przewodnik pracy w ft8 - sp9kaj.com · przewodnik ten ma na celu pomóc i w uzyskaniu najlepszych...
TRANSCRIPT
Przewodnik pracy w FT8
Pracuj ze Światem na KF używając nowej emisji cyfrowej
Opracowane przez Gary Hinson ZL2IFB Version 1.9 Febuary 2018
Tłumaczenie na język polski: Ryszard Gała ’Dick’ SP9GR – Luty 2018
Przypis od tłumacza: O oryginale angielskim:
Pomimo, że artykuł dotyczy konkretnych i trudnych rzeczy o FT8 - zapewne nowych dla wielu czytających - napisany jest
przez Garego Hinson ZL2IFB - bardzo przystępnym i żywym językiem. Autor podaje wiele znaczących informacji dotyczących
tej młodej emisji cyfrowej w sposób szczegółowy, przejrzysty, zrozumiały dla przeciętnego czytelnika a przy tym bardzo
luźnym językiem nie stroniąc od żartów i własnych przemyśleń w tym temacie. Tłumacząc niektóre fragmenty sam szczerze
się ubawiłem (HI).
Jak sam autor zaznaczył dokument jest stale poprawiany i uzupełniany – to tłumaczenie dotyczy wersji 1.9 pobranej 05
lutego 2018r. W chwili publikacji tego tłumaczenia mogą się ukazać kolejne wersje oryginału dostępne na
http://www.g4ifb.com/FT8_Hinson_tips_for_HF_DXers.pdf
Teraz i coś ode mnie:
1) Podobnie jak autor oryginału muszę zastrzec, że jako tłumacz niniejszego dokumentu nie ponoszę żadnej
odpowiedzialności za skutki wykorzystania informacji zawartych w tłumaczonym tekście. Czytający ten dokument ma
pełną swobodę w jego interpretacji a wykorzystujący treści zawarte w nim czyni to na własne ryzyko i własną
odpowiedzialność („open licence BSD”).
2) Nie jestem profesjonalnym tłumaczem języka angielskiego. Doświadczenie na tym polu zdobywałem w swojej
wieloletniej inżynierskiej karierze automatyka i informatyka podczas korzystania z jedynej dostępnej angielskiej literatury
technicznej oraz niemal 50-cio letniego stażu radioamatora krótkofalowca.
3) Nie jestem ekspertem od FT8 ani nie mam własnego doświadczenia w FT8 i co gorsza nie mogę udzielić żadnego wsparcia
w tym temacie, gdyż sam na ten moment jej nie używam.
4) Tłumaczenie z j. angielskiego poniższego tekstu przeprowadzone zostało metodą 'odręczną' - nie maszynową - stąd też
można zauważyć charakterystyczne i subiektywne podejście w takim przypadku do tekstu.
Dla zachowania zgodności z oryginałem tłumaczony tekst nie był uzupełniany moimi komentarzami ani też wstawkami od
tłumacza. Pomimo chęci oddania w jak największym stopniu pierwotnego sensu oryginału zapewne nie udało mi się tego w
100% dokonać - ale się przynajmniej starałem
5) Przepraszam wszystkich ‘ekspertów’ języka polskiego za wszystkie błędy stylistyczne (dobór słów i niekiedy przestawny
szyk zdania - angielski) i ewentualne błędy ortograficzne, interpunkcji oraz 'literówki', justowania, odsyłacze itp. Proszę
o szczyptę wyrozumiałości i pobłażliwości dla 'old man-a' (i taryfę ulgową dla emeryta!). Poza tym, zawsze można sięgnąć
do oryginału angielskiego!
6) Z wielką życzliwością zawsze przyjmę wszelkie rzeczowe uwagi i konstruktywną krytykę w tematyce wykonanej przeze
mnie roboty translatora dla poprawienia, jakości tekstu - kierowane na mój adres e-mail.
7) Tłumaczony tekst nie jest ograniczony jakimikolwiek prawami tłumaczącego. Proszę jedynie przy kopiowaniu i jego
swobodnym wykorzystaniu we własnych opracowaniach oraz cytując fragmenty tekstu honorować prawa intelektualne
autora oryginału - podając oryginalne źródło.
Mam nadzieję, że niniejszy tekst w języku polskim umożliwi zapoznanie się z tą ciekawą emisją wielu polskim amatorom
emisji cyfrowych - zwłaszcza tym wszystkim, którzy stawiają pierwsze kroki na tym polu.
Życzę ciekawej lektury i oczywiście udanych startów na FT8
Vy73 Ryszard, SP9GR
PS. Nie mogę obiecywać ani tym bardziej zagwarantować ciągłej aktualizacji tego dokumentu. Mam nadzieję, że znajdzie się
w SP jakiś zespół lub zapalony amator emisji cyfrowych, który pociągnie dalej ten temat.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 1
Przewodnik pracy w FT8
Opracowany przez Gary Hinson ZL2iFB Wersja 1.9 Luty 2018
(tłumaczenie na język polski – Ryszard Gala SP9GR – Styczeń 2018)
Od odpalenia jej w połowie 2017 roku,
nowa
emisja cyfrowa wystartowała jak rakieta. Około połowy dzisiejszych QSO KF jest na FT8
Dane dzięki Club Log
Tnx Michael G7VJR
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 2
Przypis od tłumacza: ......................................................................................................................... 0
1 Wprowadzenie .......................................................................................................................... 3
2 Zaczynamy tutaj ........................................................................................................................ 4
3 Ważne: precyzyjne ustawienie czasu .......................................................................................... 5
4 Ważne: poziomy nadawania ...................................................................................................... 7
5 Ważne: poziomy odbioru ......................................................................................................... 10
6 Inne ustawienia WJST-X ........................................................................................................... 14
7 Jak odpowiadać na CQ ............................................................................................................. 15
8 Jak wołać CQ ........................................................................................................................... 17
9 Ogólne/różne wskazówki pracy w FT8 ...................................................................................... 19
10 Znaki specjalne ........................................................................................................................ 34
11 Ekspedycje DX-owe z FT8 ......................................................................................................... 37
12 Usterki, błędy i sugestie usprawnień ........................................................................................ 39
13 Zamykanie i potwierdzenia ...................................................................................................... 40
Dodatek A: o FT8 ............................................................................................................................ 42
Dodatek B: FT8 – podniesienie przykrywki ...................................................................................... 43
Dodatek C: FT8 logowanie i wyszukiwanie ...................................................................................... 44
Dodatek D: Za i przeciw w FT8 ........................................................................................................ 46
Dodatek E: Przypadki użycia FT8 simpleks kontra split .................................................................... 47
Najnowsze zmiany w tym dokumencie
Wersja Data Zmiany
1.9 3 Lut 2018 Więcej korekt. Dodano zastrzeżenia prawne. Nowe porady dotyczące
oszczędzania energii USB. Zauważono skaczącą kulkę. Więcej informacji o używaniu DSP NR.
1.8 23 Sty 2018
Kolejna wskazówka dla pracy ze stacjami o złożonych znakach. Różne
wskazówki i ulepszenia w całym ciągu (tnx Martin G0HDB and Olaf DK2LO).
Zamiany pomiędzy sekcjami 7 i 8 dla bardziej logicznej kolejności.
1.7 21 Sty 2018
Dodanie tytułowego obrazka dla wsparcia niewidomych cyfrowych amatorów
emisji cyfrowych (digimoders) i znaczników. Objaśnione wywołania
kierunkowe CQ, popychaczy 60Hz Tx i wywołania-QSY CQ. Dalsze informacje
o znakach specjalnych. Więcej wskazówek, jeżeli brak dekodowań. Dodano
ten niezwykły wykres Club Log na frontowej okładce.
1.6 20 Sty 2018 Poprawiona i rozszerzona sekcja dla znaków specjalnych. Dodano na końcu
zbiór autentycznych przykładów QSO w przypadku użycia FT8 na 20m.
1.5 19 Sty 2018 Dodano Udaję, że mam to (możliwe, że usterka?). Sugerowane ukrycie
kontrolek i linii menu już ustawionych. Dodano przypadki użycia Dodatek E.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 3
1.4 18 Jan
2018
Różne poprawki i objaśnienia całości (tnx Joe K1JT). Uproszczenie ustawiania
karty dźwiękowej (tnx Shawn KU0D). Zaktualizowana sekcja ekspedycji DX-
owych.
Ważne oświadczenie o zrzeczeniu się odpowiedzialności
Wszyscy jesteśmy indywidualnie odpowiedzialni za przestrzeganie naszych licencji plus obowiązujących przepisów ustawowych i wykonawczych, które mogą na przykład określać dopuszczalna moc, modulacje i pasma/częstotliwości (np. na 60m), lub nakładać obowiązki przy pracy zdalnej, identyfikacji w eterze i logowania. Z tego powodu, że WSJT-X pozwala nam coś zrobić, co nie koniecznie oznacza, że jest to legalne i właściwe tam, gdzie jesteśmy. Nikt z zespołu WSJT-X, ani autor tego podręcznika nie jest odpowiedzialny za twoje postępowanie.
1 Wprowadzenie 1.1 W ciągu ostatnich kilku miesięcy systematycznego
opracowywania następujących „wskazówek Hinson-a” w
trakcie, których zrobiłem ponad 2,000 QSO FT8 na pasmach
HF uczyłem się jak obsługiwać oprogramowanie.
Niektóre wskazówki były inspirowane sugestiami od innych
użytkowników FT8 i przez twórców WSJT-X. Wiele
kierowanych na FAQ (Często Zadawane Pytania) na WSJT-X
reflector , które zalecam dołączyć.
Chcę powiedzieć, że są to właśnie rady, pragmatyczne
sugestie mające na celu uczynienie FT8 łatwiejszym i
bardziej skutecznym w użyciu na pasmach HF.
Nie są one zasadami ani przepisami prawa! Emisje cyfrowe,
protokoły i programy są aktywnie rozwijane, podczas
roboczych konwencji lub zwyczajnie w eterze.
Niektóre z tych wskazówek (takie
jak praca ze splitem, zakończenie i
używanie małej mocy) są
kontrowersyjne i nie są
powszechnie przyjęte przez
użytkowników FT8 – i dobrze. W
pewnym stopnia, jesteśmy w tym
lepsi dla siebie, gdy podążamy do
przodu to wszystko jest dla mnie
częścią zabawy. Wskazówki te
pracują dla mnie. Twoja sytuacja i
preferencje mogą się różnić.
Proszę bardzo próbować różnych
sposobów… i dać mi znać, jeżeli
działają one lepiej. 😊
Jestem głównie
użytkownikiem obsługującym
Microsoft Windows. WSJT-X
jest imponującym przykładem
wieloplatformowego
kodowania, które pracuje na
Linux, MacOS, Windows (XP
wyżej) i innych platformach,
jedynie z drobnymi różnicami,
… ale ponieważ uruchamiam
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 4
Inne rozwiązania mogą być jeszcze lepsze niż te, które sugeruję
tutaj.
1.2 W szczególności muszę podkreślić, że jestem zapalonym KF
DXerem z zerowym doświadczeniem w rozproszeniu
meteorytów, odbiciach od Księżyca, odbiciach od chmur
deszczowych, szczytowych pasmach i bardzo niskich
częstotliwościach, 6m i powyżej itp. (meteor scatter, EME, rain
scatter, topband and VLF, 6m and up itp.) . Używałem FT8
tylko na 80 do 10 metrów. Mam nadzieję, że większość z tych
porad jest przydatna w innych kontekstach (DX-owanie na szczytowych pasmach), ale gdzie indziej
mogą oczywiście być właściwe i konieczne inne techniki. W takim przypadku namawiam do
kontaktu ze mną (contact me). Być może razem będziemy mogli dodać kolejnych wstawek do
innych aplikacji FT8?
Użyj instrukcji instalacji oprogramowania FT8 i pomocy (help) dla ustawień oprogramowania w twoim komputerze i stacji. Przewodnik ten ma na celu pomóc Ci w uzyskaniu najlepszych wyjść FT8 z perspektywy operacyjnej, nie dla ustawienia twojego systemu od samych podstaw – przykro mi, ale jest zbyt wiele sytuacji a moja wiedza jest ograniczona do wykonania wstępnej instalacji i konfiguracji oprogramowania.
2 Zaczynamy tutaj 2.1 Użyj ostatniego dostępnego wydania oprogramowania FT8. Masz
parę wyborów, możesz wystartować z WSJT-X napisanym przez
zespół, który wymyślił emisję (możesz powiedzieć, że oryginał jest
najlepszy!).
W najlepszej tradycji amatorskiego radio, WSJT-X jest
oprogramowaniem otwartym (wraz ze kodem źródłowym), dlatego
też inni rozwijają warianty oprogramowania, zmieniają interfejs
użytkownika, niekiedy wtrącając coś pod przykryciem do
dekodowania i kodowania. Aktualizacje oprogramowania są częste
z bardziej aktywnie rozwijanymi wariantami, wykrywane i usuwane
są błędy i wady a nowe funkcje są udostępniane do alfa lub beta
testowania.
go tylko na Windows 8.1,
proszę nie bombardować
mnie zgniłymi pomidorami,
jeżeli wskazówki nie dotyczą
twojego systemu.
Jeśli czujesz się
niekomfortowo używając
obarczonego błędami,
niejednokrotnie poważnie
uszkodzonego
oprogramowania często
aktualizowanego, (z
których niektóre
pogarszają sprawę!),
zostań przy WSJT-X v1.8.0
przynajmniej na razie: nie
jest idealne, … ale jest
użyteczne i stabilne.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 5
2.2 W uruchomionym WSJT-X, naciśnij F1 i czytaj plik pomocy/podręcznik. Jest on całkiem dobrze napisany, jeśli mogę tak powiedzieć o samym sobie1.
Przekonasz się na przykład, że skomplikowane kombinacje klawiszy shift/alt/control i klikanie są ·zręcznie wyjaśnione na ekranie przez naciśnięcie F5 dla wyświetlenia specjalnych poleceń myszki “Display special mouse commands”2. Zdecydowanie najbardziej użyteczną kombinacją jest shift-click na ekranie wodospadu dla umieszczenia tam sygnału twojego Tx (myśl o tym jak o przesuń mój Tx - ‘shift my Tx’). Jeżeli nikt więcej nie włoży kija do tych zasad Hinson-a, przynajmniej zapamiętaj shift-click. Chociaż jeszcze nie wskazano tego na pomocy rozwijanej, możemy również kliknąć prawym klawiszem myszki na wykresie wodospadowym i wówczas kliknąć jedyną opcję by ustawić obie częstotliwości Rx i Tx dokładnie w tym samym miejscu3.
2.3 Od czasu do czasu sprawdzaj czy są aktualizacje oprogramowania FT8 software, tak jak powinieneś
robić to dla całego innego oprogramowania w twoim systemie. Większość aplikacji, systemów
operacyjnych, sterowników jest aktualizowanych i uzupełnianych, rozwiązując usterki i błędy lub
dodając nowe możliwości. WSJT-X nie automatyzuje tego dla nas, ale nie jest trudno sprawdzić na
stronie internetowej. Nowe wydania są zapowiadane na WSJT-X reflector a wiadomości szybko się
rozchodzą poprzez inne fora radioamatorów, plus oczywiście w eterze.
3 Ważne: precyzyjne ustawienie czasu 3.1 Sprawdź zegar w twoim komputerze. Precyzyjne
ustawienie czasu jest bardzo istotne dla FT8:, jeżeli zegar twojego komputera jest źle ustawiony więcej niż o kilka sekund, zapewne doświadczysz wielu problemów np. niewielu odpowiedzi na twoje CQ lub pozornie będziesz ignorowany, kiedy będziesz wołał innych.
Jeżeli twój komputer jest podłączony do Internetu, łatwo
jest sprawdzić zegar przez Przeglądanie strony internetowej
Time.is . Jeżeli twój zegar jest prawidłowo ustawiony
powinieneś zobaczyć coś takiego jak to:
1 Wciągu dnia jestem autorem technicznym i z wykształcenia zreformowanym audytorem IT. Jest to wysoka pochwała
w moich ustach! 2 Polecenia specjalne myszki 3 Nie mogę pojąć, dlaczego nie możemy po prostu kliknąć lewym przyciskiem myszy by przesunąć Rx a prawym klawisz by
przesunąć Tx w WSJT-X. Wydaje się to bardziej intuicyjne. JTDX używa takiego schematu – wypróbuj go i powiedz, co o tym
sądzisz.
Jeśli zobaczysz mnóstwo sygnałów FT8
na wykresie wodospadowym, ale mało
dekodowań lub wyraźne tendencje w
wartościach (różnicy czasu) dT na
dekodowaniu (np. głównie wartości
ujemne), jest to wyraźna wskazówka,
że zegar twojego komputera może
wymagać zresetowania.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 6
3.2 Ręczne resetowanie zegara komputera szybko staje się irytujące, uwierz mi. Są lepsze drogi. Na początek, otwórz pokrywę i sprawdź/wymień baterię zegara czasu rzeczywistego.
3.3 Zakładając, że masz dostęp do Internetu, darmowe
oprogramowanie Meinberg NTP utrzymuje milisekundową
dokładność początkowo poprzez synchronizację czasu twojego
PC-ta do zegara atomowego w Internecie używając protokołu
NTP (Network Time Protocol), przeznaczonego do tego celu i
następnie mikro-korekty prędkości zegara (zamiast po prostu
okresowego nastawiania go, które jest bardziej powszechne, ale
jest prymitywnym rozwiązaniem). Zainstaluj, skonfiguruj,
sprawdź, zapomnij: to takie proste z Meinberg FTP.
Jeżeli Meinberg wykracza poza twoje możliwości, są prostsze
programy takie jak BktTimeSynch by IZ2BKT, Dimension 4 lub
TimeSynchTool.
Synchronizator czasu Internetowego zegara komputera wbudowany do Windows jest prymitywną
opcją przewidziany do tego, że dostajesz aktualizację częściej, niż co tydzień, co oznacza wtrącanie
się do rejestru. Używając regedit, odnajdź
HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Services\W32Time\TimeProviders\NtpClient i
zredukuj w SpecialPollInterval z 604800 (dziesiętnie) do czegoś bardziej sensownego.
Podpowiedź: SpecialPollInterval jest liczbą sekund pomiędzy korekcjami czasu. 86400 oznacza aktualizację codzienną, 3600 oznacza, co godzinę.
Jeżeli jesteś poza siecią -offline
(być może balansujesz na
krawędzi górskiego szczytu
ekspedycji SOTA), przydałby ci
się odbiornik GPS lub standard
czasu radiowego taki jak WWV,
aby sprawdzić i wyregulować
zegar komputera. Choćby dość
dokładny zegarek kwarcowy
wystarczy pod warunkiem, że
był niedawno sprawdzany z
wiarygodnym wzorcem czasu
zanim wyruszyłeś.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 7
4 Ważne: poziomy nadawania 4.1 Pomimo, że FT8 jest emisją FSK o stałym poziomie nośnej (w
przeciwieństwie do PSK, CW i SSB), jest bardzo ważne
unikanie przesterowania, które zakłóca i poszerza twój
sygnał i generuje fałszywe sygnały. Ustawiaj poziom
nadawania tak by w całym łańcuchu od generowania m.cz
aż do nadawania w.cz praca była liniowa.
4.2 Jeżeli otrzymasz bardzo złe poziomy twojego nadawania
(takie jak stacja FT8 oznaczona poniżej etykietą 0 w
kolorze różowym), możesz nieświadomie generować
‘upiorne kody kreskowe’ (1-5): są to harmoniczne audio
spowodowane przez generowanie zbyt dużego poziomu sygnału wyjściowego audio z karty
dźwiękowej PC, który przesterowuje obwód wejściowy audio w radiu: [Dzięki za wskazówkę, Bill
G4WJS].
4.3 Ustawianie poziomów twojego nadawania jest trochę bardziej skomplikowane niż się wydaje: prosta
regulacja wysterowania mocy wyjściowej stacji jest niewystarczająca, jako, że również sygnały QRP
mogą być zepsute, jeżeli na wcześniejszych etapach obwody audio jest przesterowane.
Zadbaj o regulację poziomu audio na wyjściu z karty dźwiękowej PC:
• Dla radia Elecraft K3, ustaw wyjście karty dźwiękowej PC (używając suwaka poziomu słuchawek
karty dźwiękowej i/lub suwaka “Pwr” na głównym oknie WSJT-X) i poziom wejściowy linii K3
(nieco mętnie określona, używając sterowania “MIC” na panelu czołowym), aby wskazywało 4 lub
5 plamek na mierniku ALC. Piąta plamka wskazuje start zadziałania ALC.
• Dla stacji używających ALC do sterowania mocy wyjściowej (np.
Icom-y), wysokie wskazanie ALC jest normalne dla poziomów
QRP, więc nie jest to zbyt duża pomoc w ustawianiu wejścia
audio. Sprawdź w podręczniku radia, aby ustalić jak ustawić
poziom wysterowania audio.
Sprawdź twój transceiver, system
dźwiękowy i oprogramowanie w
eterze na cichej częstotliwości z
kompetentnym radioamatorem
podającym ci rzetelną ocenę lub
podczas monitorowania własnej
transmisji na Web SDR, jeżeli
systematycznie korygowałeś
ustawienia i robiłeś notatki.
Wybacz, ale nie mogę być tutaj
bardziej szczegółowy. Jeżeli
masz wątpliwości – ‘dmuchaj na
zimne’ ostrzeżenie: utrzymuj
niski poziom audio twojego PC,
tylko na tyle wysterowania, aby
wygenerować trochę wyjścia
w.cz. RF (nie potrzebujesz
wiele!).
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 8
• W niektórych stacjach, miernik ALC jest w efekcie miernikiem zniekształceń. Jakiekolwiek
wskazanie powyżej podstawy jest złą wiadomością.
Metoda perkusisty Spinal Tap,
znana również, jako syndrom
śródziemnomorski („Wszystkie
pokrętła na 11-tą”) będą tworzyć
więcej zamętu i skarg niż łączności
FT8.
4.4 Jeżeli używasz sterowania CAT do odczytu i
ustawiania częstotliwości stacji, emisji itp. z
PC, użyj funkcji Split Operation w WSJT-X pod
F2 Settings Radio
Zależnie od tego, gdzie są usytuowane
czerwone słupki bramki powyżej wykresu
wodospadowego, funkcja ta automatycznie
dopasuje obie częstotliwości VFO radio i
częstotliwość audio tak by generowane tony
audio FT8 były względem wysokiego końca
normalnego zakresu częstotliwości mowy na
SSB. Jakiekolwiek harmoniczne audio są
wówczas prawdopodobnie bardziej
wytłumione przez formowanie/filtrowanie
nadawania stacji, co skutkuje czystym nie
upiornym (wolnym od widm) sygnałem
transmisji.
4.5 Ustawienie (udawaj to) “Fake It” reguluje
automatycznie VFO A tak, aby je skompensować dla
różnych częstotliwości audio, wysyłając komendy QSY
na starcie i końcu każdego wyjścia z transmisji.
Ustawienie “Rig” próbuje używać funkcji split
wbudowanej w nowoczesnych radiach poprzez
odbieranie na VFO A i nadawaniu na VFO B, … ale
niestety WSJT-X v1.8.0 nie sprawdza czy radio wysyła czy nie split i polecenia trybu (emisji) na każdym
zakończeniu nadawania. Jeżeli przy ustawieniu “Rig”, z jakichś powodów split jest wyłączony przez
samą stację (np. dla łączności simpleksowych QSO na innych emisjach lub pasmach), kiedy wznawiasz
Pomiędzy wieloma stacjami
FT8 używającymi QRP, ktoś
pracuje, powiedzmy 100-ma
watami lub więcej to rzuca
się w oczy w tłumie, … ale nie
z dobrej strony. Podobnie, ci
pracujący 50 watami z
dużymi antenami
kierunkowymi: to jest o
wiele więcej ERP niż ma
większość.
Według jednego ze zgłoszeń, zarówno
“Fake-it” i “Rig” są wyłączone, jeżeli masz
ustawione “Enable VHF/UHF/Microwave
Features”. Przejdź do F2 Settings
General i odznacz to, kiedy używasz KF.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 9
używanie FT8 upewnij się, ze załączyłeś z powrotem split w stacji. Pomijając jakiekolwiek wskazania
stacji, powinieneś normalnie widzieć wskazanie pogrubionego S oznaczającego Split w zielonej
plamce pomiędzy pasmem a częstotliwością w WSJT-X.
4.6 Jeżeli skierujesz nadawane audio z karty dźwiękowej do wejścia mikrofonowego na panelu
czołowym w stacji, upewnij się, że wyłączyłeś kompresję mowy i jakiekolwiek
kształtowanie/profilowanie audio, kiedy używasz emisji cyfrowych dla uniknięcia zniekształceń
twojego sygnału. Radia z wejściem o liniowym poziomie specjalnie dla emisji cyfrowych na tylnym
panelu lub specjalnych emisji ‘danych’, które automatycznie wyłączają przetwarzanie (takie jak K3),
często zapobiegają takim problemom. [Podziękowania dla Joe W4TV za wskazówkę]
4.7 Pomimo, że FT8 jest emisją słabych sygnałów, nie
jest samo w sobie emisją QRP, proszę utrzymywać
obniżoną moc twojego nadawania. Bądź grzeczny!
Ogólnie na KF, jeżeli ścieżka jest otwarta wystarczy
zaledwie kilka watów. Pozostaw twój wzmacniacz
na czuwaniu. Przełącz ‘dźwigienkę’ na poziomy QRP.
Spróbuj tego! Jeżeli nie będziesz miał żadnej
odpowiedzi – spróbuj 10 watów, może 20 lub 30W.
Jeżeli zauważysz, że normalnie ‘potrzebujesz’ 100
watów lub więcej, jest to mocna wskazówka, że twój
przewód antenowy lub system antenowy są
nieefektywne. Sprawdź czy nie ma korozji i
poluzowanych złącz. Spróbuj wykonać prosty
półfalowy dipol, jako antenę porównawczą.
Zauważysz, że możesz odbierać lepiej, jeżeli twoja
antena jest w dobrym stanie i odbiór jest trochę
lepszy dla DX-owania.
Pomijając to, że QRO jest aspołeczny i zazwyczaj
nie konieczny, jeżeli twój sygnał jest zbyt silny,
może być on nieczysty i może przesterować
odbiorniki i karty audio końcowego DX-a,
uniemożliwiając wiarygodne dekodowanie twojego
sygnału. Weź przykład z raportów sygnałów twojego odbiornika:, jeżeli otrzymujesz pozytywne
raporty, możesz prawdopodobnie robić to tak samo dobrze (może nawet lepiej) z częścią mocy.
Pamiętaj: decybele są logarytmiczne. Obcinając swoją moc do połowy obniżysz swoje przeciętne
raporty właśnie o 3 dB; obetnij ją o połowę ponownie, aby obniżyć o kolejne 3dB. Jeżeli
otrzymujesz przeważnie ujemne
Istnieją sytuacje, w których QRO - aż do limitu twojej licencji - jest zarówno właściwe jak i konieczne, dla przykładu wołając CQ na zamkniętym pasmie, mając nadzieję złapać DX jak na otwarciu pasma lub wołając kogoś bardzo słabego (powiedzmy poniżej -20dB). Niekiedy doświadczamy jednokierunkowej propagacji jakby istniała gigantyczna dioda w jonosferze: stacje DX są głośne, ale nie mogą nas usłyszeć. Być może maja wysoki QRM po ich stronie. Być może istnieje odchylenie w jonosferze.
Raportuj znaki, które dekodujesz i ich
raporty sygnału na PSK Reporter poprzez
Settings Reporting Network Services
Enable PSK Reporter Spotting. Na mapie
PSK reporter map, jeżeli inni odbierają cię o
wiele silniej niż ty odbierasz ich, twoje
możliwości odbioru powinny być trochę
przytłumione i/lub możesz pracować zbyt
dużą mocą. [Tnx rada Martin G0HDB]
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 10
lub zerowe raporty - jesteś w niewłaściwym regionie. Ja normalnie reguluję moc mojego
nadajnika tak, aby otrzymywać
raporty pomiędzy 0 a -10 dB. Jeżeli
otrzymujesz raport 58 i nie
używasz SSB, coś może być nie tak!
4.8 W pobliży niskiego końca zakresu współczynniki sygnał-szum (Signal-to-Noise Ratios) stają się wątpliwe dla celów porównania ze względu na sposób, w jaki są one obliczane
5 Ważne: poziomy odbioru 5.1 Wykres słupkowy miernika poziomu audio w WSJT-X powinien
normalnie odczytywać około 30 dB na
‘martwym’ pasmie, wzrastając do
około 50 dB na aktywnym pasmie z
dziesiątkami stacji jednocześnie QRV i
wyższych jeszcze na pasmach KF
tętniących życiem i masą silnych
sygnałów FT8. Jeżeli poziom zmierza
ku wysokiemu i staje się czerwony,
sięgasz punktu kompresji w twojej
karcie dźwiękowej i możesz ją
przesterować powodując
zniekształcenia i błędy próbkowania w
przetworniku DAC (przetwornik
cyfrowo-analogowy), co z kolei
zmniejszy zdolność dekodowania
sygnałów FT8. Możesz nawet
uszkodzić twoją kartę dźwiękową.
“Wszystkie wartości SNR z dekodera ograniczone od dołu
do minus nieskończoności leżą właśnie poniżej progu
dekodera i szacunki SNR w pobliży tego progu mogą mieć
ogromne odchylenia, pomimo, że różnią się siłą sygnału o
kilka procent. Dekodery WSJT-X ograniczają te
ewentualne ekstremalne oszacowania do sztucznej
podstawy, która jest znana, jako właśnie poniżej najniższej
możliwej prawdziwej wartości SNR możliwej do
osiągnięcia dla emisji określonej przez rygorystyczne
zastosowanie teorii informacji.” [Bill, G4WJS]
Domyślam się, że wykres słupkowy
WSJT-X był wzorowany na
Star
Trek’s oddziału
medycznego 😊
Wykres słupkowy powinien
normalnie być zielony,
pokazując akceptowalne
poziomy. Jeżeli jest
czerwony, poziom jest
prawdopodobnie zbyt
wysoki (powodując
zniekształcenia,
najwyraźniej szerokie
sygnały o słabo zrozumiały
odbiór) lub zbyt niski (brak
wejścia, brak sygnałów do
odbioru!).
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 11
5.2 Tutaj jest pokazane jak krok po kroku ustawić poziom wejścia audio do WSJT-X w systemie Windows:
Kliknij prawym klawiszem na ikonę głośnika w Windows w
dolnym prawym rogu twojego pulpitu i wybierz „Urządzenia do
nagrywania”
Wybierz wejście karty dźwiękowej, które odbiera audio z
twojego radia (zlecane wejście „linia”, jeżeli jest takie na karcie
dźwiękowej, w przeciwnym wypadku wejście „mikrofon”)
następnie kliknij Właściwości.
Wybierz zakładkę Poziomy i ustaw suwak w pobliżu
środka zakresu. Miejmy nadzieję, że jest to najbardziej
liniowy region.
Jeżeli istnieje sterowanie balansu, sprawdź czy oba kanały
audio są na tym samym poziomie. W radiu z podwójnym
odbiornikiem zasilającym lewy i prawy kanał na wyjściu
stereo możesz zechcieć monitorować każdy kanał osobno
z dwoma instancjami WSJT-X, dla przykładu, jeżeli
ekspedycja DX-owa pracuje na FT8 z szerokim splitem.
Kliknij OK, aby zamknąć zakładkę poziomów i wówczas
otwórz zakładkę Zaawansowane . Sprawdź czy
domyślny format jest 48000 Hz, (jakość DVD), skoryguj
współczynnik próbkowania dla WSJT-X. Domyślny
współczynnik jest często 44100 Hz, (jakość CD), który
tworzy błędy próbkowania pogarszające trochę
dekodowanie – najlepiej tego unikać.
Kliknij OK i ponownie OK, aby wyjść z ustawień
dźwięku w Windows.
Klaszcz w dłonie lub
krzycz:, jeżeli widzisz, że
poziom wykresu
słupkowego podskakuje
do góry, możesz mieć
raczej wybrane wejście
mikrofonowe PC-ta
zamiast wejścia radio do
WSJT-X! Uuups.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 12
Uruchom WSJT-X, jeżeli jeszcze nie jest uruchomione4 . Przy wyłączonym twoim radiu OFF,
sprawdź poziom wskaźnika słupkowego w dolnym lewym rogu głównego ekranu WSJT-X. Poziom
powinien być na lub w pobliżu zera, wykres słupkowy migocze na czerwono. Może być trochę
dB szumów generowanych w twojej karcie dźwiękowej lub trochę przypadkowych zakłóceń na
jej wejściu (np. przydźwięku AC, jeżeli jest niedostatecznie zaekranowane). Jeżeli widzisz zbyt
dużo wejścia, coś jest źle! Sprawdź czy masz wybrane wejście audio radia pod F2 Settings
Audio. Wejście to powinno pokazywać wejście linii lub mikrofonu karty dźwiękowej z radia,
które sprawdzasz/regulujesz powyżej.
Teraz załącz twoje radio ON i ustaw na ciche pasmo z wyłączonym tłumikiem i ustawionym
wzmocnieniem w.cz na max RF i przedwzmacniaczem ustawionym jako normalny. Powinieneś
słyszeć właśnie trochę szumów tła w radiu – szum pasma plus szum generowany przez sam
odbiornik. Wykres słupkowy w WSJT-X powinien odczytywać około 30 dB. Możesz
potrzebować wyregulować poziom wyjścia audio
z radia (poziom Line Out, jeżeli posiadasz w
urządzeniu, w przeciwnym razie poziom AF)
dopóki WSJT-X nie pokaże 30dB.
Jeżeli twoje radio ma stały poziom
(nieregulowany) wyjścia linii lub nie da się ono
zredukować do około 30 dB na martwym pasmie,
masz przez pomyłkę wetknięte wyjście linii radia
do gniazda mikrofonowego w karcie dźwiękowej
PC? Lub masz wybrane wejście mikrofonowe
zamiast wejścia linii na karcie dźwiękowej?
Sprawdź etykiety na wejściach karty dźwiękowej
i ustawienia karty dźwiękowej. Jeżeli nie ma
wejścia “line in” a tylko wejście “mikrofon” i nie
ma sposobu wyłączenia przedwzmacniacza
mikrofonu w ustawieniach karty dźwiękowej,
może będziesz potrzebował zewnętrznego tłumika (np. potencjometru) w obciążeniu audio z
twojego radia, aby zredukować poziom zasilania w audio do karty dźwiękowej twojego PC lub
może potrzebujesz użyć wyjścia słuchawkowego w radiu zamiast wyjścia linii, używając
regulacji wzmocnienia AF w radiu do ustawienia cichego poziomu na wykresie słupkowym
WSJT-X (tak, zgadłeś to) na około 30 dB.
Teraz przełącz na pasmo, które ma trochę życia na nim,
używając selektora pasm na głównym ekranie WSJT-X.
Powinieneś słyszeć sygnały FT8 w radiu i widzieć plamki na
wykresie wodospadowym. Wskaźnik słupkowy w WSJT-X
4 Jeżeli twoje radio posiada wbudowaną kartę dźwiękową i interfejs USB, nie będziesz mógł używać karty, podczas kiedy radio jest wyłączone, … ale by zasymulować brak wejścia audio, być może będziesz mógł przełączyć na martwe pasmo i odłączyć twoją antenę? [Tnx za wskazówkę Andrew VE3AND]
W przeciwieństwie do VHF/UHF, zazwyczaj w szczytowych momentach na pasmach KF jest dużo silnych sygnałów FT8: “słabe” sygnały KF DX są generalnie tylko słabymi w stosunku do innych sygnałów KF, raczej niż słabe w bezwzględnym znaczeniu względem poziomu szumów, tak, więc obsługa silnego sygnału i dynamika zakresu jest bardziej ważna niż czułość. Na moim K3, z kartą dźwiękową Xonar U7, ustawieniem poziomu wyjścia linii na 004 z poziomem nagrywania ustawionym w pobliżu 50% daje mi spokojną wartość na mierniku poziomu w WSJT-X 22 dB na 50 MHz, szum pasma odbioru na pętli 80m. Według mnie pracuje to ładnie. YMMV.
Jeżeli aktywność pasma jest tak duża,
że wykres słupkowy jest powyżej 70
dB i staje się czerwony, będziesz
potrzebował wyłączyć
przedwzmacniacz w radiu, załączyć
tłumik i/lub zredukować wzmocnienie
RF, by przenieść poziomy z powrotem
do zielonej strefy.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 13
powinien odczytywać około 40-to-70 dB5, ciągle na zielono i po okresie lub dwu powinieneś ujrzeć
ukazujące się parę dekodowań.
To wszystko, skończyłeś! Aby nie musieć powtarzać tego całego procesu, zapewne zechcesz zrobić
parę notatek o dokonanych ustawieniach, tak na wszelki wypadek, jakby ‘ktoś’ w ‘czymś’ namieszał.
5.3 Nawet, jeżeli ostrożnie ustawisz poziomy twojego odbioru i jeżeli
używasz dobrej jakości nowoczesnej stacji z dużym zakresem
dynamiki, niezwykle silne sygnały często wydają się szersze od
innych…, ale nie bądź zbyt szybki w zarzucaniu im winy, że ktoś
pracuje nadmierna mocą i spleteruje. Oni mogą być lokalni a, jeżeli są
DX-ami mogło być tak, że zdarzyło się szerokie otwarcie ścieżki
pomiędzy tobą. Żółte włoski po oby stronach stałej czerwonej plamy
jak te, to prawdopodobnie tylko artefakt wyświetlania np. niski
poziom współczynnika kształtu filtru cyfrowego, który generuje i
koloruje wykres wodospadowy. Wbrew pozorom, większość sygnałów
FT8 jest faktycznie czystych. Mówiąc to, będę unikał wołania CQ w
pobliżu silnych sygnałów takich jak ten (postrzępionych, rozmazanych),
również, jeżeli wybiorę nadawanie w tym samym czasie, co oni.
Istnieją ogólnie lepsze opcje gdzieś indziej.
Poniżej jest więcej wskazówek o używaniu twoich filtrów i AGC.
5 Wartości dB są tutaj decybelami względem poziomu odniesienia, wartości digitalizowanego sygnału 0001.
Kiedy warunki są
korzystne, często
dostrzegam sygnały DX
QRP DX pokazujące
mnóstwo czerwonego na
wykresie wodospadowym
mojego FT8.
“Wielu amatorów ma skompletowane WAC, WAS, DXCC, i inne dyplomy
przy użyciu tych emisji, często z małymi mocami i prostymi antenami.” “Work the World with WSJT-X, Part 1: Operating Capabilities”, K1JT, K9AN and
G4WJS, QST October 2017
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 14
6 Inne ustawienia WJST-X 6.1 Wybierz (zaznacz, sprawdź) opcje Hold Tx Freq i pozostaw ją stale
zaznaczoną dla uniknięcia tego by twoja częstotliwość nadawania
była stale przeciągana przez następujących po sobie kolejnych
wołających. Nawet z załączonym Hold Tx Freq, możesz nadal
umieszczać swój Tx, gdzie zechcesz poprzez klikanie z wciśniętym
Shift (shiftclicking) na wykresie wodospadowym i możesz wołać
kogokolwiek na ich częstotliwości (“simpleks”), jeżeli rzeczywiście
musisz: po prostu przytrzymaj Ctrl jak klikasz podwójnie na ich
komunikacie CQ lub kliknij z Shift (shift-click) twój Tx do ich częstotliwości lub przycisk Tx Rx,
następny za boksem częstotliwości Tx6.
6.2 Jeżeli wybierzesz nieczynny NA HF Contest w głównym oknie WSJT-X, będziesz
zdumiony odkryciem, że twoje automatycznie generowane komunikaty nie
zawierają już raportów sygnałów. Szok! Horror! Jest to, dlatego, że raporty nie
są potrzebne dla (niektórych) północnoamerykańskich zawodów na wysokich
częstotliwościach. Jeżeli w rzeczywistości nie jesteś w zawodach NA VHF,
odznacz (usuń zaznaczenie) opcji, aby przywrócić z powrotem działanie do
normalnego i zachowasz zimną krew (opanowanie).
6.3 Wybierz Auto Seq. Auto-kolejkowanie pracuje
dobrze, zmniejsza stres i odcina błędy pracujących
nowicjuszy (np. niewybierających na czas
następnego komunikatu lub tak czy owak nie
poprawnych). Jeżeli Auto Seq robi to źle, zastąp
automatycznie wybrany komunikat przez szybkie
kliknięcie na przycisku komunikatu Tx dla twojego
wyboru komunikatu podczas pierwszych paru
sekund twojego nadawania: może to być
potrzebne w celu odzyskania go z błędnej
sekwencji. Alternatywnie jest jeszcze w 100%
ręczna opcja
6 Cienka strzałka skierowana na lewo odzwierciedla sens pojęcia przycisku AB na wielu radiach, kopiuje bieżącą częstotliwość VFO A do VFO B. Jednakże, jest jednak zagrożenie z tego sposobu, jeżeli myślisz o niej w kategoriach ‘przesuń bramki’ na wykresie wodospadowym.
Jeżeli nie możesz odnaleźć
opcji Hold Tx Freq pracujesz
ewentualnie na Wydaniu
Kandydackim (wersja beta)
WSJT-X? Dostosuj program.
Nadszedł czas by go
zaktualizować!
Przestań bawić się wyrywkowo z
ustawieniami albo zostaniesz
wysłany za karę do kąta!
“Automatyczne kolejkowanie czyni to samo, co
podwójne klikanie każdej odpowiedzi od
twojego partnera QSO... QSO będzie
‘prawidłowo’ kolejkowane przez podwójne
kliknięcia każdej odpowiedzi twojego partnera
QSO jak tylko one przybędą. Jest to tak jak
normalnie używasz aplikacji w emisji cyfrowej
bez automatycznego kolejkowania w JT9 i
JT65, choć oczywiście możesz równie dobrze
kliknąć ręcznie na następny komunikat:
automatyzacja stanowi pomoc a nie
konieczność.” [Bill, G4WJS]
“Nowa emisja pracy cyfrowej FT8 jest idealna dla ARRL International Grid Chase. Możesz ustawić znak wołania CQ w FT8 i automatycznie odpowiadać, kompletując łączności w trochę ponad minutę a ty będziesz tylko oglądał. Kiedy łączność jest zakończona po prostu klikasz myszka by przełączyć się na inne CQ.”
ARRL press release about the International Grid Chase
December 2017
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 15
7 Jak odpowiadać na CQ 7.1 Najpierw przygotować się:
• Ustaw WSJT-X do konwersacji z twoją
stacją przy użyciu CAT;
• Ustaw prawidłowe poziomy audio odbioru
i nadawania i poziom mocy stacji;
• Znajdź czyste miejsce (slot) na wykresie
wodospadowym i kliknij przy wciśniętym
Shift (shift-click), aby ustawić tutaj
częstotliwość twojego Tx;
• Wybierz/ustaw opcje Auto Seq i Hold Tx Freq
• Sprawdź w WSJT-X F2 Settings General i wybierz Double-click on call sets Tx enable
Pokaż status pozycji DXCC i zrobionych poprzednio ‘Show DXCC entity and worked before status’ wyróżnia dekodowane komunikaty CQ, które są dla ciebie nowe w panelu aktywnego pasma Band activity. Double-click on call sets Tx enable sprawia, że jest łatwiej odpowiadać na standardowe komunikaty CQ:, kiedy klikniesz podwójnie na dekodowany komunikat CQ, WSJT-X wykona szereg rzeczy dla ciebie:
• Wstawia znaki innych stacji i QRA lokatory, (jeżeli został jakiś wysłany) do boksu DX Call i DX Grid w głównym oknie, wyświetlając azymut krótkiej ścieżki, (jeżeli wysłała ona lokator);
• Generuje standardowe komunikaty, które będziesz wysyłał z ich znakami i wstawionym
twoim raportem dla nich;
• Wybiera odpowiedni okres nadawania, parzysty lub nieparzysty stosownie do okresu
używanego przez stację DX;
• Kopiuje dekodowania, które klikasz do dolnego panelu częstotliwości Rx po prawej
stronie;
• Wybiera komunikat Tx 1; i w końcu…
• Wybiera Tx Enable tak by wystartowała twoja transmisja na początku następnego okresu.
7.2 Najpierw pomyśl zanim podwójnie klikniesz, aby odpowiedzieć na czyjeś CQ, wybierz
właściwą częstotliwość nadawania. Kliknij z Shift-em (Shift-click) na czystym miejscu na
wykresie wodospadu by umieścić tutaj czerwony punkt bramki.
Wybierz Tx messages to Rx frequency window aby zobaczyć twoje wychodzące i przychodzące komunikaty w kontrastujących kolorach tła na prawym panelu. Przykłady użycia tej opcji QSO w Dodatku E.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 16
7.3 Jeżeli inna stacja odbiera twoje wołanie i odpowiada ci, widzisz
jego odpowiedź (zazwyczaj twój znak, jego znak, jego raport dla
ciebie) ukazujące się na dole panelu Rx Frequency , a Auto Seq
będzie automatycznie wybierał twój następny komunikat do
wysłania (Tx 3 - z R przed raportem potwierdzając, że masz
odebrany jego raport dla ciebie). On będzie odpowiadał z
komunikatem RRR lub RR73 a ty będziesz wysyłał swój komunikat
73. Boks będzie zachęcał cię do zalogowania QSO i będzie odznaczał
Enable Tx, i to na tyle, skończyłeś!
7.4 Jeżeli podwójne kliknięcie na komunikat CQ niczego nie robi (nie
działa), najczęściej jest to, dlatego, że stacja DX używa (prawdopodobnie nieświadomie)
komunikatów swobodnego tekstu zamiast standardowych predefiniowanych typów
komunikatów. Auto-responder nie rozpoznaje ich, jako komunikatów CQ, a więc nie wie
jak odpowiedzieć. Jeżeli nawet zdarzy się, że komunikat swobodnego tekstu zawiera ciąg
“CQ” (taki jak “CQ PAC M0NKR”), nie jest on nadawany i interpretowany, jako standardowy
predefiniowany typ komunikatu.
Rozwiązaniem jest zarówno podwójne klikniecie innej zdekodowanej linii dla tej samej
stacji DX w nadziei, że jest to standardowy komunikat lub ręczne wpisanie jego znaku
wywoławczego do boksu DX Call, kliknięcie Generate Std Msgs, wybieranie twojego
komunikatu Tx 1 lub Tx 27 i kliknięcie Enable Tx, aby wystartować wołanie go. Jest to
niezręczne i przypomnieniem, aby nie dawać zbyt wyszukanych twoich wywołań CQ.
7.5 Oprócz klikania z shiftem (shift-
clicking) wykresu wodospadowego,
innym sposobem przesunięcia twojej
częstotliwości Tx jest popchnięcie o 60 Hz
w dół używając shift-F11, lub o 60 Hz w
górę używając shift-F12
7 Jeżeli zapomnisz wybrać Tx 1 lub Tx 2, WSJT-X będzie zamiast tego wysyłał komunikat twojego CQ Tx 6.
Prawdopodobnie nie jest to to, co zamierzałeś!
Mimo, że tak wiele dzieje
się wciągu minuty lub
około, potrzebnej na QSO
w FT8, większość tego
jest zautomatyzowane... i
uwierz mi, stopniowo
staje się mniej stresujące
jak logujesz więcej QSO i
zyskujesz pewność siebie.
Jeżeli zmienisz zdanie po zrobieniu QSY, te
ustalone kroki popchnięcia są łatwo
odwracalne, podczas, gdy (w tej chwili) nie
ma sposobu automatycznego powrotu do
twojej poprzedniej częstotliwości Tx, jeżeli
klikniesz z shiftem (shift-click), gdziekolwiek
na nowym miejscu.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 17
8 Jak wołać CQ 8.1 Mam nadzieję, że od tej chwili masz już najpierw przygotowane:
• Ustawienie opcji Hold Tx Freq, Auto Seq i Call 1st w głównym oknie WSJT-X;
• Kliknij boks komunikatu Tx 6 lub przycisk lub naciśnięty F4 by wybrać twój
komunikat CQ.
8.2 Kiedy jesteś już gotowy do CQ, kliknij po prostu na przycisk Enable Tx, aby
wystartować wołanie CQ. To wszystko! Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem w
ciągu 15 sekund lub coś koło tego stacja przejdzie w nadawanie i lewym dolnym rogu
głównego okna WSJT-X ujrzysz nadawany komunikat CQ.
8.3 Kiedy ktoś odpowie na twoje CQ, Auto Seq przeprowadzi cię automatycznie przez
konwencjonalną kolejkę QSO. Ustawi komunikaty z oboma znakami i wyśle im ich raport
używając komunikatu Tx 2 lub Tx 3, jeżeli oni wysłali ci już twój raport. Jednym z
następnych twoich wysłań będzie RRR oznaczające ‘wszystko odebrano’ lub RR73
oznaczające ‘wszystko odebrano, najlepsze życzenia i dziękuję za QSO’. Możesz również
wysłać komunikat Tx 5 zawierający standardowe 73 lub coś ad hoc – właśnie 13 znaków,
jakby wiadomość podobną do SMS/TXT. Dostarczony komunikat zawierający gdzieś
łańcuch znakowy “73” jest interpretowany przez WSJT-X, jako końcowy komunikat QSO i
pojawi ci się panel logowania, przyjmując, że używasz opcji F2 Settings Reporting,
zakomunikuje ci logowanie łączności: “Prompt me to log QSO” …
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 18
W tym samym czasie, automatycznie
odznaczone8 jest Enable Tx, dając Ci chwilę
na rozkoszowanie się łącznością QSO... lub
kliknięcie Enable Tx, aby wystartować
ponownie sekwencję ze świeżym CQ.
8.4 Jeżeli ktoś inny wołał cię już (na końcu
CQ), możesz kliknąć podwójnie jego dekodowanie, aby mu
bezpośrednio odpowiedzieć bez wysyłania innego CQ, ale musisz
zaczekać dopóki poprzednie QSO nie zostanie kompletnie
zakończone. Jeżeli klikniesz podwójnie za wcześnie, podczas, gdy
twój komunikat 73 wciąż jest jeszcze wysyłany, to komunikat 73
zostanie przerwany i zamiast tego zaczniesz wołać ostatniego
wołającego, zrywając prawdopodobnie transmisję i powodując
chaos i dezorientację.
8.5 Call 1st automatycznie odpowiada twojemu
pierwszemu zdekodowanemu wołającemu, dosłownie
pierwszemu, którego komunikat został zdekodowany.
Jeżeli chciałbyś raczej odpowiedzieć do kogoś innego,
jest nie dobrze, jeśli masz wybrane Call 1st … chyba, że
jesteś szybki i w czasie pierwszej sekundy (lub coś koło
tego) twojej transmisji i uderzysz w F4, aby wyczyścić
znak pierwszego zdekodowanego wołającego i klikając
podwójnie na dekodowanie, na które chcesz
odpowiedzieć i do którego przeniesiesz jego znak wywoławczy oraz wstawić go do
generowanych komunikatów. Krok F4 jest niestety potrzebny: byłoby łatwiej,
gdybyśmy po prostu mogli kliknąć podwójnie na dekodowanie dla odpowiedzenia
temu wybranemu, nawet, jeżeli ustawiono Call 1st - ale bez F4 - podwójne
kliknięcie jest ignorowane przez WSJT-X v1.8.0.
8.6 Wywołania kierunkowe CQ mogą być
wykonywane przez edycję komunikatu Tx
6 w formacie “CQ xx ZL2IFB RF80”, gdzie xx
jest arbitralnie dwuznakowym
wskazaniem lokalizacji, którą wołasz np.:
• Wskaźnik kontynentu taki jak: AF, AS,
EU, NA, OC lub SA
• Wskaźnik stanu taki jak: VA lub RI
• Prefiks kraju taki jak: PY, JA, 5B lub VK
8 Stanie się to tylko wtedy, jeżeli masz wybrane Disable Tx after sending 73 w F2 Settings General, lub, jeżeli
nie a masz wybrane również Call 1st. Osobiście, myślę, że jest to błąd WSJT-X v1.8.0. Jest to niezgodne i
wprawiające w zakłopotanie odkrycie, że Call 1st ma wpływ na zachowanie się końca łączności QSO. Być może to
tylko moje.
Wymóg kliknięcia Enable Tx, aby zrestartować
sekwencję QSO nie jest przypadkowym
niedopatrzeniem, ale celowym świadomym
wyborem deweloperów. Z założenia WSJT-X nie
będzie automatycznie wypełniał twojego logu dla
(za) ciebie.
Niektórzy zrzędliwi
użytkownicy FT8 czują
się obrażeni, jeżeli nie
otrzymają 73 i
odmawiają zalogowania
dla zasady QSO.
“Wołanie słabszych” byłoby
elegancką alternatywą. Słabsze
stacje są generalnie DX-ami dla
początkujących, jeżeli będziemy
wszyscy preferencyjnie odpowiadać
najpierw słabszym wołającym,
powinno to zachęcać każdego do
utrzymywania jego małej mocy.
Możesz w prosty sposób zmienić Tx 6 by
zawierał niektóre inne łańcuchy znakowe (np.
CQ PAC, CQ VK ZL, CQ ND SD lub CQ IOTA), ale
należy dokonać zmian w komunikatach
swobodnego tekstu z maksymalnie 13-ma
znakami: przy odbiorze nie jest to
automatycznie interpretowane przez WSJT-X,
jako komunikat CQ, dlatego też nic się nie
stanie, jeżeli odbierający kliknie podwójnie na
nim.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 19
• Wiele innych szeroko używanych kodów takich jak: DX9, UK lub US
Możesz wskazać tylko jedną lokalizację na komunikat i masz tylko dwa znaki.
Jeżeli adresaci klikną podwójnie na prawidłowy komunikat CQ, ich systemy
odpowiedzą na wywołanie bez względu na ich lokalizację. Wielu krótkofalowców
najwyraźniej nie czyta lub nie zważa na wywołania kierunkowe CQ,
odpowiadając również, jeżeli są gdzieś
daleko od wskazanej lokalizacji. W
gestii wołającego CQ leży to, czy
pomimo tego zdecyduje się
przeprowadzić z nimi QSO, czy
zaczeka na zawołanie od kogoś, kto
jest w określonej lokalizacji.
8.7 Aby zachęcić wołających do splitu,
niektórzy ludzie używają “CQ UP” (prawdopodobnie nie myślą dosłownie tak – w
górę lub w dół będzie dobrze - lecz właśnie proszę nie simpleks).
9 Ogólne/różne wskazówki pracy w FT8 9.1 Mówiąc ogólnie, najlepiej jest wyłączyć eliminator szumów w
stacji, wąskie filtrowanie i wymyślne redukowanie szumów DSP NR
dla emisji cyfrowych: niech karta dźwiękowa i oprogramowanie
robią te rzeczy, wydobywanie sygnałów z szumów... ale … możesz
zechcieć eksperymentować z ustawieniami (np. z przesunięciem IF -
IF shift lub odcięciem góry lub dołu lub z twoim filtrem notch możesz
zredukować przesterowanie, depresje automatyki AGC
spowodowaną przez silne sygnały takie jak rozgłaszane wiadomości
W1AW lub inne radary ponad horyzontem). Niektórzy użytkownicy
raportują dobre rezultaty z filtrowaniem szumów przez DSP w stacji (np. +5 dB z NR w Icom IC-7200 według Hansa DK2XV, w obecności
przełącznika trybu PSU QRM). Nie ma w tym nic złego, jeżeli
znajdziesz coś dla siebie. Porównaj wyniki z i bez DSP – zobacz, co
działa lepiej dla ciebie, tworząc czystszy wykres wodospadowy i
9 DX oznacza to, o czym myśli wysyłający. Nie ma żadnej formalnej definicji. Oh KF, może to być inny kraj, inny
kontynent odległa strona świata, na szczycie najbardziej poszukiwanych DXCC, cokolwiek ogólnikowo egzotyczne
lub, lub coś zupełnie innego.
Call 1st będzie automatycznie inicjował QSO z
kimkolwiek i skądkolwiek, kto odpowie na twoje
wywołanie:, jeżeli chcesz QSO tylko z określoną
lokalizacją wyłącz Call 1st i kliknij podwójnie na
określonym wołającym, z którym chcesz
pracować, ignorując (dos.) hołotę.
“Nie ignoruj wąskiego filtru w
twoim radio! Filtr CW będzie
przepuszczał emisje cyfrowe
całkiem dobrze. Podczas, gdy
dobrym pomysłem jest
słuchanie szeroko tak, że
możesz widzieć cały ruch na
segmencie pasma, kiedy
próbujesz odcyfrować ten jeden
słaby sygnał i wydobyć z tej
kakofonii może w tym pomóc
włączenie wąskiego filtru w nim.
Spróbuj tego!” (Tnx Jim, NU0C).
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 20
więcej dekodowań.
Tutaj jest rzeczywisty przykład, przechwycony na wykresie wodospadowym WSJT-X:
Duże czerwone plamy z lewej u dołu wykresu wodospadowego jest to parę lokalnych
stacji ZL z olbrzymimi sygnałami FT8 na szeroko otwartych 20m w szczytowym
momencie (jeden z nich przesterował wejście audio w swojej stacji, powodując
upiorne kody kreskowe wokół 1870 Hz). Czerwone plamy w pobliżu 1850, wreszcie
1900 Hz w kierunku szczytu wykresu wodospadowego były od Kazachstańskiej stacji
wołającej mnie przez dłuższą ścieżkę. Szybko podniosłem niższy brzeg filtru w K3,
aby odciąć lokalne stacje, zabezpieczając się przed depresją AGC od ich sygnałów,
powodując czarne/ciemne centkowane obszary aż do 1400 Hz z niewielkimi
czerwonymi plamami. W tym samym czasie, sygnały w pasmie przepuszczania,
włączając UN7, stały się wyraźnie silniejsze i mogliśmy łatwiej dokończyć nasze QSO
DX via LP.
Ta sztuczka z filtrowaniem pracuje dla wszystkich sygnałów, które możesz
zlokalizować na wykresie wodospadowym. Wykres wodospadowy sam pokazuje
efekt zawężenia filtru w stacji i przesunięcia środkowej częstotliwości filtru. Jeżeli
filtrowanie w twojej stacji nie jest dostatecznie elastyczne, może pomóc użycie RIT-
a do wysunięcia silnych sygnałów poza pasmo przenoszenia.
9.2 Komunikaty ukazują się w lewym i prawym oknie niezależnie od kolejności, w
jakiej wyłaniają się one z logiki. Nie są one sortowane według częstotliwości,
znaków, krajów, siły, odległości, statusu ‘zrobione wcześniej’ lub czegoś jeszcze i
czasami ukazują się wyraźnie chaotycznie:
• Komunikaty wychodzące z każdej rundy dekodowania, najpierw ‘łatwo’
dekodowalne sygnały, następnie te, które wymagały głębszej analizy. Magia dzieje
się tutaj w algorytmie dekodera – nie czepiaj się tego!
• Twój nadawany komunikat może być wysłany do enkodera i wyświetlony na ekranie
wraz ze aktualnym znacznikiem czasowym przed głębokim dekodowaniem z
poprzedniego okresu dołączone z opóźnieniem z ich wcześniejszymi znacznikami
czasu;
Kiedy klikniesz podwójnie komunikat, jest to powtarzane u dołu prawego okna.
9.3 Kiedy pasmo jest zaszumione a DX jest zajęty, odejdź! Będą dla ciebie wyróżniane jakieś
komunikaty zawierające twój znak nie zależnie od tego, gdzie będą one nadawane na
wykresie wodospadowym a więc nie ma potrzeby pracować simpleksowo. Wołanie i praca
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 21
simpleksowa jest złym pomysłem, szczególnie z jakąś popularną stacją, skoro inni będą
robić to samo, QRM-jąc jeden drugiemu. Tak jak Hasan N0AN umieścił to:
Nie wołaj mnie na mojej częstotliwości Tx,
jako, że jest ona pełna wołających
Praca ze splitem nie jest twarda i szybką regułą. Nie jest
prawem, raczej wskazówką, którą kilku zaawansowanych
użytkowników FT8 (plus ja!) odnalazło, jako dobrze
działającą w praktyce.
Zamiast wołać kogoś na zero zdudnienia na jego
częstotliwości roboczej poświęć chwilę by kliknąć z shift-
em twój sygnał nadawania ( shift-click Tx) (czerwone
słupki powyżej wykresu wodospadowego), gdzie indziej
w jakieś ciche miejsce.
W przeciwieństwie do konwencjonalnych (istniejących)
emisji analogowych, na FT8 jest preferowana praca ze
splitem. Twierdzenie, że pracy na FT8 ze splitem “wiąże
dwie częstotliwości dla jednego QSO” i jest, dlatego nie
efektywnym użyciem spektrum jest częstym, ale i
naiwnym niezrozumieniem
Nie zapominaj, że każde spotkanie
to transmisja QSO w różnych
okresach (pół-dupleks). Parzysty i
nieparzysty okres są prostopadłe i
niezależne i powinny być rozważane
osobno. W ramach każdego okresu
każde spotkanie używa jednego
wąskiego wycinka spektrum,
właśnie o szerokości 50 Hz. Po
zakończeniu transmisji ich
częstotliwości nadawania są
zwalniane do wykorzystania przez
kogoś innego. Spójrz do dodatku E
dla bardziej złożonego wyjaśnienia.
Jeżeli stacja, którą wołasz
jest bardzo cicha to inni, którzy
jej nie mogą usłyszeć mogą
nieumyślnie powodować QRM
wybierając jej częstotliwość do
robienia CQ. Możesz próbować
wysyłać gdzie indziej lub dwa
simpleksy by dać im znać, że
częstotliwość jest w użyciu. [Tnx
rada Olaf DK2LO]
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 22
Jednakże, tym, co czyni niewydajnym użycie naszego współdzielonego spektrum jest
to, gdy wielu ludzi robi tłok (pile up) na tej samej częstotliwości, zakłócając jeden
drugiemu (QRM-iąc), doprowadzając do powtórzeń, opóźnień i niedokończonych
łączności (QSO). Inną nieefektywną praktyką jest ciągłe wołanie lub poza kolejnością,
szczególnie wołanie przed zakończeniem trwającego QSO – ponawianie, coś, co jest
pogarszane przez różnych ludzi używających równocześnie tej samej częstotliwości
roboczej. Nie chodzi o to, że praca na zero zdudnienia jest z natury zła, ale w oczywisty
sposób sprawdza się to, że na FT8 ze splitem pracuje się znacznie lepiej.
9.4 Wyższe częstotliwości nadawania na prawo wykresu wodospadowego są nieco
korzystniejsze z dwóch powodów: (1) harmoniczne spowodowane przez przesterowanie
czegoś w łańcuchu audio najprawdopodobniej zostaną
zablokowane przez filtry twojej stacji [nie polegaj na tym!
Utrzymuj niski poziom twojego audio!]; i
(2) na zajętym paśmie, dekodowania w panelu aktywności
pasma skrolują się (przesuwają się) szybciej w kolejności
częstotliwości, więc każdy CQ-jący w kierunku na lewo
wykresu wodospadowego jest prawdopodobniej bardziej
skrolowany w górę panelu (wysuwany)10. Jednakże nie idź
zbyt daleko na prawo wykresu wodospadowego 9.5 Szczególnie, kiedy pasmo jest zajęte obserwuj je przez parę
minut przed wybraniem twojej częstotliwości nadawania.
Szukaj ciągłych pustych kolumn na wykresie wodospadowym,
idealnie i kliknij z shift-em (shift-click), aby tutaj przemieścić
czerwone słupki bramki. Tutaj jest to część wykresu
wodospadowego wokół 18100kHz jednej z leniwych pór
obiadu niedzielnego w ZL, na kierunku NA:
10 Pozwala to rozciągnąć okno WSJT-X na pełną wysokość ekranu. Ja mogę w ten sposób widzieć około 40 zdekodowanych linii.
Bądź uprzejmy dla innych
cyfrowych hamsów. Pozostawaj
w podzakresie pasma dla FT8:
DX-manów cichych sygnałów
używających Olivia, JT65, JT9 i
innych emisji cyfrowych,
przeważnie powyżej 2000 Hz lub
mniej więcej na wykresie
wodospadowym, nie będzie się
to podobało jak będziesz deptał
po nich wszystkich. Możesz
nawet nie zobaczyć ich sygnału
na wykresie wodospadowym:
To, dlatego, że oni DX-ują
wołając słabe sygnały!
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 23
Nie najgorzej jak na DX-owanie małą mocą na najwyraźniej
opuszczonym paśmie! Jeżeli planowałem nadawać w tym
zakresie prawdopodobnie wybrałem 1140, 1490 lub 1650
Hz, lub powstrzymałem się w nadziei ujrzenia otwarcia
innych wolnych kolumn. Inną możliwością jest 760, ale
zauważ silny sygnał na 830.
9.6 Jeżeli wołasz CQ, nadawaj w tym samym czasie jak inne silne sygnały na twoim wykresie
wodospadowym dla zminimalizowania wzajemnych zakłóceń. Nadawaj, kiedy oni nadają,
odbieraj, kiedy oni odbierają.
9.7 Miej oko na to, co się dzieje szczególnie, kiedy
jesteś nowym w tej górze. Kuszące jest ustawienie
opcji Auto Seq i Call 1st , następnie rozpoczęcie
nadawania CQ lub zawołanie kogoś i odejście... ale
funkcja kolejkowania jest po prostu zakłócana (dos. mieszana) przez komunikaty
użytkownika lub komunikaty odbierane poza kolejnością.
9.8 Jeżeli nadajesz CQ, robiąc jednocześnie QSO lub wołasz i pracujesz z wieloma ludźmi, zrób
sobie przerwę, co jakiś czas by sprawdzić czy ‘twoja’
częstotliwość nadawania Tx i okres nadawania jest nadal
czysty. Prostym sposobem jest nie włączanie re-Enable Tx
bezpośrednio po zalogowaniu twojego zakończonego QSO –
pomiń jeden okres. Opcją dla leniwych jest zaczekać na
czuwający timer by zacząć działać. Robiąc małą przerwę,
możesz zobaczyć inne stacje nadające na ‘twojej’
częstotliwości i okresie lub wkraczania na nich… by samemu
kliknąć z shift-em (shift-click) gdzieś indziej na wykresie
wodospadowym. Jeżeli nie zrobisz przerwy, może ci się wydawać, że ‘twoja’ częstotliwość
Tx jest czysta, podczas, gdy ktoś inny współdzieli ‘twój’ okres.
9.9 Wybrane rzuty ekranów w tym przewodniku są z mojego
PC-ta, z moim radiem i moimi preferencjami. Twoje mogą
się różnić… tak, więc, jeżeli zamierzasz dokonać zmian
konfiguracyjnych możesz zechcieć wykonać najpierw zrzuty
z ekranu tak by móc przywrócić twoje oryginalne
ustawienia, jeżeli zmiany nie wypalą.
9.10 Nie martw się zbytnio o twoją częstotliwość Rx: możesz spokojnie ignorować martwe
zielone bramki powyżej wykresy wodospadowego, opuszczając WSJT-X poprzestawia je
dla ciebie. Oprogramowanie dekoduje cały wykres wodospadowy, wszystko na raz,
prawda? Dobrze, tak i nie: podobno koncentruje się ono na obszarze pod martwymi
zielonymi bramkami, dekodując najpierw i bardziej szczegółowo tutaj. Możesz, więc
chcieć ręcznie ustawić częstotliwość Rx, jeżeli obserwujesz jakiegoś smakowitego, ale
cichego DX-a, oczekując aż zakończy on QSO abyś wiedział, kiedy zawołać. Również, na
zajętym pasmie, ekran aktywności pasma skroluje się (przesuwa) zbyt szybko, aby
Możesz potrzebować przesunąć twój
TX, co kilka minut na zajętym paśmie,
jeżeli inne stacje wkroczą na ciebie.
Miej oko na wykres wodospadowy.
W normalnym DX-owaniu, kluczowym jest
więcej słuchania niż nadawania.
Przypomnij sobie: dwoje uszu, jedne usta.
FT8 jest wyjątkowo dobrze
wyjaśniona, wzajemne
powiązania i nakładanie się
sygnałów, ale i posiadanie
odpowiednio czystej
częstotliwości czyni łatwiejszy
odbiór, szczególnie przy słabych
sygnałach.
“Kiedy bawię się z ustawieniami,
chwytam za mój telefon i
wykonuję migawki mojego ekranu
ustawień, tak, więc wiem, że będę
mógł bez kłopotu je przywrócić z
powrotem.” [Tnx rada Gary AG0N]
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 24
‘odczytywać wiadomości’, podczas, gdy panel częstotliwości Rx skroluje się w o wiele
spokojniejszym tempie.
9.11 Użyj AGC w stacji lub zadbaj o dostosowanie wzmocnienia RF lub tłumika (ATT) ilekroć
istnieją silne sygnały na wykresie wodospadowym. Przesterowanie w odbiorniku i/lub
karcie dźwiękowej spowoduje psucie wykresu wodospadowego i dekodowania. AGC jest
łatwą opcją zalecana dla szybkiego ustawienia. Rozważ również użycie filtrów twojej stacji.
9.12 Proszę nie wołać ciągle kogoś, kto woła lub pracuje z kimś innym - nawet, jeżeli wołasz go
poza tą częstotliwością. Bądź miły: zaczekaj na swoją kolej! Będzie uprzejmie zaczekać, aż
DX wyśle RRR, RR73, 73 lub CQ przed zawołaniem go. Jeżeli ciągle wołasz lub próbujesz
przeszkadzać podczas QSO, będziesz jedynie marnował waty, tworzył QRM, powodował
opóźnienie a nawet możesz znaleźć się na czarnej liście DX-a.
9.13 Wykorzystaj w rozsądny sposób czas oczekiwania.
Zobacz, kto jeszcze jest QRV i gdzie oni są na
wykresie wodospadowym. Być może klikniesz z
shift-em (shift-click) twój Tx na inną czystą
częstotliwość. Jeżeli po prostu kontynuujesz
wywołanie, mogą ominąć cię jeszcze bardziej
egzotyczne stacje DX-owe, które nadają w tym
samym czasie jak ty!
9.14... Mówiąc o tym, nie klikaj podwójnie odruchowo, aby zawołać właśnie
zdekodowaną niesamowicie egzotyczną stację DX-ową – zaczekaj na
inną transmisję, aby podwójnie sprawdzić jego znak, szukając go
jednocześnie na QRZ lub Google. Jeżeli wydaje ci się to zbyt piękne, aby
było prawdziwe, jest całkiem prawdopodobne, że zostało fałszywie
zdekodowane, dla przykładu ”CQ XIXIMARIA” lub “7T4W?0D A+ O2”,
lub “ 8WL??GN10S77”! Chcę powiedzieć, że istnieją pewne dziwactwa
i cudowni nowicjusze i wyjątkowe wydania znaków czynnych QRV na
FT8, tak, więc nie odrzucaj ich wszystkich, jako dziwaczne
dekodowania. [Dzięki John NA6L.]
9.15 Na zakończenie, w FT8 jest to trochę niezręcznie: najpierw wpisujemy
znak DX do boksu DX Call i klikamy na Generate Std Msgs, aby
ustawić odpowiednie komunikaty (lub klikamy
podwójnie na komunikat CQ stacji DX-owej i szybko
uderzamy w Halt Tx, aby przerwać twoje nadawanie,
jeżeli teraz nie jest to najlepszy moment na zawołanie).
Pozostajemy na starannie wybranej czystej
częstotliwości Tx, czekając na zakończenie QSO - pamiętaj, że powinno być wybrane
Hold Tx Freq gdyż, jeżeli rozpoczynasz wołanie poza częstotliwością DX wówczas nagle
częstotliwość twojego Tx przesunie się na jego częstotliwość (simpleks), kiedy on zawoła
ciebie zostaniesz dołączony do dużej czerwonej plamy innych wołających, powodując
QRM.
Najnowsze wersje zatrzymują automatycznie
WSJT-X twoje wołanie simpleksowe kogoś,
również, kto już odpowiada innemu, ale
powinieneś tak czy inaczej mieć oko na
sprawy, w każdym razie simpleks nie jest
wskazany.
Wyszkolony (wyuczony) w
AP (a priori – z góry) ze
zgadywanką, która może
pomóc odcyfrować
głębokie dekodowania jest
bardziej podatna na błędy
niż zwykłe dekodowanie,
tak, więc zobaczysz więcej
egzotyki, jeżeli zostanie
włączone dekodowanie
AP.
Jeżeli zauważysz, że twój Tx jest
przeciągany “dookoła”, sprawdź,
czy jest wybrane Hold Tx Freq.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 25
9.16 W sytuacji pileup-u DX-owego, skrócenie sekwencji komunikatu pomoże
zmaksymalizować współczynnik QSO. Aby ustawić na te sprawy, kliknij podwójnie na
komunikat Tx 1 by przeskoczyć go (stanie się on szary - nieaktywny). Teraz, kiedy klikniesz
podwójnie czyjś zdekodowany znak wystartujesz z Tx 2 wysyłając raczej oba znaki plus
raport, zamiast obu znaków plus twój QRA lokator. Następnie podwójny klik przełączy na
Tx 4 z konwencjonalnego komunikatu RRR na RR73, dla skrócenia twojego Yup
podziękowania i prawidłowego zakończenia tutaj QSO: nie mamy potrzeby by również
wymieniać pozdrowienia 73. Powodzenia dla reszty pile-upu, CUL, proszę QSL na
LoTW...’.
9.17 Czy na zakończenie QSO, zauważyłeś
przeskakująca kulkę? Po każdym naszym
wysyłaniu komunikatu RRR lub RR73,
plamka selektora komunikatu “Next”
niekiedy przeskakuje z Tx 3 do Tx 5 … a
potem w mgnieniu oka przeskakuje na Tx6.
Jeżeli nie zwracasz na to uwagą możesz
pomyśleć, że twój komunikat 73 został
przeskoczony i WSJT-X nadaje dla ciebie CQ,
ale nie: sprawdź belkę statusu u dołu
głównego ekranu WSJT-X dla
potwierdzenia, czy twój komunikat 73 był nadawany, kiedy ukazał się boks “Last Tx”.
9.18 Coś poszło nie tak? Brak transmisji? Istnieje szereg możliwych powodów, więc sprawdź rzeczy
systematycznie:
• Czy radio przechodzi na nadawanie? Jeżeli nie, to jest
problem! Sprawdź metodą PTT wybierając pod sekcją F2
Settings Radio. Jeżeli ręcznie naciśniesz i przytrzymasz
przycisk PTT na mikrofonie lub przycisku nożnym, na
panelu czołowym przycisk TRANSMIT, czy radio nadaje
tony? Sprawdź miernik w stacji np. mocy wyjściowej
(power out). Jeżeli używasz VOX, upewnij się, że czułość VOX-a w radiu jest
dostatecznie wysoka, aby niezawodnie wyzwalać przy poziomie audio, którego
używasz i utrzymuje go dla całego przebiegu.
• Poziom audio mowy, upewnij się, że dostateczna ilość audio dociera do stacji z karty
dźwiękowej – zarówno za mało jak i zbyt dużo. Dla wskazówek dotyczących tego spójrz
do sekcji ustawianie poziomów nadawania. Jeżeli ustawianie poziomów nie rozwiąże
tego, sprawdź kable od karty dźwiękowej do wejścia liniowego lub mikrofonu w twoim
radiu. Spróbuj podłączyć słuchawki lub głośniki PC do wyjścia karty dźwiękowej, aby
upewnić się, że są aktualnie generowane tony, następnie dowiedz się, dlaczego audio
nie przedostaje się do radia. Czy kable są przerwane? Czy są włączone we właściwe
miejsce?
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 26
• Sprawdź urządzenia USB i huby, które automatycznie się wyłączają zasilanie przy braku. Funkcja ta może być użyteczna dla oszczędzania energii, ale ogólnie jest ona denerwująca, kiedy karty dźwiękowe lub stacje niespodziewanie znikają z systemu. Używając Windows-owego Menadżera Urządzeń odznacz “Pozwól komputerowi wyłączyć to urządzenie dla oszczędzania energii” dla każdego twojego urządzenia USB i hubów.
9.19 Czy jeszcze coś jest uszkodzone? Brak dekodowań? Zapewne okaże się, że WSJT-X nie
jest martwy tylko sobie odpoczywa. Sprawdź to:
(A) WSJT-X jest ustawione na FT8 mode [tnx rada Jacky ZL3CW];
(B) Jesteś na częstotliwości przeznaczonej dla FT8 frequency, na paśmie, które jest
otwarte i aktywne;
(C) Czy przycisk Monitor jest nadal włączony (świeci na zielono);
(D) Istnieje wystarczająco audio docierającego do WSJT-X.
(Termometr/trzykorder/wskaźnik powinny być również na zielono z poziomem
koło środka zakresu lub powyżej, kiedy pasmo jest zajęte):
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 27
Czy widzisz zaledwie kilka żółtych i czerwonych plamek na wykresie wodospadowym?
Czy stacja jest na właściwej emisji i antenie? Czy słyszysz sygnały weeeeeee FT8 na
twoim odbiorniku? Czy stacja jest załączona (HI)? FT8 jest a słabym-sygnałem a nie
emisją bez sygnału!
9.20 Rada by w akcji DX-owania słuchać SŁUCHAĆ, SŁUCHAĆ, SŁUCHAĆ ma zastosowanie
również do FT8 i innych emisji cyfrowych, bardzo dobrze: Ja zazwyczaj mam audio Rx skręcone
prawie do dołu, słuchawki leżące na biurku, tak, więc wersja dla emisji cyfrowych jest PATRZEĆ,
PATRZEĆ, PATRZEĆ. Naucz się interpretowania wykresu wodospadowego i dekodowania,
aby zrozumieć, co się dzieje. Czy stacje nadają DX CQ, poszukiwania-i-rzucania – się na nie lub
po prostu spokojnego obserwowania pasma (w takim przypadku mogą być podawane na
PSKreporter i jeśli będziesz je wołał prawdopodobnie mogą oni właśnie odpowiedzieć!)?
Zauważ jak sygnały rosną w siłę, gdy obracasz swoją antenę kierunkową w kierunku, gdzie jest
lepsza propagacja. Magia!
9.21 Wołaj cierpliwie. Jeżeli ktoś ci zakłóca robiąc QRM, możesz podjąć walkę o zrobienie lub
dokończenie łączności (QSO) dopiero, kiedy przestaną to robić. Po 2 lub 3 nieudanych
zawołaniach spróbuj kliknąć z shift-em (shift-clicking) twój Tx na inną czystą częstotliwość
i kontynuować wołanie. Jeżeli nadal to nie działa
może twój sygnał jest trochę za słaby, tak, więc
spróbuj obrócić antenę lub zaczekać aż poprawią się
warunki. Hej, to jest DX-owanie.
9.22 Jeżeli natręt ponagla cię do łączności (QSO) wołając
cię ciągle bez względu na to, co wysyłasz, ale nigdy
nie wysyła ci raportu, jeżeli mu odpowiadasz, prawdopodobnie ma rozpoczęte QSO i teraz
JTalert i kilka innych programów
logujących może zaznaczać nowe
DXCC i nowe lokatory, które
ukazują się w dekodowaniach.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 28
nieustannie wysyła ten sam komunikat ciągle i ciągle bez końca jak zacięta płyta. Tutaj
jest kilka rzeczy, które możesz spróbować:
• Bądź tolerancyjny. Nie jest łatwo być mistrzem w FT8 i WSJT-X! Wołający może mieć
przypadkowo nieodznaczony Auto Seq i zapomniał ręcznie wybrać następny komunikat
a może nawet nie zdawać sobie sprawy z tego, że on jest przyczyną problemów. Miejmy
nadzieję, że wkrótce to zauważy. Być może jest roztargniony czyta plik pomocy lub
spogląda na te wskazówki... Dobrze, żyjmy w nadziei!
• Bądź cierpliwy. Możliwe jest, że utknął po prostu na jednym komunikacie, ponieważ
twoje potwierdzenia nie dotarły do niego z jakichś powodów (np. twój sygnał spadł z
powodu QSB lub QRM), tak, więc następny komunikat jest niewłaściwy. Osobiście,
podałbym, co najmniej 2 lub 3 powtórzenia, do 10, jeżeli jestem zainteresowany
łącznością DX QSO, szczególnie, jeżeli mam odebrany raport wskazujący, że mój sygnał
jest bardzo słaby.
• Spróbuj wysłać komunikat swobodnego tekstu taki jak “NEXT MSG PLS” lub “CHK AUTO
SEQ”.
• Kiedy czekasz, odwiedź Time.is , by podwójnie sprawdzić czy zegar twojego komputera
jest dokładnie ustawiony– szczególnie, jeżeli występuje to często. Czy jest uruchomione
twoje oprogramowanie NTP? Jeżeli używasz Meinberg z menu startowego Windows,
wybierz Meinberg, potem Network Time Protocol, wówczas kliknij “Quick NTP status”,
aby wyświetlić tekst listujący serwery czasu używane przez niego. Czy są jakieś
komunikaty o błędach lub czy wszystko jest normalnie? Przesuniecie offset (błąd czasu)
powinno typowo być właśnie kilka milisekund np. coś pomiędzy +2 a -2, jak tutaj:
• Sprawdź ustawienie twojego kierunku i mocy: być może twój sygnał jest po prostu zbyt
słaby do zdekodowania dla natręta. Spróbuj ustawić kierunek bezpośrednio na niego
(krótką lub długą ścieżkę) i być może dodaj trochę watów.
• W przeciwnym razie świadomie odwróć się od natręta, zmniejsz moc w nadziei, że
zauważysz jego zniknięcie z twojego wykresu wodospadowego a on popełza swoją droga
do swojej jaskini, podczas, gdy ty będziesz kontynuował pracę z innymi ludźmi.
• Zrób sobie przerwę: być może jeszcze ktoś inny nadaje na tobie. Pomiń okres nadawania
by ewentualnie sprawdzić czy twoja częstotliwość nadawania Tx jest pusta bez ciebie.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 29
• Spróbuj kliknąć z shift-em (shift-clicking) by
przemieścić twój Tx gdzie indziej na wykresie
wodospadowym. Jeżeli wszystko, co osiągniesz to
przeciągnięcie nękającego na twoja nową
częstotliwość, (ponieważ ma on nierozsądnie wybrane
Hold Tx Freq) i nadal nie reaguje (nie odpowiada), zrób
ponownie QSY, ale tym razem przełącz opcję na Tx
even/1st by zmienić okresy nadając twoje CQ w tym
samym czasie, co nękający - będzie jak to łabędzi śpiew
wołający ciebie. Zapewne niebawem zauważy, że
zniknąłeś z jego wykresu wodospadowego, przestanie
słuchać i uzna, że robisz OSO z innym bardziej
doświadczonym krótkofalowcem i może w końcu ustąpi i da za wygrane.
9.23 Nie daj się ponosić nerwom przy komunikatach
niestandardowych i skrótach. Oprogramowanie jest
inteligentne pod maską optymalizacji komunikacji ze
standardowymi komunikatami w FT8, co oznacza kilka
kompromisów. Na dodatek normalnie masz tylko 13
miejsc na wypełnienie każdego z komunikatów
swobodnych tekstowych z bardzo ograniczonego zestawu
znaków (po prostu cyfr, dużych liter, spacji i paru znaków
interpunkcji)11. W szczególności szybko zauważysz, że
większość użytkowników jest uzależnionych od Auto Seq,
którzy łatwo dezorientują się przez coś odbiegającego od
normy. Jeśli zdarzy ci się być w łączności z kimś, kto nadal
używa pierwszego wydania beta “RC1” WSJT-X, wysłanie
komunikatu RR73 przełącza Auto Seq na koniec by
wysyłać twój raport bez R – dziwną odpowiedź, która cofa
sekwencję przeciwnie do tego, co prawdopodobnie
zamierzałeś.12
Własne komunikaty końcowe są mniejszym problemem
niż sądziłem. Komunikaty
swobodnego tekstu (Tx 5)
zawierające “73” zazwyczaj
przełączają Auto Seq, aby
zrealizować zakończenie QSO, –
chociaż zorientowani i cierpliwi
11 W trybie JT-mode zestaw znaków składa się z A-Z, 0-9 i znaków + -. /? oraz spacji. Znaki @ # < i > mają specjalne znaczenie i nie są nadawane. Są one zarezerwowane dla testowania lub czegoś innego opisanego w Podręczniku Użytkownika WSJT-X. Ukośnika / najlepiej unikać za wyjątkiem, jako separatora w znaku wywoławczym. Znak
kropki (okres) jest przydatny do wysyłania krótkich adresów URL.
12 Wygląda na to, że RC1 interpretuje RR73, jako lokator. Według Johna, KA5BJC, RR73 może być faktycznie poprawnym … dla lodołamaczy na Morzu Arktycznym Północno-Wschodniego Wybrzeża Syberii! Późniejsze wersje WSJT-X obsługują to w porządku. Aktualizuj oprogramowanie!
Ostatnia deska ratunku:
zrezygnuj! Zmień emisję lub
pasmo. QRT. Napij się
herbatki. Wyjdź na spacer z
psem. Pogłaskaj kota.
Zagrzeb ogień. Przytul
nieznajomego. Posprzątaj
jaskinię. Poczta
elektroniczna e-mail Garego
z większą ilością rad.
Warto utworzyć i zachować kilka swobodnych komunikatów tekstowych w Tx 5 szybko wybieranej listy (pod F2 Settings Tx Macros) szczególnie, jeżeli nie jesteś precyzyjną maszynistką np.
• NO DECODE SRI
• QRZ CALL AGN
• SRI TOO WEAK
• CALL LATER
• BAD FREQ QSY
• 5W G5RV 73
• C QRZ.COM 73
• FB DX QSO 73
• CHECK UR CLK
• CHK TX AF LVL
• SPREAD OUT
• WAIT UR TURN
• UPD8 WSJTX 73
• SRI FINGR TRBL
• I prawdopodobnie TNX TIPS
GARY
Spróbuj tego! Jest więcej w tym hobby
niż wymiany zawołań, kwadratów lokatora i
raportów.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 30
operatorzy mogą kontynuować konwersację używając 13-to znakowych komunikatów w
nieskończoność, powstrzymując się z 73 dopóki konwersacja nie zostanie zakończona.
9.24 Kiedy masz ustawione te rzeczy, zmaksymalizuj użycie ekranu i zminimalizuj pokusę
zabawy z ustawieniami przez ukrycie kontrolek wykresu wodospadowego i menu
WSJT-X.
9.25 Mając tak mało informacji wymienionych w każdym 15-to sekundowym wejściu,
sekwencję nawet najbardziej efektywnych i zwięzłych QSO w FT8 trudno zakwalifikować,
jako ucieczkę – bardziej, jako bieganie (jogging). Tempo jest dostatecznie proste, gdy już
się tego nauczysz ‘zaczniesz to łapać’ (zajęło mi to kilka setek QSO na FT8). Poniżej
znajduje się zrzut z ekranu podczas spokojnego spacerku na 30m po bieganiu pewnego
wieczoru w ZL:
Wystartowałem przez odszukanie i wówczas zawołanie CQ na czystej częstotliwości z
wybranymi jak zwykle oboma Auto Seq i Call 1st. Program automatycznie odpowiedział
zdekodowanemu wołającemu, prowadząc nas poprzez konwencjonalną sekwencję wejść aż do
ukazania się panelu logowania Log QSO, kiedy odebrałem komunikat 73 sygnalizujący koniec
QSO. Wszystko, co musiałem wówczas zrobić to kliknąć przycisk OK by zalogować QSO i
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 31
wówczas kliknąć przycisk Enable Tx, aby program zrestartował wołanie CQ - po tym jak
zakończył on wysyłanie mojego komunikatu 73. Jeżeli inny wołający zawołał mnie (jak robiłem
wcześniej CQ), Auto Seq generował standardowe komunikaty i wystartował z nim QSO. W tym
samym czasie mogłem z łatwością pracować, odbierać email-e, przeglądać QRZ.com itp. na
innych ekranach na moim dwuekranowym komputerze stacjonarnym (desktopie) w Windows.
9.26 Czy pogubiłeś się tak jak ja, że bez względu na to czy stacja nadaje podczas nieparzystych
czy parzystych czasów antenowych (timeslot), jeżeli wystartujesz normalnie QSO przez
podwójne kliknięcie na zdekodowanym znaku wywołania CQ, nie ma to znaczenia:
WSJT-X automatycznie wybiera odpowiedni przedział czasowy (timeslot), w którym go
zawoła. Ale, co jak zechcesz zawołać kogoś, kto nie nadaje CQ, być może właśnie
skończył pracę z kimś innym? Co, jeżeli rozpoczniesz wołanie kogoś, ale on zniknął bez
śladu? Warto sprawdzić, czy nadajesz we właściwym parzystym/nieparzystym okresie i
nie dublujesz się z nim. Mike W9MDB wskazał prosty sposób - aby dowiedzieć się -
trzeba spojrzeć na końcową cyfrą znacznika czasowego (timestamp) dla ich nadawania:,
jeżeli czas kończy się na zero używają oni parzystego slotu, tak, więc my potrzebujemy
wołać ich w nieparzystych. Czasy kończące się 5-ką wskazują, że są oni na nieparzystych
(!). Jeżeli nadal jest to trudno zrozumieć pod wpływem emocji, tutaj są porady Hinsona.
Po prostu dopilnuj by selektor Tx even/1st przypominał ta ostatnia cyfrę znacznika
czasowego ( timestamp-u) np., jeżeli jest 5, boks selektora powinien być wypełniony jak
ten (Tx odd/1st), jeżeli jest zero to boks selektora powinien być pusty (Tx even/1st)
jak ten na poniższym rysunku:
“Te emisje nie są przeznaczone do długich konwersacji lub „żucia szmat”. Koncentrują się one raczej na efektywnej wymianie podstawowych informacji takich jak znak wywoławczy, QRA lokatorów, raportów sygnałów i potwierdzeń w możliwie najniższych współczynnikach sygnał-szum w ciągu kilku minut lub mniej.”
8 “Praca ze Światem z WSJT-X, Część 1: Możliwości operowania”, K1JT, K9AN and G4WJS,
QST October 2017.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 32
9.27 Ponieważ tyle się dzieje, szczególnie, kiedy pasmo jest zajęte, niekiedy pomiesza mi się, z
kim przed momentem pracowałem a kogo zalogowałem. Dzięki pomysłowi płynnego
reflektora w WSJT, napisałem prosty plik wsadowy (batch), aby przywołać Windows-owy
PowerShell dla wyświetlenia ostatnich paru QSO z logu WSJT-X, aktualizującego się
samodzielnie po zalogowaniu każdego QSO. Z czarnym i szarym oknem PowerShell na
wąskim pasku w rogu ekranu, pokazuje znaki wywoławcze, które w ostatnim czasie
zalogowałem
Aby to zrobić samemu, linia polecenia Windows PowerShell jest następująca:
powershell.exe get-content %LOCALAPPDATA%\WSJT-X\wsjtx.log -tail 3 -wait
Dzięki uprzejmości VE2EVN, odpowiednikiem dla Linux jest: tail -n 3 -f
~/.local/share/WSJT-X/wsjtx.log
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 33
9.28 WSJT-X regularnie zapisuje plik WAV
odbieranego audio na dysk podczas jego
przetwarzania. Nawet jakbyś skonfigurował
WSJT-X te pliki WAV przy użyciu opcji
“None” pod F2 Settings Save, będzie on
nadal to robił. Wynika z tego, że normalnie
plik WAV jest usuwany automatycznie
przez WSJT-X po około 10-ciu sekundach od
zakończenia jego przetwarzania (dając nam czas na podjęcie decyzji o zachowaniu go).
Jednakże, kiedy wyjdziesz z WSJT-X, aktualny plik WAV zostaje porzucony
(pozostawiony), pozostając sierotą na dysku. Jeżeli
uruchamiasz i zatrzymujesz powtarzając WSJT-X,
możesz kiedyś odkryć sierociniec pełen porzuconych
plików WAV, zaśmiecających twój dysk twardy.
Niektórzy użytkownicy raportowali setki osieroconych
WAV-ów. Zapewne warto od czasu do czasu oczyścić
sierociniec zarówno ręcznie (używając funkcji w menu
File ) jak też przy użyciu prostego pliku wsadowego
z następującą linią polecenia Windows
(prawdopodobnie taki sam plik, który wyświetla
końcówkę twojego logu ADIF WSJT-X):
del %LOCALAPPDATA%\WSJT-X\save\*.wav
“FT8 – zaprojektowana specjalnie dla warunków takich jak wielo-przeskokowe (wielodbiciowe) sporadyczne od warstwy E na 50 MHz – w sytuacjach, gdzie sygnały są słabe i zanikające, krótkie otwarcia a szybko zakończone wiarygodne, potwierdzone kontakty jest szczególnie pożądane.”
“Work the World with WSJT-X, Part 2: Codes, Modes, and Cooperative Software Development”, K1JT, K9AN and G4WJS, QST November 2017.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 34
10 Znaki specjalne 10.1 Głęboko wewnątrz specyfikacji technicznej sam protokół FT8 definiuje dość szczegółowo
i ściśle format “standardowych znaków wywoławczych”. Ogranicza to różnorodność
znaków wywoławczych, które protokół potrzebuje obsłużyć, a zatem ogranicza liczbę
wymaganych bitów cyfrowych. Tymczasem niektóre specjalne okolicznościowe znaki
upamiętniające wydarzenia są zbyt
“specjalne”, których protokół FT8 po
prostu nie może pomieścić na 28 bitach
zarezerwowanych, aby je przenieść do
większości swoich komunikatów (np.
wywołań CQ, reportów i komunikatów
RRR lub RR73). WSJT-X akceptuje dla
przykłady YR100R, jako znak operatora w
F2 Settings General i wygląda na to,
że generuje komunikaty zawierające
YR100R, … ale nie potrafi ich aktualnie
nadać, za wyjątkiem komunikatów typu swobodnego tekstu.
10.2 Niestandardowe znaki specjalnych wydarzeń i
inne aż długości do 13 znaków mogą być
nadawane, jako łańcuchy znakowe w
komunikach swobodnego tekstu, … ale nie są
one interpretowane przez oprogramowanie,
jako znaki wywoławcze. Jeżeli ktoś po stronie
odbiorczej kliknie podwójnie na jeden z tych
zdekodowanych komunikatów swobodnego
tekstu jakiegoś egzotycznego DX-a w nadziei
zawołania go, nie będzie uszczęśliwiony.
Oprogramowanie nie wie, co zrobić z
komunikatem za wyjątkiem jego
wyświetleniem sfrustrowanemu użytkownikowi! Nie wprowadzi ono automatycznie
pełnego znaku wywoławczego do boksu DX Call oraz nie dołączy go w komunikatach
generowanych dla odpowiadania im.
“Standardowy amatorski znak wywoławczy składa się z jednego lub dwu znaków prefiksu, z których co najmniej jeden musi być literą, po których następuje cyfra i sufiks z jedną do trzech liter. W obrębie tych zasad, liczba możliwych znaków wywoławczych jest równa w przybliżeniu coś około 262 milionów … Skoro 228 jest więcej niż 268 milionów, 28 bitów jest wystarczające, aby zakodować unikalnie każdy standardowy znak wywoławczy.” [Wyciąg z sekcji 17 pliku pomocy WSJT-X – wart jest przeczytania!]
Jest nie wiele punktów do narzekania w tym zakresie na twórców oprogramowania, tylko, dlatego, że nie możesz używać swojego niestandardowego znaku okolicznościowego w FT8. To nie ich wina! Chętnie by ci pomogli. Ograniczenie nieodłącznie związane z protokołem FT8 jest główną przyczyną (patrz Dodatek B). Nawet profesorowie nie mogą zmieniać praw matematyki i fizyki!
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 35
10.3 Standardowe znaki wywoławcze z niektórymi konwencjonalnymi modyfikatorami
lokalizacji (np. typowe złożone znaki
typu CEPT standardu ITU/ prefiksy
krajów przyjęte w DXCC zakończone
przez ukośnik /) są obsługiwane przez
oprogramowanie, przekazując pełny
znak w Tx 1 i Tx 6, ale tylko domową
część znaku wywoławczego w innych
komunikatach. Jeżeli wyskoczyłem,
powiedzmy na wyspę Auckland Island,
mój znak mógł być ZL9/G4iFB tak, więc
komunikaty wygenerowane dla
typowego QSO mogły być takie jak te
“Ostrzeżenie dla tych z nas, którzy często pomijają komunikat Tx1 (znaki i lokator) i startują z Tx2 (znaki i raport). Kiedy wołasz stację DX ze złożonym znakiem, gdy stacja DX odpowiada, żaden z komunikatów nadawanych sekwencyjnie przez niego nie będzie zawierał twojego znaku. Nie ma sposobu dowiedzieć się dla pewności, czy stacja DX odpowiada tobie czy innej stacji. By temu zaradzić, kiedy wołamy stacje ze złożonymi znakami jest rozpoczynanie z komunikatem Tx1.” [tnx Rick K1HTV]
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 36
Lista prefiksów i sufiksów, które są traktowane w ten sposób jest dostępna w menu
pomocy Help głównego ekranu WSJT-X (wybierz Menus, aby to zobaczyć!):
Te szczególne prefiksy i sufiksy “typu 1” (około 350 z nich) zostało specjalnie
zakodowanych i wysyłanych w paru
możliwych bitach, pozwalając na
umieszczenie dwu znaków
wywoławczych w generowanych
komunikatach 13 , podczas, gdy
niektóre niepokazane znaki złożone
“typu 2” (takie jak /M i /MM) mogą
być wysyłane bez innych znaków
wywoławczych w niektórych
komunikatach.
Inne sytuacje nie są wyjaśnione w pomocy np., jeżeli stacja ma zarówno prefiks i sufiks lub gdy w QSO są dwa znaki złożone. Zapewne zechcesz eksperymentować, aby zobaczyć, co się stanie - proszę daj mi znać!
10.4 Wersja ‘Release Candidate’ RC (beta) WSJT-X według doniesień ma problem z obsługą
znaków złożonych … a zatem to kolejny dobry powód, aby sprawdzić, czy używasz
udostępnionej ostatniej produkcyjnej wersji WSJT-X 1.8.0, a nie wersji RC (“dupka”).
13 WSJT-X v1.8.0 nie zawsze robi to zbyt dobrze. Zobacz moje QSO FT8 QSO z YV5IAL/7 na końcu Dodatku E.
Jak już powiedziałem przed chwilą, osobliwe
znaki wywoławcze specjalnych wydarzeń plus te
z samodzielnie przypisywanymi sufiksami (takie
jak /QRP) tak czy owak nie mogą zostać
zakodowane (zbyt mało bitów!) a zatem mogą
być jedynie wysłane, jako nieinterpretowane
łańcuchy znakowe w komunikatach swobodnego
tekstu. Ja nazywam je znakami wywoławczymi
“typu 0”.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 37
11 Ekspedycje DX-owe z FT8 11.1 Istnieją wady i zalety (dosłownie: za i przeciw) używania FT8 na ekspedycji DX-owej.
• Z dobrej strony, nie ulega wątpliwości, że jest to bardzo popularna na KF emisja,
dobra dla DX-owania słabych sygnałów nawet dla stacji o ograniczonej małej mocy i
podstawowych antenach. Może ona sprawić, że nawet krótkie otwarcia i marginalne
ścieżki będą produktywne.
• Ze złej strony, maksymalny współczynnik QSO z WSJT-X jest około 60 QSO dla
nadajnika na godzinę.
W praktyce, doświadczony użytkownik DX-owy emisji cyfrowych (takich jak Roly P29RR)
może utrzymać około 50 QSO na godzinę, pod warunkiem, że ma on zdecydowanie
zdolność koncentracji na ekranie i poradzi sobie od czasu do czasu z koniecznością
powtórek i wyjść z sekwencji (zmiany kolejności komunikatów). QRM-y i rywalizacja
zmniejszą współczynnik jeszcze bardziej dla bardzo rzadkiego i popularnego DX-a. Dla
porównania operatorzy konkurencyjnych emisji CW, SSB lub RTTY na dobrej stacji mogą
utrzymywać współczynnik 200+ QSO na godzinę, może nawet 250 lub więcej dla
podobnego wysiłku działań operatora – tak, więc jest potencjalnie 4 lub 5 razy więcej
QSO DX-ekspedycji na godzinę używając dziedzicznych emisji.
11.2 Ze sprytnym oprogramowaniem jest teoretycznie możliwym wygenerowanie i nadawanie równocześnie wielu sygnałów FT8 na pojedynczym nadajniku, umożliwiając wiele równoczesnych QSO na jednej stacji i pasmie.
Co do tego czy będzie to rozsądne podejście, powiem po prostu, że wyzwanie pracy z bardzo rzadkimi DX-ami jest w ogromnej części urokiem DXCC: czynienie DX-a mniej wyjątkowym i DXCC łatwiejszym nie koniecznie jest warte zachodu (celu).
Biorąc pod uwagę powyższe, FT8 może być w pełni zautomatyzowana zastępując wysiłek operatora cyklami CPU. Przewiduję
przyszłościowe (futurystyczne) ekspedycje DX-owe mówiących robotów w pełni zautomatyzowanych i zawierających w sobie stacje z FT8, siedzące cicho w kącie i robiące łączności QSO podczas podróży i być może czegoś więcej
Czy Sir Edmund Hillary mógłby
zgodzić się na obcinanie szczytów
kilku tysięcy metrów góry Everest
przy pomocy dynamitu lub
zainstalowanie podejścia
schodami na szczyt wraz z
bezpiecznymi poręczami, butlami
tlenowymi i sygnałami
ostrzegawczymi?
Po warunkiem, że licencja i
władze lokalne zatwierdziły
samowystarczalne zasilane z
baterii słonecznych roboty FT8 i z
połączeniami satelitarnymi dla
logowania i sterowania można by
potencjalnie pozostawić ją, kiedy
zespół opuści, być może ze stacją
meteorologiczną lub naukową
monitorowania właściwości
środowiska, aby usprawiedliwić
ich obecność.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 38
“Zdecydowanie nie planujemy wykonania robota do robienia QSO. Udoskonalenia użycia dla ekspedycji DX-owej już istnieją jednakże nie są jeszcze w udostępnionej wersji.”
Tnx Joe, K1JT
11.3 Technicznie możliwym jest wyznaczenie częstotliwości odbioru na tym samym paśmie
podczas komunikatu CQ określając właściwie ułamek kHz. Na przykład, przyjmując,
że jestem w FT8 na 17m jak zwykle na częstotliwości VFO 18100 kHz, mogę wysyłać
CQ 101 ZL2IFB RF80 by wskazując, że ludzie powinni wołać mnie (mniej więcej) o 1
kHz wyżej na 18101 kHz. Jeżeli moja częstotliwość audio Tx jest 500 Hz na lewo
wykresu wodospadowego, spodziewam się wołających wokół 1500 Hz w środku
mojego wykresu wodospadowego, w zależności od ustawienia ich częstotliwości
audio. Moi wołający nie potrzebują wykonywać niczego specjalnego, jednak po
prostu kliknąć podwójnie jak zwykle na mój znak CQ. Ich sterowanie radiem CAT
będzie robić automatycznie QSY na 18101 kHz. To ja steruję ich radiami!
Jednakże w praktyce jest kilka wad takiego podejścia:
• Instrument ten nie jest zbyt dobrze
wyjaśniony w pomocy (Help) i jest
niezwykle rzadki na KF, dlatego, że
większość użytkowników nie rozumie
komunikatów CQ. Jeżeli klikną oni
podwójnie to może ich spotkać niemiła
niespodzianka, kiedy ich radia w
niespodziewany sposób zrobią QSY;
• Wygląda na to, że zmienią się obie częstotliwości Tx i Rx wołającego: jest to
funkcja QSY a nie funkcja split (jak myślałem);
• Mając poprawiony komunikat CQ w Tx 6 tak, aby zawierał częstotliwość odbioru,
po każdym QSO dokona się reset do standardowego komunikatu bez
częstotliwości. Dobrą praktyką na ekspedycji DX-owej pracującej ze splittem jest
wstawienie “UP” do komunikatu przy każdym CQ zmniejszając liczbę
simpleksowych wołających;
• Przy niewłaściwym wyborze częstotliwości odbioru
możemy potencjalnie odsyłać wołających poza pasmo,
na szczyt innych użytkowników lub bikonów, w
segmenty innych emisji,;
• Wołający używający wysokich częstotliwości audio
będą prawdopodobnie poza prawa stroną mojego
wykresy wodospadowego, kiedy ich VFO przesunie się
wyżej o 1 kHz a zatem nie zobaczę ich sygnałów i nie
będą dekodowani.
Testując to w eterze, niektóre stacje
wołały mnie trochę powyżej pasma,
jakie chciałem, ale potem znikały,
kiedy im odpowiadałem:
prawdopodobnie zostali zaskoczeni
niespodziewanym QSY i robili QRT,
żeby sprawdzić usterkę!
Również z wyłączoną funkcją Call
1st WSJT-X czasem odpowiada
automatycznie pierwszemu
zdekodowanemu wołającemu.
Ta rzadko występująca usterka
(bug) była przełączana częściej,
kiedy testowałem funkcję
automatycznego QSY.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 39
Dolna linia: unikam stosowania tej właściwości auto-QSY na KF, przynajmniej z
obecnym WSJT-X v1.8.0. Jest po prostu nie pomocna.
12 Usterki, błędy i sugestie usprawnień 12.1 Chociaż WSJT-X ma ponad 5 lat a FT8 udostępniono właśnie 6 miesięcy temu, kiedy to
piszę, dlatego też wspólnota amatorów14 jeszcze się z tym nie zaznajomiła. Przede
wszystkim FT8 zachęca po raz pierwszy ogromną liczbę amatorów KF do emisji
cyfrowych. Z tych względów będą istnieć początkowe problemy (ząbkowania) jak w
rzeczywistości sytuacja się rozwinie przed nami… a w tym samym momencie istnieją
możliwości pomocy w posunięciu spraw w dobrym kierunku.
12.2 Usterki w projektowaniu FT8 i WSJT-X, błędy oprogramowania i inne
problemy z umowami pracy w eterze wychodzą na światło dzienne.
W większości są banalne i mogą być łatwo rozwiązane lub po prostu
zignorowane (np. przychodzące do nas komunikaty 73 nie zawsze są
pokazywane w prawym panelu, ale są wyróżniane na czerwono
zazwyczaj w lewym). Niektóre są potencjalnie bardzo znaczącymi
blokerami, takie jak:
• Postępowanie ze znakami “specjalnymi” wspomnianym
wcześniej;
• Nieścisłości, ograniczające walidację wprowadzanych danych i
inne kwestie użyteczności oprogramowania;
• Ograniczony kompromis na to, co rzeczywiście stanowi kompletne, ważne
(poprawne) QSO i jak używać FT8 w zawodach;
• Lekkomyślne działanie takie jak: wołanie
pod koniec trwającego QSO, brutalne
ignorowanie ukierunkowanych wołań CQ i
komunikatów, przesterowywanie audio,
nadmierną moc dla ścieżki i rywalizacja o
ograniczoną przestrzeń na paśmie.
Te i inne zagadnienia plus wyniki testów
(takich jak sposoby odtwarzania błędów),
proponowanie obejść (rozwiązań zastępczych
– ‘na około’) i sugestie udoskonaleń
dyskutowane na ogół są na WSJT-X! reflector!
on! Yahoo! groups! Proszę bardzo
14 Nie wyłączając mnie! Moje pierwsze QSO FT8 było zrobione 21-go lipca, 2017 pomimo, że używałem wcześniej
JT65, JT9, RTTY i PSK i “packet radio” spoglądając wstecz na lata 1980-te, pracowałem z komputerami, jestem
przede wszystkim DX-erem CW a nie entuzjastą emisji cyfrowych (digimoder). Z pewnością ciągle się uczę i
popełniam nadal błędy, … za które pokornie przepraszam.
Wiele z nich jest
subiektywnych: niektóre z
tych rzeczy nazywam
„wadami” i “robalami” i
“problemami” inne
określam, „jako
zaprojektowane” i
“niebędące problem”.
Niech tak będzie.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 40
uczestniczyć w dialogu. Bądź częścią rozwiązania.
13 Zamykanie i potwierdzenia 13.1 Pamiętaj, to jest tylko hobby. Większość kwestii związanych z pracą w FT8 nie wynika ze
złych intencji (złej woli), ale przeciętni amatorzy tak jak ty czy ja, bada nową emisję,
odkrywa po drodze sztuczki. Popełniamy błędy. Mylimy się. Eksperymentujemy.
Próbujemy. Uczymy się. Bawimy się i pomagamy jeden drugiemu. Musimy dać sobie
trochę luzu. Zachowaj spokój. Wyluzuj brachu.
13.2 Pomimo, że moje nazwisko jest na froncie tego dokumentu w dużej mierze jest on
produktem społeczności DX KF. Proszę dołączyć do mnie, podziękowania licznym
amatorom, który życzliwie przyczynili się do idei, komentarzy i wskazówek, szczególnie
oczywiście profesorom (Steven Franke, K9AN i Joe Taylor, K1JT), który dali nam tą emisję,
plus twórcom WSJT-X i długo wyczekujących członków załogi wsparcia na reflektorze.
Mam zgromadzone, zinterpretowane i poszerzone ich wpisy (wprowadzenia), kreślonych
w dużym stopniu ich inspiracją. Wszystkie pomyłki są moje!
13.3 Twoja opinia dotycząca tego dokumentu,
takie jak poprawki, reakcje/problemy,
sugestie usprawnień i dalsze wskazówki są
mile widziane. Proszę napisz do mnie:
[email protected] Będę próbował
utrzymywać internetową wersję tego
dokumentu na mojej stronie
(www.G4iFB.com) na ile czas i siły pozwolą.
Jednak niczego nie obiecuję: Mam do
wykonania pracę i lubię używać mojego
radia nawet bardziej niż komputera.
Jeśli dasz radę (dos. „nie dostałeś bólu brzucha”) więcej mojego pisania, możesz również
bawić się „Przewodnikiem FOC umiejętność kodowania Morse’a FOC Guide to Morse
Code Proficiency „
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 41
Jestem częścią zespołu, który projektował i promował DX
Code of Conduct
Możesz odnaleźć więcej o mnie na
G4IFB.com i QRZ.com
Copyr
i ght © 20 1
8
ZL2iF
B
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 42
Dodatek A: o FT8 FT8 jest dość nowa, tak, więc dotychczas została opublikowana ograniczona ilość informacji
technicznych o emisji na Internecie, innych niż ten krótki zarys FT8 został po raz pierwszy
zapowiedziany z wypuszczeniem WSJT-X v1.8.0 Release Candidate 1 (dodałem kilka linków dla
tych, którzy tak jak ja, czują potrzebę dalszych poszukiwań):
WSJT-X Version 1.8.0 zawiera nową emisję nazwaną FT8, zaprojektowaną przez K9AN i
K1JT. Nazwa emisji "FT8" to skrót od "Franke i Taylor, modulacja 8-FSK ". FT8 używa
15-sekundowych sekwencji T/R (nadawanie/odbiór) i zapewnia 50%-owe lub lepsze
dekodowanie prawdopodobnie w dół do -20 dB na kanał AWGN. Mechanizm
automatycznego kolejkowania zawiera opcje do automatycznego odpowiadania na
pierwszą zdekodowaną odpowiedź na twoje CQ. Łączności FT8 QSO są 4 krotnie szybsze
niż te w trybie JT65 lub JT9. FT8 jest doskonałą emisja do DX-owania na KF i w sytuacjach
takich jak wielokrotne przeskoki multi-hop Es na 6 metrach, gdzie przy głębokim QSB
może być pożądane szybkie i wiarygodnie dokończenie QSO.
Kilka ważnych właściwości FT8:
• Długość sekwencji nadawanie /odbiór T/R: 15 s
• Długość komunikatu: 75 bitów + 12-bitów korekcji błędów CRC
• Kod FEC : LDPC(174,87)
• Modulacja: 8-FSK, odstęp tonów 6.25 Hz
• Stała obwiednia Constant-envelope przebiegu fali (waveform)
• Zajętość szerokości pasma: 50 Hz
• Synchronizacja: kwadratowa tablica 7x7 Costas arrays na starcie, w środku i na
końcu
• Czas nadawania: 79*1920/12000 = 12.64 s
• Próg dekodowania: -20 dB; parę dB niżej Z dekodowaniem AP
• Wielokrotny dekoder odnajduje i dekoduje wszystkie sygnały FT8 w pasmie
przepuszczania
• Opcjonalne auto-kolejkowanie i automatyczna odpowiedź na CQ
• Zachowanie działania podobnego do JT9, JT65
Dwa ostateczne źródła informacji o FT8 są w pliku pomocy WSJT-X (dostarczanego wraz z
programem) i pokrewny artykuł w QST napisany przez Joe Taylor, K1JT, Steve Franke, K9AN i
Bill Somerville, G4WJS:
“Work the World with WSJT-X, Part 1: Operating Capabilities” – QST October 2017,
strony 30-36 – ogólne wprowadzenie do emisji cyfrowych wspieranych przez WSJT-X.
“Work the World with WSJT-X, Part 2: Codes, Modes, and Cooperative Software
Development” – QST November 2017, strony 34-39 – zanurzenie się głębiej w
matematykę, korekta błędów przesyłu (Forward Error Correction) itp.
Jeszcze jedno źródło jest źródłem samym w sobie, inaczej mówiąc kod źródłowy programu dla
WSJT-X, wspaniałomyślnie ogólnodostępny poprzez licencję Creative Commons celu
zachęcenia do rozpowszechniania i szerokiego wykorzystania i kontynuowania rozwoju emisji
cyfrowych.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 43
Na koniec, Joe utrzymuje zbiór referencji na
http://www.physics.princeton.edu/pulsar/K1JT/refs.html
Dodatek B: FT8 – podniesienie przykrywki FT8 nie tylko po prostu koduje i nadaje nasze komunikaty znak-po-znaku (w ten sam sposób jak
mówimy o CW, RTTY lub PSK). Cały komunikat najpierw zostaje zakodowany, jako blok, przy
użyciu sprytnego algorytmu, który kompresuje komunikat do jak najmniejszej liczby bitów jak
to tylko możliwe, które są następnie cyfrowo nadawane z bitami korekcji błędów poprzez nasze
radio w eter zajmując 12.6 sekundy. Po stronie odbiorczej proces odbywa się odwrotnie: bity
cyfrowe są ściągane, kopiowane i składane z eteru, korygowane są błędy i wówczas
rozpakowywane z powrotem na te czytelne dla człowieka i najczęściej przydatne komunikaty,
które odczytujemy i podwójnie klikamy na nich – wszystko w ostatnich 2.4 sekundach przed
rozpoczęciem następnego okresu nadawania.
‘Kompresja w dół (spakowanie) do jak najmniejszej liczby bitów‘ jak to tylko możliwe’ przy
nadawaniu i korespondujące z nią rozpakowanie przy odbiorze wprowadza twarde
ograniczenia na ilość i charakter informacji, które mogą przechodzić przy użyciu FT8. Pod
przykryciem, oprogramowanie używa algorytmów dla kompresji i ekspansji (rozpakowania),
algorytmy, które zostały określone, jako integralna część protokołu FT8. Zostały one
zaprojektowane do pracy w ustalony wcześniej mechaniczny sposób (=algorytmicznie!),
ściskając tak mocno jak się da użyteczne informacje do kilku bitów danych wymienianych
pomiędzy nimi. Aby tego dokonać, musieli oni dokonać kilku uproszczeń, które z kolei tworzą
ograniczenia, z którymi żyjemy.
Po więcej szczegółów dotyczących protokołu zajrzyj do section 17 of the WSJT-X help.
Wspominają na przykład, że:
“Każdy komunikat składa się z dwóch 28-bitowych pól używanych normalnie dla znaków
wywoławczych i 15-bitowego pola dla QRA lokatora, raportu, potwierdzenia lub 73.”
A zatem jest właśnie 28 bitów cyfrowych do zakomunikowania znaku wywoławczego. 28
bitów cyfrowych ma 2 do potęgi 28 możliwych wartości, których w systemie dziesiętnym jest
trochę poniżej 270 milionów. Używając algorytmu zdefiniowanego w protokole, to jest
prawdopodobnie więcej niż potrzeba do zakodowania wszystkich normalnych,
konwencjonalnych starego stylu standardowych znaków wywoławczych wszech czasów
aktualnie w użyciu, każdy zakodowany w unikalną niepowtarzalna wartość liczbową…, ale 28
bitów jest niewystarczające dla wszystkich dziwnych i wspaniałych znaków specjalnych
wydarzeń, które są coraz częściej wydawane. Część prefiksowa twojego znaku jest
zdefiniowana zupełnie ścisłe w regulacjach ITU i konwencjach ogólnych, ale części sufiksowe są
bardziej elastyczne, dając zbyt wiele możliwości, aby ścieśnić je na 28 dostępnych bitach. Każdy
KF DXer z pewnością natrafi na niektóre z nich na antenie, na odziedziczonych emisjach.
ZL4RUGBY jest jednym z tych, które przypominam sobie czule – znak ten jest w rzeczywistości
bardzo konwencjonalny w swojej strukturze, ale z dwoma dodatkowymi znakami w sufiksie
przekracza 3 dopuszczalne dla protokołu w FT8. Oh-oh. Samodzielnie wyznaczane sufiksy to
kolejny przykład:, kiedy były wykorzystane po raz pierwszy w eterze wielu z nas zastanawiało
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 44
się czy /LH wskazuje na stacje pracującą z latarni morskiej, które wszystkie są w Norwegii! Ja
pracowałem (i logowałem!) stacje używające /QRP, /MM, /M, /P, /A, /AM, /PP i inne kuriozalne
warianty, niektóre wymyślana na spotach, jak również lokalne warianty sufiksów takie jak /VE2
i prefiksy CEPT takie jak P4/.
Ta sama uwaga na zastosowanie do 4-znakowych głównych kwadratów (Maidenhead) QRA
lokatora, ściśniętego właśnie do 15 bitów cyfrowych używając kompresji. 15 bitów jest
wystarczające dla zakodowania wszystkich możliwych kombinacji 4 łacińskich liter i arabskich
cyfr, które potrzebują przynajmniej 36x36x36x36 wartości lub 1,679,616 dziesiętnie, trochę
więcej niż 2 do potęgi 20 … innymi słowy powinno to być o 5 bitów krótsze. Za żadną sumę
błagającego lub narzekanie tych, którzy chcą modyfikować pole kwadratu lokatora, aby
przenieś zamiast tego inne informacje wciśnięte do dostępnych 15 bitów cyfrowych pod
aktualną specyfikacją – dodatkowa informacja po prostu się nie zmieści. Jedyną realną opcją
jest (1) zmiana lub zastąpienie protokołu FT8, co jest zupełnie kolejnym ’kociołkiem z rybami’,
lub (2) zastosowanie tablic konwertujących 2 do potęgi 15 możliwych wartości “kwadratów
lokatora” na inne rzeczy takie jak referencje do IOTA, SOTA lub WWFF, i jakimś sposobem
poradzić sobie z zamieszaniem, jakie to spowoduje dla tych, którzy uparcie będą interpretować
je, jako kwadraty lokatora.
Dodatek C: FT8 logowanie i wyszukiwanie WSJT-X i pochodne programy logujące QSO używają standardu ADIF XML. Prawie wszystkie
programy logujące mogą importować pliki logów ADIF, zatem istnieje możliwość łączenia
twoich łączności (QSO) na emisjach cyfrowych zrobionych i zalogowanych w WSJT-X itp. z
twoimi QSO w dziedziczonych emisjach zalogowanych w programach takich jak Logger32, Ham
Radio Deluxe, AClog, Log4OM, DXlab, N1MM+ i wielu innych włączając w to logi online takie
jak LoTW, QRZ.com i eQSL przez zaimportowanie ADIF. Niestety istnieją wady takiego
podejścia::
• Kilka programów logujących dokonuje skrótów (uproszczeń) importowanych plików ADIF,
dla przykładu: interpretuje źle niektóre standardowe pola. Na szczęście jest to rzadki
problem a przynajmniej dla podstawowych danych QSO zazwyczaj robią to bez szwanku.
Problemy często mogą powstawać ilekroć implementowane są nowe standardy ADIF, gdy
będą one potrzebować czasu i wysiłku by zinterpretować standard i stosownie
zaktualizować oprogramowanie.
• Importowanie logu ADIF jest generalnie ręcznym i asynchronicznym działaniem: musimy
na jakiś czas zatrzymać logowanie QSO emisji cyfrowych, otworzyć program logujący,
uruchomić funkcję importowania ADIF, aby zaktualizować nasz log, poradzić sobie z
kilkoma opcjami i błędami następnie wznowić nasze czynności na emisjach cyfrowych;
• Występuje tu podatność na pomyłki np. zapomnienie o zrobieniu importu, zaimportowanie
przez pomyłkę do innego logu i zaimportowanie tego samego pliku ADIF do tego samego
logu więcej niż jednokrotnie, potencjalnie utworzy to zdublowane pozycje w logu (w
zależności od tego czy funkcja importu ADIF pominie duplikaty).
Aktualizacja logu w czasie rzeczywistym jest lepszą metodą, w przypadku, gdy program logujący
posiada zdolność odbierania i łączenia szczegółów QSO emisji cyfrowych rozgłaszanych przez
WSJT-X, jako sieciowe datagramy TCP lub UDP, kiedy tylko zakończymy i zalogujemy QSO w
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 45
WSJT-X. Jest to połączenie tylko jednokierunkowe – informacje o QSO przepływają OD WSJT-X
DO oprogramowania logującego w kilka sekund, – ale jest to automatyczne i utrzymuje
aktualny log.
Jeszcze lepszym rozwiązaniem byłoby ścisła integracja emisji cyfrowych i funkcjami logowania:
dwustronne połączenie pomiędzy silnikiem emisji cyfrowych a programem logującym
uczyniłoby to łatwiejszym, dla przykładu, aby zobaczyć poprzednie QSO ze stacją, z którą
kontaktujemy się na FT8, pokazujące takie szczegóły jak: imię operatora i QTH, być może
wyświetlające jego stronę QRZ.com i adres email na dokładkę. Dla DXerów, umożliwiłoby to
rozpoznanie “nowego”, jako wyróżnionego, gdy ukaże się na dekodowaniach, zależnie od tego
jak zdefiniujemy “nowego” np. nowe kwadraty, kraje DXCC, strefy, prefiksy, członkowie klubu,
użytkownicy LoTW, stany itp., również wszech-czasów, tylko w tym roku lub miesiącu lub
zawodach, tylko na tym pasmie lub emisji, inne kryteria, lub kilka kombinacji tego, co powyżej.
WSJT-X nie będzie prawdopodobnie rozwijał się w pełno-prawny logujący i śledzący dyplomy
program: zespół głównie skupia się na kodowaniu komunikacji i dekodowaniu różnych emisji
cyfrowych a nie na logowaniu – i jest to w porządku, oni robią ogromną robotę z tym. Prędzej
prawdopodobne jest to, że programy logujące będą dostosowywać się do spraw emisji,
najprawdopodobniej wywołanie WSJT-X, aby to zrobić w podobny sposób jak niektóre
programy logujące wołają już MMVARI lub MMTTY, za pośrednictwem ich własnych
wewnętrznych programowych funkcji lub przy użyciu współdzielonych funkcji bibliotecznych.
Niektóre instrumenty pochodne WSJT-X mogą poszerzać aspekty logowania i śledzenia
dyplomów.
Jednocześnie, przedsiębiorczy programiści opracują narzędzia do dołączenia niektórych braków
(niedostatków), z JTalert będących na szczycie listy. Użytkownicy JTalert używają dekodowań i
zalogowanych QSO z WSJT-X, aby wyróżnić (podkreślić) kogoś nowego (utrzymując wewnętrzna
bazę danych HamApps) i przekazują zalogowane QSO do innych programów logujących. Działa
to jak pośrednik z dodatkowymi korzyściami
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 46
Dodatek D: Za i przeciw w FT8 Prawdopodobnie wszyscy możemy sobie umieścić nieco przemysleń na tej subiektywnej skali
ocen punktowych:
0% 33% 67% 100%
Zdecydowanie nie cierpię tego Mogę to znieść Podoba mi się to Absolutnie
uwielbiam to
Przyczyny, dlaczego czujemy w ten sposób są osobiste – każdy z nas jest inny. Czynniki związane
z FT8 na KF są zarówno obiektywne jak i subiektywne. Oto moje wrażenia, jak dotąd:
Mocne strony (atuty) Słabe strony (wady)
• Dobra dla słabych sygnałów np. marginalne ścieżki, QRP, ukryte anteny, kiepskie warunki
• Efektywne wykorzystanie szerokości pasma:
sygnały są właśnie o szerokości 50 Hz i mogą
całkowicie mniej lub bardziej nakładać się
• Minimalne informacje QSO przesłane
niezawodnie
• Popularna aktualnie wśród części aktywności
na KF
• Zmechanizowana, pozbawiona osobistego kontaktu, który pochodzi z kontaktów międzyludzkich i konwersacji
• Powolna prędkość komunikacji równoważna około 5 wpm
• Złożona i kłopotliwa dla początkujących
• Problemy z niestandardowymi znakami
włączając podróżujących CEPT i znaki
specjalnych wydarzeń
Możliwości Zagrożenia
• Ulepszenia interfejsu użytkownika, zajmowanie się wadami projektowanego oprogramowania i błędami programowymi
• Lepsza funkcjonalność np. lepsze logowanie i statystyki
• Dalsze innowacje np. zdolność nadawania
zwielokrotnionego dla ekspedycji DX-owych
• Rozdrobnienie emisji cyfrowych, jeżeli projektuje się zbyt wiele wariantów
• Automatyzacja nas samych odsuwa nas od gry
(‘na ławkę rezerwowych’)
• Marginalizacja emisji dziedziczonych i
hobbystów tradycyjnych technik
• Zwiększenie uzależnienia od technologii
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 47
Dodatek E: Przypadki użycia FT8 simpleks kontra split Zaprojektowałem ten zestaw ‘przypadki użycia’ dla zademonstrowania i porównania typowych
sekwencji QSO FT8 QSO pod różnymi scenariuszami, których najczęściej doświadczamy na KF
np. QRM.
Przypadek użycia A – proste QSO praca na wspólnej częstotliwości: Shared Working
Frequency SWF (“simplex”15)
1000 Hz Time slot 1500 Hz
Stacja A nadaje 1
2
3
4
5
6
Wolna
Stacja B nadaje Wolna
Stacja A nadaje Wolna
Stacja B nadaje Wolna
Stacja A nadaje Wolna
Stacja B nadaje Wolna
Użytych Slotów = 6
Wolnych Slotów = 6
Ogółem slotów = 12
Wykorzystanie Slotów = 50%
Zrobionych QSO = przynajmniej 1 (ktoś jeszcze może używać 1500 Hz by zrobić QSO)
Przypadek użycia B – proste QSO na dwóch różnych częstotliwościach: Different Working
Frequencies DWF
1000 Hz Time slot 1500 Hz
Stacja A nadaje 1
2
3
4
5
6
Wolna
Wolna Stacja B nadaje
Stacja A nadaje Wolna
Wolna Stacja B nadaje
Stacja A nadaje Wolna
Wolna Stacja B nadaje
Użytych Slotów = 6
Wolnych Slotów = 6
Ogółem slotów = 12
Wykorzystanie Slotów = 50%
15 Simpleks (Simplex) nie jest prawidłowym terminem, ale jest on powszechnie używany przez krótkofalowców do
opisu dwu lub więcej stacji używających alternatywnie tej samej częstotliwości roboczej. Prawidłowym
określeniem jest pół-dupleks (half-duplex ) patrz Wikipedia.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 48
Zrobionych QSO = co najmniej 1 (inne stacje mogą używać wolnych slotów, idealny DWF/split)
Przypadek użycia C – SWF QSO z SWF QRM (DX simplex pileup)
1000 Hz Time slot 1500 Hz
Stacja A nadaje 1
2
3
4
5
6
Wolna
Wiele stacji nadaje, QRM Wolna
Stacja A nadaje Wolna
Wiele stacji nadaje, QRM Wolna
Stacja A nadaje Wolna
Stacja B rezygnuje! Wolna
Slotów użytych produktywnie = 3 (lub mniej)
Slotów blokowanych przez QRM = 3
Wolnych Slotów = 6
Ogółem slotów = 12
Wykorzystanie Slotów = aż do 25%
Zrobionych QSO = 0, możliwych 1, jeżeli będą wystarczająco cierpliwi
Przypadek użycia D – DWF QSO with SWF QRM (DX split pileup)
1000 Hz Time slot 1500 Hz
Stacja A nadaje 1
2
3
4
5
6
Wolna
Wiele stacji
nadaje, QRM Stacja B nadaje
Stacja A nadaje Wolna
Wiele stacji
nadaje, QRM Stacja B nadaje
Stacja A nadaje Wolna
Wiele stacji
nadaje, QRM Stacja B nadaje
Slotów użytych produktywnie = 6 (lub mniej)
Slotów blokowanych przez QRM = 3 (lub więcej)
Wolnych Slotów = 3
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 49
Ogółem slotów = 12
Wykorzystanie Slotów = do 50%
Zrobionych QSO = co najmniej 1
Przypadek użycia E – SWF QSO with DWF ‘QRM’
1000 Hz Time slot 1500 Hz
Stacja A nadaje 1
2
3
4
5
6
Jakaś inna stacja
nadaje
Stacja B nadaje Jakaś inna stacja
nadaje
Stacja A nadaje Jakaś inna stacja
nadaje
Stacja B nadaje Jakaś inna stacja
nadaje
Stacja A nadaje Jakaś inna stacja
nadaje
Stacja B nadaje Jakaś inna stacja
nadaje
Slotów użytych produktywnie = 12 (lub mniej)
Slotów blokowanych przez QRM = 0 (brak wpływu nie licząc nieczystych sygnałów
i prawdopodobnie pompowania ALC)
Wolnych Slotów = 0 (lub więcej, jeżeli inna częstotliwość jest
używana gdziekolwiek)
Ogółem slotów = 12
Wykorzystanie Slotów = aż do 100%
Zrobionych QSO = co najmniej 1
Przypadek użycia F – przeplatane QSO DWF QSO
1000 Hz Time slot 1500 Hz
Stacja A nadaje 1
2
3
4
5
6
Stacja C nadaje
Stacja D nadaje Stacja B nadaje
Stacja A nadaje Stacja C nadaje
Stacja D nadaje Stacja B nadaje
Stacja A nadaje Stacja C nadaje
Stacja D nadaje Stacja B nadaje
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 50
Slotów użytych produktywnie = 12
Slotów blokowanych przez QRM = 0
Wolnych Slotów = 0
Ogółem slotów = 12
Wykorzystanie Slotów = 100%
Zrobionych QSO = 2 (wyidealizowany przypadek, z pełnym
przeplotem)
Przypadek użycia G – DWF QSO z SWF QSO QRM
1000 Hz Time slot 1500 Hz
Stacja A nadaje 1
2
3
4
5
6
Stacja C nadaje
Wolna Stacja B nadaje
Stacja A nadaje Stacja C nadaje
Wolna Stacje B i D nadają,
QRM
Stacja A nadaje Stacja C nadaje
Wolna Stacje B i D nadają,
QRM
Slotów użytych produktywnie = 7
Slotów blokowanych przez QRM = 2
Wolnych Slotów = 3
Ogółem slotów = 12
Wykorzystanie Slotów = 58%
Zrobionych QSO = mniej niż 1
Przypadek użycia H – wołanie DWF, SWF QSO (DWF wołający powraca bezpośrednio do
SWF)
1000 Hz Time slot 1500 Hz
Stacja A nadaje 1
2
3
4
Wolna
Wiele stacji
nadaje, QRM Stacja B nadaje
Stacja A nadaje Wolna
Wiele stacji
nadaje, QRM Wolna
Stacja A nadaje
ponownie Wolna
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 51
Wiele stacji
nadaje, QRM
5
6
Wolna
Slotów użytych produktywnie = 2
Slotów blokowanych przez QRM = 3
Wolnych Slotów = 5
Ogółem slotów = 12
Wykorzystanie Slotów = 17%
Zrobionych QSO = 0, ostatecznie może 1
Przypadek użycia I – DWF QSO, DWF QRM
1000 Hz Time slot 1500 Hz
Stacja A nadaje 1
2
3
4
5
6
Wolna
Wiele stacji
nadaje, QRM Stacja B nadaje
Stacja A nadaje Wolna
Wiele stacji
nadaje, QRM
Inne stacji nadają,
QRM
Stacja A nadaje
ponownie Wolna
Wiele stacji
nadaje, QRM
Inne stacje nadają,
QRM
Slotów użytych produktywnie = 3
Slotów blokowanych przez QRM = 5
Wolnych Slotów = 3
Ogółem slotów = 12
Wykorzystanie Slotów = 25%
Zrobionych QSO = 0, ostatecznie może 1
Przypadek użycia J – DWF QSO, SWF+DWF QRM z QSY na czystą częstotliwość
1000 Hz Time slot 1500 Hz 1800 Hz
Stacja A nadaje 1
2
Wolna Wolna
Wiele stacji
nadaje, QRM Stacja B nadaje
Wolna
Stacja A nadaje Wolna Wolna
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 52
Wiele stacji
nadaje, QRM
3
4
5
6
7
Inne stacje nadają,
QRM
Wolna
Wolna Inne stacje nadają,
QRM
Stacja A powtarza
odpowiedź do B
Wiele stacji
nadaje, QRM
Inne stacje nadają,
QRM
Stacja B nadaje
Wiele stacji
nadaje, QRM
Inne stacje nadają,
QRM
Stacja A nadaje
Slotów użytych produktywnie = 6
Slotów blokowanych przez QRM = 8
Wolnych Slotów = 7
Ogółem slotów = 21
Wykorzystanie Slotów = 29%
Zrobionych QSO = 1, ostatecznie
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 53
Tutaj jest kilka zrzutów ekranu z WSJT-X v1.8.0 rzeczywistych QSO FT8 na 20m, ilustrujących
kolejno typowe sekwencje. Żółte linie są moimi wychodzącymi transmisjami, czerwone są
przychodzącymi odbieranymi i dekodowanymi komunikatami.
1. Woła mnie 9Z4Y (wyśmienity!). Nasze QSO
zajmuje właśnie minutę (4 wejścia plus moje
wywołanie CQ). Nie mamy również potrzeby
wymiany 73. Bardzo sprawnie.
Super.
2. Końcowe 73 od JQ2QHQ było kurtuazyjne,
które mówi mi, że on wie, zakończyliśmy.., ale
tak czy owak ja mam już je zalogowane16.
3. N8CWU przypuszczalnie używał WSJT-X RC1,
pierwszego publicznego wydania beta testu,
tak, więc odpowiedział na moje RR73 nie z
oczekiwanym 73, ale z komunikatem Tx 2! Ja
ręcznie wybrałem i wysłałem ponownie moje
RR73 i on w tym momencie musiał ręcznie
wybrać swój komunikat 73. Kończąc QSO
zasugerowałem, że być może powinien
zaktualizować jego oprogramowanie!
4. Dwóch wołających mnie jednocześnie: VK2UCT był na split i RX6APY na simpleks. Automat Call 1st odpowiedział na pierwszy zdekodowany sygnał (RX6APY), wtedy, gdy wysłałem do niego moje RR73 by skompletować pierwsze QSO i tak szybko jak możliwe kliknąłem podwójnie by odpowiedzieć do VK2UCT, który zawołał mnie podczas mojego 1-go QSO. To irytujące, on wtedy nie odpowiedział mi aż do mojego trzeciego nadawania, dając mi całkiem słaby raport R-15 report z tyłu kierunku mojego beam-a. Skompletowaliśmy QSO i powróciłem do robienia CQ.
16 Z powodu błędu, WSJT-X nie zawsze pokazuje przychodzący końcowy komunikat 73 w prawym panelu, pomimo,
że wszystkie dekodowane komunikaty skrolował w przeszłości w lewym panelu. Przy okazji, komunikat 73
aktualnie ukazuje się w prawym.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 54
5. Zauważyłem inny sygnał na „mojej”
częstotliwości na wykresie wodospadowym a
więc przed CQ przesunąłem się o parę Hz na
nieparzystych okresach. Z całą pewnością
IK0OEF robił CQ na “mojej” częstotliwości na
parzystych okresach (jego komunikaty CQ
zostały wyróżnione na zielono a nie na
czerwono czy żółto, ponieważ jego
komunikaty nie zawierały mojego znaku) …
zostałem zawołany ze splitem przez TA7P.
Pomimo, że cierpliwie odpowiadałem mu
siedem razy (!), on ewidentnie nie mógł
odbierać moich odpowiedzi i ostatecznie dał
za wygraną, tak, więc powróciłem do wołania
CQ. Szczury! Jeszcze nie pracowałem z Turcją
w tym roku. Być może będę próbował
ponownie później, jeżeli poprawi się ścieżka.
6. JG1LHB miał silny sygnał ze mną, ale byłem
ustawiony na kierunek wschodni na Karaiby i
ewidentnie miałem go słabego. On nie
odebrał moich pierwszych dwu odpowiedzi
wówczas złapał trzecią i wówczas nie odebrał
mojego RR73, wysyłając powtórnie mój
raport do mnie po zalogowaniu QSO i
wystartowaniu CQ. Ja wysłałem ponownie
moje RR73 i ostatecznie odebrałem jego
komunikat 73 (niepokazany na tym panelu
tylko na lewym panelu).
7. YO7DBR nie słyszał moich 20 watów poprzez
długą ścieżkę, pomimo, że miał on silny sygnał
u mnie. Zobaczyłem, że jego sygnał zniknął z
mojego wykresu wodospadowego tak, więc domyśliłem się, że po dwóch zawołaniach
dał za wygraną a ja wkrótce powróciłem do CQ, podnosząc moją moc do 50 watów z
powodu serii tych nieudanych QSO.17
17 Biała linia dekodowania z RA3UAG jest tutaj wyświetlona z powodu błędu w WSJT-X v1.8.0. ‘Martwe zielone słupki ‘ powyżej wykresu wodospadowego nie przeskoczyły automatycznie na częstotliwość mojego wołającego tak jak powinny to zrobić, ale uparcie pozostały na częstotliwości, którą obserwowałem uprzednio … i zdarzyło się, że RA3UAG przeszedł na tą częstotliwość wołając UA0J. Dekodowanie to jest nieistotne dla mnie i nie powinno się ukazać na prawym panelu. Poprzednia wersja WSJT-X nie pokazywała tego, ale sadzę, że zostało to zepsute w czasie wykonywania finalnej i udostępnionej wersji v1.8.0.
Przewodnik pracy w FT8
Copyright © 2018 ZL2iFB P a g e | 55
8. SN6P zawołał mnie i mieliśmy QSO, z
wyjątkiem tego, że przeoczył on moje RR73 i
wówczas po przerwie wysłał mi powtórnie
czterokrotnie swój raport… tymczasem w
przerwie zostałem zawołany przez JA1AZR a
więc rozpocząłem z nim QSO. Kiedy to QSO
zostało zrobione, wysłałem ponownie do
SN6P mój komunikat RR73. Na szczęście
czekał on cierpliwie na mnie na zakończenie
innego QSO, i w tym momencie obaj
wysłaliśmy sobie nasze 73 właśnie by
potwierdzić, że zgadzamy się, że jest to
poprawne (dobre) QSO.
9. Mając właśnie zakończone QSO z UA5D,
zostałem zawołany w splicie przez DJ0QO,
wysyłając mój raport (Tx 2) raczej niż lokator
(Tx 1). Pomimo innych wołających, obaj w
splicie łatwiej skompletowaliśmy QSO w 1
minutę właśnie z 4-ma komunikatami.
Jakkolwiek, Auto Seq mógłby mu
odpowiedzieć na jego komunikat Tx 2 moim
komunikatem Tx 2: ja wybrałem ręcznie Tx 3,
aby wysłać R jak również mój raport do niego.
10. W moim QSO z YV5IAL/7 (jak sądzę,
prawidłowy znak typu 1), jego pełny znak w
komplecie z /7 został prawidłowo zalogowany
przez WSJT-X. Jednakże, Auto Seq aktualnie
nigdy nie wysyła z powrotem części /7 do
niego w żadnym z moich komunikatów, prawdopodobnie, dlatego, że używałem RR73
zamiast RRR a następnie komunikatu 73. Dopóki on nie sprawdzi w LoTW (lub
przeczyta to!), nie będzie wiedział czy z na pewno odebrałem prawidłowo jego pełny
znak.