proses gelinciran

8/18/2019 Proses Gelinciran

1/14

Proses Gelinciran

Proses gelinciran merupakan retakan, rekahan, ataupun pecahan di kerak bumi ekoran kesan

penegangan dan himpitan yang tidak seimbang di kedua-dua belah garisan gelinciran.

Bahagian-bahagian terpisah terbentuk apabila berlakunya penegangan di kerak bumi. Lembah

gelinciran terbentuk jika ada strata permukaan yang menunjukkan sifat sendeng ke atas,

retakan pada kerak bumi boleh mengakibatkan bahagian di sisi. Sebaliknya jika terdapat

bahagian tengah di antara dua garisan kelemahan, bahagian tersebut akan tenggelam atau

tergelincir turun.

Rajah : Bentuk muka bumi akibat gelinciran

elinciran boleh dikategorikan kepada beberapa jenis mengikut perbe!aan kejadian setiap

gelinciran. "ategori gelinciran tersebut ialah :

a# elinciran rabak

elinciran jenis ini terjadi akibat ketegangan atau mampatan yang melibatkan

pergerakan melintang, tanpa ada atau sedikit sahaja perubahan menegak. elinciran

rabak boleh dilihat selepas kejadian gempa bumi kuat seperti jalan raya terputus

secara tiba-tiba kerana pergerakannya berlaku secara mendatar ke kiri atau kanan mengikut


2/14

garis retakan gelinciran dari beberapa meter hinggalah ke beberapa ribu panjang.

$ontoh gelinciran rabak yang terkenal ialah elinciran San %ndreas di $alifornia.

Rajah : Pergerakan blok sepanjang gelinciran di San %ndreas, $alifornia rajah menunjukkan

Plat Pasifik Barat


3/14

Rajah : &arna kelabu menunjukkan !on garisan kelemahan pada kerak bumi. Pergerakan

tektonik plat bumi menyebabkan kedua-dua bahagian gelicinciran menentangi antara satu

sama lain seperti yang di'akili oleh arah anak panah sementara 'arna kuning menunjukkan

permukaan bumi. (http:))'eb.physics.ucsb.edu)*comple+)research)earthuakes.html pada

ebruari /01#.

b# elinciran biasa

elinciran jenis ini biasa terjadi akibat kuasa tegangan di kerak bumi. 2elalui pergerakan

menegak, bongkah batu batan pada bahagian satah gelinciran bergerak ke atas berbanding

dengan bahagian lain. Pembentukan gelinciran biasa melibatkan pemanjangan di bahagian

dasar. elinciran biasa mempunyai satah gelinciran curam yang dikenali sebagai cerun

gelinciran. "etinggian cerun ini mencecah sehingga beberapa ribu meter. "ebanyakan

gelinciran biasa mempunyai dua hujung gelinciran yang terpisah serta saling menutup antara

satu dengan yang lain. %pabila berlaku perubahan, akan terbentuk sebuah cerun belakang

yang dipanggil 3gelinciran splinter4 di antara hujung yang saling menutup itu.

http://web.physics.ucsb.edu/~complex/research/earthquakes.html%20pada%201%20Februari%202014http://web.physics.ucsb.edu/~complex/research/earthquakes.html%20pada%201%20Februari%202014http://web.physics.ucsb.edu/~complex/research/earthquakes.html%20pada%201%20Februari%202014http://web.physics.ucsb.edu/~complex/research/earthquakes.html%20pada%201%20Februari%202014


4/14

Rajah : %kibat daya tegangan, kerak bumi menjadi retak di mana satu bahagian kerak bumi

akan tergelincir ke ba'ah

(http:))geomaps.'r.usgs.go5)parks)deform)gnormal.html#

c# elinciran Songsang

elinciran jenis ini berlaku disebabkan oleh daya mampatan dan tegangan yang bertindak

terhadap blok batuan dari arah yang bertentangan. Bahagian kerak bumi menjadi retak dengan

satu bahagian kerak bumi akan tertolak atau terangkat ke atas menjadi lebih tinggi daripada

bahagian kerak buni yang lain. satah retakan biasanya condong dan kurang daripada 16

darjah.

Rajah : elinciran Songsang

http://geomaps.wr.usgs.gov/parks/deform/gnormal.htmlhttp://geomaps.wr.usgs.gov/parks/deform/gnormal.html


5/14

Pembentukan pelbagai bentuk muka bumi akibat gelinciran

Proses gelinciran akan menghasilkan pelbagai bentuk muka bumi tanah tinggi dan lembah.

Bentuk muka bumi yang dimaksudkan adalah seperti yang diterangkan dalam jadual berikut :

Bentuk

2uka Bumi

Penerangan

a $erun

gelinciran

dan cerun

garisan

gelinciran

i. $erun gelinciran adalah lereng curam yang terbentuk oleh perubahan

menegak dari batu-batan di sepanjang darisan gelinciran

ii. 7alam gelinciran biasa, cerun gelinciran biasa, cerun gelinciran

terbentuk oleh permukaan paling atas yang terdedah di kaki dinding.

iii. 7alam gelinciran songsang, cerun terbentuk oleh dinding tergantung

yang cenderung untuk bergantung.

i5. Proses gondolan yang berlaku menjadikan permukaan cerun gelinciran

terkelar-kelar seperti yang terdapat di tebing batu kapur di pinggir laut

7orset, 8ngland.

5. 7i sesetengah ka'asan terdapat proses gondolan yang berbe!a pada

kedua-dua bahagian garisan gelinciran di mana batu syl yang lembut

terletak di ba'ah batu pasir yang keras.

b Lurah

elinciran

i. 2erujuk kepada bahagian lurah atau kerak bumi yang tergelincir ke

ba'ah.

ii. 7aya tegangan menyebabkan berlakunya retakan dan rekahan pada

kerak bumi.

iii. Satu bahagian kerak bumi dan sebahagian lagi akan tergelincir ke

ba'ah lalu membentuk graben.

iii. $ontoh graben ialah Lurah elinciran %frika 9imur dan ordan yang

terbentuk apabila Plat %rab dan Plat %frika bergerak meninggalkan antara

satu sama lain. Lurah gelinciran ini adalah yang terbesar di dunia.


6/14

i5. 9erdapat juga tebing lurah gelinciran yang mempunyai siri tangga yang

berlainan aras seperti lurah gelinciran Rhine yang mempunyai kelebaran

;0-16 km. Siri tangga terbentuk apabila kepingan batu-batan yang terdapat

di antara lurah-lurah gelinciran berubah pada aras yang berlainan.

c unung

Bongkah

i. 7ataran tinggi yang terbentuk di antara dua garisan gelinciran yang

hampir selari.

ii. Bongkah timbul dengan berada lebih tinggi berbanding ka'asan

sekitarnya hasil kuasa himpitan yang bertindak ke atasnya.

iii. bahagian cerunnya berkeadaan curam atau hampir menegak dengan

kemuncaknya yang rata.

i5. Setelah mengalami proses gondolan bahagian cerunnya beransur-ansur

menjadi landai dan keadaaan ini bergantung kepada pengaruh batu-batan

Rajah : Pembentukan unung Bongkah


7/14

(Barbara 9aylor.


8/14

Rajah : "edudukan satah paksi dan paksi lipatan

Rajah di atas adalah beberapa bahagian utama bagi sesuatu lipatan Billings dalam amaluddin

2d. ahi (


9/14

Rajah : Bahagian-bahagian lipatan

Jenis-jenis Lipatan

9erdapat banyak jenis lipatan berdasarkan keadaan satah paksi dan lengan. Lipatan yang

cembung dipanggil antiklin ataupun lintap mungkum. %ntiklin yang mudah akan mempunyai

lengan yang condong ke arah yang bertentangan (Rajah /.6 %#. Sesetengah antiklin

mempunyai lengan yang condong ke arah yang serupa atau mendatar (Rajah /.1B#. 9erdapat

juga antiklin yang berbentuk secara mendatar atau terlipat ( Rajah /.67#. %ntiklin juga

disifatkan sebagai lipatan yang mempunyai batuan lama di bahagian tengah seseyuatu

lengkungan sekiranya sejarah strukturnya merupakan sesuatu yang kompleks.


10/14

Rajah : contok bentuk muka bumi antiklin atau lintap mungkum

(Sumber : Laman 'eb ?e' Mexico Bureau of Geology and Minerals# http:))geoinfo.nmt.edu)

Rajah /.6 : enis-jenis antiklin

Sniklin ataupun lintap lendut pula merupakan lipatan yang cekung ke atas. 7alam

sesuatu sinklin yang mudah, kedua-dua lengan condong menghala ke arah satu sama lain

( Rajah. /.@B#. 9erdapat juga sinklin yang terbentuk secara mendatar (Rajah /.@$#,

http://geoinfo.nmt.edu/http://geoinfo.nmt.edu/


11/14

sementara yang lain pula terlipat secara kompleks. (Rajah /.@7#. Secara umumnya, sinklin

merupakan lipatan yang mempunyai batuan muda menghadapi bahagian tengah sesuatu

lengkungan.

Rajah : $ontoh bentuk muka bumi antiklin

( Sumber : Laman 'eb eology on %bout.com#

http:))geology.about.com)

Rajah /.A : enis-jenis lipatan

Sekiranya lipatan mempunyai satah paksi yang berbentuk menegak iaitu dua

lengannya mempunyai sudut condongan yang sama, ia akan dipanggil lipatan sama ukur

http://geology.about.com/http://geology.about.com/


12/14

(Rajah /.A%#. 2anakala lipatan yang mempunyai satah paksinya yang condong dan dua

lengannya condong ke arah yang bertenangan pada sudut yang berlainan, ia dikenali sebagai

lipatan tak sama ukur. Selain itu, terdapat juga lipatan terbalik, lipatan songsang dan lipatan

tindih seperti yang terdapat dalam Rajah /.A.

2enurut 9hornbury dalam amaluddin 2d. ahi (


13/14

berpunca daripada pergerakan plat tetonik sepanjang garis rekahan, dan lantunan

glasiar."erak bumi membengkok dan berlipat. "etika proses ini berlaku, batu-batan yang

keras akan pecah kepada blok sepanjang !on lemah. %pabila dua bahagian batu berselisih

secara melintang atau menegak, pergerakan ini dikenali sebagai faulting . Faulting boleh

berlaku pada skala yang kecil atau berskala besar. Faulting pada skala kecil biasanya berlaku

jauh di ba'ah tanah dan tidak kelihatan ketara pada permukaan bumi.

Lantunan Iisostatic pula merujuk kepada tanah yang terbenam ditindih lapisan air batu

yang tebal dan berat, melantun naik semula disebabkan lapisan air batu yang terkumpul di

bahagian atas telah cair atau beralih. Pergerakan lantunan CisostaticD akan terus berlaku,

menyebabkan gempa bumi sehinggalah selagi tekanan sekata tercapai pada kerak bumi.

Rajah : Jenis-jenis sesar

Pergerakan bumi yang dikenali sesar menyebabkan berlakunya kebanyakan gempa bumi.

7alam sesar gelincir (strike slip#, kanan blok gelongsor antara satu


14/14

sama lain.7alam sesar biasa( normal#, kiri dua blok tanah terpisah dan satu lagi jatuh.7alam

sesar terbalik (thrust# , tengah dua blok bertembung dan satu blok tertolak ke ba'ahnya.

Pembentukan Gunung Berapi

7i dalam kerak bumi terkandung batuan igneus yang dibentuk daripada magma iaitu

percampuran bahan kimia galian silika pada suhu yang tinggi. 2agma biasanya mengandungi

bahan-bahan dalam bentuk pepejal, cecair dan gas. Sebahagian besar daripada magma

didapati dalam bentuk cecair panas. 2agma yang terdapat di permukaan bumi dirujuk sebagai

la5a dan hanya sebahagian kecil sahaja magma tersebut dapat keluar ke permukaan bumi

melalui retakan dan rekahan pada kerak bumi dan seterusnya membentuk batuan jalar luar.

Batuan jalar dalam pula merujuk kepada magma yang membeku di ba'ah permukaan. Bentuk

sesuatu gunung berapi bergantung kepada kelikatan la5a dan darjah kandungan gas yang

terdapat dalam magma yang bakal mengalir keluar.

unung berapi perisai basalt dihasilkan oleh pengaliran keluar la5a basalt yang cair

dengan banyaknya dan berterusan daripada satu siri rekahan.

proses gelinciran

Documents