစခါတစရတြင မလတနး

ေကာငးမား၌ မလေလာကမႈမား ျဖစေပၚခသည ဟ

ဆသည။ အဘယေၾကာင ဆေသာ ခ႐င႐းမားမ မလ

တနးေကာငးမားသ႔ ဖတစာအပ အားလး အျပညအဝ

ေရာကရေအာင မပ႔ေဆာငေပးႏငခ ေသာေၾကာင

ျဖစသည ဟ ဆသည။ Coca-Cola ကမၸဏျဖင ဆက

လက ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးမရေတာသည အျပင

ရပရြာမားစြာသည Texbook Walk သ႔မဟတ အျခား

နညးလမးမားျဖင စာအပမားသယယပ႔ေဆာငေပး

မည ေစတနာဝနထမးမားရရေအာင အျမတေစ

စစညး၊ စညး႐းႏငချခငး မရခ ၾကပါ။ “ခ႐င႐မားမ

တဆင ေကာငးသ႔ ပ႔ေဆာငေပးႏငမႈမာ တးတကရန

လအပဆ” ျဖစေၾကာငး Pilor က လကခခသည။

သ႔ေသာလညး အျခားအေၾကာငးရငးခမားလညး

ရေနေၾကာငး ျပညသ႕အသငးအဖြ႕မားက သးသပပါ

သည။ ေကာငးမားစြာတြင ဖတစာအပ - ေကာငးသား

အခး ၁ း ၁ မရရျခငးမာ တစခါတစရတြင အခ႕ေသာ

ေကာငးအရာရမားသည ပညာသငႏစအတြက

လအပမည စာအပ အေရအတြကက မနကန

တကေအာင တငျပႏငမႈ မရေသာေၾကာင ဟ

၎တ႔က ေျပာသည။ ထ႔အျပင DepEd အေနျဖင

စာအပအေရအတြကမညမ မလတနးေကာငးမားသ႔

ေရာကရေၾကာငး သႏငမည အျပညအဝ ယၾကည

စတခရေသာ အေျခခ အခကအလက ေကာကယမႈ

စနစတစခ အမနတကယ မရေသးပါ ဟ ၎ တ႔က

သးသပေျပာဆပါသည။

ေစာငၾကညေရးႀကးပမးခကျဖင ဆကစပ

သည အစတအပငးတစခအျဖစ Network for Social

Accountability in East Asia and the Pacific

(ANSA-EAP) က DepEd ျဖင ပးေပါငး၍

checkmyschool.org ဝကဆက က ၂၀၁၁ ခႏစတြင

လႊငတငခပါသည။ ထ web portal တြင မလတနးႏင

အထကတနးေကာငးေပါငး ၈၀၀၀ ခန႔မ မဘမား၊

ေကာငးသားမား ႏင ဆရာမားအေနျဖင ဖတစာအပ

မား သ႔မဟတ ေကာငး ပရေဘာဂမား မရရျခငး၊

ဆရာမား၏ ပကကြကမႈ၊ သ႔မဟတ ရနပေငြ အလြသး

စားျပလပမႈ စသညတ႔က တငျပႏငမည ျဖစသည။

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 29  

ဝကဆကတြင ေကာငးအပႏမႈ၊ သငၾကားေရး

ဝနထမးမား၊ ႏင အရညအေသြး စစေဆးမႈ ရလဒ

သ႔မဟတ ကၽြမးကငမႈ အဆငသတမတခကမား

စသည သတငး အခကအလကမားက လညး

ၾကည႐ႈႏငမည ျဖစသည။

G-Watch က ဥးစး ေဆာကရြကေပးခသည

Texbook Count စမခက မရေတာသည ေနာကပငး

၌ checkmyschool.org ဝကဆကသည DepEd ၏

ေစာငၾကညေရးစနစတစခ ျဖစလာခသညဟ Pilor က

မတခကျပသည။ “ANSA-EAP က ေကာငးအခ႕က

ေစာငၾကညၿပး ေတြ႕ရခကေတြက ကၽြနမတ႔က တငျပ

ပါတယ” ဟ သက ေျပာသည။ သ႔ေသာလညး ဤ

စနစသည ယခငက ဖတစာအပ စစစေရတြကေရး

လပငနးမားက ထေရာကစြာ အစားထးႏငေလာက

သည လေလာကေသာ သတငးအခကအလကမား

က ပပးေပးႏငျခငးမရပါ။

ေလလာသးသပသမားက DepEd ၏ ေခါငး

ေဆာငပငး အေနျဖင Textbook Count မဟတသည

အျခားေသာ အေရးႀကး ဥးစားေပး ကစၥရပမားက

လညး အာ႐စကေဆာငရြကေနခရသညဟ မတခက

ျပၾကသည။ စမခကမာ ၂၀၀၂ မ ၂၀၀၅ အထ

တာဝနယခေသာ ယခင အတြငးဝန Luz လကထက

တြငကသ႔ ထပပငး စမခန႕ခြသမား၏ ေထာကပ

အားေပးမႈ က ဆကလက မရရခပါ။ အဘယေၾကာင

ဆေသာ အသစဝငေရာက လာခသည အဖြ႕က

ေကာငးအေျခခ အေဆာကအဥး ကစၥအေပၚ ပမ

အေလးထား ေဆာကရြကခေသာ ေၾကာင ျဖစသည။

၂၀၀၉ မ ၂၀၁၁ အၾကားတြင တကခတခေသာ

မနတငးမားေၾကာင ေကာငးေပါငးမားစြာ ပကစးခရ

သျဖင ႏငငတြင စာသငခနးေပါငး ၆၀၀၀၀ ခန႔

ျပနလည တညေဆာကေပးႏငရန လအပေနခပါ

သည။ DepEd သည ၂၀၁၃ ခႏစတြင အဆပါ လအပ

ခက အေရအတြကက ျပညမေအာင တညေဆာက

ႏငရန ဥးတညထားၿပး၊ ဤရညမနးအေပၚတြင အဓက

အေလးထား ႀကးပမးလကရပါသည။

၂၀၁၃ ခႏစ အေစာပငးတြင DepEd သည

ဖတစာအပ ပ႔ေဆာငမႈမားအား ေစာငၾကညျခငးက

၎၏ ပမန လပငနးရပမား၌ ခငမာစြာ ထညသြငး

ႏငေရးအတြက နညးလမးမား ဆကလက ရာေဖြေန

ဆ ျဖစပါသည။ သငၾကားေရး ပစၥညးမားဆငရာ

အတြငးဝန႐းသည လပငနးစဥက ပမလြယက

ရငးလငးလာေစရန ေကာငးအာဏာပငမားႏင အတ

ေဆာငရြကခၿပး၊ ျပညသ႔အသငးအဖြ႕မားႏင ေဒသခ

ရပရြာျပညသလထအား စညး႐းလႈေဆာမႈမား ျပလပ

ေပးရန တကတြနးခပါသည။ သ႔ေသာလညး အထက

တြင တငျပခသည အေၾကာငးအရငးမား အတငးပင

ေစာငၾကညေရး လႈပရားေဆာငရြကမႈမားႏင

အစရငခ တငျပျခငးတ႔မာ ယခင အတတကာလမား

ကေလာက စနစတက မျဖစေတာသညက ေတြ႕ရပါ

သည။ အရပဘကလမႈ အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင

ဖတစာအပမားက ေကာငးမားသ႔ ေကာငးမြနစြာ

ေရာကရေစေရးအတြက ဆကလက ပါဝငေဆာငရြက

ရန ကတကဝတျပထားၾကဆ ျဖစသညတင၊ ၎တ႔၏

အကန႔အသတျဖငသာ ရေသာ အရငးအျမစမားျဖင

ဤတာဝနက ေဆာငရြကရမည အေနအထားက

ထညသြငး စဥးစားရမညပငျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင

ေရ႕အနာဂတရ ပ႔ေဆာငမႈမား ေအာငျမငမႈ ရရနမာ

DepEd ႏင ဖတစာအပမားက လကခရရမည

ရပရြာျပညသမား၏ ေဆာငရြကခကမား အေပၚတြင

သာ မတညေနပါေတာသည။

  

 

ေအာငျမငေသာ လ႔အဖြ႔အစညးမားအတြက တထြငဆနးသစမႈမား (Innovations For Successful Societies-ISS)

အစအစဥက ၿဖစရပနမနာ ေလလာထားမႈမားႏင အျခားထတေ၀မႈမားက သတမတလမးညႊနခကမားႏငညေသာ

ေအာကေဖာျပပါအသးျပမႈအတြက ကနကစရတမရေစဘ ရရႏငပါသည။ ISS အခကအလကသမးရာ website

ကစတကးအႀကဥာဏမား၏ ဘဏတစခအျဖစ အသးျပရန ရညရြယၿပး၊ မတညေသာ ျပျပငေျပာငးလေရး

နညးဗဟာမား၏ အားနညးခက၊ အားသာခကမားကလကေတြ႔ကငသးေနသမားႏင ပညာသငဆရေကာငးသား

မားက သးသပႏငရနႏင ဆကစပစဥးစားရမညအေၾကာငးအရာမား၏ အကးသကေရာကမႈမားက ခနဆႏငရန

ျဖစပါသည။ ျဖညစြကလေသာေခါငးစဥမားႏင စဥးစားရနေမးခြနးမား၊ ျပငဆငခကမား၊ ၿဖစရပနမနာ ေလလာ

ခကမားက မညသ႔အသးျပလကရသည စသည စာဖတသ၏ တန႔ျပနမႈမားက ISS က ႀကဆပါသည။

iss@princeton.edu.

အသးျပရနသတမတခကမား

ISS၏ websiteမ မညသညစာရြကစာတမးကမဆ လကခရယျခငးမျပမ၊ အသးျပမညသမားသည

ထစာရြကစာတမးမားရရႏငေစရန သတမတခကမားကဖတ႐ႈ၍ သေဘာတလကခရမညျဖစသည။

သတမတခကမားတြင www.princeton.edu/successfulsocieties ႏင Princeton တကသလမ ရရႏငသည

သတငးအခကမားကအသးျပလသည မညသမဆႏင Princeton တကသလအၾကားတြင ဥပေဒဆငရာ

သေဘာတညခကတစခပါ၀ငပါသည။

ဤသတငးအခကအလကမားကလႊေျပာငးလကခရယျခငး သ႔မဟတ အသးချခငးျပလပရာတြင

အသးျပသမားအေနျဖင-

(က) website မ လႊေျပာငးလကခရယထားသည စာရြကစာတမးက အေမရကနႏငငမပင ခြငဥပေဒ

(Title 17, United State Code) ျဖင ကာကြယထားေၾကာငးသရၾကပါသည။

( ခ ) ၎စာရြကစာတမးမားကပညာေရးႏင သကဆငေသာ၊ ပညာရငဆနေသာ၊ စးပြားေရး

မဟတေသာ ရညရြယခကမားအတြကသာအသးျပၾကပါမည။

( ဂ ) ဤသတငးအခကအလကမား၏ မညသညအပငးကမဆ အျခားတတယ အဖြ႔အစညး ထသ႔

ေရာငးချခငး၊ လႊေျပာငးျခငး၊ ခြေ၀ျခငး၊ ခြငျပခကျဖင ထတေပးျခငး၊ ငားရမးျခငး သ႔မဟတ

အသေပးျခငးတ႔ ျပလပမညမဟတပါ။ (တတယအဖြ႔အစညး၏ website တြင

ျပနလညထတေ၀ျခငး သ႔မဟတ ျပသျခငးျပလလင Princeton တကသလ၏ ISS အစအစဥ

သ႔မဟတ စာၾကညတကထမ တကျပတသားေသာ၊ စာျဖငေရးသားထား ေသာ၊ ခြငျပခက

လအပမညျဖစသည)

(ဃ) ဤစေဆာငးထားသည သတငးအခကအလကမား ေပါငးစပပါ၀ငသည သ႔မဟတ

မျငမးထားသည ထတေ၀မႈမား၊ တငျပခကမား သ႔မဟတ အျခားဆကသြယ လပေဆာငမႈ

  

 

မားအားလးတြင ထသတငးအခကအလကမားမာ ISS website မ ရရေၾကာငးက

အသအမတျပေဖာျပပါမည။ အႀကျပလသည ကးကားေဖာျပခက ပစမာ ေအာကပါအတငးျဖစ

ပါသည-

[စာေရးသ (ေဖာျပထားလင)], [ေခါငးစဥ],Innovations For Successful Societies, Princeton

University, http://princeto.edu/successfulsocieties မ ရရသည။ [website မ ရရသညေန႔]

( င ) ကစၥရပအလက ေလလာခကတြင အသးျပထားသည ကးကားခကမားသည ေတြ႔ဆေမးျမနး

ခရသ၏ ပဂၢလေရးဆငရာအျမင႐ႈေထာငျဖစေၾကာငးသရၾကပါသည။ စေဆာငး ထားသည

သတငးအခကအလကမား၏ တကမနကနမႈအတြက ႀကးပမး ထားေသာလညး Princeton

University သည online မ ရရသည မညသညသတငးအခကမားအတြကမဆ တကမနကနမႈ၊

ျပညစမႈ၊ အခနမမႈ သ႔မဟတ အျခား၀ေသသ လကၡဏာမားအတြက အာမခမညမဟတပါ။

( စ ) အခကအလကစေဆာငးသမးသည ပစႏင/ သ႔မဟတ အေၾကာငးအရာႏင website က

ျပငဆငမည၊ ေနာကဆးအေျခအေနႏင ကကညေအာငျပလပမည သ႔မဟတ အခန

ကာလအလက မြမးမမညကသရၾကပါသည။

(ဆ) အခကအလကမားသမးထားရမႈကရယရနႏင အသးျပရနမာမမတ႔၏ ကယပင

စြန႔စားမႈျဖစေၾကာငးလကခပါသည။ သမးထားမႈမ အခကအလကမားကအသးျပျခငးမ

ေပၚေပါကလာသည မညသညဆး႐ႈးမႈမား သ႔မဟတ ပကစးမႈမားအတြကမဆPrinceton

University တြင တာ၀နရေစမညမဟတပါ။ သမးထာမႈစနစ၏ လပေဆာင

ခကႏငပတသကေသာမညသညမားယြငးမႈ သ႔မဟတ ေပာကဆးမႈအတြကမဆ Princeton

University က တာ၀နမရပါ။

ISS သည Princeton University ၏ Woodrow Wilson ျပညသ႔ေရးရာႏင ႏငငတကာေရးရာေကာငးႏင

Bobst Center for Peace & Justice တ႔ ပးေပါငးေဆာငရြကသည အစအစဥ တစချဖစပါသည။ Woodrow Wilson

ေကာငးသည ျပညသ႔၀နထမးအလပမားအတြက ေကာငးသားမားက ျပငဆငေပးၿပး မ၀ါဒပငးႏင အပခပမႈပငးတြင

ပညာရပပငး သေတသနလပငနးမားကပပးေပးပါသည။ ၿငမးခမးေရးႏင မတမႈအတြက Bobst Center ၏

ရညမနးခကမာ ႏငငမားအတြငးႏင နယျခားတစေလာက လးတြင တငးရငးသားဓေလထးစႏင

ဘာသာေရးယၾကညမႈ မားအတြက ႏစဖကနားလညမႈႏင ေလးစားမႈမ တဆင ၿငမးခမးေရးႏင တရားမတမႈဆငရာ

အေၾကာငးတရားမား တးပြားလာေစရနျဖစပါသည။

 Rushda Majeed ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစတထြငမႈမား  

 

ရညညႊနးကးကားခကမား 1 T. Yvonne Chua, 1999, “Robbed: An Investigation of Corruption in Philippine Education,” Philippine Center for Investigative Journalism, p. 8. 2 Ibid., p. 63. 3 Ibid., p. 16. 4 “Implementation, Completion and Results Report: Philippines Second Social Expenditure Management Project,” 2008, World Bank, p. 63. 5 Geert van der Linden, 2007, “Philippines—Textbook Count 4: Project Completion Assessment,” Partnership for Transparency Fund, p. 7. 6 Ibid. 7 Geert van der Linden, 2007, “Philippines—Textbook Count 3: Project Completion Assessment,” Partnership for Transparency Fund, p. 8. 8 Chua, T. Yvonne, “Mike Luz Quits DepEd,” Daily Philippine Center for Investigative Journalism blog, 22 April 2006, http://www.pcij.org/blog/?p=858, accessed 22 February 2011. 9 Linden, p. 7. 10 Simon Peter Gregario, 2006, “Sustaining and Going Beyond Textbook Count: A Strategy for Institutionalizing State-Civil Society Partnership in Procurement,” Government Watch Ateneo School of Government, p. 4. 11 “Philippines Second Social Expenditure Management Project, Textbook Component, Good News on Procurement of Textbooks,” The World Bank, http://www.worldbank.org.ph, accessed 11 April 2011. 12 Sladjana Cosic and Karen Sirker, 2007, “Empowering the Marginalized: Case Studies of Social Accountability Initiatives in Asia,” Public Affairs Foundation and World Bank Institute, p. 53. 13 13 “Project Completion Report on the Civil Society Participation in Textbook Count 4,” 2007, Government Watch Ateneo School of Government, p. 8. 14 T. Yvonne Chua and Rimban Luz, “DepEd Adopts ‘Textbook Walk,’” GMA News, 2 June 2008, http://www.gmanews.tv/story/98684/DepEd-adopts-Textbook-Walk, accessed 11 April 2011. 15 T. Yvonne Chua, “DepEd questioned on P1.32B textbook contracts,” Vera Files, 12 May 2011, http://rp2.abs-cbnnews.com/-depth/12/05/11/deped-questioned-p132b-textbook-contracts, accessed 14 February 2013.