POST

ER 1

029

สงเสรมเยาวชนยคไทยแลนด 4.0 ในการพฒนาและประยกตใชสมนไพรพนบาน ตอยอดภมปญญาทองถนของตำบล สนสล อำเภอเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย

PROMOTION FOR YOUNG PEOPLE IN THAILAND 4.0 ERA WITH THE DEVELOPMENT AND APPLICATION OF LOCAL HERBS USAGE TO ENHANCE LOCAL WISDOM IN SAN

SALEE SUB-DISTRICT, WIANG PAPAO DISTRICT, CHIANG RAI PROVINCE

นรตต ชยโชค1* และกสมา กาซอน2 Nirut Chaichok1* and Kasama Kasorn2

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาสำรวจภมปญญาเกยวกบสมนไพร การเรยนรการใชสมนไพรเปนยา

รกษาโรคและอาหารตามภมปญญาชมชน และเพอสงเสรมเยาวชนยคไทยแลนด 4.0 ในพฒนาและประยกตใชสมนไพรพนบานตอยอดภมปญญาทองถนของตำบลสนสล อำเภอเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย เปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เครองมอทใชในงานวจยครงนประกอบดวย การบนทกภาคสนาม แบบสงเกต แบบสมภาษณเชงลก การสมมนากลม กจกรรมสรางการเรยนรรวมกน กลมเปาหมายทใชในการศกษาครงนคอเยาวชน จำนวน 80 คน วเคราะหขอมลเชงคณภาพโดยการวเคราะหเนอหา (Content Analysis)

ผลการวจยพบวา ชมชนมปราชญสมนไพรทไดรบการสบสานความรจากบรรพบรษ ถายทอดวถชวตนำสมนไพรมาใชประโยชนเปนยารกษาโรค ยาบำรงรางกาย ยาชกำลง ในการรกษาและปองกนอาการทวไป ทใชเ ปนกนภายในครวเรอน และไดปรบปรงนำสวนตางๆ ของสมนไพรมาผลตเปนยาแผนโบราณ สำหรบเยาวชนสวนใหญไดมการเรยนรในเรองสมนไพรยารกษาโรคและพชอาหาร จากบดา มารดา และบคคลรอบขาง ปราชญและผใหญในชมชน เวลาเจบปวยผปกครองและคนในชมชนกหาสมนไพรในปามาใชในการรกษาและดแลสขภาพ เปนการเรยนรจากประสบการณ ชมชนยงไดสงเสรมใหเรยนรจากบคคลในครอบครวดวยการปลกเพมปรมาณพชสมนไพรในชมชนดวยวธการทำการเกษตรแบบธรรมชาตหรอการเกษตรแบบปลอดสารพษ

การสงเสรมกระบวนการจดการเรยนรใหเยาวชนเหนถงคณคาของสมนไพรและความจำเปนในการชวยกนอนรกษและเสรมสรางคานยมรกษทองถนเชงสรางสรรค ดวยการเรยนรทกษะจากปญหาจรงทเกดขน (Problem Based Learning) ดวยการนำสมนไพรทมจำนวนมากและหลากหลายมาพฒนาตอยอดใหเปนผลตภณฑสมนไพรททนสมย สามารถนำไปใชในชวตประจำวนได ซงผลตภณฑทนาสนใจสามารถนำไปพฒนาตอยอดเชงพาณชยไดมากทสด คอผลตภณฑประเภทสเปรย ไดแก สเปรยสมนไพรหอมไลยง สเปรยปองกนยง และสเปรยกนยงตะไครหอม รองลงมาเปนผลตภณฑนำยาลางจานมะกรด และผลตภณฑสมนไพรประเภทสบ ไดแก สบสมนไพรไลยง สบดอกอญชน สบสมนไพรนางแยม สบวานหางจระเข การพฒนาทไดทำการปฏบตจรงทำใหเยาวชนเปนการพฒนาความรจากประสบการณใหม กอใหเกดการคดอยางเปนระบบและสรางสรรค มทกษะการสรางสมพนธภาพระหวางบคคล

1 อาจารยประจำ สำนกวชาบญช มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย 2 รองศาสตราจารย ดร. สำนกวชาบญช มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย * Corresponding E-mail: ning.chai@hotmail.com

POST

ER 1

030

ทกษะการอยรวมในสงคม ทกษะการสอสารอยางมประสทธภาพ และมมมองและคานยมความมงมนในการทำงานใหสำเรจและการใชเวลาวางใหเกดประโยชน คำสำคญ: การสงเสรม เยาวชน สมนไพรพนบาน ภมปญญาทองถน

Abstract Objectives of this research are to study the local wisdom on herbs and their usage for

medicine and food, and to promote for young people in Thailand 4.0 Era with the development and application of local herbs usage to enhance local wisdom in San Salee Sub-district, Wiang Papao District, Chiang Rai Province. This participatory action research utilized research instrument such as field record, observation forms, in-depth interview, group seminar, joint learning activities, etc. Target group for the study consisted of 80 young people. Qualitative data analysis was conducted using Content Analysis technique.

It was found that, community herbal gurus inherited their knowledge from their ancestor. The way of life was transferred on how to use herbs as medicine, supplements, and tonics for the purpose of healing and sickness prevention within their household. They adapted the formulation using different herbs to brew traditional medicine. Majority of young people learned about the herbs for medicine and food from their parents, peers, gurus, and adults within the community. These people get the herbs from the forest to cure sickness and care for good health. The learning comes from experience. Community also encourage family learning by planting herbs in households to produce more quantity for the community by natural or organic agriculture.

The promotion of learning process enable the young people to be aware of the value of herbs and the need for conservation and reinforce the value for creative local conservation through Problem Based Learning. They bring variety of herbs to develop further to become modern herbal products which can be consumed in daily life. The most interesting product which can be developed commercially are spray products such as aromatic mosquito repellent spray, mosquito spray, and lemon grass mosquito repellent spray. Followed by bergamot dish washing liquid and soap products such as herbal soap for mosquito repellent, butterfly pea soap, glory bower flower herbal soap, aloe vera soap, etc. Development from actual practice helps young people to learn new experience and think systematically and creatively. This will build interpersonal skill, social skill, and effective communication skill, create perspective and value in task achievement commitment and utilize their free time. Keywords: Promotion, Young People, Local Herbs, Local Wisdom

POST

ER 1

031

1. บทนำ การศกษาไทยตองกาวไปสเปาหมายทเปนยคความร การจดการศกษาควรไปในทศนำทางของความสขในการทำงานอยางมเปาหมายเพอชวตทดของผเรยน กระตนใหผเรยนสามารถเรยนรตลอดชวต ผสอนจงตองยดหลกสอนนอย เรยนมาก ดวยจดกจกรรมตางๆ ใหผเรยน การทำหนาทผสอนคอ ทำใหผเรยนเรยนหรอเรยนแบบมทกษะสำคญทเปน “ทกษะเพอการดำรงชวตในศตวรรษท 21” ( 21st Century Skills) (วจารณ พานช, 2555) ปจจบนการเรยนรสาระวชาควรเปนการเรยนจากการคนควาเองของผเรยน โดยผสอนชวยแนะนำ และชวยออกแบบกจกรรมทชวยใหผเรยนแตละคนสามารถประเมนความกาวหนาของการเรยนรของตนเองได และไดมการเปลยนวธการศกษา ดวยการเปลยนแปลงเปาหมายจาก “ความร (knowledge) ไปส ทกษะ (skill or practices)” สรางทกษะและเจตคตเปนการเรยนรรวมกนทเปนการเรยนรในแบบใหม โดยใหผเรยนไดฝกปฏบตพรอมเรยนทฤษฎไปพรอมๆ กนแลวการเรยนรกจะเกดจากภายในใจและสมองของตนเองรวมถงทำงานเปนกลมๆ ดวยพรอมกน ใหกลายเปนผลงานใหมทมคณคาสงยงเปนทตองการของทกคน มการนำเทคโนโลยสารสนเทศมาใชใหเกดประโยชนในการศกษาหาความร จากโจทยปญหาชวตจรง การเรยนรแบบนเรยกวา PBL (Project Base Learning) ตองเรยนแบบลงไปทำงาน ทำโปรเจกต และออกไปรบใชสงคม ยงถาเปนผลงานทใชไดจรง กยงเปนประโยชนตอสงคมอกดวย (วจารณ พานช, 2555) เยาวชนในยคไทยแลนด 4.0 ควรมความรความสามารถ และมทกษะในการประยกตใหเขาถงเทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ สรางความคดของเดกและเยาวชน การพฒนาเยาวชนตองพฒนาทงดานความร ทกษะ มมมองและคานยม (ชวลต โพธนคร, 2560) จงควรเรยนรแบบบรณาการ โดยใหเยาวชนไดเรยนรจากการปฏบตจรงในการมสวนรวมของการพฒนาชมชนเปนการเรยนรเปนประสบการณชวชวตของบคคล ทมการเรยนร การสะทอนกลบ และนำไปสการเรยนรตอไปไมสนสด (อรทย กกผล, 2561)

จงหวดเชยงรายเปนพนทตวอยางของแผนยทธศาสตรชาตมการกำหนดเปาหมายใหวจยและพฒนาเพอสงเสรมภมปญญาไทยและสมนไพรไทย โดยใหสอดคลองกบนโยบายรฐบาล โดยเฉพาะทตำบลสนสล ใหนำรองพฒนาภมปญญาระดบทองถนสงเสรมสนบสนนการดำเนนงานเมองสมนไพรแบบครบวงจร โดยความรวมมอจากทกภาคสวน เพอผลกดนใหเกดเปนรปธรรมทชดเจน ตามแนวนโยบายประชารฐ (ณฐวฒ ประเสรฐสรพงศ, 2559) สงเสรมใหประชาชนสามารถดแลสขภาพไดดวยตนเอง ดวยภมปญญาดงเดมตามหลกการของธรรมชาตบำบด การใชสมนไพรในทองถนทมความหลากหลายทางชวภาพ และพฒนาตอยอดใหเกดประโยชนสงสดตอชมชน เพอเปนการสรางอาชพและเพมรายไดใหเกษตรกร ทดแทนการนำเขายาจากตางประเทศ เสรมสรางเศรษฐกจของชาตดวยการเพมรายไดจากการสงออกผลตภณฑสมนไพรไทย ทำใหประเทศไทยมความมนคงทางยา (ศภรตน ศรวานนท , 2560) ตำบลสนสล อยในพนทอดมสมบรณไปดวยสมนไพรจำนวนมาก จากการสมมนากลมรวมกบผบรหารขององคการบรหารสวนตำบลสนสล ชมรมอนรกษดอกหมอก คนในชมชนและเยาวชน ตองการใหเยาวชนมสวนรวมในการนำสมนไพรมาสรางมลคาเพมและตองรจกสมนไพรทองถน ตองการใหเยาวชนทมทกษะความคดสรางสรรค มความรในการใชเทคโนโลย มสวนรวมในการพฒนาและประยกตใชสมนไพรดวยประยกตผสมผสานความรเกากบความรใหมเขาดวยกนในการนำสมนไพรมาตอยอดเปนผลตภณฑสมนไพร ไดมการวเคราะหรวมกนวาตองมกระบวนการพฒนาและถายทอดองคความร จงไดทำโครงการสงเสรมเยาวชนยคไทยแลนด 4.0 ในการพฒนาและประยกตใชสมนไพรพนบานตอยอดภมปญญาทองถนของตำบล สนสล อำเภอเวยงปาเปา จงหวดเชยงรายผาน

POST

ER 1

032

เครองมองานวจยเพอทองถน เพอนำไปสการวางแนวทางในการพฒนาและแกไขปญหาของชมชน มเปาหมายเปนของตนเองทเปนแนวทางทชดเจนในการพฒนาในการสราง เยาวชนใหรคณคาสมนไพร ประโยชนในการฟนฟสมนไพร และสามารถพฒนาตอยอดผลตภณฑใหมมลคาเพมมากขนในการคดคนสงใหมๆ อยางถกวธและเหมาะสม สามารถนำความรในการผลตผลตภณฑไปขยายผลเชงพาณชยตอไป

2. วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาสำรวจภมปญญาเกยวกบสมนไพร การเรยนรการใชสมนไพรเปนยารกษาโรคและอาหารตาม

ภมปญญาชมชน 2. เพอสงเสรมเยาวชนยคไทยแลนด 4.0 ในพฒนาและประยกตใชสมนไพรพนบานตอยอดภมปญญา

ทองถนของตำบลสนสล อำเภอเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย

3. แนวคด ทฤษฎ กรอบแนวคด 3.1 แนวคดเกยวกบเยาวชนในยคไทยแลนด 4.0

เยาวชนในยคปจจบนสวนใหญอยกบอนเทอรเนตตลอดเวลา และหนมาเรยนผานชองทางออนไลนกนมากขน แตสงทตองเพมกคอ ทกษะในการแสวงหาความรอยางถกวธ และนำมาปรบใชอยางถกตอง ซงทกษะท จำเปนสำหรบเยาวชนใน ยค 4.0 (ไพฑรย สนลารตน, 2559) ไดแก การใชอนเทอรเนต ความคดสรางสรรค และการปฏสมพนธกบสงคม เพอทจะสามารถตอบสนองความตองการของสงคมและทำงานรวมกนได การกำหนดทศทางการพฒนาผเรยน ในการสรางเดกยคไทยแลนด 4.0 สรางเดกและเยาวชนไทยใหมความรความสามารถ และมทกษะในการประยกตใหเขาถงเทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ สรางความคดของเดกและเยาวชนไปสทยากขน ซงถอวาเปนความสำเรจของการยกระดบคณภาพการศกษาของชาต การพฒนาเยาวชนตองพฒนาทงดานความร ทกษะ มมมองและคานยม (ชวลต โพธนคร, 2560) การพฒนาการศกษาภายใตกรอบประเทศไทย 4.0 สศตวรรษท 21 เรมดวยการฝกใหผเรยนเกดการเรยนรดวยตนเอง การเรยนแบบบรณาการ สหวชาการ เชอมโยงความรกบจนตนาการ เปลยนแปลงไปสรปธรรมใหผเรยนมทกษะทตองการ เชน การทำงานรวมกน ความคดสรางสรรค และการสอสารทด ซงการจดการศกษาตองสรางความพอใจใหผเรยนและทาทายสการสรางกระบวนการเรยนรใหผเรยนอยากเรยนผเรยนสามารถแสวงหาความรดวยตนเองจากสอการสอนทกรปแบบ ทงสอสงพมพและสอดจทล โดยเนนใหผเรยนมทกษะในการสบคนและใชเทคโนโลยสารสนเทศ 3.2 แนวคดทฤษฎเกยวกบการเรยนรในศตวรรษท 21 และกระบวนการพฒนาการมสวนรวมโดยการเรยนร นโยบายหลกเพอขบเคลอน สงเสรมการสอนแบบใหมโดยใชวจย โครงการและกจกรรม การขบเคลอนสงผลใหการพฒนากระบวนการจดการเรยนร ปจจยความสำเรจทเก ยวของประกอบดวย (1) ทกษะเพอการดำรงชวตในศตวรรษท 21 กาวไปสเปาหมายในส “ยคความร” ทำงานอยางมเปาหมายเพอชวตทดกระตนใหมการเรยนรตลอดชวต การเรยนรกจะเกดจากภายในใจและสมองของตนเอง การเรยนรแบบนเรยกวา PBL (Project-Based Learning) ดวยการเปลยนแปลงเปาหมายจาก ความร (Knowledge) ไปส ทกษะ (Skill or Practices) แตตองสราง ทกษะและเจตคต เปนการเรยนรทแบงปนกน ชวยเหลอเกอกลกน ไดฝกปฏบตพรอมเรยนทฤษฎในการโครงงาน (Project) ประกอบดวย เนอวชา (Subject Matter) ทกษะชวต (Life and Professional Skill) ทกษะ

POST

ER 1

033

และความรกในการเรยนร และ ทกษะดานเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology Skill) โดยผเรยนในยคนตองเรยนรจากโจทยปญหาชวตจรง (Project Base Learning : PBL) ตองเรยนแบบลงไปทำงาน ทำโปรเจกต และออกไปรบใชสงคม ในกระบวนการพฒนาการมสวนรวมโดยการเรยนรและการสะทอนกลบเปนแนวคดของการพฒนาชมชนประสบการณและกระบวนการพฒนาการมสวนรวมโดยการเรยนรของชมชนนนจะเปนดงวงลอหรอบนไดเวยน ทมการเรยนร การสะทอนกลบ และนำไปสการเรยนรตอไปไมสนสด (อรทย กกผล, 2561) ขนตอน ตงแต การไดรบประสบการณ (Experiencing) การระบประสบการณ (Naming Experience) การวเคราะหประสบการณ (Analysis of An Experience) การวางแผน (Planning) และการปฏบต (Doing) เพอใหไดผลการเรยนรอยางแทจรง 3.3 แนวคดเกยวกบแนวทางในการอนรกษภมปญญาทองถนกบความสำคญของสมนไพร ภม ป ญญาวาเปนสวนหน งของทนทางสงคมซ งมองว าคนในชมชนมความสามารถมสตปญญา (วรณธ ธรรมนารถสกล, 2542) เปนสงทควรจะรกษาไวหรอมการพฒนาใหดยงขน และคนในทองถนตองมความตระหนกในการทจะรกษา ถอเปนความรทสงสมขนมาจากประสบการณ และจดระเบยบประสบการณนนเปนหมเปนพวก เพอใหเกดการเรยนรและไดใชประโยชนและประพฤตสบตอกนมาในหมชาวบานหลายชวอายคนภมปญญาและวฒนธรรมแหงทองถนน (จลทรรศน พลอยด, 2543) เปนประสบการณในการประกอบอาชพทกสงทกอยางทชาวบานคดไดเองทนำมาใชในการแกปญหา เปนองคความรทงหมดของชาวบาน ทงกวางทงลก ทชาวบานคดเอง ทำเองโดยอาศยศกยภาพทมอย แกปญหาการดำเนนชวตไดในทองถนอยางสมสมยจงเปนภมปญญาชาวบาน (ประเวศ วะส, 2533) มลกษณะเชอมโยงกนไปหมดในทกสาขาวชาทงทเปนเศรษฐกจ ความเปนอย การศกษา และวฒนธรรมจะผสมผสานกลมกลนเขาดวยกนทงหมด และเพอใชในการแกปญหา ปรบตวเรยนรและเปนความรทสงคมยอมรบจนกระทงมการสบทอดไปยงคนรนใหมๆ ตอกนไป ภมปญญาทองถนเปนความรทมอยทวไปในสงคม ชมชนและตวของผรเอง หากมการสบคนเพอการศกษาและนำไปใชตองเปนทรจกกน เกดการยอมรบถายทอดและพฒนาไปสคนรนใหม แนวทางในการอนรกษภมปญญา การปลกจตสำนกใหคนในทองถนตระหนกถงคณคา แกนสาระและความสำคญของภมปญญาทองถน เพอแสดงสภาพวถชวตและความเปนมาของชมชนอนจะสรางความรและความภมใจในชมชนทองถนดวย (ไพฑรย ทองสม, 2556) ดวยการฟนฟ การพฒนา การถายทอด และสงเสรมกจกรรม ทงนจำเปนตองมกระบวนการจดการภมปญญาชมชนขน กระบวนการจดการภมปญญาชมชน แบงไดเปน 3 อยาง คอ การอนรกษ การฟนฟและการพฒนาตอยอด (ปาจรย เรองคลาย , 2560) ซงการพฒนาตอยอดทการนำภมปญญาชมชนมาบรณาการดวยศาสตรและเทคโนโลยสมยใหม เพอพฒนาภมปญญาใหมมลคาเพมมากขน หรออำนวยความสะดวกใหกบชาวบานในทองถนไดมากขนและการใหชมชนเขามามสวนรวมในการพฒนา

ความสำคญของพชสมนไพร คนโบราณจงไมคอยปรากฏเปนโรคอวน โรคเบาหวาน โรคความดน โรคหวใจ โรคเหนบชา และอนๆ มรางกายแขงแรง หตาด เพราะพชผกสมนไพรมสารทมคณสมบตเปนยารกษาโรคได สามารถตานอนมลอสระตนเหตททำใหเกดโรคไดในแตละทองถนจะมการนำสมนไพรพนบานทมในทองถนมาใชในการรกษาโรค ซงความสำคญของพชสมนไพร มประโยชนในดานสาธารณสข ดานเศรษฐกจทสามารถนำไปองคประกอบไปผลตเปนผลตภณฑ ใชเปนยารบประทาน ยาทาภายนอก สวนผสมของอาหารและเครองดม เครองสำอาง ผลตภณฑปองกนกำจดศตรพช

POST

ER 1

034

4. วธดำเนนการวจย ในการวจยครงนใชวธการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research : PAR) ประกอบดวย 4 ขนตอน คอ ขนการสำรวจ ขนกำหนดแนวทางในการจดกจกรรม ขนดำเนนสงเสรมและปฏบตตามแผน และขนตดตามประเมนผลการดำเนนงาน กลมเปาหมายทใชในการศกษาครงนเยาวชน จำนวน 80 คน คดเลอกประชากรทศกษาจากความสมครใจของผเขารวมดำเนนโครงการ เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลสำหรบการศกษาครงน คอการบนทกภาคสนาม แบบสงเกต แบบสมภาษณเชงลก การสมมนากลม กจกรรมสรางการเรยนรรวมกน การเกบรวบรวมขอมลสำหรบการศกษาวจยครงน การเกบรวบรวมขอมลพนฐานและมการสนทนากลม เพอระดมความคด เกบขอมลทกขนตอนทดำเนนการใชวธการสมภาษณ กระบวนการกลมสมพนธ กระบวนการกลมยอย สงเกต และการทำเวทเสวนาโดยการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) จดระบบขอมลและสงเคราะหตามวตถประสงคการวจย ไดใชระยะเวลาทศกษา ชวง 1 มถนายน 2561 – 30 พฤษภาคม 2562 รวมใชระยะเวลา 12 เดอน

5. สรปผลการวจย จากผลการวเคราะหขอมลสรปไดดงน

1. การศกษาสำรวจภมปญญาเกยวกบสมนไพร การเรยนรการใชสมนไพรเปนยารกษาโรคและอาหารตาม ภมปญญาชมชน ขนท 1 ขนการสำรวจ

การศกษาสำรวจขอมลขนพนฐานเปนการเตรยมในขนแรก การเกบรวบรวมขอมลไดนำเครองมอและทกษะในการเกบรวบรวมขอมลในชมชน ลงพนทเกบขอมลการพฒนาและประยกตใชสมนไพรพนบานตอยอดภมปญญาทองถนของตำบล สนสล ดวยการสมภาษณเชงลก การสงเกตแบบมสวนรวมและการบนทกภาคสนาม ทำใหไดขอมลดงน

(1) ขอมลการสำรวจภมปญญาเกยวกบสมนไพร การดำเนนวถชวตของชาวบานคอการใชชวตแบบพอเพยง ปลกผกพชสวนครว ชาวบานรบประทานขาว

เหนยวเปนหลก อาหารทรบประทานสวนใหญ เปนอาหารพนเมองทสามารถหากนไดงาย ชาวบานไดนำภมปญญาทองถนเปนมรดกสบทอดตอกนมา ถายทอดวถชวตนำพชผกสมนไพรมาใชประโยชนประกอบอาหาร ตม แกง ผดหรอกนสดกบนำพรกรบประทานกบผกสด ผกลวก ผกนงตามฤดกาล สมนไพรวตถดบทชาวบานใชในการประกอบอาหาร ไดมาจาก (1) ปาธรรมชาต (2) เพาะปลกเอง และ (3) ซ อมาจากตลาดสด ทไมไดปลกเอง แลวไดนำสมนไพรมาทำเปนอาหารทเหมาะสมในการสงเสรมสขภาพ ชมชนมปราชญสมนไพรทไดรบการสบสานความรจากบรรพบรษ ใชประสบการณและศกษาเพมเตมความรดวยตนเองและมการแลกเปลยนความรระหวางปราชญดวยกน ปราชญสมนไพรแตละคนจะมวธรกษาไมเหมอนกน และไดนำสวนสำคญของพชสมนไพรมาใชประโยชน เปนยารกษาโรค ยาบำรงรางกาย ยาชกำลง ใชในการรกษาโรคและปองกนอาการทวไป ทใชเปนกนภายในครวเรอน และไดปรบปรงนำสวนตางๆ ของสมนไพรมาผลตเปนผลตภณฑสมนไพรของชมชนสบทอดมาจนถงปจจบนในการนำทำเปนยาแผนโบราณ

POST

ER 1

035

(2) การเรยนรการใชสมนไพรเปนยารกษาโรคและอาหารตามภมปญญาชมชน เยาวชนสวนใหญไดมการเรยนรในเรองสมนไพรยารกษาโรคและพชอาหาร จากบดา มารดา และบคคลรอบขาง ปราญชและผใหญในชมชน เวลาเจบปวยผปกครองและคนในชมชนกหาสมนไพรในปามาใชในการรกษาและดแลสขภาพ เปนการเรยนรจากประสบการณ จากการชวยผปกครองในการประกอบอาชพตามการดำเนนวถชวต ชมชนยงไดสงเสรมใหเรยนรจากบคคลในครอบครวดวยการปลกเพมปรมาณพชสมนไพรในชมชนดวยวธการทำการเกษตรแบบธรรมชาตหรอการเกษตรแบบปลอดสารพษ จะปลกพชสมนไพรทปลกงาย หาพนธงาย ทำใหเยาวชนไดรบการเรยนรดวยตนเองดวยความเตมใจ เหนคณคาของสมนไพรทใชเปนประจำ สามารถนำมาปรงอาหารและใชเปนยาสมนไพรสกดเปนยาสมนไพรเอาไวใชเองตามภมปญญาพนบาน ใชในการรกษาหรอปฐมพยาบาลเบองตนซงนำมารกษาไดไมเปนอนตราย นอกจากนโรงเรยนกไดมแปลงสมนไพรทไวใชสอนใหเยาวชนรจกการปลกสมนไพรอยางถกวธ รวมถงพฒนาการปลกสมนไพรใหดยงขน เพอใหเยาวชนสามารถกลบไปเผยแพรความรใหกบครอบครวได ทำใหมสมนไพรทมคณภาพ ปลอดสารเคม สามารถนำมาสรางเปนรายไดเสรมไดอกดวย

ขนท 2 ขนกำหนดแนวทางในการจดกจกรรม ในขนนเพอใหมความพรอมเขามสวนรวมในกระบวนการวจย จดมงเนนสำคญทจะใหเกดสมพนธภาพทดระหวางผ วจย และเยาวชนไดปรกษาเนนการพดคย ช แจงและแสดงความคดเหน มสวนรวมในการใหขอมลขอเทจจรง แลกเปลยนเรยนรรวมกน การวเคราะหขอมลเบองตนจากสถานการณจรง รวมกน พบวา (1) ในชมชนมสมนไพรจำนวนมากและสามารถหาไดงายในชมชน ควรนำมาใชใหเกดประโยชนในการพฒนาและประยกตใหเปนผลตภณฑสมนไพร เชน ตะไครหอม ตะไครบาน มะนาว ยคาลปตส มะกรด ขมนชน อญชน สมนไพรนางแยม มะขามเปยก กระเจยบ ชา ขง วานหางจระข เปนตน แลวนำไปพฒนาตอยอดขยายผลใหเปนผลตภณฑของชมชน และ (2) สงทสำคญทสดของพฒนาคอ การสรางกระบวนการมสวนรวมของเยาวชน เนองจากเยาวชนเปนสวนสำคญทควรไดรบการพฒนา ทสงดตอทงตน ครอบครว และสงคม

จากขอมลดงกลาวจงไดมการเตรยมความพรอมในการจดกจกรรม ดวยวธการประชมแบบมสวนรวมอยางสรางสรรค ไดคดเลอกเยาวชน ชแจงการมสวนรวมและการดำเนนกจกรรม เพอใหเกดและความเขาใจตรงกนในการดำเนนงานในการ (1) จดกจกรรมกระบวนการจดการเรยนรการพฒนาและประยกตใชสมนไพร และ (2) จดกจกรรมพฒนาและประยกตใชสมนไพรพนบานตอยอดภมปญญาทองถนโดยใชสมนไพรทมจำนวนมากและสามารถหาไดงายในชมชน นำสรางมลคาเพมมากขน และการนำมาใชใหเกดประโยชนสงสด

ขนกำหนดแนวทางในการจดกจกรรมนพบวา ผลการประชมแบบมสวนรวมอยางสรางสรรค มการเตรยมขอมลพนฐานของชมชนไวทำใหการกำหนดกจกรรมทพงปรารถนาตงอย บนพนฐานความเปนจรงโดยอาศยประสบการณของผทมสวนไดสวนเสยเทานน

ขนท 3 ขนดำเนนสงเสรมและปฏบตตามแผน การดำเนนการ ฝกปฏบตจรงในการทำผลตภณฑสมนไพร แบบมสวนรวมใหเยาวชนมความสามารถ

จดการนำสมนไพรในชมชนมาพฒนาตอยอดผลตภณฑ สงทตระหนกกคอ การพฒนาเยาวชนใหม ความร ความเขาใจ และจตสำนกในเรองการวเคราะห คดนำสมนไพรมาผลตตอยอดจากทมอย ประยกตและใชประโยชน รวมถงการเรยนร 1. กจกรรมกระบวนการจดการเรยนรการพฒนาและประยกตใชสมนไพร ไดมการใหความรความเขาใจเกยวกบสมนไพรทมอยตำบล ความรเกยวกบปาสมนไพรและพชอาหาร เพอรณรงคปลกจตสำนกการสรางภมคมกน

POST

ER 1

036

ทางสงคม การเสรมสรางปาสมนไพรและพชอาหาร การเหนคณคาของสมนไพร ตระหนกถงความจำเปนในการชวยกนอนรกษและเสรมสรางคานยมรกษทองถนเชงสรางสรรค โดยนายกองคการบรหารสวนตำบลสนสล นายสาคร สมยศ และความรกระบวนการจดการภมปญญาชมชนดวยการพฒนาตอยอดผลตภณฑสมนไพร การพฒนาตอยอดภมปญญาเปนการสรางทางเลอกใหม ไมไดเปนการเอาไปทดแทนของเดม โดยนำมาพฒนาบรณาการกบเทคโนโลยใหมและสามารถนำไปขยายผลตอในเชงพาณชยได นอกจากนยงไดจดกจกรรมกลม ใหเยาวชนระดมความคดเพอสรางภมคมกนทางสงคมปาสมนไพรและพชอาหาร รายละเอยดเกยวกบสมนไพรใดทเยาวชนยงไมรจก กไดมการแนะนำ และไดมการคนควาความรจากในกเกล (google) เปนการเพมเตมความรใหมากขน หลงจากนนไดนำมาวเคราะหใหเปนขอมลทงายตอการเรยนร จากการสงเกตเยาวชนไดรบความรใหมเพมขน สามารถคดตอยอด นำมาประยกตใชใหเปนประโยชนกบตนเอง เหนความสำคญของสมนไพร เปนการสรางแรงบนดาลใจของเยาวชนทำใหเกดการพฒนาทกษะการคด เกดการเรยนร มความคดสรางสรรค

2. การสะทอนผลจากการจดกจกรรมการพฒนาและประยกตใชสมนไพรพนบานตอยอดภมปญญาทองถน

ขนสะทอนผลการปฏบต พจารณาเพอนำไปสการวางแผนในขนสะทอนผลการประเมนเพอวางแผนการจดกจกรรมในครงตอไป โดยมการสมมนากลมยอยทจะนำไปสการแกไขและปรบปรงใหมประสทธภาพมากขน เพอนำไปใชในการดำเนนงานตอไป 2.1 สะทอนผลการจดกจกรรม

จากกลมเปาหมายทใชในการศกษาครงน เปนเยาวชนจากนกศกษาสำนกวชาบญช และเยาวชนจากโรงเรยนโปงเหนอ และโรงเรยนทงหาราษฎรสามคค มจำนวนทงสน 80 คน นในสวนนไดแบงเปน 3 ตอนคอ

(1) ขนตอนการวางแผน ในสวนนเปนขนของการวางแผน ใหนกศกษาจากสำนกวชาบญชทเรยนระเบยบวธวจยเขามสวนรวมในการวางแผนและชแจงรายละเอยดในการจดกจกรรมใหมความเขาใจตรงกนวา

1) การจดกจกรรมนเนนใหเยาวชนไดเรยนรจากการปฏบตจรง เนนประสบการณยงถาเปนผลงานทใชไดจรง สามารถนำมาประยกตใชในการจดการเรยนรโดยการเนนประสบการณเพอสงเสรมทกษะการคดอยางมวจารญาณในกระบวนการคดสรางสรรค การนำสมนไพรพนบานตอยอดภมปญญาทองถน ประเมนผลไดทงการวางแผนกอนการทำงาน ขณะปฏบตงานและเมองานสำเรจแลว เชน วางแผนวาจะนำนำมนตะไครหอมมาเปนสวนประกอบในการทำผลตภณฑ แลวขนตอนในการทำนำมนตะไครหอมทำอยางไร ตองใชเครองมอและอปกรณอะไรบาง แลวประเมนวาทวางแผนไววาเปนไปไดหรอไม ในขณะดำเนนการผลตเปนอยางไร บางมขอบกพรองทจะตองปรบปรงอยางไรและ เมองานสำเรจใหประเมนวาผลงานทออกมาเปนไปตามจดมงหมายหรอไมมขอดขอเสยอยางไร เพอจะไดแกไขและปรบปรงผลงานของตนใหดขน จะทำคนเดยวหรอตองทำหลายคน ถาทำหลายคนจะแบงหนาทกนอยางไร ตองใชวสดอปกรณอะไร ตองใชเงนในการลงทนมากนอยอยางไร ตลอดจนกำหนดวธการทำงานใหเปนขนตอนจนงานสำเรจ

2) กำหนดใหเยาวชนตงกลมของตนเอง เยาวชนไดตงกลมจำนวน 8 กลม กลมละ 6-10 คน รวม 80 คน จะเลอกกจกรรมสมนไพรพนบานตอยอดภมปญญาทองโดยไดรวมกนวเคราะหลกษณะกจกรรม จดประสงค และการประเมนผล ทกคนมสวนรวมกบเพอน แบงหนาทความรบผดชอบ สรางบรรยากาศในการเรยนรในขณะ

POST

ER 1

037

ดำเนนกจกรรมและทำงานกลม เชอมโยงและตอยอดความรทมาจากหลายวชาใหกลายเปนผลงานใหม เนนใหนำความรทางดานผลต และการบญชมาใชในการคำนวณตนทนผลตภณฑดวย พฒนาทกษะชวตเพอใหสามารถทำงานรวมกบผอน ฝกคด ฝกปฏบตโดยมการเอออำนวยจดหาสอ อปกรณ สถานทรวมถงความคดสรางสรรคทตองคนหาจากแหลงการเรยนร Google, YouTube ฯลฯ

3) เยาวชนสามารถใชความรและทกษะทตนม เชน (1) นำประสบการณของตนเองโดยตรง (2) สามารถพฒนาเปนความคดหรอความคดรวบยอดและความรสกเกยวกบประสบการณทไดรบมาจากแหลงขอมลทหลากหลาย (3) สรปความคดรวบยอด หลกการในรปแบบการอภปราย บรรยายและการสาธต (4) การประยกตหลกการไปใชในสถานการณใหมโดยกระบวนการคดสรางสรรคพฒนาตอยอดผลตภณฑสมนไพร โดยเยาวชนยคไทยแลนด 4.0 ตองเรยนรจากโจทยปญหาชวตจรง (Project Base Learning : PBL) ประยกตใชเทคโนโลยไดอยางเหมาะสม เชนใชคอมพวเตอรในการจดพมพเอกสาร ใชกลองดจทลหรอโทรศพทมอถอในการถายภาพทำรายงาน เปนตน

(2) ขนตอนการปฏบต ในขนตอนนเยาวชนไดมการปฏบต เตรยมวตถดบในการผลต จดทำรายงานตนทนและการพฒนาและประยกตใชสมนไพรพนบานตอยอดภมปญญาทองถน ลงมอปฏบตตามขนตอนการวางแผนทกำหนด จดแบงงานใหเหมาะสมตามความสนใจ ความถนดและความสามารถของสมาชกของกลม มการบนทกขอมลทกขนตอน ไดจดทำผลตภณฑ ดงน

1) ผลตภณฑเกยวกบนำมนสมนไพรตะไครหอม ตารางท 1 ผลตภณฑจากนำมนสมนไพรตะไครหอม จำแนกตามสวนประกอบและตนทนผลตภณฑตอหนวย

ชอผลตภณฑ สวนประกอบ จำนวนทผลตได

ตนทนตอหนวย

1. สบสมนไพรไลยง (1) ตะไครหอม (2) ตะไครบาน (3) ผวมะกรด (4) ผวมะนาว (5) ขมนชน (6) นำผง (7) กลเซอรน (เบสสบ) และ (8) นำสะอาด

20 กอน 14.25 บาท

2.ตะไครหอมปรบอากาศ

(1) ตะไครหอม (2) แอลกอฮอลปรงสำเรจ (3) หวเชอนำหอมกลน ตะไคร (4) การบร (5) ขวดใสนำตะไครหอม และ (6) ไมงา

20 ขวด 16.90 บาท

3.สเปรยสมนไพรหอมไลยง

(1) ผวมะกรด 2 กโลกรม (2) ใบยคาลปตส 5 กโลกรม (3) ตะไครหอม 30 ตน

5 ขวด 33.12 บาท

4.สเปรยปองกนยง

(1) ตะไครหอม (2) มะกรด (3) แอลกอฮอล (4) การบร และ (5) ขวดสเปรย 10 มลลกรม

10 ขวด 18.90 บาท

5.สเปรยกนยงตะไครหอม

(1) ตะไครหอม (2) เปลอกมะกรด (3) แอลกอฮอล 96 % (4) การบร (5) หวเชอนำมนตะไครหอม และ (6) ขวดสเปรย 10 มล.

12 ขวด 16.66 บาท

POST

ER 1

038

ชอผลตภณฑ สวนประกอบ จำนวนทผลตได

ตนทนตอหนวย

6.ธปหอมไลยง

(1) แผงไข (2) นำมนตะไครหอม (3) สผสมอาหาร (4) แปงมน และ (5) นำสะอาด

20 ชน 2.41 บาท

7.เทยนหอมไลยง กลนตะไครหอม

(1) พาราฟน (2) ไสเทยน(3) กรด สเตยรก (4) พ.อ (5) นำตะไครหอม และ (6) ส

40 กอน 5.1 บาท

8.ถงหอมสมนไพร

(1) เปลอกสม (ปนหยาบ) (2) ตะไครหอม (ปนหยาบ) (3) มะกรด (ซอย) (4) ใบเตย (ซอย) (5) การบร (6) กระดาษสา (7) เชอก (8) อปกรณสำหรบตกแตง

12 อน 9.50 บาท

9.เทยมหอมเปลอกไขกนยง

(1) พาราฟน (2) ไสเทยน(3) เปลอกไขไก (4) สผสมอาหาร และ (5) นำตะไครหอม

10 อน 6.50 บาท

2) ผลตภณฑเกยวกบสมนไพรอนๆ ตารางท 2 ผลตภณฑสมนไพรอนๆ จำแนกตามสวนประกอบและตนทนผลตภณฑตอหนวย

ชอผลตภณฑ สวนประกอบ จำนวนทผลตได

ตนทนตอหนวย

1. สบดอกอญชน (1) ดอกอญชน (2) กลเซอรน (เบสสบ) (3) นำเปลา 10 กอน 16.80 บาท 2. สบสมนไพร (1) สมนไพรนางแยม (2) ขมน (3) อญชน (4) กลเซอรน

(เบสสบ) และ (5) นำเปลา 20 กอน 11.75 บาท

3. สบวานหางจระเข (1) เนอวานหางจระเข (2) นำมะนาวสด (3) กลเซอรน (เบสสบ) และ (4) นำหอม

15 กอน 11.06 บาท

4.แชมพสมนไพร

(1) มะกรด 25 เปอรเซนต (2) ดอกอญชน 25 เปอรเซนต (3) ขงสด 25 เปอรเซนต (4) เบคกงโซดา 5 เปอรเซนต และ (5) นำสะอาด 20 เปอรเซนต

6 ขวด 16 บาท

5.นำยาลางจานมะกรด

(1) มะกรด 10 ลก (2) หวเชอ N70 – 100 กรม (3) เกลอ 100 กรม และ (5) นำสะอาด 1 ลตร

5 กอน 20.70 บาท

6.ครมสมนไพรมะขาม (1) มะขามเปยก (2) นำผง (3) นมจด (4) ขมน (5) นำสะอาด และ (6) กระปก

10 กระปก 12.60 บาท

7.ชาหลากรส

(1) ชา (2) กระเจยบ(3) อญชน (4) ขง (5) ผาตาขายสขาว (6) เชอก (7) ถงใส และ (8) ของตกแตง

20 ซอง 8.90 บาท

จากการสงเสรมในการพฒนาตอยอดภมปญญาในการผลตผลตภณฑสมนไพร ไดผลตภณฑจำนวน 16 อยาง มตนทนผลตภณฑตอหนวยแตกตางกนและสามารถนำไปใชไดจรง และไดนำเสนอใหทกคนมสวนรวมในการทดลองใช สวนใหญมความคดเหนวา ผลตภณฑประเภทสเปรย ไดแก สเปรยสมนไพรหอมไลยง สเปรยปองกนยง และสเปรยกนยงตะไครหอม เปนผลตภณฑทนาสนใจสามารถนำไปพฒนาตอยอดเชงพาณชยไดมากทสด รองลงมา

POST

ER 1

039

เปนผลตภณฑนำยาลางจานมะกรด และผลตภณฑสมนไพรประเภทสบ ไดแก สบสมนไพรไลยง สบดอกอญชน สบสมนไพรนางแยม สบวานหางจระเข สวนผลตภณฑสมนไพรทไมคอยไดรบความนยมมการเลอกใชไดแก ธปหอมไลยง เนองจากมหมอกควนจากการเผาไหม (3) ขนสรปความรและการนำเสนอ

ในขนตอนนเปนการนำเสนอผลตภณฑนไดใหเยาวชนมความเขาใจในการนำความรความสามารถของตนเอง ทมาจากประสบการณและการคนควาหาความรเพมเตมจากการเขาถงเทคโนโลย จงใหนำเสนอในประเดน การพฒนาเยาวชนตองพฒนาทงความร ทกษะ มมมองและคานยม ทไดจากการอบรมเชงปฏบตจรง ดงน

(3.1) การพฒนาความร ทำใหเยาวชนไดความรและประสบการณใหม ไดลงมอปฏบตนำสมนไพรมาผลตดวยตนเองจากทไมเคยไดลองทำมากอน การเรยนรทดทสด คอ การเรยนรทกษะจากปญหาจรงทเกดขน (Problem Based Learning) ในชมชนดวยการนำสมนไพรทมจำนวนมาก นำมาพฒนาตอยอดใหเปนผลตภณฑสมนไพรทสามารถนำไปใชในชวตประจำวนและสามารถขยายผลเชงพาณชยตอไป

(3.2) การพฒนาทกษะ ทำใหเยาวชนม (1) ทกษะการคดอยางเปนระบบและมวจารณญาณ มการนำความรเดมของชมชนมาผสมผสานกบความรใหม มาสรางสรรคผลตภณฑสมนไพรดวยการพจารณาอยางรอบคอบ ใสใจในการผลต จนไดผลตภณฑสมนไพรทสามารถนำมาประยกตใชในชวตประจำวนได (2) ทกษะความคดสรางสรรค คนหาวธการ และทำการผลตผลตภณฑใหทนสมย และมความสนกในการคดคนผลตภณฑใหมๆ (3) ทกษะการคดวเคราะหวางแผนลวงหนา ในการผลตผลตภณฑสมนไพรแตละชนดตองมการทำงานเปนขนตอนกอนและหลง เพอใหไดผลตภณฑสมนไพรทมคณภาพ (4) ทกษะการสรางสมพนธภาพระหวางบคคลทกษะการอยรวมในสงคม การเขารวมกจกรรมตองทำงานเปนกลม ตองรบฟงขอเสนอแนะ ความชวยเหลอซงกนและกน ความรบผดชอบรวมกน ความมนำใจซงกนและกนและชวยกนแกปญหาในขอผดพลาดทเกดขนในการผลตรวมกนได และ (5) ทกษะการสอสารอยางมประสทธภาพ มการใชเทคโนโลยเขามาชวยในการดำเนนงาน เชน Line, Facebook ในการตดตอการทำงาน และแลกเปลยนความร เปนการสรางความสามคค ความคดสรางสรรคจากการปฏบตจรง คนหาขอมลเพอการเรยนรนวตกรรมทบรณาการทใชปญหาเปนฐานโดยใชสมนไพรในชมชนและภมปญญาทองถน

(3.3) การพฒนามมมองและคานยม ทำใหเยาวชนไดมความมงมนในการทำงานและการใชเวลาวางใหเกดประโยชน ความขยนหมนเพยรและ อดทนไปสการดำเนนงานใหสำเรจ รวมถงไดรถงสรรพคณและประโยชนของสมนไพรในชมชนทมอยเปนจำนวนมาก มความคดสรางสรรคนำปญหาวามสมนไพรจำนวนมากทำอยางไรใหเกดมลคาเพม มสวนรวมในปญหาและหาแนวทางรวมแกปญหาได จากการสมมนากลมเพอวางแผนการจดกจกรรมในครงตอไป การจดกจกรรม เยาวชนสวนใหญตองการใหมการจดทำกจกรรมนอกหองเรยนอยางตอเนอง

ขนท 4 ขนตดตามประเมนผลการดำเนนงาน คณะผวจยไดดำเนนตดตามผลโดยใชวธการจดเวทเสวนา สนทนากลมเพอ ปรกษาหารอ แลกเปลยนความคดเหนรวมกบเยาวชน นายกองคการบรหารสวนตำบล คร ผนำชมชนและผทเกยวของ พรอมสรปและการเขยนรายงานการประชม เพอรายงานความคบหนา รายงานผลการดำเนนงาน การปรกษาหารอ และการรบฟงขอคดเหน ขอเสนอแนะ

(1) เพอนำมาปรบใชในการทำงานตอไป ใหแกเยาวชน ดงน

POST

ER 1

040

1) กระบวนการเรยนรทไดปฏบตจรง ทำใหเยาวชนไดรบประโยชนจากการนำสมนไพรพนบานตอยอดภมปญญา ทำใหเกดความคดสรางสรรค ขยายขอบเขตความคดออกไปและอยากไปผลตผลตภณฑจากสมนไพรอนๆ ใหมากขน ไดนำประสบการณทกษะชวตมาปรบใชกบชวตไดอยางแทจรง

2) การฝกใหมความรวบยอดในการใชชวต ทำงานใหเปนระเบยบ ร จกเวลาของตวเอง มความรบผดชอบ เรยนรการทำงานรวมกนกบผอน มทกษะความพอดในการใชชวตมากขน และสามารถนำการสอสารในยคโซเชยลมเดยมาใชใหเกดประโยชนในการคนควาหาขอมลการผลตผลตภณฑสมนไพรมากขน

3) กจกรรมหรอโครงการการเรยนรนอกหองเรยนใหดำเนนการอยางตอเนอง เปนการฝกทกษะการคด แลกเปลยนเรยนรกบผอน ยอมรบฟงความคดเหนทแตกตาง รวมกนเสนอแนวทางแกไขปญหา ทำใหการทำงานเปนไปอยางราบรน

4) การเรยนรกระบวนการคด ทตองวางแผนตงแตเรมการทำงาน ลงมอปฏบต และการนำเสนอ เพอนำไปสเปาหมายไดอยางชดเจน ลดปญหาขอผดพลาดการจดทำกจกรรม ฝกใหมลกษณะนสยในการทำงานทด และสามารถแกไขขอผดพลาดทอาจเกดขนไดทนท

(2) การวางแผนการดำเนนงานตอไป ดงน 1) ควรเปดโอกาสใหเยาวชนมสวนรวมในการพฒนาผลตภณฑสมนไพรของชมชน เนองจากเยาวชน

เปนกลมเปาหมายแรกทตองมสขภาวะทด มความร ความเขาใจในเรองสมนไพรในชมชน การนำความรตางๆ มาปฏบตจรงพฒนาตอยอดเปนผลตภณฑทสามารถสรางมลคาเพมได เปนการวางรากฐานใหสามารถนำไปขยายผลในการผลต สรางแรงจงใจของชมชนใหหนมาสนบสนนการพฒนาตอยอดภมปญญามากขน

2) ควรส งเสร มการเร ยนรท กษะจากปญหาจรงท เก ดข น (Problem Based Learning) ดวยกระบวนการคดสรางสรรคในการผลตผลตภณฑสมนไพรทำใหเยาวชนเหนคณคาในตนเอง ปรบเปลยนกระบวนทศนและหลกคดทเหมาะสมในการเตรยมคนไทยสเยาวชนในยค 4.0 ทประกอบดวย ความพอเพยง มวนย มความรบผดชอบ และมจตสาธารณะ จะเปนพนฐานความคดและพลงขบเคลอนการพฒนาชมชน สงคมและประเทศ

3) ควรสงเสรมการใหความรแกเยาวชนในการเพมมลคาผลตภณฑเปน การสรางมลคา เปลยนกระบวนการคดทวา จากทำมากไดนอย ใหเปนทำนอยไดมาก ทนำนวตกรรมและเทคโนโลยเขามาประยกตใชในการผลตผลตภณฑสมนไพร

(3) การตดตามประเมนผลภายในคณะทำงานผ วจย เพ อปรกษาหารอ ทบทวนสรปบทเรยน และปรบเปลยนแนวทางการทำงานตอไป

6. อภปรายผลการวจย จากการศกษาสามารถนำมาอภปรายผลไดดงน (1) กระบวนการจดการเรยนรการพฒนาและประยกตใชสมนไพรใหเยาวชนไดมการใหความรความเขาใจ

เกยวกบสมนไพรทมอยตำบล ความรเกยวกบพชสมนไพร เพอรณรงคปลกจตสำนกการสรางภมคมกนทางสงคม การเหนคณคาของสมนไพร ตระหนกถงความจำเปนในการชวยกนอนรกษและเสรมสรางคานยมรกษทองถนเชงสรางสรรค สอดคลองกบนท เมองมา และคณะ (2551) พบวา กระบวนการฟนฟและสบทอดโดยใหเยาวชนมสวนรวมในการอนรกษแพทยพนบานและเปนกลไกใหคนในชมชนหนมาใชบรการแพทยพนบานในการรกษาโรคเบองตน

POST

ER 1

041

ควรใหเยาวชนไดมสวนรวมหรอเหนกจกรรมททาในครอบครว ปลกจตสานกและสรางความตระหนกใหเยาวชนมความรและสงเสรมปลกสมนไพรในบาน สอนเดกใหรคณคาสมนไพร และใหคาแนะนาการใชยาสมนไพร (2) การพฒนาตอยอดผลตภณฑสมนไพร จากสมนไพรทมจำนวนมากทำใหมผลตภณฑทนาสนใจสามารถนำไปพฒนาตอยอดเชงพาณชยไดมากทสด ไดแก ผลตภณฑประเภทสเปรย ไดแก สเปรยสมนไพรหอมไลยง สเปรยปองกนยง และสเปรยกนยงตะไครหอม รองลงมาเปนผลตภณฑนำยาลางจานมะกรด และผลตภณฑสมนไพรประเภทสบ ไดแก สบสมนไพรไลยง สบดอกอญชน สบสมนไพรนางแยม สบวานหางจระเข สอดคลองกบนงลกษณ จวจและคณะ (2560 ) พบวา ความสำคญในการพฒนาการแปรรปพชสมนไพรเพราะชมชนมพชสมนไพรหลายชนด จงพฒนาในการแปรรปพชสมนไพร จำนวน 2 กจกรรม ไดแก การทำสบสมนไพร และลกประคบสมนไพรแหง และไดรวมกนออกแบบพฒนาผลตภณฑ และบรรจภณฑ เพอใหเกดความนาสนใจ เกดมลคาเพมในตวผลตภณฑ รวมทงเปนการตอยอดภมปญญาทองถนอกดวย (3) การพฒนาตอยอดผลตผลตภณฑสมนไพรทำใหเยาวชนมความรความสามารถของตนเอง ทมาจากประสบการณและการคนควาหาความรเพมเตมจากการเขาถงเทคโนโลย เปนการพฒนาความรจากประสบการณใหม กอใหเกดการคดอยางเปนระบบและสรางสรรค ทกษะการสอสารอยางมประสทธภาพ และมมมองและคานยมความมงมนในการทำงานใหสำเรจและการใชเวลาวางใหเกดประโยชน สอดคลองกบชวลต โพธนคร (2560) ทวาการสรางเดกยคไทยแลนด 4.0 สรางเดกและเยาวชนไทยใหมความรความสามารถ และมทกษะในการประยกตใหเขาถงเทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ ซงถอวาเปนความสำเรจของการยกระดบคณภาพการศกษาของชาต การพฒนาเยาวชนตองพฒนาทงดานความร ทกษะ มมมองและคานยม

7. ขอเสนอแนะและการนำผลการวจยไปใชประโยชน ขอเสนอแนะและการนำผลการวจยไปใชประโยชนดงน (1) สถาบนการศกษาและสถาบนครอบครว ควรรวมมอกนในสรางทกษะชวตใหเหมาะสมกบเยาวชนใน

ยค 4.0 พฒนาและสงเสรมใหเยาวชนสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบผอนได มการความกลาแสดงออก มความเชอมนและสามารถนำไปสการสรางภมปญญาสรางสรรคของเยาวชนได

(2) สถาบนการศกษา สถาบนครอบครวและหนวยงานทเกยวของ ควรปลกฝงความรบผดชอบและอบรมบมเพาะใหเยาวชนมคณภาพ เขาใจสทธเสรภาพในการทำงานรวมกบผอน มพลงความชอบในระดบหลงใหลทชดเจน (Passion) ในการทำกจกรรมสรางทกษะจากปญหาจรงทเกดขน (PBL)

(3) ผนำชมชนและผทเกยวของควรสงเสรมใหเยาวชนเพมปรมาณพชสมนไพรโดยอาศยการทำกจกรรมในการปลกพชสมนไพร รวมถงการดแลรกษาใหคงอยสภาพเดม (4) ผนำชมชน สถาบนการศกษาและผทเกยวของ ควรจดอบรมและปลกพชสมนไพรอยางตอเนอง และอบรมเชงปฏบตการสอนการผลตผลตภณฑสมนไพร ทสามารถนำไปใชในชวตประจำวน และสามารถนำความรไปพฒนาเพอตอยอดใหเกดรายไดเสรม

ขอเสนอแนะการศกษาครงตอไป ควรจะตองมการศกษาเพมเตมในประเดนอนๆ ดงตอไปน (1) ศกษาการจดกจกรรมในรปแบบอน ๆ ทสามารถสรางการเรยนรในการพฒนาเยาวชนยคไทยแลนด

4.0 เพอใหเยาวชนสามารถนำความรไปใชในชวตประจำวนและใชในการประกอบอาชพได

POST

ER 1

042

(2) ศกษาถงการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ทนำไปสการพฒนาการเรยนรนวตกรรมทใชปญหาเปนฐาน ทรพยากรของชมชนในการอนรกษภมปญญาไทยและความภมใจในความเปนไทย

8. เอกสารอางอง จทศน พลอยด. (2543). รายงานการประชมผปฏบตงานดานศลปะและวฒนธรรมทองถน, โครงการทองถนศกษา

ภาควชาสงคมศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร. พษณโลก: พษณโลก ดเวลโลปเมนตแอนด ทราเวลกรป.

ชวลต โพธนคร. (2560). การศกษาไทยในยคไทยแลนด 4.0. การประชมใหญสามญประจำป 2559 และประชมวชาการเรอง “หองสมดดจทลกบการกาวสยค Thailand 4.0”. กรงเทพ.

ณฐวฒ ประเสรฐสรพงศ. (2559). โครงการเมองสมนไพร HERBAL CITY เชยงราย. สบคนเมอ 13 สงหาคม 2559. จาก : https://www.facebook.com/pg/dtam.moph/photos/?tab=album&album.

นงลกษณ จวจและคณะ. (2560). การพฒนาการแปรรปพชสมนไพรตามภมปญญาทองถน จากทรพยากรความหลากหลายทางชวภาพเพอพฒนาเศรษฐกจชมชน กรณศกษา :บานโพธพฒนา ตำบลคณฑ อำเภอเมอง จงหวดกำแพงเพชร. (รายงานการวจย). กำแพงเพชร : มหาวทยาลยราชภฏกำแพงเพชร.

นท เมองมา และคณะ. (2551). การอนรกษและฟนฟภมปญญาสมนไพรพนบานเพอการดแลสขภาพ ตำบลหวยแกว อำเภอภกามยาว จงหวดพะเยา. (รายงานการวจย). พะเยา : สภาวฒนธรรมจงหวดพะเยา.

ประเวศ วะส. (2533). “การสรางสรรคภมปญญาไทยเพอการพฒนา”. การสมมนาทางวชาการเรองภมปญญาชาวบาน. กรงเทพฯ : สำนกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต.

ปาจรย เรองคลาย. (2560). การนำภมปญญาไปใชในการดำรงชวตและกระบวนการพฒนาภมปญญาทองถน . ส บค นเม อ 10 กนยายน 2560 จาก www2.tsu.ac.th/.../050320141414แนวทางการส งเสร ม -สนบสนน%20.

ไพฑรย ทองสม. (2556). แนวทางการอนรกษ สบสาน และเผยแพรภมปญญาชมชน. สบคนเมอ 10 กนยายน 2560 จาก www2.tsu.ac.th/clw/.../050320142222แนวทางการอน_ร_กษ_ส_บสานภ_ม_ป_ญญา.pptx.

ไพฑรย สนลารตน. (2559). การศกษาไทย 4.0 เปนยงกวาการศกษา. กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วจารณ พานช. (2555). วถสรางการเรยนรเพอศษย ในศตวรรษท 21. กรงเทพฯ : มลนธสดศร-สฤษดวงศ. วรณธ ธรรมนารถสกล. (2542). ทนทางสงคมในองคความคดในเร อง ความเขมแขงของชมชน. กรงเทพฯ:

โครงการพฒนาดชนความเขมแขงของชมชน มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ศภรตน ศรวานนท. (2560). การแพทยแผนไทย ยคประเทศไทย 4.0. สบคนเม อ 2 กนยายน 2560. จาก

http://www.siamedunews.com/articles/42326565 อรทย กกผล. (2561). การบรหารจดการและการจดทำแผนการมสวนรวมของประชาชน. สบคนเมอ 16 สงหาคม

2561 จาก http://www.kpi.ac.th/media_kpiacth/pdf/M10_486.pdf